Programmaboek Open Monumentendagen Dordrecht 2011 by VVV Zuid-Holland Zuid

Open Monumentendagen Dordrecht - 10 & 11 september 2011 www.inDordrecht.nl

Inhoudsopgave

Een moment van kunst in een Dordts monument

10 & 11 september 2011 Een wandeling langs galeries, antiquariaten, musea, kunst-, antiek- en curiosawinkels

www.kunstrondje.nl advMonument2011.indd 1

10-06-11 16:37

Programmaoverzicht

Open Monumentendagen Dordrecht

Thema: Oud gebouw – Nieuw gebruik

Intree Dordrecht | VVV: Centraal informatiepunt

Open Monumenten

Plattegrond met alle monumenten

Vervolg Open Monumenten

Stadswandelingen & Fietsroute

Muziek & Theater

Speciale activiteiten

Bereikbaarheid

Informatie op internet

Open Monumentendagen Dordrecht 2011

Dit programmaboekje is ook te downloaden op www.indordrecht.nl via het kopje ‘Vrije tijd en Toerisme’. Het programma van de Open Monumentendagen Dordrecht en overige toeristische informatie is te vinden op www.vvvdordrecht.nl. Wilt u meer weten over de historie en monumenten van Dordrecht, kijk dan op www.dordrecht.nl/monumentenzorg en www.erfgoedcentrumdiep.nl. Meer informatie over het Open Monumentenprogramma in Dordrecht en andere steden is te vinden op de landelijke site van de Stichting Open Monumentendag: www.openmonumentendag.nl.

Programmaoverzicht

ONTDEK DE 19 DE EEUW IN Nieuwe Haven 30, 331 1 AP Dordrecht T 078 639 82 00

w w w. h u i s v a n g i j n . n l

Vrijdag 9 september Klassendag

Zaterdag 10 september & zondag 11 september Open Monumenten 10.00 - 17.00 uur Stadswandelingen o.l.v. VVV gidsen 12.00, 13.30 en 15.00 uur Theatervoorstellingen historische binnenstad 12.00 - 16.00 uur Beklimmen toren Grote Kerk 10.30 - 16.00 uur Paardentram 12.00 - 16.00 uur Rondvaarten 14.00 - 17.00 uur 125 jaar Koetshuis Weizigt NMC 12.00 - 17.00 uur

Tentoonstellingen

DEZE VOORWERPEN ZIJN ALLEMAAL IN H U I S VA N G I J N T E ONTDEKKEN, KUN JIJ ZE VINDEN?

Speeltijd! Het Hof za 11.00 - 17.00 uur zo 13.00 - 17.00 uur Tussen de lakens Huis van Gijn 11.00 - 17.00 uur Verzamelaars in Dordrecht Dordrechts Museum 11.00 - 17.00 uur Beleef de geschiedenis in 3D Het Hof 13.00 - 17.00 uur

Zaterdag 10 september

Colofon Uitgave Dordrecht Marketing Organisatie Open Monumentendagen Dordrecht: Dordrecht Marketing, VVV Zuid-Holland Zuid, Erfgoedcentrum DiEP en Bureau Monumentenzorg & Archeologie Dordrecht. Oplage 10.000 exemplaren Vormgeving Commond – content for brands Drukwerk OCC De Hoog Samenstelling en teksten Sander Slegtenhorst (Dordrecht Marketing), Erfgoedcentrum DiEP, Monumentenzorg & Archeologie Dordrecht, met dank aan Maria Sumaryanto (VVV Zuid-Holland-Zuid) en anderen.

13.00 - 15.30 uur

Eindredactie Claudia Blomert, Kim Cohen en Jeanet Kerckhaert (Dordrecht Marketing) Foto’s Biesboschcentrum Dordrecht, Dordrecht Marketing, Erfgoedcentrum DiEP, Gijs van Breda, Ruud Hoornstra, Mascha Joustra, Huib Kooyker, Gerhard Lentink, Piet Mes, Fokko van der Straaten, en anderen. Advertentie-acquisitie

Dordrecht Marketing

Plattegrond

Tijdens de Open Monumentendagen is er in de historische binnenstad van alles te doen. Theater, muziek, bijzondere openstellingen en monumentale boten op en om het water: u komt ogen en oren tekort. Daarnaast hebben verschillende monumenten een eigen programmering die u kunt terugvinden bij de omschrijving in het monumentoverzicht. Laat u verrassen in de stad van 1.000 monumenten!

Intree Dordrecht | VVV, Spuiboulevard 99 Braderie Grote Spuistraat Historische markt Het Hof Nationale Orgeldag Muziek in div. kerken Trouwen?! 200 jaar Burgerlijke stand Het Hof Museumnacht Dordrechts Museum

10.00 - 17.00 uur 10.00 - 17.00 uur 11.00 - 16.30 uur 11.00 - 17.00 uur 12.00 - 17.00 uur 19.00 - 23.00 uur

Zondag 11 september

Intree Dordrecht | VVV, Spuiboulevard 99 160 jaar DR&ZV: Historische roeitocht Bachconcert Grote Kerk Kinderstadstour met stadsomroepster Darja Tentoonstelling: Beleef de geschiedenis in 3D Het Hof Muzikale Monumenten Pastafeest Nieuwstraat

11.00 - 17.00 uur 10.00 - 11.00 uur 13.00 uur 13.00 en 15.00 uur 13.00 - 17.00 uur 13.00 - 17.00 uur 16.00 - 21.00 uur

Open Monumentendagen Dordrecht

Klassendag

Programma

Het monumentenweekend begint eigenlijk al op vrijdag 9 september. In het kader van de Klassendag verzamelen zo’n 400 basisscholieren uit groep 7 en 8 zich op een historische locatie in de binnenstad. Om Dordtse scholieren op jonge leeftijd kennis te laten maken met hun eigen stad, die een onmiskenbare rol heeft gespeeld in de Nederlandse geschiedenis, wordt op de vrijdag voorafgaand aan de Open Monumentendagen de Klassendag georganiseerd. Dit project is geïnitieerd door de Stichting Open Monumentendagen en wordt landelijk in verschillende steden georganiseerd. Scholieren krijgen in de ochtend op school les over monumenten en worden ‘s middags rondgeleid door één van de deelnemende monumenten.

Oriënteer u, voordat u op pad gaat, eerst op het programmaoverzicht (pagina 5). Sommige activiteiten en openstellingen zijn alleen op zaterdag, andere juist weer uitsluitend op zondag. Dit jaar is er met name in de binnenstad van alles te doen; van het bekijken van een roeitocht met historische schepen tot verhalenvertellers rond en in de opengestelde monumenten. Of maak een ritje met de paardentram die u bij diverse monumenten brengt. Op zondagmiddag geven nationale en internationale gezelschappen in zes ‘Muzikale Monumenten’ gratis concerten. Kijk voor meer informatie over de speciale activiteiten op pagina 62.

Oud Gebouw – Nieuw gebruik

Open Monumentendagen Dordrecht Dordrecht heeft rond de duizend monumenten. Op zaterdag 10 september zijn 58 monumenten te bezoeken. Op zondag 11 september openen 45 monumenten hun deuren. De landelijke Open Monumentendagen worden ieder jaar in het tweede weekend van september georganiseerd. In dit programmaboekje staan alle gastvrije monumenten en musea beschreven. Bovendien vinden er in en rond de verschillende historische panden allerlei speciale activiteiten plaats. Centraal informatiepunt is Intree Dordrecht | VVV aan de Spuiboulevard 99. 6

‘Oud Gebouw – Nieuw Gebruik’, het landelijke thema van de Open Monumentendagen 2011, gaat over herbestemming. Uiteraard wordt in het programma hier dan ook speciaal aandacht aan geschonken. Zo zijn er gedurende het gehele weekend speciale openstellingen, wandelingen, exposities en activiteiten waar u verrast wordt door de duizend monumenten die de stad rijk is. Medewerkers van Bureau Monumentenzorg & Archeologie zullen bij bijzondere panden een toelichting geven. U kunt meer over het thema lezen op de volgende pagina.

Nog vragen? Intree Dordrecht | VVV is op zaterdag 10 september geopend van 10.00 - 17.00 uur en op zondag 11 september van 11.00 17.00 uur. Internet: www.intreedordrecht.nl en www.vvvdordrecht.nl. Telefonische inlichtingen: 0900 – 463 68 88. Via de landelijke website www.openmonumentendag.nl kunt u ook meer informatie verkrijgen over de diverse openstellingen en activiteiten.

Wegwijs in de stad Wandel mee met een VVV-gids om wegwijs te worden in de stad en luister naar verhalen over monumenten. Op beide dagen kunt u aansluiten bij de gratis stadswandelingen vanuit Intree Dordrecht | VVV of stap op de fiets en maak een reis door de tijd over het eiland van Dordrecht. Kinderen kunnen op zondag aan de hand van stadsomroepster Darja op zoek naar de verloren munten van Super Sura. In diverse monumenten vinden er rondleidingen plaats die door deskundigen en vrijwilligers worden gegeven. Heeft u vragen of wilt u meer weten over Dordrecht? Kom dan naar Intree Dordrecht | VVV, hét startpunt voor bezoekers aan de stad, tevens het beginpunt van de stadswandelingen!

Thema: Oud Gebouw – Nieuw Gebruik

Er zijn tal van voorbeelden over herbestemming te noemen. Bijvoorbeeld een molen die tegenwoordig als woonhuis of hotel dienst doet. Nieuwe bestemmingsplannen veranderen de functies van monumenten. Renovaties, nieuwe bewoners en politieke besluiten zorgen ervoor dat de wereld van monumenten nooit stil staat. Met dit landelijke thema in het jubileumjaar van de Open Monumentendagen wordt stil gestaan bij deze bijzondere gebeurtenissen en vertellingen. In het licht van de vele historische gebeurtenissen die zich in de oudste stad van Holland hebben afgespeeld, hebben met name in Dordrecht vele panden een kleurrijke historie. Maar ook de verschuiving van stadsfuncties uit het centrum en de aanleg van nieuwe woonwijken buiten de stadswallen en singels, met vaak voor het eerst een stedenbouwkundig plan, dragen bij aan herbestemmingsplannen.

Onveranderd stratenpatroon

Thema: Oud Gebouw – Nieuw Gebruik De 25ste editie van de Open Monumentendagen staat in het teken van ‘Oud gebouw – Nieuw gebruik’ en gaat over herbestemming. Een thema waarin tijdens dit jubileumjaar zowel het verleden van als de toekomstige plannen voor monumenten worden uitgelicht. 8

Kaarten en plattegronden werden van oudsher ingetekend rond monumentale gebouwen zoals een kerk, stadhuis of waag, waaromheen in de middeleeuwen een stratenpatroon ontstond. In Dordrecht waren vooral de rivieren bepalend voor het ontstaan van de stad. De eerste bebouwing kwam tot stand op de als dijken aangelegde Voorstraat en Wijnstraat. Het stratenpatroon is door de eeuwen heen vrijwel ongewijzigd gebleven. De stadsmuur langs de Spuihaven is lange tijd de grens van de stad geweest. In de negentiende eeuw kwam de eerste stadsuitbreiding op gang in het omliggende landelijke gebied. De bebouwing hiervan ligt als een schil rond de historische binnenstad en wordt daarom de negentiende-eeuwse schil genoemd. Dit deel van de stad, waarin veel fraaie woonhuizen, kerken, het station, de schouwburg en Park Merwestein liggen, wordt tijdens de Open Monumentendagen natuurlijk op de kaart gezet. De verplaatsing van bijvoorbeeld havengebieden naar andere stadsdelen hebben een bepalende rol gespeeld in de veranderende functies van gebouwen. De fabrieken, arbeidershuizen en toeleveranciers die de binnenstad bevolkten, zijn uit het stadshart

verdwenen en hebben de randen van de stad opgezocht. Met name in Dordrecht zien we hier de sporen duidelijk van terug. De historische havens, stadspoorten en pakhuizen zijn kenmerkend voor de binnenstad en hebben andere functies gekregen dan waar zij honderden jaren geleden dienst voor deden. Wat te denken van Het Hof, dat onder andere een klooster, school, stadhuis, bakkerij en gymzaal is geweest!

Openstellingen In Dordrecht zijn dit jaar tijdens de Open Monumentendagen 58 monumenten open (op zondag 45) die u onder andere een blik geven op het thema herbestemming, zowel in historisch als in toekomstig perspectief. Of dit nu terug te vinden is in het huidige gebruik, interieur of gevel, u zult zien dat aan elk monument een bijzonder verhaal kleeft. Enkele panden zijn nog nooit eerder opengesteld voor het publiek. Erfgoedcentrum DiEP en Bureau Monumentenzorg hebben er alles aan gedaan om dit jaar weer bijzondere monumenten de deuren te laten openen en begeleiden natuurlijk hierin uw bezoek. Bovendien kunt u in de binnenstad allerlei vertellers vinden die op een bijzondere manier Dordtse verhalen ten gehore brengen over de verschillende monumenten. Kijk voor meer informatie bij Open Monumenten, vanaf pagina 12 en de speciale activiteiten vanaf pagina 62.

Fietsroute ‘Oud gebouw – Nieuw gebruik’ Speciaal in het kader van het thema is er een wandelen fietsroute ontwikkeld in samenwerking met VVV Zuid-Holland Zuid. De route start bij Intree Dordrecht | VVV. Tijdens de tocht komt u diverse panden tegen die vroeger andere bestemmingen hadden dan tegenwoordig. Diverse monumenten langs beide routes zijn geopend voor bezichtiging. U eindigt wederom bij Intree Dordrecht | VVV. De wandelroute is aangeven op de plattegrond op pagina 36 en 37 en beschreven op pagina 51. De fietsroute is te vinden vanaf pagina 52.

Intree Dordrecht | VVV: centraal informatiepunt

Gastvrij en vernieuwend

Intree Dordrecht | VVV: centraal informatiepunt

Centraal informatiepunt en startpunt van begeleide stadswandelingen is Intree Dordrecht | VVV aan de Spuiboulevard 99. In dit bezoekersinformatiecentrum kunt u bij de VVV-balie informatie krijgen over de opengestelde monumenten en andere bezienswaardigheden. Voor een eerste oriëntatie op de stad is dit uw beginpunt! 10

Loop binnen bij Intree Dordrecht | VVV om inspiratie op te doen voor de Open Monumentendagen in Dordrecht. Intree Dordrecht | VVV geeft u informatie op een vernieuwende manier, met audiovisuele presentaties, een interactieve maquette en in de kelder een bijzondere presentatie van de ‘Schatten van Dordrecht’. Kinderen kunnen spelenderwijs de stad ontdekken. In de kelder kunt u letterlijk over de stad lopen: in een voormalige bankkluis vindt u een enorme luchtfoto van Dordrecht op de vloer.

Het gebouw

Intree Dordrecht | VVV is gevestigd in een door Ir. J. de Vries ontworpen appartementen- en kantorengebouw in de stijl van ‘Het Nieuwe Bouwen’. Het werd opgeleverd in 1969 en is gebouwd in opdracht van de toenmalige ABN-bank. Het gebouw aan de Spuiboulevard is in de geest van de Nieuwe Zakelijkheid ontworpen. Na het vertrek van de ABN-bank is het hoekpand in gebruik genomen als meubelzaak. Het is nu ingericht als een modern bezoekersinformatiecentrum waarbij op een inventieve manier gebruik is gemaakt van de oorspronkelijke kluisruimten.

Stadswandelingen

Op 10 en 11 september starten bij Intree Dordrecht | VVV gratis stadswandelingen onder leiding van VVV-gidsen. De wandelingen duren circa anderhalf uur. Stadsomroepster Darja de Caluwé maakt op zondag 11 september om 13.00 en 15.00 uur een avontuurlijke en interactieve kinderstadstour. Deelname is gratis, maar het aantal deelnemers is beperkt. Kom dus op tijd! Voor meer informatie zie ‘Stadswandelingen’ vanaf pagina 50. Intree Dordrecht: Op zaterdag 10 september geopend van 10.00 - 17.00 uur, op zondag 11 september van 11.00 - 17.00 uur. Inlichtingen: www.vvvdordrecht.nl en www.intreedordrecht.nl. Telefoon 0900 - 463 68 88.

Informatiebalie Direct links van de ingang is de VVV-informatiebalie en de VVV-winkel met boeken, gidsen, kaarten, brochures en leuke cadeauartikelen. Hier zijn diverse boeken over (de historie van) Dordrecht verkrijgbaar, evenals de speciale themapublicatie van de landelijke Stichting Open Monumentendag: ‘Oud gebouw – Nieuw gebruik’. Aan de balie zijn verder (gratis) plattegronden van de stad verkrijgbaar, evenals folders over de verschillende tentoonstellingen die te bezichtigen zijn.

Open Monumenten

Koetshuis Weizigt, Van Baerleplantsoen 30 Openingstijden: Zaterdag en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Open Monumenten Op zaterdag 10 en zondag 11 september zijn bijna zestig monumenten en musea in Dordrecht geopend in het kader van de Open Monumentendagen. De toegang is gratis. Op de volgende pagina’s staat bij elk monument een korte beschrijving, eventuele programmering en de openingstijden. In vergelijking met zaterdag is er zondag een kleiner aantal monumenten open. Let niet alleen op de openingstijden, maar ook op alle extra’s en de eventuele bezoekersvoorwaarden die in de beschrijving van elk pand staan vermeld! 12

Koetshuis Weizigt is gebouwd in 1886 in opdracht van landgoedeigenaar De Roo sr. en was onderdeel van landgoed Weizigt. Het lag oorspronkelijk aan de rand van de stad, omringd door weilanden, met ’zicht op de wei’. Op het landgoed bezat de familie ook een villa, smederij, orangerie en een kas. De bouwstijl van het Koetshuis was favoriet bij de rijke adel in die tijd. Het is een mix van verschillende stijlen, ook wel eclectisch genoemd: Romaans, Middeleeuws en Gotisch. Aan de achterkant heeft het pand twee dubbele poortdeuren met paardenhoofden erboven. Als groot paardenliefhebber stak De Roo veel geld in de aankleding van de koetshuisvertrekken. De paardenboxen zijn afgewerkt met geel koper. De drinkbakken zijn gemaakt van Belgisch hardsteen. Kopergravures met klinkende namen als Zephyr, Selena, Sultan en Cesar doen vermoeden dat de paarden er elk moment zullen terugkeren. Rond 1995 werd het vervallen koetshuis duurzaam gerestaureerd. Alle negentiende eeuwse elementen werden hergebruikt. Daardoor zijn de prachtig betegelde vloeren en wanden en de rijk versierde plafonds bewaard gebleven. Ook de enorme zolder met fraaie houtconstructie kreeg zijn oorspronkelijke staat terug. Bij een bezoek aan Koetshuis Weizigt, dit jaar 125 jaar oud, merkt u dat ‘oud’ en eigentijds prima samengaan. Stalde de koetsier er ooit zijn koetsen, nu stimuleert Duurzaamheidscentrum Weizigt in de Koetsruimte duurzaam denken en handelen met eigentijdse exposities. De paardenstal, ooit het domein van fiere Friesen, wordt nu als ruimte verhuurd voor workshops en digitale presentaties. Programma: Het Weizigt NMC pakt in het kader van het 125-jarig jubileum van het Koetshuis het gehele weekend groots uit met allerlei activiteiten. Het Koetshuis wordt in ere hersteld met échte paarden, hooi en mest. Maak ritjes in paardenkoetsen en leef je uit in verschillende interactieve exposities. Kijk voor een uitgebreide programmabeschrijving op pagina 64.

Open Monumenten

gebouw is voor een deel in de oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De hal is breed, maar ondiep en wordt voorzien van daglicht door de twee keer negen gevelopeningen in de voorgevel. De twee korte halwanden zijn gewijzigd op de begane grond. De perronoverkapping is in 1900 door de Dordtse firma Van Dorsser & Terhorst vervaardigd en is een stalen draagconstructie. De overkapping bestaat uit een ijzeren constructie van geklonken en gewalst ijzer waarop een houten zadeldak ligt. Deze constructie is samengesteld uit een rij geconstrueerde kolommen met volwandige zijkanten en Belgische spanten met gebogen onderrand, die met elkaar zijn verbonden door vakwerkliggers. De houten kap heeft een zeeg in beide dakschilden, die een flauwe dakhelling hebben. In het afgelopen jaar is het station verbouwd. De entree naar de perrons bij de bushaltes is voorzien van een nieuwe overkapping. De commerciële ruimtes voor winkels zijn opnieuw gebouwd en de kaartautomaten zijn verplaatst. Aan de kant van de fietsenstalling zijn roltrappen geplaatst waar eerst nog vaste trappen stonden. Ook is het bordes aan het voorkant van het station vernieuwd.

NS-Station, Stationsplein 1

Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Emmanuelkerk, Oudendijk 110 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 16.00 uur.

Het station bestaat uit twee monumentale onderdelen: het stationsgebouw en de overkapping. Het stationsgebouw is gebouwd in opdracht van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (H.IJ.S.(M)) op het traject Rotterdam - Antwerpen. Het evenwijdig aan het spoor staande stationsgebouw van Dordrecht is 108 meter lang (breed) en is gebouwd als een station uit de tweede klasse. Het van 1871-1872 daterende station kan zowel zijn ontworpen door de bouwen werktuigbouwkundige K.H. van Brederode als door architect N.J. Kamperdijk, die destijds voor meerdere stations van de H.IJ.S. de ontwerpen leverden. Het gebouw heeft de stilistische kenmerken van de voor veel stationsgebouwen uit die tijd gangbare Rondbogenstijl. De diverse bouwdelen staan onder zadel- en schilddaken, die oorspronkelijk waren gedekt met zinken roeven. De gevels zijn opgetrokken in schone baksteen en worden verlevendigd door accenten van gepleisterde baksteen en grijze hardsteen. De gevel van de linker uitbouw (die oorspronkelijk de toiletruimtes bevatte) is enigszins verstoord door een nieuwe, vergrote gevelopening. Het interieur van het stations-

Julianakerk, Mauritsweg 286 Openingstijd: Zaterdag 10.00 uur - 16.30 uur.

Deze kerk is in 1928 gebouwd als Gereformeerde Kerk. De kerk is ontworpen door architectenbureau Bakker & van Herwijnen. Sinds 1977 is de kerk in gebruik bij de Gereformeerde Gemeente. In dat jaar is de kerk gerenoveerd en in 2005 heeft er een tweede renovatie plaatsgevonden. In de kerk kunt u diverse gebrandschilderde ramen zien en daarnaast zijn er diverse stijlkenmerken van de Amsterdamse school zichtbaar. In de kerk is tevens het recent gerenoveerd Edskes-orgel open voor bezichtiging en orgelbespeling. Programma: In de kerk zijn rondleidingen met uitleg over gebruikte symboliek in de kerk en bestaat de mogelijkheid om een presentatie over renovatie van het gebouw en orgel bij te wonen.

Sint Antoniuskerk, Burg. De Raadtsingel 45

De Emmanuelkerk werd in 1913 door werkliedenvereniging ‘Helpt Elkander’ gebouwd als verenigingsgebouw voor Dubbeldam. In 1949, na een grondige verbouwing tot kerk, nam de Gereformeerde Gemeente van Dubbeldam haar intrek in wat toen de ‘Rehobothkerk’ heette. In 1966 nam de Rooms-Katholieke gemeenschap van Dubbeldam en Sterrenburg I het gebouw over. Het kerkgebouw werd omgedoopt tot ‘Emmanuelkerk’ en is nog steeds als zodanig in gebruik. Het gehele gebouw is te bezichtigen. In de Emmanuelkerk is de zolder met orgel te bezichtigen, de kerk met altaar, het Mariabeeld en de kerkbanken.

De neogotische kerk, vernoemd naar de heilige Antonius van Padua, is in de jaren 1920-1921 gebouwd naar een ontwerp uit 1916 van de Haagse architect Nicolaas Molenaar, op de plaats waar voorheen het gebouw Musis Sacrum stond. De door de Eerste Wereldoorlog enorm gestegen prijzen voor grondstoffen leidden ertoe dat de toren een stuk lager en de kerk flink korter werd dan oorspronkelijk gepland. Naast de St. Bonifatiuskerk was het de tweede rooms-katholieke parochie in de stad, noodzakelijk om het toegenomen aantal gelovigen de zondagsmis te laten bijwonen. Het grondplan van de kerk is sinds de bouw ongewijzigd. Midden op de viering staat de angelustoren. Aan beide zijden van het priesterkoor (achterin de kerk) bevinden zich twee straal kapellen. Het interieur bestaat uit gele baksteen uitgevoerde randen in de muren en decoraties met rode, gele en crèmekleurige bakstenen op de pilaren. Links tegen de muur, achter de doopvont, zijn in brons uitgevoerde symbolische voorstellingen die de oorspronkelijke preekstoel sierden. Het altaar in art nouveau-stijl (ontwerp: August van Os) is een van de weinige originele interieuronderdelen die de kaalslag van de jaren zestig van de vorige eeuw overleefd hebben. De geheel nieuwe inrichting kwam tot stand als gevolg van een grote vernieuwing in de liturgie, vastgelegd op het tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965). Belangrijk onderdeel zijn ook de gebrandschilderde glas-in-loodramen vol symboliek

Programma: Gedurende de dag kunt u luisteren naar verschillende muzikale optredens. Aan het einde van de dag (16.00 uur) zingt het dames- en herenkoor samen met het kinderkoor. Bovendien zijn er informatiestands over de werkzaamheden van de kerk. Verder is er een tentoonstelling van schilderijen door één van de parochianen. Ook geven gidsen tekst en uitleg over de kerk.

Open Monumenten

van de hand van glazenier Fritz Geuer. Deze zijn in 1922 geplaatst. Een uitgebreide beschrijving van het interieur is verkrijgbaar.

in hedendaagse kunst. Op het pleintje voor de galerie staat een beeldengroep van de Belgische kunstenaar Pascal Radar.

Programma: Uitstalling van liturgische kleding en vaatwerk met

Programma: Groepsexpositie: schilderijen, bronzen beelden en

speciale aandacht voor ‘Het heilige Hout van Dordrecht’ (1432). Op zondag is er driemaal een speciaal optreden van mannenkoor Bravi Bravi om 14.00, 15.00 en 16.00 uur. Zie daarvoor ook pagina 60.

aquarellen van o.a. Bage, Courcelles, Devolder, Jurriën, Niessen en Radar.

Wilhelminakerk, Blekersdijk 39-41 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

8 7

Galerie Blom, Johan de Wittstraat 43

Nationaal Landschapskundig Museum en Documentatiecentrum, Reeweg Oost 145

Chr. Gereformeerde Kerk, hoek Singel/Dubbeldamseweg noord Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

Openingstijden: Zaterdag en zondag 10.00 - 17.00 uur. Openingstijden: Zaterdag en zondag 10.00 - 18.00 uur.

Museum en documentatiecentrum gevestigd in een vroeg twintigste-eeuws pand met een collectie van foto’s, antieke en recente landkaarten, plattegronden en maquettes van Nederlandse landschappen. Tevens enkele geomorfologische tuinen waarin diverse landschapsstructuren zijn nagebootst. Enkele vertrekken van het woonhuis (bouwjaar 1912) hebben in de jaren twintig van de vorige eeuw een art deco-interieur gekregen met glas-in-lood, eikenhouten lambriseringen, ingebouwde banken, fauteuils en kasten. Te bezichtigen zijn de woonkamer uit 1920 en alle overige expositieruimten (12 vertrekken). Het glas-in-lood van de deurpartij (ingang woonhuis) is gemaakt door glasschilder W. Bogtman uit Haarlem. Toon Berg is de maker van het glas-inloodraam in de erker van de kamer op de verdieping, waarin hij symbolisch de vroege ochtend, middag en avond uitbeeldde. In de smalle ramen links en rechts ziet u respectievelijk een zangvogel (dag) en uil (nacht). Het opvallend paarse tapijt in art decostijl in deze kamer is origineel, het contrasteert prachtig met de houten kasten en ingebouwde meubelen. Een deel van de museumcollectie bevindt zich in het pand Reeweg Oost 153, een woonhuis uit 1919 met nog origineel interieur. Zeer bezienswaardig! Galerie Blom is een in laat negentiende-eeuws woonhuis (bouwjaar 1880) met zorgvuldig gerestaureerd interieur, gelegen in de negentiende-eeuwse schil van de Dordtse binnenstad. Geboortehuis van schrijver/dichter K.L. Poll (1927-1990). Te bezichtigen ruimtes op de benedenverdieping: hal, gang, oude keuken, voor- en achtergalerie en de serre. Galerie Blom is gespecialiseerd

Programma: Regelmatig rondleidingen door de opengestelde expo-

sitieruimten (met onder andere antieke landkaarten en plattegronden), stijlkamers en reliëftuinen. Tentoonstelling van negentig wandelen fietsgidsen ‘Op Geo-pad’, met routes langs sporen in het landschap en sporen van monumenten.

De in baksteen opgetrokken kruiskerk met kosterswoning is in 1919 ontworpen door de architecten B. van Bilderbeek en H.A. Reus, in opdracht van de Christelijk Gereformeerde Gemeente. Deze in 1835 opgerichte gemeente kwam eerst bijeen in verschillende gebouwen in de binnenstad en nam in 1885 een nieuw kerkgebouw aan de Museumstraat in gebruik. In 1918 werd besloten tot het bouwen van een nieuwe en ruimere kerk om het toenemend aantal gemeenteleden plaats te bieden. Het gebouw is gesitueerd op een opvallende plaats, het kruispunt van de Nicolaes Maessingel en de Dubbeldamseweg, dat extra benadrukt wordt door de hoge hoektoren. Het gebouw heeft weinig wijzigingen ondergaan en bevindt zich nog vrijwel geheel in oorspronkelijke staat. De vrijstaande hoge toren is met één zijde verbonden aan de kerk. Op de viering (de vierkante ruimte waar het koor en het langschip elkaar kruisen) staat als bekroning een achthoekig torentje. De hoofdingang bevindt zich in een rondboogportaal. In het driezijdig ingangsportiek zijn fraaie metselwerkdetails te zien. Let ook op de decoraties op de gevels. Interieur: open kapconstructie, kerkruimte met galerijen en orgelgalerij, twee gebrandschilderde ramen van glazenier Wim Korteweg en originele kerkbanken.

Bakstenen koepelkerk in eclectische stijl (1898-1899) van architect Tjeerd Kuipers. De eerste paal werd geslagen op de dag van de inhuldiging van Koningin Wilhelmina. Het ontwerp, met name de ronde plattegrond, is geïnspireerd door de ideeën over liturgie en kerkbouw van dr. Abraham Kuyper. De kerk werd in gebruik genomen in 1899. Het aantal zitplaatsen werd in 1922 aanzienlijk uitgebreid met de bouw van een galerij. Een ingrijpende modernisering van het interieur vond plaats in 1967/1968. In 2001 werd de kerk van buiten gerestaureerd en van binnen gerenoveerd. De gebrandschilderde ramen met de thema’s schepping en herschepping zijn in 1949 vervaardigd door de Dordtse glazenier Wim Korteweg. Hij ontwierp ook ‘de Zaaier’ in het roosvenster boven de ingang (1953). Het orgelfront dateert uit het begin van de achttiende eeuw en is afkomstig uit de voormalige oudkatholieke schuilkerk in de Mariënbornstraat. Het werd in 1842 geplaatst in de kerk van de afgescheidenen in het Kromhout en verhuisde in 1900 mee naar de Wilhelminakerk. Het orgel werd in 1920 vervangen door een pneumatisch instrument.

Programma: Om 14.30 uur is er “Een noot over glas in lood”. Een muzikale improvisatie n.a.v. de glas-in-loodramen door Mirjam Eckhardt (piano) en Ron Verduijn (orgel), met toelichting van de afbeeldingen door ds. J.M.J. Kieviet. Verder is er een kleine fototentoonstelling over de historie van het gebouw. Gedurende de hele dag zijn er orgelbespelingen en rondleidingen.

Open Monumenten

In 2005 werd achter het historische front opnieuw een ander orgel geplaatst: het Bakker & Timmenga-orgel (1906) uit de voormalige Duyststraatkerk in Rotterdam-Delfshaven.

De kerkzaal heeft een ellipsvormig houten tongewelf. Originele kerkbanken, Jugendstil wandlampen en kroonluchters. Mooie glas-in-loodramen.

Programma: Foto-expositie kerken van architect Tjeerd Kuipers (1857-1942). Speciaal voor kinderen is er een fotopuzzeltocht in en rond de kerk. Mensen zonder hoogtevrees kunnen de toren beklimmen (11.30 - 15.30 uur).

Programma: In het kader van de Nationale Orgeldag is er gelegenheid tot bespeling van het Maarschalkerweerdorgel tussen 10.00-14.00 uur. Om 14.00-14.45 uur, 15.00-15.45 uur en 16.00-16.45 uur muziek door het Drechtsteden Trombone Ensemble en door Nelly van der Vegt (trompet), Margriet den Hartog (orgel) en hun leerlingen. Op verzoek geeft Marja van Bennekom een rondleiding door het gebouw. Tegen een geringe vergoeding kunt u genieten van een koffie/thee met appeltaart.

Overig Programma:

10.00 uur Orgelbespeling door Wendeline Wilmink 11.00 uur Gelegenheid om de speeltafel te bekijken en zelf het orgel te bespelen 12.00 uur Orgelbespeling door Hans van de Weg 13.00 uur Vioolspel van Astrid en Gerard van der Niet, begeleid door Wendeline Wilmink (piano) 14.00 uur Orgelbespeling door Kees Doornheim 15.00 uur Singelkoor onder leiding van Miriam Lindemans-Nobel 16.00 uur Orgelbespeling door Diederick Koornstra

Remonstrantse Kerk, Cornelis de Wittstraat 28 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

In 1900-1901 door architect H.A. de Reus gebouwde bakstenen kerk met invloeden van de rationalistische bouwstijl van H.P. Berlage. Zowel ex- als interieur zijn nauwelijks gewijzigd.

bijbelse voorstellingen voor. In 1886 plaatste de firma van Gelder uit Leiden het orgel. Dit orgel werd in 1905 vervangen door een orgel van de firma Verschueren uit Heythuizen. Het huidige orgel van de kerk stamt uit 1931 en is op unit-basis gemaakt door de firma Standaart uit Schiedam. In 1981 is het orgel uitgebreid naar 18 registers door A.W. Behr uit Rotterdam. Programma: Rondleidingen door de kerkzaal. Informatie verkrijg-

baar over de glas-in-loodramen. Beide dagen wordt het orgel geregeld bespeeld en is er ook de mogelijkheid om zelf het orgel te bespelen. Tevens is het theehuis ‘Pas Buiten’ voor deze gelegenheid weer opgebouwd om u te kunnen voorzien van thee, koffie en overheerlijk gebak. Voorafgaand aan de openstelling op zondag is er om 10.00 uur een ‘open deur dienst’, om 12.00 uur gevolgd door een rondleiding, toegankelijk voor belangstellenden.

Kruiskerk Baptistengemeente, Vrieseweg 64 Openingstijden: Zaterdag en zondag 10.00 - 17.00 uur.

De kerk is gebouwd in 1886 door architect A. Schmidt op de plek van een negentiende eeuws theehuis genaamd ‘Pas Buiten’. In 1935 is de kerk grondig verbouwd en vergroot naar het plan van architect G. Gerritse. De bouwstijl van de kerk is beïnvloed door het rationalisme. De kerk is sober opgetrokken in baksteen, met enkele natuursteenelementen, vanuit een rechthoekige plattegrond. De voorgevel van de kerk bestaat uit vier traveeën en geeft in één vlak vorm aan de ingangen van de kerk, de uitdrukking van de kerkzaal en de kosterswoning. Binnen ondersteunen zes opvallende gelamineerde houten spanten het dak van de kerkzaal. In een spitsvormige uitspanning in de achterwand is het orgel en de kansel opgenomen. Verder zijn er in de kerkzaal twee zijbalkons en een achterbalkon te vinden. Voor de kansel is in 1977 een doopbassin aangebracht om de doop door onderdompeling te kunnen bedienen. Boven het brede rondboogportiek is een rond venster aangebracht met een door de architect ontworpen glas-inloodraam met een afbeelding van Christus. Dit raam is in 1948 gemaakt als vervanging van het door oorlogsgeweld beschadigde oorspronkelijke raam met de titel ‘De Noodigende Heiland’. De overige glas-in-loodramen van de kerk zijn nog uit 1936 en vervaardigd door de Rotterdamse glazenier H. Lamoen en stellen

Park Merwestein, de groene enclave tussen Singel, Hallincqlaan, Groenedijk en Vrieseweg Openingstijden: Dagelijks vanaf 07.00 uur tot één kwartier na

zonsondergang. De stad Dordrecht lag in vroegere tijden - voor de latere uitbreiding - uitsluitend binnen de Vest en Spuihaven. Het terrein daarbuiten bestond uit polders die tijdens de grote stormvloed van 19 november 1421 - de Sint Elizabethsvloed - onderliepen. Later, eind vijftiende eeuw en verder in de zestiende eeuw werden dijken aangebracht. Op oude kaarten van deze gebieden is te zien dat zich op de plek waar nu Park Merwestein ligt, bleekvelden, boomgaarden en tuinen bevonden. Een deel van die tuinen, ook wel ‘lusthoven’ genoemd, was eigendom van ridder Johan Berck. De naam Berckepad herinnert nog steeds aan deze grondbezitter. Het oudste bekende eigendomsbewijs is gedateerd op 27 november 1610. Het betreft een gedeelte van het huidige park. Vroegere eigenaren hebben dit gebied aanzienlijk uitgebreid door aankoop van aangrenzende percelen. Begin negentiende eeuw heette dit particuliere landgoed ‘Dijk- en Veldzigt’, in 1829 is de naam ver-

anderd in ‘Wei- en Veldzigt’ en in 1851 staat het bekend als ‘Velden Dijkzigt’ als Otto Boudewijn ’t Hooft van Benthuizen - reeds eigenaar van een gedeelte ervan - de overige gronden van zijn zuster koopt. ’t Hooft laat op zijn terrein een chaletachtige villa bouwen, een koetshuis, een tuinmanswoning en nog enkele opstallen. Hij geeft zijn landgoed een nieuwe naam: de buitenplaats ‘Merwestein’. De villa is tijdens het bombardement van 24 oktober 1944 verloren gegaan. Het Koetshuis (later Melkhuis geheten) is in 1948 door de gemeente om economische redenen gesloopt. Alleen de tuinmanswoning (thans parkwachterwoning) gelegen bij de Groenedijkingang bestaat nog. Eind negentiende eeuw (1883) verenigt zich een aantal Dordtse burgers in het ‘Comité tot Stichting van een Park in Dordrecht’. Aanvankelijk poogt men de Karremansweide (het huidige Oranjepark) tot wandelpark te bestemmen, maar het Dordtse gemeentebestuur weigert mee te werken aan de uitvoering van dit plan. Al snel daarna (1884) doet zich een unieke gelegenheid voor. De eigenaresse van het landgoed ‘Merwestein’ (een dochter van Otto ’t Hooft van Benthuizen) is bereid tot verkoop voor een bedrag van f 80.000,- plus f 6.000,- kosten. Dat bedrag wordt in korte tijd door Dordtse burgers bijeengebracht. Het comité, dat niet van plan was zelf een park te exploiteren, onderhandelde vervolgens met de gemeente. Voorgesteld werd dat de gemeente het landgoed zou onderhouden en openstellen voor het publiek als wandelpark, waarvoor wel enkele aanpassingen nodig waren; het landgoed moest tenminste 25 jaar de bestemming krijgen van openbaar wandelpark, en eventuele bebouwing langs het park (Singel, Hallincqlaan, Vrieseweg) moest in overeenstemming zijn met het karakter van het landgoed Merwestein, dus geen kantoren en fabrieken.

Open Monumenten

Als de gemeente akkoord zou gaan met alle voorwaarden was het comité bereid de ingezamelde gelden over te dragen aan de gemeente die daarmee in staat werd gesteld het landgoed aan te kopen. De gemeente aanvaardde de voorwaarden waardoor sedert 1885 het landgoed Merwestein is veranderd in een openbaar wandelpark, genaamd Park Merwestein en dit alles dankzij de goedgeefsheid van de Dordtse burgerij. Op 14 februari 1885 wordt de buitenplaats Merwestein aan de gemeente overgedragen. Kort daarna geven B & W tuinarchitect C. Kwast de opdracht een plan te maken voor de inrichting van het park. Deze gaat voortvarend te werk. Er worden o.a. wandelpaden aangelegd en een drainagesysteem. Op zondag 10 mei 1885 wordt Park Merwestein voor het publiek opengesteld. Tot de dag van vandaag is het een openbaar wandelpark, met als treurig intermezzo de sluiting tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het park is in die tijd ernstig gehavend door oorlogsgeweld en plunderingen. Veel bomen zijn omgezaagd om te dienen als brandhout. Het herstel (verwijdering van barakken en bunkers, door de bezetter neergezet) vergt twee jaar. Met Pinksteren 1947 gaan de hekken weer open voor het publiek. Ondanks de restauratie is het verschil met het park-van-voor-deoorlog pijnlijk. Zo is bijvoorbeeld de grote fontein verdwenen, een gemis dat tot de dag van vandaag wordt gevoeld.

Schouwburg Kunstmin, St. Jorisweg 76 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en

zondag 12.00 - 17.00 uur, uitsluitend te bezoeken met rondleiding. Theater uit 1889 van architect J. Verheul met voorgevel in neo renaissance stijl (negentiende-eeuwse bouwstijl). In 1939/1940 ontwierp architect Sybold van Ravesteyn (1899-1983) de halfronde aanbouw in staal en glas met de marmeren entreetrappen en een volledig nieuw interieur in neobarok-stijl. Slechts de buitenzijde van het gebouw van Verheul bleef gehandhaafd. Binnen is het één en al gebogen, golvende en krullende lijnen, vaak versierd met ornamenten. Bij de renovatie van 1993/1994 door Rouw & De Kock Architecten zijn alle oude stijlelementen en kleurschake-

Open Monumenten

ringen in ere hersteld. Theatercafé Sybold heeft een eigen ingang aan het Willem Kesplantsoen. Tussen 14.00 en 17.00 uur zijn in Sybold beide dagen koffie, thee en andere drankjes verkrijgbaar, de keuken is gesloten. Programma: Elk heel uur start een rondleiding door de schouwburg.

Duur ca. 45 minuten. Via de zolder, op en onder het toneel en langs de kleedkamers maakt u kennis met meer dan honderd jaar geschiedenis. De laatste rondleiding start om 16.00 uur.

Pompstation en Watertoren Villa Augustus, Oranjelaan 7 Openingstijden: Zaterdag en zondag vanaf 8.00 uur (keuken restaurant sluit om 23.00 uur).

Op de hoek van de Oranjelaan en de Noordendijk ligt langs het Wantij het voormalig drinkwaterleidingterrein met daarop de (niet te bezoeken) Watertoren uit 1881-1883 en het uit 1942 daterende pompgebouw. De ingang van dit gebouw is aan de Oranjelaan, hier bent u op zaterdag en zondag welkom in het marktcafé, restaurant en in de erachter liggende tuinen van ‘Villa Augustus’. In de Watertoren en het naastgelegen ketelhuis zijn hotelkamers gerealiseerd, dit gebouw is niet toegankelijk. Het complex is ook te bereiken via de loopbrug vanaf P-Energiehuis. De 33 meter hoge Watertoren, een ontwerp van directeur gemeentewerken J.A. van der Kloes, is gebouwd in de eind negentiende eeuw gebruikelijke eclectische stijl met invloeden van de neorenaissance. Het vierkante gebouw kreeg vier achthoekige torentjes waartussen zich het waterreservoir bevond. Toen het reservoir in

1938 verhoogd werd om de capaciteit van de toren te vergroten, verdwenen de torentjes. Deze verhoging, een 16 meter hoge metalen pijp, is in 1982 verwijderd. In het teruggeplaatste oorspronkelijke torentje is nu een hotelkamer! De geschiedenis van de Watertoren staat beschreven in deel negen van de serie ‘Verhalen van Dordrecht’: De watertorens van Dordrecht en Dubbeldam door André Oerlemans. Net als Watertoren Buitenlust in Dubbeldam heeft deze watertoren een geheel nieuwe bestemming gekregen als onderdeel van ‘Villa Augustus’. Het Pompstation, gebouwd in een Nieuw Zakelijke Stijl, diende voor het oppompen van grondwater, het regelen van druk in de waterleiding en de zuivering van grondwater. De opdrachtgever, het Gemeentelijk Hoogdrukwaterleidingbedrijf ging in 1966 samen met het elektriciteits- en gasbedrijf op in het Gemeentelijk Energiebedrijf Dordrecht. Hier bevinden zich het marktcafé en restaurant (met terras aan de tuinzijde) van Villa Augustus. De tuinen omvatten onder andere moestuinen, een boomgaard, kassen en een Italiaanse tuin. Ze zijn geïnspireerd op de tuinen uit de Renaissance en late Middeleeuwen.

Korenmolen Kyck over den Dyck, Noordendijk 144 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

Deze hoge, ronde, stenen stellingmolen uit 1713 was oorspronkelijk een moutmolen voor de bierbrouwerijen en kreeg vervolgens de functie van het malen van granen. Na de restauratie, die in 1999 begon en begin 2001 afgerond werd, is deze functie hersteld. De molen is een opvallende verschijning in het Dordtse stadsbeeld en is als enige overgebleven van de vele molens die Dordrecht kende. Tijdens de restauratie is de windkorenmolen weer rechtop gezet na het aanbrengen van een nieuwe fundering. Hoognodig, want hij was meer dan 1,5 meter achterover (de dijk af) gezakt. De molen heeft een nieuwe bestemming gekregen en wordt beheerd door de Stichting Molen Kyck over den Dyck. Er zijn diverse representatieve ruimtes die verhuurd worden voor bijeenkomsten en vergaderingen. In het winkeltje op de begane grond zijn ‘molenproducten’ te koop zoals volkorenmeel en koek. Vanaf de stelling is er een mooi uitzicht over de omgeving. Programma: Rondleidingen, demonstratie volkorentarwemeel malen, pannenkoeken bakken, broodbakken en uiteraard het draaien van de wieken.

Open Monumenten

Wilhelminastichting, Kasperspad 63 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur (uitsluitend het binnenhof en regentenkamer, woningen zijn niet toegankelijk).

Op initiatief van het Dordtse echtpaar L.C. van OldenborghVriesendorp is tussen 1927 en 1930 de Wilhelminastichting tot stand gekomen. Een hof met 33 woningen op de hoek van het Kasperspad en Warmoezierspad. In de akte van oprichting werd het doel omschreven: ‘het verschaffen van vrije woning aan ouden van dagen, behorende tot een protestants kerkgenootschap, van den vrouwelijke kunne, uit den arbeidersstand of kleine middenstand’. In de loop der tijd zijn de statuten gewijzigd: ook mannen en echtparen kunnen tegenwoordig een woning huren. Dit is niet meer gratis sinds de renovatie in de jaren tachtig van de twintigste eeuw. Architect B. van Bilderbeek heeft de woningen dusdanig gegroepeerd dat de bewoners (bij zonnig weer) het grootste deel van de dag van zonlicht kunnen genieten. Het ontwerp is beïnvloed door de Delftse en Amsterdamse School. De vrouwenfiguur aan de buitenzijde van de poort, gemaakt door de Haarlemse beeldhouwer Van den Eijnde, draagt op haar handen de symbolen van huis en haard. Aan de hofzijde is het wapen van de stichting te zien, evenals vrouwenfiguren die de ochtend en de avond voorstellen. De huizen zijn niet toegankelijk, maar de regentenkamer

op zondag 11 september open. De Dordtse reder en koopman Gijsbert de Lengh stelde in 1755 zijn intenties op schrift tot het stichten van een armevrouwenhof waar vrouwen van vijftig jaar en ouder gratis konden wonen. Hij overleed echter in hetzelfde jaar. De door hem benoemde regenten lieten zijn plannen uitvoeren en in 1756 konden de eerste bewoners hun huisjes betrekken. Het hofje draagt daarom zowel de naam van de stichter, de Lengh, als van de regenten die na zijn vroegtijdig overlijden het werk uitvoerden. De hoofdingang is aan het Bagijnhof: een met natuursteen beklede poort met rococoversieringen (typisch hiervoor zijn de schelpvormen). Hier is de ‘Voorhof’ met zestien oorspronkelijke huisjes rond een vierkante binnentuin. Op een sokkel uit 1730 staat een uit 1880 daterende zonnewijzer. Tegenover de hoofdingang is de Regentenkamer (met luiken) met een bezienswaardig interieur (combinatie van marmeren lambrisering en goudleerbehang is uniek in Nederland). Onder andere schoorsteen van Belgisch marmer, goudleerbehang en een stucplafond met sierlijke rococoversieringen. Vanaf de ingang gezien naar rechts ligt de ‘Klophof ’, een uitbreiding van de vroegtwintigste eeuw. Via de doorgang links komt u in de negentiende-eeuwse ‘Langehof ’ en vandaar weer in de ‘Achterhof ’ of ‘Vriesestraathof ’. De oorspronkelijke acht woningen uit 1755 van de Achterhof zijn in de negentiende eeuw vervangen door en aangevuld met nieuwe woningen. Inmiddels zijn veel woningen aangepast aan de moderne tijd, sommige huisjes hebben een andere functie gekregen. Hoewel de bewoonsters tegenwoordig een kleine bijdrage voor het gebruik van de huisjes betalen, zijn veel van de door Gijsbert de Lengh opgestelde regels nog van toepassing.

wel. Al het meubilair is speciaal ontworpen voor het vertrek. Dit is te zien aan de eikenhouten lambriseringen en deels gebrandschilderde ramen. De huisjes van de Wilhelminastichting zijn allemaal even groot, zij zijn met elkaar verbonden door de trap naar de zolder. Van Bilderbeek schreef in 1934 in het blad Architectura over het wonen in een hof: ‘Voor minnaars van stedenschoon, voor kunstenaars en kunsthistorici zijn de in onze steden in stand gebleven oude, pittoreske hofjes met hun stille binnentuinen, omsloten door een ombouwing van simpele woningen en hun dikwijls monumentale poortgebouwen en ingangen, klassieke voorbeelden van goede, gave architectuur. (….) Hoogstens vragen de woningen inwendig enige verbetering omdat ze niet geheel beantwoorden aan de tegenwoordige bewoningseisen en voorschriften’.

Regenten- of Lenghenhof, ingang (Korte) Bagijnhof 76 Openingstijd: Zondag 12.00 - 17.00 uur, regentenkamer

(Lenghenhof 9a) open voor bezichtiging.

(stichter en regenten, die het hofje in de zeventiende eeuw beheerden), schildering boven schoorsteenmantel en plafondschildering van Arnold Houbraken (1660-1719). Schilderingen verwijzen naar de goede daad die Arend Maartensz stelde met de bouw van dit hof, bestaande uit 38 huisjes rond een binnenplaats met oude bomen en een waterput. Let ook op de verschillende bijbelspreuken in het hof. Tijdens de openstelling krijgt u uitleg over de geschiedenis van het hofje.

Kunstkerk/kerkgebouw, Museumstraat 65 Openingstijd: Zondag 12.00 - 17.00 uur.

Gaaf zaalkerkje (gebouwd tussen 1850 en 1885 naar een ontwerp van Arie Schmidt (1826-1905), de grootvader van Annie M.G. Schmidt) onder een zadeldak met tuitgevel aan de voorzijde. De gevel heeft een symmetrische indeling, met in het midden de entree met een gestucte omlijsting in de vorm van pilasters en hoofdgestel. De gevel heeft links en rechts gestucte hoekpilasters, ook de venster omlijstingen zijn gestuct. In de achtergevel is een gevelsteen uit 1597 gemetseld, afkomstig van een huis aan het Augustijnenkamp

Regentenkamer Arend Maartenszhof, Museumstraat 52 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Dit door regenten bestuurde vrouwenhof uit 1755 heeft veertig bewoners. Overdag kun je door de uit vier hofjes bestaande Regentenhof wandelen, na 18.00 uur sluit de poort aan het Bagijnhof en het hek aan de Vriesestraat. De regentenkamer is

Het arme vrouwenhof uit 1625 is gesticht door Arend Maartenszoon. De ingang is via het stenen poortje. Meteen rechts ziet u de Regentenkamer. Inrichting uit 1700, met portrettengalerij

Open Monumenten

dat ten behoeve van de bouw van de kerk afgebroken is. De voor malige kerk is onderdeel van het te ontwikkelen Hofkwartier en wordt regelmatig gebruikt voor concerten en andere culturele activiteiten.

Jan Schoonhoven. Tussen 2008 en 2010 heeft het museum een complete metamorfose ondergaan. De nieuwe tentoonstellingsvleugel vormt een spannend contrast met het oorspronkelijke klassieke gebouw. Elke zaal heeft een eigen thema zoals ‘Licht, lucht en water’ en ‘Weemoed en verlangen’. Met het unieke multimedia informatiesysteem ‘Mijn Dordrechts Museum’ volgt u een eigen route door de collectie, op basis van uw persoonlijke profiel. Het bezoek wordt zo een ware ontdekkingstocht. Daarnaast organiseert het museum ieder weekend een bijzondere activiteit zoals een muzikaal optreden, een familieactiviteit, een speciale rondleiding of een kijkje achter de schermen. Loop het museum niet alleen binnen om te genieten van kunst, maar ook voor een lekkere lunch met uitzicht op de prachtige oude tuin of voor een exclusief cadeau. Restaurant Art & Dining is ook buiten de openingstijden van het museum open. De museumwinkel biedt naast boeken en kaarten een uitgebreid assortiment design- en cadeauartikelen. Andere nieuwe faciliteiten zijn een lounge met wijnbar, een auditorium met zitplaats voor ruim 100 personen en een ‘private diningroom’. Hiermee is het museum dé culturele ontmoetingsplek voor Dordrecht en omstreken.

Programma: Op zondagmiddag is de Kunstkerk speciaal geopend voor het programmaonderdeel ‘Muzikale Monumenten’. Professionele musici en muziekensembles geven in zes monumenten gratis toegankelijke concerten met muziek die bij het gebouw past of er juist mee contrasteert. Het Russisch ensemble Folkopera speelt verschillende programma’s, van serieuze klassieke muziek en kerkmuziek tot volksmuziek en de beroemde klassiek populaire werken. Meer informatie kunt u vinden op pagina 58.

Dordrechts Museum, Museumstraat 40 Openingstijden: Zaterdag en zondag 11.00 - 17.00 uur.

Het Dordrechts Museum werd in 1842 opgericht en behoort daarmee tot één van de oudste musea van ons land. In de afgelopen anderhalve eeuw is de collectie uitgegroeid tot een indrukwekkende verzameling schilderijen van de zestiende eeuw tot nu. De collectie omvat topstukken van meesters als Aelbert Cuyp, Ary Scheffer, Nicolaes Maes, Ferdinand Bol, de gebroeders Van Strij en Aert Schouman. Ook toont het museum een wisselende selectie uit de verzameling moderne en hedendaagse kunst met werken van Piet Ouborg, Edgar Fernhout, JCJ Vanderheyden en

Programma: Op pad met een verhalenverteller? Doe dan mee met een

van de flitsrondleidingen in het Dordrechts Museum. ‘Oud-bewoners’ van het pand vertellen over de geschiedenis van het gebouw dat ooit werd gebruikt als ‘krankzinnigeninstituut’. Bekijk de film die Ian Pieters maakte over de recente verbouwing van het Dordrechts Museum. Zaterdagavond 10 september vindt ReCreate plaats, een evenement voor en door jongeren. Kijk voor tijden en het laatste nieuws op www.dordrechtsmuseum.nl. Meer informatie kunt u vanaf op pagina 63. 21

Het Hof, Hof 12 Openingstijden: Zaterdag 11.00 - 17.00 uur en zondag 13.00 - 17.00 uur.

Het Hof is gebouwd als augustijnenklooster en was in de Middeleeuwen het belangrijkste augustijnenklooster van de Noordelijke Nederlanden. In 1295, na een brand in het eerste klooster, wordt het nieuwe klooster op de huidige plek gebouwd. Over de eerste

voormalige augustijnenklooster in Nederland en België, waarvan nog grote delen bewaard zijn gebleven. De gebouwen zijn nu in gebruik door Erfgoedcentrum DiEP als tentoonstellingslocatie. Toegankelijk zijn de hal, de Statenzaal (voormalige refter), Groene Zaal (voormalig dormitorium/slaapzaal van de monniken) en de keldergewelven.

bebouwing is weinig bekend. In 1512 woedt er opnieuw brand en vindt voor de tweede maal in de kloostergeschiedenis herbouw plaats. Het gebied tussen het hoofdgebouw en de kerk wordt ingericht met een kleine bestrate Hof die leidt naar een vierkante kloosterhof met kruisgang. Eromheen liggen de kloostergangen. Middenin ligt een waterput en aan de oostelijke kloostergang is een wasplaats. Beide zijn in de hedendaagse bestrating van het plein zichtbaar gemaakt, net als de oostelijke kloostergang. In juli 1572 vindt in de refter (de eetzaal van de monniken) - de huidige Statenzaal - de Eerste Vrije Statenvergadering plaats. Deze zorgt voor een omwenteling in de stad en de provincie Holland; Dordrecht kiest de zijde van Willem van Oranje en keert zich samen met andere Hollandse steden tegen de Spaanse overheerser en het katholieke geloof. Voor de augustijner monniken is geen plaats meer; zij verlaten de stad. Deze gebeurtenis zou de toekomst van ons land blijvend beïnvloeden. Hoe? Dat kunt u zien in de 3D-film in de Statenzaal van Het Hof op zondag 11 september. De film is nog tot en met 30 oktober gratis te zien in de Statenzaal van Het Hof tijdens reguliere openingstijden. Na 1572 krijgt Het Hof verschillende functies en wordt het gebruikt als vergaderruimte, schoollokaal, gymzaal, bakkerij, tekenruimte van het genootschap Pictura en diaconiezaal. Dit jaar resideert ook voor de derde keer de Sint met zijn pieten in het Sinterklaashuis. Bij de grote restauratie in de jaren zeventig van de vorige eeuw is het gebouw gereconstrueerd naar de situatie zoals deze was aan het einde van de zestiende eeuw. Anno 2011 is Het Hof het enige

Programma: Tijdens de Open Monumentendagen is er van alles te doen in Het Hof. Tijdens de tentoonstelling ‘Speeltijd!’ is bijzonder speelgoed te vinden, zelfs van 500 jaar oud! Op zaterdag van 12.00 – 17.00 uur kunt u zelfs (her)trouwen! Dit vanwege de viering van 200 jaar burgerlijke stand. Ook vindt op zondag een historische markt plaats op het binnenplein. Verder is er op zondag in de Statenzaal een 3D-film te zien over de eerste Vrije Statenverkiezing van Nederland. Uitgebreide informatie over alle activiteiten van Het Hof is te vinden vanaf pagina 65.

Augustijnenkerk, Voorstraat 216 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 13.30 - 15.30 uur.

De oorspronkelijke kloosterkerk van het Augustijnenklooster is nu Het Hof. Na de brand in 1512 is de kerk opnieuw opgebouwd. De voorgevel in vroege Waterstaatsstijl (Voorstraat) is van 1776, aangebracht na de brand van 1773. Een grondige restauratie is in 1997 voltooid. Bijzonder is de grafstenenvloer, de oudste in zijn soort in Nederland. Ruim 200 grafstenen bedekken de nieuw gestorte betonnen vloer volgens de oorspronkelijke indeling.

Open Monumenten

Vooraanstaande Dordtenaren vonden hier hun laatste rustplaats, o.a. de beroemde schilder Aelbert Cuyp en zijn vader Jacob Cuyp, de familie Berck, burgemeester Cornelis van Beveren en de schilders Jacob en Abraham van Strij.

Open Monumenten

Openingstijden: Zaterdag en zondag 13.00 - 17.00 uur.

Sinds 1900 onderkomen van het in 1774 opgerichte Teekengenootschap Pictura, het oudste van Nederland. Vroegere huis ‘Dit is in Oostenrijck’. Met strakke gevel met een enkel rococo-ornament, de achtergevel heeft een trapgevel uit 1561. Gang en achterzaal met rococo-stucwerk. Verschillende kunstenaars, leden van Pictura, hebben hier hun atelier. Verder zijn er tentoonstellingszalen en een grafische werkplaats. Te bezichtigen zijn de monumentale hal, ledenlijst en de expositiezalen.

Bijzondere onderdelen zijn: de preekstoel met oudchristelijk symbool van de pelikaan die eigen borst stuk pikt om de jongen te voeden (zeventiende eeuw, bevond zich oorspronkelijk in de Grote Kerk), het negentiende-eeuws Van Maarschalkerweerdorgel en een oudromaanse doopvont (twaalfde-dertiende eeuw) uit de omgeving van Dordrecht, in langdurig bruikleen van het Dordrechts Museum. De herkomst is onbekend. Programma: In het kader van de Nationale Orgeldag op zaterdag 10 september geeft André Keijzer om 14.30 uur een concert. Er kan ook onder begeleiding orgel worden bespeeld.

Munt van Holland/ToBe muziekschool, Munt 5 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en

Oud-katholieke kerk S. Maria Maior, Voorstraat 120 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Programma: Op zondagmiddag is Pictura speciaal geopend voor het programmaonderdeel ‘Muzikale Monumenten’. Professionele musici en muziekensembles geven in zes monumenten gratis toegankelijke concerten met muziek die bij het gebouw past of er juist mee contrasteert. In Pictura speelt driemaal het Aurelia Saxofoon Kwartet, dat wordt beschouwd als één van de meest toonaangevende saxofoonkwartetten ter wereld. Meer informatie kunt u vinden op pagina 59.

Het voormalige Centrum Beeldende Kunst is vanaf 1 september 2011 geopend onder de naam SBK Dordrecht, onder de verantwoordelijkheid van de SBK Amsterdam. Door deze overname is de continuïteit van de kunstuitleen in Dordrecht gewaarborgd en wordt de uitleen op een professionele manier voortgezet.

Teekengenootschap Pictura, Voorstraat 190

Stichting Beeldende Kunst Dordrecht, Voorstraat 180

zondag 12.00 - 17.00 uur.

Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

In 1986 werd de restauratie voltooid van het uit 1555 daterende Muntpoortje en het achterliggende Muntgebouw. Hier werd van 1367 tot 1806 de Munt van Holland geslagen. De Hollandse graven gaven de opdracht tot het slaan van munten. Het poortje is van zandsteen, het stucwerk op de voorgevel aan de Voorstraat is een imitatie van natuursteen. In het Muntgebouw is nu de muziekschool van de Stichting ToBe gevestigd. Boven de ingang van het hoofdgebouw hangt het Hollandse wapen. Te zien zijn de ontvangsthal, foyer en stadstuin.

Het grote Jugendstilpand op de Voorstraat 180 werd in 1902 geopend als meubelwinkel. Architect was Dordtenaar Carel Tenenti, tevens vakbekwaam timmerman, die twee bestaande panden aan de Voorstraat ombouwde tot meubelmagazijn. In opdracht van de gemeente Dordrecht verbouwde architectenbureau Lugten Malschaert het pand ten behoeve van het Centrum Beeldende Kunst dat hier in 1993 zijn intrek nam. Een aangrenzend pand werd bij de verbouwing betrokken. De buitenzijde is gerenoveerd, binnen zijn diverse ingrepen gedaan. Het centrum bevat een kunstuitleenzaal en aan de achterzijde van het pand is een beeldentuin, ontworpen door Adriaan Geuze.

Het kerkgebouw staat enigszins verscholen tussen en achter de huizen aan de Voorstraat, een gevolg van de schuilkerk die hier ooit gestaan heeft. In 1572 koos Dordrecht voor de reformatie. Katholieken kwamen in het geheim bijeen in huiskamers en op zolders. Later ontstonden de schuilkerken. Deze werden gedoogd, maar moesten wel achter de huizen, dus niet zichtbaar vanaf de straat, gebouwd worden. De huidige kerk met pastorie is in 1843 gebouwd door stadsarchitect G.N. Itz. De schuilkerk stond aan de Wijngaardstraat, aan de achterzijde van de huidige kerk. Bij de bouw is gebruik gemaakt van materiaal dat bij de sloop van het oude kerkgebouw vrijkwam. De eenvoudige, kleine zaalkerk met absis is opgetrokken in neoclassicistische stijl. In het timpaan een afbeelding van het Lam Gods, op de achtergrond een vergulde stralenkrans. Het sacramentshuis op het altaar, de gesneden eiken

Open Monumenten

communiebank en de preekstoel zijn achttiende-eeuws, de kaarsenkroon is zeventiende-eeuws. Doopvont en orgelfront dateren uit 1843, het door Van der Kam en Van der Meulen gebouwde orgel is in 1844 ingewijd. Ook het gestucte gewelf en de altaartafel dateren uit het midden van de negentiende eeuw. Aan weerszijden van het altaar staan houten beelden van Jozef en Maria met het Christuskind, in de zeventiende eeuw vervaardigd in het Antwerpse atelier van Artus Quellijn. Bij de restauratie van de kerk begin jaren ’80 van de vorige eeuw zijn enkele verdwenen objecten teruggeplaatst. Uitgebreide beschrijving van de kerk is verkrijgbaar.

begane grond: hier ziet u een origineel winkelinterieur uit 1919 van de vroegere sigarenwinkel Van Beemd (die ook een sigarenfabriek had). Ruim veertig jaar werden er rookwaren verkocht, later vestigde zich er een ijzerwarenhandel. De Voorstraat Noord en de in het verlengde liggende Riedijk waren in de negentiende en begin twintigste eeuw drukbezochte winkelstraten. Op dit deel van de Voorstraat zijn scènes gedraaid voor de Nederlandse film ‘Het Wassende Water’. De winkelinventaris van Voorstraat 18 was te zien als snoepwinkeltje in de film ‘Kruimeltje’. Nu worden er muziekinstrumenten, oude radio’s maar vooral muziek verhandeld.

Programma: Op zaterdag is er tussen 14.00 en 15.00 uur orgelspel te

beluisteren. Op zondag is er om 10.30 uur dienst en vanaf 12.00 uur vrije entree van de kerk. Beide dagen is een ikonententoonstelling te zien en worden enkele kazuifels uitgestald. Verder zijn er rondleiders aanwezig en is koffie en thee verkrijgbaar. 27

gerenoveerd en deels verbouwd. Het horecabedrijf in deze monumentale panden beschikt over meerdere terrassen, brasserie Bellevue, het luxe à la carte restaurant Blanc, café Het Verloren Hart, vergaderen feestzalen, tien luxe hotelkamers en een bruidssuite. Bezoekers hebben toegang tot de Groothoofdspoort, inclusief de koepel. In 1617/1618 werd een nieuwe renaissancepoort om de oude laatgotische stadspoort (1440-1450) heen gebouwd. In 1692 is het torentje door de huidige koepel vervangen. Aan de landzijde van de poort ziet u het stadswapen van Dordrecht, aan de waterzijde een afbeelding van de Dordtse stedenmaagd. De poort was eeuwenlang de belangrijkste entree tot de stad. Vanuit de koepel heeft u een prachtig uitzicht op de drie rivieren en de historische binnenstad. Bellevue is gebouwd rond 1840. Het huidige aanzien is bepaald door de wijzigingen die eind negentiende eeuw (onder leiding van architect H.W. Veth) en begin twintigste eeuw (naar een ontwerp van C. Tenenti jr.) zijn uitgevoerd. Het hotel ligt op een overblijfsel van een oud dijklichaam en heeft aan de rivierzijde een extra onderverdieping.

Pand Voorstraat 25 en 28/Kado-galerie Zijderzin

onderzoek. Bij de restauratie is zeer ambachtelijk gewerkt, maar ook contrasten zijn niet geschuwd, getuige de rvs spiltrap. Het pand bestaat uit twee woonhuizen en is gesplitst in twee appartementen, nummer 17 en nummer 18. De begane grond en eerste verdieping behoren tot huisnummer 17 en waren vroeger in gebruik als kantoor en proeflokaal. De voormalige pakzolders behoren tot huisnummer 18 en zijn herbestemd als loftwoning. Beide woonhuizen zijn bereikbaar via de nog originele ingangen van kantoor en pakzolders. Programma: Alleen de loftwoning nummer 18 is opengesteld. Mede-

werkers van Bureau Monumentenzorg & Archeologie geven tekst en uitleg over het pand.

West-Indisch Huis, Wijnstraat 87/ Galerie De Compagnie, Kuipershaven 21 Openingstijden: Zaterdag en zondag 13.00 - 17.00 uur.

Openingstijden: Zaterdag en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Dit pand op de hoek van de Boomstraat dateert deels uit de zeventiende, deels uit de achttiende eeuw (gevel Voorstraatzijde). Veel oorspronkelijke woonhuizen aan de Voorstraat kregen in de negentiende en twintigste eeuw een winkelbestemming. De pui en entree van de winkel vertonen de kenmerken van de bouwstijl aan het eind van de negentiende en begin twintigste eeuw. Vooral de buitengevel is interessant. Alleen de benedenverdieping (winkel) is toegankelijk. Op de bovenverdieping zijn moderne appartementen gerealiseerd.

Pand Voorstraat 18/muziekwinkel Get Back Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 11.00 - 17.00 uur.

Pand met lijstgevel uit 1790. Het pand is van oudheidkundige waarde. Bezoekers hebben toegang tot het winkelgedeelte op de

Groothoofdspoort/Bellevue, Boomstraat/Palingstraat

Programma: Toegang tot de Groothoofdspoort, inclusief de koepel

(onder voorbehoud van reserveringen).

Het uit 1735 daterende huis aan de Wijnstraat is in de barokke Louis XIV-stijl gebouwd in opdracht van suikerraffinadeur Frederik

Openingstijd: Zondag 10.00 - 17.00 uur.

30 Het in de negentiende eeuw gebouwde Bellevue staat in verbinding met de Groothoofdspoort, de belangrijkste stadspoort van Dordrecht. Het complex heeft een horecabestemming en is geheel

Pakhuis van Oldenborgh, Kuipershaven 18 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

Dit vroegere pakhuis heeft een zeer statige bakstenen halsgevel met hoekvullingen en dateert uit 1658. Het betreft een Vingboonsgevel, genoemd naar de ontwerper Philips Vingboons. De Vingboonsgevel kwam oorspronkelijk alleen voor in Amsterdam, waar de architect vandaan kwam, maar is in de periode van het Hollands Classicisme (1640-1665) veel nagebootst in andere steden in Nederland. Onder de hijsbalk aan weerszijden een mooi houtsnijwerk van een dragende figuur (kariatide) in de vorm van een sater. In het pand bevinden zich nog de originele hijsinstallatie en balkconstructie en een oude spiltrap die vermoedelijk 100 jaar ouder is dan de voorgevel. Dit is gebleken uit dendrochronologisch

Open Monumenten

Wilkens, op de plek waar in de zeventiende eeuw drie huizen stonden, waaronder De Cull. De gemeente Dordrecht kocht De Cull in 1623 voor het opslaan van koopwaar voor de in 1621 opgerichte WestIndische Compagnie. Het kreeg en behield tot op heden de naam het West-Indisch Huis. In 1645 werd hier de schilder Aert de Gelder geboren. In 1686 vestigde er een suikerraffinaderij, die in 1698 verplaatst wordt naar de achterliggende panden aan de Kuipershaven. In 1951 vestigde zich, na een grondige verbouwing, een drukkerij in het pand. De tuin wordt verbouwd met een hal, waarin de drukpersen staan totdat de drukkerij eind jaren ’90 verhuist. Het West-Indisch Huis en het suikerpakhuis De Compagnie (Kuipershaven 21) vormen nu één geheel. Sinds 1992 is er een galerie met hedendaagse kunst gevestigd. De ingang is aan de Kuipershaven. Het pand heeft een kroonlijst met voluutvormige consoles, een Mercuriuskop en hoornen van overvloed in het bovenlicht van de deuren en in het fries een suikerbrood (in blauwe papierwikkel). Bij de restauratie zijn diverse interieurdelen en bouwfragmenten hersteld: de zes dubbele buitendeuren aan de achterzijde, de schouw in de grootste woonkamer, het interieur van de eetkamer en beschilderde plafonds en betimmering in diverse kamers. Geheel intact zijn nog de zolderverdieping, de port-brisé deuren van de ‘kamer en suite’, schouw en proviandkasten in de keuken, de vestibule en het trappenhuis. Er zijn veel ornamenten en gestucte afbeeldingen te zien die passen in de barokke Lodewijk XIV stijl (1735-1740). Te bezichtigen zijn trappenhuis, hal, vier stijlkamers en historische keuken.

Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Lodewijk XV-stijl. De stijlkamer is onderdeel van de huidige winkelruimte en wordt voor een deel aan het oog onttrokken door boekenstellingen. Ga gerust binnenkijken, want Pandora is een bijzondere winkel vol curiosa, antiquiteiten en tweedehandsboeken. Bovendien stapt u dan een gebouw binnen dat eens fungeerde als schouwburg! Van 1823 tot 1867 gaven theatergezelschappen hier voorstellingen voor een select publiek. Ook werden er concerten en voordrachten gehouden. De ‘Dordtse Schouwburg’ was de voorloper van onder andere de nu nog bestaande Schouwburg Kunstmin. De stijlkamer fungeerde als koffiekamer en had een verbinding naar de achter gelegen keuken voor het serveren van drankjes. Deze doorgangsdeur is nog aanwezig. De gevel van het pand is gerestaureerd en geschilderd in de ‘Dordtse kleuren’. Dit zijn historische kleuren die tegenwoordig opnieuw worden toegepast (zie ook de gevels van de panden De Onbeschaamde en ’t Zeepaert in de Wijnstraat).

Programma: In het huis is een tentoonstelling te zien over hedendaagse

kunst. 33 32

Pand Wijnstraat 82-86/Pandora

Pand ’t Zeepaert, Wijnstraat 113 Openingstijden: Zaterdag 09.00 - 17.00 uur en

Bonifatiuskerk/Poppodium Bibelot, Wijnstraat 117

Openingstijden: Zaterdag 11.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

zondag 12.00 - 17.00 uur. Maximaal 50 personen tegelijk.

Het pand is in 1735 gebouwd als herenhuis op de plaats van drie tot vier oudere huizen. Het huis was zowel van binnen als van buiten rijkelijk versierd, wat nog te zien is in de stijlkamer in

Dit rond 1495 gebouwde huis is één van de oudste woonhuizen van Nederland. De gevel is laatgotisch en bestaat uit Naamse steen; in de bouwperiode een kostbaar materiaal hetgeen erop duidt

dat degene die het huis liet bouwen bepaald niet armlastig was. De gevel bevat nog de oorspronkelijke sierankers en stenen kruiskozijnen ter hoogte van de tweede verdieping. Tot de bewoners behoorden een zeepzieder, legerkapitein, bierbrouwer, geneesheer en verschillende kooplieden. In 1738 werd aan de achterzijde een ‘zaal’ aangebouwd met geschilderde behangsels van de bekende Dordtse schilder Aert Schouman. Deze behangsels zijn in 1903 verwijderd en bevinden zich nu in de villa Duin en Kruidberg bij Santpoort. In het interieur zijn verschillende oorspronkelijke elementen bewaard zoals rijk geornamenteerde Lodewijk XVstucplafonds, lambriseringen en achttiende-eeuwse schouwen en stucornamenten. In de gang bevinden zich elementen in Lodewijk XIV-stijl en twee fraaie plafondschilderingen van de ‘Val van Icarus’ (gedateerd tweede helft zeventiende eeuw). De oorspronkelijke spiltrap leidt naar een achthoekige traptoren en de twee fraaie oorspronkelijke zolders met eikenhouten kap. Het pand is sinds 1996 in bezit van de Vereniging Hendrick de Keyser en in de periode 2001-2004 gerestaureerd. ’t Zeepaert is nu in gebruik als vergaderlocatie. De bijbehorende tuin is naar een ontwerp van Bulk Design (Rotterdam) ingericht. Hierin zijn diverse stijlperiodes gecombineerd. Het strakke lijnenspel van de barok vermengt zich met de losse vormen van de (latere) landschapsstijl. De beplanting is gekozen vanuit historisch perspectief: zo ziet u hop en zeepkruid (verwijzing naar het zieden van zeep en het brouwen van bier) naast planten die modern waren in de tijd van de landschapsstijl.

Uit 1823-1826 daterende Rooms Katholieke Kerk, tegenwoordig onderkomen van Poppodium Bibelot. Deze hallekerk is gebouwd in de zogenaamde Waterstaatsstijl: in de negentiende eeuw werden veel kerken door, of onder toezicht van, een ingenieur van Waterstaat gebouwd. De Bonifatiuskerk is een typische Waterstaatskerk. Het heeft drie beuken en houten tongewelven, op de voorgevel staat een houten klokkentorentje. Het kerkinterieur is in 1979 veranderd ten behoeve van huisvesting van Poppodium Bibelot. Toch is het ruimtelijk gegeven van de kerk herkenbaar gebleven. Het gehele gebouw is toegankelijk, inclusief de toren. Zie ook Open Monumenten, nr. 39 (voormalige pastorie van de Bonifatiuskerk). Programma: Op zondagmiddag is de Bonifatiuskerk speciaal geopend voor het programmaonderdeel ‘Muzikale Monumenten’. Professionele musici en muziekensembles geven in zes monumenten gratis toegankelijke concerten met muziek die bij het gebouw past of er juist mee contrasteert. Zo speelt in de Bonifatiuskerk driemaal het Cello8ctet. Het Cello8ctet staat voor nieuwe muziek en succesvolle kruisbestuivingen tussen verschillende muziekstijlen kunstdisciplines. Meer informatie kunt u vinden op pagina 57.

Atelier Gerhard Lentink, Wijnstraat 119 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 18.00 uur en zondag 12.00 - 18.00 uur.

In zijn atelier in een voormalig schoolgebouw ontvangt beeldend kunstenaar Gerhard Lentink bezoekers tijdens de Open Monumentendagen. In het atelier kunt u voorbeelden van Lentinks monumentale werk zien. De houten beelden hebben vaak een mythologisch karakter. De rond 1900 gebouwde katholieke jongensschool is een echte ‘gangschool’, symmetrisch van opzet, met lokalen aan weerszijden van een gang. Het is een sober gebouw, dat geheel

Open Monumenten

gericht was op het klassikaal onderwijs. Er zijn nu diverse kunstenaarsateliers in gevestigd. Alleen het atelier van Gerhard Lentink is te bezichtigen. Programma: Naast een achttal monumentale houten beelden die een goed inzicht geven in het beeldend oeuvre van de kunstenaar, toont Gerhard Lentink voor het eerst een omvangrijke collectie werktekeningen uit de periode 1983-2011.

fronton gaf het huis zijn naam. Het pand is in 1997 zorgvuldig gerestaureerd door de Vereniging Hendrick de Keyser. Bij deze restauratie zijn de oorspronkelijke kleuren op de gevel en in het interieur zoveel mogelijk teruggebracht. In de loop der eeuwen is het interieur door de wisselende bewoners vernieuwd en aangepast volgens de in hun tijd heersende trends. De verschillende interieurstijlen zijn bij de restauratie gehandhaafd. Te bezichtigen zijn de benedenverdieping, waar Inaxtion B.V. kantoor houdt, de keuken en de tuin. Stijlkamers aan de voorzijde met Louis XVschouwen, schilderingen, stucwerk en houten plafond, hal en trappenhuis met Louis XV-stucwerk, prachtige oude keuken die in 1757 aan het pand is toegevoegd, bankzaal, kluis (van de Rotterdamsche Bank die zich begin 1900 hier vestigde) en zicht op de tuin met zijn eeuwenoude beuk.

Rodenburgh, Wijnstraat 153 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

Gerhard Lentink: Opus 36: La création du monde

Woonhuis ‘De Onbeschaamde’, Wijnstraat 123/125 Openingstijd: Zaterdag 11.00 - 16.00 uur.

Tussen 1650 en 1665 in opdracht van Abraham van Beveren gebouwd woonhuis met pilastergevel van Pieter Post (1608-1669). De gevel is versierd met guirlandes. Het naakte jongetje in het

De geschiedenis van Huis Rodenburch gaat terug tot de middeleeuwen. In dit deel van de Wijnstraat, nabij de Gravenstraat, bevond zich de grafelijke herberg, waar de graven van Holland hun intrek namen wanneer zij in Dordrecht verbleven. In de zestiende eeuw werd het pand samengevoegd met het rechter buurpand waardoor het huis zijn enorme afmetingen kreeg (12 meter breed en maar liefst 37 meter diep!). In 1594 kwam Rodenburch in bezit van de wijnhandelaar Casper Beck. Deze gebruikte de enorme kelders voor wijnopslag en verhuurde de bovenverdiepingen. Tot 1757 was er de Bank van Lening gevestigd. Het huis dateert in zijn huidige verschijningsvorm uit 1766. Toen werd het oude casco

verbouwd tot een voornaam patriciërshuis in rococo (Lodewijk XV)stijl. In de negentiende eeuw volgden diverse interieurverbouwingen. Het zeer oude casco bleef echter achter betimmeringen en stucplafonds grotendeels bewaard. In 1920 kocht de Raad van Arbeid het pand. Het achterhuis werd afgebroken en vervangen door een kantoorzaal in eigentijdse vormgeving naar ontwerp van architect Carel Tenentie. Na de Raad van Arbeid was het pand jarenlang in gebruik als drukkerij van de firma Holster. In 2007 werd het pand in sterk verwaarloosde staat overgedragen aan Vereniging Hendrick de Keyser. Een grote restauratie is nu in uitvoering.

wapen van Huybert Borret (drie rozen en een passer) en van zijn vrouw Anne Walthery te zien en het jaartal 1700. Op de benedenverdieping is nu een winkel met pop-upboeken gevestigd, op de bovenverdiepingen zijn woningen. Te bezichtigen zijn de hal, benedenverdieping met winkel, tuinkamer en enkele woonvertrekken en gang op de eerste verdieping. Programma: Er zijn speciale pop-up boeken over architectuur te

bewonderen.

Programma: Medewerkers van Bureau Monumentenzorg & Archeologie en Vereniging Hendrick de Keyser geven tekst en uitleg over het pand.

Pakhuis Het Meevat, Kuipershaven 41 Openingstijd: Zaterdag 12.00 - 17.00 uur.

Dit pak- en koopmanshuis uit 1700 is gebouwd in opdracht van de uit Luik afkomstige koopman Huybert Borret. Hij gebruikte het voor de opslag van onder andere ijzer, spijkers en wijn en noemde het pand ‘Het Spijckervat’. Eind achttiende eeuw schilderde de toenmalige eigenaar het tonnetje boven het toegangspoortje rood en kreeg het pakhuis de naam ‘Het Meevat’. Meekrap (ook wel: mee of mede) is een plant waarvan de wortels na drogen en fijnstampen een rode kleurstof leveren. Deze natuurlijke verfstof werd eeuwenlang gebruikt voor het verven van stoffen. Het Meevat heeft in de Dordtse meekraphandel een belangrijke rol gespeeld wat betreft handel, opslag, kopen en verkopen. Het pand heeft diverse gebruikers en bewoners gekend. Begin twintigste eeuw was er de eerste Hollandse Parapluiefabriek van Martinot gevestigd. Sinds 1955 is het pand eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser. Bij de restauratie in 1969 is de onderpui, die door voortdurend ophogen van de straat (om wateroverlast tegen te gaan), grotendeels onzichtbaar was, in oude staat hersteld. In de topgevel is het

voorop door mentaliteit

Pand Kuipershaven 40/ Bouman GGZ Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Dit in 1903 gebouwde pand is de voormalige pastorie van de Bonifatiuskerk in de Wijnstraat. Beide gebouwen kregen in de jaren zeventig van de twintigste eeuw een nieuwe bestemming: de Bonifatiuskerk werd een jongerensociëteit (nu Poppodium Bibelot) en het huis aan de Kuipershaven wordt sinds 1974 gehuurd van de gemeente Dordrecht door de verslavingszorginstelling Bouman GGZ. Het ruim honderd jaar oude pand heeft bijzondere bouwkundige details die het bekijken waard zijn. Binnen is veel origineel houtwerk met versieringen te zien (trappen, deuren en dergelijke), een bijzondere met mozaïek ingelegde vloer in de gangen, gestucte plafonds en originele schouwen. De decoraties zijn typerend voor het begin van de twintigste eeuw. Aan de achterzijde is in de jaren zeventig een vertrek aangebouwd. In de tuin achter het huis is de achtergevel van de Bonifatiuskerk goed te zien (zie Open Monumenten nr. 34).

Pand Wolwevershaven 9 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

In 1609 werd besloten de Wolwevershaven uit te diepen om het probleem van de verzanding van de Nieuwe Haven door de stroming te helpen oplossen. Aan weerszijden werden kades aange-

legd waarlangs aanvankelijk vooral bedrijven gevestigd waren. Tijdens een vergadering van de Oudraad in 1645 werd besloten woningen te bouwen op deze kade, teneinde de lakenhandel een impuls te geven. In een latere periode wordt de kade Wolwevershaven genoemd. Op 29 juni 1649 koopt Jacob Trip een perceel grond op de kade. Hij werd op 22 februari 1604 in de Waalse Kerk gedoopt als zoon van Jacob Trip en Margaretha de Geer. Zowel van vadersals moederszijde hield deze invloedrijke familie zich bezig met de handel in ijzer en wapens. Jacob was een zwager van Johan van Neurenberg, de bouwheer van het pand aan de Nieuwe Haven, waarin thans het museum Huis van Gijn is gevestigd. Twee broers van Jacob hebben opdracht gegeven voor de bouw van het beroemde “Trippenhuis” te Amsterdam, dat destijds het grootste woonhuis van de stad was. Daar was de Academie van Wetenschappen in gevestigd. In 1733 heeft Mr J. Reepmaker de twee aangrenzende panden samengevoegd waardoor het pand aan de buiten zijde zijn huidige uitstraling heeft gekregen. Het statige bordes vormt het decor voor menig huwelijksreportage. Met de achtergevel grenst het huis aan de Oude Maas en met prachtig uitzicht op het drierivierenpunt, waar de Merwede, Noord en Oude Maas samenkomen. Ook aan het einde van de achttiende eeuw waren de bewoners zich bewust van de unieke ligging. Rond 1780 heeft Mr. Pompejus Hoeufft opdracht gegeven voor de bouw van de Maaskamer. Deze kamer is geheel in de oorspronkelijke Lodewijk XVI-stijl bewaard gebleven. De overige vertrekken van het huis zijn in deze periode eveneens in deze stijl ingericht. In het pand bevinden zich twee ‘haardstukken’ van de schilder Cornelis Kuipers. De huidige eigenaar heeft besloten het pand over enige tijd permanent open te stellen als museum, dat beoogt een beeld te verschaffen van een laat achttiende-eeuws patriciërshuishouden. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door een groot aantal enthousiaste vrijwilligers. Programma: Tijdens de Open Monumentendagen zal het museum in verband met het verrichten van groot onderhoud zijn deuren helaas nog niet kunnen openen. Wel zal de kelder van het pand toegankelijk zijn zodat u toch een kijkje ‘achter de schermen’ kunt nemen en een glimp van het drierivierenpunt kunt opvangen.

Clubhuis

of vergaderzaal? mensen moeten zich thuis voelen In een prettige omgeving werken mensen het meest productief. In een sfeervolle en comfortabele kantooromgeving bijvoorbeeld. Met efficiënte werkplekken en aangename ruimtes om te overleggen en te vergaderen. Een omgeving met state-of-the-art klimaat-, licht- en beveiligingsinstallaties, geïntegreerd tot een eenvoudig te beheren systeem. Waar flexibiliteit daadwerkelijk inhoud krijgt door draadloze telefonie- en internetverbindingen.

HVL stroomlijnt systemen.

We zorgen dat alles naadloos op elkaar aansluit en organiseren onze werkzaamheden zo dat personeel en bezoekers er nauwelijks hinder van ondervinden. Dat werkt wel zo prettig.

www.hvl.nl

WELCOME TO THE GLOBAL COLLABORATORY TM Je auto nog veiliger, zuiniger en duurzamer. Dankzij slimmere en lichtere onderdelen en gebruik van innovatieve technologie die je minder afhankelijk maakt van fossiele brandstoffen. Dat is geen toekomstmuziek. Dat kan vandaag. Net zo goed als we werken aan oplossingen voor meer en hoogwaardiger voeding voor de groeiende wereldbevolking. En werken aan duurzame oplossingen om mensen en milieu te beschermen. Op al die terreinen werken de 67.000 medewerkers van DuPont samen met tal van partners en klanten. Innovatie doe je samen. Niet voor niets zeggen we ‘Welcome to the global collaboratory.’ Meer weten over werken bij DuPont? www.nl.dupont.com T 078 630 14 03 E dupont.carriere@nld.dupont.com Copyright © 2007 E.I. du Pont de Nemours and Company. All rights reserved. The DuPont Oval Logo, DuPontTM, The miracles of scienceTM, Delrin®, Nomex®, Surlyn®, Teflon® and Viton® are registered trademarks or trademarks of DuPont or its affiliates.

29 40

Plattegrond met alle locaties

30 31

28 32

34 26

36 37

25 24

21 ‘t Hof

53 20 46

45 48

Weizigt NMC / Koetshuis

za - zo

p. 13

29 Groothoofdspoort / Bellevue

za - zo

Station

za - zo

p.14

30 Pakhuis van Oldenborgh

Julianakerk (niet op plattegrond)

p.14

31 West-Indisch Huis / Galerie De Compagnie za - zo

Emmanuelkerk (niet op plattegrond)

p.15

32 Pand Wijnstraat 82-86 / Pandora

za - zo

p.30

Sint Antoniuskerk

za - zo

p.15

33 ’t Zeepaert

za - zo

p.30

Galerie Blom

za - zo

p.16

34 Bonifatiuskerk / Poppodium Bibelot

za - zo

p.31

35 Atelier Gerhard Lentink

za - zo

p.31

7 Nationaal Landschapskundig Museum 13

47 16 17

za - zo

p.16

36 Woonhuis ‘De Onbeschaamde’

p.32

Chr. Gereformeerde Kerk

p.17

37 Rodenburch

p.32

Wilhelminakerk

p.17

38 Pakhuis Het Meevat

p.33

10 Remonstrantse Kerk

p.18

39 Pand Kuipershaven 40 / Bouman GGZ

za - zo

p.34

11 Kruiskerk Baptistengemeente

za - zo

p.18

40 Woonhuis/Museum Wolwevershaven 9

za - zo

p.34

12 Park Merwestein

za - zo

p.19

41 Schroevendok Machinefabriek L. Straatman za - zo

p.39

13 Schouwburg Kunstmin

za - zo

p.20

42 Sociëteit Amicitia

p.39

43 Museum 1940 - 1945, regio Dordrecht

za - zo

p.40 p.40

(niet op plattegrond)

10 9

3 6

Paardentram 1 Paardentram 2

7 8

Wandelroute

za - zo

p.20

44 Huis van Gijn

za - zo

15 Molen Kyck over den Dyck

p.21

45 Grote Kerk of Onze Lieve Vrouwekerk

za - zo

p.41

16 Wilhelminastichting

za - zo

p.22

46 Toren Grote Kerk

za - zo

p.42

17 Regenten- of Lenghenhof

p.22

47 Dolhuis

za - zo

p.42

18 Regentenkamer Arend Maartenshof

za - zo

p.23

48 Pand Grotekerksbuurt 15 / Pelgrimhuys

p.42

19 Kunstkerk

p.23

49 Pand Grotekerksbuurt 6-8 / Europ’ Art

za - zo

p.43

20 Dordrechts Museum

za - zo

p.24

50 Stadhuis

za - zo

p.44

21 Het Hof

za - zo

p.24

51 Pand Groenmarkt 78-80 / Schaeffer Galerie

za - zo

p.44

22 Augustijnenkerk

za - zo

p.25

52 Pand Voorstraat 296 / Voorm. Waalse Kerk

p.45

23 Teekengenootschap Pictura

za - zo

p.26

53 De Gulden Os / Centrale Bibliotheek

p.45

54 Stadsbrouwerij Dordrecht

za - zo

p.46 p.46

24 Munt van Holland /

Parkeergarage

ToBe muziekschool Intree Dordrecht | VVV

3 4 1

p.29 p.29

(niet op plattegrond)

14 Pompstation en Watertoren / Villa Augustus

p.28

za - zo

p.26

55 Trinitatiskapel

25 SBK

za - zo

p.27

56 Kelder Huis Scharlaken

za - zo

p.47

26 Oudkatholieke Kerk S. Maria Maior

za - zo

p.27

57 Schutsluis of ‘Helsluis’ (niet op plattegrond) za - zo

p.48

27 Pand Voorstraat 25 / Kadogalerie Zijderzin

za - zo

p.28

58 Ruïne Huis te Merwede (niet op plattegrond) za - zo

p.49

28 Pand Voorstraat 18 / Muziekwinkel Get Back za - zo

p.28

monumenten 170 x180mm_Opmaak 1 06-07-11 09:06 Pagina 1

Open Monumenten

Sociëteit Amicitia, Vlak 1 Openingstijd: Zondag 13.00 - 17.00 uur.

Met een goede woning als basis werkt Trivire met bewoners en professionals aan mooie, dynamische wijken en buurten waar allerlei verschillende mensen naast en met elkaar wonen en actief een bijdrage leveren aan onze kleurrijke samenleving.

Bezoekadres: Callistolaan 2 - Dordrecht T 078 633 16 00 E wonen@trivire.nl www.trivire.nl

Schroevendok Machinefabriek L. Straatman, t/o Kuipershaven 169-182

Het naast het grote patriciërshuis Vader Tijd staande pand Vlak 1, op de hoek van de Hoge Nieuwstraat, is tussen ongeveer 1870 en 1876 gebouwd als winkelruimte en magazijnen voor de firma J.P. Wijers. Het was een ontwerp van de architect H.W. Veth die onder andere ook de likeurstokerij van H.C. Wijers op de hoek van de Korte Breestraat en de Vriesestraat (1877) en de Spaarbank aan het Bagijnhof (1875) bouwde. Wijers, slijter en winkelier, liet het winkelpand bouwen op de plaats van drie kleine panden en vestigde er zijn goedlopende onderneming in. Aan het begin van de twintigste eeuw gaf Wijers het pand over aan J.A.M. Simons, een winkelbediende van de firma, die er enkele jaren zijn ‘Dordtse Manufactuurhandel’ dreef. Als ook hij vertrekt, krijgt het pand een bestemming als kantoor, maar vanaf 1924 is er een dansschool gevestigd. Het met een lijstgevel bekroonde pand is bekend onder de naam Sociëteit Amicitia. In 1974 betrok deze in 1783 opgerichte herensociëteit het pand, dat inmiddels de status van Rijksmonument heeft. Bezoekers hebben toegang tot de hal, het trappenhuis en de eerste verdieping, waar de sociëteit zijn bijeenkomsten houdt.

Openingstijden: Het schroevendoek is doorlopend te bekijken vanaf de kade van de Kuipershaven.

Dit schroevendok uit 1928 is een rijksmonument en gezichtsbepalend voor de Wolwevershaven. Het behoorde toe aan de Machinefabriek Straatman die van 1902 tot 1996 aan de Kuipershaven gevestigd was. Het voormalige fabriekspand maakt nu deel uit van een appartementencomplex. Het schroevendok had oorspronkelijk een hefvermogen van 30 ton, in 1952 is de capaciteit met tien ton toegenomen. Het dok is eigendom van de Stichting Schroevendok en wordt door het bedrijf Jooren Scheepsschroeven voor reparatie van (scheeps-)schroeven gebruikt zodat het een levend monument blijft. Zie ook de gevelreclame aan de Kuipershaven met de tekst ‘Ketelmakerij Machinefabriek’.

Open Monumenten

Museum 1940 - 1945 regio Dordrecht, Nieuwe Haven 28 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 11.00 - 17.00 uur.

De collectie van het museum is sinds september 2001 ondergebracht in het gerestaureerde pand Nieuwe Haven 28. Dit historisch museum brengt de Drechtsteden tijdens de oorlogsjaren 1940-1945 in beeld. De vaste tentoonstelling ‘Hoe de bevolking zich door de moeilijke oorlogsjaren heensloeg’ toont onder andere uniformen, wapens, gebruiksvoorwerpen, boeken, kranten, documenten, affiches, foto’s, films en tekeningen uit de oorlogsperiode. Het museum is op 10 en 11 september gratis toegankelijk. Deskundige medewerkers geven toelichting. Voor kinderen is er een speurtocht. Programma: Speciale tentoonstelling i.v.m. het 25 jarig jubileum van

het Museum 1940-1945. Daarnaast is er een reguliere tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog.

Huis van Gijn, Nieuwe Haven 30 Openingstijden: Zaterdag en zondag 11.00 - 17.00 uur.

Voormalig patriciërshuis uit 1729, één van de weinige voor het publiek opengestelde patriciërshuizen in Nederland. Het museum is genoemd naar de laatste bewoner Mr. Simon van Gijn (1836-1922). Hij liet zijn huis met inboedel en omvangrijke kunstverzameling

na aan de gemeente Dordrecht op voorwaarde dat er een museum in het pand zou komen. Het gehele woonhuis van Simon van Gijn is nu voor het publiek toegankelijk. Bij de laatste restauratie is een aantal vertrekken, die dienst deden als kantoor en receptie, teruggebracht in de oorspronkelijke staat: de slaapkamer met velouté-behangsel, de badkamer uit 1882 en de ‘rode salon’ met een bruinrode betimmering met verguld lijstwerk en vakken met wijnrode zijden brocatelle (brokaatachtige stof). Het huis (Nieuwe Haven 29) heeft nog de oorspronkelijke indeling met authentieke interieurs uit de achttiende en negentiende eeuw. U ziet er onder andere een keuken uit 1729, de oudste nog bestaande tapijtenzaal van ons land met wandtapijten met mythologische voorstellingen, bibliotheek en studeerkamer in neorenaissancestijl en andere stijlkamers in typisch negentiende-eeuwse neostijlen. Een zeldzaam interieur treft u aan op de eerste verdieping: de enige in Nederland bewaard gebleven goudleerkamer met goudleerbehang, schouw en plafondschilderingen van Augustinus Terwesten (1649-1711). Het interieur is oorspronkelijk afkomstig uit het pand De Rozijnkorf aan de Voorstraat in Dordrecht en werd in 1997 teruggevonden in een villa te Wassenaar. Belangrijk zijn ook de historische prentenverzameling (De Atlas van Gijn, bestaande uit de delen Dordracum Illustratum en Historia Batava

Illustrata), de verzameling glas, zilver, meubels, scheepsmodellen en speelgoed. Deze uitgebreide collectie speelgoed is te zien op de zolderverdieping. Op de tweede verdieping is de vaste, interactieve expositie ‘Thuis in de tijd van Simon van Gijn’ ingericht. De ingang van het museum is op de Nieuwe Haven 30, het buurpand van Huis Van Gijn, waar alle publieksfuncties zijn ondergebracht. Tijdens de restauratie van dit pand werd in de achter- kamer (nu museumcafé) een achttiende-eeuwse plafondschildering aangetroffen. Deze is na gedeeltelijke restauratie teruggeplaatst. Het museum is gratis te bezoeken. Voor kinderen zijn er speurtochten en is een audiotour beschikbaar. Programma: Mevrouw van Gijn is weer even terug in haar woonhuis. In een korte rondleiding vertelt ze over de geschiedenis van het gebouw en de bewoners. Kinderen kunnen deelnemen aan een creatieve workshop. Ontwerp zelf een nieuwe tapijtenzaal! Kijk voor tijden en het laatste nieuws op www.huisvangijn.nl.

Grote of Onze Lieve Vrouwekerk, Lange Geldersekade/Grotekerksplein Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 16.30 uur en zondag 12.00 - 16.00 uur.

Geheel in steen overwelfde Brabants-gotische kruisbasiliek, gebouwd naar het voorbeeld van de Franse kathedralen: driebeukig schip met zijkapellen, transept of dwarsbeuk en koor met kooromgang en straalkapellen. Oudst zichtbare deel van de kerk is het Mariakoor uit 1284. De kerk is regelmatig verbouwd en gerestaureerd. In de St. Stevenskapel, links naast het orgel, staan diverse in natuursteen gehouwen restanten als overblijfselen van de laatste restauratie van de kerk (1987). Bij deze restauratie vond men in het Mariakoor funderingen van een oudere kerk uit 1120. Volgens een legende zou Sint Sura opdracht hebben gegeven tot de bouw van de kerk. In 2007 is in het Mariakoor het Bachorgel geplaatst. Dit 34 stemmen tellende barokorgel is gebouwd bij orgelbouwer Verschueren te Heythuysen. Het interieur bestaat uit de vroeg zestiende-eeuwse koorbanken met houtsnijwerk (1538),

orgel uit 1671/1859, klein kabinetorgel (1785), koorhek in vroege Lodewijk XV-stijl, rococopreekstoel uit 1756 met marmeren kuip en houten bekroning en fraaie grafzerken. Glas-in-loodramen met afbeeldingen van historische gebeurtenissen in Dordrecht zoals de Sint Elisabethsvloed, de Nationale Synode en de Stadsbrand. Nieuw zijn de drie ramen van de hedendaagse kunstenaar Teun Hocks in de Sint Joriskapel. Op persoonlijke wijze heeft hij met een figuratieve voorstelling de Dordtse gilden verbeeld. De voorwerpen die als een berg afval aan de oever van de rivier liggen verwijzen naar de gilden en het bedrijfsleven. Zelf staat de schilder met de rug naar ons toe voor zijn doek, kijkend naar de rivier. De ramen zijn vervaardigd in het glasatelier van Stef Hagemeier. Een beschrijving van de kerk is verkrijgbaar in de winkel bij de ingang, waar ook boeken en souvenirs te koop zijn. Tevens zijn kleine consumpties verkrijgbaar in de wijkzaal van de kerk. De winkel en wijkzaal zijn op zondag gesloten. Programma: Zaterdag zijn er allerlei activiteiten in het kader van de Nationale Orgeldag. Op zondag om 13.00 uur geeft stadsorganist Cor Ardesch een gratis te bezoeken Bachorgelconcert. Zie ook pag 60.

Open Monumenten

Toren Grote Kerk, Lange Geldersekade 2

bekendheid met zijn werk. Veel Dordtenaren kennen het gebouwencomplex als feestgelegenheid en discotheek, wat het in de tweede helft van de twintigste eeuw was. Ondanks het diverse gebruik van het pand en de verschillende verbouwingen zijn er nog veel oorspronkelijke elementen aanwezig.

Openingstijden: Zaterdag 10.30 - 16.30 uur en zondag 12.00 - 16.00 uur.

De zware nooit voltooide toren uit de vijftiende eeuw (de bouw begon in 1339 en duurde tot ca. 1500) staat behoorlijk scheef (2.25 meter uit het lood). U kunt de 72 meter hoge toren beklimmen (275 treden) en genieten van het prachtige uitzicht. Ter hoogte van torentrans ziet u het uurwerk uit 1624. De beiaard met zijn 67 klokken geniet internationale bekendheid vanwege zijn goede akoestiek, zuivere toon en uitstekende bespeelbaarheid. De meeste klokken zijn gegoten door de Koninklijke Klokkengieterij Eijsbouts te Asten. De beiaard is in het jaar 2000 uitgebreid met vier grote en 14 kleine klokken en heeft nu een gewicht van 52 ton klokkenbrons! Programma: Aanvang torenklimmen tot 15.30 uur, zondag geen entree via de kerk, maar via de toreningang aan de Lange Geldersekade.

Dolhuis, Dolhuisstraat 55 Openingstijden: Zaterdag en zondag 14.00 - 17.00 uur.

Vanaf september 2009 heeft dit historische gebouw na een grondige restauratie op de benedenverdieping en eerste etage weer een horecafunctie. Op de hoek met de Boogjes staat het oudste, niet toegankelijke deel van het Dolhuis: het uit 1463 daterende klooster. De hier wonende Cellebroeders verzorgden pestlijders. Het deel van het gebouw waar u binnenstapt (voormalige pakhuizen) is van later datum, oorspronkelijk was hier de kloostertuin. Aan het einde van de zestiende eeuw kwam het pand in handen van het stadsbestuur. Het kreeg de bestemming krankzinnigenhuis en werd al snel ‘Dolhuys’ genoemd. In het complex werden ook bedelaars en zwervers ondergebracht. In de negentiende en twintigste eeuw was het voormalige klooster met de aangrenzende pakhuizen in gebruik als werken opslagplaats. Ook werkten er kunstenaars, waaronder de glas-in-loodkunstenaar Toon Berg (1877-1967). Hij vestigde zich in 1920 in het Dolhuys en kreeg grote

Pelgrimshuys gevonden die daarna met beton afgedekt zijn. Diverse panden in de Grotekerksbuurt, waaronder het Pelgrimshuys, maakten deel uit van het vroegere R.K. Ziekenhuis. Het Pelgrimshuys was sinds het einde van de negentiende eeuw eerst in gebruik als nonnenwoning van de Zusters Franciscanessen; de Kleine Zusters van de Heilige Joseph. Later was er de verpleegstersopleiding van het R.K. Ziekenhuis gevestigd en op de begane grond het mortuarium. De naam Pelgrimshuys verwijst naar de oorsprong van het pand: in de veertiende eeuw stichtten de SintJacobsheren hier het Sint-Jacobsgasthuis (of Pelgrimshuys) om de pelgrims die op weg waren naar Santiago de Compostella in Spanje onderdak te bieden. Het werd later uitgebreid met belendende panden en erven tot aan de Nieuwe Haven toe. Dit oorspronkelijke pelgrimshuis stond op de plek van het huidige Pelgrimshuys. Vanaf de zestiende eeuw werd het gebouw (dat na de stadsbrand van 1457 opnieuw opgebouwd was) gebruikt voor andere doeleinden: als opslagplaats, vergaderen feestlokaal, weeshuis, munitieopslagplaats, woonhuis, opvangtehuis en bejaardentehuis. De Sint-Jacobsheren, die het gebouw in de zestiende eeuw afstonden voor andere doeleinden, hadden in het pand nog wel een bierkelder, bottelarij en slaapruimte voor pelgrims. Ook de bijbehorende kapel hadden zij toen nog in gebruik. Sinds 2005 worden in het Pelgrimshuys (Grotekerksbuurt 15) balletlessen gegeven. Deze balletstudio annex kunstgalerie op de begane grond is toegankelijk voor belangstellenden.

Programma: De gehele dag door zijn er rondleidingen en is er een gelegenheid iets te drinken. Er is een oud ambacht te zien: een demonstratie glasschilderen.

Pelgrimshuys, Grotekerksbuurt 15 Openingstijd: Zondag 12.00 - 17.00 uur.

Dit rijksmonument is vooral interessant om de fraaie voorgevel en de lange, rijke geschiedenis van het pand. Het gebouw heeft een lijstgevel in Lodewijk XVI-stijl, oorspronkelijk bestaand uit vijf vensterassen met een in stuc gepleisterd middenrisaliet. Een klein steentje met het jaartal 1893 verwijst naar de bouwdatum van het linkerdeel. Tijdens de renovatie in de jaren negentig van de vorige eeuw zijn restanten van kelders en gewelven onder het

Pand Grotekerksbuurt 6-8/ Kunst & Antiekgalerij Europ’ Art

de eerste verdieping. In de twintigste eeuw hadden verschillende ambachtslieden hier een werkplaats, onder andere een timmerman, vergulder, zeilmaker en stukadoor. Van 1973 tot 1993 had de bekende restaurateur en houtschrijnwerker Bert Stoop (Zwijndrecht, 1931) er zijn atelier. In 1976 bezochten H.M. Beatrix, Prins Claus en de jonge prinsjes het atelier. Stoop werkte toen aan houtsnijwerk voor het zeilschip van de Koninklijke familie ‘De Groene Draeck’. U kunt de benedenverdieping van het pand bezichtigen waar nu de kunstgalerie Europ’ Art is gevestigd (met tuin aan de Voorstraatshaven). Onder andere zijn de voormalige wagenruimte en werkplaatsen te zien. De galerie houdt wisselende verkooptentoonstellingen.

Openingstijden: Zaterdag en zondag 10.00 - 17.00 uur.

Programma: Tentoonstelling van o.a. Leerdam Crystal. Er zijn ver-

Dit ongeveer 350 jaar oude koopmanshuis heeft een lijstgevel uit de negentiende eeuw. De pui is gewijzigd, evenals de ramen op

der Art Deco meubelen, schilderijen van diverse kunstenaars en affiches van o.a. CITROËN Automobiles en Edith Piaf te zien. Tevens brons sculpturen en Brocante uit o.a. Frankrijk en boeken over beeldende kunst.

Programma: Tijdens de openstelling kunt u diverse oude foto’s van het R.K. Ziekenhuis bekijken. De eigenaren van het pand vertellen bovendien graag over het verleden van het ziekenhuis. Er zijn ook balletdemonstraties.

Open Monumenten

Programma: Op zondagmiddag is het Stadhuis speciaal geopend voor het programmaonderdeel ‘Muzikale Monumenten’. Professionele musici en muziekensembles geven in zes monumenten gratis toegankelijke concerten met muziek die bij het gebouw past of er juist mee contrasteert. Het Pavadita Tango String Quartet is een uniek tangostrijkkwartet dat zich onderscheidt van de mainstream tango-ensembles door haar eigenzinnige arrangementen en funky stijl. Laat u verrassen! Zie voor meer informatie pagina 59.

een sluitsteen met het opschrift ‘Opgericht 1882’. De erkervormige grote ramen verlevendigen het strakke ritme van horizontale en verticale lijnen. Zowel op de pilasters als in de golvende kroonlijst zijn versierende elementen als blad- en schelpmotieven, gestileerde mannenkoppen en rozetten aangebracht. De wapens aan weerszijden van de deur herinneren mogelijk aan de vestiging van het British Vice-Consulate en het Italiaans consulaat in dit gebouw in het begin van de twintigste eeuw. De voorzetgevel was nodig omdat het smalle huis (nr.68, oorspronkelijk een bakkerij) in 1916 bij het bredere kantoorpand (nr.70) getrokken werd. Hal en gang werden aangepast aan de nieuwe gevel, de wanden en de loketten werden bekleed met marmer en plafonds gedecoreerd met stucwerk. Al deze elementen zijn nog te zien, evenals de intact gebleven directiekamer met eikenhouten lambrizering, deuren en plafond. Andere betimmeringen gingen bij de doorbraak van de panden in 1916 verloren. Het pand was achtereenvolgens in gebruik als assurantiekantoor, hypotheekbank, accountantskantoor en adviesbureau. Op de benedenverdieping is nu de expositieruimte van de huidige eigenaar, de Schaeffer Galerie. De gehele begane grond is te bezichtigen.

Pand Groenmarkt 78-80/Schaeffer Galerie Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Stadhuis, Stadhuisplein 1 Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

Vlaamse koopmansbeurs, gebouwd tussen 1383 en 1388, is vanaf 1544 in gebruik als Stadhuis. Tussen 1835 en 1845 ingrijpend verbouwd door G.N. Itz. De gevels verloren daarbij hun middeleeuws uiterlijk, het Stadhuis kreeg een neoclassicistische voorgevel. Omdat het neoclassicisme uitging van symmetrie, is het overkluizende deel van het Stadhuis ongepleisterd gelaten. Er werd ook een nieuwe klokkentoren gebouwd. Interieur: veertiendeeeuwse kelders met kruisgewelven, nu restaurant (niet toegankelijk). Kennedyzaal (trouwzaal) met wandschilderingen van Reinier Kennedy uit 1912-1921. Jachtkamer in Lodewijk XV-stijl. Raadzaal en overige vertrekken. Op zolder originele houtconstructies van de overkapping en achttiende-eeuwse gevangeniscellen. Een folder met beschrijving van de vertrekken is verkrijgbaar bij een bezoek.

De monumentale zandstenen voorzetgevel van dit rijksmonument is in 1916 ontworpen door de uit Italië afkomstige Carel Tenenti. Hij bouwde in zijn woonplaats Dordrecht onder andere het pand Voorstraat 180 in sierlijke Jugendstil-stijl (nu Stichting Beeldende Kunst) en in een wat strengere stijl het dubbele woonhuis Buiten Walevest 5-6. Zijn ontwerp voor Groenmarkt 78-80 (oorspronkelijk 68-70) houdt het midden tussen beide stijlen. De gevel wordt in twee brede en een smaller travee gedeeld door vier omhoogstrevende pilasters. In de smalle travee (rechts) is de ingangspartij met dubbele paneeldeuren. Boven de deur is

Pand De Gulden Os/Openbare Bibliotheek, Groenmarkt 153 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 15.00 uur.

Het pand De Gulden Os heeft een gotische gevel in natuursteen (ca. 1525). Samengevoegd met een ander middeleeuws pand en aangevuld met moderne nieuwbouw vormt dit het huidige onderkomen van de Centrale Bibliotheek, hoofdvestiging van de Bibliotheek A tot Z. Vooral de gevel van het gebouw is interessant. Bekijk ter vergelijking ook de gevel van ’t Zeepaert (Open Monumenten nr. 33), Wijnstraat 113, het oudste woonhuis van Dordrecht. Tijdens de Open Monumentendagen kunt u gewoon boeken inzien, lenen en terugbrengen. Ook de leeszaal is open.

Voorstraat 296, voorheen de Waalse Kerk Openingstijd: Zaterdag 09.00 - 17.00 uur.

Lange tijd kerkte hier de Waalse Kerk of Eglise Wallonne, die nu is ondergebracht in Het Hof en daar twee maal per maand Franstalige diensten verzorgt. Het is een calvinistische kerk die voorkomt in Nederland, België en de voormalige koloniën, waarvan de leden oorspronkelijk uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk stammen en waarbinnen de voertaal Frans is. Het vroegere kerkgebouw is nu in gebruik als winkel (Aktiesport). Het gebouw is een langgerekte zaalkerk en was oorspronkelijke de kerk van het Heilig Sacramentsgasthuis aan de Visstraat. De kapel is in 1840 nagenoeg afgebroken en herbouwd. Het klokkentorentje is afkomstig van de in 1840 gesloopte Engelse kerk aan de Wijnstraat.

Open Monumenten

Stadsbrouwerij Dordrecht, Buddingh’plein 20

gebruikt werd als lagerkelder, bleef behouden. Bij de restauratie is de oude buitengevel met getoogde vensteropeningen hersteld. Op de verdiepingen zijn woningen, beneden is de Stadsbrouwerij. De Stadsbrouwerij Dordrecht is opgericht door meesterbrouwer Herman Marres, bestuurder Theo Tiebosch en ondernemer Jules Schöningh. Voorjaar 2009 kwam procestechnoloog Robert van de Berg erbij. Er is een samenwerkingsverband aangegaan met het DaVinci College Dordrecht. Het onderwijsleerbedrijf in de Stadsbrouwerij is een bijzonder project. Ketels installeren, bierbrouwen, gasten bedienen en marketing van het bedrijf zijn onderdelen van het leerproces. Het ambachtelijk gebrouwen lichtbier waarmee Marres de titel van Nederlands Kampioen Bierbrouwer kreeg, wordt nu door de Stadsbrouwerij op de markt gebracht onder de Dordtse naam ‘Schapenkopje Amber’. Het gebouw is toegankelijk vanaf de Groenmarkt, via de smalle gang naast het pand De Sleutel (nrs. 105-111) of via het poortje met de sleutels aan de Varkenmarkt (nrs. 130-140).

Openingstijden: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur en zondag 12.00 - 17.00 uur.

In een voormalig, in 1984 gerestaureerd lagerpakhuis van de vroegere bierbrouwerij ‘De Sleutel’, is het onderwijsleerbedrijf Stadsbrouwerij Dordrecht gehuisvest. In 1968 kwam er een einde aan de oudste brouwerij van Nederland, de Dordtse brouwerij ‘De Sleutel’. Vanaf het begin van de zestiende eeuw werd hier, op een terrein dat zich uitstrekte van de Groenmarkt (achter het renaissancepand De Sleutel aan de Groenmarkt) tot aan de Varkenmarkt (toegangspoortje met sleutels) bier gebrouwen. Een groot deel van de bebouwing in het binnengebied is gesloopt. Maar het gebouw dat oorspronkelijk de mouterij was en later

1987 verrichtte de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek opgravingen in de Waagpassage, vooruitlopend op het nieuwbouwplan voor De Waag en de Twentsche Bank. In 1987 vond men resten van het dertiende-eeuwse huis Scharlaken. Rond 1200 werden op deze plek de eerste stenen huizen gebouwd. Het grote huis Scharlaken stond op slechte ondergrond. Regelmatig moesten de vloeren verhoogd worden. In 1594 is het verbouwd tot Stadswaag (afgebroken in 1960). Uit de beerputten achter het huis diepte men bij de opgravingen veel gebruiksvoorwerpen op, die een goed beeld geven van het dagelijks leven van gegoede middeleeuwse burgers. Een videopresentatie vertelt het verhaal van 1225 tot nu. Een aantal voorwerpen illustreren wat er zoal verdwenen is in de beerkelder… De keldergewelven worden beheerd en opengesteld door Erfgoedcentrum DiEP. Programma: De keldergewelven zijn te bezoeken en er wordt uitleg

gegeven.

Programma: Studenten van het Da Vinci College geven doorlopend een presentatie over het brouwproces in De Stadsbrouwerij die de brouwerstraditie op deze historische plek voortzet. Bovendien is er een film over de brouwerij te bewonderen.

Programma: Zaterdag is er een afwisselende klassieke muziekprogrammering te beluisteren. Op zondagmiddag is de Trinitatiskapel speciaal geopend voor het programmaonderdeel ‘Muzikale Monumenten’. Professionele musici en muziekensembles geven in zes monumenten gratis toegankelijke concerten met muziek die bij het gebouw past of er juist mee contrasteert. Zo speelt het middeleeuwse muziekgezelschap Wronghel en Wei authentieke instrumenten, zoals draailier, spantrommel en doedelzak. Zie voor meer informatie pagina 59.

Trinitatiskapel, Vriesestraat 22 Openingstijd: Zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

Nu Evangelisch Lutherse Kerk. Oorspronkelijk kapel van het Blindenliedengasthuis, dat in 1629 afgebroken is. De in 1618 in Dordrecht gestichte Lutherse Gemeente kreeg in 1689 het kerkgebouw van de gemeente aangeboden. De kapel was in de tussenliggende jaren gebruikt voor het opslaan van turf. In de zeventiende eeuw worden voor- en zijgevel van een pleisterlaag voorzien, welke gedeeltelijk is verwijderd bij de restauratie van 1963. Het Wolfferts-orgel uit 1779, met delen uit 1733, heeft twee klavieren. Preekstoel in Lodewijk XVI-stijl. Een folder met beschrijving is verkrijgbaar bij een bezoek.

Kelder Huis Scharlaeken/De Waag, Waagpassage Openingstijden: Zaterdag en zondag 11.00 - 17.00 uur.

Achter de glazen pui van De Waag is een fraai middeleeuws gewelf te zien die behoorde bij het voormalige Huis Scharlaken. Het zijn de restanten van de oude beerkelder (een middeleeuwse septic tank) van het huis dat aanvankelijk de functie van lakenhal vervulde en daarna onder meer dienst deed als waag. In 1982 en

Open Monumenten

Schutsluis (‘Helsluis’), Merwelanden 35a Openingstijden: Zaterdag en zondag 10.00 - 17.00 uur.

Gebouwd in 1864 en hoofdonderdeel van het sluiscomplex Helen Zuilespolder. De sluis bevindt zich tussen de toenmalige Helpolder (nu een deel van de Zuilespolder) en de Polder Stededijk. De Helsluis ligt daar in de Helsloot, die een verbinding vormt tussen de Nieuwe Merwede en de Beneden Merwede. Over de noordelijke deuren van de sluis ligt een bijbehorende, ijzeren rolbrug. Zowel de schuiven van de sluis als de rolbrug worden nog met de hand bediend. De sluis wordt gecompleteerd door remmingswerken aan weerszijden van de sluishoofden. De Helsluis is een zogenaamde groene schutsluis. De sluis heeft in 1982 vernieuwde, gemetselde sluishoofden met hardstenen hoekstenen en haalkommen. De lensvormige sluiskolk heeft

Open Monumenten

schuin aflopende kadewanden, die aan de onderkant met bazaltblokken zijn bekleed. In en voor de sluiskolk staan houten constructies met dukdalfen die als remmingswerken fungeren. Tussen de sluishoofden staan houten puntdeuren, die in 1982 zijn vernieuwd. De sluisdeuren met overloop en vergrendelstangen zijn door middel van rechte heugels verbonden met de in stalen kasten opgeborgen elektrische bedieningsmechanismen op de sluishoofden. De sluiskleppen worden door middel van slingers met de hand bediend. De ijzeren rolbrug ligt op de westelijke oever van het noordelijke sluishoofd. De brug beweegt met twee stel stalen wielen over op bielzen liggende rails. De brug is samengesteld uit balustrades van geklonken vakwerkdelen en een op ijzeren liggers bevestigd houten brugdek met eveneens van hout vervaardigde aanbruggen. De aanbrug aan de rolbrug is hiermee met kettingen bevestigd. Aan de westzijde van het zuidelijke sluishoofd staat een open schotbalkenloods, waarbij een inmiddels verdwenen ijzeren kraan stond. Een ijzeren kaapstander is eveneens verdwenen. Nog wel aanwezig is een dubbele peilschaal, waarop ook de waterstand van de watersnoodramp van 1-2-1953 staat aangegeven. De schutsluis (‘Helsluis’) heeft cultuurhistorische waarde vanwege het belang dat de sluis heeft voor de landschappelijke ontwikkeling en de waterhuishouding van het poldergebied bij Dordrecht. Vanwege de aanwezigheid van een groene kolk en een rolbrug is de sluis tevens van typologisch belang. De schutsluis heeft ensemblewaarde vanwege de samenhang tussen de sluis, de sluiswachterswoning en de rolbrug. Bereikbaarheid: Vanaf de Merwekade in Dordrecht (de aanlegplaats

van de waterbus uit Rotterdam) of vanaf halte Sliedrecht kunt u met de waterbus naar de Hollandse Biesbosch. Fietsen mogen gratis mee. Vanaf de steiger is het ongeveer 800 meter naar het Biesboschcentrum en circa 1 kilometer naar de Helsluis. Per auto: Op A15 of A16 afslag Dordrecht-Papendrecht (N3). Op N3 afslag Hollandse Biesbosch. Onderaan de afslag bij stoplicht direct rechtsaf Baanhoekweg op. Na 4 km begint de Hollandse Biesbosch. Volg de borden naar het Biesboschcentrum Dordrecht. Vanaf hier is het circa 1 kilometer lopen door de prachtige natuur van de Biesbosch naar de Helsluis.

De Ruïne van het Huis te Merwede Openingstijden: Dagelijks te bezichtigen.

Al bijna 600 jaar staat het ooit stoere en machtige Huis te Merwede, als een verlaten ruïne aan de gelijknamige rivier. Eeuwenlang inspireerde de ruïne tot verhalen, schilderijen en prenten en riep herinneringen op aan lang vervlogen tijden. Dordtenaren van nu kennen hem vooral als plek voor een familiewandelingetje, om te picknicken en te zwemmen of hun geheime liefde te ontmoeten. Hoewel de omgeving inmiddels minder romantisch is, brengt dit oudste gebouw van Dordrecht de middeleeuwse geschiedenis tot leven. Begin 2010 werd de ruïne grondig gerestaureerd en de omgeving opgeknapt. Huis te Merwede kende twee bouwfasen. De ruïne hoort bij het tweede huis dat hier rond 1350 werd gebouwd en er ongeveer uitzag als Slot Loevestein. Er woonden edellieden, die een rol speelden in het politieke bestuur van het graafschap Holland. Ze kregen grondgebied toegewezen met specifieke bestuurlijke rechten en een verdedigbaar woonhuis. Bij machtsconflicten in de vijftiende eeuw liep het huis veel schade op. Door de St. Elisabethsvloed van 1421 kwam het huis rondom in het water te liggen en werd het voorgoed onbewoonbaar. Alleen een restant van de woontoren, de donjon, bleef over. Pas begin twintigste eeuw werd dit land opnieuw ingepolderd en lag de ruïne weer aan de rivier. In de oorlogsjaren vonden uitvoerige opgravingen plaats. De talrijke vondsten maken nu deel uit van de collectie van Erfgoedcentrum DiEP. De ruïne is met de fiets of auto bereikbaar. Op de kruising Merwedestraat en Baanhoekweg slaat u de Kerkeplaat in. Waar de Kerkeplaat naar links gaat, is rechts de toegang naar het terrein van de ruïne.

Stadswandelingen & Fietsroute

Stadswandelingen met VVV-gids

Stadswandelingen & Fietsroute Meer weten over de mooiste monumenten en bijzondere plekken in Dordrecht? Wandel dan mee met een VVV-gids tijdens één van de stadswandelingen op zaterdag 10 of zondag 11 september. Op zondag neemt stadsomroepster Darja kinderen mee op een interactieve kinderstadstour. De wandelingen starten bij Intree Dordrecht | VVV.

De VVV-gidsen vertrekken op zaterdag en zondag om 12.00, 13.30 en 15.00 uur vanaf Intree Dordrecht | VVV, Spuiboulevard 99 voor een wandeling langs belangrijke monumenten en huizen-met-een-verhaal. Die zijn er volop in de Dordtse binnenstad! De wandeling duurt ongeveer één tot anderhalf uur, deelname is gratis.

Kinderstadstour Stadsomroepster Darja maakt op zondagmiddag tweemaal een kinderstadstour vanaf Intree Dordrecht | VVV, om 13.00 en om 15.00 uur. Het wordt niet zomaar een wandeling door het hart van de stad, maar een zoektocht naar de verloren munten van Sura. Waar zijn ze gebleven en wie was die Sura eigenlijk? Deze spannende kinderstadstour voor kinderen vanaf 8 jaar duurt ongeveer anderhalf uur en eindigt weer bij Intree Dordrecht | VVV. Zorg dat u op tijd bent om mee te gaan, er kunnen ongeveer dertig kinderen per keer meelopen, deelname is gratis.

Overige wandelroutes Een algemene beschrijving van een Stadswandeling door Dordrecht is bij Intree Dordrecht | VVV te koop voor € 2,75. Een boekje bij het (bewegwijzerde) Rondje Dordt kost € 4,95. Voor kinderen is er de kinderstadsgids ‘Help de toren valt om’ van Frits Baarda met twee routes en een speurtocht naar dieren in de stad (€ 7,95).

Wandel- en fietsroute ‘Herbestemming’ Er zijn dit jaar twee routes opgenomen; een wandel- én een fietsroute die u langs verschillende monumenten brengt in de Dordtse binnenstad en op het Eiland van Dordrecht. Beide routes zijn samengesteld in samenwerking met de VVV ZuidHolland-Zuid. Of u nu gaat lopen of fietsen, de routes geven u enkele voorbeelden hoe de gebruiksfuncties van de verschillende monumenten door de jaren heen zijn veranderd.

Stadswandelingen & Fietsroute

Beide tochten maken gebruik van het fietsroutenetwerk: de knooppunten zijn plaatsen waar de fietspaden van het netwerk elkaar kruisen. Elk knooppunt in het netwerk heeft een nummer. Bij kruisingen, splitsingen en afslagen tussen de knooppunten staan rechthoekige borden, met daarop een richtingspijl en het nummer van het knooppunt waar u naartoe rijdt. Verder zijn er borden die aangeven dat u een knooppunt nadert. De wandelroute is aangeven op de plattegrond op de pagina’s 36 - 37 en in de beschrijving hieronder. De fietsroute vindt u op de pagina’s hier opvolgend. In de beschrijving komt u bij de verschillende monumenten nummers tegen. Deze corresponderen met de nummers bij Open Monumenten. Speciaal voor de fietstocht heeft de VVV een ‘Monumentenarrangement’ samengesteld. Voor slechts € 16,00 kunt u gebruik maken van een elektrische fiets. Meer informatie is te verkrijgen bij Intree Dordrecht | VVV, Spuiboulevard 99, telefoon 0900463 68 88. Zaterdag 10 september is Intree Dordrecht | VVV open van 10.00 – 17.00 uur en zondag 11 september van 11.00 – 17.00 uur. Er is een beperkt aantal elektrische fietsen, reserveren is daarom aanbevolen. Ook kunt u ook (normale) fietsen huren bij de rijwielstalling op het NS Station, Stationsplein 6, telefoon 078 – 635 68 30.

Wandelroute ‘Herbestemming’

Stadswandelingen & Fietsroute

en Groenmarkt vindt u aan uw linkerhand Schaeffer Galerie (nr. 51) en recht voor u Bibliotheek van A tot Z (nr. 53), die vroeger dienst deed als slagerij. Loop verder over de Groenmarkt en de Wijnstraat, volg 87. Schuin tegenover de Nieuwbrug ziet u het naakte jongetje van Woonhuis ‘De Onbeschaamde’ (nr. 36) uitkijken over de Wijnstraat. Het mannetje kreeg tijdens een bezoek van koningin Wilhelmina een sjerpje om, zodat de vorstin niet schrok van zijn adamskostuum als zij plotseling omhoog zou kijken. Even daarna vindt u een voormalig schoolgebouw waar nu kunstenaar Gerhard Lentink zijn intrek heeft genomen (nr. 35). Op Wijnstraat nummer 117 vindt u de voormalige Bonifatiuskerk (nr. 34). Tegenwoordig is poppodium Bibelot erin gevestigd, wordt het pand gebruikt als uitgaansgelegenheid en worden er concerten gegeven. Het daarnaast gelegen huis ’t Zeepaert (nr. 33) is één van de oudste woonhuizen van Nederland. In het pand hebben allerlei bewoners hun intrek genomen, onder andere een legerkapitein, bierbrouwer en een zeepzieder. Tegenwoordig wordt het pand gebruikt voor representatieve doeleinden. Een typisch voorbeeld van herbestemming is Pandora (nr. 32). Het in 1735 gebouwde herenhuis heeft van 1823 tot 1867 dienst gedaan als schouwburg. Nu is er een curiosawinkel in gevestigd. Vlak voor de Boomburg ziet u Bellevue en de in verbinding staande Groothoofdspoort (nr. 29) liggen, vroeger de belangrijkste stadspoort. Nu wordt het complex gebruikt als hotel en restaurant. Loop verder over de Torenstraat en de Noordendijk, volg 86. Stop even bij de Molen Kyck over den Dyck (nr. 15) voor koffie met molenkoek. Steek de Noordendijk over en loop de fietstrap af naar beneden, volg 88. Aan uw rechterhand vindt u Schouwburg Kunstmin (nr. 13) en even verderop Park Merwestein (nr. 12). Volg de Singel met enkele monumentale villa’s. Sla op de kruising met de Johan de Wittstraat rechtsaf richting het centrum. U komt bij de rotonde aan uw linkerhand Intree Dordrecht | VVV weer tegen.

LENGTE Circa 3,3 km, WANDELTIJD CIRCA 1 uur

Start bij Intree Dordrecht | VVV, ga rechtsaf het Achterom in. Volg aan het einde van de straat knooppunt 87 (linksaf). Vlak voor de Visbrug vindt u een sportwinkel, waar vroeger de Waalse Kerk in gevestigd was (nr. 52). Even verderop, op de kruising Grotekerksbuurt

Fietsroute ‘Herbestemming’ LENGTE Circa 12,5 km, FIETSTIJD CIRCA 1 uur

Niet alle genoemde monumenten zijn toegankelijk, maar wel van buiten te bewonderen.

Start bij Intree Dordrecht | VVV, gevestigd in een door Ir. J. de Vries ontworpen appartementen- en kantorengebouw in de stijl van ‘Het Nieuwe Bouwen’. Het werd opgeleverd in 1969 en is gebouwd in opdracht van de toenmalige ABN-bank. Het gebouw aan de Spuiboulevard is in de geest van de Nieuwe Zakelijkheid ontworpen. Na het vertrek van de ABN-bank is het hoekpand in gebruik geweest als meubelzaak. Het is nu ingericht als een modern bezoekersinformatiecentrum, waarbij op een inventieve manier gebruik is gemaakt van de oorspronkelijke kluisruimten. Ga bij Intree Dordrecht | VVV linksaf en ga de rotonde op. U nadert knooppunt 88. Ga rechtdoor over de rotonde (tweede afslag). Ga bij de kruising Johan de Wittstraat (eerste kruising) linksaf de Singel op. Volg 86. U volgt de Singel met enkele monumentale villa’s. Zo ook Villa Jorissen, Singel 97. Deze vrijstaande villa is in 1893-1895 gebouwd in opdracht van rentmeester/ administrateur en kunstkenner P.C. Jorissen. Het statige woonhuis is in een eclectische stijl – met onder meer een kap in chaletstijl - gebouwd naar een ontwerp van de architect Willem Kromhout. Het is het eerste bouwwerk van deze bekende architect. Het exterieur is nog vrijwel intact, ook in het interieur is een deel van het oorspronkelijke bewaard gebleven. Het pand is nu in gebruik als assurantiekantoor. Het woonhuis is opgetrokken in baksteen, verlevendigd met bakstenen sierbanden. Als u verder fietst, ziet u aan uw rechterhand Park Merwe stein (nr. 12) liggen. In 1886 stelde de Gemeente Dordrecht het Merwesteinpark met hertenkamp open. Een jaar eerder had de gemeente het voormalig landhuis Merwes-

tein met bijbehorend park aangekocht. De buitenplaats werd door tuinarchitect C. Kwast tot park ingericht, waarbij vrijwel alle vruchtbomen (met uitzondering van enkele notenbomen) gerooid werden. In de koetsierswoning kwam een ‘melkhuis’ waar melk en mineraalwater geschonken werd. Het landhuis is in 1944 bij een bombardement verwoest, maar de tuinmanswoning (1852) is gespaard gebleven. Het kleine witte huis staat bij de ingang aan de Groenedijk. Op de plek van het landhuis staat nu het bevrijdingsmonument van de Dordtse kunstenaar Hans Petri. Wandelend door het park kunt u veel uitheemse bomen zien, zoals de mammoetboom of reuzensequoia, de slangeden of apeboom en een berk vol ‘heksenbezems’. Een kijkje achter de schermen nemen in een meer dan 100 jaar oud theater? Even verderop komt u aan uw linkerhand Schouwburg Kunstmin (nr. 13) tegen. U nadert knooppunt 86. Als u verder fietst komt u uit bij een fietstrap, ga hier omhoog. Op de dijk ziet u de Molen Kyck over den Dyck (nr. 15) staan. De Korenmolen Kyck over den Dyck is een oorspronkelijke moutmolen ten behoeve van bierbrouwerijen en kreeg later de functie voor het malen van graan. Inmiddels is de molen in beheer van Stichting Molen Kyck over den Dyck. Tegenwoordig worden er diverse representatieve ruimtes verhuurd voor bijeenkomsten en vergaderingen. In het winkeltje op de begane grond kunt u typische molenproducten kopen. Loop even binnen voor om een lekkere molenkoek te proeven! Ga na de fietstrap rechtsaf, volg 84. Aan uw linkerhand ziet u het Energiehuis. Het Energiehuis bestaat uit drie voormalige elektriciteitscentrales, met daarin meerdere machinezalen en ketelhuizen. In 1908 werd met de bouw begonnen van de elektriciteitscentrale. Na jaren dienst gedaan te hebben als elektriciteitscentrale zijn er in 1957 in het Energiehuis kantoren en magazijnen gehuisvest. Het is gebouwd in drie fases: het administratiegebouw en machine-

Stadswandelingen & Fietsroute

en ketelhuis I (1910), machineen ketelhuis II (1915) en machineen ketelhuis III (1928). Na de demping van de Houthaven in 1900 ontstond ruimte voor de ontwikkeling van het gebied tussen de Noorddijkstraat en het Wantij. In het Lijnbaangebied kwam gemengde bebouwing met woningbouw, onder andere hofjes en bedrijvigheid. In 1910 vestigde het Gemeentelijk Elektriciteitsbedrijf Dordrecht zich in het gebied. In eerste instantie was het door architect Dudok geïnspireerde ontwerp van Van Buren omstreden. Het College van Burgemeester en Wethouders vond het te monumentaal en niet passen bij de rest van de bebouwing. Na advies van een externe deskundige ging men toch akkoord. In 1949 wordt de productie-eenheid verplaatst naar de Staart. Het gebouw heeft lange tijd dienst gedaan als magazijn en kantoorpand, daarna als ruimte voor creatieve ondernemers en culturele instellingen. Op dit moment wordt het Energiehuis verbouwd. Verschillende culturele instellingen gaan zich wederom vestigen in de oude elektriciteitscentrale. De podia bieden ruimte aan uitvoering van muziek en theater, voor het ontwikkelen van voorstellingen, producties en acts, professioneel of amateuristisch en voor opleidingen in muziek en theater. Ook komen er ruimtes voor een grand café, evenementen en voor verhuur aan passende activiteiten. Vanwege de verbouwing is het Energiehuis niet toegankelijk. Na het Regiokantoor kunt u tussendoor, linksaf fietsen naar Villa Augustus (nr. 14) voor een hapje en een drankje.

Stadswandelingen & Fietsroute

Volg 45. U nadert op een gegeven moment knooppunt 84, dat overgaat in 45. Voor het viaduct gaat u rechtsaf en blijft u 45 volgen. Na een tijdje fietst u door het Dubbelmondepark. Wanneer u over een bruggetje fietst, kunt u rechts afslaan de Dordwijklaan op. Daar vindt u aan uw linkerhand buitenplaats Dordwijk. De in 1630 gestichte historische buitenplaats Dordwijk kwam in 1692 in bezit van Pieter Onderwater. De familie Onderwater heeft Dordwijk in de loop van de achtiende eeuw uitgebreid en verfraaid. De buitenplaats onderging opnieuw een metamorfose toen hij in het begin van de 19e eeuw in het bezit kwam van de familie Stoop. In 1851 werd jonkheer Pieter van der Wall eigenaar van Dordwijk. De familie Van der Wall-Repelaer gaf de bekende Haarlemse tuinarchitect Zocher in 1852 opdracht voor een nieuwe parkaanleg in Engelse landschapsstijl. Het resultaat was een landschapspark met slingerende vijvers en paden, bijbehorende beplanting, een hertenwei, bijzondere bruggen, boomgroepen en alleenstaande bomen. Het landgoed heeft diverse monumentale gebouwen en objecten: de kasteelboerderij met achthoekig torentje uit 1725, de villa Dordwijk, een gepleisterd pand in chaletstijl (1852), de Oranjerie met gietijzeren kapconstructie (1861), de tuinmanswoning in ambachtelijk-traditionele bouwtrant (1861) en de Villa Sorghvliet met neorenaissance elementen (1891). Verder is er een koetshuis en wagenschuur uit de tweede helft van de 19e eeuw, een bij de moestuin behorende kas uit 1891, negentiende eeuwse prielen en hertenverblijf en een toegangshek uit de tijd van Villa Sorghvliet. Veel van deze elementen zijn ontworpen door de architect C. Eggink, die in 1854 door de familie Van der Wall-Repelaer in de arm genomen werd om het landgoed verder te verfraaien. Het IVN organiseert het gehele jaar door eenmaal per maand op zaterdag begeleide rondleidingen op het landgoed, met aandacht voor de bijzondere maar kwetsbare natuur van Dordwijk.

Vervolg uw weg via 46, 47 en 48. Volg de Zuidendijk en sla bij de kruising Abel Tasmanstraat/De Savornin Lohmanweg rechtsaf. Sla aan het eind van de straat linksaf (Groen van Prinsteterweg). Aan het eind van de straat rechtsaf (Talmaweg). Op de hoek van de eerste straat rechts vindt u de ingang van Kasteel Crabbehoff. Bij de ingang kunt u de fiets neerzetten om een kijkje in de kasteeltuin te nemen. Indien het kasteel deze dag niet verhuurd is, kunt u ook het kasteel zelf bekijken. Informeer in het Restaurant De Hoff ’nar in het gerestaureerde koetshuis (1830) waar u koffie en andere dranken en een lichte lunch (broodjes) kunt nuttigen. De Hoff ’nar is op zaterdag geopend van 10.00-17.00 uur. Zondag is het gesloten. Crabbehoff is van oorsprong een kasteelboerderij uit de eerste helft van de 17e eeuw. Het buitenverblijf werd in 1808 bij een grote brand verwoest en vele jaren later herbouwd. Het Kasteel kreeg een torentje, windwijzer en poortje van de in 1857 gesloopte Kloveniersdoelen. Het huidige kasteel dateert uit 1913 en heeft in de voorgevel twee vooruitspringende vleugels met trapgevels. Het van de Kloveniersdoelen afkomstige torentje is aan de onderzijde vierkant, het bovenste deel is achtzijdig. Het kleine koetshuis, direct links van de ingang aan de Talmaweg, is gebouwd in ambachtelijke traditionele stijl. Fiets terug over de Talmaweg. Ga aan het eind van de straat rechtsaf, de Troelstraweg op. U kunt ook even afstappen en het bruggetje oversteken (De Crabbeheul). Vervolg uw weg over de Zuidendijk. Volg 48 en vervolgens 49.

Bij knooppunt 49 ziet u de ingang van het Weizigt Natuur- en Milieucentrum liggen en het 125 jaar oude Koetshuis. Tijdens de Open Monumentendagen is het Koetshuis omgetoverd tot de paardenstal van weleer en komt u de vroegere eigenaren tegen van het landgoed. Maak ook een ritje met een paardenkoets door het Weizigtpark. Verder zijn er gedurende het weekend tal van andere activiteiten. Zie Open Monumenten nr. 1 en pagina 64 voor meer informatie over het programma. Als u de Julianakerk (nr. 3) wilt bezoeken, fietst u terug over de Krispijnseweg. Op de hoek met de Mauritsweg ziet u de Julianakerk liggen. Volg 88 en ga de tunnel onderdoor. Sla na de tunnel rechtsaf. U bent op de Singel (Albert Cuyp). Op nummer 312 vindt u het voormalig woonhuis van bankdirecteur Simon van Gijn. Het woonhuis met aangebouwde garage werd vlak voor de Tweede Wereldoorlog gebouwd in opdracht van bankdirecteur Van Gijn, door vrijwel uitsluitend Dordtse aannemers en ambachtslieden. Het huis is opgetrokken in een Interbellum stijl en was voorzien van een zeer grote tuin. Tijdens de oorlog werd het pand geconfisqueerd door de Duitse bezetter. De stalen gaswerende deuren in de kelder herinneren nog aan deze tijd. Na de oorlog heeft het huis onder andere dienst gedaan als kantoor (onder meer als belasting- en scheepvaartkantoor) en is inwendig aan deze functies aangepast (o.a. de lichtkoepels in het dak en de brandtrap aan de achterzijde). Sinds eind 1983 is in het pand de kerk ‘Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen’ gevestigd. Op de begane grond aan de achterzijde heeft een aantal doorbraken plaatsgevonden, zodat daar nu sprake is van één kerkruimte. Aan de oostzijde is de garage met het huis verbonden. Het herenhuis is beeldbepalend gelegen langs de Albert Cuypsingel. Sla bij knooppunt 88 linksaf en ga de Johan de Wittstraat op. U vindt Intree Dordrecht | VVV aan uw linkerhand, het eindpunt van deze fietsroute.

Muziek & Theater

Muzikale Monumenten Dit jaar presenteren drie internationaal vermaarde gezelschappen zich op zondag in Bibelot (voormalige Bonifatiuskerk), Teekengenootschap Pictura en de Kunstkerk. En dit alles is gratis te bezoeken!

Muziek & Theater Evenals voorgaande jaren zijn er in diverse monumenten weer muzikale uitvoeringen te beluisteren, zodat het dubbel aantrekkelijk wordt deze monumenten met een bezoek te vereren. Naast een hoogwaardig programma op zondag 11 september met (inter)nationale gezelschappen in zes monumenten, duiken er gedurende het weekend ook theatergezelschappen op die bijzondere verhalen vertellen over de verschillende monumenten die Dordrecht rijk is.

In Bibelot speelt het befaamde Cello8ctet Amsterdam dat afgelopen zomer ook op het Grachtenfestival Amsterdam te horen was. Opmerkelijk is dat de ruimte van Bibelot uitermate geschikt blijkt te zijn voor grotere klassieke bezettingen, zoals ook vorig jaar bij het Rotterdams Kamerorkest is gebleken, vanwege de uitstekende akoestiek in deze voormalige kerk. In zaal Pictura speelt ĂŠĂŠn van de meest toonaangevende saxofoonkwartetten ter wereld. En in de Kunstkerk het Russisch ensemble Folkopera uit St. Petersburg, dat een mooie combinatie speelt van klassiek en volksmuziek. Daarnaast een ongebruikelijke uitvoering van tangomuziek door het Pavadita strijkkwartet in het Stadhuis. Er wordt muziek uit de Middeleeuwen gespeeld door het ensemble Wronghel en Wei in de Trinitatiskapel. Ten slotte geeft mannenkoor Bravi Bravi een concert in de Sint Antoniuskerk. Alle concerten vinden driemaal plaats. Uitvoeringen en voorstellingen: Zondag 11 september

14.00, 15.00 en 16.00 uur, uitgezonderd Bibelot 13.00, 14.00 en 15.00 uur. De toegang is gratis.

Muziek & Theater

Bonifatiuskerk: Cello8ctet Amsterdam

Pictura: Aurelia Saxofoon Kwartet

Acht topcellisten spelen een avontuurlijke mix van

Wereldbefaamd Saxofoonkwartet.

verschillende muziekstijlen.

Een uniek ensemble dat internationaal een begrip is geworden. Cello8ctet Amsterdam staat voor nieuwe muziek en succesvolle kruisbestuivingen tussen verschillende muziekstijlen en kunstdisciplines. “Acht top cellisten, totale perfectie, intensiteit en kleurrijke interpretatie” kopt The Strad in 2009. Dankzij de stralende uitvoeringen van het ensemble kan het Octet originele werken programmeren van de meest markante componisten van nu. Het Octet heeft meer dan 70 wereldpremières uitgevoerd, de meeste aan het Octet opgedragen. Daarnaast speelt het Octet meer dan 100 prachtige Spaanse liederen (Turina, De Falla, Nin, Montsalvatge, Granados, Guridi, Albéniz) en Zuid-Amerikaanse liederen (Villa-Lobos, Ginastera, Guastavino, Piazolla) die door het publiek niet zelden met verbazing worden ontdekt. Het Octet werd opgericht in 1989 onder de naam Conjunto Ibérico. Naast optredens in de belangrijke zalen van Europa heeft het Cello8ctet Amsterdam concerten gegeven in de Verenigde Staten, Canada, Midden- en Zuid-Amerika, Azië en het Midden-Oosten. Uitvoerenden: Oihana Aristizabal Puga, Sanne Bijker, Claire Bleumer, Karel Bredenhorst, Stephan Heber, Wijnand Hulst, Rares Milhâilescu, Artur Trajko.

Kunstkerk: Russisch ensemble Folkopera Rechtstreeks uit Sint Petersburg.

Folkopera werd in 2003 opgericht in St. Petersburg. Alle leden van Folkopera zijn afgestudeerd aan het Conservatorium van St. Petersburg. Een ongewone combinatie van opera stemmen, Russische volksmuziekinstrumenten en contrabas geeft een speciaal geluid aan de welbekende werken van beroemde componisten. Het repertoire bestaat uit verschillende programma’s; van serieuze klassieke muziek en kerkmuziek tot volksmuziek en de beroemde klassiek populaire werken. Verwacht programma: werken van Monty, Straus, Léhar, Verdi, Di Chiara, Velasquez, Soloviev, Blanter en diverse Russische volksliederen zoals Kalinka e.d. Uitvoerenden: Natalia Birikuva, sopraan - Viacheslav Lesik, tenor - Kuzminov Andrey, bayan - Natalia Potzepkina, domra Victor Kononenko, contrabas.

Het Aurelia Saxofoon Kwartet wordt beschouwd als één van de meest toonaangevende saxofoonkwartetten ter wereld. De leden maken deel uit van het Nederlands Blazers Ensemble en spelen regelmatig in orkesten als het Koninklijk Concertgebouworkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Radio Filharmonisch Orkest. Het Aurelia Saxofoon Kwartet werd in 1982 door vier jonge Nederlanders in Rome opgericht. Sindsdien heeft het kwartet getoerd over de hele wereld, meer dan tien CD’s opgenomen, ongeveer honderd stukken aan het kwartet opgedragen en in première gebracht en met kunstenaars uit verschillende vakgebieden samengewerkt. Het Aurelia is een inspiratiebron voor jonge musici over de gehele wereld. De Via Aurelia vormt al twintig eeuwen de verbindingsweg tussen Rome en de Franse Rivièra. Aan deze weg vormden vier jonge Nederlandse saxofonisten, op reis met het Nationaal Jeugdorkest, in de zomer van 1982 spontaan een kwartet. Hun concerten werden door het Romeinse publiek zo enthousiast ontvangen, dat zij terug in Nederland besloten ermee door te gaan en het kwartet te noemen naar de plaats waar het allemaal begon. Het Aurelia Saxofoon Kwartet was geboren. Uitvoerenden: Johan van der Linden, sopraansaxofoon - Arno Bornkamp, tenorsaxofoon - Niels Bijl, altsaxofoon - Willem van Merwijk, baritonsaxofoon

Stadhuis: Pavadita Tango String Quartet Eigenzinnig tangostrijkkwartet.

Het Pavadita Tango String Quartet is een uniek tangostrijkkwartet dat zich onderscheidt van de mainstream tango-ensembles door haar eigenzinnige arrangementen, funky stijl en, voor de tango, bijzondere bezetting: het klassieke strijkkwartet. Cuerdas con Fueye (Strijken en Zuchten) staat garant voor een middag pure passie. U bent op deze Open Monumentendag 2011 getuige van een meeslepend en wervelend programma waardoor geen ziel onberoerd zal blijven. Het Pavadita Tango String Quartet treedt zowel in kwartetbezetting op als met solisten. Zo toerde het de afgelopen jaren met de Argentijnse meesterbandeonist Victor Villena. Ook begeleidden zij uiteenlopende artiesten als Thé Lau, Tom Barman en de Buena Vista Social Club. In het komende theaterseizoen staat het kwartet op de planken met zanger/acteur Frans van Deursen in de muziektheaterproductie Anibal & Astor. Op zaterdag 25 februari 2012 kunt u hierbij zijn in de Dordtse Schouwburg Kunstmin. Mis het niet! Uitvoerenden: Sophie de Rijk, viool - Claudia Valenzuela, viool Alex Welsh, altviool - Eva van de Poll, cello. Titel programma: Cuerdas con Fueye (NL: ‘Strijken en Zuchten’)

Muziek & Theater

Trinitatiskapel: Wronghel en Wei Oude muziek in een nieuw middeleeuws jasje.

U hoort in de fraaie Trinitatiskapel van de Evangelisch Lutherse Gemeente het middeleeuwse muziekgezelschap Wronghel en Wei in kleine bezetting. Zij gebruiken authentieke instrumenten, zoals draailier, spantrommel en doedelzak. Daardoor klinken de middeleeuwse dansen en liederen authentiek en oud. Maar door eigen bewerkingen klinken ze toch weer als nieuw! Zij spelen en zingen liefdesliederen uit verschillende Europese landen: wereldlijke maar ook religieuze liederen. De liefde beperkt zich ten slotte niet tot het aardse en menselijke, maar strekt zich ook uit naar het goddelijke, onaardse. Daarom hoort u niet alleen ‘Unter der Linde’, waarin de lustelijke liefde bezongen wordt, maar ook het verstilde ‘Hi treur die trueren wil’, waarin zij Maria de lof toezingen. De liefde in een heerlijk oud, maar geheel nieuw jasje! Uitvoerenden: Helma Hartman, fluiten, doedelzak en zang Pauline ’t Jong-Wetselaar, spantrommel en zang - Maria Karsten, draailier en zang.

opgericht voor de opera-uitvoeringen van het Belcanto Festival in 1997, een heus mannenkoor opgericht. Het repertoire van Bravi Bravi bestaat hoofdzakelijk uit koorpartijen en scenes uit de laatachttiende-eeuwse operaliteratuur. Bravi Bravi is constant op zoek naar nieuwe uitbreiding en verbreding van het repertoire dat op het moment rond de tachtig muzikale werken omvat. Op 22 oktober a.s. wordt het 12,5 jarig jubileum groots gevierd met een integrale uitvoering van de opera Ernani van Giuseppe Verdi in de grote zaal van Schouwburg Kunstmin. Op de zondag zal Bravi Bravi zeker enige stukken “Ernani” als voorproefje zingen, naast enkele andere operawerken uit haar brede repertoire. Voor meer informatie: www.bravi.nl. Uitvoerenden: Marjorie Ginczinger, sopraan - Marten Smeding, tenor - Frank Wong, bariton - Palle Fuhr Jørgensen, bas. Dames Projectkoor en Begeleidingsorkest Continuo Rotterdam. Algehele leiding: Hans van der Toorn.

Theater 450: Yoko Nagoya en Atsuko Nieda Op Voorstraat 450 is in een rijksmonument een klein intiem theater gerealiseerd: THEATER 450. Tijdens de Open Monumentendagen worden hier drie concerten gegeven door de Japanse sopraan Yoko Nagoya en de pianiste Atsuko Nieda. Zij trakteren u op 15 liederen uit de achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Er worden werken van Passiello, Tosti, Bellini, Bizet, Schubert, Brahms, Grieg en Strauss ten gehore gebracht. Data & tijden: Vrijdag 9 en zaterdag 10 september aanvang 20.15 uur (deur open 19.30 uur). Zondag 11 september aanvang 15.00 uur (deur open 14.15 uur). Reserveren kan via theater450@gmail.com of 06-22961116.

Sint Antoniuskerk: Bravi Bravi

Bachconcert stadsorganist Cor Ardesch

Als men het over mannen- en operakoorzang heeft, dan is Bravi Bravi een begrip in Dordrecht en ver daarbuiten. Het Dordtse mannenkoor Bravi Bravi vindt zijn oorsprong in het Belcanto Festival in Dordrecht. Op initiatief van wijlen Martin Schenau en enkele andere leden, werd uit het ad hoc-ensemble dat werd

Op zondag 11 september geeft Cor Ardesch, stadsorganist van Dordrecht, een concert op het Bachorgel van de Grote Kerk in Dordrecht. Op het programma staan werken van J.S. Bach. In 2007 voltooide Verschueren Orgelbouw de werkzaamheden aan het Bachorgel gebouwd volgens de principes van Gottfried Silbermann.

oor van de bezoekers van de Oudste Stad van Holland. Eenmaal, tweemaal, driemaal op weg komt de Stadsomroepster nog meer koffers tegen. Barstensvol verhalen over de monumenten die naar buiten komen! Of zijn ze door de oorspronkelijke bewoners aan de straatkant gezet? Zo spreekt zij voort en komen historische verhalen weer tot leven.”

Een uniek instrument in het Nederlandse orgellandschap door de typisch Saksische karakteristieken. Cor Ardesch begon in 2008 met een integrale opname van alle Bachwerken op dit instrument. Voor zijn verdiensten op het gebied van de orgelcultuur en de welhaast onvermoeibare inzet voor de instrumenten van de Grote Kerk in het bijzonder, werd hij op 29 april jl. benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Het programma begint zondag 11 september om 13.00 uur in de Grote Kerk. De toegang is gratis.

Nationale Orgeldag

‘Storytail’ is een fonkelnieuw locatieprogramma voor alle leeftijden. Internationale verhalenvertellers en muzikanten brengen de monumenten en hun oorspronkelijke bewoners weer tot leven. Samen presenteren ze onmogelijke liefdesgeschiedenissen, waarvan u de sporen gek genoeg in vele huizen kan terugvinden. Want voor wie het nog niet wist: Dordrecht is ook een stad van liefde, een stad met een hart. Neem een kijkje bij de Storytail-podia bij het Scheffersplein en het Grotekerksplein of laat u spontaan door Super Sura verrassen. Tijdens uw bezoek aan de binnenstad en op de paardentram op zaterdag en zondag komt u deze ras artiesten vanzelf tegen. Ongekend en onvervalst Dordts locatie theater met een staartje! Zaterdag en zondag 12.00 – 16.00 uur, Dordtse binnenstad.

In verschillende opengestelde kerken klinkt op zaterdag muziek, hoofdzakelijk orgelmuziek. Op 10 september is het namelijk ook Nationale Orgeldag. In vrijwel alle kerken die onder Open Monumenten in dit boekje staan beschreven, kunt u op deze dag orgelspel beluisteren. Bij de beschrijving van de Open Monumenten staat over deze en alle overige muzikale optredens de exacte informatie. Open Monumenten, diverse kerken, zaterdag 10 september. De toegang is gratis.

Theateroptredens: Storytail “Op de dag dat de Stadsomroepster zag dat de koffer met verborgen verhalen op slot zat en gek genoeg een staartje had, begreep zij dat haar roeping elders lag. De eerste en ook lange tijd enige vrouwelijke stadsomroepster besloot om haar verhalenkoffer niet langer rond te sjouwen, maar dit weekend als een podium te gebruiken en een zoektocht te beginnen naar het luisterend

Speciale activiteiten

Rabobank Jongerenevent ReCreate! Op zaterdag 10 september 2011 vindt het Rabo Jongerenevent ReCreate! plaats in het Dordrechts Museum. Een event georganiseerd voor en door jongeren uit de Drechtsteden. Rabobank Drechtsteden heeft de samenwerking opgezocht met het Dordrechts Museum om jongeren op een bijzondere manier kennis te laten maken met het museum. Op deze avond is het museum in drie area’s verdeeld. De tuin: een relaxte plek om in de buitenlucht samen te komen. Het museum: de benedenverdieping incl. het trappenhuis van het

museum die toegankelijk zijn om op een ‘leuke en speciale’ manier kunst te bekijken. Art & Dining: de locatie waar dans en muziek centraal staan en een bekende DJ de avond knallend afsluit. In elke area vinden diverse activiteiten plaats waarbij een combinatie wordt gezocht met kunst en jongeren, denk aan een modeshow, fotoshoot, een levend schilderij, het creëren van een gezamenlijk graffitikunstwerk, een brievenboom en een knallend einde.

Speciale activiteiten Naast de openstellingen van tientallen monumenten vinden er ook allerlei verrassende activiteiten plaats in de historische binnenstad van Dordrecht. Op de volgende pagina’s vindt u aanvullende informatie over rondvaarten, tentoonstellingen, speciale activiteiten en publicaties.

Ben jij tussen de 14-17 jaar en heb jij wel zin in een leuke avond vol creatieve activiteiten en hou je wel van een dansje? Dan mag jij dit niet missen! Zaterdag 10 september van 19.00 tot 23.00 uur in het Dordrechts Museum. Meld je aan via www.rabobank.nl/drechtsteden(het evenement is gratis toegankelijk maar bezoekers moeten zich wel vooraf aanmelden op de website). Be there en ReCreate!

Speciale activiteiten

Bezoek een monument: Huize Opperdoes Poppenspeelster Damiët van Dalsum ontvangt bezoekers in haar woonhuis annex poppentheater aan de Aardappelmarkt 9. Van dit gebouw is bekend dat het al beschreven werd in het jaar 1620. Damiët vertelt over het huis en het poppenspel, laat een stukje van een voorstelling zien en neemt haar gasten mee naar de salon op de eerste verdieping. Ten slotte staat er een drankje klaar, bij mooi weer in de tuin. Op zaterdag 10 september zijn de rond leidingen van 11.00-11.30 uur, 14.00-14.30 uur en 15.00-15.30 uur, op zondag 11 september van 12.00-12.30 uur en 14.00-14.30 uur. Het aantal bezoekers is wel beperkt, reserveren kan dus geen kwaad! Huize Opperdoes, Aardappelmarkt 9, telefoon 078-614 03 42, www.damiet.dordt.nl. De toegang is gratis.

125 jaar Koetshuis, Weizigt NMC Speciaal voor kinderen (maar ook volwassenen) herleven oude tijden in het Duurzaamheidscentrum Weizigt. Als één van de 1.000 monumentenschatten die Dordrecht rijk is, neemt Koetshuis Weizigt volop deel aan het thema herbestemming. Op 10 en 11 september ruik je de geur van paarden en hooi en proef je de sfeer uit een rijk verleden. Een tijd dat er nog blauw bloed door Weizigt stroomde en landgoedeigenaar De Roo sr. er de scepter zwaaide. Eind 1900 tuigde hij er zijn paarden op en maakte de koets rijklaar voor een rit langs zijn vele landerijen. Keer terug in die wereld en laat je per paardentram naar Koetshuis Weizigt rijden en bewonder de bijzondere gestalde negentiende eeuwse koetsen. In de paardenstal, waar landheer De Roo ooit zijn paarden liefkoosde, maken digitale presentaties en workshops plaats voor paarden, hooi en mest. Ook de oud-bewoners met personeel zijn deze

dagen weer even op hun landgoed teruggekeerd. Laat je rondleiden door mevrouw of mijnheer De Roo. Of laat de geschiedenis herleven door de aanwezige koetsiers en stalknechten. Landheer De Roo had verschillende koetsen en liet zich vaak daarmee vervoeren. Een koetsier haalt je op (opstapplaats voor terrein Koetshuis Weizigt). Maak per koets een gratis ritje door het prachtige Weizigtpark. Verder kun je in Weizigt NMC de doe- en ontdekexpositie ‘Kletsnat’ bezoeken over het leven onder water, het Aquarama, de Newtonhoek of aai de Kune Kune-varkens, mini-veulen, ezels en geiten. Of leef je uit in de speeltuin! Zaterdag en zondag 12.00 – 17.00 uur, Duurzaamheidscentrum Weizigt, Van Baerleplantsoen 30, 3314 BH Dordrecht, 078 - 770 82 00, weizigt-nmc@dordrecht.nl, www.weizigtnmc.nl.

160 jaar Koninklijke Dordrechtsche Roei- en Zeilvereniging Ook op het water vindt u pronkstukjes van monumenten. De Koninklijke Dordrechtsche Roei- en Zeilvereniging (KDR&ZV) bestaat dit jaar 160 jaar en viert dit met een monumententocht van het zogenoemde oud hout door de stad. Roeien en zeilen is in Dordrecht van oudsher doodgewoon, er is veel water in de buurt. Roeien en zeilen voor het plezier werd pas in de negentiende eeuw populair. Aanvankelijk was plezierroeien in Dordrecht alleen weggelegd voor een enkele welgestelde liefhebber, tot op 27 oktober 1851 de KDR&ZV werd opgericht voor roeiers van alle standen én voor ‘vreemdelingen’. Met dat laatste werden inwoners van Zwijndrecht en Papendrecht bedoeld. De vereniging telt begin 2011 92 boten, van snelle wedstrijdboten tot een schitterende historische en nog vaarklare vloot. Het oudste pronkstuk is de in 1875 gebouwde Wervelwind. Deze 136-jarige dubbel wherry biedt plaats aan twee roeiers en twee stuurlieden. De stuurlieden zitten comfortabel op de stuurbank met rugleuning. In de boot is een klein klokje ingebouwd, naar verluid is dat er in de oorlogsjaren ingebouwd om vóór de avondklok binnen te zijn. De in 1896 gebouwde Ondine is minstens zo mooi. Het is een zeilwherry, dat wil zeggen voor de wind zeilen en tegen de wind in roeien. Dat spaart energie. De riemen steken niet in dollen, maar in wat heet, scheehout. Op zondag 11 september organiseert de vereniging een monumententocht voor de leden in “oud hout”. U kunt ze tussen 10.00 en 11.00 uur bewonderen vanaf de bruggen in de stad en bij de doorvaart door de Wijnhaven, Nieuwe Haven en de Wolwevershaven. Leden die willen deelnemen kunnen zich vooraf opgeven, voor informatie zie de website: www.kdrzv.nl.

Speciale uitgave ‘Oud Gebouw – Nieuw gebruik’ De Stichting Open Monumentendag geeft dit jaar de gelijknamige themapublicatie ‘Oud Gebouw – Nieuw gebruik’ uit. Daarin komen allerlei monumenten en verschijnselen aan bod die met het thema te maken hebben. Het boekje op zakformaat telt 128 pagina’s, is full colour en kost € 7,50. De gids is verkrijgbaar bij Intree Dordrecht | VVV, Spuiboulevard 99. meer informatie of wilt u het boekje online bestellen, kijk dan op www.openmonumentendag.nl. U moet dan wel de verzendkosten betalen.

Speciale activiteiten

Trouwen voor een dag?!

Historische markt

Elkaar altijd al het ‘jawoord’ willen geven, maar nooit de stap echt durven zetten? In dat geval doet Erfgoedcentrum DiEP u een aanlokkelijk aanbod: trouwen voor een dag! En wel op een romantische en fraaie locatie, de Statenzaal van Het Hof. Dit jaar bestaat de burgerlijke stand 200 jaar en om dat te vieren wordt de Statenzaal in Het Hof eenmalig, net als vroeger, omgetoverd tot trouwzaal. Het moment van de gelofte wordt voor de eeuwigheid vastgelegd en gepubliceerd op fotosite Flickr. De geldigheid van het huwelijk verloopt echter om 12 uur ‘s nachts. Een unieke gelegenheid voor twijfelaars of zij die het nog eens over willen doen!

Op zaterdag 10 september is Het Hof ook het podium voor een historische markt. Het initiatief hiertoe is genomen door het Historisch Platform Dordrecht en het Platform Stedelijke Herdenking in samenwerking met Erfgoedcentrum Diep. Alle historische organisaties in de regio is nadrukkelijk gevraagd deel te nemen en zich aan een breed publiek te presenteren. Zaterdag van 11.00 - 16.30 uur op Het Hof.

Braderie Grote Spuistraat De winkeliersvereniging in de Grote Spuistraat organiseert zaterdag een braderie. Er zijn tevens enkele kunstenaars die hun werken tonen. Zaterdag van 10.00 – 17.00 uur in de Grote Spuistraat.

Tussen 12.00 en 17.00 uur staan onze trouwambtenaren klaar voor het voltrekken van uw huwelijk. Haal die mooie jurk en dat strakke pak uit de kast en kleed u op uw mooist! Wie geen trouwkleding heeft, mag natuurlijk iets lenen en zich ter plekke verkleden. Een medewerker van Erfgoedcentrum DiEP verricht op verzoek tevens een klein onderzoek naar de herkomst van uw (nieuwe) achternaam. Alle getrouwde stellen wacht na afloop nog een kleine verrassing… Zaterdag van 12.00 – 17.00 uur in Het Hof. Aanmelden is niet nodig. Deelname is gratis.

Uitgehongerd na het slenteren door de straten en toe aan een culinair hoogtestandje? Kom zondagavond naar de Smaakstraat, schuif aan bij één van de lange tafels en laat u verrassen door de verschillende soorten pasta die uw smaakpapillen, samen met de operakoren, in Italiaanse stemming brengen. Zondag van 16.00 – 21.00 uur in de Nieuwstraat. Meer informatie: www.smaakstraat.nl

Kunstrondje Dordt

Biesboschcentrum Dordrecht

In het historische centrum van Dordrecht zijn op loopafstand van elkaar ongeveer zeventig zaken gelegen, die kunst, antiek en curiosa en/of (antiquarische) boeken verkopen. Deze zaken zijn aaneengesloten in de Dordtse Vereniging van Kunst- en Antiekhandelaren. Deze vereniging organiseert een aantal activiteiten, waaronder de Dordtse Boekenmarkt en het Kunstrondje Dordt.

Bezoek in combinatie met Helsluis, zie Open Monumenten nr. 57 Wie informatie zoekt over de Biesbosch of de natuur wil verkennen, kan terecht bij Biesboschcentrum Dordrecht. Biesboschcentrum Dordrecht is eigendom van Nationaal Park de Biesbosch. De toegang is gratis.

Het Kunstrondje is een wandeling langs deze deelnemende winkels. Bij de deelnemende zaken en Intree Dordrecht | VVV is een gratis brochure te verkrijgen met de route van het Kunstrondje. Speciaal tijdens de Open Monumentendagen op zondag openen verschillende winkels de deuren van 12.00 - 17.00 uur.

Speciale activiteiten

Pastafeest

Het centrum heeft ook een salonboot op zonne-energie, een open fluisterboot op zonne-energie, de ‘zonnepont’ naar een natuurpad en fluisterbootjes die u kunt huren. En er zijn natuurlijk volop wandelmogelijkheden, waaronder het Griendmuseumpad, dat het verleden van griendwerkers duidelijk maakt. Of naar de Helsluis, één van de Open Monumenten. Wees welkom! Vanaf de Merwekade in Dordrecht (de aanlegplaats van de waterbus) of vanaf halte Sliedrecht kunt u met de waterbus naar de Hollandse Biesbosch. Fietsen mogen gratis mee. Vanaf de steiger is het ongeveer 800 m naar het Biesboschcentrum en circa 1 km naar de Helsluis. Per auto: Op A15 of A16 afslag DordrechtPapendrecht (N3). Op N3 afslag Hollandse Biesbosch. Onderaan de afslag bij stoplicht direct rechtsaf Baanhoekweg op. Na 4 km begint de Hollandse Biesbosch. Volg de borden naar het Biesboschcentrum Dordrecht. Vanaf hier is het circa 1 km lopen door de prachtige natuur van de Biesbosch naar de Helsluis. Reguliere openingstijden: mei t/m september dagelijks 09.00 – 17.00 uur.

Rondvaart s.s. Pieter Boele De voormalige Rijn-stoomsleper werd in 1893 gebouwd op de werf van P. Boele te Bolnes. Tot 1965 heeft de sleper een beroepsmatig bestaan gehad. Vanaf 1987 is de nog enige in zijn soort bestaande Rijnsleper in beheer bij Stichting Dordt in Stoom. Het vaartuig is regelmatig te zien bij evenementen en is eveneens te huur voor het varen met gezelschappen van maximaal 55 personen. Op zaterdag 10 september kunt u een 45 minuten durende rondvaart maken op de ruim honderdvijftienjarige stoomsleper Pieter Boele! U kunt inschepen op het Groothoofd. Tijdens de vaart is de stoommachine (benedendeks) te bezichtigen. Stoomsleper Pieter Boele, afvaart Groothoofd.

Zaterdag elk heel uur tussen 12.00 en 16.00 uur. Prijs: € 4,50, kinderen 4 t/m 12 jaar € 3,50, kaartverkoop aan boord.

Vanuit het centrum kunt u de prachtige natuur ook per kano of fluisterboot bewonderen. Beleef de stilte van de natuur en het oorverdovende geluid van vogels, bijen, vissen en het water! Op zondag 11 september vaart van 10.30 tot 16.30 uur ieder uur de Sterlingpont naar Huiswaard waar u kunt wandelen in de Nieuwe Merwelanden. De laatste afvaart is om 15.30 uur. Kosten hiervoor zijn € 5,- p.p.

Speciale activiteiten

Speeltijd! Speelgoed toen en nu Kaatseballen, voetballen, tikkertje of verstoppertje spelen: spelen kan soms heel eenvoudig zijn. Daar heb je lang niet altijd grote ridderkastelen en games voor nodig. Zou dat altijd zo zijn gegaan? Hoe speelden kinderen vroeger en wat is daarvan nu nog bewaard? In de collectie van Erfgoedcentrum DiEP is veel bijzonder speelgoed te vinden, zelfs van 500 jaar oud. Waar speelden kinderen mee en hoe anders is dat nu? Wie dat wil weten, is welkom in Speeltijd! Kom spelen, met of zonder kinderen, en bezoek deze ‘actieve’ tentoonstelling. Zaterdag 11.00 – 17.00 uur, zondag 13.00 – 17.00 uur in Het Hof. De toegang is gratis.

Tussen de lakens

GD advertentie 170x87,5mm.indd 1

20-06-11 15:16

Paardentram

Kijk op mensen... Zo divers als mensen zijn, zo gevarieerd zijn onze oplossingen. Want ontwikkelen en bouwen, onderhouden en beheren doe je voor mensen. Al meer dan een eeuw bouwen wij aan de meest uiteenlopende projecten en kijken verder dan alleen stenen. Het bouwproces is ons thuis. Daarom zijn wij net zo bekwaam in het initiëren en ontwikkelen als in het bouwen en beheren. Dat is Van Wijnen.

www.vanwijnen.nl

Van Wijnen Dordrecht B.V. Calandstraat 4 3316 EA Dordrecht T 078-633 39 11 dordrecht@vanwijnen.nl

...kijk op bouwen

Op zaterdag 10 en zondag 11 september rijden er van 12.00 – 16.00 uur drie paardentrams van Stapvoets rond door de binnenstad over twee routes. U kunt gratis gebruik maken van de trams en open afstappen bij verschillende monumenten en bezienswaardigheden. Op de plattegrond op de pagina’s 36 - 37 van dit boekje vindt u de verschillende routes. Het is mogelijk om over te stappen op de Visbrug. ZATERDag EN ZONDAG van 12.00 – 16.00 uur. Gratis!

Tentoonstellingen Beleef de geschiedenis in 3D!

In de Statenzaal in Het Hof draait een 3D-film waarin het belang van de belangrijke Eerste Vrije Statenvergadering voor de toekomst van Nederland wordt onderstreept. In zes minuten ontdekt u hoe deze vergadering voor altijd onze geschiedenis veranderde. Zondag 13.00 – 17.00 uur in Het Hof. De toegang is gratis.

Hoe zag het slaapkamermeubilair er in de negentiende eeuw uit? En hoe ontwikkelden de slaapkamergewoontes en -gebruiken zich in de afgelopen twee eeuwen? Op deze en andere slaapkamervragen wordt een antwoord gegeven in de tentoonstelling Tussen de lakens in Huis van Gijn. Beddengoed, poppenmeubels, prenten, tekeningen en slaapkamermeubilair geven een beeld van de ontwikkeling van de slaapcultuur in de negentiende eeuw. Zaterdag en zondag 11.00 – 17.00 uur in Huis van Gijn. De toegang is gratis.

Verzamelaars in Dordrecht Een ruime selectie van verzamelde schilderijen geeft een fraai beeld van de smaak en betrokkenheid van de belangrijkste verzamelaars uit de beginperiode van het Dordrechts Museum. Daarnaast zijn vele niet eerder tentoongestelde schilderijen van hedendaagse Dordtse verzamelaars tentoongesteld. Een uit gelezen selectie van verrassende en unieke schilderijen van de zeventiende tot en met de negentiende eeuw laat zien dat er nog steeds belangrijke verzamelaars in de stad zijn. Zaterdag en zondag 11.00 – 17.00 uur in het Dordrechts Museum. De toegang is gratis.

Bereikbaarheid

Parkeren van auto en fiets

Openbaar Vervoer

Met de auto?

Waterbus

In het centrum van Dordrecht zijn vijf parkeergarages die aangegeven worden door het parkeerverwijzingssysteem.

Dordrecht is vanaf Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht, Hendrik-Ido Ambacht, Alblasserdam, Ridderkerk, Krimpen aan den IJssel en Rotterdam ook bereikbaar met de Waterbus. Deze legt aan op de Merwekade (vanuit richting Papendrecht, Sliedrecht en Rotterdam) en de Hooikade (vanuit Zwijndrecht). Kaartjes zijn aan boord te koop of maak gebruik van uw OV-chipkaart. Fietsen gaan gratis mee. Informatie: www.waterbus.nl

De Parkeergarage Spuihaven (ingang Spuiboulevard, achter

het Stadskantoor) is 24 uur per dag geopend. De Parkeergarage Veemarkt (ingang Van Godewijckstraat,

achter Belastingkantoor) is 24 uur per dag geopend. De Parkeergarage Achterom (ingang Achterom) is 24 uur per

Bereikbaarheid

dag geopend. Deze parkeergarage aan het Achterom is nabij Intree Dordrecht | VVV en het stadscentrum. De Parkeergarage Visstraat (ingang Korte Breestraat) is op vrijdag 9 en zaterdag 10 september open van 08.00 tot 02.00 uur en op zondag 11 september van 11.00 tot 18.00 uur. De Parkeergarage Drievriendenhof (ingang Korte Kolfstraat) is op vrijdag 9 en zaterdag 10 september open van 07.30 tot 22.00 uur en op zondag 11 september van 11.00 tot 18.30 uur.

Gratis P-terreinen

Bus

Gratis parkeren is mogelijk op het Parkeerterrein Weeskinderendijk aan de Dokweg, ingang Weeskinderendijk. Vanaf dit parkeerterrein is het ongeveer 10 minuten lopen naar de Grote Kerk en de historische binnenstad. Op zaterdag rijdt er tussen 10.00 en 17.30 uur een bus naar de binnenstad met haltes bij het Stadskantoor en het ANWB kantoor op de Spuiboulevard. Dag en nacht gratis parkeren is mogelijk op Parking Energiehuis aan de Noordendijk. Hiervandaan vertrekt buslijn 10 om het kwartier naar het centrum (op zondag om het half uur).

Tussen het NS-station Dordrecht en de gratis Parking Energiehuis rijdt buslijn 10 een route door het centrum. Er is elke 250 meter een halte. De informatiekiosk van Arriva bevindt zich aan de rechterzijde van het NS station, bij het busstation. Informatie: www.arriva.nl Meer informatie over bereikbaarheid:

www.dordrecht.nl/bereikbaarheid

Met de fiets? In het centrum zijn twee gratis fietsenstallingen. De Fietsenstalling Statenplein (ingang Kolfstraat, bij V&D) en de Fietsenstalling Achterom (ingang om de hoek van Intree Dordrecht) zijn op vrijdag 10 en zaterdag 11 september open van 06.30 tot 00.00 uur. Op zondag 11 september zijn de fietsenstallingen die dag open van 11.30 tot 17.30 uur.

Duurzaamheidscentrum Weizigt Ontdek het bij Weizigt - Duurzame Stadsboerderij: nieuwste technieken van duurzaam bouwen, binnenen buitenverblijven met dieren en knuffelweides - Koetshuis Weizigt: tentoonstellingen, Newtonhoek en informatie over duurzaamheid - Klimaatkas en Bijenstal op 2 ha tuinen, Aquarama met watertentoonstelling - Verhuur vergaderruimtes voor allerlei organisaties

Duurzaamheidscentrum Weizigt Van Baerleplantsoen 30 3314 BH Dordrecht (078) 770 8200 weizigt-nmc@dordrecht.nl www.weizigtnmc.nl

Monumentaal vakmanschap! Vlaardingen: 010 4 3 4 42 55

Dordrecht: 078 613 5 3 3 5