kerk voor de buurt_Kerk voor de buurt-omslag 03-03-10 08:01 Pagina 1
gids voor missionair gemeente-zijn
René van Loon Kerk voor de buurt
Een praktische
Veel kerkelijke gemeenten willen méér voor hun directe omgeving betekenen en Gods liefde aanwezig laten zijn in het dorp of de stadswijk. In dit boek laat René van Loon zien dat het mogelijk is kerk te zijn voor de buurt. Stap voor stap neemt hij zijn lezers mee in het denkproces dat een plaatselijke gemeente door kan maken. Heel concreet laat hij zien welke keuzes gemaakt moeten worden en waar kansen liggen. Hij onderscheidt daarbij twee sporen: enerzijds algemene dienstbaarheid aan iedereen, los van geloof of achtergrond, en anderzijds hulp bij geloofsvragen voor iedereen die meer over het christelijk geloof wil weten. Het boek bevat veel praktijkvoorbeelden die het gemeenten mogelijk maken meteen aan de slag te gaan.
René van Loon
Kerk voor de buurt Zo kun je als kerkelijke gemeente iets betekenen voor je dorp of wijk
René van Loon is predikant van de hervormde wijkgemeente Schollevaar te Capelle aan den IJssel en heeft vele jaren ervaring in missionair werk. www.uitgeverijboekencentrum.nl
NUR 712 ISBN 978 90 239 2449 4
Boekencentrum 9 7 8 9 0 2 3 9 24 4 9 4
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 2
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 3
Kerk voor de buurt RenĂŠ van Loon
Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 4
www.uitgeverijboekencentrum.nl
Bijbelcitaten zijn, tenzij anders vermeld, afkomstig uit de Nieuwe Bijbelvertaling, Nederlands Bijbelgenootschap, 2004.
Ontwerp omslag: Studio Anton Sinke Illustratie omslag: Hollandse Hoogte
Deze uitgave verschijnt in samenwerking met ISBN 978 90 239 2449 4 NUR 714 Š 2010 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 5
5
Inhoud
1.
Wat is dat: kerk-zijn voor de buurt?
2
Waarom zou je er als kerk willen zijn voor de buurt? 13
2.1 2.2
De bijbelse motivatie Verschil tussen aanleiding en motivatie
13 16
3.
Welke houding heb je?
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Verlangen Geloof Gebed Bereidheid tot inzet De zendingshouding
19 20 21 22 24 24
4.
Twee sporen: algemene dienstbaarheid en hulp bij geloofsvragen
30
4.1 4.2
Duidelijkheid naar buiten Duidelijkheid naar binnen
31 32
5.
Praktische keuzes
5.1 5.2 5.3
Wat is je werkgebied? Werk je samen of alleen? Wat is je doelgroep?
34 34 35 37
6.
Contacten leggen
6.1 6.2 6.3
Sleutelfiguren Wijk- en dorpsraden De media
9
39 39 41 42
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 6
6
7.
Algemene dienstbaarheid (I): je eigen bijdrage leveren
44
7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15
Avond voor nieuwe wijkbewoners Schoenpoetsactie Schollevaarse kaars Open maaltijd Inloopochtend Sporten met kinderen en jongeren Wijkwinkel Dorpsdebat Open Monumentendag Huis-aan-huisblad Kinderkookcafé De kerk als ‘goede buur’ Kerktuin als pleisterplaats en trekpleister Vegen in de wijk Foto-expositie bruidsparen
45 47 48 49 49 50 50 51 52 52 53 54 54 55 56
8.
Algemene dienstbaarheid (II): betrokken zijn bij activiteiten van anderen
57
8.1 8.2
Gastvrijheid in het kerkgebouw Inzet in gezamenlijke buurtprojecten
57 59
9.
Hulp bij geloofsvragen I: mensen helpen om God te vinden
60
9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8
Introductiecursussen Kerst- en Paasnacht Dienst voor kerk en wijk De ronde tafel Open-huisdiensten Pastoraal café Schoolexcursie naar de kerk Andere vormen van hulp bij geloofsvragen
61 63 63 64 65 66 66 67
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 7
Inhoudsopgave
7
10.
Hulp bij geloofsvragen (II): kerkdiensten
70
10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 10.9 10.10 10.11 10.12 10.13 10.14
Welkom bij de deur Welkom in de rij Woord van welkom Muziek en liederen Taalgebruik Echtheid en enthousiasme Heiligheid en humor Liefde voor God Niet 贸ver mensen maar m茅t mensen praten Aandacht voor alle generaties Geen voorkennis veronderstellen Uitdagingen aangaan qua tekstkeus en vragen Verbinding met het dagelijks leven Voorbeelden
73 73 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84
11.
Gezicht geven aan de kerk
86
11.1 11.2 11.3 11.4 11.5
Kerkgebouw Website Persberichten Posters en flyers Personen
86 88 89 91 91
12.
Pastorale aanwezigheid in de buurt
94
12.1 12.2
Uitvaarten Huwelijk en doop
94 96
13.
Medewerkers werven en vasthouden
99
13.1 13.2
Medewerkers werven Medewerkers vasthouden
99 102
14.
Een paar principes
105
14.1 14.2
Liefde Transparantie
105 106
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 8
8
14.3 14.4 14.5 14.6 14.7
Vrijheid Onbevangenheid Gastvrijheid Dienstbaarheid Lange adem
108 110 111 113 114
15.
In de spiegel kijken
116
15.1 15.2 15.3 15.4 15.5
De spiegel van de Bijbel De spiegel van andere gemeenten De spiegel van nieuwkomers De spiegel van buitenstaanders De spiegel van professionele adviseurs
116 117 118 118 119
16.
Begeleiding van nieuwkomers
121
16.1 16.2 16.3
Een mentor als begeleider Een taak in de gemeente Deel uitmaken van een kring
122 123 123
17.
Openheid naar de toekomst
125
18.
Voor wie verder wil lezen
128
18.1 18.2
Boeken Websites
128 130
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 9
9
1. Wat is dat: kerk-zijn voor de buurt?
‘Kerk-zijn voor de buurt’, wat wil dat zeggen? De buurt, daaronder versta ik in dit boek de directe omgeving van de kerk. Dat kan het dorp zijn, dat kan ook de stadswijk zijn. In een groot dorp kan het een deel van het dorp zijn. ‘Buurt’ gebruik ik dus voor het gemak als een verzamelbegrip. Als ik droom van een kerk voor de buurt, dan denk ik aan een levendige gemeenschap die een positieve, zegenrijke uitstraling heeft naar de buurt toe. Buurtbewoners weten dat de kerk er is, ze horen en zien regelmatig dat de kerk actief is voor de wijk of voor het dorp. De kerk heeft regelmatig terugkerende activiteiten waar buurtbewoners op gaan rekenen. Maar daarnaast heeft de kerk van tijd tot tijd iets verrassends. Ook mensen die geen lid zijn van de kerk, ervaren de kerk toch een beetje als ‘onze kerk’. De kerk is dus een heel wezenlijk onderdeel van het netwerk van instanties die aan de buurt ‘gezicht’ geven. De kerk maakt deel uit van de dorpsraad of wijkraad of hoe deze ook mag heten. Mede daardoor heeft de kerk contact met allerlei instanties, zoals de burgerlijke gemeente, de politie, het jongerenwerk, buurtgroepen, enzovoorts. Als er in de buurt mensen zijn die interesse krijgen in geloof, ervaren zij geen grote drempel om met de kerk contact op te nemen, dat is dan een heel voor de hand liggende stap. Verschillende kerkleden zijn bekende gezichten in de buurt, daarom zijn ze gemakkelijk te benaderen. De kerk is voorbe-
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 10
Kerk zijn voor de buurt
10
reid op allerlei vragen en helpt buurtbewoners verder, door persoonlijk contact en door cursussen die een inleiding geven in het christelijk geloof. Buurtbewoners die rond de kerstdagen wel eens in de kerk willen komen, hoeven niet lang te zoeken naar een mogelijkheid: ze weten dat de kerk in de buurt zeker een bijeenkomst zal hebben waar ze zich welkom kunnen weten. Binnen de kerkgemeenschap staat het contact met de buurt voortdurend op de agenda. Het is niet een hobby van een paar enkelingen, maar het is een heel wezenlijke trek van het kerk-zijn. De kerkenraad is er heel vanzelfsprekend mee bezig, evenals de predikant. Dat merk je ook in de diensten. Altijd worden gasten welkom geheten, en gemeenteleden zijn gewend om nieuwkomers gastvrij te benaderen. Ook mensen die geen kerkelijke achtergrond hebben, begrijpen wat er in de dienst gebeurt. Niet alles is meteen duidelijk, maar de hoofdlijn van de dienst is helder en toegankelijk. Door dit alles is de kerk een bont geheel van mensen met verschillende achtergronden, de één kerkelijk opgevoed, de ander niet-kerkelijk opgevoed, maar nu met elkaar vol vreugde en verwondering over wie God is, met elkaar vol enthousiasme om Hem te vertegenwoordigen in de buurt. De één speelt daarin een actieve rol, de ander veel minder. Maar iedereen leeft mee en bidt mee. Dit is het plaatje van het kerk-zijn voor de buurt zoals ik dat voor ogen heb. Ruim tien jaar geleden werd ik gevraagd door de kerkenraad van de hervormde wijkgemeente Schollevaar in Capelle aan den IJssel, om deze gemeente te helpen kerk te zijn voor de wijk. Samen hebben we er de afgelopen jaren aan gewerkt om meer en meer kerk voor de buurt te zijn. In dat proces zijn we steeds meer verbroederd geraakt met de
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 11
Wat is dat: kerk zijn voor de buurt?
11
Christelijke Gereformeerde Kerk van Rotterdam-Oost/Capelle aan den IJssel. Samen delen we één kerkgebouw, de Ontmoetingskerk. In tien jaar hebben we heel veel geleerd. Er is ook het nodige gebeurd. Door Gods genade is veel van de droom werkelijkheid geworden. Dat is fantastisch om te mogen zien en mee te mogen maken. De afgelopen jaren hebben sommige andere gemeenten mij gevraagd om met hen te delen wat we hier hebben geleerd. In die gesprekken merkte ik dat allerlei lessen die wij leerden, eigenlijk overal toepasbaar zijn. De uitwerking zal verschillend zijn, maar de principes zijn dezelfde. Daarom leek het mij zinvol om dit boek te schrijven. Ik nodig je als lezer uit om je te laten meenemen in een denkproces. In dit boek zal ik op een aantal plaatsen aangeven hoe wij in Capelle aan den IJssel invulling hebben gegeven aan de verschillende stappen van het proces. Daarmee wil ik bepaald niet beweren dat wij het allemaal zo goed gedaan hebben. Er zijn prachtige dingen gebeurd, maar er waren ook mislukkingen. We zijn heel dankbaar voor de zegen die God heeft gegeven, maar er zijn ook zorgen. Er komen mensen tot geloof, God zij dank! Maar er zijn ook mensen bij wie het geloof lijkt te verdampen. Dit boek is zeker geen triomfantelijk verhaal over de successen in Capelle aan den IJssel. Wél is het een poging, in alle bescheidenheid en kwetsbaarheid, om van de zegen die we hier mochten ontvangen, weer uit te delen aan anderen. Gelukkig zijn er momenteel steeds meer gemeenten in het land die zich richten op de buurt waarin zij wonen. Veel mensen delen het verlangen van een kerk die meer betekenis krijgt voor de buurt. Er wordt dan ook van alles ondernomen, creatief en vol geloof. Daarom geef ik in de loop van dit boek
opmk.KerkvdBuurt
26-02-2010
15:04
Pagina 12
Kerk voor de buurt
12
ook graag een aantal voorbeelden door vanuit andere steden en dorpen. Wat mooi als je elkaar, als werkers onderweg, steun kunt geven, en ook tips en ideeĂŤn aan de hand kunt doen. Dat is de opzet van deze uitgave. Ik hoop dat we als lezers en schrijver partners mogen zijn in eenzelfde verlangen, een verlangen naar levende gemeenschappen, met christenen die vol passie en vuur God liefhebben boven alles en de buurtbewoners als zichzelf. Wat een fantastische roeping!