,v
&
CO VAN VIET . . NAM
vO
DANH THI
•
BICB-cAu ,
A
KY NGO ThI-Nham BINH GIA THUY!T SiNH. CHfNH va CHO. TH(CH
CUNG BiJ.N BQC Vill may yiong JUiy. ChLlllg 1M kluJng
co tJ de
hay phe-b/Ilh nhdn-v¢l, vall-chuang Bieil-cau kg nytJ. Chi. La trinh-bay dinh-chink va c1Lll·lllieH van
co
Khac v&l trLlyqn Phan Trail. dznlz-chlnh Biek.. chung lOiean-ett vao ball n6m (1) mtJl phan l&n. Vt dll nh¢n tlz6y quae-ngu do may nha xual· blm gan day. plzan Ilhfeu tae l/Lui Sl/ xet-doan trong klli phien-dm, Cli" it danh chii: t9 chii: IlY9il dallh chit: qua (ill) dm dli dick sai, nghia teil phai L(le , lha'nh ra co
(1) Cam-O'n oilg Vii' Duy Thanh ali tim cho '« Bich-eau ky ngQ nom ». T](;c d.ng sa«h <ill nhiu mH. ngay to- nhan sach 'rach saD chi con <luQ'c mily chii' « ••• Van duo-ng tang ban ••• =it ..t -. ,» khong ro cua nha nao va <ill in tir baogio-. Trong sach cfing <la rach mat nhi(lu to' va chii' lIli b<!t. mlii mal ra. Cung vi tM chua dugc day du, xin ac)c.gia luQ'ng-xet.
III
chi v6 nghla nita. Bqi-
,cduhoi nghia, khai nhl.l:
CO' (4lJ dayen dich la Ula (:it) day en (cau thif 3) Tien sen (;1) dich lei tien Len (il) (cdu 30), Ao ttl (el) dich la ao nhein (ll;l) rcctu 50), Non ng(}C (:J.) dich lanonvlrang -( $.) redu 152) Binh ("f) ninh lao hi). t-r) ninh 208)v.u. VcH nhirng cdqnhl.l Ie co-nhieu pltQ.l dinh chinh theo .-, nguyen tim ....,... r,!U-'trung -ding co cdu mac((bo.rt chep khtt.C blin chu"nom ,.;-:kh6.c h&n co. cdu-:- nhl.l, cdu *97 va 499 ch&ng he-ln. G(ip trl.lO'ng-Itt,prtdy, chlfng f6i ct;irtsi' phu.-ehl1ca cducho stz' quiln-stit CdJtve phiii"t;hd cilag Phan Trlln, chung Mivan theodulJiml;lc nhl.l (lich: Itch nao kItac-cau chuft dl.lt]t .x'tlc..dang, xia, .tr4n.. htJ ,d4a hoi nghi. ,
Vi.t t,i
laungAyky-niim
.
cl6-c.
VU'O'D&, qu&..
namllhlm-thln
:·1bl-"bam· ."
,v
T8iT-,tU cBieh-elu
mOt
kt ngO» I if. • • 11
tronR 6 ngln bO « Tt;te truy!n ky ,. 'I. 1t--t bay lac Truylil kt tAnphi:t it- '-t It "it. cMp blng chu Han eua bit· Boan thi thi 'chU'a r5<ai Ii tac-gia. nay -Ii tat mot ngU'cri'hQc-tro iA Trln Td gip mOt nang dlt Bleb-rAu. bbi tbf III "Btch-cAu:ltt' ngl)>> (SI1 gip-go'I,-lung o'Bich-t"Au). ' . ..
a
Bioh-eAu(nghia la
trtrbc huyen TIiQ-x1i'O'Iig. trub Hi-nl)i. Kfii Hlt-nc)i 11m thimh-p.htSthi Bleh-cAu lQt vAopb6 Td Uyen, c,nh nha Vin-miEu (xin 'xem cbu.. thleb clnh Blch-eAu saul lit cal ·di-tich cua cAuchuytn hoang-dllang
a a
nay. .
Truytn chla lam 6
. gamc6ti48 clu. cO ,that6m tit
.au :
v
l.- CHO'I CHUA NGQC-H() TO G!p Tli!N'·NU Trhn Tn Uy&n I't. t iJIll' 1a mOt c6ng-tir, sau kbi
cba ca'nh nba sa-sut, Hnh cham hQc, , 1hU'Crog di caC nO'i danh thang, ngAm-nga df! vjnh, fbi-hao. Thay Bich-cau phongclnh hii'rl Unh. ben lranh lam' nO'i dQc sach Mc)t hom d,l ·xen1' lam chay fy chua NgQcHa J. -& (Iue chl'la bil Ng6 b phtS Sinh-fil . HA-n¢i) noh-cil' dU'ge Him khan mc)t bal thO' co y Tn chaa k!p hQa thi chgt th§y m¢t co maya-holm di sau thoang qua ella tam-quan Chang rao fheo g(Sc cay da. khi tran aM can dli dr dan m1H. ChAng tQeo mai Quang-vandtnh ,. :t f (nay la chQ' Cu-a Nam Ha-n¢i) mM chju vf!.
;TO
JI.-
;6M
UYt;N
TO'ONG-TU Saukhi trOo TO. -tU'bng... luang-la. hOc la Ha:-sinh thim, boi r5chAo Hoh, npi\c l(li cAu Thinb.tOng kh6ng 0&'0 tin-hrang hlo TO. bin tin ban nghi,den B(lch-Mi 'fa '" (nay;a ph6 Hang Buam) xiIi boi the: \:i! ulm thln bao : sang mai ra Cliu'dong (nay lJ ph6 ' Hang Btrang) gi;ip
TRANHHltN
THANH NGUO'I Ra Clu-d6ng dqi m¢t m6'i thify m¢t nguO'i bin mOt hue ,tranh' ve mc)t ttS-nil nhan ra, xiflh-d<;ptuy¢t tdin, Ttl nhtr thipu-nii' da mna treo fy thuphong. R<>i cli' mOi bila an, ll;li dQnhai cM btU. hai
VI
dM dU3, mM tg-nil cung 11(l. Thfnh.tholng l$i chl.ly¢n-tro, d5i·d1ii nhli pguai th\1c. Me.l hOm Tu a lrl1cyng hQc 'lhay mam cam dii dQn sin. H6m sau chang gUicach ra d" nhung leu do-ng rluh ·m¢t ch3. Qua lhay t6 nil trong tranh ra nguCri thl1C,' dU'O'ng kili trang lhi chang leu
vilo chao. IV.- TO
.' Kft tJT.J'YtN'
.
Tp.Iiil xU'iig GianR 1 ('uoR e6 dayen voi Tn nay· xu.6nR. chAng"kat ng:hia. Rl>i'n'h'ng':<!"bng''Phe»tien ra:t6.i:·dOi, ·nhA"cu'u,m<rictk·b,n tleu· xu6ng 111ctrlrl.
Mt · .RtrO'U aANH vq
V
. GIASGKli1p·
no ,In
Chung soaR: v<Ji & quen tinh,.che .. o,gbe,cOIl.. bj daQh·d:).p 18 khac. di.Khi·tfIlh ra 'tim vg Tn
b.n
'fu Dyen khOng'
h()i-
Giang $ieu
BoAN.:.Tt;l
R{)I CUNG' : Sau kbi ·doiil-tu.sinh dli'Q'c'mot trailACbAn
Nhht·Jl.,.
Rhi Giang 'Ttl hQc phep in tien. mOt hOQl, hai con trtr6'c hai Ong n8 bay ve phti'dilg tay,sauokbi dii dijn·dtY-Chan coitran, thithu n6i
day. cO
. chia . ra lAm
:
f.- Ifa tlClu
Clmh 3 Trlin cd'ng:.t,ir Til Uyin . . ' 4. - N&lbrii3h T,i' U $au khi cha . Td iJ p1Ji lhi· hao
cua
yen.
.
m(ft
.
VII
6. -
rat
Mua
it
7, - Tit gap m!J-nhdn B. - Tei roi m!J-nhdn duM 9.- S.W nghi-ho(!c TdU sau khi mg-nfldn ttl
to. -- Tit
1t. - H/4-,inh
ira
tlEong-lu thiirn lJ(ln, Td 1'0 sll-lfnh mang
12. -- Ha.-sfnh nhac l{li
Le Thanh-If/ng g(ip
- Ra.-sinh b(ln khdng nen hilo 1.1" -- Tp' b6Uhe vflnlim 15. G(ip ngutri ban iranh, Tu Ugtil mua ve ireo. 16. - Ta vtri bac lranh US-nit. 17. -T6-nu trong tranh thanh ngueri iizilc. -- Td ciing 19. . Giang Kieu dung phep 20. cring Giang duyen 21."";" To say-sl!a raQ'u che, Giang Kien can kh6ng dl:rQ'c. 22. -:- GitfngKieu bi nguQ'c-dlli, bllC boM 23....... Sau*hi tInh ra, TdJJ yen 2•• - RD.-sinh Tit Dyen . 25. - 'tuUy.en toan tll-ai",Gi6.ng Kieu bGng 26. khitdi-hQ'p,. Vl/ chlJng Tit Uyen sinh Chdn Nhi, " . 27. - GldngKieil khuyen Td tien. 28. Giang Kieu thlJgetveUen dQ.o, Ta Uyen linh. din. 29.-S411 khi tien-phu,.haingutJi ciJng cuui hq.c lien.
vm
. , . BtCH-CAU KY NGO ,
â&#x20AC;¢
MO BAD
1.-
M(y tram nam chii' flnh, DuM trOO ai IQl vanh h6a-nhi. (1) (2) nglm ma suy. TrOi Nam nao c6 xa gl coi Tay.(3) ky-ng¢ (4) Xlla nay,
ke
Hoa : T:,a.h6a. irM.Nhl: con. TrM oaf-olm nhtl con, SQi IA hoa-nM -It Jl.. enng nhtl lrM kMo. leo nhtr lay IhQ' nen 89i III hoa-c6ng -tt, ::La (1)
(2) Cu duyen . . . . : nhAn-duyen kheo
nhtl CO then may. Co ban chep III litu duyen. Vi trong ban Nclm, chii' cu . . co Iitm ra chii' Iau:it III li'iu, nhU'ng llu duyen III va nghia; cung co ban chep :« Co duyen suy (Ii ». (4) Trlrl Nam bOot chff Nam ihMn .;t, col 7tfy bOoi eMf Hiy-ph1l'0'Dg • -::t" .. :it ", Y nol .11l'aC ta vai coi PMt xa-x6i gl. (4) KiJ-ng9
-t .. 11
BfcH . cAu KY NG¢
Tnrbe kia , Kia ai May-mlia la
,(1) sau nay Bui, ' TnrO'ng. (2) dlii DUO'TIg, (.1) boang-dltong {4) biEt dAu?
CANH BicA • 'CA U Thanh Uv eo canh Blch-cAu, '(5) 10.- Co hoa g,6p l,i mot bitu xinh sao r
(1) LU'l1: Ltl'u 'T'lilntl
t ;
Ngng€n: n/.tu<Yi liM H{m ben Tau, trong (foan-ng<;> van mil hili th116c, tien-nu duyen, nua nam' tro' oa c6 cMiU deri thu bay, (?) Bid: Bili Hanj;(,'lt Mo. <1<i'i BU<YDg ben Tim, thi hong oi cho-i lit c6 duyen v&j ViinAnh, San filii qua qlln-nhien Van Anh cu6'i lam VO", rlli len coi tien. (Xem chti-thich ky o-s6 3.4 33 Phan l'riin nba Tan xuiit· ban). Con TrU'ang chua TO nao'l (3)fjeH Dlrang c6le Hi ,t;, mQt ntii 0- pbia nnm Han-xuyen tin'h'H<>-tiitc 31: ben Tau. Vi 0-; phllc)'ll/.t nam la hinhm'ti nhu cal nen gC?i PU'O'nl:{-<Hli. sot 1 !. ritim ngtl<'l'i con-gaih:r-xung thi'ih-nu, s6;ni lam mfty Hun '. mna Ct Oli'O'ng-oaL ThO' eua Boan e6 can .' Xu--si khOng h:i DU'O'ng-oili .:J: lE. !Jo, '.ft -}I: tue 'Ia tich nay. , (4) Hoang-drrang Jf : khong oiiu. (5) (nghia Ia ngoi ten mQt phuO'ng eua thanh Thang-Iong, sauthuQc lang
lJ:-
nai
-r
(Xem
12
.t
trang 17)
BleB ..
cAu
KY NG¢
Bua chenthu cue, xuAn dao, Ll1u phun hlahtt, mai chao gu> dong. (1) Xanh xanh day ngan th6ng, Co Ian loimuc. (2) phong (3) vung n1l('Jc quynh..:giao,(4) Phat-pha gio true, nnla hoa.
TRAN CONG..TU TU UYEN Tri&
thai...hoa,(5)
dl.lO'.Dg Co Tran c6ng-ttr (6) ten Ii
Th9-xucyng Hnh Ha-nQi,Khi Ha-ni)i lam thanh-phiS 1hi Bieh-can aii 191 vao ph6 Tu Uyen va h<l Tu Uyeno Sau cUQc binh-lua nam 1946, aii bi pM, chi eon trQ' c6 bu-c tl1'o-ng. Nay Ha-n9i da h&n. mQl ph6 mang ten Ii phiS Bich-cau nrc Ii phiS Graffeuil trn6'c.
(1) Hal diu 'nay
ta canh hoa-qua au
dan if,..
hl1 hTU
1..
s
1>5n mila: thn cue dong mai
of: .: ke chan trau.
(2J Ml,lc Ii
Ia 1-.. : ngtrCri Mi cui. (4) QU!j1w,giao Jl,'1£: Hal thli- .ng9c qui,ngtrO'i ta quen dung chii' vi val thtl' g1 qui gia. Non ntrac quynh giao ding nhtr n61 non song gam-voc. Co ban eMp « non nuae diu-hiu »•. (5) TMi-hOa Ji. :. thjnh-vu\l'ng yen-Bmh, hie thinh-tri. (6) Cong-tlr Con nha quan, Til Dyen·t Ia con quan he.> Tran. (3)
.:r :
13
BicH. cAu KY NCO
Phuc lanh· nhO' (1) 20 - So trong tai-ml.lo kiem ai. ThOng':ininh san c6 ttr trai, Con khi di:>ng-ilu (2) rnlii vui cn-a Trinh. (3) Trai xern phong-canh hii'u Hnh, . (4) phalAIithFthanh (5) minra. penkhu trilm mOt lau thO', (6) Lau gili vRch, true thtra giu rem. Thira htr: dim su()i ea chim, (7)
(1) Xadn .ft. (ding uQc la thung): mQt loai cay, quen dung vi v6'i hayen mQt 10a1 co quen dilllg vi v6'i nIl;. -(Xemchu-thich ky s61 Triin 40 nhi!. Tan xuat-Mn). .. (2)B15ng-lia : Luc tre.nha. I (3) eli-a Trinh: bdi, chii' Trinh-mQn 1l " clra h9 Tdoh. Trinh Gi JtL In!}t d6'i T6ng Tau, hQc-tro 1:), Giu Thit·1# Aj: va Dlwng -Thl m6'i diln hoc, thfty Trinh lim-dim mal ngdi im, hai IIgU'o-tclf' dt'rng Cil()' khOng dam dQng. Khi Trinh biet den, thi ngoai dra tuyill day <len 3 thtr0·c. Nhitn Hcll. ay ngrl'()'i ta dung chii' Trinh-mon tuyet:U: " if.. vi nguo'i (( clra Khong san hQc-tro theo thay chilm hQc. ia co Trinh, thi san Trinh cung do lIch nay. (5) Ldm-locm.(hay luyen) fi. rirng, su6i, noi canh duo-ng rirng. (5) Thi-thdnh if chg va thanh, n6i ve pllOn·hoa u6-hQi.· (6) tllu thO' : bM chii' thu hiu -t :ft, nhf!. d9C sach. (i)Thira hit 4l 11 : nhlin hie rM ; dall sufJi : suoi nghe nhtt dim. Ca chim : chimMt nhtr ea. C6 ban chep : Phach suoi ca ehim.
at
*:
-14
va
--------
BicH . cAu KY
NGQ
Nua song den saeh, b5n them gi6 trang. Cua chung huy-hoac (1) dau bring, 30 -Chua kho vang etie, ehiH tfrng tien sen. (2) Khitp so trong eOi ba ngbin, (3) Yen-hA (4) rieng, IAm-luyen ehia dOi. Thti vui b5n them vui, (5) Khap trong thanh, <iu ngoai rung tao. (6)
NOI CVA TO UYEN SAU KHI <..HA ME MAT ,Thoi dllA' ngay thang SllO'ng sao, (7) NgO vira rl}.ng 18. dao hoa. TrO' hOm git)C b6ng dau ta, (8) (1) Huy':-hoac : phung-phi. Co ban chep : ltru-Ioat. (2)Hoq cuc. co hang kho nhtr kho Yang, hoa sen co h'rng doug nhtr dong tien,$' noi co hoa '(3) Trong cot ba ngMn bo-i chii' taliithien tM-gi6'f;::' 1" '\:!f: if., (4) Ycll-hd /.t. It : Khoi va rang, noi caoh may rang, tren tang khong. (5) Call nay co han chep : « ... buon-ban them vui » co ban chep : « ••• be b:;tn them vui », co blui chep: « .•• bon b;.ln them vui », co Ie can thrr 3 dung han: Mn bOoi chii' van-pMng tuhii'u !II ;If.. chang? Xin kinh chat cling thuc-giit .' (6) lM/lh : ciing hQc, nO'i chua-u1!ng Iy. cuatlll'llih hiE;n ; rz'rng lao:, cac tao-nMa khach Ml' A.. .J: (Iimg van). (7) Strang sao j" Y noi nam thang thay-daL' (8) Bong ddu : bo-i chii' tang du mQ canh 1f.. l. (Xem chu-lhich ky 0- so 1 traug 16 Phan nha Tan xuat-ban.)
:to :
'*'
15
-"------_._-
BicH
cAu KY
NCQ
Xuan gUt e tuyiH, huyen gia Strang. (1) Nao ngmYi tbay ! n6i tang-Hmang, (2) 40 - Tr6ng vilng may traog (3) ngat dmYng nOR xanh. Vai con doi ganh tham tiuh (4). Ball Nhan (5) da con gi ! May phen t6'i thu ve, LQt mal\1h ro, quanh he tll) xay. Chieu triYi l\lnh ngitt hai may, Mai tang tnrac gi6 sau sU'ang I La-thO' mra mai thao-du<mg (6), Phen IC)t gi6, vOi hriYng tham mU'a 1 Phong-quang l\l khac dau xu-a, 50 - Ao til (7) sen rUt rao thU'a, cue Gan.
(1)9ba
rrKit.
(2) Tang : tang ..;.. \t1 (ruQng dau', IhzuJng: thuO'ng "hai iJ; .;1): ea.) do chii' thuO'ug hat bitin tang dien ik J! .&. \fJ ca hOa rUQng dau}, Yn6i CUQC di1i thay uOJ.
I
(3) May trdng : bQoi cbfr van 8 't dotich Bich Nban d6:i nha BU'Crng ben Tau, <ii lam quan xa que nba, trong thay (tam may trang tren nui Thai-hang fl, than ding « nbit bo ta (y oO'i <16 )). Can nay n6i tuang-nha cha (4) Thdrn llnh : hQ'i Call phv. ti'r Hnh thaffi tt 'l. Huh cha con sau-xa tham-thia. (5) Bl1u Nhan : o.qg Nhan Dyen iffi ,JIll (hQc-tro gioi eua dti'c Khi'5ng-tu-) nha nghCo, nhung "fin vui v6'i gio emu bau mI6'e. Cllfr « bau Nhan » day lanbi canh ngheo. (6) ThUo du:&ng Jt. : nha lranh. (7) Ao til : ao nu6'e til ham. Co hllO c.hep «ao oban ) thi vo nghia. PMi chang ban chfr tli trong giong-chii' nhan nguo'i ta djch am saL
.:r
go
16
- - - .-_.
----_ .. ------ -" .. _------
BtCH - cAu KY
NCO
NOr
TO
THI"HAo Sinh (1) ttl:'
buo'c gian-truan, Vinh khO (2) g-Qi mui tran chO'i. Cilllg thong (3) dll co trai, Nguoi dan kha, sun vi}i sau. LOi ther CO'ill gio DU'<JC bau, (4) Nhfrng IQai bie,t dan chi h(}ng. (5)
The xU'a da lltJng v6i long, oITu san t....ang (0) m&i thai, Ao nShien ghl. hut thallh-thoi. GO. - Tay-bc}"W:h-tich (7) may noi
(8)
(1J Sinh -1. : Tieng g9i nhfrng h:Jng ngm'Yi van-hQc Sinh day chi vfJ.o 'I'll Uyen, Tran-sinh. (2) Vinh tlwi ; k1zo {i; : hco, -S' nor ngU'cri 06 hic sung-<mo'ng IllC kho-so', CllI1g nhtr {:3.y coillc hroi Iuc heo. , (3) Crill,a i : cling ki(\t, ({!IUn bach; thong it thong dong, hanh than. (4) gio Illrac Min: b;ri chu dan tl1 bien 11m Jf canh ngheo cua: ong Nhan Uyen (dll. chu-thich 86-1 (y
'* :
t-
Iren). (5) Cun nay-·bo'i chfi' « yen-hro'c an lri hang hOc chi» lobi di-schi(i! sao dUc;i'C chi-khi eua Ioai chim hang, chim h(ic {e!lim fill. , (6) : Bcd chu fang bong ho thi it *... cnng gfi (Un, ten co hong. (XcmCLni-thichky nO'i siS 5 lrang 16 truyenPhan do nlla Tall Viet . . . xuat-ban).. (7) Td!lli6 tien Hch {.L lfJ}: Hen (y 110 Tay. (8) Pham-blllh £ -Jf . Chung Vinh it JJ.tt ucri Nam-biletricu Ilea Tau, SO?U 3 thO', cac ngi:i"l1gon til: (XcnHiep Chll-thich trang If!) -
. 4l:
____________________..-...,._17
.."" -------'-==:.:.:.::::====-=====-_ . .......:.: ... __".
,:,,-,._"
BfcH • cAu KY NCO
Thi-hao (1) tieng l>hU'Q'ng-lhanb, (2) VAo phen Ly, B3, nu-c danh To, Tao. t3) lung lui phong-!ao. (t) NuCrc, non, mAy, gi6, chat \'flO con "O'ie ChAn ken ch&, gam 1<'1i, (5) aO'i Han o6'i NglJY 103 nhit, theo sll lWD kern rna ehia ra litm ba ph:'im : thlrl}'ng. trung, h1;l. San ngtro'i ta quen dung hal ehii.· « ph1irn-binh .» thO'. CllU: . ph1im-birih trong elm nay ding ehi lit n61 ngi\m vInh.
Thi-hdo '# £: Hao-lrtrang trong limg LllO'. Ban nnh trong lang thO'. (2) Gao Bi?n a6'i Bll<yng, mQt oha gioi aia-IS' hen nu, xem Tay Ha-DQi, eho la lHit « u6ng nuire» IlL -If:. 1f,. #-. BM nen ngm'ri ta gQi I-1linQi ld PhllQ'og-thanh .. cling c6 ban chep Ja LongtMnh. Vi Ha-n(li liO'i Bac-thu¢,c gQi ld Long-bien -it cling gQi ld Long-at) -It ,ql, den dM Lyaong do thi gQi la ft. cai ten Long-thanh do day ma ra. (3) LfJ: Ly fJ6: B6 Phil ?f. t:J {!. 'if deu ngn6'i li6'i BuO'ng, Tao: Tao Thllc if :U. ngtr6'i <lO'i Tam-quac la nhfrng nM hay thO' (thi-ba) ben Tau. Con To: tfrc To dong Pha. C6 ban cl1ep Ton, Tao, Ton, phai chang Ton-SuQ-c :rt. ngll6'i do'i Tan, co bdi phti Thien-thai, quan quan cae van-si tai-hoa Inc My gi6' nhU'ng chU'a dam chac ; xin thti'cgis. chi giao. (4) Phong: Phong-nhil tao: ly-tao ld nhung tiEing dung chi Sil (5) GMu ken chi}: do diu « thi thanh chan ngQc tQi huy hio» it it- .1. .(J. l¥ { (xem chU-thich 1<S tQi s6 6 trang
.ra
Ii".
'*.
(Xem
18
chti-thich trang 19)
BicH. cAu KY NCO Vimg gieo dat, h:}.c khO'i b/)ng Bli tlgll6'i trong slich Iii duyen, (1) May thu ngQc (2) chtra glAm. Lung-lO' Iii doiinh nbAm, .
70.- elm
dgi khaeh. ltm elm cha trAog.
TV UYEN BI HOI CHUA NgQc-hl> c6 dam chay lang, (3) Nti'c-no canh PbM. tung-birng hc)i xuAn. tai-tirgiai-nhtin (4) ma-tich xa-tdin (5) thieu ai. Tlnrang xua.l (6) sinhcfing d\lo chO'i, ThO' Itfog-Itrog tlH, rtf,gu vO'i-vO'i bilu. 24 Phan Tran - nhd Tan xnut-ban) Gam lhelt U,i do chfr« dilll latU tu khan» ,-:l a noi tllO' hay 16'i lll;P nhtr gam-vue. Ca hai diu nay lll}.i"y cling nlm can « Uri hri chau Il,gge hang hang gam theu » cua Kieu. (1) Cau nay do dIU chii' nho « thu the nwc' Mn vO ltl'<1ng moi, thulrnng huu nft nhan nlm ng.qc» .l- Jt. .. -kt 'fi -ka .!., (lay vg dirng sg kh6ng moi tot, trong sitch co giti dyp nhu nggc). (2) Lam-dien i \f1 : (Xem chu-thich ky tl1-i siS 3, 4 trang 33 Phan Tran nha Tan xuat-bdn). ' (3) Ng9c-h6 j. : tuc chua Bd Ngo (y phiS Sinh-til Rd. nQi My gul'. Chag lang BinIi chay cua cae nba su «1) Co Mn cllep :' aily Idi-til giai-nhan, nhung Bich-cau eo tm<re tubng nen at; hay h<1n. Mil-liel! ;ra-lriln 6$ .... : V{ft ngl1a, bl.li xc. TIw:clflg xudn t ... ! Vui d?o canh xuan.
t
.-._---_..
-_
.•
*
._--
19
BtCH
-cAu KY NCO
Maog xern diy (l)tlnim1iu., Viing kjm-6dagacdau non tc: (2) ai,nily cuog . 80.- Gi6 lay bong hoa MIa-ali. -Ben caudiul1u Dam ba, Thitn-tien trU'uc mal ai IA ke hay! Sinh n'ra ('Fa aU'O'Dg efry, La hl)ng (J) dim dii thl>i bay ban. Mat coi mai to dan dan., May giong cbfr ba vun,bon.cfm. 0)' Tr6ng qua lijog ngat gier Ian, Ay ai tha 18 donnh Cim ghc;o nguui. Vila toan hQa 11;li mily Iai, 90.- Gi6 huO':pg dAu dtibay hO'i llong:"nim. (1) Phq.m jt : Cay phU'&ng nha chua. (2) Kim-a
chfr ie-san i67 m6'i
4'- ..v.., :
tro Lr6'i,'Noll ie: hrri chii' te ta quen u9c la' Hiy ,'ulnrlfg chinhla , chii' Han. " , . .
(3) La hOng: LUc chiec hi (4) Ba;van b()n
co uf hdi
tllO'.
:MC>t LeU tlio' til'
(5) Thlz lei doanh Cdu: nai. Heh dlll}"C III do trong nglJ.' dIU .{},p
'u6'i I)u6ng, nhil V113) .
troi ra, co de bQi Lho' eftp, tham cung t:}:n nhan, an din t 9 hong hao k,l1ir aao gian 1J'. {.if :t. rg It. a filJ. fl! f..l:.1t. -!It j1 .A.. Ngbia 1d ntr6'e chay sao'vQi qua, trong cung san r3i suot rigay; an' din 11'r-gHi chiec Ta do, may <Iit6'i nhangian cho tot. Vu H'gu cling de O1<)l bdi tIl(. vdo 1il kbae tha lren giang nll6'e chi) troi vao cling. Cung-nrr 1ll Bdn Thuy-Tan dit di. l\1m'ri nam sannhu vua c6djp
*
fa,.
tiep chu-tbich tra.-.g 2-1)
20
_.-._-----
---;--
_ -.â&#x20AC;¢.
BfcH - cAu KY NCO
TO G!p Thiry nglf(yi truac eu-a tam·quan:. (1) Theo sau ha My con holm (2) nhbn-nha, LI,l-liIngcon mitt nguoi that (3) Hoa COn phong nhl,lY, trang vfra trim gtrang.
thoa vlmg,
Rauh rarih xuyeil
lba-thtrat, s6ng TuO'ng rub'm-rA. (4) tMI
Hnh-co' Vu RQ'u
... Jt
f
ct\ng Rdn ThiiY-'l'b
duyen val nhau, ('ung III thO' khi trllac ra col, Ie ra h\ 1ft t1g17al m6t e6 thO' lien thl euJli.yhl'll thuy, th4p tal U'u-hl' man t6.. .h odi, kim do tMnh loan-phU'gng hftou, diep Ihj 1.1T'O'nj,t mel, #' .. <1. phuO'ng tri
'+
A
'!b
-t
+a
t Jl..t..
*"-.
Ir- it theY then I1U'O'c' ehly, nat
Jl Nghia Iii mQt Up nuO' thiim chua-eMit trong long tronS!' mU'o-i niiin, Day tMnh bl.W loan phtrQ'ng, mai hi do III nguat m 6i t6t. (1)
Tam-quan ;;. D11 : ba ctta,
(2) Con hodn :
nu, nu.. .ty.
bOoi ehu
etta chUa.
1 :l, con-bgfli,lbj-
• (!) lhd : btri chu thi-nban it ./0.., ngU',a!van £b,O" tb,-Sl, van-S1'. (4) Qulin Nghe : hOoi ehil NgM-thuCrng t: #:, tbtr cna nans;t (Xem e.lni-thieh l:t tich ben dtrai). Song Tu:ang: songnl16'c s6ng TU'O'ng AA h;le hal b3. Nga-Hoang t, Nu Arih -It:' vg vua khoc chi:>ng (y ben b6' song Tuang', vhy nuae mat vlio eay true, ilQng thanh giQt ong-anh nhu ngQc. GiQt roo xu6ng mt6'e thilnh nhirng dam thuy-ba.
-*
21
BfcH - cAu KY NCO
MIa
net ngQc Ian hoa, C' chlm milt D\l'aC,nhl;ln sa IU'ng trai. (1) Gltn xem ve mi;it !trO'i, 100.-- Mui huO'ng rO'i it Lsn thu (2) I6ng-Ianh dU'a thea, Niio nguCti nhin cbtit lOng nbeo cling (3) V6n mang' ('ai TrU'O'ng-sinh, (4) Gfp ngU'ai nuae thanh (fi) . . BU'B nnh m<)t net s6ng dao, (6) Diu long sAt da clIng xMu, IQ ngU'ai.
: hiH chii' ngu triim nh:pi ll;lC 5Jt fsIc {2} Ldn tha : hal chii' thu-thuy 4f-. 061 bong con mIt sled sang nbu nu6'e mila tbn. . (3) Tdy Thi • con gal ilM ban cui xom fh tMn Tru.-la nu6'c ngulrl (ft'ri Xuttn-thu, co nhan-site tr3liJ, kbi bj (fan nMID mat am b\1Dg I:;ti CHUg Cau nAyn6i mlH cai nhan Mng ma'y (duoi nheo) ella ngmyi cung lin 111m cho ·tinb-ttl nao-nung. Co ban chep: Khuon ngual gQI chut My nbien cuhgUnh. (4) Trrrung-sinh Co Ie III Trl1o'nt:t g- 1.% dan-dfu Val Thai Oanh-Oanh I i' i' trong Mid Tay (TaysuO'ng..ky " Ai 1(,). Bay noi bOng ke sHinh. (5) cau nAy do cau chii' « nMt kbuyrih nhan tMnh, tAi khuynh nban qu6c» Mi A J} Mt A mQteu6'f lam nghiengthanh, hai cm'ri lam nghieng nulrc. Noi bong suc ml;lnh cua sac chi mQt viii caJ cU'c'ri cung au ngbfeng ab thanh-qmi.ch qu6c-gia clla ngl1<'yj tao (6) Cau nay dochil thn bal6ng Hnh it it it.
(1) Cd ehlm nhlPJ
,. ft., n6i bOng d
22
BfcH .
CAu KY NC¢
vi ching tv trait TCr-lang <I> chU'a 1,0 veri non tien.
TO
961. val DUllI cAY DU Du Ie, dii long quen, den g6c (2) tram nang: « Qua vui trOt « Thir tinh cho, keo be-bang vt'Ji boa J). Khach (3) dog: ;t: Trong hOi VO..gili.: (4) CU'a khOng, (5) ngan gide (6) dly Ia hi-bit (7)
110.- Ci
tt
(1) Til-lang H:hite Ttl Thli'e J(., nguai Tgng.. sO'n (Thanh-hoa) /tM nhA Illm du, ill xem hQi (y chua mQt nil-Iang}o- tay be gay mot cAnh hoa, hI Dha chua gift bit Til' thuO'ng Unh ctri ao 1'a chul}echo Sau Ttl qllan qua nt'li Nl(a-sO'n llili nft"'hmg hic tiento. Nay & Nga-sO'n eon co mot cua nrr GianR HuO'ng /tong III dong Til' Thife, tuang truytsn III noi Til' Thli'c tien. . (2) Thu-thien R ... : duo (3f Chii' khdch day t1'9 vAo m)'-nhali. (4) Vd-gid : Ten mQt hQi (y .chua. Co bIn cbep.'Trong hQi (5) eli-a khOn.q do chll khOng inOD ". Thee) nha thl tM-giaD cat gl cung khang CQ; neD cbo cua lit eua kh6ng. . (5J Ngd n gidc do chii' gille 1J.. Ba.o PMl III chinh giac .if. t" noi theo il1;lo lit htrQoc len cal her gille-ngQ Jt (7J Tir-bi 1! thllO'ng x6t, eGa nha Iil lir-bi H'tn-man chung-sinh fA 11
.*
-t
*.
*'- .t.
BfcH "cAu KY NCO
-----_._-.-------_ _-_. - - - - - ...
« Gi6 bay nhifng lieng thj-phi, (1) « Tr6t Him thOi c6 tfach gi ai ». GiQng (2) nghe lQt vau tai, B a gan b...... . e sac, kh·On VO'I. song tiuh. Thua rAng: «Chul ph$.n !hu-sinh, (3) 120.- « Ben tir (4) soi den tam thanh (5) veri nao ! « (6) nO' sao, «MlY duang phul.1ng-ti¢n (7) chtit DaO dU'O'c chang? lI> RAng: «Bay ve kim-thang, (R) N
...
(1) Thf-phl : PhAr bay trai cung khong cMip. (2) Gi{mg (S) Thr.r-sinh
t
trat Can nay y n6i du
: giQng n6i eua ilgtrO'i con-gai. j. HQc-tro, ngtreri dQc sach._
(4) Ben ll'r : NgQn den ttl-bi, y n6i oen nha (aJ Co ban de IS. Hlm thanh, nhllng Him thanh c6 Hi <Jo han. Tam thlmh 1a long thanh, do chii' nhat pllien tMoh tam - Jt 'Q, .-:1 mlri Ia 1eri n6i uhun. . (6) III ten mot kbu vl1()oocua duc Ngily XU'8 Tu B\it Ba trucmg-gia JJi it J -k mu6n sua mc)t nai tinh:'xa it -to dl're PMt<r, xct chi co Vllern eUa Chi-Ba Thai-tu.flt rQng 80 khoang, cay ben noi vlri Thai-tu,· Thai-tu baa uem vileg giai khitp vU'Oon S6 'cho. Trro-ng Iii noi dua, khong ngo' trU'Crog-gia lam thllC. dl1ng thanh tinh-xa tllinh due g()m 1300 khu. Vi Iii. vm'yn ctta Chi Bf,t Thai-tu, nen mlri 89 i C!li-vien. (Kjm CIl'O'ug Kinh Culi IJi ij) (7) Tuy phuO'n:;; nl1ftn It -j; gJ 1t, noi eua riM PhQ.t,cung nhrr hoi khOng ,batbuQc•• (8JKim-ihtillg i" : Day Yang, day bUQC kinh clla ntili
-:t
*- .:r
atcH .. cAu K'Y' NCO « Trilng-hoa (1) sao kheo n6i-nilng nhfiong lifi. chi ai, «Ben tir (2)c6 « Gi5c dem giac ngllO'i me. G: Ngan coi (4) « PhaidU'cmg ong-bU'6'm di d{(y sao? « B6a hoa san vang treo, 130.- «Tieng oanh chi lao-xao tr6n cAnh». Li;lng nghe lQt het giQng Hnh. L<)ng tham quanh lny-nhAn. Rlng : « BAy lAn, (5) . (6) xin kim (7) tn « Ba sinh (8) cho mU'ai (9)
ea
(1J Trang-hoa : hi'c la treu hoa glu;o Irai gal. C6 ban chep Phong-hoa: bo-i chii' phong-hoa tt ft. Clii thli vui-ve thoa-lhich ella trailglan "... e dung, (2J Be'nlit : ttl-hi clla nha Ph4t. C6 bIn cbep bgn . . (3JGidc bbi chil cbinh-gi}.c.iE. of, PMl 8'1 of. '!i-.lam tong.;chf chinh, giac nghia 12 con chti'a day s'1 gij.c-ngQ. Co ban chep: Sa dem Giac dQ ngl.lCri . (4J : cling nhll n6i 'chinh-giac (5J Me idn it. ;'f : me. . . (6J duybi it jf. : Duyen tru'O'c. (7 J Kim lhdn 4': Than dai nay. {8J Ba sinh : bCri chii' tam .sinh'::' i., ba dCri luan sang khac. {9J Mllai nguy'en ; 'bMchil tMplll}.i l' .t( (mtro'i 16'nJ, chit nha
or :
*'
25
arCH • cAu K)'
NGO
«Nhlr tay kim-lllang, (1) dU'8
xicb'thlng, (2) c Gty linH mtrQ'n phep cap-tang, ,(4) «Pha thanh sllu-khbcboblng,mCricam.: cChay SllO'llg dQ'i kh.ch dtuLam, (5) 140. - c Phlm may ben tay cNtrac duc6 sau, c sbng' th..r bac nhfp ellu -til ddY.»
NOI
NGHI-HO!C eVA TU SAU KHI MY.NHAN NgtrM cbn cqt dqi mAy, , Got khach diitra giltylAm tbinb, Ngong tbeQ d!n Quan"-van-dinh(7),_ Bong trlng trbng €Iii canb 11lOt qua.
; chii' kim ttilrng n g9c eMit tlrang vana chilt ngqc,. n61 d cao qui thicng-licng. co ban chep (2) Dayl do, Hch dM . 6ng !til ng2U hlacili'lui vli hU'ang Btt6nR 4i can han, tran" S0=iln sll. HOt sll gi lhi nol lil h6n-nhan!\},-t • H&i tr{)nl( hit co gi, tbi nof co day do bUQc chan nbitn" nguai co duyen nQ' vQ', du xaeach "hay eo lhn-hln Ri. khi di xe day tbi khong tranh duQ'c., " (3) linh : b&ichil Unh tr,uQ'ng t, giy. thicng, ngbl.lruQ'ng eua nha chua. (4J Cao lang ;t .If : NhA Stl cao tay. Su gioi. iSI Xem ebu-thich 3, 4 trang 33 Phan Triin nhA Tan xuitt-ban. (6J Nuuc beo : bM cAu binh" thuy tuO'ng fbi lha-huang chi khilch jf. it 11: Jl if <. (Mo, nuae nbau, lil kbaeh ngU'M cl). (7) Qudng-van-dlnh,f if: nay IA cbV 'cua Nam IIA-QQi. '
..
(1) Kiin-illung •
f,
I
.26
"* • :
BtCH - cAU KY NCO
Mugn ngllai lhimh&i "lox., Hang-IAu til-cAe (1) dAu·ma dAy? Hay IA quAn nuoc, Ian mAy. 150.- Gio xuAn thbi xu5ng ch6n nay dly sao? Dam xin tr& 161 chonao, Toi non NgQc (2) ai nlto ! an long nbita thim boa, BiEt dAu sle sle vln Ii khang khOng. (3) Tboll Iln bong ngan th6ng, eontbolng canhhl)ng dl khai, Xe loan (4) gio cu6n lung trM, d(»1,11 bleb. (5) !lnh raj col trln. Ngtta tr6Qg Dim thtlc mAyvln, (6) 160.- HCln ebU'a d'n eh6a non tbln dl
ia
t
(tJ Ida cdc • ftlI :-tb hang gac lia, Irt. vl ph\\-nit nhA phd.qui. (2) Non N99c t M'l chfto .I. J,. San-h1t kinb: III nat It cua Tay VtrangMIu (.1.:, J, '" • J,.. It "). CO bin cMp : Uri non Vu al Dlo bo qua I (3) Site ,itckli6ng khtmg '-7 : U'ngnbl -Ph.l. (Xem chu..lhfch kg c\' 56 2trang 35 Phao TAn Vltt,xult-bln). (4) Xe loan: !WI chfto loan xa t ... chfto t,vlrl'chti .. tbdng-dg.ng, 46 ill m4t IhJio xe c6 4eo ehuang. nb,e al 41 cho eo nbJp, vi ta xe cblt eAe phl-tlnd. nbA vua. Chii' xe loan dAy cbf do xe ti6n-ntt. , {5} : bbi chii' bich 4Qng', .41 nOO &e. , (6) Nim ihrrc mdll: BOoI ehlt ngit sic. van f'. Tu--ng : «ngn slc tll&ng dn, Dbln so. nW;t Ji.
* 't
'(.L A.
"
:
Dam thue may
11 110'1
o..
e..
27
BicH .. cAu K'Y NCO._ TO TRO' .MANG. BeNB'" TUONG-TU Lan tring Ben th6ng C2.ln, gi!c hoe (1) chua NOi nang canh.;.canh VAn con quanh-quln DgU'al Bllam'kia vllO'ng lay shu boa, B0tln {(y nghi rna-huon . C6khi gAy khuc daD Nlll1c nonngao-ngan -raUn:h hoM nhAn (2). Chit hoang '(3) '. 170.- Tllang NhU' long r (4) Co khi chucSc ,chen fllqu dao, Titc maichua ctlhngQc giao dil dily. . . .
. {1' Gi2i.c hoe: bbi tieh Hoe an Jlk.' J. Vu Phln f t. say mQ'u . glSe nlm -t);lly VlUl nuae Hoe-an vai cho lam quan. a· .Nam· .' kba itJ khi db, JMy glSc cAy c6 13 sang vCra df:gioong, c6 cOD dt to;'da: III vua; e6 mQt phia .naDiclnh sim ta n6i b6ng thtrang gQi hoe bay gil.c
...
Hoil nhdn,"
A",: nha nguo;i, do duo « ta nga hoM ohio », 4 '-4\." A. trong Kinh Thi lai ba. Phi nba ·ehu yan-Vuang. C2iu hodng -;Jt ...: kbtic dan, du hon (tim vgJ cua" TuO'ng Nhu. ' (4J Tuang Nhu. : Jti'e Tu-Ma Nhli -1.J dM ff{m shy dim dt hay, 1:rac vii,q .f. .. 18 gai g6a eb<lng, :nghe k.liuc elu hO'ao£ cua Tllang phai long (Ii theo. . (2)
,28'
... l '
_.
. ." .".
t
•.
?
'.-c-. :'..
,
.<
'.11£.
-,
'"N'
BicH • cAu KY NGO HO'i men kh6ng nhip rnA say, NhU' x6ng mlii nha, gay giQng tinh.. ,C6 khi ng1)i su6t nam canh, M5 chuOng, k1nh sU'(tIlg. LQ.og nghe Iibilag ..trU'irlig, (1) Lu-a tioh d6t. s6ng TIJ'O'ng (2) kh6n, hAn. Co dam og£01 b6ng traog tan, 180. chim h6t sam, lr4.n' nhAn (3) bay , khuya. Ngan-ngangcanh OQ nnh kia, N3i rieng voiai 1(4)· Vui xuan chung canh trai, Sau l{uAn m(».tngU'ai tllO'ug-tu. Long yeu tA thO', Manh Hnh phong voi IDaDh t6' dU'a theo.
A.
(5) vi nang long Be may IDb}oi (6)cbo nao
(1)
f)oq.n..frzrrJ'ng
tr !t : lhH ruQt., mald
!
"
, (2) Vua Thuan baT vC! IlL Nga. Hoang, Nli-Anh cungthU'O'ng-khoc l1tren song Tlru'ng-giang SfQ i..L, 'bO'l ,l1ay l1gu6'i ta rnuQ'n chii' song TllO'ng hay TU'o'ng vi vo-l 'ntt6'c rnih, ding oInr n6i cMu hay hang chAri, (xern chu-thich (y tren). (3) Trq.llllhc't.ll : bM cbfi' Jill 'hang chirn ' (4) Co, ban chep : N 8i long ta ili cung ai. Co ba'o chcp ... ·ta de v6'i ai. " (5) A:llc111g :' bM chu' Nga ngllo'l _trong cuog trang. . (6) TiJdl-lhi?1l :'cili xc eua thOng tin., _..
_--------
BicH • cAu KY NGQ
HOi cho giap mijt hoa dAo, 190.- Vuan chang
rn !
HA-SINH BEN TH.AM
,TV UYF:'N ,Kk
'SlJ .liNH
song (1) cO gil hQ hoi IAn...;lag6t dhu! ,Ca sao :chU:6cnao mlia sau, an-a thucmg Ilga'o-ngan nhtr mau' nhaai ? Bly nay vitng':ve thtr trai (2) V6c strang nghe ,da 1?6n Nguan can I,lgo ,vaic6-nlu)n; (3) HQa may se ginpdirQ'c philn nao chang? dau thllc kheo. nhu rang" 200.- N6i vAG hqp y khonbtrng long ngU'oi. SODge rna Hnh chAng ai, c6 trii mid maihay. Nguai ngu,(!iing tha,llh xua nay, Tlnh chung ch£ng b v'ong nay hay sao? N6i dil. nghe ciing {henAo. (4) Ling dil, nghe ding nao-nao chang dAnh. kh6n Ie dau quanh, Cam tay mai dinb·ninhmQi " Noi' bao nhi!u, luang bay 210.- Gha cho sac ngQc long vang. ,
Uam
(1)
B6ng 30nglilf
'if : Cung
cung hQc mQt
ctta S(},
1hay. (2J Thu irai ... (3)
j..: PMng c1Qc sach. A.. : Ngl1<ri eu,
C;)-nhdn
Co ban cbep : Noi ra nghe thiiy thi ding nao-nao (tanh. {oi}
(5J
30
#1
,I.:
G6c
cu. nito ..
yen
BicH •
CAu KY
NGQ
Nhfrng lit. phan say huang, vo hr6'i ma vU'angta tam. Sau dtro-ng kh£c nhU' nam, XU'ang mai chiu dU'Q'c may lam ma glly I Nghin xtra CUllg tb6 nily, ' GAnh sau san-xe ai day ai veri? cho caigHSng hU'Q'DR trbi,(l) nam, thua, do-inao
HA-SINH NHAC TRUytN THANH - TONG GAp Ha nghe n6i 220...... Nghi xem ChAngthan-nfr,ciing
rang kyo (2) xU'a con c6 Chlit gi Bay kh6ng. La h<>ng ra miSi chi h<>ng, (4) Nll<1C beo (5) kia cung tllang-phung co phen. NgQc-lien nghe c6 Hoa-tien. (6) lhua trU'6'c qua ay chai.
-t.
(1) Hlrang lI'M : Bo,j chii' '1l, (2) Thdn-nii :fit' Tien-phi {J, -1le.. phl,l-nii' thln'uen.' (3) La h'lJllg: hO'i chii t, <13·, chu-lhich a tren.' , (4) c;ht h'aug bOoi chii xfeh-thli.ng <1ii chti-thich " tren. (5) Nmyc beo : bOof cau blnh thUy ltrO'ng phllng'* 1jl it, aa ehti-thich (y treu. Thri.!lh-iOng 'f. (H6()-1497): Vuathu 4 <16'f Le {t Gng vua c6 tili van thO', thieh ngam vjnh rat luutam van-h9c ntrue nha.
*'
"*.,
31
-_._--- -
....
--
- -
--"-
BicH . cAu KY NCO Lau chuOng bdng g1Jp m¢t nguai, Ngam cAu vinh hili (1) Ngl1 khen ttl khAu tam, (2) 239.v,i si\c, tharn vi thO'. Rtr6'c dip t6c to'. G6t tien b6ng tholit hao gUr con dau ? Mtroi-Hirn nam nQ chua Iau, Con di-tich d6 Iil Hill vQog-tien. (3) tsi nghe nhu-ng tin. Thlr coi cho thily rnA ghe.
ra trong hi tho' But
chi
me long phAm.
Nhiing 18 en bac nhl;m nam, (4) (1) TuO'ng Le . Thanh-tong ngv cho·j chua Ng<;Jclien nghe thay mQt ni-co ngfnn cau d.ng: c 6' day canh men thay, tuy vui dl}.o PMt chua khuily long tran ». Ngili ni-co litm tho' ma. dau hili lay ngay cau,ay. Nico t'rng khiiu ngay. Trang bili tIla' c6 diu ding: « Gi6 thOng atra kf} tam nien t\le, hon bulrm mo' tien lftn 81/ aM ». {2J Tu khliu el1m lam. 0 1$ theu long gam) n6i van-chtro,'ng nhtr gam-v6c. (3) Uiu vpng-mn 1'.L ;f!: Tlwng truyen sau khi v!nh thO'•. Le Thanh-long khen lit titi-nfr, eha ni-co ngoLeung xe aem ve cung, aen nlra aulrng b6ng bien mat. Ngai nM' lice maio tiuyen dllng lau trong-ng6ng. Nay ph6 Hang Bong Ha-nQi. eh6 cay aa cua quyen, con co V(;mg-lien-quim 1'.L ft. phli chang di-tieh tir My gilr ? (4) Ell Me nhq.n nam : biJ-l cfw « co n:l1l;ln nam phi hong bite kht'r JIli ifJ Jll $1: -t; (nh:;tn Ie-bay ve nam, ehitn hong bay ve Me). Y n6i khong dinh-dimg gi VO,!· nhau.
32
BiCI-:I • cAu
KY NCO
240.- Carih hoa Quac C') lam sao day? Tny ding each tra dong 'ay, DAu xa, :x.a cling c6 ngAy gan nO'i. Gac xuAn each may dij.In k!lO'i, NhAn-duyen dauh (nyi thlH dua.
II A-s I N II
K H U YEN B! N KUOKG NEN. MO-TUO'NG .HAO "
HtI. rAng: huO'ng lira duyen tra, C6 khi tlnh truae ,con cha hOi san, Banh rang ky nge) nan Call (2), dAu non thiim doimh san rna Um. dAn ca giri chim, 2f)0.- Vat tr'ang dU'ai m.rlYc, me) kimtrong doanh. dan a T6, nang Quynh. ' C& chi nha qUli'l sau quanh' kheo lao ChuiSc mua lily ng M6i to' ph6 triing 'gia ph3.i 'nao ! 'Xuan sang xnan dii gia nilo; ',Cha san mai Db thi dil.o laue
Vat tay X1l8 sau. Nhu ai cat hKio gaoh san Lboang kh6ng.
" ' 'N6i cirlrituO'i-taJ0bong-dong, "260. - Boi long ra long "in-thlen, (1) Ccillh 'hOG m(j.l mrar-: bat Call <die hoa luu thuy ltr&ng vo Hnh,»: i&- t£. iiI9 hoa 'r\lDg DUirC troi ,hal beD khong c6 Hrih gi
<i
(2) icy llul) llaH .diu khO kiem,
tt.
-t it'iit',$. :- <;;uQC:: .
- . _ _....::.----..:-=----...:-.__...
.,;.;...:...:.: .::.-_.----" .
BICH • cAu KY NCO
ThOi mongkhacb, llili cha tin, Thll h<>ng ngAy moi, Chall uJen delU daL . m(>t moi hoai, (1) Khi trong sim tnyet, khi ngoai trai tay. (2) 4NgaythU<Jng canh am may, Nguai 'hu()n xui co-ciiy cUng hUdn. Con trai, con ntrac, con nen, May xanh ntr6'c biec v&n con nbu flIa. Hoa dao con d6 frO" frO', . 270.- Mailgu:ai nihn ngoai bay gic)' Ia dau ? t3) Vu vu gi6 thM rem lan, .Cang nhll chilt m5i fa san vilo them.
ca
TU
UYEN XEM EOI THE VA NAM M(>l'\G 'dau nha hoc Hem, (4) B:;tch Mii.(5) .giainiem cau dUJen. Khan roi ra g6c lay-hien, . Nen huO'ugHlt do, ngQu den nho to•
Tai
. (1) Vielllzl)iii ;t o/!. -:Nh6' ngu:Cri xa, (2)cau nay n6i khi tru(l"Dg hQc, khi nM chila. (3) Ca.u nay do hili tho' cua Thoi HQ f( : « Tich nien kim thu mon trung; nhan aao hoa tuo'ng imh hong; nhim bat tri ha xu khu, daa hoa y tim dong phong, if .., "t' '" $I:. " tf, A. ;#f;. it .,fQ »* f.t1:.. A. k- !JJ7 'fiif At it. jft .§l\;. Nghia 1ft niim tmo'c hOm nay trong cira nay, ngmyj hoa diw cung irng do, nguo'j vhling di no-i nao, hoa dao nguyen vln.cu()"i v6'i gi6. (4) B()c liCm 1li. : B6i (0' c;ac den chua xcm
a
_t6t xau).
(5) Bq.cll Mli
84
a
Ttrc: den D:;tch
*-
)!a
I)' hilUg Buolll.
BicH .cAu KY NCO Bong trang vila x! canh ng6, Giiichoe(l) diu-diu. chan cit ngllui cao mii xiem, 280. - Tay elm bang, .(2) trang-nghi!m kbAc' ';6-1. TrU'O'c sAil 16'i,' RAng :.e: Mai sum dqi l.a ngoai sOng T6. (3) c LQ la oanh-y!n hf}D-ho, « Clu'SODg (4) 0 (5) do ma It VOi·mirng!c.hgt tinh gilc hoa, Sao vira tr6'i Vlra eo-eo. (6) LOng bU't7C chAn theo, Xam-xam ra db vang teo lhiy gl. r\U'O'c trong vAt, co xanh rl. 2VO. (7) thly do ky (8) 'u1o dAu 'I
G!p NGUC)'I BAN TRANH
TV. UYEN MUA VE TrOng-moDg dii sulSt gi6' (1) Gille hOe : xem (y tren. '(2) Thitl bcin .. ft : bang slt. (3) 80119 To : tire song TO-lj({h ji. fa nay da bi 15p" diG tieh eua song Iil pho TO-lich bay gUy. (4) ellu Bong nay ,1' ph6 Hang f)ll(yog. (5) ellu 6 do chii' ". Hiy 7 thang 7, chim di dc}i c.lln qna song Ngan-ha . . cho Nglln Lang i- j}$ ChucNil .. hQi v6i nhau. (6) Can nay .y noi treri giln sang, co bin chep: Triri .da kien kien. .
'*
(7) Thq.ch
(8) Glai-kif
1i Jbl :
*: din
tot.
-
-,--'
---------
EtCH.
cAu
KY
NCQ
Om
cAy (1) mai ra mau eiing que. Chan ra Xem tinh do tinh db n-goe etrui. )0 B6"ng may'lai gij,p mc)t ngtrai, Tay mang tranh ve, g6t d<'Yi dU'<Yng hoa. tay xin linh xem qua, mc)t hrgng To-nga (2) ranh-rlmh. Di¢u-dang ve mall thanh, 300.- Nhu ngtro-i gi;ip Qulmg-van-dinh ngay xua. Cangnhin net but. cang ITa; Chang VtrO'ng (3) d§u baa gh'1 cho nen. Mua treo chon thU'-hicn. (4) , Nbu ai dem giai (5) lQ.i cho.
T U 'U Y :e N BUC TRANH
V (J I
r6-NU
MIla boa khep canh song (6) Sam kbuJa vai bue 'hQa-da (7) lamdOi. (1) Om cdy : do tich trong sacb. mm-phi-til AF 7 :' Nguo'i nuac :rang oi cay rUQng, gifra l'uQng C6C\lm
cay, c6 con tho chlilY yap phai rna chet. ngU<Yi di cay bo ca. cay den om mai lay goc cay;mong ll;li c6 con tho nfra. (2)' Mt: Tuc Hang-ngatroQg cung,trang, <Hiy noi gar Oc;P' " (3) Vzrung Ma-CiJl j. jj. danh-hQa dM xua. '(4) Thzr-hten f : Hien nM 'oQc sncb. (5) Giai phien : eM' Sll {6>' Song h(j : bO'i chi} chi song i.fr.. '&1' hay h(j sopg '00'. nghia 1.a cua"s<> pMt giiiy, ilO'i oqc sncll 'ella hqc tl'O ngheo. (7) H9a-dl'J till: Tranh ve, t_llC la_bu'c tranll'To-ni} ma Tn Uyen mua dem ve treo: " "
-t.
56
BfcH • cAu K?
NCO
MAm ChUf g mOt, diia hat. Tho trao dll17i 1-1lQ'U mid trU'ac hoa. TU'o-ng th6i lai nght XI, SH>.- Co kbi blnh-lnh cling la phat·phu. (1) t: iYj vila tring thu. Ngan strang rAt 18 khO rt}ng vang. thu' nhU' gqi tfm thtrO'Dg, Long thu()'Dg tr'Ong xu6ng sOng Tllang (2) moo nln-nr bay nnh,
blnb:
nbA tbua truac, n6i mlnh nglly XU'l. Tit phen gtap gUt, Nhung ngiy tllo-ng dAm madl Ay ai pblD, t6 son, 320.ai heo, gan mon v1 ai. BulJtFao nn bubc chAng raJ; Ngh\n ving dbi dirQ'c craM (y cb.ng? Ray xin be khoa eung trlng. Yen mAy mOo m!t Hlng, chdt nao ! ChQ't mtrp.may dio, Mtt hoa han.ha dU'ong cbao chua IMug (3) (1) Phtil-phu "- Jf : Toe vA da. Kfnh I!I. eo cAu : Than pMt phu thl,l chi phl,l-mftu ••• ft " If :l::.. nghia fa toe da con nguM Iii. blm· th\l biYi Call nay y n6i hinh-anh thl coi cliog nhu nguai thl1C. (2) Xern chii.-thichC':t dOlJD treo. (3;:Chrla Bong: bM chil Bong-quan j. ,., ten rnl)t vf thiln coi vI! nIna xl1an. Ch(la Bong ciing nhu n6i chua' XuAo.
37
BfcH - cAu
NCO>
T6- Nil TRONG TRANH·· HIeN THANH NGUO'l THllC Cho hay tlnh .cling la chung, Kbach chua qua vong •ai-An I khi ra trllong van, 330.- Tra dii bat-trAn (1) sKo_sang. So xem ph'oog-v! khac thllong, Mlil hoa mb) huang troi (2) sKn d6 hay sao, long nao ching nghi ! Cua dAn thllY Sang'mai CU" buM ra dj, .' thaitt trt, thn- cot ' dAu tbay dO'i, Trong tranh sao c6 b6ng nguoi vao ra ? Nhan-nhan may hoa (3), 340..- Nay nguCti khi truoc daumll day? (4) .
TU
CDNG GrANG CHUYtN Nang
nao hay; eli-a ngolli sS.he .dnh mAy buoc vao,. xa chao, VOi-vang dauh mung bao la tinh r
Jt : Tam thuc an qui;;.bau·ngon limh. thi 8 thucanla:bl)tngilO, banhmo-,lgn quay, thui, chli gia, thjt trap, nem lUQc va gan nuang. (2J Btp trai : bM chit thien tru }jt, ten ml)t nglH sao cpi cho nM tr6'i. . (3-4) Cau nay c6 ban chep : R5-rilOg may hoa, ello-nguyen 161.<iau ma t6'l day, . ti} Bdt-trdn A.
de
-
_
..
BicH . cAu Kt NGO RIng: «B(y1Au mOt cbti tlnh, c Gtp dAy xin ngo linh-danh chotllong ? » NAng rIng: (1) phtnthllang, c VI mang ma ph(n nen too « V6nxlla khach thanh-ti6u(2) 350.-.« (3) IAbitu, (4) Ii « Ba sinh di m.ijng vi duyen, c Bem thAn dAo thO'. « dlidjnbtti'.xua, « TO' xe bAy gia mlri thAn. e Cunglanhir dIlc (6)4C Boa boa chda :luin ftr rAy». Sinh rIng :« Trong bly IAu nay.. ·c,Nhlp·slug6ilUuO·nco ngAynlto·nali6f,. (t)
:
,. .. « c1aiT'n, dling
cAy eA v6'i vua Giln
C8quAn·Thdc
vaa-a' mA c11u b$C
86m, vua hoi thl n61 : cal hr-eMtcua bb mfta thu la r\lng chi ttr V9ng thu n hi l\lcl " Jb:. J9 vi thl ngllM ta quen dung chiI' ba vi phil (b*n gai). (2) Thanh-mil ... 'f' : May :&:aah, bb trai. 13} 7 Mn-thu {.L Nghia den Ill- nlng tiM c1,p. (4) Gidng Nghia- den 1il gal m!-c 80
t
a
ba
mul.
Hal danh-ttt Iren nay co bln chep III tien-chu vA phoog-kilu co Ie djGh coli tbli :At. ra cbfi chu $. va chfi' giang It ra chii' phong 4-. (5)Tlr triiug : do chit 100'hling lao $t.. Jl ;t day to' cua bil xe duyen V-(f TJen-qudn !.L : Chua tien.
BicH . cAu . KY NCO « Bil rAng: tac hoop duyen trai, (l) 960.--- «'Lam chi cho long ngU'iYi lam lUlU I »(2) Nang ding ,: « Xin diu. (3) « lim'son (4) v6'i tren dan xar,h, xanh. (5) ({ Dam hQc th6i 41 tlnh trang-gi6, tinh « Gieo thoi (6) truO'c dii da-dang, « Sao ngQc phai vimg nhU' chai. « Mai TAy (7) con db'i, «Treo BIlO'ng kim ct) cho nguai soi chung. « gi hoa vai gib dOng, 370.- « Tiec huO'ng va ding nl! long chim xanh. « mai mua gi6 Hnh, f( V6c tAn hiing-ha. (8) (1) Tae hC1P
frat: do cau thien
tilC
chi hQ'P Jt hgp vlri
,..e:,; ... irong Kinn Thi, nghia Icl trO'i lam cho nllau. Ynai nhan duyen t1;1' tro-i gay nen. (2) Lam nau cung nhu lltm thay,
nhu cau : «lAm chi cho long nAy lam than» trong Co ban chap 18,« l§m nao», '" (3) Giea eliu : do tich ken' pho-ma; ebo cong-' chua <lllog tren lliu,gieo qu& cliu ai cU'6'p <lugc 'lbi trling Sau cling bitt-chuG'c, 16'i ,#
'y
.
_ ,on .. tlic t'm long. -,
(5) Xanh i,anh do chit thuf1ng lhllO'ng' ..... chI' vilo
trM xanh. (6) Co ban eMp :..Gieo
(7) Mal Tdg do chti Tdy-sllang. fti, Thai OanQ Oanh lu-u6'c v6'lTruO'ng Quan.,ThQY (y mM My ehuaPh(j-cuu, sau bj Tl'uang Quan-ThQY coi re, (Xem «Mili Tay» ""::: Tan xult ' . l:;tl<yi (8) Co ban ehep : « VuO'n xuao lu6'ng khO' ».
",40--
aiCH • cAu
NCO
r Ngbf trong thAn-ph6n yfu ilia. a: LAm chi d! U6ngsCi·-s(f l,i san i D
GIANG
ni1NG
PREP
BItN. HOA
Noi thai rut trAm dllu, hlnh tb{{y dOi blu thea ra, TU'ng-brrng slm-sua tite boa, Blnb trlm dlla kb6i, eb6n hi d6m huang. (1) GiQng tlnb saob vai quynh-brang, (2) 380.- Gia say sinh mai toan dtramg lln-kbAn.. Thll'a rlng : « Tue tr6.i nhAo, (3) « Kh6ng dung xutSng coi trln tAm ((Song con b,n tll'ang tri, (4) «Bily IAu eb118 00 ebut gilA « Trtrlrc xin cung nhau, «Chii' nAy tra s.au elm dAi 11, Ngbe 1M noi cling tai, Chin long chi nO' ep-nAi mll'a mAy. Trll'6'c sAn mti'ng cuOe tinh say. 390.vui diU nguytt, (5) bay d5i boa. (6)
(1) 8illh trlim : do chft huO'ng blob cniA h3 hoi
(2) Quynh·tuang
fit " : Nll«Yc ng9c, n6i fit it it 1!1 : NQ'
(3) Tuc frai liln nhdn
(4) Tuang lri (5) -Bai (6) Bo{ lloa ft
chen hd do
thti- ruQ'u qui. ell duyen XU3,
:iN.: Cling
nhau. JJ :BQ'i trang. tL: Ngam hoa, dO'i-diyn v6'i hoa •
4t
---._._-_ _----. ..
'it #.
. ---.---------
41.
BlcH • CAu KY NCO B6ng b3ng keo·qusnh·nhA, Thao-am (1) tho£t dii dM raJAu-dai. TU'<yng-quang (2) sang g6c trai, Nho-n-nher ao, rnii, xiern,hai, Nguai khach thanh-tao, . M3i ngllai mOt ve, ai nao kem ai. La-Jeri n6i, hilu; (3)b8nrnq-i tAn-lang (4) Bong-duaJr.'boe th!\m.dua YAng, 400. ..;. Vil-ythap:.thoang, thu6't-tha.(5)
T(J':UY1'tN GIANG KlEU
C.UNG DUYEN
tan (6) chu6c eben nam ba, NgU'ai cOn vui khach dA cao say,
*:-k 3t:d\,Anh-sang nM tranh. t6t limb, bong Mo-
(1) Thao-am (2) Tucmg-quang
quang, bao
t6t Umh. (3) CCf-hlla!.. it : cu. (4J T/tn-lang it : Chang mM. (51 Buang-ibu : fhl'(l'Dg-Minh-Hoang
.t
Ji aJ! len chO't cac tien-nft ao canh"chim (vii-y J, aeo xiem mlii diu v2>ng (nghMhmyng),hat bili Tay-thien 'khuc i5 'lib. Tro- vl; chi con nhlY mang-mang, hie co Bo-su h'r Tav-hl'O'ng i1emkhuc hat Ba-Ia-m()D, .;t l hien, Minh Hoang aem h.d vn d(')i ten Ia khuc « Nghe-thu6'ng vu-y 'it i<- ». (6) Yell ian f : ani klulch. .
\
BfcH - cAu
KY NCO
Ke ra nuO'ngininh xe may, Ngu6'i vAo tru6'ng vui-viiy b\ln loan. La-IO'i cuM v6'i hoa-nban$ (1) Tr&i chan thuy-vii, (2) bUOng manphu-dung. (3) Phong chen d(jng, Rem tU'O'ng (3)giti trU'6'ng hang treo cao. Nglin-ngO' he ctta dAo, 410.- MAy tu6ng ai, mU'a rAo sang an. May YAng dbi dU'Q'c khac xuan, (5) XU'a nay tAi...tu-, giai-nhAn 1\1 gi ? Cho hay tAi giai ky (6), Trang giA xe dIi phlli thi dao. non. Cling IA mot ta son, Nilm-trlm nam ding vuOng trOn iir dAy,
(1) (2) Thliy-vii Jf. chlm tra. (3) Phri-dung
Il : ": X.
hoar chim tra ;
:
chan
lOng
Haa phU.-dung,man theu boa
phu-dung.
true 0- song Ttrb'ng. hal ba vg vua Thui:ln kh6e chllng. ,"lly nu6'e mIt vaa nl1frng khom. true, thti' cay san-xul'lt cy' tren song TIrO'og, im6'c iniH llQng giQt,·lam cho gi6ng true co onganh nhu nSQe, trong ritt ngol;\n-m1J.c, ngm"i 'rau quen dung thti' true l'ly rem hay manh-manh. co dm : II. Maoh TtrO'og pMt pMt gi6 dan I » . (5) Can nay blYi cali « Xllan tierl nh'Ul khdc trt thien kim l. 'K :.- t'l ft -t -i'- », mQL dem xuan gia nghin vang. (6) Thien tai'giai ky l' 1! jJl : Djp t6t, nghin nam mM co (4) Rem llrCtng : Cal rem lam
43
rf'
BtCH • cAu
KY
NGQ
Bln til' thtia ben dAy, tllii dam-thi\m da bo ngay nba-nhung t Khi gi6 mat, hie trang trong, 420.- Blu tit)n ehutSc ruQ'U, to' dBng dSi day. Khi hie huO'ng hay (1) th<Y gae, ban vay blnb. Tili hoa-qulic, (2) si\c khuynh-thanh, (3) Cam, ky, thi, tUD, (4) du vilnh NgU'O'i tao-nha,- khach Phong, hoa, lil tit)n dai. Nba Ian mai, Bli trong tan-tao, (5) l(li ngoai ty-ca. (6) TU SAY-BAM RUQU CHE, GIANG CAN - NGAN KHONG NbI Litu litn nam (fa ba, 430.- H(lnb va de) thAm. va phttn son. Duy!u ai Huh dit vuOng tron, (1) CIS bIn phonl(, hoa,
sttO'ng baY,e kMng dung vi iti\.y Ia
(2) Hoa-qutfc1$ \1\ : Lam' ve-vang cho ntto'c, vlin-chU'O'ng. (3) Khuynh-thdnh fIJI h\ : Do diu nMt nhan tMnh ;..... A... mQt cU'o-i lam thanh noi noi
:r
dc
.
kg .. cO-, thi it: thO', tztu -t: chep: Ciim, ky, thi,hQa, ekhong dung vi lren co can: Bllu tien chn5c·'rttO'u. (5) il, tao fA : Thd- ran 0- dl16'i mr6'c, du,ng vao lIay tro vao ngl1<yi nQi-trQ' lrong co i vi ec rit! n-ntt6'ng, thO' cung . Ban hat, . (6) Ty-ca (4) ciim
rU'Q'u.
Co
1.1-:' min.
"*' :
44
BlcH • cAu
KY
NCO
Nao hay ng truac chul con db-dang. Tran-sinh til thua gijp nang, . V cang qua xU'a. MOtngay say mlty canh tlrlrs, nang mbi ngo thua it Rang: «Xin giH mOt hai di!u, « Than tram-nam nO' bo lieu tr ! « gi nhftng ngay XU'S. 44{t- « COn bia -do tra tra chua mon t « Ay ai d6i got « Bong trang (1) lA han 8.1 Slij I Vi con lam inrac chua hay. « Thi dem guO'ng sau m\y rna soi lI.
GIANG KIEU ill KGUQ'CGJ!N BIle B6 HI Ngan Lhay khuyen-nhii deu_IM, NU'ac kia dQi dll co mui gt dau. Tlilli ngay trQn. oem ,hau, Clilll chung{2 Ly O{lch, nghieng blu
LUll
Linb. (3)
(1) Tluii-ihq.ch : Ten mQt aa (vom call) dlfiri ntH Nguu-chtr lhuQc tinn An-huy ben Tim. TU'o'ng lruyen L)' Trich-Ticn fJ, DlQi thi-tili diri BIl6'ng, co Hnh phOng-kb.oimg bay rtlQ'lL MQt bll<5i ngai iren ghenhda u6ng nfl1u qua sal!, thfly bOng trang in day l1lro'c, lien nhay xllong om ElY
a
trung lilallh ra ehet duai. (2) Chlll1g·.f! : Cai hil, Chung
Ly
(3) LlIll Linh
--
Ly
f£.l {to . MQt ngm'ri
-
hi1 rU'l1u ci'ta rtrr.m (Uri Tan.
-- -------- ------
45
BfcH . cAu
KY
NCt).
Ma men minh" 450.- Cho dan',td phim, cho blnh say tinh Uun-trllCrng, , ,bai nang tlin dllc7cg van-Ian. Td.i tai va ll;li gan" , hoa tan tA-tai. Bang tay nO' d<>ng (1) dut lam dei, Canb beG theo ngQn nll'OC trot ciing diu! Nang c'ang tuon chau, Ngan nhan-tinh 'ra man tham phai. " R!'ng;' «ThOi, toi da qua ' 460.- « Xui long nghi rnQt hai keo rna' ».... Sinh dang vui chen ..da, , Huh qui h(')n rna biH gi, N6i lhoi, n6i ciing, chi chi, nbll chi, giQug say! Nghe ra tieng Nang di.ng: « bay nay. ' « ThllO'og oi nttoc d(!) b<Sc -day duQ'C dau. (2) « Tiec cho n6i v.q-ch(')ug Ngfm, (3) , « Doanh thu may phen ! .( 1) Day dang: day Iii. gild dong Him IaJ l\:l. {2} Gau nay do chfr phuc thuy nan thu 1l :It-. itt (3) V9'cMng Ngdll do tich Ngiril Lang tfChtrc Nfr iii.. :/I:.S?,u 'khi Hiy Chu'l; Nfr cui. Ng<;>c-hoil.ng hat phai xa nhau m6i nguo'i ben son<1o Ngi'm-ha Cht'rc Nil 0'...... ben ' , Nguu Lan<1 0 0' ben Tav ... , Bong, m6i nam ChI auv e nhau mOt Hin, ttrc mong I thang 7, co dan quZl ul)i du qua song ello vl! chong NgulI, Nfr khi d6 doi hen than lihue tilanh nhfrng gi<;>1 nma t;llll-ta, thuc)'l1g g<;>i Iii. mua Do Ia theo 1\1(' lrl1yen.
ca
46
BicH cAu
KY NCO
« Sa chi nua, cai hoa hen, 470'- «Nghi him chi nua cai dllyen cli-caog. « Bil long re thuy chia huO'ng, « Banh long r&y ngQc, vang thi vang. ThOi th6i, th6i cling dim hilng, TO' hong ph6 tra bli trang eho roi ». L\\y rai, dung l\\i .san ngoAi. B8n·ban say tlnh mq.c nguO'i ngoi trO'. ?
SAU KHI TINH RA TD - UYEN HOI· H!N . - Sinh con duO'ng cu¢c nlio nger, Tillh dan dan bay gia sao ? phUO'Dg nao, chu6'c nao, 480.- Co chang con hie chiem-bao hQa la I Non than (i) may dq.m dl1ang xa. Kh6i may man-mac rna hoi, vay I Cat vang hQ.i bi;l.c xa bay, l\Iay lren da:t, non xay chan lrai. Ngiit chuug thAm doanh khO'i, BU'cYDg xa Hnh dai bay nhieu. Huon tr()ug quang -vang d1.lO'ng queo, Gi6 lay la, sU'O'ng gieo nij.ng cauh. tr()ng c·ira mOng-menh, 490.- Con thuyen ihap-thoang cu5i ghenh ngl}nngang. auon trong cu5i phiS hang BU(Yllg, (2) Canh hong man-mac h\\t sU'O'rig d"am-dia. (1) NOll thlifl : BiLchli-thich (y tren trong tich sOTtro'ng-vu'o'ng thau-nu-. (2) Tue chi) Cill Bong nqi ngmYi ban tranh.
47
BtCH • cAu KY
:r-.JG¢
BU«ln-trbng theo giAi TO-khe,(l) Chim bl}.i trall dong khOng. (2) Clnh nhll gi\lc tam long, Le.i vt(n-vit mllY vong to' vllc;ng, '" Ayai phai via chang TruO'ng,(3) Non cach buac duCtng xa. Hay 18. lOi'sb HAng 500.- Bem dOng vo-vo b6ng ta sao thtra. Nghi tinh nen nhihig ngiin-ngO', Ai dllo-ng iiy. ai cha dQ'i ai ? 1itn lrang t6i gi6 may, Nilhi sao cho xiet 811 dai ph6i-pha ! Treu nguo'i chi bay trang gia, Xe day mong-manh am-b' rna chO'i. Cbo each tra dOi nai, Hoa trOi cua d(mg, mr6'c xuOi coi trlu·(5) Nghi rieng, rieng nhfrog an-nan, 510.- Phan (6) con do, tinh-thln nao dau ? (l) T6-khi i. tirc s6ng To-1jc,h. (2) Clin nay ta bu<H chim t<5, trau chu(;ng, d(Jog rui)ng yang-yeo Co ban chu-thich Iii do tkh Cbau hVp ph6 thi ep qua. (3) Cau nghe h6i-nghia. Co bim chep : « Thuong ai dirt ganh tru'o-ng ». (4) Cau nay co ban eMp: .:( MQt mlnh ngam T6nga ». (5) Cau nay bOoi cau. Thien-thai: « Hoa luu dQng kh?iu ung tru<rng thi'lY <lao nhftn-gian <linh Mrhoi » 18 I
c .. .J;. iJ,., 1f..
A. "',
\-q.
(6) PhCin ha tqCon bllO'm-buo'm· co phlin. N6i bong gilic moo, do tich Trang-Chu hIe Trang-sinh j" moo thfiy minh hoa ra cof.l buO'm-buirm triing. Kieu co cau « liy Iii hay Iii Trang-sinh ».. I
48
I
BleH • cAu
Kt
NCO
Clng ngao-ng4n trim Gile nAo nAo nhtp, hila nao nito ngon. Xac ve ugay beo-mon, Xe gan con VU'Q'D. DlO' han cai TA long tay thao mtrai lhi!n, (t) Mly cAu. mit; chit, m(y nghln chau rai.
HA-SINH KHUY€8-
.GIAI TU . H!-sinh phai bu&i sang chai, X6t Hub khe-hii'u (2) bat : « dAu rlug qui rlog 520,,- ([ MOt may m(tt rui thOi phi!n-nao chi. c On ti4n duy40 dii min ky, « eha eho duy40 hQ'p chan mon hai I . I Hay xin glng-gll'Q'ng Hun t\lai. c GAnh sltt tJ tit eho ngU'ai phii Dao I ( La ra kbi di§n th! « Ma cba 'mlt tllc (3) vao sao n40. » Rlng: «XU'a trot di « Phii dem vang di ma d!n moo xuot « Cuog daob cho tb!-gian caal. 530.- I Con han cam phu voi nglllri tn-Am. e Duy4n xU'a Au ching xe 11m, I ,Bao gia keo to' tAm ma bay t
ea
(1) Tn Uyen nho- Giang
luO'ng-tu
10 bM thO' truo-ng·
-k
(2) Khe-llf.r.u :Ii-.. : B:;tn-be. (3) ItM.l llJ.c : do chit tl}.C nho-n
f.&.
con miH ke pham-
h,lC.
49
BicH - cAu
NGO
« C6ng dau nghi muon 10 vay, « Diu mOnhia da khOn layt(c long,). Xem Ha-sinhra
D6i ciingnhU'. khOng. '
y sugng;'sung cao luii
TTl-AI
T(J GIANG
HISN Khach dB. ve ch6n tay-trai, .(1) MOt mlnh mOt b6ng dung tim kh!p DUCic non ' 5tO.- Bem giai-Uio (2) dinh-nguyenlai-sinh. GiailA giu sR!l m\nh, . '. . Ciing tritng nQ', tdn tlnh thii'-xem I (3) Gi6 h1f.<Yng dau b6ng lai rem. B6ng hoa dau dii trtr6'c la-lO't (4) BuO'ng khi dng mOt hai, Sjch hal nimg dii UrinO'i hao giCY I hay Nao hay da Hnh cOn Dga . .May sao may kbeq-di 530.-:chan ChlU nua cOngl 11\ 8i I. Mitt nhin chung co. can nguoi, . long mung-lui, hen Uyi hgp-tan. . . Sinh rAng: « Tu y!ng phuO'ng-rihan, (5) (1) Tdy-trai ... ifj : NO'i· d,Qc sach phia tay, ciing nhU'
tay hien
ifj
.tt..
.
(2) Giai-Uio 1f : do chii' bach nien giai-Iao, cung nhau tram tulH gill. Lai sinh .1. sau. (3) Co b3n chep : Cung trilng n{Y phong-tinh tha xem.
(4) C6 ban chep : Bong hoa dall dli lmac 1l1emta-tai. (5)Phlwng-nhan .ifJi : thO'm, hoa gQi njnh).
50
BIcH • cAU K'Y' NG¢
« Long lheo trilng
mAy ngln tbieudAu. (1) r¢ng sOng cai diu ttt-sinh. phu vlYj tlnh, « DulYi vang co dat, xanh c6 trai, Quan bao « Bi toan quen « dAu 0;
ea
chi nhilng s1}' dii rat 560,- Sat mOt }ai tir dAy» • Thua rlng: « Clim dli ben dliy, « C6 lri-am do, cut)n -day saodanh. « Cting cOng htrO'ng-ltra ba sinh, «
« Nguan an cbua
s6ng Hnh con xao »•
. Binh-ninh gln-b6
gia 0, (2) TrU'lYc sau n6i got trulYng dao song-song. Vuan xuA.n hoa di quen ong, Tung xa-x6i lam, l(li n()ng-nAn
May thn gtSi chin 570.- Cn-a cal tben ngbfa, phong
SAU
kb6a tinb.
KHI
TAl .. HOOP, VC/ T(r SINH CHAN NHI dAo vira thlly tinb GtSc giao sam dii ntH canh que Yen. (3) (1) Caunily bM cAu· thO' chit « nhtlt tAm vi thtroong hai nhlt taclInh van» 4 it' J=l, - K:l J.JJi 4 it 't. NghYa lk : long mong lam tring mQt long mong lam may dltu non. C6 ban chep : Long thea trang nuL..
m. :
;l. San keo. (3) Qut-yen : bOol chii' Yen soon ngti ". J,., flo Vii XU-rig o.o·i Tong la Yen-sO'n, sinh nam con trai o.eu ngtro'i ta khen vi v6"i 5 choi Bay n6i ve sinh con trai. (2) TCit-giao
5\
BfcH cAu KY NCQ ChAn Nhi(l) rO'i chlit M(lt mai dauh doi tbi thn (2). Sinh cang chamuchlit sam trU'a, Cli mong re s6ng, chO' tung rr.ay .(3)
GIANG KIEV CH(}NG TONG
lIEN
BU'cJng trbi chU'a moicanh bay, (4) Thung-dung nang giai-hay m¢t hai. R!ng I « Coi cho than s"dc)'i, 580.- «Giam dauh kh6a lqi. nhii'ng nguO'i .. (( TrM thn mAy hQ'p, l(li tan, • Ngay xuan hoa nb. hoa tim miry trong bim, chin, mU'CTi nam, B6ng cAu cua (6) dim. mai rn ! Thil xtfO'ng gtii dam (7),
*
(1) Chdn Nht jf. : Ten dfta con trai Giang Sinh. ChaD Nhl nghia oen Iii oua fre qui-bau.
(2) Thi tlra it
ro6'i
"t : Ten hal
quen dung hal chfi' (3) CAu nay n6f co
kinh trong 6 kinh, ngrriri ta chi vilo con nba nho-hQc.
y mong-mol theo i1bi bay·nhay
hQi
(4) CO b1n chep : fJzrcmg irat vua mt,i canh bay. (5) Gfdm danh khOa l{Yt : do chii'danh cU'O'ng IQ'i t6a .g .. 41J II, y noi ngueY! ta hj danh-IQ'i bUQc kh6a lam oo1\:t tv-do. (6) Bong cliu elm : do cau bl;lCh can qua khfch t1 F§. treYi (nhanh nhtr nRva chl;lY) qua clXas('), j noi illl gi6' Vl,lt cai <11'1 hel, bao Jau, (7) Diem-phil r41 ;1- : llO'i Diem-Ia aja phu, cau nay co brtll chcp : « nghi d5'n rna 10 »,
52
BicH • cAu NY NCO Sinh sinh h6a h6a trong Ie) hang-quan (1). « B<S aivuqt khoi long {rilIi, CI S6ng di (2) {( Anh-hung nh.frog mij.t xua 590.- Tram nam mit viYj co-cay ciing lao « Hin thimg trQn I1gay qua. e: Ma mliy ch6cd5. ra dan. (( ThOn-hoang may eli khau (3), «Ay nen Bong·hr6'e (4" lau (r). « Chua mOt eUQc tang-thuO'ng. « Non dong ding la, ntH vang cung « Sao bang ngay tbung cungtien,. (( Vui chungtuut coi, xuAn rieng bon Ulna. fIl
*:
(1) IIony'-quQn Nghla den la cai vong lo'n, lra vao SIt luan-hoan eil"a (tn>'i). Cau nay y noi khOng trimh khoi lrai I (2) Co ban ehep : llU Mm • .• (3) Ca khda : hiYi cau tllO' « hien ngu thien tai tri thtly thL man nho'J1 bong do tha nhat khau .. 1!3 -t '$. :it, i:lq ;1 ;l Nghla la ngU'Cyihien ke ngu ngim nam tmQ'C bi5t ai hay do', dily mat mQt nam mit loan nhfrng lau-lach. Blili y cung nhu' cau Cung-oim: « Tram nam con eo gi dihl, chrtng qua mQt nam c15 khau xanh ri ». (4) B611.Q-luac .-j[ : Ten mQt cai aai eua Tao ThilO UO'j Tam-qu()cben Tau, ral r.Jguy-nga dung him duo'ng-lao. Di-iich 0' tinh IIa-nam. (5) Slu;.c-dll'O'llg f% Ten mQt eM 'Jilu do Trmrng 1)uy(:l dO'i Hm'rng lh;rng ntm, Hting ttl' Klnh d{;d Tong su'a Yell Hun bai Di-tich (y tinh nil-nam ben Tim canh t.1'i rfit J\'p.
song
m
53
BicH cAu KY. NCO DQc ngang bon nam 600.-« KhAp trong ba coi chin
(1),
It
mijc dau (2). quynh-Iau(3), (4), giitt ban kien-kh<')ll
« Ra vao « Treo tranh
(5).
« Bi hoa th6n (6), « Th6ng nhlP phach, Bu5i tuon ng6n dan. « M¢t ngay trong thn thanh-nhan, « May tram mu<')n dmh nhfm-hoan dQ sao I « Khu) en chang sam nghi lay nao l I Gil long, h{lc llQi. ben nao ta hun? /) (7).
NGHE GIANG KIEU THUYEf vit TIEN TV TiNH - NG(> DAN Mlmh sinh nhimg bang-hoang, 610.- Tuy say coi linh, chua tan long pham (8). (1) Bf)n nam h6 : do chfr ttl' ha.i ngu h3 t!!J .Ji. (2) Ba col chin cMu : do chli' lam gic)'l cil'll eMu :E- r(..
I'u t1i.
'
: eua
(3) Kim-khuytt quynh-ldu
yang
Hiu ng9c. (4) Yen-thUg
:kt
-*t
*:
: Kh6i,
(5) Kien-khOn Tro-i (6) Tuytl c1itm hoa lham
nU'6·c.:,.
1"
1t.
M .:
x6m hoa. (7) Gd lang cung nIm chim 16ng: do chfr lung -it Hg.c nQi do chzr cia h?C rf Y noi cllim trong long - ke hj danh-IQ'i dlllg-buQc - sao bang ngo3i nOi ngU<h c6 tien-cach II}.' do. (8) Col tinh : bM chIT tinh-gi6'i $, cui thanh nllh, coi tien. Long pham : do chli' philll1 tam f\., 1'$, 1<'ll1g phamtl,1c.
!H
_.. _---_._-
BicH cAu KY NCO
Trot xl1a-tui sach con guam (1), Vi ta Sao, Hila (2), ai lam Y, Chu ? (3) Thua rang: «Da lrugng-phu (4), « S11 dai vinh-nhl;lc chi cho long. «Vi ham nghin tll', muf'll chung (5), « Con chim hay mai cfing trong khuon trat « Lam chi cho euai, « Ai vui ai vui (6), « Van-va trong dam ph<:>n-hoa, 620.- « l3a muO'i-sau dOng ai 11:\ chu-nhAn ? ,.> Sinh nghe tinh chuy¢n (7), Rua dan bl;li tl;lc, dan 15i (8)
to
t
(1) TiIi such con gzro-In : do chii'
cua nam-gio'i. Cau nay trai.
y n6i ita
trot sinh ra lam
it • :
J. S(, IUra Do Hai lln-gia cao khang mang gi cUQc d6'i. . (3) Y ])oal! 1P- ? Chu Cong : mQt lam luo'ng nba Thuo-ng, mQI lam tuang nba Chu, suc ganh-vaa nrrac. (2) Sao PbV.
(4) Trzrr;mg-phu j;"
J;...: Ban-ong tai-gioi.
(5) Nghlll tir muon chung: Beri chii' thien tu
chung noi v€ hlilllg quan tu phu-qui c6 hiwg nghln ngl}'a Iu, muon chung lrro·ng. Nguyen ngay xua hen Tim CIT m8i e8 xe dong bon ngva keo g<.>i HI. tll', oguin t1.'r Ilrc la nghin c8 xe, M6i 111Ql chung dl1ug dUQ'c sau hQc dau thoc luO'ug, muon chung IlrC hi muon Hin s6 lhoc ay, du biel IDQt so luoong 10 va Hit phai la quan to. (6) Yien #.: vUQ'n, hq.c "AA,: chim hq.c, yell :it : kh6i, hd 1t : rang, la nhii'ng canh vui thu eua lien-nhan. (7) TiBIl-nhdn if I!l : Nguyen-nhin ttl' tmQ-c. dan pMp Hen. (8) Co ban chep : ngan thay coi t\lC
-t
to
55
BICH - cAu KY NCQ
Rllng : «XU'a Hoang Be. An Ky (1). « Nao phU'O'ng thoat-h6a tu-tir sao day? )j Nang dIng: « thay, (( Tung (2) xU'aciing nay chfr sao! ({ Va chang dl1 hac thanh-tao, « Ma xem trong Tien-tilo co ten (3), ({ HQc,sao cho het chan truyen (4), 630.- « Tu saocho (5) thi ta. » SA U KHI THAO
TJE:N - PHU
CUNG CO'!
NH!N
HAl NGUen. LEN Trf:N
Tay {rao mQt d\lO tien-phu (6)" l\IQt phuO'ng hoa-lao, mot 16 kim-dan (7). ,
.tr
Ia Hien Vien :tt n1Qt ong vua pMt-minh ngh8 thu6c. An Ky tire An Ky Sinh :it; .AA :l Tien-nidin ban thu6c ngoai (2) Ki€u tuc Iii VU'<Yng til .:;'i'/ing tlrc Xi(',h Tung Til -t fA Rai nba hQe tu tien trm'rng tliQ TUn-ido 'f ; BQ tien eua thien-tao t' . " & lh" »"" nO'I uen »" (4) Chdn-lrllyen -It' I-'f": Truyen trao dUQ'c uen ch6n. (5) -1; : Tinh-vi, noi ticndit (6) Tien-phil. ,,1 1'f : Blla lien. (7) kim dan -t- -it : Iii ten r..hfrng vi thu6c tieu. . (l}Hodng
-Be 1it .. : Huy
:r :
Boa-lao*-
56
_._-_.=..
..
BICH - cAu KY NCO
Bil'ong tu sKn eaeh khao bAn (1), Ruq'u sen giQng, tra Ian tham long. 'Liin theo gi6 ttang dang (2), Than phamnhU' chap c{mh 16ng .. B Ilang khi 151 Tinh say ma-mang Lao-quan (3). MAy dua Dam site hrong-van, 640.- H,c dAu dOi truCrc san don ngU'oi. Dang lay cU'iYi ca cU'O'i, Nhu ChAn Nhi n6i Uri xua : « Con ky gi61uOn muft, « Mai sau hay gUy se hay! » N6i dllang TrOng lheo canh Uiy (4) tuy¢t vai.
::it _ : do' elIU « Knao iJan glan :I», (trong Kinh Thi) go cai mam g6 (y no'i khe suea. ngll6'i In-dij.t thanh nhan. . . (2) Gid lilu lrallg dang: Gi6 ciiy trang ci\.y dong do' diu thO' « thll<.mg, phong suy duo'ng ».: il) :ti -M J::.: .i. P1. it. Trang .soi tren. cay nga-dong, gic> thoi ben cay (3) VzrO'ng:-mdu :itrc Tay VU'O'ng mftu .10 1f" mQt chua lien (y Giao;'tri 1£ ;t.. t1.'rc Thili-ThllQ'ng lilo-quan *. ..k# , ong t(') Lao; than tien. (4)Canh hq.t ; BM chii' bi].c-vu «i tag: bai chii' Hiy phtr"O'ng eIre .. "\i' l(. phllO'ng Hiy Iii. cOl dM C'1C vuL Bay n6i V\?' chong TIl Dyen clYi hay phuo'ng Hiy Iii. coi tlli'in tien vui-ve xa-xam. /1.
(t ].KMo bdn
BtCH • cAu KY: NCO
hlll! trai (1). noi {2}.
Man boa. diu di
=CHUNG==
.. (1) Bling-lai : MQl ngQn nui tien trong ba ng<)n. Theo Srr ky : Trong be BQl-hiH co 3l)g<)n DlH tien Iii. Bong-lai it Phtrung trtrvng:t" va. Doanh.,.cha.u ill. jJli, xua nay chua ai" too, chi co ngtr<7i tien . va thu6c Mt-tir a d6, cac giiS'ng chim muong trbg, thi vimg do bl}.c trang it flt. BAy gilY ben Tau co Bong-lai thuQc tlnh Son-a·oDg J"
a
a
(2) Thien lhclnh Jl it : do tr6'i lam thanh r:l, Dghia Iii. ttl-ohien rna thimh. Co ball ·chpi) them hai diu sau de lam cilll.),(.t:
.
O· minh, Ngllin lllU hOi khUc-J. . hung nllb lit ai '/ Rlingtien hay