Lubaina Himid
diap
DE AFRIKAANSE BLIK
nr 8 • 2019
Haarlem, Frans Hals Museum
MET: DE KUNSTPUZZEL
Lina Bo Bardi Giancarlo Palanti
nr 8 nov-dec 2019 • € 9,95 • verschijnt 8x per jaar Amsterdam
Francis Alÿs
De kracht van kinderspel in conflictgebied München
Anthony van Dijck
Societyportrettist was ijdele workaholic
Studio d’Arte Palma 1948 — 1951
Leiden
Cyprus
Eiland als kruispunt van beschavingen
+ de tentoonstellingsagenda 40 pagina’s gratis bijlage
L I N A B O B A R D I G I A N C A R LO PA L A N T I . S T U D I O D ’A R T E PA L M A 1 9 4 8 — 1 9 5 1 I S E E N P R O D U CT I E VA N N I LU FA R GA L L E R Y (M I L A A N)
ngsagenda nstelliover zicht tentoot comp lete het mees
V. U . SA M I SO U G U I R – B OT E R M A R K T 1 – 9 0 0 0 G E N T
BP
BP
diap
25
NOV
19
JAN
INHOUD-
Beeld omslag: Lubaina Himid, ‘Le Rodeur: The Exchange’, 2016, acryl op doek, 183 x 244 cm, courtesy kunstenaar en Hollybush Gardens, foto: Andy Keate (niet op de tentoonstelling)
museumtijdschrift.nl
nr 8 / november-december 2019
28
44 58 8
Portret van een dame, terracotta, ca. 600 v.Chr., Cyprus Museum, Nicosia
64
HEDENDAAGSE KUNST
22 Lubaina Himid
Kleurrijke beelden brengen het Afrikaanse verhaal voor het voetlicht door Esther Darley OUDE KUNST
28 Het Drentse landschap
De veen- en zandgronden als Barbizon van het Noorden door Adrienne Quarles van Ufford
34 13-20
MUSEUM - KORT
30 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland
INTERVIEW
34 De keuze van Rein Wolfs
De nieuwe Stedelijk-directeur over zijn favorieten uit de collectie door Marina de Vries HEDENDAAGSE KUNST
44 Fer Hakkaart
Leerling van Co Westerik schildert al vijftig jaar met fijne penseel door Homme Siebenga OUDE KUNST
79-86
42 57
MUSEUM & MEER het atelier Iris van Herpen de gevestigde Eli Content de nieuwkomer Linda Molenaar boeken & meer kunstpuzzel Doe mee en win een ‘Cyprus’-prijzenpakket
COLUMNS
Oek de Jong Naakt in het maanlicht Maria Barnas Marta Pan
48 Anthony van Dijck
De Vlaamse barokmeester was een wonderkind, workaholic en ijdeltuit door Erik Spaans HEDENDAAGSE KUNST
58 Francis Alÿs
Een poëtische blik op kinderspelletjes van over de hele wereld door Arjan Reinders ARCHEOLOGIE
64 Cyprus
Op het mediterrane eiland kwamen tal van oude culturen samen door Theo Toebosch DESIGN
70 De auto als designobject De heilige koe als hét toonbeeld van welvaart en vooruitgang door Jeroen Junte
9
22
Turner Prize-winnaar Lubaina Himid bekommert zich al dertig jaar om de zichtbaarheid van zwarte mensen. In kleurrijke schilderijen en installaties brengt zij hun vaak verborgen geschiedenis tot leven. Nu heeft zij een solotentoonstelling in Haarlem. DOOR ESTHER DARLEY
‘Naming the Money’, 2004, zaaloverzicht tentoonstelling ‘Navigation Charts’, 2017, © Spike Island, Bristol. Courtesy kunstenaar, Hollybush Gardens en National Museums, Liverpool (foto: Stuart Whipps)
23
De mystiek
A
fgelopen zomer bezocht ik voor het eerst het Franse dorp Barbizon, decennialang het walhalla van de negentiendeeeuwse landschapschilders. Dat wil zeggen: het was mijn eerste lijfelijke bezoek aan dit dorp op zo’n 55 km ten zuidoosten van Parijs, grenzend aan het woud van Fontainebleau. Toch voelde het alsof ik al tientallen keren in het dorp en vooral ook in de bossen eromheen had gedwaald; zoveel befaamde, realistische boerenerven, bosgezichten, schaapskuddes, koeien en prehistorische zwerfkeien zijn er in deze omgeving geschilderd. Kunstenaars kwamen naar Barbizon om er buiten te schilderen in de machtige natuur, heel anders dan voorgaande generaties, die romantische landschappen schilderden in de beslotenheid van hun atelier. Praktisch gezien kon dat buiten werken pas sinds de jaren veertig van de negentiende eeuw, sinds de uitvinding van de verftube. Maar dan nog was het een heel gezeul met schilderskistjes vol verf en penselen, met doeken of plankjes om te beschilderen, een parasol, een veldezel en een opvouwbaar krukje. Met de tentoonstelling ‘Barbizon van het Noorden – De ontdekking van het Drentse landschap 1850-1950’ verwijst het Drents
28
van het alledaagse In navolging van de Franse School van Barbizon trokken Hollandse kunstenaars en masse de natuur in. In het afgelegen Drenthe trokken ze naar veengrond of zandvlakte, op zoek naar het ongerepte. DOOR ADRIENNE QUARLES VAN UFFORD
Julius van de Sande Bakhuyzen, ‘Rustende koeienhoeder aan de oever van door bomen omzoomde waterkant’, ongedateerd, olieverf op doek, 54 x 95 cm, Drents Museum, Assen
KLUIZENAAR VAN DE DULLEBAKKERSTEEG
Fer Hakkaart is net als zijn leermeester Co Westerik een fijnschilder met oog voor alledaagse situaties. Zijn hyperrealistische werk is humoristisch en met zichtbaar plezier geschilderd. DOOR HOMME SIEBENGA
‘Na de voorstelling’, 2006-2016, olieverf op doek, 100 x 140 cm, collectie kunstenaar
44
‘Volksbuurt’, 1962, olieverf op paneel, 51 x 61 cm, collectie kunstenaar
D
e locatie van zijn atelier is veelzeggend. Al bijna een halve eeuw werkt Fer Hakkaart (78) in een nauw straatje in het oude stadshart van Leiden. Daar ligt de oorsprong van de bijnaam waarmee mensen in zijn omgeving hem aanduiden, ‘de kluizenaar van de Dullebakkersteeg’. Hij nam er zijn intrek op dertigjarige leeftijd, toen hij al een behoorlijke faam had opgebouwd. Nog altijd penseelt hij onstuitbaar door in de stad waar hij is geboren en getogen. Trouw aan zijn persoonlijke thematiek en zijn eigen vorm van realisme, die hij opvallend vroeg heeft ontwikkeld. Hakkaart is een zeventienjarige jongen met tekentalent als hij besluit de avondopleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag te volgen. Overdag werkt hij als fotograaf en retoucheur bij drukkerij Rotogravure in Leiden om zichzelf te bedruipen. Het zint hem niet dat hij ‘s avond uitsluitend tekenlessen kan volgen, dus zorgt hij zelf dat hij technieken als schilderen met olieverf en tempera in de vingers krijgt. Een van zijn docenten in Den Haag is de gerenommeerde schilder Co Westerik (1924-2018). Hoewel het realisme in die tijd in het verdomhoekje zit, trekken zowel leermeester als leerling zich daar weinig van aan. Tot op de dag van vandaag – op een experimenteel intermezzo na – werkt Hakkaart in de traditie van het fijnschilderen, maar wel met een eigentijdse blik. Elk doek ondergaat het tijdrovende proces van opzetten, onderschilderen, opnieuw bewerken, overschilderen in verschillende lagen en kleuren, afschuren, glace-
‘Zelfportret’, 1962, olieverf op doek, 50 x 40 cm, collectie kunstenaar
45
Antonio,
Antoon,
Anthony
‘Heilige Familie in een landschap’, ca. 1630, olieverf op doek, 135 x 115 cm, Bayerische Staatsgemäldesammlungen, Alte Pinakothek, München
48
De Vlaamse barokschilder Anthony van Dijck was een geliefd societyportrettist in Italië en Engeland. Ook in Duitsland werden zijn even fijngevoelige als krachtige schilderijen grif verzameld. DOOR ERIK SPAANS
‘Zelfportret’, 1620-21 en 1627, olieverf op paneel, 81,5 x 69,5 cm, Bayerische Staatsgemäldesammlungen, Alte Pinakothek, München
VOLGEND NUMMER Surrealisme, stationskunst en paarden
pieter de hooch IN DELFT
Joop Moesman
Kunst en spoor
George Stubbs
20-90-40-0 cmyk
UIT DE SCHADUW VAN VERMEER
Jan Sluijters. De wilde jaren legt voor het eerst de focus op zijn vroege periode. Zijn moderne werk uit de meest experimentele fase in zijn oeuvre, van 1904 tot en met 1914, staat centraal. Het brengt in beeld hoe Sluijters zich onder invloed van de natio nale én internationale avantgardekunst ontwikkelde tot een toonaangevend modernist. Niet alleen het kleurrijke werk van Sluijters, maar ook dat van inspiratiebronnen en gelijkgestemden als Kees van Dongen, Georges Braque, Piet Mondriaan en Leo Gestel komt aan bod.
JAN cadeau SLUIJTERSabbijoneennemjaaer-
Museumtijdschrift nummer 1 ligt op 21 januari in de winkel Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar
(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)
HET
GOUDEN EEUW BOEK
Het Grote Gouden Eeuw Boek gee een compleet overzicht van de schilderkunst uit één van de meest opmerkelijke perioden in de Nederlandse geschiedenis.
nt
HET
De schilderkunst van de Gouden Eeuw kenmerkt zich door een niet aflatende creativiteit, de enorme productie en een stijl, die uniek was en kenmerkend voor die tijd. De grote namen Rembrandt, Vermeer en Frans Hals zijn wereldberoemd, maar ook de schilderijen van meesters met minder bekende namen zijn vaak prachtig, heerlijk, kostelijk of indrukwekkend. Het Grote Gouden Eeuw Boek is geschreven en samengesteld door Jeroen Giltaij, oud-hoofdconservator Oude Schilderkunst in het Museum Boijmans Van Beuningen.
BOEK
DE WILDE JAREN
De zeventiende eeuw noemt men vaak de Gouden Eeuw vanwege de grote rijkdom die toen werd vergaard, en de indrukwekkende cultuur die tot bloei kwam. Het was vooral de schilderkunst die daarin uitblonk. Talloze schilders met groot talent schiepen gedurende die hele eeuw meesterwerken, die na ruim vier eeuwen nog steeds bewondering wekken. Hun schilderijen behoren
tot de pronkstukken van musea waar dan ook ter wereld. Aan het begin van de zeventiende eeuw begon men landschappen, stillevens, taferelen uit het dagelijks leven, zeegezichten en kerkinterieurs te schilderen zoals nog niet eerder was vertoond. Het lijkt alsof de schilders hun dagelijkse omgeving wilden vastleggen, maar zij deden dat allemaal in het atelier achter de ezel. De schilders hadden een verbeeldingskracht die men zich nu niet meer kan voorstellen. De hele eeuw lang dienden zich nieuwe talenten met een eigen stijl aan.
cadeau bij een tweejarig abonnemen t
cadeau bij een jaarabonnemen t
Jeroen Giltaij
GOUDEN EEUW
Hoofdbegunstiger:
Jan Sluijters is de meester van het Hollands modernisme. Zijn werk gaf een impuls aan de ontwikkeling van de moderne kunst in Nederland in de vroege twintigste eeuw. De lange loopbaan van Sluijters begon stormachtig. Hij volgde een traditionele academische opleiding en won de prestigieuze kunstprijs Prix de Rome. Tijdens zijn studiereis in 1906 kwam Sluijters in aanraking met het fauvisme in Parijs. Met zijn wilde doeken en zijn dwarse karakter schudde Sluijters vervolgens de Nederlandse kunstwereld op.
Jeroen Giltaij
KOOP ONLINE TICKETS www.pieterdehoochindelft.nl
George Stubbs, ‘Whistlejacket’, 1760
Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees JAN SLUIJTERS DE WILDE JAREN
Trouw NRC De Telegraaf
John Körmeling, ‘Happy Cloud’, 2012
Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews Pieter de Hooch, Binnenplaats van een huis in Delft, 1658 © The National Gallery, Londen
1 1 1 0 2019 16 02 2020
Joop Moesman, ‘Zelfportret’ (detail), 1935
De Hollandse schilderkunst
HET
GOUDEN EEUW BOEK
Jan Sluijters – De wilde jaren
Het Gouden Eeuw Boek
Het grote Nederlandse kunst boek
Dit boek belicht hoe Jan Sluijters (1881-1957) zich onder invloed van de nationale én internationale moderne kunst ontwikkelde tot een toonaangevend modernist. De ‘wilde’ fase waarin hij experimenteerde met diverse moderne kunststromingen, tot circa 1914, staat hierin centraal. Niet alleen het kleurrijke werk van Sluijters, maar ook dat van inspiratiebronnen en gelijkgestemden als Kees van Dongen en Leo Gestel komen aan bod.
Aan het begin van de zeventiende eeuw begonnen kunstenaars landschappen, stillevens, alledaagse taferelen, zeegezichten en kerkinterieurs vast te leggen zoals dat tot dan toe nog niet was gedaan. De grote kunstenaars van de Gouden Eeuw – Rembrandt, Vermeer en Frans Hals – zijn wereldberoemd, maar de schilderijen van de minder bekende oude meesters zijn vaak ook prachtig, voorbeeldig en imposant. Ze komen allemaal aan bod in dit boek.
Zes eeuwen kunstgeschiedenis. Dat is zeshonderd jaar van kleur en traditie, vernieuwing en lef. Van verf en canvas, glas en steen. Dit boek is in de eerste plaats een feest der herkenning voor kunstliefhebbers. Maar er zijn ook verrassingen: kunstwerken die misschien nog onbekend zijn en die buiten de geijkte paden treden. Dit overzichtswerk is geschreven door Din Pieters, oud-hoofdredacteur Museumtijdschrift.
ISBN: 9789462582910
ISBN: 9789462581807
ISBN: 9789462582781
€ 24,95
€ 29,95
OOK VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 - 467 34 00 (GRATIS VERZENDING BINNEN NEDERLAND)
€ 49,95
Voor de liefhebber van geschiedenis en kunst