8 augustus 2013 – nummer 16
Zonder bloed geen hersens
De keerzijde van VIEW
Revolutie in het lab
Bloedbaan als glasvezelkabel
‘Het was brand vanaf dag één’
In de serie Literatuur & Geneeskunde besteedt Arko Oderwald aandacht aan hersenziekten in de romanliteratuur ▶ pagina 2
Medewerkers hebben extern toegang tot vertrouwelijke gegevens; dit vereist een zorgvuldige werkwijze ▶ pagina 3
Een apparaat zet het microbiologisch laboratorium op z’n kop: Bacteriën zijn binnen tien minuten geïdentificeerd ▶ pagina 4
Tom Würdinger krijgt 1,3 miljoen euro om de communicatiemethode van hersentumoren te ontrafelen ▶ pagina 7
Interimbestuurder Fred Plukker neemt op 15 augustus afscheid. Hij kijkt terug op een enerverend jaar ▶ pagina 7
Stem voor Bos Het onderzoek van Ernst Jan Bos, arts-onderzoeker bij plastische chirurgie, is genomineerd voor de ‘Grote Gift’ van het 3m Fonds. Bos wil met behulp van een 3d-printer de gevolgen van brandwonden herstellen. Dit kan door oren uit kunststof te printen en deze met stam- en kraakbeen geschikt te maken voor aangezichtsreconstructies. De nominatie is ingediend door de Nederlandse Brandwondenstichting. De Grote Gift bestaat uit een eenmalige gift van het fonds, aangevuld met de opbrengst van de sponsortour Biking to Brussels. Wie in de finale zijn project mag presenteren wordt bepaald door een verkiezing. Bos staat momenteel op de eerste plaats in de categorie Mensen. Stemmen kan via www.brandwondenstichting.nl/stem.
VUmc biedt medewerkers mazelenvaccinatie aan
n Monique Krinkels
tingen opgelopen tot boven de 800. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (rivm) is het werkelijke aantal beduidend hoger, omdat de meeste mensen niet naar de huisarts gaan als ze besmet zijn. Het rivm verwacht dat het aantal besmettingen kort na de zomer flink zal toenemen. De uitbraak concentreert zich momenteel in regio’s waar de vaccinatiegraad laag is, de zogenaamde ‘biblebelt’. In 97% van de gevallen gaat het om nietgevaccineerde kinderen.
De mazelenepidemie in Nederland breidt zich gestaag uit. Inmiddels is het aantal geregistreerde besmet-
Beschermd De meeste Nederlanders zijn beschermd tegen mazelen. Personen die
Zorgmedewerkers zijn zowel risicolopers (zij kunnen zelf mazelen oplopen) als risicovormers (zij kunnen hun patiënten besmetten). Reden voor VUmc om alle zorgmedewerkers die (mogelijk) niet beschermd zijn tegen mazelen, een vaccinatie aan te bieden.
vóór 1965 in Nederland geboren zijn, hebben bijna zeker mazelen doorgemaakt, en personen die ná 1978 in Nederland zijn geboren én volgens de rvp zijn gevaccineerd, zijn volledig beschermd. Personen die tussen 1965 en 1977 geboren zijn mogelijk niet voldoende beschermd. Als je twijfels hebt of je wel of niet beschermd bent, neem dan contact op met de amd. Dit is vooral van belang voor medewerkers van de kinderafdelingen, verloskunde, hematologie, oncologie, intensive care en spoedeisende hulp, omdat deze afdelingen te maken hebben met de meest kwetsbare patiënten. De amd zal met behulp van een
foto: Jean Pierre Jans
Aangeboden: uitdagende baan
vragenlijst bepalen of je je moet laten inenten of niet. Vaccinatie met het bmr-vaccin is een efficiënte en gemakkelijke manier om jezelf en je omgeving te beschermen. Ook al heb je al mazelen doorgemaakt of ben je eerder gevaccineerd, dan heeft nog een keer vaccinatie geen schadelijke effecten. Meer weten over mazelen en of jij er tegen beschermd bent? Via intranet/mazelen vind je antwoord op vier veelvoorkomende vragen over deze ziekte. Wil je je laten vaccineren? Neem dan contact op met de arbo- en milieudienst, tst. 89008.
VUmc-code maakt gedrag bespreekbaar Iedereen heeft wel een idee hoe medewerkers zich dienen te gedragen. Het is duidelijk dat elkaar voor rotte vis uitmaken, een discriminerende opmerking plaatsen, een collega pesten of een onderlinge onenigheid via twitter uitvechten gedragingen zijn die niet kunnen. Maar wat zijn de grenzen en wat doen we als we verkeerd gedrag signaleren? De ‘VUmc-code’ is geschreven om dat helder te maken. n Monique Krinkels Het idee om een gedragscode op te stellen is afkomstig van de raad van bestuur en de regiegroep. Het is één van de maatregelen waarmee proble-
men zoals die vorig jaar ontstonden, voortaan voorkomen kunnen worden. Het is een verbeterpunt dat door de igz is onderschreven.
Open deur Het beschrijven van ongewenst gedrag lijkt een open deur, “maar toch gaat de VUmc-code helpen om dat gedrag bespreekbaar te maken”, verwacht Chris Polman, lid van de raad van bestuur. “We zorgen dat de code op zaterdag 10 augustus bij alle VUmc-ers in de bus valt. Voor nieuwe medewerkers geldt dat de code een vast onderdeel wordt van de arbeidsovereenkomst. Vanaf 10 augustus weet iedereen hier in huis wat er van hem of haar wordt verwacht. En ja, op het niet naleven ervan staan sancties, want we willen consequent zijn.”
“Het is geen lijstje met verboden geworden, want dat werkt niet”, legt Martin Kersloot, p&o-beleidsadviseur, uit. Hij is onder andere projectleider van VUmc Agressievrij. “Maar met deze code zijn eerdere gedragscodes en leefregels geïntegreerd en willen we met elkaar in gesprek gaan over gewenst gedrag binnen VUmc. Het is de bedoeling dat iedereen een andere VUmc-er kan aanspreken op diens gedrag, of het nu om een leidinggevende gaat of om een medewerker. Doel is te laten zien dat VUmc een open cultuur heeft.”
Goed instrument Elkaar aanspreken op ongewenst gedrag is niet eenvoudig, zeker niet als er een hiërarchische verhouding is. “Daar gaan we vanuit p&o mensen
bij ondersteunen”, aldus Kersloot. De komende tijd zal er in de werkoverleggen aandacht worden besteed aan de VUmc-code. Daarbij kan een p&oadviseur ondersteuning bieden. En natuurlijk willen we voorbeeldgedrag stimuleren. Deze code gaan we echt als instrument inzetten.” De code kan bijvoorbeeld mensen bewustmaken van gevaren van nieuwe media “Deze technologische ontwikkelingen kunnen risico’s met zich meebrengen op het gebied van privacy en het medisch beroepsgeheim. Het is een breed onderwerp dat verder gaat dan alleen het tegengaan van ongewenst gedrag, De VUmc-code beschrijft hoe wij vanuit onze kernwaarden betrokken, zorgvuldig en ambitieus met elkaar en met onze patiënten en bezoekers om willen gaan.”
In het najaar start de ‘bouw’ van het elektronisch patiënten dossier (epd). Hiervoor zoekt Programma eva 30 (senior) specialisten inrichting. Als (senior) inrichtingsspecialist bouw je samen met de leverancier en de collega’s die zich met de dagelijkse zorg voor patiënten bezighouden aan het nieuwe epd. Je werkt mee aan een van de grootste veranderingen die twee umc’s, VUmc en amc, ooit doorgemaakt hebben. Niet zomaar een nieuw systeem installeren, maar echt bijdragen aan een nieuwe manier van werken. Je werkt aan de inrichting van een functioneel domein, zoals medicatie of patiëntdossier. Geïnteresseerd? Kijk op http://intranet/vacatures/ voor de uitgebreide vacaturetekst. Solliciteren kan tot en met 1 september.
Enquête intranet In het kader van het redesignproject van de intranetsite van VUmc vraagt de dienst communicatie u om mee te werken aan een korte enquête van ongeveer 5 minuten. Onder andere via deze enquête wil de dienst een beeld krijgen hoe de medewerkers het intranet gebruiken en/of zouden willen gebruiken. In eerste instantie ligt de focus van het huidige project op het redesign van de site net zoals recent ook de internetsite van VUmc een visuele gedaanteverwisseling heeft ondergaan. Maar met de verkregen informatie uit de enquête wordt in september alvast een begin gemaakt om de startpagina van het intranet daar waar nu al mogelijk is meer aan te passen aan de wensen van de gebruiker. In het uiteindelijke ontwerp wordt ook rekening gehouden met eventuele nieuwe intranetfunctionaliteiten in de toekomst. Het onderzoek is anoniem en invullen neemt slechts 5 minuten in beslag. Onder iedere 100 deelnemers wordt een vvv-bon ter waarde van 25 euro verloot. U kunt de enquête invullen via de link http://toptaken.mirabeau.nl/VUmc.
Zonder bloed geen hersens Op woensdag 9 oktober aanstaande zal voor de elfde keer het jaarlijkse Literatuur en Geneeskunde symposium worden gehouden. Het thema is ‘het verwarde brein’. De hoofdlezing zal worden verzorgd door romanschrijver en medisch microbioloog Miquel Bulnes. Tot 3 oktober zal Arko Oderwald in Tracer aandacht besteden aan Hersenziekten in de romanliteratuur. Deze keer: Hersenbloeding.
ontroerende beschrijving van de gevolgen daarvan is te lezen in het boek ‘Sprakeloos’ van Tom Lanoye. Zijn moeder, die zo floreerde door het woord, wordt het woord ontnomen door een hersenbloeding. Haar spraak bleef onverstaanbaar, maar nam nu ook af in aantal lettergrepen. Uiteindelijk zou alleen een taalskelet overblijven van slechts af en toe een woord en een klank, en ten slotte zelfs dat niet meer. Je kon niet eens meer vermoeden of ze tegen je zweeg uit koppigheid of uit wanhoop. Ze zweeg zoals een sneeuwlandschap zwijgt of een opgezet hert.
n Arko Oderwald
Toch worden ook jongere mensen niet gespaard. Max Pam doet daarover verslag in ‘Het ravijn’, als hij op 52 jarige leeftijd halfzijdig verlamd
Een hersenbloeding doet zich meestal voor op een hogere leeftijd. Een zeer
Misschien hebt u het al gemerkt, maar Kwaliteitsnet is sneller geworden. Voor ‘gewone’ gebruikers is dat meteen het enig merkbare aan de onlangs uitgevoerde update. Voor de ruim driehonderdvijftig documentbeheerders en vijftig decentrale en technische beheerders is de sprong voorwaarts aanzienlijk groter: veel gebruikersvriendelijker en een moderne infrastructuur. De documentbeheerders krijgen trainingen om de nieuwe mogelijkheden van Kwaliteitsnet optimaal te benutten. n Joop K. de Vries
Tracer
wakker wordt. En Pam, als schaakkenner, verwijst in zijn boek weer naar Hein Donner, die ook op relatief jonge leeftijd (56) werd getroffen door een hersenbloeding. Zijn stukjes over zijn (permanente) verblijf in een verpleeghuis, gebundeld onder de titel ‘Na mijn dood geschreven’, zijn nog steeds zeer lezenswaardig. Maar het met een hersenbloeding gepaard gaande leed wordt nog klemmender als het een jong kind betreft. Dat is door Peter Terrin beschreven in ‘Post mortem’. Hoewel ingepakt in een fictief kader is deze roman gebaseerd op de ervaring van de auteur zelf met zijn vierjarig dochtertje dat tijdens een feestje in slaap valt en niet meer wakker te krijgen is. Hoewel de huisarts denkt dat het wel zal loslopen, stijgt de ongerustheid. Eenmaal
in het ziekenhuis volgt onderzoek na onderzoek. Een mri-scan doet wat vroeger echt werd gedaan: de hersenen, als was het een edammer, in dunne plakjes snijden. Nu dus virtueel, magnetisch, elk plakje een foto. Door ze snel na elkaar te projecteren ontstaat de gekende illusie van bewegend beeld, iets wat voor onze ogen plaatsgrijpt, maar waar we onmogelijk getuige van kunnen zijn - het is of we de eerste voorstelling van de gebroeders Lumière bijwonen: we reizen door de hersenen van ons kind, van boven naar beneden, en terug. De onbereikbare schatkamers ontbloot. De gapende donkerte van deze die beroofd zijn van hun kostbare cellen, ondergelopen met steriele vloeistof,
Documenten makkelijker te beheren in Kwaliteitsnet Documentbeheerder Marilisa Antonisse, stafadviseur kwaliteit en zorg bij de afdeling radiotherapie, is positief over de update. “Het oude systeem was log, traag en zag er gedateerd uit. Er waren allerlei voorzorgsmaatregelen nodig om het programma niet vast te laten lopen. Mijn eerste indruk is dat de nieuwe versie veel aantrekkelijker is; overzichtelijker en met meer indelingsmogelijkheden. Plaatjes en video’s invoegen gaat ook makkelijker. Als je nu Kwaliteitsnet opent, zit Documentbeheer er al in en zie je gelijk een groen balkje op-
poppen met openstaande taken, erg handig. Met de nieuwe versie kunnen we ons afdelingsportaal en protocollen makkelijker herinrichten en aanpassen. We gaan op korte termijn onze protocollen indelen naar processtappen in plaats van disciplines, wat onder andere de vindbaarheid van protocollen vergroot.”
Gebruikersvriendelijker Rika de Groot is projectleider van de update van Kwaliteitsnet. “De update was hard nodig om zowel technische als gebruiksredenen. Het
systeem draaide op oude machines onder Windows 2003 en Office 2003. De software moest op elke pc apart worden geïnstalleerd en er was geen webinterface. De leverancier ondersteunde het amper nog. De nieuwe versie maakt tijd en plaats onafhankelijk werken mogelijk en is geschikt voor de Google-manier van zoeken die waarschijnlijk dit jaar VUmc-breed wordt ingevoerd. Documentbeheerders worden nu ook veel beter ondersteund. Autorisaties zijn fijnmaziger toe te wijzen en schrijvers van documenten krijgen automatisch
serum, de sporen van baldadige geweldpleging op de hersenschors. (…) In Europa blijken er maar zestien gelijkaardige gevallen bekend te zijn, in de Verenigde Staten en Canada samen drieëntwintig. Dit soort herseninfarct bij een kind van bijna vier, het is als de loterij: een kans van één op tientallen miljoenen. Peter Terrin kreeg voor dit bijzondere boek de ako literatuurprijs 2012. Wie meer wil weten over de achtergronden van dit boek kan zich opgeven voor de lunchbijeenkomst Literatuur en Geneeskunde op woensdag 25 september, waar Peter Terrin zal worden geïnterviewd over dit boek door Jellie Brouwer, presentator van Kunststof Radio. Opgeven kan via: communicatie@VUmc.nl
een seintje op het moment dat het protocol weer moet worden gecontroleerd. Voorheen moesten beheerders iedereen achter de vodden zitten.”
Medicatie-incidenten Maar een van de belangrijkste redenen om de update uit te voeren is dat VUmc nu medicatie-incidenten automatisch kan melden bij het landelijk meldpunt voor zorgincidenten: de Centrale Medicatie-incidenten Registratie (cmr). Zorgverleners kunnen incidenten die zijn opgetreden in het proces van voorschrijven, bereiden, afleveren en toedienen van geneesmiddelen anoniem melden aan deze databank. De Groot: “De omschrijving van het incident, de beoordeling en de maatregelen worden na afhandeling automatisch doorgestuurd. Dat werkt inmiddels als een zonnetje, met name voor de apotheek is dat van het grootste belang.”
Plukker unplugged
12e jaargang nr 16, 8 augustus 2013
Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.750. Tracer wordt gemaakt onder verantwoordelijkheid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Ellen van den Boomgaard, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcel Licher, Marre Roozen, Marieke Schutte, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van ’t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Henriëtte van der Horst, Chris Mulde
De laatste driehonderd
Redactiesecretariaat
dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, email: tracer.info@VUmc.nl Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk DeltaHage, Den Haag Opgave en vragen over abonnementen
dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) 44 43 444, e-mail tracer.info@VUmc.nl Copyright © 2013 VUmc, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Volgende Tracer
“M
ijn laatste. Ik heb er eenentwintig geschreven. Columns bedoel ik. Telkens driehonderd woorden. 21 x 300 = 6300 woorden in totaal. De redactie bedacht de naam Fred Plukker, voorzitter van de rubriek: van de raad van bestuur Plukker unplugged. Niet gek, als u weet hoeveel grappen er over mijn achternaam worden gemaakt. U hebt er misschien wel een paar gehoord. Meestal verwijzen ze naar geld. De verbinding is makkelijk gelegd: dure interimmanagers die voor
veel centen de boel komen ontregelen. Nee, het valt niet mee, als een Plukker door het leven te moeten gaan. En ik kan er niets aan doen: mijn vader heette net zo. Misschien denkt u dat wij uit een bankiersgeslacht voortkomen. Of van oudsher huisjesmelkers zijn. Niets daarvan. Mijn voorouders waren nederige kippenplukkers. Hun oorspronkelijke naam duidde daarop: Hoenderplukker. ‘Hoender’ is eraf gegaan. Ik kwam dat onlangs te weten. Maar ik hoorde nóg iets over mijn voorgeslacht, iets wat ik aarzel u te vertellen: voordat mijn familie de naam Hoenderplukker kreeg – dankzij Napoleon? – heetten wij Levi. Mag ik mij even voorstellen? Fred Levi. Wellicht ter geruststelling: ik ben niet zijn broer. De laatste Plukker unplugged dus. Tot mijn plezier heeft mijn opvolger laten weten de traditie voort te zetten: ook hij zal tweewekelijks een column schrijven. Ik ben benieuwd
D e volgende Tracer verschijnt op donderdag 22 augustus Deadline voor kopij is 14 augustus om 12.00 uur.
2
Tracer 1 6 – 8 au gu stu s 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg
hoe die gaat heten. Kout met Wout? Los met Bos? Ík neem in elk geval afscheid van u. Geen famous last words. Wel dank voor de moeite die u hebt genomen mijn schrijfsels te lezen. Dank ook aan allen die mij geholpen hebben mijn opdracht zo goed mogelijk uit te voeren of mij hebben vergeven als een beslissing hun niet aanstond. Er is het afgelopen jaar veel gebeurd. Er moet nog veel meer gebeuren. Daarmee wens ik u én het nieuwe bestuur – Wouter Bos, Wim Stalman en Chris Polman – heel veel succes. Ik groet u.
Vier blinden blij met doppenactie
Zwemmen en hardlopen voor kankeronderzoek Op zondag 20 oktober lopen veel VUmc-ers mee met de tcs Amsterdam Marathon. Hun doel: zoveel mogelijk geld binnenhalen voor het onderzoek van VUmc cca. Eén van de deelnemers, opleider intensive care Margreet van der Pol, breidde de sportieve actie uit met een andere evenement. “Nadat ik mij had aangemeld voor de halve marathon, heb ik een sponsorpagina aangemaakt. Toen bekroop mij het idee om ook te gaan zwemmen voor dit doel. Zeker aangezien open water zwemmen mijn grote hobby is, misschien nog wel meer dan hardlopen.” Ze koos voor de Brakeboer Trofee, een zwemevenement in Medemblik die op 28 juli werd gehouden. De 10 kilome-
ter lange tocht startte bij de visafslag en voerde de zwemmers langs de kust in het IJsselmeer. “Normaal zwem ik kortere afstanden. In mijn leeftijdsgroep (45+) zijn er alleen maar openwaterwedstrijden over 1 km. Vandaar dat ik bij de senioren meezwem voor de langere afstanden, omdat ik daar meer plezier aan beleef. Een 10 km is andere koek, maar het is gelukt. Na 3.10.23 kon ik moe maar voldaan het finishbord aantikken. Ik had gehoopt iets sneller te zijn, maar het water was warm (23,5°c) en daarom heb ik extra drinkpauzes ingelast.” Van der Pol heeft inmiddels de training voor de halve marathon weer hervat. “Mijn missie is nog niet klaar…” n MK
Dankzij de doppenactie van Marlies Niessen, mma op de intensive care kinderen, en zorgassistente José Rossum, hebben inmiddels vier blinden een geleidehond gekregen. De frisdrank- en zuiveldoppen, die medewerkers van VUmc, de stadsdeelraad West en inwoners van Zeeland bij elkaar verzamelen waren voldoende voor de aanschaf van vier pups, het een jaar lang in een gezin onderbrengen, de opleiding tot geleidehond en het trainen van de nieuwe baas. Daarvoor zijn per hond circa 28 miljoen doppen nodig. Op 1 augustus werd er weer een lading van ruim 200 kilo doppen opgehaald door de contactpersoon uit Zeeland en naar België gebracht. Ze worden daar milieuvriendelijk verwerkt tot plastic pallets. De opbrengst gaat naar het Belgisch Centrum voor Geleidehonden. VUmc-ers kunnen hun doppen kwijt in de gele kliko’s die te vinden zijn op de begane grond van het ziekenhuis in de lifthal bij personeelsrestaurant Het Plein, bij Kinderstad op 9D en op -1 bij de kledingafgifte. Het gaat alleen om doppen van frisdrank, mineraal- en spuitwater,
melk, fruitsap, sportdrank en water. De dopjes worden door vrijwilligers nagekeken en gesorteerd. Tussen de vrijwilligers zitten ook mensen met een visuele beperking. Het is dus erg belangrijk geen vieze dopjes in te leveren of gevaarlijke producten als glas, metaal en ijzer tussen de dopjes te doen. n MK
Zorgvuldig en bewust omgaan met technologische innovatie
n Margreet Lindeboom De gedragsregels voor het veilig omgaan met informatie en het beschermen van de privacy gelden
zowel binnen als buiten de muren van VUmc. Alle medewerkers die intern toestemming hebben gekregen om met vertrouwelijke gegevens te werken, hebben ook extern toegang tot deze gegevens. Dit vraagt om een bewuste en zorgvuldige werkwijze.
‘Clear screen, clean desk’ Een patiëntendossier wordt na gebruik zorgvuldig in een kast opgeborgen. Ook op de digitale werkplek moet worden voorkomen dat er informatie blijft ‘slingeren’. Sluit daarom een view-sessie altijd goed af. Wanneer iemand zijn werkplek voor korte tijd verlaat, moet het scherm worden vergrendeld met de toetsencombinatie [Windowstoets] + [L].
Werken in het openbaar vervoer vereist ook oplettendheid. Tenslotte kan er altijd iemand over de schouder meekijken. Dus hoewel view de mogelijkheid biedt om onderweg te werken, mag men daar nooit vertrouwelijke bestanden openen op tablet, telefoon of laptop. Behandel het apparaat thuis als een zakelijke pc. Zorg voor goede antivirus bescherming en scan het systeem regelmatig. Een familie pc, of publieke computer is vaak niet betrouwbaar genoeg. Neem bij twijfel, vragen of het vermoeden dat er iets mis is gegaan contact op met de ict Servicedesk. Meer informatie is te vinden op de
intranet themasite ‘medisch beroepsgeheim en privacybescherming patiënten’. Contactpersoon is de Information Security Officer, Thijs Kliphuis, mca.kliphuis@VUmc.nl. Wat is vertrouwelijk informatie? - Alle (medische) patiëntgebonden informatie - Alle persoonsgegevens die verder gaan dan eenvoudig identificerend - Alle niet-gepubliceerde onderzoeksgegevens - Alle informatie die bedrijfsmatig gezien vertrouwelijk of geheim is - Op kwaliteitsnet is een uitgebreide classificatie te vinden via de zoektermen ‘informatiebeveiliging’ of ‘BIV’.
Chris Mulder
Paperwork, more paperwork Sinds 1 augustus 2013 zijn we als artsen wettelijk verplicht om bij bepaalde geneesmiddelen de reden van voorschrijven op het recept te vermelden. Een afwijkende nierfunctie moeten we doorgeven. Doel is nog betere en veiliger zorg bij medicatiegebruik. De afspraken zijn minimumeisen. Monoclonals, dure geneesmiddelen, vallen erbuiten. Regionaal of lokaal kunnen afspraken worden gemaakt om meer informatie uit te wisselen. vws is begonnen met een lijst van 23 geneesmiddelen. Op het internet zien we een discussie ontstaan over de privacy: mag het wel, zoals bijvoorbeeld psychische gesteldheid bij Lithium (makkelijk te raden), bacteriële vaginose en epilepsie. Van deze 23 zijn er voor ons mdl-artsen een tiental van toepassing. We nemen aan dat de lijst te
maken heeft met het off-labelgebruik en met geneesmiddelen met een kleine therapeutische breedte. Voor informatie over de nierfunctie moet de patiënt expliciet toestemming geven. Interessant is dat voor de indicatie op het recept géén toestemming nodig is; het is een wettelijke verplichting. Dit is vastgesteld in de Geneesmiddelenwet. Helaas is dat binnen ons huidige VUmc elektronisch voorschrijfsysteem niet te regelen. De ict zal ons moeten ondersteunen, het handgeschreven recept gaat verdwijnen. De lijst van 23 zal snel worden uitgebreid, waarom wel Azathioprine van de thiopurines, maar niet 6-mp of 6-tg. We moeten dit doen bij een nieuw en ook bij een herhaalrecept. We kunnen kiezen uit een beperkt
Tracer 1 6 – 8 augus t u s 201 3 – O rg a n isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg
!
Femke Lamers, epidemioloog bij het emgo+ en ggz inGeest, heeft een Marie Curie Career Integration Grant (cig) gekregen voor haar onderzoek naar depressie. Zij wil onderzoeken in hoeverre verschillende vormen van depressie (atypische en melancholische depressie) ook verschillende oorzaken hebben. Door beter te weten hoe verschillende vormen van depressie ontstaan en bijvoorbeeld welke biologische aspecten hierbij een rol spelen, komt een betere en meer effectieve behandeling dichterbij. De Marie Curie cig van 100.000 euro is bedoeld om onderzoekers te stimuleren zich in een eu-lidstaat te vestigen, om zodoende de beste talenten aan te trekken en te behouden in Europa.
Veilig in VIEW buiten VUmc
De komst van VIEW biedt veel mogelijkheden. Door gebruik te maken van VIEW kunnen medewerkers altijd en overal, over hun bestanden en data beschikken. Ook vertrouwelijke en geheime gegevens kunnen vanaf een externe locatie worden geopend. Dit vraagt om extra bewustwording van de risico’s die dit met zich meebrengt.
Opvallend
aantal indicaties. Stel dat de indicatie niet op de lijst staat, wordt het middel vergoed? We zullen veel moeten bellen. Het zijn allemaal generieke middelen. Wat bij een nieuwe indicatie? Wie is aan zet; individuen, de beroepsgroep of de apothekers. Wordt dit centraal geregistreerd, wordt dit wetenschappelijk verantwoord? Het is mij onduidelijk waarom dit nu speelt. Het is waarschijnlijk gebaseerd op het recht van informatie van de apotheek. Misschien moet u de lijst maar even zoeken na uw welverdiende vakantie. U bent uitgerust en wordt wat minder emotioneel. Ik verwacht dat de lijst binnen twee tot drie jaar uitgebreid wordt tot vrijwel alle middelen: ga er maar vast aan wennen. Paperwork, more paperwork.
Chris Mulder is hoogleraar maag-, darm- en leverziekten
Guus van Dongen, projectleider van het VUmc Imaging Center Amsterdam, en Danielle Vugts, onderzoeker bij radiologie en nucleaire geneeskunde, hebben een subsidie van 1 miljoen euro ontvangen van kwf/Alpe d’HuZes. Hiermee gaan zij tracers produceren voor een internationale immuno-pet studie bij patiënten die radiotherapie krijgen op geleide van pet imaging. Immuno-pet technologie is door onderzoekers van VUmc samen met bv Cyclotron VU ontwikkeld en is bezig aan een wereldwijde opmars. De klinische studie wordt uitgevoerd door een consortium van vooraanstaande oncologische centra in Europa in Parijs, Stockholm, Barcelona, Manchester, Amsterdam en Maastricht. De eu heeft daar 6 miljoen euro voor beschikbaar gesteld. Linda Douw, post-doc bij de afdeling neurologie, heeft zowel een prestigieuze Branco-Weiss Fellowship (SFr 500.000) van de Society in Science als een nwo Veni subsidie (250.000 euro) binnengehaald. Zij zal daarmee de komende vijf jaar onderzoek doen bij hersentumorpatiënten, zowel bij VUmc als bij Harvard Medical School en Massachusetts General Hospital (Boston, vs).
Benoemingen Afdelingshoofd medische oncologie Henk Verheul is per 1 augustus benoemd tot vicevoorzitter van divisie i. Hij volgt Piet ter Wee, afdelingshoofd nefrologie, op die sinds 1 juli directeur medische zaken a.i. is geworden.
Victor van Hinsbergh, directeur van het onderzoekinstituut icarvu, is eind juli benoemd tot afdelingshoofd fysiologie a.i, als opvolger van Geert Jan Tangelder, die per 1 oktober met emeritaat gaat. Hans Bijlsma is per 1 augustus benoemd tot afdelingshoofd reumatologie bij VUmc en afdelingshoofd klinische immunologie en reumatologie bij het amc. In samenwerking met Reade zal hij de gemeenschappelijke doelstellingen rond het Amsterdam Reumacentrum realiseren. Bijlsma was eerder afdelingshoofd bij het umc Utrecht. Leon Eijsman is benoemd tot hoofd van de afdeling verloskunde en gynaecologie a.i. Hij volgt Jeroen van Moorselaar op die deze taak voor zes maanden op zich had genomen naast zijn functie van afdelingshoofd urologie. Eijsman gaat de komende zes maanden met name richten op de samenwerking met het amc en het Vrouw-Kind-Centrum.
3
Het klinisch medisch microbiologisch laboratorium beschikt sinds kort over een MALDI-TOF massaspectrometer. Het betekent een ware revolutie in de dagelijkse praktijk van de laboratoriummedewerkers. “In plaats van 16 uur, kunnen we micro-organismen nu binnen tien minuten identificeren”, legt Yvette Debets uit. n Monique Krinkels Een belangrijke taak van het klinisch medisch microbiologisch laboratorium is snel en accuraat vaststellen met welke ziekteverwekker een patiënt is besmet. De arts-microbioloog kan daarmee direct advies uitbrengen over het antibioticumbeleid, zodat de patiënt het juiste antibioticum krijgt en de overtollige antibiotica kunnen worden gestopt. “Dit is niet alleen goed voor de individuele patiënt, maar ook voor het milieu. Hiermee wordt het totale antibioticagebruik in het ziekenhuis verlaagd”, aldus Yvette Debets.
Bacteriën binnen tien minuten geïdentificeerd Dankzij de MALDI-TOF weet arts-microbioloog Yvette Debets al binnen enkele minuten om welke bacterie het gaat waaruit de bacterie bestaat. Hiermee is de tijd van groei op voedingsbodem tot identificatie teruggebracht van 16 tot 24 uur naar 6 tot 10 minuten. Met deze methode kunnen trouwens ook gisten snel tot op species niveau worden geïdentificeerd.”
De methode is niet alleen snel maar is ook zeer betrouwbaar. “Bacteriën die via de conventionele methode moeilijk te determineren zijn, zoals Listeria, Abiotrophia defectiva en Candida dubliniensis, herkent de maldi-tof MS al binnen enkele minuten.”
Voordeel Debets kan nu snel een gericht advies geven over het antibioticumbeleid. “Stel dat er op de voedingsbodem een Gram negatieve staaf groeit. Dan blijkt al na enkele minuten uit de maldi-tof ms analyse dat het om een Entero-
bacter cloacae gaat. Op grond van die identificatie en zonder dat we beschikken over een antibiogram, kunnen we adviseren om te behandelen met een ander antibioticum dan een cefalosporine, omdat deze niet effectief zijn bij een infectie met Enterobacter.”
Nieuwe loopbaantraining biedt veel inzicht Beiden deden al individuele loopbaantrajecten, maar de meerwaarde van een training staat als een paal boven water, zeggen ze enthousiast in koor. Loopbaanadviseurs Antje Stapert en Sjoukje Bonekamp vertellen over de door hen op maat gemaakte loopbaantraining voor VUmc, waarvan de eerste in september van start gaat. n Ellen Kleverlaan Een training heeft meerwaarde doordat er veel meer contacturen zijn.
Zeker zo belangrijk is de inspiratie die de groepsleden elkaar kunnen bieden. Antje Stapert: “Mensen houden elkaar een spiegel voor en helpen de ander out of the box te denken.” Het programma bestaat uit 2,5 dag, waarvan twee dagen achter elkaar. In kaart brengen van kwaliteiten en valkuilen, stilstaan bij werkzaamheden die je graag doet, onderzoeken welk menstype je bent, het komt allemaal aan bod. Sjoukje Bonekamp: “We werken met de vier elementen: vuur, water, aarde en lucht. Je hebt alle vier nodig, maar meestal overheersen er een of twee. Mensen met veel vuur, hebben altijd ideeën. Je hebt dan bijvoorbeeld water nodig om realistisch te blijven
te midden van al die ideeën. Het is belangrijk om inzicht te verwerven hoe dat bij jou werkt.”
Hobbels op de weg Veel mensen ervaren belemmeringen om eens wat anders te gaan doen. Hobbels op de weg, noemt Stapert die. “Je kent jezelf het beste en vaak weten mensen intuïtief wel waar hun belangstelling ligt. Toch is het zicht daarop vaak niet helder. Dan komt het erop aan de hobbels op de weg die jou het zicht ontnemen, op te ruimen.” Stapert en Bonekamp stellen vooral veel vragen om mensen bij hun intuïtie te brengen. En vandaar de vertaalslag naar werk te maken. De training
is er voor iedereen die in dienst is bij VUmc. Voor wie het gevoel heeft meer te kunnen dan er nu uitkomt en voor wie zich afvraagt wat zij over vijf jaar willen doen. Of als je door de nieuwe economische werkelijkheid goed voorbereid wil zijn op de toekomst.
Vijf jaar Bonekamp: “Het is altijd goed om jezelf af te vragen waar je over vijf jaar wilt zijn. Het is belangrijk voor iedere medewerker om werk te doen dat hij als zinvol ervaart. Dat is ook in het belang van VUmc, het is zelfs vastgelegd in de cao dat iedere medewerker eens in de vijf jaar recht heeft op een loopbaangesprek.”
De uitkomst kan trouwens ook zijn dat iemand ervoor kiest te blijven zitten waar hij zit, zegt Stapert. “Door je bewust te worden van je competenties, blijkt de eigen functie soms het beste.” Voor de training die in september start, zijn nog enkele plekken vrij. Meer informatie: http://www.vumc. nl/afdelingen/AmstelAcademie/ functiegerichtetrainingen/indeffectiviteit/loopbaanorientatie/
Stichting Mondriaan garandeert veiligheid
Huisartsen vullen waardevolle databank Voor het doen van wetenschappelijk onderzoek zijn soms veel data van patiënten nodig. Het Project Mondriaan behelst het koppelen van patiëntgegevens vanuit meerdere bronnen in Nederland. Huisarts en onderzoeken Petra Elders vertelt hoe dit op een verantwoorde manier gebeurt. n Ellen Kleverlaan Petra Elders is huisarts in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Daarnaast is zij onderzoeker huisartsengeneeskunde van VUmc en onderzoekcoördinator 4
van het academisch netwerk huisartsgeneeskunde (anh). Het anh bestaat uit huisartsen die een academische werkwijze hebben, legt Elders uit. “Naast een hoge kwaliteit van zorg, beogen zij innovatief te zijn en werken zij mee aan onderzoek en onderwijs & opleidingen.” Al die huisartsen samen, vullen al sinds 2003 een database. Gegevens van patiënten worden er anoniem in opgeslagen. Een potentieel zeer waardevolle bron voor wetenschappelijk onderzoek. “De stichting Mondriaan is in het leven geroepen om op een verantwoorde manier de databases van gezondheidsorganisaties te ontsluiten en op patiëntniveau te koppelen voor wetenschappelijk onderzoek. En wel zo dat de anonimiteit
van de gegevens en de veiligheid van de gegevensopslag gegarandeerd is.”
Niet herleidbaar Daarvoor is een Trusted Third Party (ttp) nodig, een term uit de informatiebeveiliging. Het betekent dat de versleuteling van gegevens zodanig gebeurt, dat die niet herleidbaar zijn tot op persoonsniveau. Dat vraagt wel enige uitleg. Elders: “De data die de huisarts van patiënten opslaat, zijn voorzien van persoonsgegevens. Als deze data de praktijk verlaten, worden deze persoonsgegevens eraf geknipt en vervangen door een unieke code. Dat gebeurt dus door de ttp. De gegevens zijn vervolgens te analyseren en te gebruiken voor onderzoek. Stel nou
Tracer 1 6 – 8 au gu stu s 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg
dat dit onderzoek iets oplevert, wat van belang is voor een individuele patiënt, dan kunnen die gegevens terug naar de zorginstelling, waar de code vervolgens weer wordt vervangen door de persoonsgegevens.” Er is veel te doen rondom de veiligheid van data momenteel. Pseudonimiseren ofwel het anoniem opslaan van data en het weer de-pseudonimiseren moet dan ook uiterst verantwoord gebeuren.
Industrie Naast enkele universiteiten en umc’s is ook de farmaceutische industrie betrokken. “Voor het doen van postmarket onderzoeken van medicijnen is het zeer welkom om met anonieme gegevens te werken. Als we vanaf oktober
echte onderzoeken gaan draaien in het Mondriaanproject, hoop ik dat we de infrastructuur financieel in stand kunnen houden door de industrie de mogelijkheid te bieden om de anonieme data te gebruiken voor onderzoek.” In het Mondriaanproject bewaren de zorginstellingen hun eigen anonieme data in een Health Data Repository (hdr). Het anh is net als het umc Utrecht en het umc Groningen druk doende zo’n hdr op te richten. Het afgeven van anonieme zorggegevens is dan alleen beschikbaar na uitgebreide wetenschappelijke en ethische toetsing.
Foto mark van den brink
Bacteriologisch onderzoek Tot nu toe was de identificatie van bacteriën een tijdrovende bezigheid. “Op het microbiologisch laboratorium entten laboratoriummedewerkers patiëntenmateriaal eerst op voedingsmedia en deze werden overnacht bij 37°C weggezet voor groei van de bacteriën. Met de conventionele methoden verliep er daarna minstens nog een dag voordat er een identificatie bekend was.” Er was behoefte aan snellere diagnostiek. “Sinds kort werkt ons laboratorium met de maldi-tof ms, voluit de matrix-assisted laser desorption ionization time-of-flight massaspectrometrie. Dit apparaat analyseert de eiwitten
Revolutie in het lab
Vacatures VUmc
Agenda
Alle vacatures zijn te lezen op intranet onder ‘P&O’, klik op: ‘interne vacatures en werving’ en daarna op, ‘interne vacatures’. Ons adres is: Werving & selectie, polikliniek 7Z 163.
Vacatures 22 juli tot 29 juli. Uiterlijke reactie datum zie intranet. Staf/management Stafadviseur zorglogistiek D4.2013.00092MB Wiskundige met belangstelling voor zorg. Afdeling divisiebureau IV, Divisie IV Artsen/specialisten Arts in opleiding tot specialist microbioloog D5.2013.00093MV Zelfontplooiing en ontwikkeling worden gestimuleerd door onderwijs in de microbiologie en infectieziekten en in de epidemiologie en management. Afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie, Divisie V Verpleegkundige interventiecardiologie D4.2013.00090MB Voer jij de regie op onze hartcatherisatiekamer? Afdeling cardiologie, Divisie IV Wetenschappelijk onderzoek Onderzoeker in Opleiding pathologie D5.2013.00080YO microRNAs als vroege ziektemerkers voor baarmoederhalskanker Afdeling Pathologie, Divisie V
Senior postdoc / assistant professor (tenure track) in zebrafish cell biology D5.2013.00081YO Perform cellular in vivo imaging studies to identify genetic variation associated with brain disorders Afdeling Clinical Genetics, Functional Genomics, Divisie V Assistant professor ‘radiopharmaceutical sciences’ D5.2013.00081WH Development of radiopharmaceuticals for Positron Emission Tomography in a new molecular imaging centre. Afdeling Department of radiology and nuclear medicine & PET, Divisie V
Stagiaires
Artsen/specialisten
Stagiair marktonderzoek (meeloopstage) D5.2013.00095MV Volg jij een studie met een commerciële of economische richting? Afdeling Microbiome ltd., Divisie V
Intensivist t.v.v. zwangerschapsverlof D4.2013.000102MV Wij bieden u een afwisselende functie bij een goed gestructureerde, dynamische afdeling. Afdeling intensive care volwassenen, Divisie IV
Vacatures 29 juli tot 5 augustus. Uiterlijke reactie datum zie intranet.
Verpleegkundigen / Verzorgenden
Staf/management - ICT senior systeembeheerder netwerk D7.2013.00037WH Zonder jou geen ziekenhuis! Afdeling dienst ICT, team infrastructuur, Facilitair bedrijf / Stafdiensten
Paramedisch
Startend research verpleegkundige D1.2013.00050MB Ben je een verpleegkundige met affiniteit met onderzoek die zich graag wil ontwikkelen in de functie van research verpleegkundige? Afdeling longziekten, Divisie I Stagiaires
Staf/management - Financieel Sectiehoofd medisch maatschappelijk werk D2.2013.00041YO Verbinden tussen soma en psyche Afdeling Medische psychologie, sectie medisch maatschappelijk werk, Divisie II Apothekersassistent poliklinische apotheek D5.2013.00063MV Word jij de volgende aanwinst van ons team? Afdeling apotheek en klinische farmacie, Divisie V
Personeelsactiviteiten
Controller D7.2013.00079YO Ben jij een kritische denker met financieel inzicht en goede communicatieve vaardigheden? Afdeling Planning & Control, Facilitair bedrijf / Stafdiensten
Stagiair marktonderzoek (meeloopstage) D5.2013.00098YO Volg jij een studie met een commerciële of economische richting? Afdeling medische microbiologie & infectiepreventie. Divisie V
Bibliotheek
Informatie over activiteiten ‘Tip van Boots’, ruimte –1 A 14.2, tst. 43799, website: www.tipvanboots.nl. U kunt de Tip van Boots ook bezoeken op de intranet homepage /direct naar/Tip van Boots.
Bezoek de medische en verpleegkundige bibliotheek in VUmc op locatie 0B100 (nabij personeelsrestaurant). Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9 tot 21 uur en vrijdag van 9 tot 17 uur. Tel: (020) 444 1237. Web: www.ubvu.vu.nl/geneeskunde
Verhuizing Tip van Boots definitief Het zat er al een tijdje aan te komen maar helaas, na 17 jaar de personeelactiviteiten en de verkoop van leuke hebbedingentjes te hebben mogen doen vanuit de bekende en mooie ruimte op de -1 Hal, is het dan eerder dan verwacht er toch van gekomen dat de Tip van Boots is verhuist naar een andere ruimte en wel naar de personeelsingang op de -1 verdieping ruimte nummer ZH -1 A35 let op de bewegwijzering in de -1 hal. Deze locatie is aanzienlijk kleiner maar de Tip van Boots gaat er even goed iets leuks van maken. De verkoop van Sanita klompen voor de VUmc medewerkers ( tegen mooie prijzen )blijft bestaan net zoals de loopkleding van Runnersworld die met flinke kortingen te koop zijn. Verdere zaken veranderen niet zoals mijn e-mail, intern telefoonnummer en vaste werkdag is de dinsdag van 7.30 – 16.30 uur Ik wens u een goede mooie zomer toe! De Tip van Boots is wegens vakantie gesloten van 28 augustus tot 16 september 2013.
Bezoek de medische en verpleegk. bibliotheek in het VUmc, locatie 0B100, nabij personeelsrestaurant. Tel: (020-44)41237. Web: www.ub.vu.nl/geneeskunde
Zoals het er nu voorstaat kunt u in de week van 16 september maar dan vanaf dinsdag 17 september 2013 uw startnummer komen ophalen bij de Tip van Boots. In deze zelfde week kunt u op woensdag 18 en donderdag 19 september tussen 12.30 – 13.00 uur ook uw startnummer komen ophalen, denkt u wel aan de betaling .pinnen kan en mag! Houd u er rekening mee dat dit de enige tijden en data zijn dat u langs kan komen om uw startnummer op te halen. Activiteiten na de Zomer? Vanaf september beginnen de activiteiten weer dus ga naar www.tipvanboots.nl en lees en geef u op. Let op de mooie 5-daagse kerstbus reis naar de mooie gouden stad Praag voor een prachtige aanbieding en neem een introducé mee?
DAM tot DAMLOOP belangrijk. Hier volgt een belangrijke mededeling voor die deelnemers die zich hebben opgegeven voor de damloop van zondag 22 september 2013.
Tracer 1 6 – 8 augus t u s 201 3 – S er v icep ag in a
Zomeropeningstijden medische bibliotheek Van 8 juli t/m 30 augustus: ma. t/m do. 9-19 uur, vrij. 9-17 uur. UB-toegang nu via VIEW Toegang tot e-journals en bestanden als UpToDate en Cochrane loopt nu via VIEW > UBVU. Na inloggen met je VUmc-account kun je vervolgens bij al onze digitale bronnen. Check de details hier: www.ub.vu.nl/nl/nieuws-agenda/ nieuwsarchief/2013/2apr-jun/view.asp Thuis werken Onze tijdschriften en bestanden zijn ook buiten het VUmc raadpleegbaar. Zie voor uw juiste computerinstellingen: www.ub.vu.nl > faciliteiten > thuis werken
Webcursussen Word informatievaardiger met onze webcursussen: Systematic literature search for reviews PubMed Verpleegkundige informatievaardigheden Via: www.ub.vu.nl > hulp, advies > webcursussen Workshop reference manager Met Reference Manager maak je bibliografische database opslag, beheer en gebruik van referenties. Benieuwd naar deze en de vele andere features van dit veelzijdige programma? Schrijf je in: www.ubvu.vu.nl/agenda Medische informatievragen? Bel of mail de medisch informatiespecialist! René Otten: (020-44)42027, r.otten@vu.nl; Ilse Jansma: (020-44)41248, i.jansma@vu.nl.
Promoties dinsdag 3 september - aula, 13.45 uur, J.S.B. de Meij, ‘Jump-in, development and evaluation of an intervention to promote sports participation and physical activity in children’ promotoren: prof.dr. W. van Mechelen copromotoren: dr. M.J.M. Chin A Paw, dr. M. van der Wal woensdag 4 september – aula, 13.45 uur, P.J. Kaspers, ‘End-of-life care and preferences for (non)treatment decisions in older people during their last three months of life’ promotoren: prof.dr. B.D. OnwuteakaPhilipsen, prof.dr. D.J.H. Deeg woensdag 4 september – aula, 15.45 uur, G. van den Berg, ‘Socioeconomic inequalities in cardiovascular risk factors in young children’ promotor: prof.dr. R.J.B.J. Gemke copromotor: dr.ir. M. van Eijsden donderdag 5 september – aula, 13.45 uur, N.M. van den Boogaard, ‘Tailored Expectant Management in Reproductive Medicine’ promotoren: prof.dr. F. van der Veen, prof.dr. B.W.J. Mol copromotoren: dr. P.G.A. Hompes, dr. W. Nelen vrijdag 6 september – aula, 11.45 uur, E. Leushuis, ‘Impact of the male factor on the prediction of natural conception’ promotoren: prof.dr. F. van der Veen, prof.dr. B.W.J. Mol copromotoren: dr. P.G.A. Hompes, dr. J.W. van der Steeg vrijdag 6 september – aula, 13.45 uur, L. van Heerebeek, ‘Diastolic Heart Failure: Putting the Puzzle together!’ promotor: prof.dr. W.J. Paulus copromotoren: prof.dr. G.J. Laarman, dr. G.A. Somsen dinsdag 10 september – aula, 13.45 uur, R.A.A. Vonk, ‘Recht of Schade. Een geschiedenis van particuliere ziektekostenverzekeraars en hun positie in het Nederlands zorgverzekerings-bestel, 1900-2006’ promotor: prof.dr. E.S. Houwaart copromotor: dr. K.P. Companje donderdag 12 september (ONDER VOORBEHOUD) – aula, 09.45 uur, P.F. Janssen, ‘Ureter injury during laparoscopic hysterectomy ‘(WERKTITEL) promotor: prof.dr. H.A.M. Brölmann copromotor: dr. J.A.F. Huirne vrijdag 13 september – aula, 13.45 uur, M.R. Mizee, ‘Regulation of the bloodbrain barrier in health and disease. Astrocytes at the barricade’ promotoren: prof.dr. H.E. de Vries, prof.dr. C.D. Dijkstra copromotor: dr. A. Reijerkerk maandag 16 september – aula, 13.45 uur, H.G. Rateman, ‘Rheumatoid Arthritis: The link between thyroid dysfunction, cardiovascular disease and B cell targeting’ promotor: prof.dr. B.A.C. Dijkmans copromotoren: prof.dr. W.F. Lems, dr. M.T. Nurmohamed, dr. A.E. Voskuyl maandag 16 september – aula, 15.45 uur, R.P. van Doorn, ‘Harmony of citizens is the wall of cities: orchestrating the neurovascular unit (WERKTITEL)’ promotoren: prof.dr. H.E. de Vries, prof.dr. C.D. Dijkstra donderdag 19 september – aula, 13.45 uur, A. Pires da Silva Baptista, ‘Lymphoid Tissue: from Ontogeny to Function’ promotor: prof.dr. R.E. Mebius vrijdag 20 september – aula, 11.45 uur, C.H. Paalman, ‘Exploring behavioral problems in Dutch-Maroccan youth’ promotor: prof.dr. Th.A.H. Doreleijers copromotoren: dr. L. van Domburgh, dr. L.M.C. Nauta-Jansen Oraties vrijdag 20 september - aula, 15.45 uur, prof.dr. J. van der Velden, ‘Of mice and woman’’
5
Menu
In memoriam
Informatie over het menu vindt u ook op de startpagina van intranet
Josta Halden donderdag 8 augustus lasagne, Italiaanse salade, foccacia, gebonden tomatensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, heldere vegetarische Chinese soep vrijdag 9 augustus kip Marrakech, quorn Marrakech, zomersalade, couscous, gebonden gele paprikasoep, gebonden vegetarische gele paprikasoep, heldere groentesoep, heldere vegetarische groentesoep zaterdag 10 augustus groente-curry met kip, groente-curry veg., witte rijst, gebonden kip-kerriesoep, gebonden vegetarische kerriesoep, heldere tomaat-vermicellisoep, heldere vegetarische tomaat-vermicellisoep zondag 11 augustus broodje Hawaiiburger, broodje veg. Hawaiiburger, speciaalsaus, gemengde salade, frituur aardappel, gebonden goulashsoep, gebonden vegetarische paprikasoep, heldere vermicellisoep, heldere vegetarische vermicellisoep maandag 12 augustus gepaneerde kipfilet, gevulde paprika, Provençaalsaus + jus, broccoli, gekookte aardappelen, gebonden tomatensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere kippensoep, heldere vegetarische groentesoep dinsdag 13 augustus köftaburger, vegetarische köfta, tzatziki, Griekse salade, rösti-aardappelen, gebonden linzensoep, gebonden vegetarische linzensoep, heldere Mulligatawnysoep, heldere vegetarische Mulligatawnysoep woensdag 14 augustus spaghetti, bolognesesaus, vegetarische bolognesesaus, komkommersalade, geraspte kaas, gebonden champignonsoep, gebonden vegetarische champignonsoep, heldere Madrileensesoep, heldere vegetarische Madrileensesoep donderdag 15 augustus Proveçaalse gestoofde vis, groente-kaas medaillon, witte wijnsaus, Koningenmelange, gekookte aardappelen, gebonden kippensoep, gebonden vegetarische crèmesoep, heldere aspergesoep, heldere vegetarische aspergesoep vrijdag 16 augustus babi ketjap, quorn ketjap, ketjap groenten, witte rijst, gebonden tomatensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, heldere vegetarische Chinese soep zaterdag 17 augustus kip Massala, quorn Massala, Mexicaanse groenten, witte rijst, gebonden aspergesoep, gebonden vegetarische aspergesoep, heldere groentesoep, heldere vegetarische groentesoep, zondag 18 augustus Italiaansesaus met kip, Italiaansesaus vegetarische, rauwkost, pasta, geraspte kaas, gebonden kip-kerriesoep, gebonden vegetarische kerriesoep, heldere tomaat-vermicellisoep, heldere vegetarische tomaat-vermicellisoep maandag 19 augustus goulash, vegetarische goulash, doperwten, witte rijst, gebonden champignonsoep, gebonden vegetarische champignonsoep, heldere Madrileense soep, heldere vegetarische Madrileense soep dinsdag 20 augustus kippenbout, uientaart, kerriesaus of jus, Hongaarse zuurkool, zuurkool, aardappelpuree, gebonden kippensoep, gebonden vegetarische créme soep, heldere aspergesoep, heldere vegetarische aspergesoep woensdag 21 augustus paprikaschnitzel, gevulde paprika, paprikasaus, doperwten, witte rijst, gebonden Zwitserse kaassoep, gebonden vegetarische Zwitserse kaassoep, heldere Chinese kippensoep, heldere vegetarische Chinese soep
6
Gijs Nagtegaal Op 29 juli bereikte ons het droeve bericht dat onze lieve collega Josta Halden is overleden. Josta was de afgelopen 10 jaar als verpleegkundige werkzaam op VHON.
In die jaren hebben wij haar leren kennen als een toegewijde, behulpzame en betrokken collega. Josta was bescheiden; ze stelde zichzelf niet graag op de voorgrond, leek zich soms zelf weg te cijferen. De zorg en aandacht die zij had voor haar patiënten en collega`s is echter onvergetelijk. Haar elegante, tot in de puntjes verzorgde verschijning op hoge hakken als ze naar huis ging zullen we nooit meer tegenkomen in de gangen van ons ziekenhuis. Wij zullen Josta herinneren als een zachtaardige, rustige en onvervangbare collega en verpleegkundige. Haar speciale plek in ons team gaan we missen. Onze gedachten gaan uit naar haar partner Wim, kinderen en kleinkinderen over wie zij altijd stralend en zo vol liefde sprak. Wij wensen hun veel sterkte en kracht toe bij het verwerken van het verlies van Josta. Namens alle collega`s en artsen van VHON, Marjan Ouwens Joyce Jansen Geert Kazemier
Op 23 juli 2013 bereikte ons het trieste bericht dat onze collega Gijs Nagtegaal op 34-jarige leeftijd tijdens zijn vakantie is overleden. Gijs was wetenschappelijk onderzoeker op het gebied van Multiple Sclerose bij de afdeling Radiologie, Nucleaire Geneeskunde en PET Research. In deze functie analyseerde hij de afgelopen twee jaar MRI-beelden van farmaceutische trials bij patiënten in een vroeg stadium van MS. Daarnaast was Gijs in deeltijd onderzoeksassistent bij de afdeling Anatomie en Neurowetenschappen waar hij ondersteunde bij diverse onderzoeken. Daarvoor werkte Gijs bij het Image Analysis Center en de afdeling P&O van het VUmc. Na het behalen van de Master of Neuroscience aan de VU heeft Gijs zich ontplooid als een enthousiast en gemotiveerd hersenonderzoeker. Het belang van zijn onderzoek voor de patiënt was voor hem een belangrijke drijfveer. Hij vond het ook zijn taak om de resultaten terug te koppelen aan de patiënten en deed dit vol flair en passie. Hij werkte met grote inzet en zijn volharding resulteerde kortgeleden in de publicatie van zijn eerste artikel. Onlangs kreeg Gijs een fellowship toegekend om een jaar lang onderzoek te gaan doen in Siena (Italië). Helaas heeft hij dit niet meer mogen meemaken. Gijs had een ongeëvenaard talent voor verrassende komische uitlatingen en anekdotes. Hiermee kon hij het hele team laten lachen en hield hij zichzelf en zijn collega’s positief gestemd. Hij was een gewilde gast en een positieve sfeermaker in de groepen waarin hij werkte. Gijs had een brede belangstelling voor muziek, literatuur, kunst, cultuur en natuur die hij graag deelde met een ieder die daarvoor openstond. Ook zijn culinaire interesses bleven niet onopgemerkt. Met vrienden en collega’s heeft hij reizen gemaakt naar het buitenland waar ieder voor zich bijzondere en dierbare herinneringen aan heeft. Bij zijn collega’s is het nieuws van zijn onverwachte overlijden hard aangekomen. Gijs, wat zullen we je missen!
Personeel en organisatie Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘P&O direct’
Gang angiokamers radiologie afgesloten 12 augustus - 9 september 2013 Vanaf 12 augustus tot en met 9 september zal in het kader van de verbouwing van de angiokamers de gang tussen balie radiologie 1e etage ziekenhuis en de angiokamers afgesloten zijn. Patiënten en personeel kunnen in deze periode de angiokamer (kamer 15) via de gang van beddenhuis 1 B bereiken. Zie afbeelding. Daar kan men zich melden bij 1 A 65, kamer 15. “ Bij vragen kunt u contact opnemen met Martha Vrede (tst. 40366 of m.vrede@ vumc.nl)
Tracer 1 6 – 8 au gu stu s 201 3 – S er v icep ag in a
In oktober 2013 start de Module Medische Terminologie (onderdeel van de Opleiding Medewerker Zorgadministratie) Deze module kan los gevolgd worden. De kosten bedragen € 450 ( lessen, studiemateriaal, examengeld) Informatie of inschrijving deze Module Medische Terminologie kan bij onderstaande personen. Annemieke Bredius, coördinator opleidingen zorgadministratie VUmc tel. 020 – 44 42953 of a.bredius@vumc.nl Yvonne Groenevelt, Adm. medewerkster Secretariaat VVO en MOO VUmc Amstel Academie , 020-4444560 of y.groenevelt@vumc.nl
Meebouwen aan leiderschap in VUmc Op verzoek van de raad van bestuur heeft P&O een nieuwe invulling gegeven aan de visie op leiderschap binnen VUmc. Om deze visie te toetsen en de behoeften vanuit de organisatie te inventariseren worden diverse sessies ‘Meebouwen aan leiderschap binnen VUmc’ georganiseerd. Medewerkers van VUmc kunnen tijdens een sessie meedenken over hoe we het beste invulling kunnen geven aan leiderschap binnen VUmc. De bijeenkomsten vinden plaats op 20 en 27 augustus. Er is plaats voor maximaal 2 x 12 medewerkers. Het beloven interessante bijeenkomsten te worden, waarvoor een inspirerende aanpak is bedacht! De sessies worden begeleid door Angelique Schueler en Wanda Straatman. De 1e sessie is op dinsdag 20 augustus 2013 van 14:00 tot 17:00. De 2e sessie is op dinsdag 27 augustus 2013 van 9:00 tot 12:00 uur. Beide bijeenkomsten zijn in De Waver ZH -1 C 118.17 De voorbereiding vereist ca. ½ uur (doornemen van de tevoren toe te sturen conceptvisie). Aanmelden kan vóór 13 augustus 2013 per mail: leiderschapsontwikkeling. dialoog@vumc.nl Meer informatie? Neem dan contact op met Kim Camfferman (f.camfferman@ vumc.nl) of Daphne van Dijk (d.vandijk@ vumc.nl).
Eigenlijk wilde hij beeldend kunstenaar worden. Als student psychologie volgde Fred Plukker (65) in de avonduren tekenlessen op de Rijksacademie. Maar het toeval wilde dat hij, koud afgestudeerd, interim manager werd, “misschien wel de eerste van Nederland, het woord bestond toen nog niet eens.” Inmiddels heeft hij meer dan 25 jaar ervaring, vooral aan zorginstellingen. Eind augustus 2012 begon hij, zowat van de ene op de andere dag, in VUmc. “Ik werd gedropt ja, zo kun je dat best zeggen.” Deze maand draagt hij zijn werk over aan Wouter Bos.
Interimbestuurder Fred Plukker
‘ Het was brand vanaf dag één. Dat had ik nog nooit meegemaakt’
n Marianne Meijerink
En dan gaat ook nog de leiding weg en komt er zo’n interimmer die niemand kent… “Ja dat kan nog extra onzekerheid scheppen. Interim managers worden nogal eens gezien als mensen die met de botte bijl komen hakken en de organisatie daarna in nog grotere ontreddering achterlaten. Maar wij hadden als bestuur een duidelijke opdracht: herstel van vertrouwen bij medewerkers en patiënten. Dat wilden we natuurlijk ook. Het probleem was dat we, mijn mede-interimbestuurder Frans Corstens en ik, nauwelijks tijd hadden om het VUmc te leren kennen. Normaal neem ik eerst een maand om veel mensen te spreken,
Foto mark van den brink
Hoe trof u de organisatie aan? Hoe zou u dat noemen als psycholoog? “Nou daar hoef je geen psycholoog voor te zijn om dat te benoemen. Aangeslagen, heel erg aangeslagen. Dat zie je, dat hoor je aan wat mensen zeggen, dat merk je aan hoe heftig ze reageren op negatieve publiciteit. Ik heb dat vaker meegemaakt en begrijp dat heel goed. Dat heb ik ook gezegd op de eerste bijeenkomst met medewerkers. Dat ik weet dat er mensen zijn die daar slecht van slapen. Niet alleen de mensen die in de vuurhaard zitten. Anderen net zo goed. Het is hún VUmc, waar ze trots op zijn. Ze vinden het onrechtvaardig dat de media alleen gespitst zijn op dingen die niet goed gaan en dat ze daar op worden aangekeken, terwijl het meeste natuurlijk wel goed gaat.”
afdelingen te bezoeken en dergelijke. Nu was het brand vanaf dag één. Dat had ik nog nooit meegemaakt! We zaten direct al met advocaten aan tafel omdat er allerlei ingewikkelde juridische procedures speelden. Daardoor voelde ik aanvankelijk meer afstand van de werkvloer dan ik zou willen. We zijn daarom snel bijeenkomsten gaan organiseren met medewerkers. Dat werkte goed. Om dezelfde reden, om contact te leggen, zijn we bijeenkomsten met afdelingshoofden gaan houden, hebben we een wekelijks een nieuwsbrief gepubliceerd en ben ik een column in Tracer gaan schrijven.”
Heeft u nooit gedacht: waar begin ik aan? “Nee, absoluut niet. Ik wist wel dat het niet altijd een dankbare klus zou zijn, maar ik vind het juist leuk als er echt wat te doen is. Branden blussen en problemen oplossen, dat is gewoon mijn werk. Vergelijk het met een arts die de drive heeft om iets te betekenen voor zijn patiënten.” Kan, wat aan VUmc is gebeurd, overal gebeuren? “Toen ik begon, wist ik er niet heel veel van. Ik volgde het in de media, misschien met iets meer dan gemiddelde
belangstelling. Als ik zoiets lees vraag ik me wel altijd af: had dit mij ook kunnen overkomen? Ik dacht niet bij voorbaat: ‘nee’. Als je ergens de leiding hebt neem je talloze beslissingen, ook verkeerde, maar dat blijkt later pas.” Hoe staan we er nu voor? “Ik denk dat de medewerkers merken dat het rustiger is. Het verscherpt toezicht is opgeheven. We hebben de basis gelegd voor samenwerking met het amc. En de patiënten zijn in ons blijven geloven, het aantal is niet merkbaar teruggelopen. Ze hebben vertrouwen in hun eigen dokter.”
Wat gaat u de komende tijd doen? Toch maar weer eens tekenen? “Ik neem een paar weken vrij om te schrijven, lezen, te sporten, sociale contacten aan te halen. Allemaal zaken waar ik niet aan toe kwam tijdens de lange werkweken hier van gemiddeld zo’n 70 uur. En daarna even geen grote interimklussen. Advieswerk, coaching. Nee, tekenen doe ik nooit meer. Ik maak alleen nog wel eens karikaturen van mensen tijdens vergaderingen, als ik die tenminste niet moet voorzitten. Maar dat moet ik meestal wel natuurlijk.”
Grote Europese subsidie voor neurochirurgie
Hersentumor gebruikt bloedbaan als glasvezelkabel Tom Würdinger van de afdeling neurochirurgie krijgt een ERC Starting Grant van 1,3 miljoen euro voor zijn onderzoek naar hersentumoren. Met deze Europese subsidie gaat hij onderzoeken hoe een tumor in het brein communiceert met cellen in de rest van het lichaam. n Jim Heirbaut Een hersentumor is één van de meest agressieve vormen van kanker. De tumor zit op een cruciale en kwetsbare plek en is lastig te behandelen. Patiënten met een kwaadaardige tumor hebben, ondanks de huidige behandeling met chirurgie, bestraling en chemotherapie, dan ook een zeer slecht vooruitzicht.
Communicatie Sinds een paar jaar is bekend dat een
hersentumor vetbolletjes met een diameter van 20 tot 200 nanometer uitscheidt, die via de bloedbaan in het hele lichaam terechtkomen. Vetbolletjes die in het beenmerg terechtkomen, lijken daar stamcellen aan te zetten om af te reizen naar de hersentumor en zo de vorming van nieuwe tumorbloedvaten te bevorderen. “We willen begrijpen waarom die stamcellen op reis gaan helemaal naar de hersenen”, aldus Würdinger. “Als we dat beter snappen, dan kunnen we dit proces misschien afremmen of stoppen.” Ook wil Würdinger weten hoe die langeafstandscommunicatie van de tumorcellen precies werkt. “De bloedbaan lijkt als een soort glasvezelkabel te fungeren.”
Modernste technieken De vetbolletjes die door het lichaam gaan zwerven, zijn niet alleen maar
slecht nieuws. In deze minuscule bolletjes zitten namelijk eiwitten en rna (een heel lang spiraalvormig molecuul, essentieel bij het kopiëren van dna, red.) die informatie bevatten over de aard van de tumor. Würdinger: “Het mooie is dat deze vetbolletjes ophopen in de bloedplaatjes, die we eenvoudig kunnen isoleren. Met onze modernste sequencing-technieken hopen we informatie uit de bloedplaatjes te kunnen halen over hoe de tumor het beste bestreden kan worden, bijvoorbeeld met welke chemokuur.”
GLITTER De erc Starting Grant van 1,3 miljoen euro die Würdinger krijgt, is een prestigieuze subsidie waarmee de Europese Commissie jonge onderzoekers in de beginfase van hun carrière in staat stelt hun innovatieve ideeën richting te geven. De
Tracer 1 6 – 8 augus t u s 201 3 – O rg a n isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg
Dankzij extra aangelegde bloedvaten ontvangt een tumor de bouwstoffen om verder te groeien onderzoeker kan met het geld onder meer drie postdoconderzoekers aannemen. Het onderzoek heeft de naam glitter gekregen, een acroniem van Glioblastoma Inhibition: Targeting Tumour-derived Extracellular-vesicle driven cell-Recruitment. Bij het project zijn verschillende disciplines uit VUmc Cancer Center Amsterdam
betrokken, waaronder de immunologie, angiogenese (bloedvaten), pathologie, oncologie, en neurochirurgie.
7
In the summertime ... Het is weer vakantietijd. VUmc'ers waaien uit over Europa en misschien nog wel verder. Tracer tekent hun vakantieverhalen op: waar hebben ze lekker gegeten, hoe duur was de koffie in het vakantieland, wat was het mooiste dat je gezien hebt of het leukste wat je gedaan hebt. Alles is goed, want het is vakantie. En als je je collega's wilt laten meegenieten van dat ene gezellige terrasje op jouw vakantiebestemming of dat prachtige uitzicht, schroom dan niet en stuur je vakantieverhaal (maximaal 200 woorden) met foto naar tracer.info@VUmc.nl
☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂
Tracken en backpacken “Deze zomer zijn mijn vriend en ik op vakantie geweest naar Maleisië”, vertelt Esmee Boumans, verpleegkundige op zorgeenheid 4B. “We hebben in 3,5 week een rondreis gemaakt. Alleen de eerste nacht was gereserveerd en daarna zijn we verder gaan tracken met de backpack op. “Maleisië is een multicultureel land; in elke stad heb je Chinatown en Little India. Als je met de auto door het land rijdt, is het overal groen en dat hadden wij niet verwacht. Er is een hoge vochtigheidsgraad waardoor het nog warmer aanvoelt. Wij begonnen in de hoofdstad Kuala Lumpur en vanaf daar zijn we langzaam naar het noorden getrokken langs de kust. Vervolgens zijn we naar de Came-
ron Highlands gegaan, een gebied waar veel thee, aardbeien en andere planten worden verbouwd. Ook bezochten we ‘Pulau Penang’, waar de grootste Boeddhistische tempel van Maleisië staat. Na vier dagen zijn we naar de oostkant van Maleisië gegaan, waar de geweldige ‘Perhentian Islands’ liggen. Er was eigenlijk niet meer te doen dan op het strand liggen, snorkelen en duiken, maar daardoor zijn deze eilanden een waar paradijs. Daarna zijn we naar Melaka gegaan, waar nog veel Nederlandse invloeden terug te vinden zijn, waaronder een Nederlandse kerk en het ‘Stadthuijs’. Tenslotte zijn we via Kuala Lumpur weer naar huis gegaan.”
☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀
Bizarre ervaring
De tijd dat je werkt “Vakantie is voor mij uit mijn comfortzone komen”, aldus arts-microbioloog Thecla Hekker. “Vroeger betekende dat een low-budget vakantie: op de fiets, tentje en brander in de tassen en rijden maar. Het is verbazingwekkend hoe ver je dan nog komt. Mijn man houdt erg van lopen in de bergen. Dat is wat we de laatste jaren dan ook doen. De bedoeling is uiteindelijk de beklimming van de Kilimanjaro, 5.885 meter hoog, in het noordoosten van Tanzania. Als voorbereiding hierop hebben we dit jaar een trektocht van een week gemaakt naar de Toubkal, met 4.167 meter de hoogste top van het Atlas gebergte in Marokko. Alle drie de kinderen (26, 21 en 18) wilden weer mee, dus dat was heel gezellig. We begonnen in Marrakech, vandaar uit naar de Imlil vallei en via een berberdorp richting het basiskamp, dat op 3.207 meter lag. Wij met een rugzak gevuld met flessen water en factor 50, de drie muilezeltjes met tenten, eten en de rest van onze spullen. Verder een gids, een kok en twee ezeldrijvers. Als we na 4, 5, 6 of 7 uur aankwamen, stond de mierzoete muntthee al klaar. Helaas heb ik de top niet gehaald, vanwege wat voetproblemen. De rest van de familie heeft op de top foto’s gemaakt. Mijn vader zei altijd: “Vakantie is de tijd dat je werkt.” Ik kan hem niet meer vragen wat hij daar precies mee bedoelde maar na zo’n week lopen, nadenken en praten denk ik: “zo kom je op nieuwe ideeën, zowel privé als in het werk.”
8
Petra Kunkeler, senior opleider verpleegkundige vervolgopleidingen bij de Amstel Academie, had een bizarre ervaring in Zuid-Afrika. “Tijdens onze rondreis passeerden we in KwaZulu Natal een groot dorp. We waren op zoek naar een tankstation. Terwijl we een druk kruispunt overstaken, waar de verkeerslichten niet werkten, zag ik er plotseling eentje aan de andere kant van de weg. Te laat om linksaf te slaan, dus een stukje verderop keerde mijn man de auto om terug te rijden. Terwijl hij tankte liep er een politieagent naar ons toe die ons vertelde dat hij een boete ging uitschrijven omdat we een overtreding hadden begaan. Mijn man vroeg uitleg, maar die kreeg hij niet. Toen hij aandrong en vertelde dat hij zelf bij de politie werkt, was de ‘agent’ plotseling spoorloos. Hetzelfde verhaal is ons deze vakantie nog een tweede keer overkomen in Swaziland. Toen zat er een gids bij ons in de auto. Die legde de politie uit dat hij ons had aangeraden om rustig te rijden en voorkwam zo dat we een boete kregen. Het is daar blijkbaar gebruikelijk
om via toeristen het salaris aan te vullen.” Ondanks alles heeft Petra genoten van haar vakantie. “Onze zoon zit op het cios en liep drie maanden stage in Kaapstad.
Hij zat in een township en gaf les in sport en gezondheid. Voor ons dé gelegenheid om een rondreis door Zuid-Afrika te maken.”
☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬☂☀☁☺o♬
‘We gaan waarheen de wind ons waait’
Voor Jos van Bockxmeer, kok bij personeelsrestaurant Het Plein, betekent vakantie zeilen. Met zijn Comet 700 vaart hij elke vrije dag vanuit zijn woonplaats
Tracer 1 6 – 8 au gu stu s 201 3 – O rg a n isat ie – O n d e r zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg
Hoorn over het IJsselmeer en de Waddenzee. “En in elke haven die we aandoen proberen we een lokale kruidenbitter te vinden. In Enkhuizen was dat het Enkhui-
zer Havenwater, een lekker drankje dat is gebaseerd op rum. Na Enkhuizen zijn we het IJsselmeer overgestoken en zijn we over de Friese meren gezeild. We hadden dit keer maar een week, want onze oude labrador kan niet meer mee en moest dus bij vrienden logeren. Na het weekje zeilen hebben we nog een week gekampeerd in Schoorl. We hebben geluk gehad met het weer: alleen maar zon en wind.” Jos heeft bijna zijn hele leven gezeild. “Ik begon op mijn achtste, toen mijn vriendje een Piraatje (een kleine zeilboot met alleen een grootzeil, red.) van zijn ouders kreeg. Daarmee hebben we leren zeilen. Eerst alleen in de haven van Hoorn en toen we het eenmaal onder de knie hadden mochten we het IJsselmeer op. Toen we wat ouder waren, kreeg hij een grotere boot en deden we samen aan wedstrijden mee.” Het zeilvirus heeft hem nooit meer losgelaten. “Zodra ik geld ging verdienen heb ik mijn eigen boot gekocht en tussen april en eind september ben ik op het water te vinden.”