Girokantoor | LEEUWARDEN

Bouw: 1971

Adres: Tesselschadestraat 1, Leeuwarden

Nu: kantoor ING

BONNEMA’S FUTURISTISCHE PADDENSTOEL

Architect Abe Bonnema uit Stiens is meer dan wie ook bepalend geweest voor hoe Leeuwarden eruitziet. Hij ontwierp er 268 gebouwen, waaronder de Achmeatoren vlak bij het station, tien forse galerijflats en meerdere blokken met eengezinswoningen in de stijl van het Nieuwe Bouwen. Zijn brutalistische pièce de résistance is het Girokantoor: een gebouw als een gestileerde paddenstoel van 55 meter hoog. Tegenwoordig houdt ING Leeuwarden hier en in de belendende panden kantoor.

Vanaf de jaren zestig werd in hartje Leeuwarden een flink blok negentiende-eeuwse oudbouw afgebroken om plaats te maken voor een kantooras die loopt van de Tesselschadestraat tot aan de Lange Marktstraat. Leeuwarden lijkt ernaar te hebben gestreefd om hoofdstad van het verzekeringswezen te worden. Op de as zijn of waren gevestigd: FBTO, Avero, Achmea, Aegon, OBF. Veel van deze verzekeringsgebouwen werden ontworpen door Bonnema Architecten.

Het Girokantoor is gebouwd als paddenstoelconstructie. Bonnema koos hiervoor, aldus de Leeuwarder Courant in 1975, omdat dan ‘speelser’ kon worden gebouwd op de begane grond en de straat waaraan het gebouw stond zo ‘een minder kolossaal begin- of eindpunt kreeg’. In 1983 gaf Bonnema in dezelfde krant een meer functionele reden, die mogelijk de invulling is van dat ‘speelser’ bouwen. Postgiro wilde een multifunctioneel bedrijfsrestaurant op de begane grond met dansgelegenheid en toneelzaal. Om daar minder hinderlijke kolommen te hebben, werd het gebouw opgetild.

De steel van de paddenstoel is een betonnen kern van 10 bij 10 meter met daarin het trappenhuis, de liften en het sanitair. De hoed van de paddenstoel bestaat uit een uitkragende betonnen schaal die de kantoorvloeren draagt. In het béton brut van de schaal is duidelijk het patroon te zien van de bekisting. De rand van de schaal mondt uit in trapeziumvormige blokken, waarop uitstekende verticale betonnen balken rusten die het grid bepalen. Rondom de steel bevindt zich laagbouw, waarin de kantine met dakterras, een postkantoor en een patio waren gevestigd. Architect Frans van Gool ontwierp rond 1980 de uitbreiding van deze laagbouw, met de steel verbonden aan de zuidwestkant. Kunstenaar Marte Röling was medeverantwoordelijk voor het oorspronkelijke interieur- en kleurontwerp. Haar credo was: kleur is de kers op de taart. In de Leeuwarder Courant van 1975 wordt in een column – waarin Bonnema ‘de Friese troetelarchitect’ wordt genoemd – gesteld: ‘Wat het Girokantoor betreft kan Leeuwarden huiverige PTT’ers uit de Randstad met trots wijzen op een werkomgeving van een onnavolgbare progressiviteit in vorm en kleur.’ Aan de centrumkant siert sinds 1975 Rölings lichtkunstwerk Schrijvende Hand de gevel, 13 bij 6,5 meter groot. De duimnagel is nog steeds ouderwets Giroblauw. (MH)