Editoriaal

Investeren in geestelijke gezondheidszorg

EDITORIAAL

Psychische kwetsbaarheid wordt hét gezondheidsthema van de komende decennia. Dat was al langer duidelijk, maar de coronacrisis stelde het probleem op scherp. Eén op de vier burgers in ons land kampen in de loop van hun leven met een geestelijk gezondheidsprobleem; veel mensen krijgen té laat gepaste hulp, met een hoge maatschappelijke kost en een lagere levenskwaliteit als gevolg.

We besteden slechts 6% van ons BNP aan geestelijke gezondheidszorg, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie 10% adviseert. Studies tonen overvloedig aan dat inzetten op geestelijke gezondheidszorg wel degelijk loont: voor de gezondheid en het welzijn van alle mensen eerst en vooral, maar ook uit economische en financiële overwegingen. Investeren in preventie, vroegtijdige detectie en behandeling van psychische aandoeningen vermijdt langdurige arbeidsongeschiktheid en oplopende ziektekosten voor de samenleving.

Tien jaar geleden werd de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg ingezet. We zijn nu duidelijk aanbeland in een nieuwe fase. Corona heeft velen doen reflecteren hoe we verder moeten gaan hervormen, en wat de sturende principes bij die hervormingen en nieuwe investeringen moeten zijn. Zorgnet-Icuro pleit voor een grondig en doordacht plan. We zijn ervan overtuigd dat we de platgetreden paden moeten verlaten en ons niet mogen laten leiden door ingebakken mythes en veronderstellingen. Meer investeren in steeds dezelfde zorgvormen levert niet noodzakelijk ook een beter resultaat. Er is een wetenschappelijk onderbouwde benadering nodig.

Recent publiceerde Zorgnet-Icuro in samenwerking met prof. Ronny Bruffaerts de publicatie De Mythes voorbij, waarin we pleiten om het public health perspectief voorop te stellen. Dat perspectief vertrekt van objectieve, wetenschappelijke informatie over psychische stoornissen in het geheel van de bevolking. Uitgangspunten zijn de volgende basisvragen: Hoe vaak komen psychische problemen voor op het niveau van de bevolking? Wanneer ontstaan psychische problemen? Hoe groot is de behandelkloof? Hoe, waar en bij wie zoeken mensen met psychische problemen hulp? Hoe kunnen we stoornissen vroeger detecteren en op tijd adequate hulp bieden? Al die bevindingen en wetenschappelijke data kunnen ons een beter inzicht bieden op welke manier we de problemen inzake geestelijke gezondheid het best aanpakken, waarop we in de toekomst moeten inzetten.

Enkele belangrijke vaststellingen zijn onder meer dat drie kwart van de psychische problemen ontstaat vóór de leeftijd van 27 jaar. Het is dus bijzonder belangrijk om meer en beter te gaan investeren in het mentaal welzijn van kinderen en jongeren, om vroeg problemen op te sporen, al van in de kleuter- en de lagere school. Een belangrijke vraag is ook hoe we mensen er bewust kunnen van maken op tijd hulp te zoeken. We weten dat wie psychische problemen heeft, het naar hulp zoeken vaak heel lang uitstelt. Ze zijn ervan overtuigd dat ze hun problemen “zelf kunnen oplossen”. Veel stoornissen blijven daardoor te lang onbehandeld, waardoor ze later veel erger worden en er op dat moment een meer gespecialiseerde behandeling nodig is.

Op basis van wetenschappelijke data moeten we op zoek gaan naar nieuwe en andere dan de klassieke recepten om onze geestelijke gezondheidszorg verder uit te bouwen. Vertrekken van welbepaalde, goed omschreven gezondheidsdoelstellingen is cruciaal. Preventie, vroege opsporing, ambulante zorg, groepstherapieën zijn leidende sleutelbegrippen. Vier experten reflecteren in deze Zorgwijzer alvast op welke manier zij deze uitgangspunten kunnen toepassen voor hun beleidsdomein: de kinderopvang, het onderwijs, de eerste lijn, suïcidepreventie. Ze reiken enkele pistes aan die we in de komende jaren met alle stakeholders verder moeten uitbouwen. Voor een beter geestelijk gezond Vlaanderen.

Margot Cloet Gedelegeerd bestuurder