HOVO Amsterdam - Cursusprogramma voorjaar 2023

Inhoud

Welkom bij HOVO Amsterdam

Special

Kunstgeschiedenis en architectuur

Letteren en muziek

en religie

Mens en maatschappij

Voorzieningen en bereikbaarheid

Aanmelden en algemene voorwaarden

Blijf op de hoogte

Meldt u aan voor de nieuwsbrief van HOVO Amsterdam en ontvang circa één keer per maand het laatste nieuws van HOVO, cursustips, filmpjes van docenten en informatie over de VU.

ons op social media

linkedin.com/company/vu-hovo-amsterdam

vu.nl/hovo Colofon

Ontwerp Haagsblauw

Opmeer

Inbedding HOVO Amsterdam, HOVO-programmacommissie

HOVO Amsterdam is onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam (FGB, Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen).

De HOVO-programmacommissie heeft als voornaamste taak het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs van HOVO. De leden zijn aangesteld namens de Vrije Universiteit. prof. dr. Herman Verhoef (voorzitter), Faculteit der Bètawetenschappen prof. dr. Mirjam Pijnappels Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte, Faculteit Religie en Theologie prof. dr. Piet Mulders, Faculteit der Bètawetenschappen prof. dr. Richard Neerhof, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, prof. dr. Arko Oderwald, Amsterdam Universitair Medisch Centrum dr. Angela Roothaan, Faculteit der Geesteswetenschappen drs. Carolien van Bergen, programmadirecteur HOVO Amsterdam Agnes Glastra MSc, directeur UCGB dr. Bob Baljet, voorzitter Stichting Vrienden HOVO-VU drs. Alma van Donk, Bureau Bestuurszaken VU

Verplichte bronvermeldingen

De in deze gids gebruikte afbeeldingen zijn rechtenvrij of gebruikt met toestemming van de rechthebbende. Verplichte vermeldingen van rechthebbenden staan hieronder vermeld. Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, neemt u dan alstublieft contact met ons op binnen de verschijningsperiode van deze gids.

Unsplash

Pag. 4 - Louis Reed, pag. 13lb - Michael Discenza, pag. 20l, kv, ka - Thomas Tucker, pag.22l - Mathieu Stern, pag. 22r - Joeyy Lee, pag.24r - michalmatlon-0fcNFNZ6sBY.

Wikimedia Commons

P. 5r - Hps-poll, p.8lo – Mbzt, pag. 9l - George E. Koronaios, pag.10 lbr - Ephraim Stillberg, pag. 10lbm - Blue House (Republic of Korea), KOGL Type 1, pag.10lo,kv - Victor Michailovich Semernev, p.11 rb -Axelspace Corporation, pag. 15rEppic.t, pag. 21r - Sharon&Nikki McCutcheon.

Overig

Pag 7r, 8r – Rijksmuseum, pag. 13r - Studio Libeskind, pag. 14l - Rijksmuseum van oudheden, Leiden, pag. 19l,r - Dagmar lllustrations, pag. 21 - Getty Images, pag. 24 - Eumetrain.

Verklaring afkortingen: k(aft), a(chter), v(oor), r(echts), l(inks), b(oven) o(nder).

Intellectueel eigendom

De intellectuele eigendomsrechten op de opzet van de cursussen en de samenstelling van het cursus materiaal berusten bij de docent die de cursus heeft ontwikkeld en het materiaal heeft samengesteld. Gebruik van het cursusmateriaal anders dan voor de eigen studie is niet toegestaan, evenmin als het verkopen of afstaan daarvan aan derden.

Het voorjaar bij HOVO Amsterdam

Wat betekent de wetenschap van nu voor de wereld van morgen? Deze vraag vormt het uitgangspunt voor een unieke collegereeks waarin decanen en wetenschappers van de Vrije Universiteit hun licht laten schijnen op de belangrijke thema’s van deze tijd (zie pag. 4).

Ook in de andere cursussen van HOVO ziet u hoe onderzoekers hun onderwerpen vanuit een kritische, wetenschappelijke vraag benaderen: maatschappelijke vraagstukken, de kijk op het verleden, natuurkundige kwesties, filosofische thema’s, vragen over kunst, architectuur, romans en meer. Welkom bij HOVO aan de VU Amsterdam!

Kennis op de campus

Sinds 1990 volgen duizenden deelnemers onderwijs bij HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Kenmerkend voor het cursusprogramma is het veel zijdige aanbod in zes kennisdomeinen, de academische kwaliteit van de programma’s en docenten en de locatie: de levendige en goed bereikbare VU-campus aan de Amsterdamse Zuidas. Het aanbod in het najaar bestaat uit cursussen van vier tot dertien colleges. Daarnaast kunt u deelnemen aan studiedagen. In de zomer biedt HOVO korte cursussen aan.

Voor wie is het HOVO-onderwijs?

Voor iedereen die zin heeft om nieuwe kennis op te doen. Om daarmee de geest te verrijken, de wereld om ons heen beter te begrijpen, uit interesse voor een onderwerp of gewoon voor het plezier van leren! HOVO was oorspronkelijk exclusief gericht op deel nemers vanaf 50 jaar, maar inmiddels is iedereen welkom die zich aangesproken voelt door de onderwijsvorm, docenten en inhoud, ongeacht leeftijd.

Verschillende soorten onderwijs

HOVO biedt verschillende soorten onderwijs:

• Cursussen, leergangen: cursussen van vier tot dertien bijeenkomsten, soms als onderdeel van een leergang (zie pag. 17). Kijk voor uitgebreide infor matie over iedere cursus op vu.nl/hovo-cursussen

• Studiedagen: een dag over een actueel, spraak makend of historisch onderwerp voor deelnemers van alle leeftijden, inclusief koffie/thee en lunch, in het weekend. Kijk voor uitgebreide informatie op vu.nl/hovo-studiedagen

Op de campus en online

De meeste cursussen vinden klassikaal plaats op de VU campus. Sommige daarvan vinden tegelijkertijd ook online plaats (hybride cursus). Enkele cursussen vinden uitsluitend online plaats. En er zijn cursussen die twee keer worden aangeboden: overdag op de campus, maar ook ’s avonds, op andere data, als online cursus. Kijk voor uitgebreide informatie over online onderwijs op vu.nl/hovo-online en bij de cursusbeschrijvingen.

Gids en website

In deze gids vindt u de korte beschrijvingen van alle cursussen en studiedagen. Uitgebreide cursus beschrijvingen, informatie over de docenten, YouTube filmpjes van docenten, literatuur en praktische zaken vindt u bij de cursusbeschrijvingen op vu.nl/hovo, waar u zich ook direct kunt aanmelden. Op vu.nl/hovo kunt u eenvoudig zoeken op startdatum in de cursuskalender. Of met behulp van de cursus zoeker het aanbod filteren op basis van uw interesses, het onderwerp, type cursus of uw favoriete docent. Op pag. 26 en 27 vindt u algemene en praktische informatie.

De wetenschap van nu voor de wereld van morgen

Aansluitend vertellen wetenschappers over hun onderzoek. De collegereeks wordt afgesloten door de rector van de VU, Jeroen Geurts. Hij gaat in op het interdisciplinaire aspect van veel onderzoek en gaat vervolgens in dialoog met het publiek.

College 1

Waar komt de actualiteit van het koloniale verleden vandaan? En hoe zijn diversiteit, koloniaal verleden en sociale cohesie met elkaar verknoopt geraakt?

Sprekers: Ruart Ganzevoort en Suzan Legene (deca nen), Jacqueline van Stekelenburg, Dienke Hondius.

College 2

Hoe ziet de wereld er over tien jaar uit? In welke richting beweegt de samenleving zich? Welke vraagstukken zijn nu en in de komende tien jaar relevant? En wat kan wetenschap bijdragen aan de grote vragen en disruptieve ontwikkelingen in de wereld? De visie op de wereld wordt vertaald naar een visie van de universiteit om te bepalen welke onderzoeksgebieden relevant zijn om verder te onderzoeken.

In deze unieke reeks van vijf colleges geven decanen en andere wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) hun visie op de wetenschap van nu en van morgen. Wat is belangrijk in de komende jaren? Welke problemen gaan wetenschappers onderzoeken en mogelijk oplossen? Welke profielthema’s en strategische speerpunten zijn leidend voor de VU? De VU speelt een rol in het dekolonisatiedebat, is voorloper op het gebied van AI en zet in op onderzoek naar preventie. Dat zegt iets over hoe de VU naar de wereld en naar de maat schappij kijkt.

Wetenschappelijk onderzoek draagt op haar beurt zelf bij aan ontwikkelingen in de wereld: een hernieuwde kijk op het verleden, de ontwikkeling van medicijnen, inzicht in menselijk gedrag of onderzoek naar de inrichting van steden en organisaties. Thema’s als duurzaamheid, de polarisatie van de samenleving, de rol van preventie in het voorkomen van ziekte… ze spelen allemaal een belangrijke rol in het onderzoek dat vandaag en morgen aan de VU plaatsvindt.

Ieder college bestaat uit twee delen: de decaan belicht de koers en de visie van de VU op een maatschap pelijk probleem dat speelt in zijn of haar vakgebied.

Duurzaamheid, klimaatverandering, biodiversiteit, digitalisering, data science, geneesmiddelen, vaccins, medische technologie, voeding, water: de grote uitdagingen van deze tijd vragen om fundamentele oplossingen vanuit de bètawetenschappen. Sprekers: Aletta Kraneveld (decaan), Frank van Harmelen, Ingeborg Brouwer.

College 3

Preventie is hét sleutelwoord in het verlagen van de toegenomen kosten van de gezondheidszorg, zowel lichamelijk als psychisch. Sprekers: Maurits van Tulder (decaan), Eco de Geus, Wendy Scholten.

College 4

Hoe kunnen we vanuit wetenschappelijk perspectief reflecteren op maatschappelijke uitdagingen als de ordening en inrichting van instituties en fysieke inrichting? Sprekers: Arjen van Witteloostuijn (decaan), Jacobien Rutgers, Hans Kosters.

College 5

Veel grote maatschappelijke en fundamenteel weten schappelijke uitdagingen kennen meerdere aspecten (denk aan thema’s als de corona pandemie, de migran tenstroom of duurzaamheid). Op zoek naar antwoorden is wetenschap dan ook vaak interdisciplinair. Sprekers: Jeroen Geurts (rector magnificus), Gert-Jan Burgers (CLUE).

colleges, vrijdag 17 februari t/m 24 maart 2023, 13.15-15.15

(geen college op 24 februari)

Uiterlijk 10 februari aanmelden

Kunstgeschiedenis en architectuur

Cursus architectuur Koloniale en postkoloniale architectuur en stedenbouw in Indonesië

Ingenieurs en architecten die vanaf de negentiende eeuw werkzaam waren in de Oost-Indische archipel, waren doorgaans in Nederland opgeleid. De steden bouwkundige plannen en gebouwen die deze Europese architecten en ingenieurs ontwierpen, waren niet zelden het begin van ruimtelijke ontwikkelingen die tot op de dag van vandaag voortduren en herkenbaar zijn. De Indonesische hoofdstad Jakarta, het voormalige Batavia, is daarvan een aansprekend voorbeeld.

Wie waren die ontwerpers en wat ontwierpen ze waar, waarom en voor wie? Maar ook: wat lieten ze na?

Wat vinden Indonesiërs en Nederlanders van het koloniale gebouwde erfgoed en hoe gaan ze daarmee om? En zijn in de ontwerpen van hun postkoloniale Indonesische collega’s sporen te herkennen die verwijzen naar de koloniale tijd?

user-chart Docent dr. Pauline van Roosmalen

Calendar-Plus 5 colleges, vrijdag 13 januari t/m 10 februari 2023 13.15-15.15 uur facultatieve excursie op 17 februari, meer informatie volgt tijdens de cursus € 173,- (inclusief gedrukte reader, exclusief kosten facultatieve excursie)

calendar-exclamation Uiterlijk 2 januari aanmelden

Leergang Architectuurgeschiedenis V | hybride Architectuur en stedenbouw in de laatste decennia

Welke ontwikkeling maakten stedenbouw en architectuur door in de afgelopen decennia? Het aanzien van de steden veranderde ingrijpend door woningbouw, postmodernisme en de postmoderne stad, deconstructivisme en het nieuwe traditionalisme. In deze cursus bekijken we de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van stedenbouw, woningbouw, zaken centra, accommodaties voor transport, sport, cultuur en museumarchitectuur in binnen- en buitenland. Belangrijke hedendaagse thema’s die hierin een rol spelen zijn herstructurering, transformatie, duurzaamheid en vergroening in de architectuur.

user-chart Docent drs. Betty Abas

Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 18 januari t/m 29 maart 2023, 13.30-16.00 uur (geen college op 22 februari)

€ 313,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 4 januari aanmelden

Leergangen Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen

Kunstgeschiedenis en architectuur

Cursus kunstgeschiedenis | hybride Kunstgeschiedenis van Amsterdam

In 1275 was voor het eerst de naam Amsterdam te lezen in het tolprivilege dat Floris V de stad toekende. Sindsdien is de stad uitgegroeid tot een wereldwijd toonaangevend kunstcentrum, mede dankzij de grachtengordel, het stadhuis op de Dam, het oeuvre van Rembrandt en grote musea. In deze cursus volgt u in een tiental chronologisch opgezette colleges het verhaal van de Amsterdamse kunstgeschiedenis. Uiteraard krijgen de belangrijkste gebouwen en kunstenaars de aandacht die zij verdienen, maar we staan ook stil bij minder bekende periodes zoals de achttiende eeuw en kunstuitingen als gevelstenen, die ook deel uitmaken van het hoofdstedelijke cultuurgoed.

user-chart Docent drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin

Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 24 januari t/m 11 april 2023 (geen college op 28 februari en 14 maart), 11.00-13.00 uur

€ 304,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 10 januari aanmelden

Leergang Kunstgeschiedenis III | hybride Renaissance. Italië en Nederlanden ca. 1300-1550

Wat betekent renaissance in de beeldende kunst? Met die vraag als vertrekpunt behandelt docent Frans Hoekstra de opkomst van de paneelschilderkunst rond

1300 in Italië (Duccio, Giotto). In Siena en Florence bloeit vanaf 1300 de architectuur en kunst. Waarom daar en hoe? In fresco’s ziet u het christendom vermengd met stadspolitiek, filosofen of eigentijdse wetenschappers. Klassieke kennis over geometrie vormt de basis voor een vernieuwende architectuur van onder meer Fra Angelico, Brunelleschi, Raphaël, Michelangelo en minder bekende kunstenaars. De Italiaanse invloeden van de renaissance dringen door in Noord-Europa en er vindt een wisselwerking tussen het noorden en zuiden plaats. We besluiten de reeks met de schilderkunst van Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Jeroen Bosch en Albrecht Dürer en de architectuur van onder andere Brugge, Antwerpen en Haarlem.

user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra

Calendar-Plus 10 colleges, maandag 6 februari t/m 24 april 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 27 maart en 10 april)

€ 325,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 23 januari aanmelden

Leergang Kunstgeschiedenis VI | hybride 1900-1940: manifesten en utopieën

De periode 1900-1940 is een van de meest dynamische periodes in de kunstgeschiedenis. Niet alleen de kunst zelf, maar ook geschreven manifesten over kunst en architectuur wisselen elkaar in hoog tempo af. Als u leest wat onder meer Kandinsky, Mondriaan en Gropius schreven over kunst en maatschappij, ziet u hun werk vanuit een ander licht. Wat schreef Matisse over expressionisme? Wat bedoelen Gleizes en Metzinger met kubisme? Wat betekent Form Follows Function (niet)?

Ook zien we nieuwe inzichten over ruimte en massa die van invloed zijn op de beeldhouwkunst van Hepworth, Moore, Arp en Giacometti. In de bouwkunst leiden nieuwe technieken tot uiteenlopende ideeën over ornament, materiaal en constructie, zoals te zien is in de

architectuur van de Amsterdamse School, het Nieuwe Bouwen, The International Style, De Stijl en het Bauhaus. user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 9 februari t/m 20 april 2023, 10.30-13.00 uur (geen college op 30 maart)

€ 325,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 26 januari aanmelden

Leergang Kunst in context I Een andere kunstgeschiedenis (1800-2022)

Dé kunstgeschiedenis bestaat niet. Dat gaat u ontdekken aan de hand van tien mogelijke routes door de kunstgeschiedenis vanaf 1800. In ieder college plaatst de docent één kunstwerk in de context van zijn geschiedenis, maatschappij, religie of filosofie. Want: meer weten is ook meer zien! Naast aandacht voor alle context, staat uiteindelijk het kunstwerk centraal. Docent Frans Hoekstra bespreekt werken van Friedrich, Caillebotte, Rothko, Rineke Dijkstra, Louise Bourgeois en Pilvi Takala (Biënnale 2022 Venetië) in samenhang met werk van (on)bekende kunstenaars: Goya, Manet, Carus, Capa, Nauman, Kabakov, Fritsch, Streuli en vele anderen. Een andere kunstgeschiedenis met onverwachte wendingen. Bij de cursusbeschrijving op vu.nl/hovo vindt u de lijst met tien kunstwerken die als uitgangspunt dienen voor elk hoorcollege.

user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra

Calendar-Plus 10 colleges, maandag 6 februari t/m 24 april 2023, 13.30-15.30 uur (geen college op 27 maart en 10 april)

€ 325,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 23 januari aanmelden

Kunstgeschiedenis en architectuur

Leergang Kunst in context IV

Collecties Rijksmuseum, Stedelijk en Van Gogh (1700-1900)

Tien kunstwerken uit het Rijksmuseum, Van Gogh Museum en Stedelijk Museum vormen de leidraad voor een kunstgeschiedenis van de achttiende en negentiende eeuw. Docent Frans Henk Hoekstra bespreekt werken van Cornelis Troost, Tiepolo, Goya, Louis Royer, Cézanne, Degas en Jan Sluijters in samenhang met tientallen andere kunstwerken: van Rachel Ruysch tot Auguste Rodin, van Berthe Morisot tot Claude Monet, van John Constable tot Mary Cassatt. Hij gaat in op termen als rococo, verlichting, realisme, naturalisme, impressionisme en postimpressionisme. In deze fascinerende kunsthistorische reis ontmoet u een porseleinzieke koning in Dresden, Clara de neushoorn en werelden waarin Chinezen, boeren, Griekse goden én katholieke heiligen zich vermengen. Kijk op vu.nl/ hovo voor een overzicht van de kunstwerken die centraal staan.

user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra

Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 9 februari t/m 20 april 2023, 13.30-15.30 uur (geen college op 30 maart)

€ 325,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 26 januari aanmelden

Cursus kunstgeschiedenis, architectuur Art Nouveau en Art Deco in Nederland en Europa

Wat is het verschil tussen Art Nouveau en Art Deco? En hoe kunnen we de verschillen zien tussen Art Nouveau, Jugendstil, Arts & Crafts en Sezession? Allemaal onderwerpen die een uiterst boeiende periode omvat op het gebied van architectuur, stedenbouw, toegepaste kunst en reform-levensstijl in de periode van 1890 en 1930. Art Nouveau vertegenwoordigde een zoektocht van bevlogen kunstenaars, architecten, ondernemers en intellectuelen naar het ideaal van de ‘gemeenschapskunst’ om met behulp van de kunst de maatschappij naar een hoger materieel en geestelijk niveau te tillen, zowel in Nederland als internationaal.

user-chart Docent drs. Frederik Erens

Calendar-Plus 6 colleges, vrijdag 24 februari t/m 31 maart 2023, 13.15-15.15 uur

€ 180,-

calendar-exclamation Uiterlijk 17 februari aanmelden

Cursus architectuur

Vijf Nederlandse architecten

Niet de stijlen, maar de mensen! Michel de Klerk, Willem Dudok, Jaap Bakema, Herman Hertzberger en Francine Houben zijn vijf van de meest invloedrijke Nederlandse architecten uit de 20e en 21e eeuw. In hun bouwwerken komen hun sociaal-maatschappelijke opvattingen, ideeën over de mens of visies op vorm tot uiting.

Aan de hand van het leven en werk van deze markante persoonlijkheden laat docent Betty Abas zien hoe hun vernieuwende bouwwerken tot stand zijn gekomen. Welke weg legden zij af van idee tot ontwerp?

user-chart Docent drs. Betty Abas Calendar-Plus 5 colleges, maandag 6 maart t/m 3 april 2023, 13.15-15.15 uur

€ 150,-

calendar-exclamation Uiterlijk 27 februari aanmelden

Cursus kunstgeschiedenis De verrukkingen van Vermeer

Wereldberoemd is hij. Toch bleven van Johannes Vermeer (1632-1675) maar zo’n vijfendertig schilderijen bewaard, van ongekend hoog niveau. Zijn werk werd nauwkeurig onderzocht door het Amsterdamse Rijksmuseum en het Haagse Mauritshuis en de resultaten worden binnenkort gepresenteerd in Amsterdam. Op een tentoonstelling waarbij veel van Vermeers werk in bruikleen wordt aangetrokken. Zo kan elke liefhebber kennismaken met de bijzondere kwaliteiten van deze exceptionele schilder: zijn lumineuze kleurgebruik, zijn fascinerende composities. Museum Het Prinsenhof in zijn woonplaats Delft, organiseert tegelijkertijd een expositie rond Vermeers leven, met volop aandacht voor 17de-eeuwse cultuurhistorische achtergronden.

user-chart Docent drs. Thea Willemsen Calendar-Plus 3 colleges, vrijdag 17 maart t/m 31 maart 2023, 13.15-15.15 uur

€ 90,-

calendar-exclamation Uiterlijk 10 maart aanmelden

(Cultuur)geschiedenis

Na het klassieke tijdvak, Athene’s Gouden Eeuw, houdt de Griekse cultuurgeschiedenis niet op. De tweede eeuw van onze jaartelling was een nieuwe bloeiperiode. De Griekse wereld maakte toen deel uit van het Romeinse Rijk. Bij het regeren van hun imperium maakten de Romeinen gebruik van de maatschappelijke bovenlaag in de onderworpen gebieden. Die bestond in de oostelijke provincies vooral uit grootgrondbezitters, wonend in steden met een Grieks karakter waar zij het politieke en maatschappelijke leven domineerden. Leden van deze elites stonden loyaal tegenover de Romeinse heerschappij, maar hielden tegelijkertijd vast aan een Griekse identiteit, wortelend in het grote klassieke verleden. Dit kwam onder meer tot uiting in de welsprekendheid en literatuur van de periode, het onderwerp van deze cursus.

user-chart Docent dr. Jaap-Jan Flinterman

Calendar-Plus 7 colleges, vrijdag 13 januari t/m 24 februari 2023, 11.00-13.00 uur

€ 227,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 2 januari aanmelden

De eerste contacten tussen Nederlanders en Russen zijn al meer dan duizend jaar geleden gelegd via de handel. Aanvankelijk zijn Nederlanders vooral geïnteresseerd in Russische koopwaar en Russen in Hollandse technische kennis. Na een verblijf van tsaar Peter de Grote in Nederland vestigt zich een groot aantal Nederlandse specialisten in Rusland. Door het huwelijk tussen tsarendochter Anna Paulowna en koning Willem II ontstaan er zelfs dynastieke banden. De Russische Revolutie, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog zouden bilaterale contacten inperken en een ander karakter geven. De val van het communisme leek aan die beperkingen een einde aan te maken. Maar hoe zijn de betrekkingen nu? In deze cursus maakt u kennis met de veelzijdigheid van de onderlinge relaties in de afgelopen duizend jaar.

user-chart Docent drs. Karel Onwijn

Calendar-Plus 7 colleges (fysieke of online deelname – zie pag. 3)

€ 243,- (inclusief gedrukte reader)

Calendar-Plus Groep A - Fysiek: vrijdag 13 januari t/m 24 februari 2023, 11.00-13.00 uur

Calendar-Plus Groep B - Online: dinsdag 17 januari t/m 7 maart 2023, 19.00-21.00 uur (geen college op 28 februari) calendar-exclamation Uiterlijk 2 januari aanmelden

Cursus geschiedenis | ook online Getuigenissen van 1000 jaar Nederlands-Russische betrekkingen

Cursus oudheidkunde Cultuurgeschiedenis van de Griekse wereld in de Keizertijd

Leergangen

Studiedag

Kindercollege Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen

Cursus geschiedenis Dictators en dictaturen

In onze op democratische waarden gebaseerde cultuur geldt de dictator als een boeman. Toch zijn autocratische regimes de afgelopen eeuwen in de meeste delen van de wereld eerder regel dan uitzondering geweest. De verscheidenheid is groot: ideologisch bevlogen megalomanen, cynische kleptocraten, bloeddorstig of verlicht. Er zijn dictators die hun land naar de afgrond hebben gedreven, anderen genieten nog steeds een goede reputatie vanwege hun bijdrage aan de opbouw van het land. Tegenwoordig trekken autoritaire leiders in verschillende landen steeds meer macht naar zich toe, zoals Poetin in Rusland, Orbán in Hongarije en Erdogan in Turkije. Reden genoeg om het verschijnsel dictator en dictatuur nader te onderzoeken.

user-chart Docent dr. Koen Vossen

Calendar-Plus 5 colleges, maandag 16 januari t/m 13 februari 2023, 11.00-13.00 uur

€ 150,-

calendar-exclamation Uiterlijk 9 januari aanmelden

Cursus oudheidkunde Werk en vrije tijd in het oude Rome

Hoe zag het dagelijks leven van de Romeinen eruit en hoe vonden zij een balans tussen werk en vrije tijd? Zowel rijke als arme Romeinen zijn het onderwerp van deze cursus. Docent Fik Meijer gaat in vier colleges uitgebreid in op de werkzaamheden van het gewone volk. Vervolgens zoomt hij in op de feestdagen en bespreekt

hij de mogelijkheden van verschillende groepen om zich te verpozen. Sommigen zochten vertier in cafés, anderen vermaakten zich bij grote publieke festiviteiten als gladiatorenspelen of wagenrennen.

user-chart Docent prof.dr. Fik Meijer

Calendar-Plus 4 colleges, maandag en donderdag 16, 19, 23 en 26 januari 2023, 13.15-15.15 uur € 120,calendar-exclamation Uiterlijk 9 januari aanmelden

Leergang Duizend jaar Europese cultuur II De late middeleeuwen

De laatste tweehonderd jaar van de middeleeuwen vertonen ogenschijnlijk enorme contrasten. De veertiende eeuw rampzalig en waanzinnig, de vijftiende eeuw gekenmerkt door culturele bloei. Bij nader inzien is het beeld minder zwart-wit. Rampen als pestepidemieën zaaien onmiskenbaar dood en verderf. Italiaanse stadsstaten en Vlaamse handelssteden vertonen echter een opmerkelijke culturele bloei met kunstenaars als Da Vinci en Van Eyck. In Parijs ontwikkelt zich een hofcultuur en in het Heilige Roomse Rijk transformeert Praag tot een fraaie Boheemse stad. Markante figuren als Meester Eckhart, Dante en Petrarca en werken als Elckerlijc en The Canterbury Tales zetten nieuwe standaarden. Humanisten bestuderen klassieke teksten en in de muziek klinken liefdesliedjes en de harmonische pracht van Josquin des Prez. Welkom in de late middeleeuwen!

user-chart Docent dr. Simon Burgers e.a.

Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 17 januari t/m 28 maart 2023, 13.15-15.15 uur (geen college op 21 februari)

€ 312,- (inclusief gedrukte reader)

calendar-exclamation Uiterlijk 3 januari aanmelden

Cursus geschiedenis De Nederlandse marine. De bewogen geschiedenis van de zeemacht.

Leidde de Slag op de Javazee tot een onvermijdelijk debacle? Hoe belangrijk was De Ruyter onder zijn collega’s in de zeventiende eeuw? Was de marine bij slavernij betrokken? Was de zeemacht verantwoordelijk voor de snelle overgave aan Frankrijk in 1795? In 2020 verscheen De Canon van de Koninklijke Marine van historicus Anne Doedens en viceadmiraal b.d. Matthieu Borsboom. Hun boek geeft een overzicht van de geschiedenis van de Nederlandse zeemacht. Als een rode draad duikt tijdens de vier colleges van deze cursus, aan de hand van dit werk, steeds weer de hoofdvraag op: waarom verdienen de behandelde hoofdzaken een plaats in het collectieve geheugen van ons land? In de cursus komen zowel zeegevechten en zeehelden aan bod, als schaduwkanten en gevoelige thema’s.

Docent dr. Anne Doedens

colleges, donderdag 19 januari t/m 9 februari 2023,

Studiedag maatschappij Wereldpolitiek vanuit de lucht

Hoe bepalen bergen, oceanen, rivieren, tropen en woestijnen de huidige wereldpolitiek? Een blik vanuit de lucht maakt het ene voorspelbaar en het andere verrassend. Wat schenkt de natuur wel en niet aan de verschillende werelddelen en hoe doen de mensen daar al of niet hun voordeel mee? Waar klonteren mensen samen en waarom daar? Wie zijn de machthebbers van deze wereld en waarom zij? Waar weet de mens zijn zin door te drijven en waar laat de planeet haar tanden zien? Waar liggen de schatten van de bodem en wie profiteert ervan? En waar worden de economische kaarten door veranderingen in de natuur en het klimaat opnieuw geschud? Al deze vragen komen aan bod in deze verkenning van het menselijk gewoel vanuit de lucht.

user-chart drs. Evert Jan Ouweneel

Calendar-Plus 1 studiedag op zaterdag 21 januari 2023, 10.00-17.00 uur € 100,- (inclusief lunch, koffie en thee) calendar-exclamation Uiterlijk 15 januari aanmelden

Uiterlijk

januari aanmelden

Leergang De vroegste geschiedenis van Europa I Dageraad der mensheid

De eerste mensen ontstonden in Afrika. Hoe zijn de grote menselijke migratiebewegingen naar Eurazië en Europa verlopen, wat zijn de nieuwste inzichten over de Neanderthalers, welke kunst maakten de vroege grotbewoners? Hoe leefden de vroege rendierjagers? Dit eerste deel van deze leergang eindigt met de menselijke culturen in de midden-steentijd.

user-chart Docent drs. Johan Hendriks

Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 25 januari t/m 29 maart 2023, 11.00-13.00 uur € 300,calendar-exclamation Uiterlijk 18 januari aanmelden

Cursus geschiedenis Marokko: oud rijk, uniek koninkrijk en wispelturige Europese bondgenoot

Cursus geschiedenis Europa: hoe bestaat het!? (1) Waar komen wij vandaan?

Het Westen van vandaag, voortgekomen uit Europa, wordt zowel opgehemeld als verguisd. Weinig onderwerpen zijn zo controversieel als het vraagstuk wie bij Europa horen, wat Europa is en welke waarden het belichaamt. Europa en het Westen overlappen elkaar immers wel, maar zijn niet identiek. Zijn onze Europese, westerse waarden beter dan die van andere beschavingen of juist slechter, of gewoon anders? We denken vaak aan vrijheid, democratie en mensenrechten, maar behoren racisme, genocide en kolonisering niet evenzeer tot ‘onze’ erfenis? De rest van de wereld zigzagt tussen verwesterlijking en een ‘zich-afzetten-tegen’. Hoe navigeren we tussen achterhaalde superioriteitswaan en oeverloos relativisme? Dat kan niet zonder historisch kompas. Op het snijvlak van geschiedenis, wijsbegeerte en politiek neemt docent Peter Demant u mee op een zoektocht met open einde.

user-chart Docent prof.dr. Peter Demant

Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 8 februari t/m 26 april 2023, 13.15-15.15 uur (geen college op 22 februari en 29 maart)

€ 310,- (inclusief digitaal cursusmateriaal)

calendar-exclamation Uiterlijk 25 januari aanmelden

Door zijn geografische ligging vormt Marokko eeuwenlang een onmisbare schakel tussen Europa, Afrika en het Midden-Oosten. In het koninkrijk Marokko heeft in de naweeën van de Arabische Lente (2010-2012) geen wisseling van de macht plaatsgevonden. Evenmin is het land chaotisch uiteengevallen, zoals in veel andere landen in deze roerige en onstabiele regio. Een verklaring daarvoor schuilt in zowel het unieke hybride koningschap, als in de gelaagde identiteit in het religieuze domein. Beide zijn diep geworteld zijn in de geschiedenis van het land. In deze cursus wordt het bestaande, sterk vertekende en partiële beeld van dit land in breder perspectief geplaatst aan de hand van de rijke, historisch gewortelde, etnische, taalkundige, religieuze en culturele diversiteit die het land een buitenbeentje maken in Noord-Afrika en de islamitische wereld.

user-chart Docent dr. Paolo De Mas Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 9 februari t/m 23 maart 2023, 13.15-15.15 uur (geen college op 23 februari)

€ 180,-

calendar-exclamation Uiterlijk 2 februari aanmelden

Kindercollege

Toen New York nog van ons was…

New York was ooit van Nederland, onder de naam Nieuw Amsterdam. Er is zelfs een brief waarin staat dat we het gebied kochten van de Indianen. Hoe kwam Nederland op dat idee, wat deden we ermee en waarom is het niet meer van ons? En kun je nu nog dingen vinden in de stad New York uit die tijd of van onze manier van leven? Wat hebben we achtergelaten? Dit HOVO-kindercollege is voor iedereen die het leuk vindt om samen met een of meer kinderen naar de VU te komen. Neem uw (klein) kind mee op avontuur naar ‘Nieuw Amsterdam’.

user-chart Docent drs. Tanja Groenendijk Calendar-Plus 1 college, zaterdag 25 februari 2023, 14.00-16.00 uur € 1 volwassene, 1 kind € 32,50 1 volwassene, 2 kinderen € 40,2 volwassenen, 1 kind € 52,50 calendar-exclamation Uiterlijk 19 februari aanmelden

koningschap en maatschappij. Wagner gaf daaraan uitdrukking in zijn muziekdrama’s Tristan und Isolde, Die Meistersinger von Nürnberg, Der Ring des Nibelungen en Parsifal en in de Bayreuther Festspiele. Ludwig II bouwde zijn sprookjesachtige kastelen Neuschwanstein, Linderhof en Herrenchiemsee. Beiden schiepen ze een romantisch universum dat grote invloed zou hebben op het nationale zelfbeeld van vele Duitsers. Hoe voltrok deze wederzijdse ‘inwerking’ zich van 1864 tot Wagners dood in 1883?

user-chart Docent drs. Michiel Hagdorn

Calendar-Plus 8 colleges, dinsdag 28 februari t/m 25 april 2023, 13.15-15.15 uur (geen college op 28 maart)

€ 254,- (inclusief gedrukte syllabus)

calendar-exclamation Uiterlijk 21 februari aanmelden

Cursus cultuurgeschiedenis Richard Wagner en Ludwig II.

De componist en zijn mecenas

De relatie tussen Richard Wagner en Ludwig II van Beieren is legendarisch. De koning maakte het voor Wagner mogelijk zijn muzikale projecten te voltooien en de componist schiep voor Ludwig een mythische droomwereld. Dat gebeurde tegen de achtergrond van de eenwording van Duitsland in 1871, het Duitse nationalisme en de romantische opvattingen over kunst,

Cursus geschiedenis

De organisatie van de Holocaust in Nederland 1940-1945

Sinds de eeuwwisseling is het Nederlandse perspectief over 1940-1945 en met name over de Jodenvervolging sterk veranderd, onder invloed van nieuw onderzoek. Van ‘onderdrukking en verzet’ veranderde de formulering in ‘onderdrukking, collaboratie en verzet’. Na de Tweede Wereldoorlog bleek dat Nederland het hoogste Joodse sterftepercentage (75%) van West-Europa had als gevolg van de Holocaust. De Jodenvervolging werd dan ook nauwgezet georganiseerd, van het ambtelijke schrijfbureau tot Kamp Westerbork: de registratie van de Joden was 100%, de politie werd breed ingezet en treinen reden volgens planning. Overheden werkten zowel op nationaal als gemeentelijk niveau mee en ook het bedrijfsleven speelde een niet te verwaarlozen rol. In deze cursus blikken we terug op een donkere periode

in de Nederlandse geschiedenis. Gastspreker is Salo Muller, bekend van onder andere zijn zaak tegen de Nederlandse Spoorwegen die leidde tot excuses en herstelbetalingen.

user-chart Docent drs. Rob Bakker

Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 16 maart t/m 20 april 2023, 13.15-15.15 uur

€ 180,-

calendar-exclamation Uiterlijk 9 maart aanmelden

Cursus archeologie Caesars verovering van Noord-Gallië

Welke dramatische gevolgen had de Romeinse verovering voor de samenlevingen in de noordelijke randzone van Gallië? Tot voor kort konden archeologen weinig zeggen over de Romeinse verovering van Noord-Gallië (58-51 v.Chr). Caesar geeft ons weliswaar verslagen van zijn militaire acties, maar archeologisch bleek zijn optreden vrijwel ongrijpbaar. Daar is sinds kort verandering in gekomen. Verschillende slagveldlocaties zijn geïdentificeerd en er is onderzoek verricht naar de (dramatische) demografische consequenties van Caesars optreden en de impact van zijn verovering op de inheemse goudcirculatie. We kunnen nu een verrassend scherp beeld schetsen van wat de Romeinse verovering betekende voor de stamsamenlevingen in het noordelijke grensgebied van Gallië (inclusief Zuid-Nederland). user-chart Docent prof.dr. Nico Roymans Calendar-Plus 5 colleges, woensdag 29 maart t/m 26 april 2023, 13.15-15.15 uur € 150,calendar-exclamation Uiterlijk 22 maart aanmelden

HOVO Extra

Heeft u zin om in het weekend nog iets extra’s te doen? Dan is het HOVO Extra programma iets voor u! Dit voorjaar bestaat HOVO Extra uit twee studiedagen en een kindercollege. Op de website en via de HOVO-nieuwsbrief houden we u op de hoogte van het actuele programma. De studiedagen zijn kortdurende, los te volgen themabijeenkomsten over actuele, spraakmakende of historische onderwerpen. Voor HOVO-cursisten dé kans om vrienden, vriendinnen of familie mee te nemen naar de VU campus!

Studiedagen

Een hele dag rond één thema. Het onderwerp wordt van alle kanten belicht en uitgediept. Koffie, thee en lunch zijn inbegrepen in de prijs.

• Wereldpolitiek vanuit de lucht (pag. 11)

• De (onbewuste) mens: over bias, vooroordelen en denkfouten (pag. 21)

Kindercollege Toen New York nog van ons was...

Samen in de collegebanken! De afgelopen jaren heeft HOVO vaders, moeders, opa’s en oma’s uitgenodigd om hun kinderen mee te nemen naar de universiteit. In de voorjaarsvakantie vertelt Tanja Groenendijk over New York en Nederland. (pag. 12)

Sportcentrum VU

Word fit bij de VU! Sportcentrum VU op Uilenstede ontvangt u graag. U kunt een beweegtest doen en een programma op maat laten samenstellen. Drie maanden onbeperkt sporten, inclusief test, begeleiding en een beweegschema kost € 160,-

Letteren en muziek

users-class 6 Cursussen Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen

Cursus letteren Black fiction matters

De laatste jaren worden allerlei klassiekers van zwarte en gekleurde schrijvers voor het eerst of opnieuw uitgegeven. Romans van een groep jongere schrijvers van verschillende Afrikaanse afkomst bereiken het grote publiek. Is ‘zwarte fictie’ in Nederland bezig met een inhaalactie? En hebben de klassiekers nog zeggingskracht? Welke rol speelt het literaire aspect? En wat schreven witte schrijfsters over zwarte thematiek? In acht colleges komt een breed spectrum aan klassieke en moderne zwarte of koloniale literatuur aan bod, van het onbekende Mijn zuster de negerin (Cola Debrot) tot het Nobelprijswinnende De hongerende weg (Ben Okri). Deze veelzijdige literaire verkenning en verdieping kan helpen om inzicht te krijgen in de complexiteit van de actuele problematiek. user-chart Docent drs. Lidewijde Paris Calendar-Plus 8 colleges, woensdag 18 januari t/m 15 maart 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 22 februari)

€ 240,calendar-exclamation Uiterlijk 11 januari aanmelden

In de ogen van de vroegmoderne componisten konden de oude technieken van canon en fuga behulpzaam zijn bij het objectiveren van muziek. Om die reden zijn de oude technieken van canon en fuga – die al teruggaan tot de middeleeuwen – zo prominent aanwezig in het verzet van de vroege modernen tegen (de excessen van) de laat-romantische Bekenntnis-muziek, waarin componisten primair zichzelf uitdrukken. De stilistische pluriformiteit van de muziek uit de eerste helft van de 20e eeuw (van Schönberg en Webern tot Hindesmith en Sjostakovitsj) nodigt ertoe uit om een diversiteit aan stijlen in de cursus te behandelen. In deze uitdagende muziekanalyse-cursus inventariseert u samen met de docent de toepassing van canonische en fugatische technieken in de 20e-eeuwse muziek.

user-chart Docent dr. Marcel Zwitser

Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 24 januari t/m 4 april 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 21 februari)

€ 300,calendar-exclamation Uiterlijk 17 januari aanmelden

Uit de cursusevaluaties:

Cursus muziekwetenschap Canon en fuga in de 20e-eeuwse muziek

“Door Lidewijde Paris kwam ik in aanraking met boeken en schrijvers die ik nog niet kende en zij gaf verdieping aan het lezen ervan.”

Cursus muziekwetenschap

Schumann: Licht in duistere mensenharten

Op 19-jarige leeftijd stapte Robert Schumann (18101856) van een rechtenstudie over op de muziek om zich uit te strekken naar het licht van de vrije fantasie. Het resultaat: een reeks vroege pianocomposities die nu als de romantische muziek bij uitstek worden beschouwd. Passend bij de romantische tendens tot idealisering is Schumanns huwelijk met de pianistisch uitzonderlijke begaafde Clara Schumann-Wieck (1819-1896) vaak als een perfect match voorgesteld. De werkelijkheid was echter weerbarstiger, vooral omdat Clara als vrouw met allerlei maatschappelijke beperkingen te maken had. In deze overzichtscursus zal docent Marcel Zwitser de levens en de loopbanen van Robert en Clara Schumann parallel verkennen en zal hij werken van beide componisten ten gehore brengen.

user-chart Docent dr. Marcel Zwitser

Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 24 januari t/m 4 april 2023, 13.30-15.30 uur (geen college op 21 februari)

€ 308,- (inclusief gedrukte syllabus) calendar-exclamation Uiterlijk 10 januari aanmelden

Cursus letteren, kunst Dante’s Divina Commedia: het Paradiso

In de Divina Commedia maakt Dante een denkbeeldige reis door hel, louteringsberg en hemelen. Het uiteinde

lijke doel is het Paradiso, het hemels paradijs. In het derde deel van de Divina Commedia is Beatrice Dante’s gids. Samen stijgen zij door de negen hemelen op naar de tiende, het Empyreum, waar Beatrice haar plaats in de hemelroos weer inneemt. Dante’s reis eindigt in de Visio Dei, de eenwording - tijdens een fractie van een seconde - met God zelf. Docent Marian van Caspel laat aan de hand van illustraties Dante’s gang door de hemelen zien: van Giovanni di Paolo en andere miniaturisten in de 14e en 15e eeuw tot aan die van Juke Hudig en Monica Beisner in onze tijd. user-chart Docent drs. Marian van Caspel

Calendar-Plus 5 colleges, donderdag 2 maart t/m 30 maart 2023, 11.00-13.00 uur

€ 151,- (inclusief gedrukte syllabus)

calendar-exclamation Uiterlijk 16 februari aanmelden

Cursus letteren | ook online De Zuidelijke Kaukasus: land van mythen en verhalen

Het prachtige berglandschap en de cultuur van Armenië en Georgië oefenen al eeuwen een enorme aantrekkingskracht uit op avonturiers, tirannen, zangers, dichters en verhalenvertellers. Negentiendeeeuwse romantici, waaronder dichters en schrijvers als Dumas, Poesjkin en Lermontov, ontdekten de streek. Ze bezongen de 5.000 meter hoge Kazbek in Georgië, waar de Griekse goden de eerste rebel uit de geschiedenis, Prometheus, vastketenden. Ze identificeerden zich met de exotische cultuur: de woeste, besneeuwde bergen, de mooie wilde nomade-meisjes, de vrijheidsstrijd van de Kaukasische bergbewoners tegen de imperialistische Russische tsaar. In de 20e eeuw joeg de verstikkende repressieve sfeer in de Sovjet-Rusland enkele bijzonder getalenteerde dichters en verhalenvertellers naar het

verre en exotische Armenië en Georgië, waaronder Osip Mandelstam en Vassili Grossman.

user-chart Docent drs. Judith Janssen

Calendar-Plus 5 colleges (fysieke of online deelname - zie pag. 3)

€ 150,-

Calendar-Plus Groep A - Fysiek:vrijdag 3 maart t/m 31 maart 2023, 11.00-13.00 uur

calendar-exclamation Uiterlijk 27 februari aanmelden

Calendar-Plus Groep B - Online: maandag 6 maart t/m 3 april 2023, 19.00-21.00 uur

calendar-exclamation Uiterlijk 27 februari aanmelden

Cursus letteren | online Poëzie lezen - Van Gerrit Achterberg tot Maria Barnas

In vijf colleges leert u het werk kennen van vijf belangrijke dichters, van klassiek tot hedendaags. Docent Peter Swanborn begint de cursus met het werk van Gerrit Achterberg en sluit af met de poëzie van Maria Barnas. Wat waren hun inspiratiebronnen? Welke keuzes heeft de dichter gemaakt? Hoe laat het gedicht zich lezen? Wat klinkt er tussen de regels? De docent licht de gedichten toe én de poëtica van de dichter. Maar bovenal kijkt hij samen met u naar alle verschillende interpretatiemogelijkheden.

user-chart Docent drs. Peter Swanborn

Calendar-Plus 5 colleges, maandag 6 en 20 maart, 3 en 17 april en 1 mei 2023, 10.30-12.30 uur

€ 150,-

calendar-exclamation Uiterlijk 27 februari aanmelden

Docent Johan Hendriks over leergangen bij HOVO

Docent Johan Hendriks start komend voorjaar met de nieuwe leergang ‘De vroegste geschiedenis van Europa’.

Deze leergang bestaat uit vier cursussen over de prehistorie: dit voorjaar startend met de dageraad der mensheid, gevolgd door cursussen over respectievelijk de neolithische (r)evolutie, de eerste gouden eeuwen van Europa en de wereld van de Kelten.

Johan Hendriks: “Ik houd ervan om mijn liefde voor de prehistorie te delen met mensen. In mijn cursussen verwerk ik de meest recente wetenschappelijke ontwikkelingen en breng altijd bij die les passende literatuur mee breng ter inzage. Tot slot dienen de colleges en passant ook als een verkapte archeologische reisgids: waar kan ik wat zien? De meeste plaatsen in Europa waar ik over vertel heb ik ooit bezocht.”

De cursussen uit een leergang vormen een samenhangend geheel, maar zijn onafhankelijk van elkaar te volgen. U hoeft dus niet bij deel I te beginnen maar u kunt op ieder moment instappen.

Alle cursussen die onderdeel zijn van een leergang: Pag. 5 Leergang Architectuurgeschiedenis Pag. 6-7 Leergang Kunstgeschiedenis Pag. 7 Leergang Kunst in Context Pag. 10 Leergang Duizend jaar Europese cultuur Pag. 11 Leergang De vroegste geschiedenis van Europa Pag. 18 Leergang Westerse filosofiegeschiedenis Pag. 21 Leergang Psychologie

Op de website vindt u meer informatie over alle leergangen: vu.nl/hovo-leergangen

“De onderwerpen variëren van de vroegste mensheid, taal en grotkunst, tot steen cirkels en keltenvorsten.”

Filosofie en religie

Leergang Westerse filosofiegeschiedenis III De vroegmoderne filosofie

De 17e eeuw staat bekend als een periode van grote bloei en markeert bovendien het begin van het nieuwe tijdperk van de moderne filosofie. Docent Arend Klaas Jagersma belicht de hoogtepunten van de vroegmoderne westerse wijsbegeerte door aandacht te besteden aan het leven, het werk, de opvattingen en de betekenis van toonaangevende denkers uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Tijdens tien hoorcolleges bespreekt hij onder meer het gedachtegoed van de volgende filosofen: Descartes, Spinoza, Leibniz, Locke, Hume, Kant, Hegel, Marx, Schopenhauer, Nietzsche. Deze en andere moderne denkers hebben grote invloed uitgeoefend op tal van terreinen. Als u zich wilt verdiepen in hedendaagse ontwikkelingen van de filosofie, wetenschap, kunst en maatschappij, dan is kennis van de erfenis van deze moderne filosofen onmisbaar.

user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma

Calendar-Plus 10 colleges, zaterdag 21 januari t/m 8 april 2023, 13.15-15.15 uur (geen college op 11 februari en 11 maart)

€ 300,-

calendar-exclamation Uiterlijk 15 januari aanmelden

Cursus filosofie Kant: Kritiek van de praktische rede

De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724–1804) wordt alom beschouwd als een van de grootste denkers uit de geschiedenis van de westerse wijsbegeerte. Deze reputatie dankt hij bovenal aan zijn zogenaamde ‘kritische’ of ‘transcendentale’ filosofie, die haar neerslag vindt in drie beroemde ‘kritieken’: Kritik der reinen Vernunft (1781), Kritik der praktischen Vernunft (1788) en Kritik der Urteilskraft (1790). Deze boeken veroorzaakten destijds een revolutie in de filosofie en oefenen ook vandaag de dag nog veel invloed uit. In deze cursus staat Kants Kritiek van de praktische rede centraal. Dit werk werpt nieuw licht op de fundering van de moraal, geeft een doordacht antwoord op de vraag naar de aard van goed en kwaad en ligt ten grondslag aan een van de hoofdstromingen binnen de wijsgerige ethiek.

user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma

Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 7 februari t/m 25 april 2023, 13.15-15.15 uur (geen college op 21 februari en 28 maart)

€ 300,-

calendar-exclamation Uiterlijk 31 januari aanmelden

Leergang Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen

Filosofie en religie

Vier denkers uit het interbellum en de Tweede Wereldoorlog bieden juist in onze tijd handvatten om over vrijheid na te denken: Hannah Arendt, Simone de Beauvoir, Ayn Rand en Simone Weil. Hoe? Hun tijd leek in een aantal opzichten op de huidige tijd, met thema’s als vluchtelingenproblematiek, machtsbeluste mannen, overwinningen van ondemocratische partijen en gevestigde politieke partijen die geen antwoord weten. Aan de hand van het boek Het vuur van de vrijheid van Wolfram Eilenberger en teksten van de denkers zelf zien we hoe zij opkomen voor dat ‘vuur van de vrijheid’ in een tijd waarin het noodlot hen persoonlijk raakt. Ze vertegenwoordigen, elk op hun manier, parrèsia, het recht en de plicht om vrijmoedig en dapper te spreken. user-chart Docent drs. Petra Bolhuis

Calendar-Plus 10 colleges (fysieke of online deelname - zie pag. 3) € 300,Calendar-Plus Groep A - Fysiek: maandag 6 februari t/m 24 april 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 20 februari en 10 april) calendar-exclamation Uiterlijk 30 januari aanmelden

Calendar-Plus Groep B - Online: donderdag 9 februari t/m 20 april, woensdag 3 mei 2023, 19.00-21.00 uur (geen college op 23 februari en 13 en 27 april) calendar-exclamation Uiterlijk 2 februari aanmelden

Cursus filosofie Het kwaad in de filosofie

Filosofen denken van meet af aan na over ‘het kwaad’. Zij beantwoorden vragen zoals: Gaat het bij het kwaad over intenties of uitkomsten? Bestaat er radicaal kwaad, of is er vooral sprake van de banaliteit van het kwaad? Is het iets dat los van mensen bestaat? In deze cursus gaat u samen met docent Petra Bolhuis nadenken over dit complexe en helaas steeds weer actuele concept: het kwaad. Zij baseert zich op het uitgebreide historischfilosofische onderzoek van Rüdiger Safranski, aangevuld met hedendaagse inzichten. U krijgt ‘denkgereedschap’ om zelf op een filosofisch onderbouwde manier over dit weerbarstige, maar uiterst menselijke thema na te denken.

user-chart Docent drs. Petra Bolhuis Calendar-Plus 10 colleges, maandag 6 februari t/m 24 april 2023, 13.30-15.30 uur (geen college op 20 februari en 10 april)

€ 300,-

calendar-exclamation Uiterlijk 30 januari aanmelden

Cursus filosofie | ook online Het vuur van de vrijheid. Vier vrouwelijke denkers in de jaren ‘30

Filosofie en religie

Cursus filosofie

Aziatische filosofie:

Van Veda’s tot Zen

Is Oosterse filosofie zweverig? Oordeel zelf na deze cursus over eeuwenoude filosofische tradities van India, China en Japan. Op nuchtere wijze onderzoekt docent Victor Melenhorst samen met u enkele toonaangevende filosofische stromingen. In India staan karma, reïncarnatie en verlichting centraal in de hindoeïstische en boeddhistische filosofie. Maar wat betekenen die begrippen eigenlijk precies? Confusius is wellicht de bekendste Chinese denker. Zijn gedachtegoed is dé sleutel om meer te begrijpen van de Chinese samenleving en politiek. Maar in het Rijk van het Midden is ook het poëtische taoïsme van grote invloed, dat innerlijke vrijheid propageert, en harmonie van mens en natuur. De cursus zou niet compleet zijn zonder zen, de eigen zinnige Chinese en Japanse variant op het boeddhisme. user-chart Docent drs. Victor Melenhorst

Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 9 februari t/m 20 april 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 2 maart)

€ 308,- (inclusief gedrukte syllabus)

calendar-exclamation Uiterlijk 26 januari aanmelden

Cursus religie De Bijbel als cultureel erfgoed

De Bijbel, het meest gelezen boek ter wereld, is het resultaat van vele eeuwen van geschiedenis. Hoe kwam dit boek of, beter verwoord als deze verzameling, tot stand? Hoe zijn de boeken van de Bijbel gekopieerd en hoe worden moderne Bijbelvertalingen gemaakt? Deze vragen staan centraal in de eerste colleges van deze cursus. Vervolgens kijken we naar hoe de Bijbel heeft gefunctioneerd en functioneert: op welke manier heeft zij cultuur voortgebracht? Het gaat in deze cursus dus om de Bijbel als product en voortbrenger van menselijke cultuur.

user-chart Docent dr. Bert-Jan Lietaert Peerbolte Calendar-Plus 4 colleges, woensdag 5 april t/m 26 april 2023, 11.00-13.00 uur € 120,calendar-exclamation Uiterlijk 29 maart aanmelden

Uit de cursusevaluaties:

“Victor Melenhorst kan de voor ons cultuur-vreemde kennis op een zeer begrijpelijke wijze overdragen. Prachtige cursus, zowel voor het verstand als voor de ziel.”

Mens en maatschappij

Studiedag

vu.nl/hovo-cursussen

Studiedag psychologie De (on)bewuste mens: over bias, vooroordelen en denkfouten

Tijdens deze studiedag maakt u kennis met de meest gemaakte denkfouten, cognitieve biases en vooringenomenheden (fallacies) die mensen in het dagelijks leven laten zien. Er zijn eindeloos veel voorbeelden die tonen dat mensen lang niet zulke rationele beslissers zijn als wij denken. Mensen kennen een waslijst aan denkfouten die onze besluitvorming beïnvloeden. Door te duiken in de psychologische achtergronden van ons onbewuste wordt u zich bewust van deze valkuilen waardoor u voor de hand liggende en veel gemaakte denkfouten minder snel zult maken.

user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer

Calendar-Plus 1 studiedag op zaterdag 21 januari 2023, 10.30-15.30 uur

€ 80,- (inclusief eenvoudige lunch, koffie en thee)

calendar-exclamation Uiterlijk 15 januari aanmelden

Leergang Psychologie VII | hybride De sociale mens: van ik naar wij

Psychologie is de wetenschap van gedrag. Vrijwel al ons gedrag heeft een sociale oorsprong, zelfs wanneer we dat niet direct zien. De manier waarop wij naar onze sociale omgeving kijken wordt deels gevormd door onze vroege ervaringen met onze ouders of verzorgers. Die psychologische hechting beïnvloedt de relaties die wij later aangaan en hoe wij met elkaar communiceren.

Kunt u goed inschatten hoe uw gesprekspartner het gesprek met u heeft ervaren? En wat doet de intocht van allerlei digitale snufjes met ons gevoel van sociale nabijheid?

Ook blijkt ontvangen én gegeven sociale steun zich te uiten op gedrags-, emotioneel en zelfs op neuraal niveau. Wat zegt dit over ons?

user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer

Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 17 januari t/m 11 april 2023, 10.00-12.15 uur (geen college op 31 januari, 21 februari en 28 maart)

€ 300,-

calendar-exclamation Uiterlijk 10 januari aanmelden

Cursus economie

De markt als mythe

Een theorie is in wezen niets anders dan een samenhangend verhaal. Het dominante verhaal van de economische wetenschap ziet de economie als een samenspel van rationele, goed geïnformeerde individuen. Die individuen, gedreven door eigenbelang, handelen met elkaar in een marktstelsel van vraag en aanbod. Dat stelsel - mits vrijgelaten - biedt een uitkomst die niet alleen optimaal is voor die individuen, maar ook voor de samenleving als geheel. In zijn boek De markt als mythe kenschetst Arnout Weeda dat economische verhaal als een gevaarlijke fantasiewereld. Docent Ruud Knaack behandelt vanuit theoretische en praktisch gezichtspunten de neoklassieke theorie en de kritiek hierop. Bestaan er oplossingen voor de gesignaleerde problemen?

user-chart Docent dr. Ruud Knaack Calendar-Plus 8 colleges, woensdag 1 februari t/m 22 maart 2023, 13.15-15.15 uur

€ 240,calendar-exclamation Uiterlijk 25 januari aanmelden

Psychiatrie richt zich, als oorspronkelijk westers geneeskundig specialisme, op het diagnosticeren en behandelen van mensen met geestelijk gestoord gedrag. De begrippen ziek en gezond staan hier centraal. Maatschappelijke aangepastheid en onaangepastheid zijn echter van een andere orde: deze begrippen gaan over wat in een samenleving wel en niet als normaal wordt beschouwd. Op het eerste gezicht lijkt er een duidelijk onderscheid te bestaan tussen wat als maatschappelijk afwijkend gedrag beschouwd wordt en wat door medische specialisten psychiatrisch gestoord wordt genoemd. Dit onderscheid is echter lang niet altijd duidelijk en verandert bovendien in de tijd. De geschiedenis van en opvattingen over de functie van de (forensische) psychiatrie laten zien hoe complex de relatie is tussen psychiatrie en maatschappij.

user-chart Docent dr. Martin Tervoort

Calendar-Plus 3 colleges, woensdag 22 maart t/m 5 april 2023, 13.15-15.15 uur € 90,-

calendar-exclamation Uiterlijk 15 maart aanmelden

Uit de cursusevaluaties:

Cursus medisch, maatschappij Psychiatrie binnen de context van de samenleving

“Ruud Knaack is een bevlogen spreker en verhalenverteller. Hij maakt de theorie duidelijk met aansprekende voorbeelden uit de praktijk.”

Exact en medisch

Cursus geologie Planeet Aarde: 4,5 miljard jaar ontwikkeling

Hoe ziet de inwendige aarde eruit? Wat is de herkomst van de chemische bouwstenen? Wat kunnen we zeggen over de vorming, samenstelling en structuur van onze planeet? Het hete en actief bewegende inwendige van de aarde komt aan het oppervlak tot uiting in topografie, vulkanisme, vorming van continenten, onderlinge beweging en plaattektoniek. Opmerkelijk is dat van alle planeten in het zonnestelsel alleen de aarde bewegende platen heeft. Hoe ontstaan en verdwijnen deze en wat is hun lot na verdwijning? Hoe heeft hun beweging het klimaat en de leefbaarheid beïnvloed? In deze geologiecursus krijgt u de antwoorden.

user-chart Docent dr. Frank Beunk Calendar-Plus 10 colleges, maandag 23 januari t/m 3 april 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 20 februari)

€ 300,calendar-exclamation Uiterlijk 16 januari aanmelden

Verschillende experts suggereren dat een groot deel van de wetenschappelijke claims op basis van statistisch bewijs incorrect is. Dat dit grote gevolgen heeft voor de betrouwbaarheid van de wetenschap laat zich raden. Hoe kan dit? Aan de basis van de moeilijkheden ligt het feit dat statistiek heel verschillend aangevlogen kan worden. Een van de manieren is om een onderzoeks hypothese als bewezen te beschouwen als de data die je hebt slecht passen bij het onwaar zijn ervan. Een hele andere manier is dat je simpelweg zoekt naar de beste verklaring van de data die je wilt duiden. Docent Ronald Meester gaat dit samen met u uitzoeken. U zult ontdekken dat bewijs en overtuiging heel verschillende dingen zijn.

user-chart Docent prof.dr. Ronald Meester

Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 16 februari t/m 23 maart 2023, 11.00-13.00 uur € 180,calendar-exclamation Uiterlijk 9 februari aanmelden

Uit de cursusevaluaties:

“Nico van Straalen (pag. 25) gaf een kwalitatief uitstekende cursus over een niet zo eenvoudig, maar hoogst boeiend onderwerp. Hij was erg aanspreekbaar en legde de stof goed uit.”

Mouse-Pointer

Cursus wiskunde Statistische bewijsvoering: kan dat geen toeval zijn?

Cursus metereologie Weerkunde (1)

Hoe werkt het weer? Wat zijn de fundamenten van de dynamische meteorologie, oftewel de bewegingen en ontwikkelingen in de atmosfeer? In deze cursus legt docent Rob Groenland uit hoe Navier-Stokesvergelijkingen werken. Hij vertelt over geostrofisch en hydrostatisch evenwicht en over het ontstaan van weersystemen als hoge- en lagedrukgebieden. Naast een theoretische behandeling van de dynamische meteorologie laat hij zien hoe meteorologen de theorie toepassen op het actuele weer. Dat gebeurt bij organisaties zoals bijvoorbeeld het KNMI, die werken met satellietfoto’s, waarnemingen en weermodelvelden.

user-chart Docent drs. Rob Groenland

Calendar-Plus 8 colleges, dinsdag 28 februari t/m 25 april 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 28 maart)

€ 240,calendar-exclamation Uiterlijk 21 februari aanmelden

Natuurkundigen in de 21e eeuw zijn op zoek naar een theorie die alles in het universum kan beschrijven.

Voor deze zoektocht naar een ‘Theorie van Alles’ gebruiken wetenschappers nu de meest moderne technologieën, maar baanbrekende inzichten zijn voeren terug tot ver voor de wetenschappelijke revolutie. In deze cursus neemt docent Fedde Benedictus u mee op een wervelende reis langs de kopstukken en sleutelmomenten die deze zoektocht hebben vormgegeven, ver voordat de moderne wetenschap zich ermee ging bezighouden. U ziet waarom de meetkunde van Euclides cruciaal is voor de theorieën van Einstein, terwijl Plato’s ideeënleer door sommigen gezien wordt als een vroege voorloper van de snaartheorie, een van de meest kansrijke maar ook controversiële kandidaten voor de Theorie van Alles. Weliswaar verschilt ons huidige wereldbeeld van dat in de tijd van Plato, maar de moderne fysica is ondenkbaar zonder de inzichten uit de tijd vóór Einstein.

user-chart Docent dr. Fedde Benedictus

Calendar-Plus 8 colleges, donderdag 2 maart t/m 20 april 2023, 13.15-15.15 uur

€ 244,- (inclusief gedrukte syllabus)

calendar-exclamation Uiterlijk 16 februari aanmelden

Cursus natuurkunde Theorieën van alles - filosofie en natuurkunde van Aristoteles tot Einstein

Cursus biologie Evolutie van seksualiteit in het dierenrijk

Als seksuele voortplanting zoveel voorkomt in het dierenrijk moet het wel erg voordelig zijn. Maar waarom? Er is een aantal systemen van voortplanting in de natuur: aseksuele vermeerdering (zonder vorming van geslachtscellen), parthenogenese (maagdelijke voortplanting door vrouwen, zonder tussenkomst van mannen), hermafroditisme (twee geslachten tegelijkertijd in elk individu), wisselingen van geslacht (afhankelijk van de omstandigheden) en natuurlijk het meest voorkomende principe met twee geslachten.

Aan dit laatste systeem zijn ogenschijnlijk veel nadelen verbonden en de vraag is waarom het zo algemeen is. Verschillende diergroepen zijn teruggevallen op parthenogenese wat een tweevoudig voordeel lijkt te hebben, maar kennelijk ook nadelen heeft. Wat valt hierover te zeggen vanuit de evolutietheorie? Op deze centrale vraag in de biologie is het antwoord niet zo gemakkelijk te geven.

user-chart Docent prof. dr. Nico van Straalen Calendar-Plus 6 colleges, woensdag 22 maart t/m 3 mei 2023, 11.00-13.00 uur (geen college op 29 maart)

€ 180,calendar-exclamation Uiterlijk 15 maart aanmelden

Labrys

Exclusieve groepsreizen

Regelmatig organiseren wij reizen onder leiding van hovo -docenten als drs. Marian van Caspel-van Til, drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin, drs. Hein L. van Dolen, drs. Frederik Erens, drs. Judith Janssen en drs. Karel Onwijn.

reizen met gelijkgestemden

in kunst, cultuur en natuur

op hoog niveau oog voor detail en persoonlijke aandacht

Voorzieningen en bereikbaarheid van de Vrije Universiteit Amsterdam

Welkom op de campus

Voorzieningen

De VU biedt meer dan alleen onderwijs. De VU-campus heeft alles wat een universitaire omgeving aantrekkelijk maakt: de VU Boekhandel, de bibliotheek (UB-VU), het restaurant, Café The Basket, diverse koffiepunten en supermarkt SPAR. In het nieuwe NU.VU-gebouw hebben filmhuis Rialto, theater De Griffioen, de VU Art Science Gallery en Theatercafé Bar Boele hun intrek genomen.

Toegankelijk voor iedereen Alle zalen zijn rolstoeltoegankelijk en per lift bereikbaar, tenzij anders vermeld bij de cursusbeschrijving. In het Hoofdgebouw bevinden zich invalidentoiletten op de Begane Grond, 1e en 8ste etage. In de grote collegezalen is standaard geluidsversterking aanwezig (geen ringleiding).

Meer informatie over de voorzieningen van de VU Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u onder het kopje ‘Meer informatie over de VU: campus, voorzieningen, bereikbaarheid’ alles over faciliteiten van de VU, bijvoor beeld over het gebruik van kluisjes (in de hal van het Hoofdgebouw) en gevonden voorwerpen (bel bij gevonden/verloren voorwerpen de Beveiliging op 020 598 58 54).

Openbaar vervoer

De VU is goed te bereiken per openbaar vervoer (bus, metro, tram). Zie 9292.nl of gvb.nl . De VU-campus is op loopafstand van Station Amsterdam-Zuid.

Auto en parkeren

Als u met de auto komt, neemt u vanaf de ringweg A10 de afslag S108 Amstelveen. Rondom de VU is voldoende betaalde parkeergelegenheid in bijvoorbeeld Parkeergarage P3 (onder het NU.VU-gebouw aan de Van der Boechorststraat 5a) of in de directe omgeving van de VU (vaak maximaal 3 uur aaneengesloten). Zie ook parkerenbijvu.nl

Parkeren gehandicapten

Op het binnenterrein van de campus is beperkte parkeergelegenheid voor mensen met een gehandicaptenparkeerkaart. Wilt u hiervan gebruik maken, stuur dan uiterlijk 3 weken voor aanvang een mail naar hovo@vu.nl

Om in aanmerking te komen voor een parkeerplek is het noodzakelijk een aantal documenten en gegevens aan te leveren. Deze vindt u op vu.nl/hovo-praktisch onder het kopje Meer informatie over de VU: campus, voorzieningen, bereikbaarheid.

Aanmelden en algemene voorwaarden

Aanmelding

Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Ga naar de website vu.nl/hovo-cursussen. Bij iedere cursus vindt u knoppen voor aanmelding.

Al uw gegevens bij elkaar in MijnHOVO

Uw online MijnHOVO-account biedt voor, tijdens en na afloop van de cursus tal van voordelen. Zo kunt u zelf eenvoudig uw persoonlijke gegevens beheren en de status van uw aanmelding volgen. Kort voor aanvang van de cursus ontvangt u een startmail met alle praktische informatie, zoals het definitieve rooster en de cursuslocatie.

Deze e-mail wordt ook in MijnHOVO gezet. Eventuele presentaties en ander digitaal studiemateriaal staan overzichtelijk per cursus voor u klaar en bij plaatsing van nieuw materiaal krijgt u per e-mail bericht. De enige voorwaarde om hiervan te profiteren is een eigen e-mailadres waarmee u een account kunt aanmaken.

Bevestiging aanmelding

Als u nog geen MijnHOVO-account heeft, krijgt u het verzoek deze aan te maken en vervolgens kunt u uw aanmelding voltooien. Na aanmelding krijgt u per e-mail een automatische ontvangstbevestiging. Zo niet, dan heeft HOVO uw aanmelding niet ontvangen en kunt u het opnieuw proberen. Is uw aanmelding gelukt, dan ziet u de betreffende cursus in MijnHOVO, met de status ‘aangemeld’. Zodra uw aanmelding is verwerkt door een HOVO-medewerker, verandert de status in ‘bevestigd’, of ‘wachtlijst’. U ziet in MijnHOVO of u bent ingeschreven. Daarnaast ontvangt u ook bericht van HOVO waarin uw inschrijving wordt bevestigd.

Annuleren

Aan het annuleren van een cursus zijn kosten verbonden: tot 3 weken voor aanvangsdatum € 25; van 3 weken t/m 1 week voor aanvangsdatum 50% cursuskosten; vanaf 6 dagen t/m aanvangsdatum of na aanvang 100% cursuskosten. U vindt de uitgebreide voorwaarden op de website (vu.nl/hovo-praktisch). U geeft uw annulering door via uw MijnHOVO-account of via hovo@vu.nl

Praktische informatie

Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u de meest recente informatie over alle praktische zaken, zoals over MijnHOVO, over aanmelden en plaatsing of wachtlijst, over betalen en annuleren. U vindt hier ook informatie over de faciliteiten op de campus, parkeren en bereikbaarheid.

Staat het antwoord op uw vraag hier niet bij, dan kunt u een mail sturen aan hovo@vu.nl . HOVO is telefonisch beperkt bereikbaar. Kijk op de website voor de bereik baarheid van onze medewerkers.

Uw privacy en verwerking persoonsgegevens

Wij gebruiken uw persoonlijke gegevens voor het verwerken van uw aanmelding en inschrijving, betalingsdoeleinden, identificatiedoeleinden en communicatie over de cursussen (bijvoorbeeld bij uitval van een college), alsook - indien u heeft aangegeven dat u daar toestemming voor geeft - toezending van cursusgidsen of nieuwsbrieven. U kunt deze voorkeuren op ieder moment wijzigen. Indien u langer dan drie jaar geen HOVO-cursussen volgt, verwijderen wij uw gegevens uit ons adresbestand en wordt uw MijnHOVOaccount opgeheven. U kunt zich op ieder moment weer aanmelden. Op vu.nl/hovo-overhovo vindt u ons volledige privacystatement.

Aansprakelijkheid, klachten en algemene voorwaarden

HOVO Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam zijn niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van onvoorziene wijzigingen van de gegevens in deze cursusgids. Onze complete algemene voorwaarden en onze klachtenregeling vindt u op vu.nl/hovo-overhovo Heeft u geen toegang tot internet, dan kunt u uw klacht schriftelijk indienen bij HOVO Amsterdam.

Beeld- en geluidsopnames

Het maken van beeld- en geluidsopnames door deelnemers wordt niet op prijs gesteld, mede omdat het vaak als storend wordt ervaren door de docent en medecursisten.