Het dier is mens geworden / Het dier is ding geworden

Het DIER is MENS geworden

Marijke Verduyn

Het DIER is MENS geworden Van huisdier tot gezelschapsdier

Uitgeverij Meinema, Zoetermeer

www.uitgeverijmeinema.nl

Ontwerp omslag: Mulder van Meurs, Amsterdam Illustratie omslag: iStockphoto - Lunamarina isbn 978 90 211 4295 1 nur 740 Š 2012 Uitgeverij Meinema, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor Geerte

‘Wat betekent “tam”?’ ‘Dat is nogal een vergeten woord’, zei de vos. ‘Het betekent “verbonden”.’ ‘Verbonden?’ ‘Ja zeker’, zei de vos. ‘Jij bent voor mij maar een klein jongetje als alle andere kleine jongetjes. En ik heb je niet nodig. Ik ben voor jou een vos als alle andere vossen. Maar als je me tam maakt, dan zullen we elkaar nodig hebben. Dan ben je voor mij uniek op de wereld en ben ik voor jou uniek op de wereld…’ antoine saint exupry: Le Petit Prince

Marijke Verduyn studeerde theologie en werkte lang bij de IKON-radio. Tegenwoordig is zij parttime beleidsmedewerker bij Het Apostolisch Genootschap en werkt zij als zelfstandig journalist en tekstschrijver.

Inhoud

Voorwoord 11 13

‘Gecondoleerd met het overlijden van uw kat’ De recente geschiedenis van het huisdier

21

‘Kom maar bij mamma’ Van birthdaycake tot hondenbier

26

‘Hij kan in principe nog vier jaar mee’ Gezondheidszorg op menselijke maat

29

‘Tot ziens in Rainbow Bridge’ Rituelen rond de dood

35

‘Deze is heel speciaal’ De band tussen mens en huisdier

41

‘Van God los’ Huisdieren als lijdend voorwerp

50

‘Je zou het toch ook doen voor je kind?’

Moet wat kan?

56

‘Mensen en dieren zijn niet gelijkwaardig’ Het dier en zijn recht

69

‘Kon hij maar praten’ De dierentolk en andere vertalers

75

‘Kunnen ze lijden?’

Het verschil tussen mens en dier

82

‘Een dier is geen accessoire’ Dier en ethiek

95

‘Dieren waarvoor mensentranen worden vergoten’ Het nabije dier

104

Verder lezen

Voorwoord

Nog niet zo lang geleden hielden mensen dieren vooral omdat ze nuttig waren. Een kat was er om muizen op te ruimen, een koe om melk en vlees te geven en een hond om de hof te bewaken of de kar te trekken. En al die dieren leefden in min of meer gelijke omstandigheden: op het erf, in de wei, of in de schuur bij het huis.

In de afgelopen vijftig jaar hebben sommige dieren een geweldige opmars gemaakt: ze veroverden een plaats in ons huis en ons leven, op onze bank en ons bed. Huisdieren leven steeds langer in steeds kleinere gezinnen, waar door de toenemende welvaart steeds meer geld beschikbaar is. Inmiddels zijn zij lid van het gezin. Hun naam veranderde mee: huisdieren werden gezelschapsdieren.

Bij die positie horen producten en diensten op een vrijwel menselijk niveau. Van ambulance tot bier en van kleding tot chemotherapie. Over die ontwikkeling gaat dit gedeelte van dit omkeerboek: het dier is mens geworden.

In diezelfde vijftig jaar deden landbouwhuisdieren een flinke stap terug. Zij verhuisden ook: van het erf of de wei naar grote, vaak voor het publiek afgesloten stallen. Zij leven steeds korter op steeds grotere bedrijven, waar door een scherpe prijsconcurrentie steeds minder geld beschikbaar is. Ook hun naam veranderde mee: landbouwhuisdieren werden – naar hun opdracht – gebruiks- of productiedieren.

Bij die positie horen minimale voorzieningen waarbij de wet het niveau bepaalt. Van grondoppervlak tot verlichting en van drinkinstallatie tot roostervloer. Over die ontwikkeling gaat het andere deel van dit omkeerboek: het dier is ding geworden.

Het onderwerp is breed genoeg en er valt ongetwijfeld veel meer over te zeggen, maar ik heb daarin een keuze gemaakt. Ik heb mij ook op een andere manier beperkt: bij de huisdieren tot honden 11

en katten, en bij de productiedieren tot koeien, varkens en kippen.

Er zijn nog veel meer ‘soorten’ dieren, maar dit boek gaat niet over proefdieren, wilde dieren, dierentuindieren of circusdieren. Op een enkel uitstapje na heb ik mij ook beperkt tot Nederland.

Beide delen spiegelen elkaar. U kunt beginnen met dit deel of met het andere. Soms duikt het ene dier even op in het deel van het andere. En u kunt ook halverwege wisselen.

12