CO SŁYCHAĆ W DŹWIĘKU? CZYLI HISTORIA O DUCHACH…
1 a fortepian
skrzypce
trÄ…bka
klarnet
fortepian.mp3
Skrzypce.mp3
trÄ…bka.mp3
Klarnet.mp3
PARAMETRY DŹWIĘKU • wysokość (częstotliwość) : ilość drgań na sekundę, mierzymy w hercach (Hz) • głośność: mierzymy w decybelach (dB) • czas trwania: mierzymy w sekundach
JAK ZMIERZYĆ BARWĘ DŹWIĘKU?
CZĘSTOTLIWOŚĆ REZONANSOWA Gdy w pobliżu zabrzmi dźwięk z taką właśnie częstotliwością, przedmiot zaczyna drgać.
• pojedynczy dźwięk składa się z wielu dźwięków • to tzw. ALIKWOTY (lub: tony składowe) • nie słyszymy ich – z wyjątkiem tonu najniższego
SZEREG ALIKWOTÓW DŹWIĘKU C
FORTEPIAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
SKRZYPCE
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
TRĄBKA
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
KLARNET
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
odbierana przez nasze ucho wysokość dźwięku wrażenie barwy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
• jakie pojawiają się barwy instrumentalne? • czy w przypadku każdego instrumentu łatwo jest określić wysokość dźwięku? • czy pojawiają się dobrze brzmiące, „wewnętrznie rezonujące” akordy?
Muzykę można tworzyć z dowolnych dźwięków
ŹRÓDŁA DŹWIĘKU
instrumenty muzyczne
inne przedmioty
FORTEPIAN
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
SKRZYPCE
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
INNY PRZEDMIOT
1
2 3
4
5
6
7
8
UJAWNIANIE ALIKWOTÓW
UJAWNIANIE ALIKWOTÓW
MULTIFONY oprócz (lub zamiast) tonu podstawowego słyszymy kilka wyższych alikwotów
ŚPIEW ALIKWOTOWY
SPEKTRALIZM • nurt w muzyce współczesnej • powstał w latach 70. w Paryżu, inspiruje wielu twórców do dziś • jeden z głównych celów: ujawnianie alikwotów • kompozytorzy: Gérard Grisey, Tristan Murail
cały ten wykres = SPEKTRUM dźwięku fortepianowego
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
SPEKTRUM = WIDMO
TONY KOMBINACYJNE dźwięki, które słyszymy, choć wcale ich nie ma…
TONY KOMBINACYJNE TON SUMACYJNY • suma 2 częstotliwości, np. 500 Hz + 300 Hz = 800 Hz • powstały w naszym uchu dźwięk jest wyższy od wyjściowych
TON RÓŻNICOWY • Różnica 2 częstotliwości, np. 500 Hz – 300 Hz = 200 Hz • powstały w naszym uchu dźwięk jest niższy od wyjściowych
PRZYKŁADY TONÓW RÓŻNICOWYCH
ton różnicowy 1.mp3
ton różnicowy 2.mp3