Bijbelse Dagkalender 2013

Bijbelse Dagkalender 2013

67e jaargang

Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

Ontwerp omslag: Studio Vrolijk, Margreet Kattouw Het rooster ‘Vandaag lezen wij…’ dat in deze Bijbelse Dagkalender wordt gevolgd, ligt ook ten grondslag aan het Groot Nieuws Dagboek van het Nederlands Bijbelgenootschap, dat voor elke dag een te lezen bijbelgedeelte bevat.

ISBN 978 90 239 2084 7 NUR 707 © 2012 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Woord vooraf Je komt bijbels tegen die helemaal stukgelezen zijn. Door dagelijks gebruik. Na de maaltijd. Of na een lange dag buiten werken. Als je naar bed gaat. Om de dag af te sluiten. Of juist als je opstaat, de nieuwe dag tegemoet.

De kinderen van een 95-jarige moeder hadden laatst de bijbel van hun moeder in hun handen. De bijbel lag deels uit de band. Was een paar keer gelijmd en geplakt. Er lagen talloze blaadjes in. Met gedichten, gedachten, gebeden. Allerlei aantekeningen waren erin gemaakt. Onderstrepingen ook. De kinderen vroegen: zal moeder ook alles begrepen hebben?

Ze waren zelf niet meer gewend aan dagelijks bijbellezen. Ze hadden wel gemerkt dat het hun moeder dichter bij God had gebracht. Ze had met de Bijbel geleefd.

Gebruikers van de Bijbelse Dagkalender vragen de redactie regelmatig: kun je je niet beperken tot begrijpelijke en aansprekende bijbelgedeelten? Wat een mens kan bevatten!

Maar de Bijbel geeft zijn betekenis niet zomaar prijs. Je kunt geen samenvatting maken van korte, bondige, begrijpelijke uitspraken. Soms moet je je door lastige, onbekende passages worstelen. Ook dat is de Bijbel.

Je kunt wel meer en meer vertrouwd raken met de Bijbel. Als je er ruimte voor maakt. In je leven. In je hoofd. In je hart.

Je kunt de woorden die je gelezen hebt misschien niet altijd bevatten. Je kunt ze wel overwegen, herlezen, vastleggen in je geest, en bewaren in je hart. Koeien gaan als ze gras gegeten hebben altijd liggen om uitgebreid te herkauwen. Dat kun je ook doen met woorden uit de Bijbel. Lezen, herlezen, herhalen, opzeggen misschien.

De Bijbelse Dagkalender wil daarbij behulpzaam zijn. In het vertrouwen dat de Bijbel je tot gebed brengt en dichter bij God. Ds. Evert Westrik

Redactie: Mw. ds. A.M. Parmentier-Blankert, Hilversum Ds. E. Westrik, Boskoop Auteurs: vanaf: Ds. G.W. Marchal protestants emeritus predikant te Apeldoorn

01-01

Ds. W.L. van der Geer protestants emeritus predikant te Alphen aan den Rijn

19-01

Ds. P. J. van Midden 08-02 protestants predikant te Bergambacht en docent Hebreeuws aan de Universiteit van Tilburg  Mw. Drs. H. van Dorssen 07-03 communicatieadviseur Protestantse Kerk Amsterdam, theologe

Ds. D.J. Versloot protestants predikant te Waarder en Nieuwerbrug aan den Rijn

29-03

Ds. A. Wijting protestants predikant te Gorinchem

22-04

Mw. ds. B.H. van de Weg protestants predikant te ’t Woudt – Den Hoorn

13-05

Ds. S. Ypma protestants predikant te Scharnegoutum – Loenga

02-06

Mw. ds. M.C. Kapteyn protestants predikant te Zoetermeer

23-06

Mw. ds. T. Zijlstra protestants predikant te Utrecht, Zuilen

13-07

Ds. R. van Essen protestants emeritus predikant te Delft

02-08

Ds. C.H. van Campenhout protestants emeritus predikant te Leerdam

24-08

Ds. J.J.F. van Melle protestants emeritus gemeente- en justitiepredikant te Oudorp (NH)

14-09

Ds. S. Janse protestants emeritus predikant te Ameide

04-10

Ds. A.W. Berkhof protestants emeritus predikant te Ermelo

24-10

Ds. M. Snaterse protestants predikant te Houten

15-11

Ds. W.F. Schormans protestants predikant te Workum

12-12

Ds. J. Groenleer christelijk gereformeerd predikant te Leiden

Gebeden

Feest- en gedenkdagen 2013 1 januari

Nieuwjaar

31 januari

Verjaardag H.M. Koningin Beatrix

13 maart

Biddag voor gewas en arbeid

24 maart

Palmzondag

28 maart

Witte Donderdag

29 maart

Goede Vrijdag

31 maart-1 april Pasen

30 april

Koninginnedag

4 mei

Dodenherdenking

5 mei

Bevrijdingsdag

9 mei

Hemelvaart

19-20 mei Pinksteren

6 november

Dankdag voor gewas en arbeid

1 december

Eerste Advent

8 december

Tweede Advent

15 december

Derde Advent

22 december

Vierde Advent

25-26 december

Kerst

31 december

Oudjaar

Joodse feestdagen 2013 15-16 mei

Sjawoeot (Wekenfeest)

5-6 september

Rosh Hasjana (Joods Nieuwjaar)

14 september

Jom Kippoer (Grote Verzoendag)

19-25 september

Soekot (Loofhuttenfeest)

27 september

Simchat Tora (Vreugde der wet)

28 november- 5 december

Chanoeka (Inwijdingsfeest)

1 januari – dinsdag

Nieuwjaar

Recht – Rechter – God Psalm 75 Een goed jaar! Beter, vooral economisch gezien, dan 2012. Met de beste wensen! Goed, beter, best… Taalkundig spreken we van de stellende, de vergrotende en de overtreffende trap. We passen een en ander toe op de oude psalm. God is Rechter bij uitnemendheid. In de overtreffende trap dus. Velen hebben moeite om Hem zo te zien. Een rechter heeft met oordeel te maken. Reden om bang te zijn? Dat hangt ervan af. Het is slecht nieuws voor allen die het hart hoog dragen. Een goed bericht voor allen die vernederd worden. In de liefde wordt het kwade toegedekt. In en door het recht wordt het aan het licht gebracht. Een bron van hoop en moed om het vol te houden, ondanks alles wat krom en slecht is. Daarom begint en eindigt de psalm met een lofzang. Een goede toonzetting voor het nieuwe jaar.

Lied: Psalm 75:1,3

2 januari – woensdag Hartzeer 1 Samuël 1:1-20 Hartzeer is chronisch verdriet. Het is velen aan te zien, zoals bij Hanna het geval was. Het is ook God aan te zien.

Daarom heeft Hij na verloop van tijd het aanzien van een Gekruisigde. We lezen dat de eredienst een godsdienstig bedrijf geworden is. De priesters varen er wel bij. De hogepriester ziet het lijdelijk aan. Hij kent de Here God alleen nog van het werk, op afstand. Als Hanna hartstochtelijk bidt, haar hart uitstort voor God, weet Eli niet wat er gaande is. Hij denkt aan het stille gemompel van een beschonkene. Desondanks wordt hij door de Here God gebruikt om een boodschap van Hogerhand door te geven. Het hartzeer van God laat onverlet dat Hij de mensen en de wereld niet afschrijft. Zelfs de weg van het kruis is de weg van het licht.

Lied: Gezang 481:3,4

3 januari – donderdag Vrijgesteld tot dienst 1 Samuël 1:21-2:11 Het lijkt tegenstrijdig. Naar ons besef is vrijheid eerder ontslag uit een dienstverband. Hier vertrouwt een moeder haar kind toe aan de dienst van God. Zij zingt daarbij het hoogste lied. Die bevrijdende lofzang is een vorm van gebed. Ook hier is iets heel bijzonders aan de hand. De hogepriester Eli knielt voor de Heer en Hanna bidt, zegt, zingt woorden.

Een leek neemt de priesterlijke dienst over. Dat komt vaker voor, vooral op kruispunten van de geschiedenis.

Denk aan de lofzang van Maria. God keert alle rollen om, ten gunste van de zwakken en de armen. Dwaze moeders hebben er meer weet van dan hooghartige heersers. De dwaze boodschap van het kruis is onwijs goed, heeft de langste adem en het laatste woord.

Lied: Psalm 36:2

4 januari – vrijdag Het vijfentwintigste uur 1 Samuël 2:12-26 Het is een onmogelijke tijd, die al het normale doorkruist. Het is te vroeg om te sterven, te laat om te leven.

Zulke tijden zijn helaas niet onbekend. De geschiedenis telt er vele. De eredienst in het heiligdom kan een laatste asielplaats zijn. Wanneer zelfs de priesterlijke dienst een onheilig, smerig zaakje is geworden, gaan vrijwel alle lichten uit. Wie zal dan nog een bemiddelende rol spelen? Waar en hoe is sprake van een nieuw begin?

De Heer heeft het helemaal gehad met de slampampers rondom Eli. Dat komt niet in mindering op hun verantwoordelijkheid. Een teken van hoop is de kleine Samuël.

Hij is geliefd bij de Heer en bij de mensen. Zo’n mens kan een lichtje zijn dat aanstekelijk werkt.

Lied: Psalm 43:3

5 januari – zaterdag Tucht 1 Samuël 2:27-36 Het woord roept afweer op. Vooral in kerkelijk verband.

Daar zijn goede redenen voor. Mensen hebben elkaar de maat genomen op een wijze die meer over hen zelf dan over God vertelde. Het misbruik heft het gebruik niet op.

Zonder tucht geen troost. Wanneer alles goed mag heten, wordt het kwaad vergeten. Zonder discipline geen discipelschap. Eli wordt de wacht aangezegd. Een godsman neemt het woord. Zijn naam wordt niet genoemd. Alle nadruk valt op de boodschap die hij over moet brengen.

Bepaald geen vrolijk bericht. Het Evangelie, het woord van God, is veelal te waar om mooi te zijn. Tucht hangt taalkundig samen met trekken. De onderdanen worden betrokken bij de koning. Dat kan een pijnlijke procedure zijn, maar het leven is niet simpel, het geloofsleven evenmin.

Lied: Psalm 118:6

Het volk van God is uitgetogen en heeft zich aan Gods ark vertild; wat ’t zwaarst is heeft het zwaarst gewogen.

De eer van God heeft dat gewild.

En Eli heeft niet kunnen dragen wat God hem op de schouders gaf, de priester, zwaar en oud van dagen, viel van zijn hoge voetstuk af.

Zo is dan Israël gevallen, het heeft zijn krachten overschat.

Zij zijn verslagen, met z’n allen verblind omdat men God vergat.

Toen is een mensenkind geboren, gebukt onder de eer van God; en wie het weet, die kan het horen; zijn naam is immers Ikabod.

Uit: Wonno Bleij, Ook in het vuur is Hij nabij. Bijbelse liederen voor kinderen en grote mensen, lied 41, Zoetermeer 2011

6 januari – zondag Horen en zien 1 Samuël 3:1-4:1a Nauwelijks iets van God horen. Ook weinig of geen zicht op Hem hebben. Zo wordt de tijd, daar en toen, getypeerd. Het is een soort spiegel, waarin we ook onze eigen tijd, hier en nu, herkennen. Is er sprake van menselijke schuld, waardoor we de taal en de tekenen van God niet verstaan? Samuël wordt van Hogerhand geroepen om het oordeel aan te zeggen. De schuld van Eli en zijn familie kan met geen enkel offer worden ingelost. Wat betekent dit alles voor ons, zoveel eeuwen later? We zullen uiterst zorgvuldig omgaan met een woord als schuld.

Niet om onszelf te excuseren, maar om te voorkomen dat het woord een stoplap, een dooddoener wordt. Laten we ook niet verlangen naar visioenen. Aan horen hebben we meer dan genoeg.

Lied: Gezang 329

7 januari – maandag God gevangen?

1 Samuël 4:1b-22 Misschien is dat teveel gezegd. De ark is immers niet God zelf, ook al menen de tegenstanders van wel. De ark is teken en zegel van Gods nabijheid. Over die nabijheid beschikt Hij zelf. Wanneer mensen de regie in handen nemen, God willen manipuleren, gaan alle lichten uit.

De ark is geen geheim wapen, dat de zege garandeert.

God met ons is een belofte, maar nooit een bezit. In een oorlog gebeuren verbijsterende dingen. Dat blijkt ook uit deze geschiedenis. Het allerergste is blijkbaar dat de ark van de Heer ons ontnomen wordt. Dan zijn we van onze eer beroofd. Eer betekent ook en vooral: identiteit. Als de eer weg is, weten we niet meer wie we zijn, wat we doen, waar alles goed voor is. Het leven, de samenleving wordt zo plat als een dubbeltje.

Lied: Psalm 89:17,18

8 januari – dinsdag Goddelijke humor 1 Samuël 5:1-12 Humor is iets anders dan lol hebben of keet maken. Dat blijft allemaal aan de oppervlakte. Het leven is te kostbaar, te heilig ook om goedkope praatjes te verkopen.

Humor betekent dat er ongekend licht op iets, iemand valt, waardoor een verrassend perspectief verschijnt. Dat gebeurt rondom de ark in een vreemde, vijandige omgeving. Ook daar geeft de Heer taal en teken, in de hoop dat mensen tot inkeer, omkeer komen. De nepgod Dagon geeft het goede voorbeeld. Deze god van het koren, van de vruchtbaarheid ligt voorover gevallen, geknield voor de ark van de Heer. Overal waar de ark verschijnt, lopen de mensen voor gek. Alom gekrijs, hemelhoog. Waarom nemen ze deze signalen van de Heer niet ter harte? Ik heb geen sluitend antwoord. Ik laat het over aan Hem, die de harten door en door kent.

Lied: Gezang 168

9 januari – woensdag Laat ons met rust!

1 Samuël 6:1-7:1 De Filistijnen willen rust. Ze hebben aan hun eigen gewoonten en gebruiken, ook aan hun eigen goden meer dan genoeg. De ark van de Heer, verwijzend naar de God van Israël, trekt sporen van onrust en onvrede. Met een wonderlijke genoegdoening stuurt men de oorlogsbuit terug naar Israël. Ook daar gebeuren schokkende dingen. Als de eerbied ontbreekt, slaan de stoppen door en wordt het aardedonker. Tussen ark en kerk is geen gering verschil, maar de overeenkomst is misschien nog sterker. De kerk is de plaats waar de Heer mensen op een bijzondere wijze ontmoeten wil. Als die plek verdwijnt, gaan kostbare dingen in de uitverkoop. Ik noem er een aantal: verzoening, vergeving, hoop, licht. Als we voortaan moeten teren op wat mensen bedenken en doen, hebben alle pessimisten van de wereld nog niet genoeg geklaagd.

Lied: Gezang 435:4

10 januari – donderdag Gedenksteen 1 Samuël 7:2-17 Er wordt een gedenksteen opgericht. De naam heeft aanstekelijk gewerkt. Ook hier en nu zien we bouwsels met de naam: Eben Haëzer. Die naam is een belijdenis: tot hier heeft de Heer ons geholpen. De woorden behelzen ook een belofte voor de toekomst. Deze ene, unieke God zal ons nooit en nergens aan ons lot overlaten, in ons leed alleen laten. Die genade is nooit goedkoop. Van ons wordt verwacht dat we niet op vrijersvoeten gaan om het met andere goden aan te leggen. Toen werden ze Baäls en Astartes genoemd. De namen zijn veranderd, maar de intentie is gelijk gebleven: goden dienen ons eigen ego, versterken ons eigen gelijk en geluk. Wie daaraan toegeeft, raakt verslaafd. Alleen de God van Israël, de Vader van Jezus Christus, maakt mensen vrij.

Lied: Gezang 485

11 januari – vrijdag God als de Geduchte Psalm 76 Een weerbarstig lied. Het heeft te maken met krijgsrumoer. God is aanwezig als de Geduchte. Een en ander ligt ons niet. Reden te meer om anders te gaan liggen om de woorden recht te doen. Willem Barnard omschrijft het hart van de zaak: ‘De woede van de machofiguren snoert de Geduchte als een riem om zijn gewaad, opgeschort, zodat Hij sneller uit de voeten kan om alle zachtmoedigen der aarde te verlossen.’ Beeldspraak is zoveel sterker dan begrippentaal. Zo’n krachtdadige actie van Hogerhand was daar en toen herkenbaar. Laat de Here God zich hier en nu ook zo kennen? Ik heb geen antwoord. Alleen een handwoord, een handreiking om fiducie te houden in de zaak van God. Hij schort het oordeel op. Het is vooralsnog genadetijd: de Geduchte heeft geduld.

Lied: Psalm 76:6,7

12 januari – zaterdag Stratenmaker in de woestijn Lucas 3:1-9 Op het eerste gehoor is het zo ongerijmd! Wat werkelijk nieuws mag heten wordt niet gemaakt door mensen van naam, met wie dit hoofdstuk begint. God richt zich tot Johannes, in de woestijn. Waarom niet aan het hof of in de tempel? De woestijn heeft onvergetelijke Bijbelse papieren. Daar en zo heeft Israël geleerd het alleen met God te wagen. Een oefenplaats in liefde en trouw. Mensen lopen massaal uit, terwijl zij allerminst vriendelijk worden toegesproken. Blijkbaar is een ‘zware preek’, waarin het gaat over toorn en oordeel van God, in bepaalde tijden herkenbaar en broodnodig. Die dreigende klanken zijn overigens nooit en nergens los verkrijgbaar. Zij zijn onlosmakelijk verweven met de belofte, vanouds door Jesaja verwoord: ‘al wat leeft zal zien hoe God redding brengt’.

Lied: Gezang 252

Blijf bij ons, Heer, wanneer de nacht zal komen – nu wordt het stil en donker om ons heen.

Blijf bij ons, als ons alles wordt ontnomen, Heer, laat uw kerk, uw schepping niet alleen.

Blijf ons nabij, al gaan wij eigen wegen; blijf in uw goedheid naar ons toegewend met uw genade, met uw troost en zegen, blijf bij ons, Heer, in woord en sacrament.

Blijf ons nabij, als ons zal overkomen de bange nacht vol twijfel, angst en nood, blijf, als beproeving strijdt met onze dromen, blijf, ook al dreigt de strenge, bitt’re dood.

Blijf bij ons, Heer, hoever van huis wij zwerven, blijf, wat dan ook ons van elkander scheidt, blijf bij ons, Heer, in leven en in sterven, blijf bij ons, Heer, in tijd en eeuwigheid.

Uit: A.F. Troost, Zingende Gezegend. Liederen, lied 249 (naar een Luthers avondgebed), Zoetermeer 1995

13 januari – zondag Wat moeten we doen?

Lucas 3:23-38 Die regel is loodzwaar. We moeten al zoveel. Een vracht huiswerk dat vrijwel nooit af is. Er komt steeds meer bij.

We zijn doeners tot de dood erop volgt. Van wie moet dit allemaal? In geen geval van God. Geloven in Hem is vooral: ont-moeten. Johannes maakt duidelijk wat van ieder verwacht mag worden. Het is moeilijk van eenvoud.

Geen halsbrekende toeren, geen duizelingwekkende hoogstandjes aan de geestelijke rekstok. Het eigenlijke werk is al verricht. De muziek ruist volop in de laatste woorden. Jezus laat zich dopen. Dat is een wonder boven wonder. Zo wordt het werk van God volbracht, ons ten goede. Daarom klinkt een stem uit de hemel. Het is veelzeggend dat de werkweek begint met de rustdag. Een dag om op te staan uit alles wat opjaagt en uitmergelt. Een dag om ons met God mee te verheugen.

Lied: Psalm 92:1,2,3