Amsterdam: de vrijzinnige en creatieve stad waar alles kan. Een modestad met een geheel eigen karakter en een eigenzinnige geschiedenis. MAISON AMSTERDAM gaat over mode in een Amsterdamse context en vertelt over hoe de stad, de mode en de vrijheid met elkaar verbonden zijn. Struin langs plekken in Amsterdam als de Dam, de Zeedijk, de Javakade en het Vondelpark. Iconische haute couture en innovatieve designs prijken naast kostuums van de Amsterdamse modepaleizen. Revolutionaire modetrends, zoals de ministijl van de jaren zestig en de opkomst van de jeans, hebben een plek naast andere modestijlen die voortkomen uit viering en protest, zoals hippie en punk. MAISON AMSTERDAM is een kruisbestuiving tussen hedendaagse en historische mode, een zoektocht naar wat de stad te bieden heeft. MAISON AMSTERDAM is ook de titel van een grote modetentoonstelling in De Nieuwe Kerk, zes maanden lang ’s lands grootste modehuis. Een tentoonstelling in samenwerking met het Amsterdam Museum en met aanvullende bruiklenen van andere musea, toonaangevende modeontwerpers en particulieren.
www.wbooks.com
MAISON AMSTERDAM
Spui gezien richting Singel met links een auto en rechts op de stoep een meisje met hoed en tas, ca. 1930. Fotograaf: Bernard F. Eilers, Collectie Bernard F. Eilers, Stadsarchief Amsterdam
Op het terras van café Alta, Rembrandtplein 5. Drie modieus geklede, rokende vrouwen aan een tafeltje, op een vroege voorjaarsdag, maart 1938. Fotograaf: Bernard F. Eilers, Collectie Bernard F. Eilers, Stadsarchief Amsterdam
Twee meisjes steken de Dam over, de Bijenkorf op de achtergrond, 1966. Fotograaf: Ed van der Elsken, Nederlands Fotomuseum
Beethovenstraat, 1967. Fotograaf: Ed van der Elsken, Nederlands Fotomuseum
Maison Bestaat er zoiets als het Amsterdamse modebeeld? In deze tentoonstelling brengen we een parade van tweeënhalve eeuw eigenzinnige en inspirerende ontwerpen voor het voetlicht. We delen de verhalen van ontwerpers, hun modellen en de dragers: vrije, experimentele en kritische geesten van toen én van nu. De huidige modevernieuwers bouwen voort op 250 jaar Amsterdamse modegeschiedenis. Als hedendaagse ontwerpers een bezoek brengen aan de historische modecollectie van het Amsterdam Museum − een onuitputtelijke modeschatkamer − vertellen zij altijd weer hoe inspirerend het werk van hun voorgangers is. Ze voelen als geen ander aan hoezeer zij zelf in een traditie staan en daarop voortbouwen − of er juist uit los willen breken. Mode laat zich niet alleen inspireren door haar eigen geschiedenis, maar ook door de stad. Amsterdam is een magneet voor mensen die zoeken naar vrijheid, naar een plek waar zij zichzelf kunnen zijn en zich kunnen uitdrukken. De claim van vrijheid en vrijzinnigheid die Amsterdam in zich draagt, wordt zichtbaar in haar eigenwijze mode- uitingen. Het is niet voor niets dat de scouts van de grote modehuizen de Amsterdamse straten afstruinen om de laatste modetrends op te pikken. En dat lokale ontwerpers en labels internationale podia weten te bereiken. De vrijheid van expressie is sinds de jaren 1980 bij uitstek te zien in het uitgaansleven. Dat is waar mensen elkaar bekijken en gezien willen worden. Bij het bedenken van deze tentoonstelling had niemand kunnen voorzien dat juist het nacht- en uitgaansleven zo lang op slot zou gaan vanwege de coronapandemie. Wij hopen dat bij de opening van MAISON AMSTERDAM de levende catwalk van het uitgaansleven weer opbloeit en dat de stad, de straat en de nacht weer het toonbeeld van Amsterdamse mode worden.
34
Amsterdam Voor MAISON AMSTERDAM. De stad, de mode, de vrijheid sloegen De Nieuwe Kerk en het Amsterdam Museum de handen ineen. We hadden deze tentoonstelling niet kunnen maken zonder steun van een groot aantal bruikleengevers, ontwerpers, creatieve en financiële partners én mensen die ons scherp hielden bij het maken van keuzes. Bij het samenstellen van MAISON AMSTERDAM realiseerden we ons dat de vrijheid om te maken, te dragen en te zijn wie je wilt zijn niet vanzelfsprekend en gegarandeerd is. Het Amsterdamse modebeeld moet telkens opnieuw worden vormgegeven en het is niet evident dat lef en innovatie rode draden blijven. We wensen Amsterdam, de modeontwerpers en alle modelief hebbers toe dat deze tentoonstelling zal inspireren en zal bijdragen aan een leven dige stad die altijd een warm (t)huis voor de mode zal zijn.
De Nieuwe Kerk Annabelle Birnie Directeur Paul Mosterd Adjunct-directeur
Amsterdam Museum Judikje Kiers Directeur Margriet Schavemaker Artistiek directeur
Volgende pagina—De Amsterdam Rainbow Dress in De Nieuwe Kerk van de Amsterdam Rainbow Dress Foundation (2016), Mattijs van Bergen, Arnout van Krimpen, Jochem Kaan en Oeri van Woezik. Collectie Amsterdam Museum. Foto in De Nieuwe Kerk: Dario & Misja, 2019
35
Beeldessay
Damrak, 1983. Straatmode Fotograaf: Ed van der Elsken,
1
Nederlands Fotomuseum
Voorwoord
34
Maison Amsterdam
41
Maison Amsterdam
INTRODUCTIE Maison Amsterdam. De stad, de mode, de vrijheid... Door Laurindo Andrea
42
Smaakmakers van de stad Door Bregje Lampe
58
DE STAD 71
Jonge vrouw in minimode op de Dam, 1972. Foto: Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Anefo
38
Spuistraat 72 Spui 74 Paradiso 76 Vondelpark 78 Leidseplein 80 Oosterpark 82 Oostelijk Havengebied 84 Zeedijk 86 Concertgebouw 88 Denim City 90 Dam 92 De Mirandabad 94
Inhoudsopgave
Maison Amsterdam
DE MODE, DE VRIJHEID
95
Het virus, de stad en de vrijheid Door Cécile Narinx
96
Emancipatie van de vrouw Door Clarice Gargard
104
Waarom mijn kast zich vult met mode uit Amsterdam Door Carmen Hogg
108
Wat we er samen van maken Door Madeleijn van den Nieuwenhuizen
122
Literatuur Met dank aan Colofon
125 126 127
Beeldessay
129
Couture
Dylan Westerweel, Show Lichting 2019 in De Nieuwe Kerk. Fotograaf: Peter Stigter
39
MAISON AMSTERDAM. De stad, de mode, de vrijheid... — L aurindo Andrea, modevormgever en modehistoricus, gespecialiseerd in koloniale modegeschiedenis in mondiale context
Ninke Bloemberg is modeconservator bij het Amsterdam Museum en het Centraal Museum in Utrecht. Daarvoor werkte ze onder meer bij het Rijksmuseum en de Arnhem Mode Biënnale en is ze betrokken bij ICOM Costume, Modemuze en Europeana Fashion Heritage. Tentoonstellingen zoals Voices of Fashion: Black Couture, Beauty & Styles en HAAR! Menselijk haar in mode en kunst zijn enkele van haar succesvolle recente projecten. Pieter Eckhardt is conser vator bij De Nieuwe Kerk en De Hermitage Amsterdam. Eerder was hij werkzaam bij het Rijksmuseum en NOS. Ook was hij kunstredacteur van het televisieprogramma De Wereld Draait Door en tentoonstellingsmaker van beide edities van het DWDD Pop-Up Museum.
Lichtgroene A-lijn tule jurk met een marihuana blad en de tekst Amsterdam. Ontwerp van het modeduo Viktor & Rolf. Voorjaar/zomer-collectie Fashion Statements, 2019. Fotograaf: Peter Stigter
...een tentoonstelling met een prikkelende titel. Want, kun je spreken van Amsterdam als modestad? En hoe is de tentoonstelling tot stand gekomen? Welke keuzes zijn er gemaakt en wat komt er kijken bij het samenstellen ervan? Om hierachter te komen, ging ik in gesprek met de twee samenstellers: Ninke Bloemberg, conservator mode bij het Amsterdam Museum, en Pieter Eckhardt, conservator van De Nieuwe Kerk Amsterdam. Is Amsterdam volgens jullie een echte modestad? Pieter: Zeker! Daar kwamen we gaandeweg al snel achter. Voor ons onderzoek naar een mogelijke tentoonstelling zijn we eerst in de omvangrijke modecollectie van het Amsterdam Museum gedoken. Bekende ontwerpers als Max Heymans, Frans Molenaar, Frank Govers, Puck & Hans en Fong Leng. Het zijn grote namen uit de Amsterdamse modewereld! En dan hebben we het nog niet over de vele talenten die volgden. Al snel kwamen we tot de conclusie dat we dáár iets mee moesten doen. We besloten een ode te brengen aan Amsterdam als modestad. Ninke: Zo ontstond MAISON AMSTERDAM, een maison met een eigenwijze Amsterdamse knipoog. Het is voor het eerst dat er zo’n grote mode tentoonstelling wordt gehouden met
43
onze hoofdstad als centraal thema. En dat is best spannend, maar ook hoog tijd! Wat betekent de stad voor mode, en de mode voor de stad? Lange tijd komt de invloed vooral uit het buitenland: het Franse hof, de Engelse snit of kopieën naar de couturiers in Parijs. Via mode huizen als Hirsch & Cie bereikt de haute couture Amsterdam. Maar ons land brengt ook zelf grootheden voort, denk aan Charles Montaigne. Hij is een van de eerste grote Nederlandse couturiers die zich met succes in Parijs vestigde en daar bij ‘de grote acht’ hoorde. Bij terugkomst in 1953 richtte hij in Amsterdam de École de Couture Charles Montaigne op, de opleiding die nu bekend staat als AMFI (Amsterdam Fashion Institute). Wat ik trouwens ook interessant vond, is dat we allerlei grote internationale namen tegenkwamen met een link naar Amsterdam. We vonden modeshows terug van bijvoorbeeld Pierre Cardin in 1963 in het Hilton
50
51
Met dank aan Founder Vriendenloterij Maison Amsterdam wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van Mondriaanfonds Fonds21 Prins Bernhard Cultuurfonds Amsterdam Fonds voor de Kunst Blockbusterfonds Mediapartner Mirror Mirror Reispartner SRC Reizen Met dank aan Stichting Julius Leeft! Stichting Vrienden van de Nieuwe Kerk Particuliere donateurs