nr 5 2017 € 8,95 verschijnt per jaar 3 •• juli/aug april 2017 • € •8,95 verschijnt 8x per8xjaar diap
's-Hertogenbosch
Bart Hess
Ontwerpen tussen mode en kunst Bergen
nr 5 / 2017
Vakantie
Landerige schilderijen van Diederik Gerlach Parijs
Tuin & kunst
Bloemen, borders en glazen plantmodellen
ED & DESIGN KUNST, ERFGO
+ de tentoonstellingsagenda 36 pagina’s gratis bijlage
gsagenda nstellin ht e overzic tentoo st complet
03
JUL
27
AUG
het mee
diap
u
LEIDEN
useum Sieboldh
Japanm
ASSEN Drents laats
h Museum GOES Historisc
EELDE Museum
en De Beveland
De Buitenp
Museum
01
JUL
07
JAN
06
JUL
10
SEP
01
JUL
03
SEP
Verliefd op de realiteit EERBETOON AAN CAREL WILLINK Ruurlo
100 magenta
Op reis: kunstenaarshuizen in Europa
11
ift nr 5 /
umtijdschr
e bij muse
gratis bijlag
2017
www.m
useumt
ijdsc
INHOUD-
beeld omslag: Carel Willink, ‘Portret van Mathilde’, 1975, olieverf op doek, 205 x 120 cm, Gorssel, Museum More
40
museumtijdschrift.nl
nr.5 / juli-augustus 2017
Diederik Gerlach, ‘Urlaub’, 2016, gouache op papier, 36 x 56 cm, coll. kunstenaar (foto: Gert Jan van Rooij)
24
Bart Hess, ‘Mutants’, 2009, film/foto
6
62
MODERNE KUNST
18 Carel Willink
Kasteel als nieuw thuishonk voor gedreven realist Homme Siebenga DESIGN
24 Bart Hess 33
Tien jaar bivakkeren tussen vormgeving, mode en kunst door Jeroen Junte KUNST & ERFGOED
33 Op reis 11-17
MUSEUM - KORT 28 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Van huwelijksportretten en sterke vrouwen tot de spelende mens en cementwagens in elegant filigrain.
71-77 MUSEUM & MEER het atelier David Bade de conservator Valery Mak de kunstenaar Kamp Seedorf boeken & meer
30 51
COLUMNS
Oek de Jong Egyptomanie Maria Barnas Op weg naar Esther Tielemans
Elf kunstenaarshuizen in Europa voor bezoek of ter inspiratie door Erik Spaans INTERVIEW
40 Diederik Gerlach
Hij houdt niet van vakantie, maar zijn werk getuigt van zalig nietsdoen door Stefan Kuiper MODERNE KUNST
44 Wonderschoon
Wie de dubbelliefde kunst en tuinieren koestert, reist naar Parijs door Nanda Janssen MODERNE KUNST
52 Jean Dubuffet
Outsider Art Museum toont zijn geliefde werk van geesteszieken door Ida Boelema HEDENDAAGSE KUNST
56 Bill Viola
Groot videokunstenaar of pseudomysticus? door Edo Dijksterhuis HEDENDAAGSE KUNST
62 Laatbloeier
Edward Krasiński en zijn absurdistisch universum herontdekt door Robert-Jan Muller
7
‘A Hunt for High Tech’, 2007, film, textiel
24
EEN NIEUWE HUID
De eigenzinnige en succesvolle Nederlandse ontwerper Bart Hess bivakkeert in het grensgebied van vormÂgeving, mode en kunst. Hij creĂŤert geen jurk of object, maar een ervaring, met het lichaam als basis. DOOR JEROEN JUNTE
25
Word nu abonnee & ontvang dit kunstboek als welkomstcadeau!
• GRATIS (t.w.v. € 24,95) • door Din Pieters, oudhoofdredacteur Museumtijdschrift • ruim 300 topwerken uit Nederlandse museumcollecties
• 8 x Museumtijdschrift voor € 67,50 • € 5 korting voor Museumkaarthouders, 65+ en studenten • inclusief Tentoonstellingsagenda op handig zakformaat met ruim 1000 exposities
Word nu abonnee of geef een abonnement cadeau! Stuur de antwoordkaart achterin retour, ga naar museumtijdschrift.nl/winkel of bel 038 – 467 34 00.
OP REIS 11 kunstenaarshuizen in Europa Het is zomer en dus trekken we eropuit. Museumtijdschrift koos elf kunstenaarshuizen in Europa om te bezoeken of ter inspiratie. Van Birdaard tot Kirkcudbright en van zelf ontworpen tot verbouwd. DOOR ERIK SPAANS
FOTO: URBAN JÖRÉN
33
The Red House, noordkant met middeleeuwse put
FOTO: THE HISTORY BLOG
entreehal
Ruurd Wiersma Hûs, interieur en exterieur
THE RED HOUSE, LONDEN (ENGELAND) Naast schrijver, dichter en socialistisch activist was William Morris (1834-96) een leven lang werkzaam als ontwerper. Meubilair, boekomslagen, glas-in-loodramen, behang… zelfs voor een nieuwe wereldorde draaide hij zijn hand niet om. Uiteraard ontwierp hij (met architect Philipp Webb) zijn eigen huis, in Bexleyheath. Als exponent van de ‘Arts and Crafts’beweging verzette hij zich tegen industriële nieuwlichterij en propageerde hij ambachtelijk handwerk in een stijl die teruggrijpt op Middeleeuwen en gotiek. Dat zie je terug in zijn woning. Het exterieur is van rode baksteen (vandaar de naam) terwijl inrichting, meubilair en wanddecoraties (onder anderen van Edward Burne-Jones) zich laten lezen als een beginselprogramma van zijn artistieke idealen. Financiële problemen dwongen Morris in 1865 het huis te verkopen. Gelukkig was het nog betrekkelijk ongeschonden toen de National Trust het in 2003 aankocht. nationaltrust.org.ukred-house
38
RUURD WIERSMA HÛS, BIRDAARD (FRIESLAND) In 1965 besloot melkvaarder Ruurd Wiersma (1904-80) de wanden van zijn huisje te verfraaien. Hij had geen enkele artistieke scholing maar het schilderen zat hem al lang “in de kop” en dus ging hij voortvarend aan de slag met fietslak die hij bij een lokale middenstander kocht. Vijf jaar later was zijn woning van plint tot plafond beschilderd met voorstellingen van weilanden, vogels en bloemen, de melkvaart, dames in badpak en de Elfstedentocht. Aan perspectief had hij een broertje dood en het mengen van verf ten behoeve van kleurnuanceringen achtte hij eveneens onnodig. Als vertegenwoordiger van de ‘naïeve’ schilderkunst groeide Wiersma uit tot een lokale beroemdheid. De ongekunsteldheid van zijn rechttoe-rechtaanschilderingen spreekt nog altijd tot de verbeelding. ruurdwiersma.nl
Casa Relvas, buitenaanzicht en de fotostudio
Van atelier tot woonhuis
I
CASA–ESTÚDIO RELVAS, GOLEGÃ (PORTUGAL) Carlos Relvas (1838-94) groeide als telg van een aristocratische familie op in Golegã, een Portugese provincieplaats die voornamelijk bekend is om zijn paardenmarkt. Schermen en paardrijden vormden de voornaamste bezigheden van de jonge Relvas totdat hij als twintiger gegrepen werd door het nieuwe medium fotografie. Op zijn wereldwijde reizen fotografeerde hij steden en landschappen, maar vooral ook mensen van de meest uiteenlopende rangen en standen. In 1876 liet Relvas in zijn geboorteplaats een huis bouwen dat hij als fotostudio inrichtte. De tweede verdieping is geheel opgetrokken uit staal en glas en heeft gordijnen waarmee de hoeveelheid licht nauwgezet kan worden gereguleerd. Het museum maakt inzichtelijk hoeveel inspanning er in de negentiende eeuw nodig was voor het maken van een foto. casarelvas.com
Zelfs voor een nieuwe wereldorde draaide William Morris zijn hand niet om.
nformatie over nog veel meer te bezoeken kunstenaars huizen is te vinden op de site van het Artists Studio Museum Network, een netwerk waar veel kunstenaarshuizen in Europa bij elkaar zijn gebracht. Zo vind je daar onder andere Tromp’s Huys op Vlieland, het Carl Eldhs Atelier Museum in Stockholm en The Red House in Londen. artiststudiomuseum.org Ook het Iconic Houses Network, een bundeling van beroemde, moderne huizen wereldwijd uit de twintigste eeuw en vijf jaar geleden opgericht door Natascha Drabbe, richt zich de komende vijf jaar naast architectenwoningen op huizen en ateliers van kunstenaars. Soms kan in de woning ook worden overnacht. Hierbij zijn onder meer aangesloten het Theo van Doesburghuis in Meudon, het Dorich House in Londen, het atelier van Georg Kolbe in Berlijn en de woning van Georgia O’Keeffe in Abiquiu, Nieuw Mexico. iconichouses.org
Erik Spaans is kunsthistoricus en journalist
39
t i u n e t e o Gr n a t s i h c a Gerl
‘Ferienglück’, 2016, olieverf op paneel, 24,5 x 47 cm
40
KUIPER FOTO: STEFAN
Diederik Gerla
ch
Hoewel zijn schilderijen getuigen van landerigheid en zalig nietsdoen, is Diederik Gerlach zelf geen voorstander van vakantie. Een gesprek met de Nederlandse kunstenaar in Berlijn. DOOR STEFAN KUIPER
O
f hij zelf goed kan lanterfanten? Diederik Gerlach (1956) hoeft er niet lang over na te denken: “Niet echt. Wanneer ik met vakantie ga moet er toch altijd een museum worden bezocht. Ik snap de ziekelijke reisdwang van mijn mede-Nederlanders ook niet zo goed. Al die pogingen om het kikkerland te ontvluchten: zo vermoeiend. Mensen, denk ik vaak, blijf toch lekker thuis. Aan de andere kant: ledigheid is voor mij als kunstenaar wel belangrijk. Lege uren in het atelier – ik heb ze nodig. Ik moet de vrijheid hebben om te kunnen rondlummelen tot de leegte dermate beklemmend wordt dat ze wel opgevuld móet worden. Op zulke momenten ontstaan de beste ingevingen.” Gerlach ontvangt op de plek waar hij de helft van het jaar woont: zijn huis in de Berlijnse wijk Tegel, tegenover Schinkels Humboldt-Schloss (Schloss Tegel). Hij is begin zestig, een zachtaardige man onder wiens wat gelaten manier van doen bewijsdrang en waarschijnlijk ook een zeker perfectionisme schuilgaan. Hij leidt rond door de wijk. We passeren een haven, een minigolfbaan, enkele winkels, een cocktailbar; in het park achter zijn huis zien we de dikste boom van Berlijn (veelvuldig aanwezig op Berlijnse ansichtkaarten) en, het kan niet op, ook nog eens de oudste. Dan zijn atelier aan huis. Daar staan een stuk of tien van zijn kleine schilderijen opgesteld. Het zijn schitterende, vreemde dingen. Ze ogen collageachtig, maar het zijn geen collages. Ze hebben de uitgebleekte tijdschrift-op-de-achterbak-in-dezonkleuren van een gouache, maar de gebruikte
41
Ongepolijst & rauw
Else Blankenhorn, ‘Geval 160/ bank biljet 300.000 miljoenen x miljar den’, voor 1920, veer, penseel en dekverf op papier, 23 x 18,5 cm
52
collection nombreuse; aquarelles – ” très belles et surtout dessins à l ’ e n c r e b l e u e , p a r fo i s m é l a n g é e de couleur rousse ou brune“
De Franse kunstenaar Jean Dubuffet was vurig pleitbezorger van kunst in de marge zoals het werk van geesteszieken uit de Prinzhorncollectie. Een selectie wordt nu getoond, met de aantekeningen van Dubuffet. DOOR IDA BOELEMA
C a h i e r s av e c i l l u s t r a t i o n s ‘‘ d e s s i n s ( g e n r e J ay e t m a i s p l u s p r i m i t i f s av e c p e r s o n n a g e s d o n t le corps est fait d’un carré dont les membres partent aux quatre coins)”
Boven: Jean Dubuffet, ‘Vrolijke figuur (portret van Francis Ponge)’, olieverf en gips op karton, 60,5 x 45,5 cm, Amsterdam, Stedelijk Museum
August Johann Klose, ‘Geval 47/ levensgeschiedenis en instellingsge schiedenis in een zelfgemaakt schrift: August Klose Vol Kaput Gemacht’, 1918, potlood, veer, vochtig inktpotlood en collage op ver schillende soorten papier, 32,5 x 24 cm
53
VOLGEND NUMMER Eigenzinnig portretteren, tekenen en verzamelen Vlaamse portretten
Anton Heyboer
25 jaar De Pont
20-90-40-0 cmyk
Erasmus Quellinus II en Jan Fijt, 'Portret van een jongetje', ca. 1630-61, Antwerpen, KMSK
Anton Heyboer, 'Zonder titel' (detail), 1976, part. coll.
Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews
Thomas Schütte, 'Großer Geister', 1997 en 1999, Tilburg, De Pont (foto: Peter Cox)
Museumtijdschrift nummer 6 ligt op 29 augustus in de winkel Museumtijdschrift verschijnt 8 x per jaar
(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)
Een prachtig welkomstcadeau bij een abonnement op Museumtijdschrift
VAN FAUVISME TOT SURREALISME JOODSE AVANT-GARDEKUNSTENAARS UIT HONGARIJE 29 MEI T/M 24 SEPTEMBER 2017
HET NEDERLANDSE KUNST BOEK Dit overzichtswerk presenteert de hoogtepunten van zes eeuwen beeldende kunst in Nederland. Werk van ruim 300 kunstenaars wordt erin afgebeeld en beschreven – van Jeroen Bosch tot Karel Appel en Rineke Dijkstra.
Uitvoering Gebonden Aantal pagina’s 352 cadeau bij een jaarabonnement
Door Din Pieters, oud-hoofdredacteur van Museumtijdschrift.
€ 24,95 KUNST IN CONTEXT Het eerste boek dat kunstenaars verbindt met de tijden die hen inspireerden - wereldwijd en door de eeuwen heen! 150 stromingen en bewegingen worden in hun sociale, culturele en politieke tijd geplaatst. Dit prachtig geïllustreerde boek met index is een onmisbaar naslagwerk.
Uitvoering Gebonden Aantal pagina’s 368 cadeau bij een tweejarig abonnement
€ 49,95 VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 – 467 34 00 (GRATIS VERZENDING BINNEN NEDERLAND)
Voor de liefhebber van geschiedenis en kunst