black
De ontdekking van Mondriaan
nr 4 juni 2017 3 • april 2017 •• €€8,95 8,95verschijnt verschijnt8x 8xper perjaar jaar Maastricht
Raymond Pettibon Groot overzicht van ‘punker met potlood’ Amsterdam
nr 4 / 2017
Miniatuur snijwerk De hele schepping in een notendop Laren
Cubaanse kunst
Poëtisch en bruisend, maar ook bedreigd
24
ED & DESIGN KUNST, ERFGO
0 /M 2 IT R N BE JU M 3 TE P SE
+ de tentoonstellingsagenda 36 pagina’s gratis bijlage
gsagenda nstellin ht e overzic tentoo st complet
22
MEI
02
JUL
het mee
diap
OORT Museum
Flehite
AMERSF *
N Schunck
HEERLE
ORN CODA APELDO
DEN HAAG
a Mesdag
Panoram
21
MEI
24
SEP
21
Museum
MEI
22
OKT
05
JUN
29
OKT
17
De versierde mens Rotterdam
magenta logo, tekst + bol graag pantone 806 + vaste glanslaag
DE ANTROPOLOGISCHE BLIK VAN ELLIE UYTTENBROEK
Mede mogelijk gemaakt door
100 gratis kaarten voor KunstRAI ‘17
100 magenta
ift nr 4 /
umtijdschr
e bij muse
gratis bijlag
2017
www.m
useumt
ijdsch
INHOUD-
beeld omslag: Ellie Uyttenbroek, ‘Beachbabe’, 2017 (naar Guido Boggiani, Paraguay, 1896-1901), Rotterdam, Nederlands Fotomuseum, Wereldcollectie
museumtijdschrift.nl nr.4 / juni 2017
30 56
44 6
Jeff, ‘Tres elefantes color bandera’ (drie olifanten in de driekleur), 2009, gepolychromeerd plaatstaal, 130 x 130 x 220 cm (3x)
HEDENDAAGSE KUNST
18 Wereldfoto’s
De antropologische blik van ‘style profiler’ Ellie Uyttenbroek door Sophia Zürcher OUDE EN MODERNE KUNST
24 Hof van Heeckeren 50
De hele geschiedenis van Zutphen onder één dak door Frank van der Ploeg HEDENDAAGSE KUNST
30 Raymond Pettibon 11-17
MUSEUM - KORT 28 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Van humor tot milieu vriendelijk produceren en van de mode van Puck & Hans tot Fernand Léger
71-77 MUSEUM & MEER het atelier Ela Bauer de conservator Zippora Elders de kunstenaar Femke Herregraven boeken & meer COLUMNS
36
Oek de Jong
63
Maria Barnas
De kunst van het lopen
Zijn tekenuniversum is rauw, kritisch, grappig en filosofisch door Edo Dijksterhuis OUDE KUNST
38 Virtuoze miniaturen
Middeleeuws houtsnijwerk om mee te bidden en te pronken door Dorien Tamis HEDENDAAGSE KUNST
44 Kunst uit Cuba
Dilemma: toon je de bruisende kant of ook de keerzijde? door Robert-Jan Muller MODERNE KUNST
50 Hans Arp
In zijn zoektocht naar abstractie spelen toeval en natuur een rol door Kees Keijer MODERNE EN HEDENDAAGSE KUNST
56 De eigen collectie
Boijmans en Stedelijk vernieuwen hun vaste opstelling, waarom? door Koen Kleijn MODERNE KUNST
64 Wolvecamp en De Weerd Dezelfde droom, een soortgelijke worsteling met verf en geld door Jet van der Sluis
Langs het water
7
DE VELE VERSCHIJNINGSÂ VORMEN VAN DE MENS
Doorgaans kijkt Ellie Uyttenbroek naar mensen op straat en hun kledingcodes. Met diezelfde blik keek ze nu naar foto’s uit de Wereldcollectie. Een gesprek over regenjassen, punt oren en aangeboren stijlgevoel. DOOR SOPHIA ZÜRCHER
‘Corazon’ (naar Francisco van Camp, Filipijnen, 1875-80)
‘Taitamahine’ (naar John MacGarrigle, American Photographic Company, Nieuw Zeeland) ‘Beachbabe’ (naar Guido Boggiani, Paraguay, 1896-1901)
T
oen Ellie Uyttenbroek hoorde dat het Nederlands Fotomuseum plannen had om iets te doen met de immense fotocollectie van het Wereldmuseum, bood ze zichzelf direct aan. Uyttenbroek, die zich ‘style profiler’ noemt en bekend is van de lang durende fotoserie waarin ze met fotograaf Ari Versluis mensen en hun kleding por tretteert, wilde kijken naar de uiteen lopende stijlen op de mooiste volkenkun dige foto’s uit de negentiende en begin twintigste eeuw – stijlen die modeontwer pers ook vandaag nog inspireren. Haar keuze is nu te zien in het Rotterdamse museum. Het Fotomuseum werkt vaker samen met gastconservatoren, omdat die vanuit hun expertise met een andere blik naar de col lectie kijken. Zo ook Uyttenbroek, die niet let op bijvoorbeeld de wijze van afdruk ken, de historische context van een foto of
‘Femme Fellah’ (naar Luigi Fiorillo, Egypte, 1870-90)
Gods schepping in een notendop
Rozenkrans: gebedsnoot, tien ‘ave’kralen met apostelen, kruis met ‘Kruisiging’ (recto) en ‘Anna te drieën’ (verso) en ring met wapenschild van Floris van Egmond (ca. 1470-1539), graaf van Buren en Leerdam en Heer van IJsselstein en zijn vrouw Margareta Van Glymes (1481-1551); binnenkant gebedsnoot: ‘De genezing van Naaman’ (onder) en ‘Laatste oordeel’ (boven), Noord-Nederlands, ca. 1500-39, buxushout, l. 47 cm, Parijs, Louvre (foto: Graig Boyko/Ian Lefebvre, Art Gallery of Ontario)
38
Gebedsnoot met ‘De Geboorte’ en ‘De Aan bidding van de Koningen’ in een eigentijdse vergulde zilveren kast, die gegraveerd is met personificaties van de vier Aristotelische elementen en dieren te midden van gebladerte, Noord-Nederlands, ca. 1500-30, buxushout, ø 48 mm, Amsterdam, Rijksmuseum (foto: Graig Boyko/Ian Lefebvre, Art Gallery of Ontario) (NB. Let op het ‘luikje’ in het plafond)
H
Ze worden wel de ‘Rolex van de late Middeleeuwen’ genoemd, de virtuoos gesneden buxushouten miniaturen van heiligenbeelden, gebedsnoten, schedels en andere mementomorihangers. Hoogstwaarschijnlijk een staaltje Nederlands vakmanschap. DOOR DORIEN TAMIS
emel en hel in een handpalm, het kan. Krap zes centimeter in het rond is er voor nodig om van de opperste zaligheid tot de diepste ellende te komen in een zogenoemde gebedsnoot, aan de buitenzijde met gotisch traceerwerk versierd. Eenmaal geopend is in de ene helft van de bolvormige hanger de kroning van Maria tot koningin van de hemel uitgesneden, in de andere Het Laatste Oordeel. Daar, helemaal bovenaan, oordeelt Jezus als hemelse rechter over de zielen in het vagevuur, een verdieping lager. Sommigen blijken welkom in het paradijs, maar we zien ook een angstige paus naar beneden storten, recht in de opengesperde muil van de hel. Tientallen krioelende figuren, meerdere dimensies en diepte en ook nog een randschrift ontleend aan de bijbel; de houtbewerker wist het allemaal in die uiterst beperkte ruimte van een paar centimeter te proppen zonder dat het resultaat onleesbaar werd. Want de details van deze gebedsnoot, Het Laatste Oordeel en De Kroning van de Maagd, maar ook van ander snijwerk dat uit dezelfde werkplaats afkomstig moet zijn, werden verbluffend fijn uitgevoerd. De hellemonsters hebben schubben, engelenvleugels zijn van veren, kleding is voorzien van kleine knoopjes en borduurwerk,
39
Biomorfe
Groep linksachter: Voor: ‘Tête de lutin dite Kaspar’, 1930, gips, 46,5 x 28 x 19 cm; linksachter: ‘Évocation d’une forme humaine lunaire spectrale’, 1950, kalksteen, 28 x 22,5 x 19 cm rechtsachter: ‘Torso’, 1931-57, brons, h. 48,3 cm, Clamart, Fondation Arp (foto: Kees Keijer)
objecten
Hans Arp, een van de voormannen van de moderne kunst, liet zich leiden door toeval en de natuur. Het Kröller-Müller Museum toont zijn zoektocht naar abstractie. DOOR KEES KEIJER
O
p een sokkel liggen drie dezelfde beelden. Compact en abstract, met natuurlijke, afgeronde vormen en steeds een ander oppervlak. Een is van steen, de andere twee zijn van gips. Eigenlijk hoort er ook nog een bronzen exemplaar te liggen, maar dat is tijdelijk uitgeleend. De drie biomorfe objecten hebben een hoge aaibaarheidsfactor en je kunt zien dat ze na lang kneden, schaven en schuren zijn ontstaan. Elk materiaal levert een ander beeld op. De beelden staan in het voormalige woonhuis met atelier van dichter, schrijver, beeldhouwer, tekenaar en graficus Hans Arp (1886-1966) in Clamart, vlakbij Parijs. Het huis, ontworpen door Arps vrouw Sophie Taeuber (1889-1943), wijkt door zijn rechthoekige ontwerp nogal af van de omringende huizen en wordt wel vergeleken met een cisterciënzer klooster. Het echtpaar vestigde zich er in 1929 en werkte er enkele jaren intensief samen, Arp vooral beneden en Taeuber op de bovenverdieping. Nu is hier de Fondation Arp gevestigd, een van de drie stichtingen, die Arps nalatenschap beheren.
51
FOTO; ROBIN DE PUY FOTO: GIJSBERT VAN DER WAL
DE BEZEM DOOR DE COLLECTIE Beatrix Ruf
Carel Blotkamp
Elk zichzelf respecterend museum herziet nu en dan de presenÂtatie van de vaste collectie. Welke keuzes maken Boijmans Van Beuningen en Stedelijk Museum Amsterdam om bij de tijd te blijven? DOOR KOEN KLEIJN
56
Meester van de Virgo inter Virgines, ‘De Verkondiging aan Maria’, 1470-1500, olieverf op paneel, 57,3 x 47 cm (foto: Studio Tromp, Rotterdam), Rotterdam, Boijmans Van Beuningen
Karel Appel, ‘Paysan avec âne et seau’, 1950, assemblage – muurverf, paneel, staldeur, ijzer, 139,5 x 103 cm, Rotterdam, Boijmans Van Beuningen
57
kijk op de stad
Stadsgezichten uit het Archief en Museum De Domijnen in samenwerking met de fotokring Geleen
VOLGEND NUMMER 7 mei 23 jul 2017
Carel Willink
Kunstenaarshuizen
Bart Hess
t/m
Museum De Domijnen Historie & Archeologie Kapittelstraat 6, Sittard
ben ik een dier?
Op bezoek bij de kunstenaar, kasteel Ruurlo en mode als tweede huid
11 jun 20 aug 2017 t/m
Museum De Domijnen Hedendaagse Kunst Ligne 5, Sittard
20-90-40-0 cmyk
Carel Willink, ‘Portret van Mathilde’, 1975, Gorssel, Museum More
Het grote atelier, Carl Eldh Atelier Museum, Stockholm (foto: Carl Hjelte)
Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews
Museumtijdschrift nummer 5 ligt op 4 juli in de winkel Museumtijdschrift verschijnt 8 x per jaar
(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)
Een prachtig welkomstcadeau bij een abonnement op Museumtijdschrift HET NEDERLANDSE KUNST BOEK Dit overzichtswerk presenteert de hoogtepunten van zes eeuwen beeldende kunst in Nederland. Werk van ruim 300 kunstenaars wordt erin afgebeeld en beschreven – van Jeroen Bosch tot Karel Appel en Rineke Dijkstra.
Uitvoering Gebonden Aantal pagina’s 352 cadeau bij een jaarabonnement
Door Din Pieters, oud-hoofdredacteur van Museumtijdschrift.
€ 24,95 KUNST IN CONTEXT Het eerste boek dat kunstenaars verbindt met de tijden die hen inspireerden - wereldwijd en door de eeuwen heen! 150 stromingen en bewegingen worden in hun sociale, culturele en politieke tijd geplaatst. Dit prachtig geïllustreerde boek met index is een onmisbaar naslagwerk.
Uitvoering Gebonden Aantal pagina’s 368 cadeau bij een tweejarig abonnement
€ 49,95 VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 – 467 34 00 (GRATIS VERZENDING BINNEN NEDERLAND)
www.dedomijnen.nl
Lucyandbart (Bart Hess en Lucy McRae), ‘Exploded view’, 2008
Voor de liefhebber van geschiedenis en kunst