Geloven met het hart 2

Geloven met het hart 2

Geloven met het hart 2 is onderdeel van de ‘Opfriscursus Geloven’.

Deze cursus is in de eerste plaats bedoeld voor gemeenteleden, met als doel de kennis van de inhoud van het christelijk geloof op te frissen en het geloofsleven te verdiepen.

De ‘Opfriscursus Geloven’ staat onder redactie van: Coaches en handleiding Dr. W. Verboom Ds. H. Veldhuizen Powerpointpresentaties Drs. E. van den Ham Cursusboek Drs. L.P. Dekker Drs. E.K. Foppen Drs.ir. T. Jacobs

l.p. dekker, e.k. foppen en t. jacobs

Geloven met het hart 2 Zeven kernpunten uit het christelijk geloof

Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

www.uitgeverijboekencentrum.nl www.izb.nl Deze uitgave verschijnt in samenwerking met de izb (Amersfoort).

Ontwerp omslag en binnenwerk: Mulder van Meurs, Amsterdam Illustraties binnenwerk: Willeke Brouwer Alle bijbelcitaten in deze uitgave zijn weergegeven in de Herziene Statenvertaling (HSV), tenzij anders vermeld. isbn 978 90 239 2383 1 nur 707 Š 2012 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Inhoud Woord vooraf 7 1. De Bijbel 9 2. Bidden, in gesprek met God 22 3. De kerk 36 4. Heilige hartversterkers: doop en avondmaal 51 5. Gods leiding in ons leven 67 6. Christen-zijn 81 7. Toekomstverwachting 94 Personalia 110

Woord vooraf Dit boek Geloven met het hart 2 vormt het tweede deel van de ‘Opfriscursus Geloven’. In deze titel worden twee dingen benadrukt.

In de eerste plaats is het doel van de cursus het opfrissen van de kennis van de Bijbel en het geloof en de verdieping ervan. In de tweede plaats wordt het leren gezien als een zaak van het hart. Dus niet alleen maar van het verstand. De cursus draagt zonder meer een persoonlijk karakter. Daarmee beogen de samenstellers tegemoet te komen aan het verlangen van gemeenteleden naar meer persoonlijke betrokkenheid bij de Bijbel en het geloof van de kerk.

De cursus onderscheidt zich daarmee van de kennismakingscursussen christelijk geloof. Ze heeft geen missionaire spits, maar richt zich op verdieping van de relatie met God. Hoewel dit boek onderdeel is van een cursus en een verdieping biedt van wat in deel 1 is aangereikt, is het ook los daarvan goed geschikt om voor jezelf te lezen of met anderen te bespreken. Ook op die manier kan het een middel zijn om je persoonlijk geloof te verdiepen.

De onderwerpen die in dit tweede deel aan de orde komen, zijn verdeeld over zeven lessen. Ze gaan over: de Bijbel (1); bidden (2); de kerk (3); de sacramenten (4); Gods leiding in ons leven (5); christen-zijn in deze tijd (6) en de toekomstverwachting (7). Ze kunnen in een reeks van zeven bijeenkomsten behandeld worden, maar het kan ook beter zijn om sommige hoofdstukken over twee bijeenkomsten te verdelen (bijvoorbeeld het hoofdstuk over de sacramenten). De leiding berust bij een cursusleider, die met behulp van een handleiding leiding geeft aan de cursus.

In het eerste deel komen overigens de volgende thema’s aan de orde: Wat is geloven? (1); Ik geloof in God (2); Wie ben ik? (3); Wie is Jezus? (4); Wie is de Heilige Geest? (5); Verzoening en koninkrijk (6); Heilig leven (7).

Van de cursisten wordt verwacht dat zij zich thuis voorbereiden op de bijeenkomsten. Tijdens de samenkomsten neemt het

7

geloofsgesprek aan de hand van activerende werkvormen een belangrijke plaats in. De powerpointpresentatie, die een onderdeel is van de handleiding, biedt een extra helpende hand. Ook is er aan elke les een leesrooster toegevoegd voor persoonlijke bijbelstudie.

De bijeenkomsten worden afgesloten met een liturgisch moment.

De samenstellers van de cursus hopen dat veel gemeenteleden de weg naar deze cursus mogen vinden en dat zij erin ontvangen wat zij hopen te vinden om hun kennis en geloof te vermeerderen en te verdiepen. Moge de Here God zijn zegen eraan verbinden.

De redactie

8

1. De Bijbel ‘Het was Valentijnsdag 1974. Ik was naar een feest geweest en zat in mijn studentenkamer, toen mijn beste vriend met zijn vriendin binnen kwam. Ze vertelden dat ze christen geworden waren. Ik maakte mij onmiddellijk zorgen over hen, omdat ik dacht dat ze in de handen van een of andere sekte waren gevallen en hulp nodig hadden. Ik zelf was nu eens atheïst, dan weer agnost, onzeker over wat ik geloofde… Dus ik nam mij voor het onderwerp eens grondig te gaan onderzoeken. Ik maakte een plan om de Koran, Karl Marx, Jean-Paul Sartre en de Bijbel te lezen. Ik had toevallig nog een stoffig exemplaar van de Bijbel op de plank staan; dus ik begon nog diezelfde avond met lezen. Ik begon te lezen bij Mattheüs en las daarna heel Marcus en Lucas.

Halverwege het evangelie van Johannes viel ik in slaap. Toen ik wakker werd, las ik de rest van Johannes en ging verder met Handelingen, Romeinen, en daarna 1 en 2 Korintiërs. Ik raakte buitengewoon geboeid door wat ik las. Ik had het eerder gelezen, maar toen had het me vrijwel niets gezegd. Nu ging het echter voor mij leven en kon ik het niet meer van me af zetten. Het klonk gewoon waar. Ik wist, terwijl ik aan het lezen was, dat ik dit niet vrijblijvend meer naast me neer kon leggen. Het raakte me diep. Kort daarna vertrouwde ik mijn leven aan Jezus Christus toe. Sinds die tijd is de Bijbel voor mij een bron van vreugde geworden.’

Uit: N. Gumbel, Een kwestie van leven, Hoornaar 1998, p. 71

9

Inhoudelijk

De Bijbel als grond van het geloof Christenen belijden dat de Bijbel het levende Woord van God is. Door de Bijbel te gaan lezen, kun je tot geloof komen en wordt je geloof versterkt. In de Bijbel ontmoet je uiteindelijk de Here God zelf. Het is een uitnodigend boek. De Bijbel is in die zin als een gelijkenis. Al lezend ontdek je dat het ook over jezelf gaat. Je wordt aangesproken. Daarop kan je reageren door het te beamen of te verwerpen. Zo vormt de Bijbel de grond van het geloof.

Best Information Before Leaving Earth

De Bijbel: een bijzonder boek

Als wij de Bijbel openslaan, zullen we niet alleen merken dat het een dik boek is, maar ook een veelkleurig boek. Wij komen er allerlei verschillende soorten teksten in tegen: geschiedenissen, wetten, profetieën, liederen, wijsheidsliteratuur, evangeliën en brieven. Het is een bonte verzameling van 66 boeken die in een periode van ruim 1000 jaar is ontstaan. Het is dan ook belangrijk om de achtergrond van een bijbelgedeelte enigszins te kennen om te kunnen begrijpen wat er gezegd wordt.

Naast deze verscheidenheid spreken we tegelijk over de eenheid van de Bijbel. Wij hebben de overtuiging dat achter al die auteurs de Here God zelf staat als de Auteur. De Bijbel is het geïnspireerde Woord van God. Het is het Woord ‘van de overkant’.

God openbaart zich aan ons door de Bijbel. En dat maakt de Bijbel zo bijzonder. Bij de profeten komen we dit heel duidelijk tegen: ‘Alzo zegt de Here…’ Het duidelijkst komen wij Gods openbaring tegen in de persoon van Jezus. De evangelist Johannes schrijft dat het Woord vlees (mens) is geworden en bij ons heeft gewoond, vol van goedheid en waarheid (Joh. 1:14). Het bijbelboek Hebreeën begint met de woorden: ‘Nadat God voorheen vele

10

1. De Bijbel

malen en op vele wijzen tot de vaderen gesproken had door de profeten, heeft Hij in deze laatste dagen tot ons gesproken door de Zoon’ (Heb. 1:1).

Canon De Bijbel heeft op een bepaald moment zijn huidige omvang gekregen. Daar is een heel proces aan voorafgegaan, dat ook wel de canonvorming wordt genoemd. Met het woord canon, dat letterlijk richtsnoer of maatstaf betekent, geven wij aan welke boeken gezag hebben om als bijbelboek te worden beschouwd. Dat betekent niet dat de kerk op een bepaald moment heeft vergaderd en toen door middel van een stemming heeft vastgesteld welke boeken wel en niet in de Bijbel mochten. Het is veel meer zo gegaan dat de canonieke boeken hun gezag zelf met zich meebrachten en dat de kerk dat heeft erkend. Canonisering kunnen we dan ook het beste omschrijven als een kerkelijke bevestiging van het reeds aanwezige gezag van de bijbelboeken. Naast deze boeken zijn er ook nog apocriefe boeken. Deze hebben hun eigen betekenis, maar missen het gezag zoals wij dat tegenkomen in de bijbelboeken.

Gezag Aangezien wij belijden dat de Heilige Geest – God zelf – de eigenlijke Auteur van de Bijbel is, rust daar het uiteindelijke gezag.

De Bijbel heeft in zichzelf gezag. Wij noemen dat ook wel de autopistie – de Bijbel is van zichzelf overtuigend. Dit zelfgetuigenis komen wij heel duidelijk tegen in de volgende bijbelpassages: Zo zegt de HEERE van de legermachten… (Zach. 8) Er staat geschreven… (Mat. 4:1-11) Zij hebben Mozes en de profeten. (Luc. 16:29) Heel de Schrift is door God ingegeven… (2 Tim. 3:16) …want de profetie is destijds niet voortgebracht door de wil van een mens, maar heilige mensen van God, door de Heilige Geest gedreven, hebben gesproken. (2 Petr. 1:21)

11

Artikel 5 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis benadrukt het zelfgetuigenis van de Bijbel door met ‘wij ontvangen’ te beginnen. De Bijbel is geen object, maar subject. Met andere woorden: de Bijbel komt sprekend en met gezag tot ons. En zo ontvangen wij de Bijbel als Woord van God.

Betrouwbaarheid van de Bijbel In de 18e eeuw ontstaat met name in West-Europa een manier van bijbelonderzoek die vragen stelt bij de historische betrouwbaarheid van de Bijbel. Er zijn hierbij grofweg drie invalshoeken aan te wijzen. (1) Natuurkundig onderzoek heeft veel aan het licht gebracht.

Denk alleen maar aan de plaats van de zon ten opzichte van de aarde (zie Joz. 10:12-13). (2) Archeologisch onderzoek in Israël en omgeving laat vaak heel iets anders zien dan de bijbelverhalen ons vertellen. (3) Het kritisch lezen van geschriften binnen de wetenschap heeft tot doel om zo goed mogelijk te reconstrueren wat er echt is gebeurd. Het gevolg van deze benadering is dat heel veel uit de Bijbel anders wordt verklaard dan de gelovige meestal doet.

Een gelovige gaat bij het lezen van de Bijbel uit van zijn gezag en zijn betrouwbaarheid. Het is Gods Woord!

Vanuit de organische inspiratieleer (zie ‘De inspiratieleer’ bij de verdieping) blijft er volop ruimte om de bijbelteksten met een gezond verstand te benaderen. Wees je bewust van je eigen tijd en van de tijden waarin de bijbelboeken zijn ontstaan. Wij zijn gewend om een gebeurtenis zo exact mogelijk weer te geven. Het liefst leggen wij alles vast met foto’s. Zo komen wij dat echter niet tegen in de Bijbel. De geschiedschrijving in de Bijbel is veel meer te vergelijken met een schilderij, waarin de schilder (de mens als auteur) zelf ook duidelijk aanwezig is. De gebeurtenissen zijn minder exact, maar niet minder betrouwbaar weergegeven.

Ons bijbellezen Wij beginnen nooit blanco de Bijbel te lezen. Zonder er verder over na te denken vormen we ons bij de eerste lezing al een begrip van de tekst. Soms bewust, maar meestal onbewust nemen wij een

12

1. De Bijbel