Denk groot, doe sterk Alex & Brett Harris
Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de hgjb. Kijk voor meer informatie op www.jesvoorjou.nl.
Ontwerp omslag: Daniël Thomassen, www.150watt.net Ontwerp binnenwerk: JetOntwerp Vertaling: Tien voor Tekst, www.10voortekst.nl De bijbelgedeelten in deze uitgave zijn ontleend aan De Nieuwe Bijbel Vertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 2004/2007. Deze uitgave is oorspronkelijk verschenen onder de titel Do Hard Things bij Multnomah Books, imprint van Crown Publishing Group, onderdeel van Random House Inc. 12265 ISBN 978 90 239 2573 6 NUR 700 © 2008 by Alex Harris and Brett Harris Nederlandse vertaling © 2010 Uitgeverij Jes! · Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
tienerrebelutie ‒ TEgen lage verwachtingen
Alex & Brett Harris
Uitgeverij Jes!
• Zoetermeer
Voor onze ouders, Gregg en Sono Harris. Dit boek vertolkt de boodschap van jullie leven. Onze overwinning is jullie overwinning. We houden van jullie.
Inhoud
Woord vooraf ‒ Corjan Matsinger (YfC)
Deel 1 │ 1. 2. 3. 4.
5. 6. 7. 8. 9.
Terugblik op de tienerjaren
De meeste mensen verwachten niet... Het ontstaan van een geweldig idee De mythe van de puberteit Een betere manier
Deel 2 │
10 15 26 45
Vijf soorten moeilijke dingen
Die eerste angstaanjagende stap De lat hoog leggen De kracht van samenwerking Kleine moeilijke dingen Voor je geloof uitkomen
Deel 3 │
6
61 82 99 117 130
Doe mee aan de rebelutie
10. Een nieuwe generatie 11. Een onwaarschijnlijke held 12. Mogen we u voorstellen: uw rebelutionairen
148 162 169
Nawoord Uitdaging voor jeugd- en kerkleiders Harmen van Wijnen (HGJB) Over de auteurs
180 187 191
Woord vooraf Hoi lezer! Ik wil je in dit voorwoord alvast waarschuwen voor dit bijzondere boek. Het is geschreven door twee jongens die een ietwat andere kijk hebben op jouw weg naar de volwassenheid dan je misschien zou verwachten. Als je sommige videoclips of Amerikaanse tienerfilms bekijkt, dan zou je kunnen denken dat de puberteit vooral een periode moet zijn van feestjes, wat rondhangen op het strand of het versieren van een meisje. Maar voor de schrijvers van dit boek is de adolescentie in ieder geval geen relaxte solotrip. Het leven bestaat uit meer dan een Xbox, je iPod, je sportclub of jeugdvereniging en wat uitgaan. Laat je niet aanpraten dat de periode van je adolescentie een soort van Luilekkerland is waarin je wat verveeld rondhangt of jezelf in slaap sust met weer een ‘onmisbare’ nieuwe gadget. Oké, dan weten we wat de adolescentie niet moet zijn. Maar wat willen de beide heren ons dan wel duidelijk maken? Jong en wild? Brett en Alex zijn ervan overtuigd dat jij tot veel grotere dingen in staat bent dan wat hierboven staat. Jonge mensen zoals jij zitten barstensvol potentieel. Jouw lef, energie, levenskracht, creativiteit en je kritische geest maken je tot een glorieus persoon. Je weerspiegelt als jongere eigenschappen van God zelf. Je bent namelijk
6│ Denk groot, doe sterk
ook als adolescent gemaakt naar Zijn beeld en Zijn gelijkenis. God lijkt er dan ook plezier in te hebben om juist jongeren in te zetten in Zijn Koninkrijk. Bewijsmateriaal vind je volop in de Bijbel. Ik noem een aantal jonge mensen die impact hebben gehad op hun omgeving. David verslaat Goliat; Ester wordt koningin van het Perzische rijk; Daniël en zijn vrienden spelen een cruciale rol in het grote Babel; en God zelf vertrouwt Jezus toe aan een jong tienermeisje in Galilea. De discipelen van Jezus waren waarschijnlijk niet ouder dan twintig jaar; en ook de kerkleider Timoteüs was een broekie. Met een knipoog naar alle theologische debatten zou je dus kunnen zeggen dat God met het Pinksterfeest een beweging startte met juist jongeren in het middelpunt! Daar is het natuurlijk niet bij gebleven. In elke fase van de geschiedenis zijn er jonge mensen geweest die vernieuwing en leven hebben gebracht in situaties waar op het eerste oog geen leven meer te vinden was. Ambitieus en geïnspireerd Terug naar jou. Brett en Alex nodigen jou uit om te beginnen aan een nieuw hoofdstuk in je leven. De start van een episode die misschien niet heel gemakkelijk is, maar wel zal leiden tot verdieping, groei en inspiratie. Je gaat nadenken, bidden en praten met anderen. Op zoek naar de dingen die groter zijn dan jij zelf. Stel jezelf vragen als: waar word ik nou echt boos van? Heilige verontwaardiging. Wanneer voel je je ‘alive’? Ontdek jouw passie, de door God aan jou gegeven ambities. Ga ermee aan de slag. Denk groot, doe sterk. Woeker met je talenten, durf te experimenteren met nieuwe dingen
Denk groot, doe sterk │7
en … durf onderuit te gaan. Toen een bekende christelijke goeroe eens gevraagd werd hoe je het woord ‘geloof’ moest spellen, zei hij: ‘RISK’. Risico. Dat betekent trouwens niet dat je met een Messiascomplex door het leven hoeft te gaan of met je tong op je schoenen door het stof moet. Het is veel meer een uitnodiging om deze fase van je leven te zien als een springplank, een lanceerplatform de volwassenheid in. Ik wens je via dit boek de start toe van een nieuwe fase in je leven. Een stap in de volwassenheid. Kom van de tribune en doe mee. De vloer is van jou. Succes! Corjan Matsinger Corjan Matsinger is teammanager Kerk bij YfCNederland, docent aan de Jongerenwerkersopleiding van De Wittenberg en de auteur van ‘Heilige grond. De plek van jongeren in de kerk’.
8│ Denk groot, doe sterk
Deel 1 Terugblik op de tienerjaren
1 De meeste mensen verwachten niet ...
Geen doorsnee tienerboek De meeste volwassenen gaan ervan uit dat jij de boodschap van ons boek niet zult begrijpen. Maar zelfs al zou je het begrijpen, dan verwachten ze niet dat het je iets kan schelen. Zelfs als het je iets kan schelen, dan verwachten ze niet dat je er ook maar iets mee zult doen. En zelfs al zou je er iets mee doen, dan verwachten ze niet dat het stand zal houden. Wij wel. Dit is geen doorsnee tienerboek. Kijk maar op internet of in de plaatselijke boekhandel. Daar vind je genoeg boeken, geschreven door veertigplussers die natuurlijk helemaal begrijpen wat het is om tiener te zijn. Je komt er een hoop goedkope flutboekjes voor tieners tegen, omdat jongeren van tegenwoordig toch niet om boeken geven of er alleen maar slordig mee omgaan. En je komt stapels boeken tegen waarin je nooit iets twee keer hoeft te lezen – omdat de boodschap is versimpeld. Speciaal voor jou dus. Het boek dat je nu in handen hebt, is een uitdagend boek voor jongeren door jongeren, die ervan overtuigd zijn dat onze generatie klaar is voor een verandering. Klaar voor iets dat je geen nieuw leven belooft als je
10│ Denk groot, doe sterk
alleen maar de juiste spijkerbroek koopt of het juiste merk parfum gebruikt. Onze generatie is er klaar voor om er weer over na te denken wat tieners in hun mars hebben en kunnen bereiken. We hebben gemerkt dat wanneer verkeerde ideeën eenmaal ontmaskerd en uit de weg geruimd zijn, onze generatie gretig kiest voor een betere manier van leven – zelfs als dat lastig is. Wij zijn twee negentienjarige tweelingbroers. We zijn geboren en getogen in Oregon, we kregen thuis les van onze ouders en we proberen zo goed als we kunnen Christus te volgen. Daar zijn we in tekortgeschoten. En ook al zijn wij ervan overtuigd dat ‘gewone tieners’ niet bestaan, wij zijn niet buitengewoon of superspeciaal. Toch hebben we wel buitengewone dingen meegemaakt. Toen we zestien waren, hebben we stage gelopen bij het Hooggerechtshof van Alabama. Op ons achttiende hebben we de populairste christelijke tienerblog in Amerika bedacht. We mochten duizenden tieners en hun ouders toespreken op conferenties binnen en buiten de VS en hebben miljoenen mensen online bereikt. Maar al verschillen onze tienerjaren misschien van die van veel andere tieners, dat komt niet doordat wij beter zijn dan zij. Het is doordat we gedreven werden door een eenvoudig maar groots idee. Hier zul je verderop meer over lezen. We hebben gezien hoe het idee achter dit boek ‘gewone’ tieners heeft veranderd in wereldveranderaars die ongelooflijke dingen kunnen doen. Zij zijn gewoon begonnen door uit het verwachtingspatroon te breken dat de maatschappij van tieners heeft. Dus, ook al begint dit verhaal bij ons, dit boek gaat uiteindelijk niet over ons. Dat zouden we ook niet willen. Het gaat over wat God doet in het hart en het verstand
Denk groot, doe sterk │11
van onze generatie. Het gaat over een idee. Het gaat over het in opstand komen tegen lage verwachtingen. Het gaat over een beweging die wereldwijd de houding en daden van tieners verandert. We willen graag dat jij daar ook bij gaat horen. Dit boek nodigt je uit om stil te staan bij een aantal pittige vragen: • Zou het kunnen dat tieners, hoewel ze meer vrijheid hebben dan welke generatie voor hen dan ook, toch een aantal van hun beste jaren mislopen? • Zou het kunnen dat wat onze cultuur zegt over het doel en de mogelijkheden van de tienerjaren, een leugen is en dat wij daar het slachtoffer van zijn geworden? • Zou het kunnen dat in onze tienerjaren een unieke mogelijkheid besloten ligt om geweldige prestaties te leveren – persoonlijk en ook als generatie? • Ten slotte, hoe zou ons leven eruitzien als we voor een totaal andere weg zouden kiezen – een weg die meer inspanning kost, maar ook meer voldoening geeft? Die andere weg omschrijven we in drie eenvoudige woorden: do hard things, oftewel: doe moeilijke dingen. Als jij bent zoals de meeste mensen, zul je hierop reageren met: ‘Moeilijk? Uhm, ik heb nu even geen tijd. Ik moet er nodig vandoor.’ Deze reactie begrijpen we wel. Het doet ons denken aan een verhaal dat we graag vertellen. Dat gaat over een groep monniken. Inderdaad, over monniken. In de buitenwijken van een stadje in Duitsland ligt het denkbeeldige klooster Dundelhoff. Dit kleine stenen klooster biedt onderdak aan een nogal strenge sekte
12│ Denk groot, doe sterk
van Dundress monniken. Alle monniken hebben gezworen een leven te leiden vol zelfopoffering, zonder enige luxe. In plaats van de lekker zittende shirts en afgedragen spijkerbroeken die de meeste mensen dragen, lopen deze monniken rond in kriebelige kleding van geitenwol of ijzeren maliënkolders die ze zo op de blote huid dragen. In plaats van op zachte matrassen, kussens en warme dekens, slapen ze op de koude stenen vloeren van het klooster. Misschien heb je weleens ergens gelezen dat monniken uitstekende koks zijn? Nou, deze monniken niet. Ze eten kleurloze, smakeloze drab – één keer per dag – en drinken verder alleen lauw water. Zo zouden we nog wel even door kunnen gaan, maar je begrijpt vast wel wat we bedoelen. Welke beslissing ze ook moeten nemen, Dundress monniken kiezen altijd voor de moeilijkste weg. Ze gaan voor de keuze die hun het minste lichamelijk gemak oplevert, die het minst aantrekkelijk lijkt en het minste plezier bezorgt. Waarom? Omdat ze in het principe geloven: hoe ellendiger en hoe heiliger we zijn, des te blijer is God met ons. Dus deze beklagenswaardige monniken zijn het grote voorbeeld voor Denk groot, doe sterk, voor het doen van moeilijke dingen? Niet dus! Het is niet ons doel om je een ellendig leven te bezorgen. We zeggen niet dat je alles moet doen wat moeilijk is. We zeggen niet dat je een bank moet overvallen, van een rots moet springen, met je blote handen een steile berg moet gaan beklimmen, of 24 uur lang op je kop moet gaan staan. We zeggen niet dat je nutteloos (of stompzinnig) moeilijke uitdagingen moet aangaan, puur en alleen omdat ze moeilijk zijn. Onze boodschap is ze-
Denk groot, doe sterk │13
ker niet dat als je beter je best doet of het jezelf expres moeilijk maakt, God dan meer van je zal houden. Hij zal – en kan – nooit meer van je houden dan Hij nu al doet. Dus dat doen we allemaal niet. Wat we wél doen, is je uitdagen om meer uit je tienerjaren te halen dan wat er tegenwoordig van tieners wordt verwacht. Deze mogelijkheid is op de een of andere manier verloren gegaan in onze cultuur. De meeste mensen weten er zelfs helemaal niets van. In de volgende hoofdstukken zul je jongeren zoals jijzelf ontmoeten die deze betere manier van leven ook hebben herontdekt – een manier om verder te komen, meer te durven dromen, sterker te worden, God lief te hebben en te eren, met meer vreugde te leven – en te stoppen met het verspillen van hun leven. In dit boek zeggen we niet alleen dat er een betere manier is om je tienerjaren te besteden. We laten je ook zien hoe wij en vele andere tieners iets moois van deze bijzondere levensjaren maken – en dat jij dat ook kunt.
14│ Denk groot, doe sterk