De Geest, het kruis en de gaven Plano:Opmaak 1
11-06-2009
10:08
Pagina 1
Gereformeerde en charismatische gelovigen (‘wettisch’, ‘eng’). Dit boek laat zien hoe beide richtingen elkaar kunnen versterken.
steeds vaker. Wat zijn hierbij de kansen en bedreigingen voor een eigentijdse visie op het werk van de Geest? Het boek biedt een helder overzicht van spannende gesprekspunten. De auteur wil vasthouden aan de reformatorische theologie en tegelijk charismatische elementen eerlijk waarderen. Maar hoe los je dat op in de gemeente? Prof.dr. J. Hoek is verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit en aan de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven. Daarnaast is hij docent dogmatiek aan de Christelijke Hogeschool Ede en directeur van de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond ‘Johannes Calvijn’.
De Geest, het kruis en de gaven
Gereformeerde en charismatische gelovigen ontmoeten elkaar
Dr. Jan Hoek
maken gauw karikaturen van elkaar
Dr. Jan Hoek De Geest, het kruis en de gaven Een ontmoeting tussen gereformeerd en charismatisch
ISBN 978-90-239-2339-8
Boekencentrum
www.uitgeverijboekencentrum.nl 9 789023 923398 NUR 700
9088_De Geest 5.0
10-06-2009
07:11
Pagina 3
De Geest, het kruis en de gaven Een ontmoeting tussen gereformeerd en charismatisch Dr. Jan Hoek
Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer
9088_De Geest 5.0
10-06-2009
07:11
Pagina 4
www.uitgeverijboekencentrum.nl
Ontwerp omslag: Mulder van Meurs, Amsterdam ISBN 978 90 239 2339 8 NUR 700 Š 2009 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
9088_De Geest 5.0
10-06-2009
07:11
Pagina 5
Inhoud
1.
Hoog tijd voor ontmoeting
7
2. De conferentie begint: Veni Creator Spiritus!
10
3.
Lezing 1: Verbonden met de katholieke traditie
17
4. Lezing 2: Enthousiast over charismatische rijkdom
34
5. Lezing 3: Beducht vanuit gereformeerde belijndheid
58
6. Workshops over genezing, bevrijding en profetie
76
7.
88
Afsluiting: uitzien naar de vervulling van Gods beloften
8. Persoonlijke reectie na aoop van de conferentie
98
Noten
117
Literatuuropgave
137
9088_De Geest 5.0
10-06-2009
07:11
Pagina 7
1. Hoog tijd voor ontmoeting
Wereldwijd is er binnen de christelijke kerken de laatste jaren veel aandacht voor de gaven van de Geest, de charismata. Binnen mijn eigen ‘habitat’, de gereformeerde gezindte in Nederland, klinken pleidooien voor een pneumatologische heroriëntatie, maar ook protesten tegen een nieuw soort ‘ervaringstheologie’. In de gemeenten leven in toenemende mate vragen rond onderwerpen als gebedsgenezing en ziekenzalving, bevrijding van demonie en occulte belasting, tongentaal enzovoorts. Dagbladen en tijdschriften stimuleren de aandacht voor dit thema, in het bijzonder naar aanleiding van wonderlijke genezingen. Kerkenraden worden uitgedaagd een standpunt in te nemen of in elk geval hun beleid in deze openhartig met de gemeente te bespreken. Daarbij komt nog dat er een ongekende openheid ontstaat tussen de gevestigde, ‘traditionele’ kerken enerzijds en de pinksterbeweging anderzijds (de ‘leiders’ vallen elkaar zelfs in de armen en geven elkaar een ‘heilige kus’), terwijl binnen de kerken een brede charismatische beweging van zich doet spreken. Er heeft een ontwikkeling plaatsgevonden ‘van wederzijdse afkeer tot wederzijdse openheid’.1 Daarbij ervaren we een toenemend besef van urgentie. We zijn om zo te zeggen de vrijblijvendheid voorbij. De huidige herbezinning op de actuele betekenis van het werk van de Heilige Geest in de gevestigde kerken komt veelal voort uit een verlangend zoeken naar geestelijke vernieuwing en verlevendiging. Verschillende stemmen gaan op om in de kerken van de Reformatie met een nieuwe onbevangenheid, en toch niet onkritisch, te bekijken welke gaven de Heilige Geest ook en juist in deze tijd wil uitdelen aan de gemeente van Christus. De dogmaticus C. van der Kooi formuleert: ‘Op de agenda van kerk en theologie staat de vraag naar de verhouding van enerzijds een theologie waar het kruis van Christus centraal staat en anderzijds een theologie die daarnaast ook aandacht wil geven aan de vruchten en gaven van de Geest.’ Hierbij 7
9088_De Geest 5.0
10-06-2009
07:11
Pagina 8
gaat het dus om de manier waarop het werk van Christus zich verhoudt met het werk van de Geest. Wat betekent het dat de Geest het heil in Christus indraagt in onze werkelijkheid en het nieuwe paasleven – zij het in alle voorlopigheid – realiseert? Hoe ver strekt dat alles: wedergeboorte, reële levensvernieuwing, toerusting, beginnende verheerlijking, transformatie, groei, inwoning en bevrijding, kortom herschepping? ‘Vanuit de hemel wordt aan mensen die als pelgrims onderweg zijn op aarde de tegenwoordigheid van God geschonken.’2 De gaven van de Geest zijn dan te zien als concretisering van deze leven schenkende tegenwoordigheid. Zoals de Geest volgens Hebreeën 9 Jezus steunde in zijn lijdensweg, zo wordt – op gepaste afstand – de kerk op haar kruisweg door de Geest bekrachtigd en begaafd. De gaven doen dus niets af aan de kruisgestalte en de kruisgestalte leidt niet tot miskenning van de gaven. De titel van dit boek drukt deze samenhang uit. Ik sluit in een pleidooi voor waakzame openheid aan bij Van der Kooi die de uitdaging vanuit de pentecostale en charismatische stromingen wil verwerken. Hij ziet het pentecostalisme naast de oecumenische beweging als gave van God aan de kerk van vandaag. Een rode draad in zijn beschouwingen is de bezinning op de vraag in hoeverre inzichten vanuit andere theologische paradigmata binnen de bedding van de gereformeerde theologie geïntegreerd kunnen worden. Charismatische vernieuwing heeft behoefte aan een stevige kerkelijke en theologische context. Zonder deze context treedt vereenzijdiging, individualisering en spiritualisering op.3 Vanuit de structuren van de reformatorische theologie moet de charismatische uitdaging opgepakt worden, bijvoorbeeld doordat we gaan kijken wat Calvijn met experientia bedoelt, met geloofservaring waarbij de mens met hoofd en hart, maar ook met huid en haar, met alle menselijke emoties en faculteiten betrokken is.4 Dat lijkt mij een alleszins vruchtbare weg. Hierbij moet het gebed vooropstaan en is de gave van de onderscheiding der geesten onmisbaar. Ik kies in dit boek voor een opzet die de noodzaak van ontmoeting onderstreept en neem de lezer mee naar een virtuele driedaagse conferentie van mensen die verschillende standpunten innemen ten opzichte van charismatische vernieuwing.5 Daarop volgt een reflectie op en verwerking van de conferentie. Op deze wijze laat ik stem en tegenstem klinken. Door namen van sprekers te fingeren (de na8
9088_De Geest 5.0
10-06-2009
07:11
Pagina 9
men verwijzen niet naar bestaande personen!) kan ik standpunten wat scherp tegenover elkaar plaatsen.6 Zonder mij direct te identiďŹ ceren met het ene of het andere standpunt wil ik de waarheidselementen in de verschillende benaderingen voluit laten staan. Vervolgens verwoord ik mijn eigen positiekeuze op basis van het eerder aangedragen discussiemateriaal. Uiteraard is mijn boek zo niet meer dan een opmaat naar reĂŤle ontmoetingen tussen vertegenwoordigers van de gereformeerde, evangelische, charismatische en pentecostale tradities, waarvan ik hoop dat er vele zullen plaatshebben. Hoog tijd voor ontmoeting dus, om misverstanden op te helderen, bruggen te bouwen en vooral om samen meer zicht te krijgen op de rijkdom van wat ons in Christus geschonken is aan heil en zegen door de Geest.7
9