Tamara Muller by WBOOKS

TAMARA MULLER

voorkant / front:

Symbiotic VII 190 X 240 cm achterkant / back:

A horse, a horse… (detail) binnenkant omslag / inner side cover:

A horse, a horse… 190 X 210 cm

TAMARA MULLER p l ay

TAMARA MULLER play

vorige pagina:

Where the Wild Things Are / I 150 X 120 cm deze pagina:

Of Mice and Men 180 X 210 cm

Domesticated Animals II 50 X 50 cm

Inhoud 7 Voorwoord Harry Tupan 8 <mail> Justine le Clercq 14 PLAY Tamara Muller 25

Werken / Works

English translation

94 Biografie 96 Colofon

A Deer and a Gentleman (detail) 210 X 180 cm

Voorwoord Al vele jaren volg ik met grote belangstelling het werk van Tamara Muller (Wehe den Hoorn, 1975), aanvankelijk vanuit mijn interesse voor het fenomeen zelfportret. Veel van haar schilderijen tonen meisjesachtige tronies, gebaseerd op haar eigen gezicht. Maar bij nadere doorgronding van haar werk zie je dat het afbeelden van haar eigen gelaat niet een doel op zich is. Selfies van verschillende gelaatsuitdrukkingen en stemmingen liggen ten grondslag aan een verhaal dat niet alleen over haar zelf gaat, maar waarin haar persoonlijke leven wel een rol speelt. Het menselijk gedrag in de breedste zin heeft haar interesse waarbij onderwerpen als onmacht en schuldgevoel dualistische basisthema’s zijn. Ze speelt inhoudelijk met deze uitgangspunten in de vorm van collages, die weer als startpunt voor haar, veelal grote, schilderijen dienen. In ons aankoopbeleid was al snel plaats voor Muller. In 2005 werden al twee werken van haar aangekocht, waarna meerdere schilderijen en tekeningen volgden. Muller past goed in het tentoonstellings- en acquisitiebeleid van ons museum, dat de waarneming van de zichtbare werkelijkheid als focus heeft. Het Drents Museum besteedt in zijn collectiebeleid al vele jaren aandacht aan vrouwelijke kunstenaars en de positie van de vrouw. Het komende jaar is er een reeks van tentoonstellingen met de vrouw in de hoofdrol, allen met een publicatie. Naast Tamara Muller zijn dat de Zuid-Afrikaanse realist Deborah Poynton (1970), één van de meeste beroemde vrouwelijke kunstenaars ter wereld Frida Kahlo (1907 – 1954), de Leipziger schilder Kristina Schuldt (1982) en de fin-de siécle kunstenaar Johanna van Eijbergen (1865 – 1950). En nu is er dan de eerste museale solotentoonstelling van Tamara Muller, begeleidt door de voor u liggende publicatie onder de veelzeggende titel PLAY. Ik dank de kunstenaar voor haar medewerking aan dit project. Later dit jaar, in oktober, zal Muller ook nog intrek nemen in Studio DM, de eigen artist residence van het Drents Museum, waarbij zij onderzoek zal gaan doen naar de schilderkunstige thematiek van Frida Kahlo, een van haar grote voorbeelden. Dank ook aan Beringer Hazewinkel conservator in opleiding Rannilt Pol, die als projectleider de tentoonstelling en het boek namens het museum begeleidde. Voorts dank aan onze uitgever WBOOKS die in samenwerking met vormgeefster Albertine Dijkema wederom een fraaie publicatie maakte. Harry Tupan Algemeen directeur Drents Museum

Play

‘Ik schilder “The game of life”, de humor en de pijn, de ontroerende onvolkomenheden van de mens.’

De spelregels 1.

Ik gebruik mijn eigen gezicht als uitgangspunt voor de personages.

Er moet altijd een bepaalde dubbelzinnigheid ontstaan in hoe het beeld op mij overkomt en dus mogelijkerwijs ook op de toeschouwer. Dus geen eenduidig verhaal, maar eerder een raadsel.

Ik onderzoek en stel vragen over identiteit en intermenselijke relaties. Tegelijkertijd experimenteer ik met het schilderen: het kleurgebruik en de mate van realisme in combinatie met abstractie. Waar maak ik het aantrekkelijk en waar laat ik dat los? Hoe kan ik de kijkers lokken, met het beeld hun blik vangen en de afgebeelde scène inzuigen, maar hen tegelijkertijd bewust maken van hun eigen gedachten en het feit dat zijzelf het verhaal invullen of afmaken en naar niets anders kijken dan naar verf. Ik speel dus met de afbeeldingen en het materiaal waarmee ik werk, maar vooral ook met de kijker. Ambivalent in zowel vorm als inhoud, zijn het beeld en doek gemanipuleerd om de kijker medespeler te maken in dit geschilderde ‘plak en knip’- theater over macht, schuld en schaamte.

‘All the world’s a stage; And all the men and woman merely players’ As you like it - William Shakespeare

Kijken en bekeken worden

‘Het werk van Tamara Muller is een onthullend en onbevreesd portret van “het zelf”, maar houdt ons tegelijkertijd een spiegel voor.’ De gezichten in mijn werk zijn die van mijzelf. Het zijn geen zelfportretten in fundamentele zin van het woord. Ik speel een rol, maar die is complex. Deze schiet heen en weer tussen combinaties van man & vrouw, volwassene & kind, mens & dier, dader & slachtoffer. Het is een dubbelspel dat ik speel. Ik geef mijzelf bloot door de schaamte op te zoeken en het diepste van mijn ziel te laten zien, maar tegelijkertijd verhul ik en verstop ik me achter poses en fictieve personages en schilder ik vanuit meerdere gezichtspunten tegelijkertijd. Als een spion die voor twee kampen werkt. Ik gebruik altijd ervaringen uit mijn eigen leven, maar in mijn werk wordt de werkelijkheid getransformeerd in iets anders. Op het doek zie je geen bestaande ruimte of realistisch landschap, eerder een eenvoudig decor of een paar rekwisieten zoals op een toneel. De aandacht wordt vooral gevestigd op de personages, die met elkaar spelen maar ook met de kijker. Ze doorbreken de vierde wand, zoals dat in het theater genoemd wordt: ze kijken de toeschouwer aan, of lijken zich er in ieder geval van bewust dat er naar ze gekeken wordt. Zo wordt de toeschouwer onderdeel van de handeling, en zijn de figuren op het doek zowel subject als object.

‘Spel is het nadoen van de strijd om het voortbestaan [...]’ The ambiguity of play - Brian Sutton Smith 1997

Als ‘spel’ het nadoen van de strijd om het voortbestaan is, zou mijn kunstenaarschap een spel zijn, en dat is het misschien ook wel. Echter, het voelt voor mij precies andersom: In het leven leer ik langzaam maar zeker de spelregels. Soms sta ik aan de zijlijn, dan plotseling op het speelveld, maar in het atelier voer ik de noodzakelijke strijd voor mijn bestaan. Ik zie het leven als een spel, zonder het te spelen is er niets om over te schilderen. Al van jongs af aan heb ik het gevoel gehad weinig bestaansrecht te hebben, maar op creatief vlak had ik dat gevoel niet. Daar durfde ik er wel te zijn en wist ik wat ik wilde. Alleen in het tekenen en schilderen had ik ‘echt’ zelfvertrouwen. Misschien omdat ik,

wanneer ik tekende, het gevoel had gezien te worden door mijn vader (kunstenaar Wout Muller 1946 - 2000), en ik me dan dichtbij hem voelde staan, als een soort collega. Hij gaf me veel vertrouwen door me klusjes te laten doen in zijn atelier, me op jonge leeftijd allerlei mooi tekenen-schildermateriaal toe te vertrouwen en me bijvoorbeeld een handmatig te bedienen spiegelreflex camera te geven met de woorden: “Dat kan jij wel”. Op andere vlakken had ik echter last van veel onzekerheid. Ik leefde met de overtuiging dat mijn angst en verlegenheid die ik op sociaal gebied had, abnormaal was. Als ik iets niet durfde, voelde dat alsof ik tot last was. Ik had schuldgevoelens, ik schaamde me, en daarin heb ik mij altijd alleen gevoeld. Ik vermoed dat dit onder andere is voortgekomen uit een moeilijke hechting met mijn moeder en misschien ook met vader en zus door trauma’s binnen het gezin. Mijn zus Barbara was 7 jaar toen ik werd geboren als derde dochter, twee jaar nadat de tweede dochter Maroesja op bijna driejarige leeftijd overleed. Een jaar na mijn geboorte kwam mijn twee jaar oudere adoptief broer Jeroen uit Zuid-Korea bij ons. Over de dood of het leven van Maroesja werd niet of nauwelijks met ons gesproken, en er werd niets herdacht. Er was geen graf of urn. Behalve aan emotionele aandacht en betrokkenheid ontbrak er niets aan onze opvoeding. Het was gezellig thuis, we groeiden dicht op bij de natuur, er was een heel fijn schooltje. Ik had een gelukkige jeugd op het platteland van Groningen, maar ook een wat uitzonderlijke, in het kunstenaarsnest van mijn ouders, die daar waren neergestreken om hun dromen waar te maken. Er werd thuis exotisch gekookt, er waren grote feesten waar allerlei pluimage kwam. Ons huis stond en hing vol met kunst en bijzondere objecten, veelal de erotische kunst en naakten van mijn ouders en hun collega’s. Enerzijds was dat voor mij de gewoonste zaak van de wereld en genoot ik daarvan, anderzijds was ik me ervan bewust dat dit voor mensen uit ons dorp niet zo normaal was. Eenmaal in de pubertijd ervoer ik het als schizofreen, al die intrigerende erotische kunst waaraan ik gewend was en tegelijkertijd de schaamte voor mijn eigen seksualiteit. Waar in het gewone leven niet over gepraat werd, wat in feite taboe was, hing als vanzelfsprekend aan de muur. Als klein meisje tekende ik nog de dames met jarretels, blote konten en tieten van mijn vaders erotische schilderijen na. Maar als tiener raakte ik gefascineerd door expressieve portretten van bijvoorbeeld Egon Schiele, van extraverte muzikanten in video-clips of androgyne modellen in de fotografie. Hierin herkende ik wat ik niet onder woorden kon brengen of durfde uit te spreken. Al die rauwe emoties en gezichtsuitdrukkingen vond ik niet terug in het werk van mijn ouders. Verkleden, schminken, het tekenen en fotograferen van mijzelf: daarin kon ik me onderscheiden en dat voelde als van mezelf. Sindsdien maak ik veel zelfportretten, en ontstond de liefde voor het toneel. Al in het vroege werk dat ik direct na mijn opleiding aan de kunstacademie maakte, gingen ‘theater’ en ‘zelfportret’ hand in hand. In die tijd schilderde ik mijzelf, maar voornamelijk ook vrouwen en meisjes die zusjes van me hadden kunnen zijn.

Beasts 50 X 60 cm

Chapter 6 190 X 200 cm

Dreamgirls I 50 X 50 cm

Scene II / A Toilet 100 X 100 cm

Domesticated Animals / Dog 100 X 120 cm

Girl with knife 41 X 50 cm

Game 20 X 30 cm

Colofon / Colophon Dit boek verschijnt ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Tamara Muller – PLAY’ in het Drents Museum van 22 mei tot en met 19 september 2021 This book is published on the occasion of the exhibition 'Tamara Muller - PLAY ' in the Drents Museum from 22 May until 19 September 2021

HOOFDSPONSOR

UITGAVE / PUBLISHER

MAIN SPONSOR

WBOOKS, Zwolle [NL] info@wbooks.com www.wbooks.com i.s.m. DRENTS MUSEUM, Assen [NL] info@drentsmuseum.nl www.drentsmuseum.nl

SPONSOR

SUBSIDIEGEVERS SUBSIDY-PROVIDERS

AUTEURS / AUTHORS Justine le Clercq (Den Haag, 1967) is schrijver en organiseert als zelfstandig curator kunsttentoonstellingen. Tamara Muller (Wehe-den Hoorn, 1975) is autonoom kunstenaar. Justine le Clercq (The Hague, 1967) is a writer and organises art exhibitions as a freelance curator. Tamara Muller (Wehe-den Hoorn, 1975) is an autonomous artist.

BEGUNSTIGERS PATRONS

EINDREDACTIE / EDITOR Rannilt Pol

VERTALING / TRANSLATION Paul Hulsman

FOTOGRAFIE / PHOTOGRAPHY Mirko Reinecke Heleen Haijtema

VORMGEVING / GRAPHIC DESIGN A10design, Albertine Dijkema

Dit is deel vijf in de serie ‘Hedendaagse kunstenaars in het Drents Museum’. Eerder verschenen in deze reeks Juul Kraijer Werken (2015), Rosa Loy Bilder Bergen (2017), David Schnell Saison (2019) en Matthias Weischer Bühne (2020).

MET DANK AAN / THANK YOU de bruikleengevers Galerie Bart © 2021 WBOOKS, ZWOLLE, THE NETHERLANDS Alle rechten voorbehouden All rights reserved. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoundigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen, opnamen of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten met betrekking tot de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld met c/o Pictoright Amsterdam 2021. ISBN 978 94 625 8436 5 NUR 646

17 Beasts, 2006, olieverf op linnen, 50 X 60 cm, col. Drents Museum

27 Schoolgirls, 2007, olieverf op linnen, 150 X 100 cm, privé collectie

28 Chapter 6, 2007, olieverf op linnen, 190 X 200 cm, Alexander Hoorn

29 Dreamgirls I, 2007, olieverf op linnen, 50 X 50 cm, col. kunstenaar

30 Schoolgirls, 2007, olieverf op linnen, 120 X 150 cm, privé collectie

31 Chapter 1, 2007, olieverf op linnen, 150 X 100 cm, privé collectie

32 Chapter 2, 2007, olieverf op linnen, 150 X 120 cm, privé collectie

33 Deleted Scene II, 2008, olieverf op linnen, 100 X 100 cm, privé collectie

34 Scene II / A Toilet, 2009, olieverf op linnen, 100 X 100 cm, col. Drents Museum

35 Domesticated Animals / Dog, 2011, olieverf en acrylverf op linnen, 100 X 120 cm, privé collectie

4 Domesticated Animals, 2011, olieverf en acrylverf op linnen, 50 X 50 cm, privé collectie

36 Domesticated Animals, 2011, olieverf op linnen, 50 X 50 cm, privé collectie

37 Domesticated Animals, 2011, olieverf op linnen, 50 X 50 cm, privé collectie

38 Domesticated Animals / Rabbit I, 2011, olieverf op linnen, 100 X 100 cm, privé collectie

39 Domesticated Animals / Cat I, 2011, olieverf en acrylverf op linnen, 150 X 150 cm, col. kunstenaar

1 Where the Wild Things Are / I , 2013, olieverf op linnen, 150 X 120 cm, privé collectie

40 Where the Wild Things Are / II, 2013, olieverf op linnen, 150 X 100 cm, privé collectie

41 Beard, 2013, olieverf en acrylverf op linnen, 10 X 15 cm, col. Ton Heestermans

42 Cats and dolls, 2013, olieverf en acrylverf op linnen, 150 X 150 cm, privé collectie

43 Where the Wild Things Are / III, 2013, olieverf op linnen, 150 X 100 cm, privé collectie

44 Family I, 2013, olieverf op linnen, 50 X 50 cm, Courtesy of Galerie Bart

45 Family III, 2013, olieverf op linnen, 50 X 40 cm, Courtesy of Galerie Bart

47 Hide / Family, 2013, olieverf en acrylverf op linnen, 150 X 250 cm, privé collectie

20 Imaginary Friends / III, 2015, olieverf op linnen, 150 X 170 cm, privé collectie

48 Girl with knife, 2015, gemengde techniek op papier, 41 X 50 cm, col. Justine le Clercq

49 Game, 2015, gemengde techniek op papier, origineel vernietigd, 20 X 30 cm privé collectie

50 Off with her head IV, 2016, acrylverf op linnen, 50 X 50 cm, privé collectie

51 Beware the Jabberwock I, 2016, olieverf op linnen, 170 X 150 cm, col. Alexander Hoorn

52 Beware the Jabberwock II, 2016, olieverf op linnen, 170 X 150 cm, privé collectie

53 Symbiotic I, 2016, acrylverf op linnen, 120 X 150 cm, privé collectie

54 Off with her head II, 2016, acrylverf op linnen, 60 X 50 cm, col. kunstenaar

55 Off with her head I, 2016, acrylverf op linnen, 60 X 50 cm, privé collectie

56 Symbiotic VI, 2017, acrylverf op linnen, 140 X 170 cm, collectie Offringa

57 Symbiotic IV, 2017, acrylverf op linnen, 110 X 100 cm, col. René en Saskia Mulders

58 Symbiotic III, 2017, acrylverf op linnen, 110 X 100 cm, privé collectie

59 Distraction III/Sweet Treats, 2018, acrylverf op linnen, 140 X 120 cm, privé collectie

12 Distraction II/Tricks and Cheats, 2018, acrylverf op linnen, 140 X 170 cm, Courtesy of Galerie Bart

61 Symbiotic VII, 2018, acrylverf op linnen, 190 X 240 cm, Courtesy of Galerie Bart

62 Distraction V/Wallpaper, 2018, acrylverf op linnen, 100 X 70 cm, col. kunstenaar

62 Symbiotic/Distraction, 2018, collage, col. kunstenaar

64 Distraction / Symbiotic IX, 2018, collage en tekening, 34 X 54 cm, col. kunstenaar

65 Distraction / Symbiotic IX /Houshold appliances, 2018, collage en tekening, 48 X 63 cm, col. kunstenaar

66 Distraction VIII, 2018, Needle work / gemengde techniek op papier, 36 X 51 cm, Courtesy of Galerie Bart

83 Distraction !/Bread and Games, 2018, acrylverf op linnen, 170 X 140 cm, col. kunstenaar

9 Warpaint I, 2019, tekening, 41 X 31 cm, col. kunstenaar

67 Warrior, 2019, tekening, 41 X 31 cm, Drents Museum aangekocht met steun van de BankGiroLoterij

69 Primates and Sloth, 2019, acrylverf op linnen, 210 X 180 cm, collectie Gasunie, Groningen

2 Of Mice and Men I, 2019, acrylverf op linnen, 180 X 210 cm, col. kunstenaar

73 Of Mice and Men II, 2019, acrylverf op linnen, 210 X 180 cm, col. kunstenaar

Werken in de expositie / Werken niet in de expositie Works in exhibition / Works not in exhibition 72 A Deer and a Gentleman, 2019, acrylverf op linnen, 210 X 180 cm, col. kunstenaar

74 Lost and Found I, 2020, acrylverf op linnen, 100 X 120 cm, col. kunstenaar

75 Lost and Found III, 2020, acrylverf op linnen, 100 X 120 cm, privé collectie

76 Lost and Found IV, 2020, acrylverf op linnen, 100 X 120 cm, Treadwell Collection

77 Two men waiting, 2020, collage, col. kunstenaar

79 Ourobos, 2009, overschildering in 2019 en 2021, olieverf op doek, 150 X 150 cm, col. kunstenaar

81 A horse, a horse…, 2021, acrylverf op canvas, 190 X 210 cm, col. kunstenaar