nieuw heilig nu Deze auteurs kijken met een andere blik naar het geloof nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 1
11-01-18 12:12
Inhoud 3 Voorwoord 4 nieuwheilig.nu 6
Brian McLaren, De grote spirituele shift
14
Brandan Robertson, Zwerven met God
19
Column Janneke Stegeman
24
Nadia Bolz-Weber, Vrijspraak voor losers
32
Richard Rohr, De goddelijke dans
38
Bradley Jersak, Zo Zoon, zo Vader
44
Column Godian Ejiogu
51
Glossy nieuwheilig.nu
52
Tim Vreugdenhil, Stand-up theology
55 Nawoord Opmaak: Villa Grafica Adres redactie: Herculesplein 96, 3584 AA Utrecht Postbus 13288, 3507 LG Utrecht www.kok.nl // www.nieuwheilig.nu Alle rechten voorbehouden. // Š 2018 Uitgeverij Kok, Utrecht
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 2
11-01-18 12:12
Voorwoord De samenleving verandert en het christendom verandert mee. Verzuiling is steeds meer een begrip uit het verleden, de nieuwe generatie christenen zet zich juist in om muren tussen mensen af te breken en taboes te doorbreken. Mensen zijn op zoek naar zingeving, naar heiligheid, naar authenticiteit. Onze auteurs voelen deze tijdgeest haarscherp aan. Zij durven zich uit te spreken over actuele thema’s als racisme, feminisme en kerk zijn buiten de kerk. Ze geven antwoord op de vraag: hoe moet het dan wel? Ik hoop dat hun boeken op een positieve en opbouwende manier bijdragen aan het maatschappelijke debat. En dat de kerk en het christendom zich uit durft te spreken, en durft te staan voor inclusiviteit en sociale rechtvaardigheid op alle fronten. Want dan krijgt heiligheid weer glans en laten we zien waar het christendom om draait: je naaste lief hebben als jezelf, en God boven alles. Ik wens u veel mooie momenten toe met deze boeken! Aart de Bonte Acquirerend redacteur Uitgeverij Kok
3
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 3
11-01-18 12:12
nieuw heilig nu Op elk gewenst moment geĂŻnformeerd worden over alledaagse heiligheid in de 21e eeuw? Op de website van nieuwheilig.nu vind je de laatste ontwikkelingen en initiatieven op het gebied van inclusief christendom, met interessante columns en mooie achtergrondverhalen.
Abonneer je op onze nieuwsbrief via www.nieuwheilig.nu
nieuwheilig.nu
nieuwheilig.nu
4
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 4
11-01-18 12:12
DE HEILIGE PLEK VAN‌ Maandelijks vertelt een inspirerend persoon over zijn of haar heilige plek.
HEILIG NIEUWS Achtergrondartikelen bij de actualiteit, berichten over nieuwheiligheid, interviews, tips voor je agenda, filmaanraders en korte nieuwsberichten.
LEES.NU Nieuwheilig.nu praat je bij over de nieuwste boeken van schrijvers die met een andere blik naar het geloof kijken.
BLOG.NU Het blogteam bestaat uit dĂŠ relevante stemmen van nu met o.a. Laurens ten Kate, Godian Ejiogu, Claartje Kruijff en Janneke Stegeman. Met elke maand een nieuw thema. Lees mee en geef jouw mening over onderwerpen als vrijheid, duurzaamheid en zwart-witdenken.
5
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 5
11-01-18 12:12
6
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 6
11-01-18 12:12
Maak kennis met Brian McLaren Brian McLaren (1956) is auteur, spreker, activist en theoloog. Hij studeerde Engels aan de Universiteit van Maryland en werkte daarna enkele jaren als docent Engelse literatuur. In 1986 werd hij voorganger van de Cedar Ridge Community Church. De kerk groeide uit van een klein groepje tot een gemeenschap met honderden leden, waarvan de meesten een buitenkerkelijke achtergrond hebben.
7
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 7
11-01-18 12:12
8
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 8
11-01-18 12:13
LEESFRAGMENT
Brian McLaren - De grote spirituele shift
DE COLA EN HET BLIKJE
Stel je eens voor dat je net een doos hebt gekocht met twaalf blikjes cola erin. Vlak voor je staan al die maagdelijke blikjes nu naast elkaar uitgestald, bruisend en vol beloftes van een weelde aan genot op basis van cafeĂŻne, koolzuur en koolhydraten. Je pakt het eerste blikje op en trekt het open. Pssss. Je brengt het blikje naar je lippen, maar de vloeistof die eruit komt smaakt zoutig en vies. Geschrokken gooi je het weg en open je het tweede blikje. Je nipt ervan, maar meteen, ffffft!, spuug je het weer uit: deze smaakt naar bedorven melk. Je opent een derde blikje, dat je voorzichtig naar je lippen brengt, maar waar je niet van drinkt: de stank van rioolwater met koolzuur maakt je misselijk. Als blijkt dat het vierde en vijfde blikje je trakteren op de geuren van benzine en azijn, hoe waarschijnlijk is het dan nog dat je blikje zes tot en met twaalf aandurft, terwijl die stuk voor stuk het drankje bevatten met de klassieke zoete, fluwelen, tintelende en tongstrelende smaak die je verwacht had? Stel je nu voor dat je gaat bellen met de klantenservice van CocaCola om hun te vertellen wat je daarnet hebt meegemaakt. Klantenservice: Met het wereldwijde hoofdkantoor van Coca-Cola. Kan ik u ergens mee helpen? Jij: Ik heb net een doos met twaalf blikjes cola gekocht die afschuwelijk smaakten. Klantenservice: Dat is inderdaad heel vervelend. Welke kleur hadden de blikjes? Jij: De blikjes waren normaal. Helderrood met witte letters.
9
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 9
11-01-18 12:13
Klantenservice: Goed, dat is het belangrijkste. Zag de kartonnen doos er goed uit; de doos waar de twaalf blikjes in zaten? Jij: Ja. Er was niets mis met de doos. Het probleem was nou juist de sma… Klantenservice: Bedankt voor het bellen! Het was goed om te horen dat de blikjes rood waren en dat ze in een stevige doos zaten. Geniet van de cola en een prettige dag nog verder! Een drankje kan alleen maar cola heten als het voorzien is van de essentiële kwaliteit of kwaliteiten van een frisdrank: en dat is de smaak, en dus niet de verpakking. Bij een politicus draait het om zijn of haar beleid, effectiviteit, en karakter, en dus niet om zijn of haar kapsel of huidskleur. Bij een fiets gaat het in de eerste plaats om de snelheid, het gewicht en het comfort, en niet om de kleur van het zadel. Maar wat zijn de kwaliteiten van het christelijk geloof die er echt toe doen, ongeacht de vorm en kleur van de verpakking? Daarin zit hem het probleem. Daarin zit het hem dat wij hoognodig in beweging moeten komen. Eeuwenlang is het christendom gepresenteerd als een stelsel van geloofsstandpunten. Dat stelsel heeft ten grondslag gelegen aan een breed scala aan onbedoelde consequenties, uiteenlopend van kolonialisme en grootscheepse milieuverontreiniging tot vrouwenonderdrukking, stigmatisering van lhbt’ers, antisemitisme, islamofobie, pedofilie door geestelijken en bevoorrechting van blanken. Wat zou er gebeuren wanneer christenen hun geloof zouden herontdekken, niet als problematisch stelsel van geloofsstandpunten, maar als een rechtvaardige en ruimhartige manier van leven, die geworteld is in contemplatie en die wordt uitgedrukt in de vorm van compassie, die goedmaakt wat hij heeft misdaan, en die gewijd is aan liefdevolle gemeenschap onder alle mensen? Zouden de christenen vanuit hun geloof als stelsel van geloofsstandpunten de reis kunnen maken naar een geloof dat zich uit als een liefdevolle manier van leven? Zou het christelijk geloof de bittere nasmaak van zich kunnen afschudden van kolonialisme, uitsluiting, veroordeling, hypocrisie en onderdrukking, en de zoete en voedzame smaak kunnen herwinnen van rechtvaardigheid, vreugde en vrede? Eeuwenlang hebben christenen God gepresenteerd als een Opperwezen dat zijn zegeningen uitstort over de ingewijden, over hen die specifieke
10
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 10
11-01-18 12:13
geloofsstandpunten delen en die beschikken over de juiste institutionele affiniteit; en als een Opperwezen dat de buitenstaanders afstraft met een eeuwige marteling bij hun volle bewustzijn. Toch openbaarde Jezus God als iemand die ‘eet met zondaars,’ die de buitenstaanders verwelkomt, en die daders zelfs vergeeft wanneer hij wordt afgewezen, gemarteld en gedood. Jezus associeerde God meer met genadige ouderlijke tederheid dan met strikte autoritaire hardheid. Hij predikte dat God te vinden was in zelfverloochening en dienstbaarheid, en niet zozeer in dominantie en zelfbehoud. Wat zou er gebeuren wanneer christenen zich door Jezus en zijn boodschap lieten leiden tot een nieuwe visie op God? Wat zou er gebeuren wanneer christenen God zouden gaan opvatten, ervaren en belichamen als de liefdevolle, genezende, verzoenende Geest in wie alle schepsels leven, bewegen en bestaan? Eeuwenlang heeft het christendom zichzelf gepresenteerd als een ‘georganiseerde religie’: een instituut, of een groepering van instituten, met een aversie tegen verandering, een instituut dat een tijdloos stelsel van geloofsstandpunten beschermde en bevorderde, dat al in de tijd van onze verre voorvaderen volledig is vastgelegd. Toch is de daadwerkelijke geschiedenis van het christendom een verhaal over verandering en aanpassing. Wij christenen hebben meermalen onze boodschap, onze methoden en onze missie aangepast aan de contouren van onze tijd. Wat zou er kunnen gebeuren wanneer we gaan inzien dat de kern van de christelijke ethos creatief is, constructief en vooruitstrevend; dat het een ‘georganiseerde religie’ is die alle instituten uitdaagt (inclusief zichzelf) om te leren, te groeien, en rijper te worden, in de richting van een diepere, duurzame visie op verzoening met God, met het ik, met de naaste, met de vijand en met de schepping? EEN GEDEELDE FRUSTRATIE Dezer dagen delen miljoenen onder ons (katholieken, evangelicals, mainstreamprotestanten en orthodoxe gelovigen) een gevoel dat we zelden onder woorden brengen: we zijn bezorgd dat het ‘merk’ van het christendom zo is aangetast dat velen onder ons het nauwelijks meer durven gebruiken. Of we nu vooral conservatief, progressief of gematigd zijn, of we nu geestelijken zijn of leken, oud of jong: steeds meer mensen uit ons midden voelen aan dat er een betere manier moet bestaan om christen te zijn.
11
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 11
11-01-18 12:13
We houden allemaal van Jezus. In onze ogen is hij het beste dat het christendom te bieden heeft. We vinden allemaal dat hij gelijk had, en we willen allemaal de manier van leven navolgen die hij voorleefde en onderwees. We geloven allemaal dat ons christelijk geloof vele prachtige en unieke schatten herbergt. Maar we komen tot het besef dat veel onderdelen van ons geloof iets nodig hebben dat radicaler is dan vernieuwing, herleving of zelfs hervorming. Wij moeten in beweging komen. Vanzelfsprekend kennen we allemaal allerlei mensen die tot hun eigen volle tevredenheid christelijk zijn op de conventionele manier, en zich er alleen over beklagen dat mensen zoals wij hen niet gewoon rustig laten genieten van hun relatieve zegeningen binnen de spirituele status quo. Maar we weten ook dat het christendom volgens vele anderen rammelt, en niet zo’n klein beetje ook, en dat dit er niet fraai uitziet. In de afgelopen twintig jaar ben ik in meer dan veertig verschillende landen geweest, heb ik contact gehad met mensen uit tientallen denominaties, en hoorde ik overal waar ik kwam alarmerende klanken. Een Latijns-Amerikaanse pinkstervoorganger liet me weten dat zijn ervaringen met het christendom ‘van binnenuit’ hem bij het geloof vandaan in de armen van het atheïsme hebben gedreven; hij geloofde niet langer wat hij preekte en voelde zich een bedrieger, maar beschikte niet over een andere manier om zijn gezin te onderhouden. Een jonge moeder in de Verenigde Staten beklaagde zich dat ze haar kinderen niet durft mee te nemen naar de kerk, uit angst dat het christendom hun hetzelfde gevoel van minderwaardigheid en schaamte zal opleveren als zij er zelf aan had overgehouden. Een Afrikaanse christelijke student liet me weten dat predikers van het welvaartsevangelie in zijn land het christendom hebben veranderd in een financiële zwendel, een vorm van diefstal; in zijn woorden ‘religieuze georganiseerde misdaad’, waarbij voorgangers zichzelf verrijken ten koste van de gemeenteleden. Van een Aziatische katholieke activist hoorde ik dat hij al decennia geen mis meer heeft bijgewoond, omdat hij de mis ervaart als een middel om slachtoffers van onrecht te sussen, en niet als een middel om hen te organiseren, sterk te maken en de hoofdrol te laten spelen bij hun eigen bevrijding. Een Europese voorganger zei tegen me dat het volgens hem al te laat was: het beste dat het christendom nu nog kon overkomen,
12
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 12
11-01-18 12:13
was dat het bezweek onder zijn eigen gewicht, zodat er iets nieuws kon ontstaan vanuit de puinhopen. In zijn eigen ogen bedreef hij stervensbegeleiding voor zijn religie. Deze verhalen vol frustratie, onrust en wanhoop zijn soms hartverscheurend. Toch durf ik te hopen dat velen van hen die het christelijk geloof hebben opgegeven, vaak met zeer goede redenen, op deze bladzijden nog betere redenen zullen aantreffen om weer hoopvol te zijn, en dat ze zich uitgenodigd zullen voelen om zich aan te sluiten, om mee te doen aan dit epische project, deze transformerende queeste, deze grote spirituele shift in de richting van een betere manier om christen te zijn, en van een betere manier om mens te zijn.
Lees verder in:
De grote spirituele shift paperback | 288 pagina’s | ISBN: 9789043529280 | verschijnt 10-04-2018
13
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 13
11-01-18 12:13
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 14
11-01-18 12:13
Maak kennis met Brandan Robertson Brandan Robertson (1992) is voorganger in San Diego en zet zich in voor LHBT-rechten in de christelijke wereld. Hij wordt gezien als de stem van een nieuwe generatie christenen die ruimte vraagt voor twijfel en diversiteit.
15
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 15
11-01-18 12:13
16
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 16
11-01-18 12:13
LEESFRAGMENT
Brandan Robertson - Zwerven met God
10 10 Heilig Heilig De redding van de mensheid ligt in de handen van de creatief onaangepasten. De redding van de mensheid Martin Luther Kingligt in de handen van de creatief onaangepasten. Martin Luther King
Toen ik als jonge tiener naar de kerk ging, had ik het gevoel dat ik een nieuwe taal moest leren. De mensen in de kerk Toen als jonge naar dewas. kerkEnging, hadikikdeze het nieuwe gevoel sprakenikeen taal dietiener mij vreemd terwijl dat een nieuwe taalworden moest leren. Dekansel mensen in de kerk taal ik gesproken hoorde vanaf de en achteraf bij spraken een taal die mij vreemd was. En terwijl ik deze nieuwe de koffie deed ik mijn best er mee uit de voeten te kunnen taal gesproken vanaf de kansel en achteraf bij en deed ik alsofhoorde ik wistworden wat ik zei. Onze voorganger preekte de koffie deed ik mijn best er mee uit de voeten te kunnen vaak over de vele christenen in ons land die God ‘lasterden’ en alsof ik wist wat ik en zei.sociale Onze posities. voorganger preekte metdeed hun ik on-Bijbelse theologie Alleen las ik vaak over de vele christenen in ons land die God ‘lasterden’ niet ‘lasteren’, maar ‘laseren’. Elke keer als het hierover ging met en sociale posities. Alleen ik in dehun kerkon-Bijbelse zag ik voortheologie me hoe liberale mensen God te lijflas ginniet ‘lasteren’, maar ‘laseren’. Elke keer als het hierover ging gen met lichtzwaarden. Ik snapte niet hoe een groep mensen in deooit kerkkonden zag ik voor me hoe liberale mensen God behoorlijk te lijf ginGod ‘laseren’, maar het klonk allemaal gen met lichtzwaarden. Ik snapte niet hoe een groep mensen heftig. Op een zondag in de jeugdgroep hadden we een diep God ooitover konden ‘laseren’, maar klonk allemaal behoorlijk gesprek de katholieke kerk.het Ik maakte de opmerking dat heftig. Op een zondag in de jeugdgroep hadden we een diep de katholieke kerk vol zat met ‘laseraars’, die Maria aanbagesprek overdedekatholieke katholiekelezers: kerk.mijn Ik maakte de opmerking dat den. (Voor oprechte excuses!) Onde katholieke kerk vol zat met ‘laseraars’, die Maria aanbamiddellijk barstte de jeugdgroep in lachen uit. ‘Ik denk dat je den. (Voor bedoelt, de katholieke lezers: oprechte excuses!) On“lasteraars” Brandan,’ zo mijn corrigeerde mijn jeugdpastor middellijk barstte de jeugdgroep in lachen uit. ‘Ik denk dat je mij. “lasteraars” Brandan,’ zoin corrigeerde mijn jeugdpastor Ik wou dat bedoelt, dit het enige woord de tale Kanaäns was dat ik mij. Ik wou dat dit het enige woord in de tale Kanaäns was dat ik 114 114 nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 17
17
11-01-18 12:13
publiekelijk verkeerd uitsprak, maar helaas. Een ander vreemd woord dat ik vaak in de kerk hoorde was ‘heilig’. Hoewel dit woord minder ver van me af stond, omdat ik het al vaak had gehoord, had ik geen idee wat het precies betekende. Zelfs toen ik al jaren christen was, ontging de echte betekenis me nog. Soms wordt het gebruikt om God te omschrijven als verheven en ver. Op andere momenten gaat het over de schoonheid en heerlijkheid van God. Maar als je naar een zuivere definitie ervan zoekt, heb je wat grondig theologisch onderzoek nodig. En zelfs dan zul je theologen lezen die het woord obscuur en onpeilbaar maken. Voor de meeste mensen is ‘heilig’ een van die religieuze woorden waar niet echt een betekenisvolle definitie van te geven is. Ik heb een passie voor het eenvoudig maken van dingen. Nadat ik mijn bachelor in Bijbel, Theologie en Pastoraat had gehaald nam deze passie alleen maar toe. Vele uren heb ik besteed aan het lezen van boeken, het duiken in commentaren, luisteren naar lezingen en preken, waarin hoogopgeleide individuen aan een stuk door ratelen over theologische concepten die zo complex zijn gemaakt dat de gemiddelde leek ze nooit zou kunnen begrijpen en, sterker nog, ook geen reden heeft om dat te proberen. Ik besloot zelf wat graafwerk te doen naar de betekenis van het woord ‘heilig’. Als we zeggen dat God heilig is, bedoelen we te zeggen dat God fundamenteel ‘anders’ is. Het woord duidt een afzonderlijkheid aan. Een enig-in-zijn-soort-zijn. Als de Bijbel spreekt over God als ‘heilig’, is dat altijd om te benadrukken dat God uniek is ten opzichte van de schepping. Doorgaans wordt het woord ‘heilig’ gebruikt voor God zelf of een heilige plek of object dat ‘apart gezet’ is voor dienst aan God. De meesten zouden dit woord niet gebruiken voor andere mensen of voor zichzelf. Als je een protestantse achtergrond hebt, vind je het waarschijnlijk ongemakkelijk als katholieken de Paus ‘Heilige Vader’ of ‘Zijne Heiligheid’ noemen. Lees verder in:
115
18
Zwerven met God
paperback met flappen | 176 pagina’s | ISBN: 9789043528757
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 18
11-01-18 12:13
COLUMN
Gezien worden Auteur: Janneke Stegeman Publiekstheoloog en bijbelwetenschapper
In het Bonnefantenmuseum zag ik werk van Grayson Perry. Zijn kleurrijke jurken raakten en verontrusten me. Zijn kunst maakte iets wakker. Op mijn lijstje heilige boeken belandde zijn autobiografie, The Artist as a Young Girl. Kunst en levensverhaal lopen in elkaar over: Perry maakt levenskunst. Hij ontwierp een huis dat een ode is aan een (verzonnen) alledaagse vrouw uit zijn geboortestad Essex. Deze Julie stierf na een aanrijding met een pizzabrommer. Haar levensverhaal is een niet bijzonder verhaal, maar
19
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 19
11-01-18 12:13
uitgebeeld in dat uitbundige, kleurrijke, sprookjesachtige huis valt er een ander licht op. Het huis is een altaar voor het alledaagse leven en wat daarin bij ander inzien heilig is. Of in de woorden van Perry een seculiere kapel. In een documentaire bezoekt Grayson het huis met een groepje ‘doorsnee’ vrouwen uit Essex die Julie heten. Allemaal zijn ze geraakt door zijn ode aan het alledaagse, Grayson ook. Ze zijn via Julie deel geworden van elkaars leven. Op het omslag van het boek staat Grayson. Een man van middelbare leeftijd met pluizig blond half lang haar in een uitbundige roze meisjesjurk op een reuzendriewieler. Het beeld is grappig en levenslustig, en ook verwarrend. In het boek vertelt hij over zijn verlangen zich zo te uiten. Hoe ingewikkeld het was toen hij opgroeide en hoe simpel het tegelijk is: dit is hoe hij ook gezien wil worden. Eerder noemde hij zich ‘Claire’ als hij een jurk aantrok, maar eigenlijk is hij ‘gewoon’ zichzelf: Grayson. Hooguit is hij in zijn geweldige uitbundige jurken met felle make-up misschien wat extravaganter. Ken je het verlangen om helemaal gezien te worden? In mij strijden dat verlangen en de angst ervoor om voorrang. Ik voel schaamte bij de gedachte dat alles aan mij zichtbaar zou zijn – het vele, mijn onrust, mijn ongeduld. Ik verlang helemaal zichtbaar te zijn. Mag ik er zijn, helemaal? Het verraste me hoeveel de fotosessie voor nieuwheilig.nu me deed. En nog meer toen ik de foto’s aan anderen liet zien. Het ritueel van aangekleed en opgemaakt worden door de vaardige handen van
20
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 20
11-01-18 12:13
visagiste Willemijn. Het licht en de blik van fotografe Melissa. En er was de jurk van ontwerper Bas Kosters. Uitbundiger dan iets dat ik ooit heb gedragen, en toch vond ik het heerlijk. De jurk is zo veelkleurig als de mantel van Jozef in mijn kinderbijbel. Dat is een interessante mantel: hetzelfde Hebreeuwse woord beschrijft elders de mantel van Tamar, dochter van David. Het is een andere verklaring voor de haat en nijd van Jozefs broers: ze trokken het slecht dat hun broer vrouwenkleding droeg. Ik wilde een jongetje zijn als kind. Ik weet wel waarom: het paste veel beter bij wat ik van het leven hoopte. Ik wilde in bomen klimmen, vader zijn bij vadertje en moedertje, ik wilde spelen in de bouwhoek, niet in de poppenhoek, en later wilde ik cabaretier worden. In het dorpje Woudenberg waar ik opgroeide, was dat meer iets dat bij jongetjes hoorde. Ik schaamde me daarvoor, durfde niet te spelen in de bouwhoek. Toen ik voor het eerst een roze trui kocht, ik was 8, liet ik die zien aan de buren. Ik was trots en opgelucht: kijk, ik kan dat ook, me binnen de codes bewegen. Ik leerde schipperen tussen verwachtingen en blikken van anderen, en mijn eigen verlangens. Ik wilde heus wel bij de mooie, populaire meisjes horen, maar dat leek me een volkomen verloren zaak. Zij leken allemaal zo volkomen natuurlijk, elegant en zacht meisjesachtig. Ik was de overbewuste, onhandige, verlegen voetbalster die haar eigen groef in het leven nog lang niet gevonden had. Hoe zou ik er ooit in slagen alles wat binnen in mij omging begrijpelijk naar buiten te brengen?
21
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 21
11-01-18 12:13
ART-DIRECTION EN FOTOGRAFIE MELISSA HOUBEN EN WILLEMIJN BOS
22
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 22
11-01-18 12:13
Het project ‘mens worden’ is als een hindernisbaan. Mijn ervaring is dat er gaandeweg meer van mezelf kenbaar en zichtbaar wordt. Ik leer soepeler van binnen naar buiten te bewegen. En er zijn anderen nodig die dat zien, leer ik van die foto: gezien worden is heilzaam. Ogen die je zien en niet oordelen maken heel. Je wordt gezien. Niet op je mooist of je best, maar zo verwarrend, zo veel en zo kwetsbaar en sterk als je bent. Mag ik er zijn, helemaal? Ik zie mezelf op die foto, die ene waarop ik zit met mijn handen in mijn schoot. ‘Ik moest twee keer kijken’, zeggen mensen die de foto zien. Ik ook, en ik ben het heel echt. Heilzaam is dat twee beelden over elkaar schuiven: mezelf als
zevenjarige, in mezelf gekeerd, en mezelf in een Jozef-jurk, ook in mezelf ge-
keerd, maar op een andere manier. Het is alsof ik een tegenbeeld zie van mijn eigen onrust in mijn rust. De foto laat iets anders zien, dat ik ook ben.
23
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 23
11-01-18 12:13
24
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 24
11-01-18 12:13
Maak kennis met Nadia Bolz-Weber Nadia Bolz-Weber (1969) is pastor van The House for All Sinners and Saints in Denver en auteur van onder andere Vrijspraak voor losers dat lange tijd op de New York times bestsellerlijst stond.
25
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 25
11-01-18 12:13
Nederlandse editie (Vrijspraak voor losers) verschijnt 12 juni 2018
26
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 26
11-01-18 12:13
LEESFRAGMENT
Nadia Bolz-Weber - Vrijspraak voor losers
4. En de walvis spuwde me het stadion in… Eens richtte de HEER zich tot Jona, de zoon van Amittai: ‘Maak je gereed en ga naar Nineve, die grote stad, om haar aan te klagen, want het kwaad dat ze daar doen is ten hemel schreiend.’ En Jona maakte zich gereed, maar vluchtte naar Tarsis, weg van de HEER. – Jona 1:1-3 Toen de Lutherse denominatie waar wij onderdeel van zijn mij uitnodigde om te komen spreken voor 35.000 tieners en volwassen tijdens hun National Youth Gathering in New Orleans, zei ik: ‘nee, bedankt’. Ik heb tieners nooit beschouwd als mijn doelgroep en ik weet zeker dat tieners mij bepaald niet cool vinden. Mensen van middelbare leeftijd denken dat tieners mij cool vinden, maar dat is iets totaal anders. Ja, ik zie er niet uit zoals de meeste beschaafde vrouwen van midden veertig, maar dat betekent vooral dat ik er hip uitzie in de ogen van mensen die ouder zijn dan ik. Ik ben me hiervan bewust, dus zei ik ‘nee bedankt.’ Tot tweemaal toe. Bovendien heb ik geen ‘hart voor de jeugd’. Er zijn mensen, zoals mijn man en mijn vriendin Kristen, die van kinderen houden. Maar ik heb er niet zo’n behoefte aan om met tieners om te gaan (behalve dan met mijn eigen fantastische kinderen, op wie ik gek ben en die mij aan het lachen maken), en ik hoef er zeker geen tienduizenden voor mijn neus te hebben. Als ik Jona was geweest, dan zouden
27
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 27
11-01-18 12:13
jeugdevenementen mijn Nineve zijn. Ik wil alleen spreker zijn in Tarsis. De organisatie van de Youth Gathering mailde mij terug: ‘O maar Nadia, we hebben juist nooit jeugdleiders als sprekers op het hoofdpodium van deze evenementen. We hebben bekende sporters gehad, CNN-helden, Desmond Tutu…’ Waarop ik dacht: Desmond Tutu? O ja, natuurlijk, ik ben altijd degene die na hem uitgenodigd wordt. Maar ik antwoordde: ‘Ik raak hierdoor niet echt overtuigd dat ik de juiste persoon ben.’ Waarop zij weer reageerden: ‘Nou, we willen de eerste avond van de bijeenkomst beginnen met wat goede oude Lutherse theologie. We hebben maar zelden echte Lutheranen op het hoofdpodium gehad en we willen deze jongeren aan het begin van de bijeenkomst een ander beeld laten zien van hoe een Lutheraan eruitziet. En we willen ze een sterke boodschap van genade meegeven.’ De genadeklap! Het Concilie van Nineve had gewonnen. Ik zei ja. Een paar maanden nadat ik de uitnodiging had geaccepteerd, kwam ik erachter dat niet iedereen me op dat podium wilde hebben. Ook was niet iedereen er blij mee dat pastor Andrena Ingram – een Afrikaans-Amerikaanse Lutherse pastor die HIV-positief is en herstellende van een verslaving – was uitgenodigd om te komen spreken. Blijkbaar waren duizenden ouders ervoor gewaarschuwd dat hun kinderen in aanraking zouden komen met gevaarlijke ideeën van onfatsoenlijke vrouwen als onze uitnodigingen niet ingetrokken zouden worden. Als niemand ooit in aanraking was gekomen met gevaarlijke ideeën van onfatsoenlijke vrouwen zou het christendom natuurlijk nooit van de grond zijn gekomen, maar dat terzijde. Ook al had ik het idee dat de jongeren van de Lutherse kerk behoorlijk veilig waren onder de hoede van pastor Ingam en pastor Bolz-Weber, waren mijn bedenkingen door deze ontdekking er niet bepaald minder op geworden. Eerst maakte het me boos. Dus terwijl ik mijn praatje probeerde te schrijven, bedacht ik telkens hoe ik wat passief-agressieve opmerkingen erin kon opnemen over hoe belachelijk sommige mensen wel niet zijn, omdat ze denken dat mijn verleden of persoonlijke stijl op een of ander manier gevaarlijk zou zijn voor de jeugd van tegenwoordig. Er was mij al gevraagd vooral geen scheldwoorden te gebruiken – alsof deze tieners het woord shit nooit hadden gehoord en onherstelbaar beschadigd zouden raken als ze het
28
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 28
11-01-18 12:13
nu zouden horen uit de mond van een pastor bij een jeugdevenement. Maar prima hoor, het is hun goed recht. De avond voordat ik naar New Orleans vertrok zat ik in de woonkamer met mijn man Matthew, een pastor die veel ervaring had in het jeugdwerk, mijn jongste zoon, Judah, en mijn dochter Harper, zelf ook een tiener. Ik had wat vertrouwen nodig, dus vroeg ik of ze wat feedback wilden geven op hoe ik van plan was mijn praatje te beginnen. Ik droeg mijn openingszinnen voor: ‘Sommige mensen vinden dat ik er niet bepaald Luthers uitzie, vanwege de tattoos, maar dan laat ik ze zien dat ik het volledige liturgische jaar op mijn linkerarm heb staan, van advent tot pinksteren. Ik bedoel, hé… hoe Luthers wil je het hebben!’ Ze staarden me allemaal stil aan, totdat ik me realiseerde dat alleen onze hond aan mijn kant stond. ‘Tieners vinden dat niet grappig,’ liet Matthew weten. ‘En ze weten misschien niet eens waar je het over hebt.’ Mijn dochter voegde hieraan toe: ‘ja, het is nogal stom.’ (Oké, misschien ben ik toch niet zo gek op onze eigen tieners.) Ik fronste mijn wenkbrauwen, en deed de hond aan de lijn om een eindje met hem te gaan wandelen. Voornamelijk om mijn gedachten op een rijtje te zetten en vrienden te bellen die wel beter wisten dan mijn man en dochter en me zouden vertellen dat mijn praatje fantastisch was. Terwijl ik door mijn buurt in Denver wandelde en vriendelijk knikte naar de voorbijgangers, bleef ik bij mezelf denken: Ik durf te wedden dat die vrouw die daar uit haar jaren ’30 bungalow loopt met haar schnauzer zichzelf niet morgen voor schut hoeft te gaan zetten voor tienduizenden tieners. Zodra ik mijn zelfmedelijden enigszins onder controle had, belde ik mijn vriendin Kristen en nam met haar mijn praatje door. Ze had meer dan tien jaar met jongeren gewerkt en was zo vriendelijk om mijn paniektelefoontje te beantwoorden. Zij zou ongetwijfeld mijn verdwijnende vertrouwen weer kunnen herstellen. ‘Het klinkt alsof je het tegen hun ouders hebt. Je zou het ook als volgt kunnen zeggen,’ zei ze, en vervolgens kwam ze met een compleet ontwerp voor een ander verhaal wat goed in elkaar zat, maar waarin ik niets hoorde waar ik zelf ook ooit maar op gekomen zou zijn. Ik was me rot geschrokken en liep nu nog sneller door met de
29
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 29
11-01-18 12:13
hond en belde mijn vriend Shane, die ook op dit soort grootschalige evenementen had gesproken en, net als ik, niet echt een ‘persoon voor de jeugd’ was. “O schat, je moet ook wel bang zijn. Tieners zijn een heftig publiek.” Voordat ik die nacht naar bed ging, kan ik me herinneren dat ik twee dingen dacht: 1. Ik heb betere vrienden nodig. 2. Ik zal volledig afgaan ten overstaan van 35.000 mensen. Ik lag wakker, in afwachting van het geluid van een menigte die mij massaal uitlacht tijdens mijn opening. Het grootste gedeelte van die nacht was ik aan het fantaseren over hoe ik ervoor kon zorgen dat ik mijn vliegtuig zou missen, ziek zou worden of een zenuwinzinking zou krijgen. Toen ik vroeg in de ochtend op het vliegtuig stapte, had ik een slaaptekort, was ik gevuld met angst en had ik het gevoel dat ik op het punt stond een praatje te geven in een vreemd land zonder de hulp van een tolk. En toen zat Chloe naast me in het vliegtuig. Als een buitenlandse attaché uit Nineve.
Lees verder in:
Vrijspraak voor losers verschijnt op 12 juni 2018 bij Uitgeverij Kok
30
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 30
11-01-18 12:13
Nadia Bolz-Weber:
‘Ieder mens kan zowel zondaar als heilige zijn’
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 31
11-01-18 12:13
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 32
11-01-18 12:13
Maak kennis met Richard Rohr Richard Rohr is een Franciscaanse monnik, woonachtig in de VS. Hij schreef meerdere boeken. De goddelijke dans is de eerste titel die in het Nederlands vertaald is. Richard Rohr focust in zijn boeken op compassie en overgave, en dit uit zich in een praktische, radicale theologie waarin God en de naaste centraal staan.
33
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 33
11-01-18 12:13
34
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 34
11-01-18 12:13
LEESFRAGMENT
Richard Rohr - De goddelijke dans
Een spirituele paradigmaverschuiving God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door hem te redden.1 Mijn Vader werkt aan één stuk door, en daarom doe ik dat ook.2 Later zal… de heilige Geest… jullie alles duidelijk maken en alles in herinnering brengen wat ik tegen jullie gezegd heb.3
Laat me proberen uit te leggen waarom ik dit gedeelte begin met deze drie citaten over een betrokken en actieve God, voor je zelf een poging waagt dat uit te zoeken. Proberen, dat is het beste dat ik doen kan. Het was Thomas Kuhn die in zijn boek De structuur van wetenschappelijke revoluties het begrip paradigmaverschuiving gangbaar maakte.4 Hij liet zien dat een paradigmaverschuiving in de wereld van wetenschap het equivalent is van wat in de wereld van religie vaak een ingrijpende bekering wordt genoemd. Beide ko29 35
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 35
11-01-18 12:13
de goddelijke dans
men even weinig voor! Voor een werkelijke transformatie van de kijk op de werkelijkheid is het noodzakelijk om het bekende pad te verlaten. De koerswijziging die dat vergt is zo ingrijpend dat degenen die vasthouden aan het oude paradigma vaak eerst uit moeten sterven voordat een nieuw paradigma echt vorm kan krijgen en breed wordt aanvaard. Schokkender nog is Kuhns conclusie dat zo’n paradigmaverschuiving niet zoveel te maken heeft met logica of bewijzen, maar vooral met een inzicht dat alles op zijn kop zet en een doorbraak onafwendbaar maakt. De Duitse mysticus Meester Eckhart noemde dit fenomeen ‘koken’!5 Op het risico af dat dit nogal overtrokken klinkt, maar ik denk dat het algemene beeld dat christenen hebben van God, ondanks Jezus, nog altijd grotendeels heidens is (niet dat heidenen slechte mensen zijn, overigens!) en in essentie onveranderd. Wat bedoel ik daarmee? Er bestaat al heel lang een imperialistisch en statisch beeld van God. In dat beeld is God een Almachtige Monarch die zijn tijd grotendeels doorbrengt in glorieuze afzondering van zijn schepping – en in dit beeld is God altijd en uitsluitend mannelijk. Deze God is vooral een Kritische Toeschouwer (en zijn volgelingen doen heel erg hun best hun Schepper in dat opzicht te volgen). Je wordt wat je ziet, altijd. De manier waarop we aanwezigheid praktiseren maakt verschil. Daarom is er dringend behoefte aan een paradigmaverschuiving in het christelijke bewustzijn over hoe we ons verhouden tot God. Er is al geruime tijd een verschuiving gaande, subtiel maar ingrijpend en duidelijk zichtbaar voor wie het wil zien: de openbaring van God als drie-eenheid, zoals wij dat altijd al wel genoemd hebben maar amper begrepen (in den beginne was Relatie). De mist rond die openbaring trekt langzaam op en dat zou ons 30
36
De goddelijke dans 1-288.inddA530 nieuwheilig.nu vernieuwersboekje f.indd 36
05-07-17 07:47 11-01-18 12:13
gezocht: trinitaire revolutie
beeld van God drastisch moeten veranderen, maar dat is nog maar nauwelijks gebeurd. De oude bedrading is nooit verwijderd. Deze verschuiving is al tweeduizend jaar gaande, maar er is snelheid geboden; de geschiedenis, ons mentale welzijn, talloze negatieve en boze christenen, de kosmologie en kwantumfysica nopen ons daartoe. Kuhn stelt dat paradigmaverschuivingen noodzakelijk worden wanneer de plausibiliteit en de structuren van het voorgaande paradigma zo vol gaten en noodreparaties zitten dat de enige redding een volledige revisie lijkt, die aanvankelijk nog heel bedreigend was. Als het om de beelden die wij van God hebben gaat, meen ik dat we precies op zo’n moment in de geschiedenis leven. De drie-eenheid is altijd een ondoorgrondelijk en abstract begrip geweest, maar het kon wel eens het antwoord zijn op het fundamentele probleem waar de westerse spiritualiteit mee kampt. God blijkt niet de Eeuwig Dreigende te zijn maar de Ultieme Participant – in alles, het goede en het pijnlijke. Ik zal proberen de twee paradigma’s scherp tegenover elkaar te zetten. Laten we in plaats van die voorstelling van een Alomtegenwoordige Vorst eens kijken naar wat de drie-eenheid ons voorhoudt over de onvoorstelbare Goddelijke Werkelijkheid, zoals die ook vorm krijgt in ons6 en in de hele rijkdom van de schepping.7 Stel je God voor die op een afstandje naar het leven kijkt en er een oordeel over velt… of God die inherent is aan het leven zelf. God die de Levenskracht is achter alles wat is. Stel je God voor als een Object als ieder ander object… of God als de Levensenergie tussen ieder en elk object (wat wij gewoonlijk Liefde of Geest noemen). Lees verder in:
De goddelijke dans 31 paperback | 240 pagina’s | ISBN: 9789043528276 37
De goddelijke dans 1-288.inddA531 nieuwheilig.nu vernieuwersboekje f.indd 37
05-07-17 07:47 11-01-18 12:13
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 38
11-01-18 12:13
Maak kennis met Bradley Jersak Bradley Jersak heeft jarenlange ervaring als voorganger. Hij woont in Canada en geeft lezingen en colleges, onder andere over gebed en het kruis. Verder werkt hij als redacteur voor Plain Truth Ministries en schrijft hij voor Christianity Without the Religion Magazine.
39
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 39
11-01-18 12:13
40
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 40
11-01-18 12:13
LEESFRAGMENT
Bradley Jersak - Zo Zoon, zo Vader
1.
Wil de echte God opstaan? 1.
Ik ben er genoeg romanticus voor om te geloven dat als iets het waard is om onbeleefd over te zijn, dit het waard is om goed begrepen te worden. – David Bentley Hart (The Experience of God) –
Wil de echte God opstaan? Ik ben er genoeg romanticus voor om te geloven dat als iets het waard is om onbeleefd over te zijn, dit het waard is om goed begrepen te worden. – David Bentley Hart (The Experience of God) –
Als er een God is… Als er een God is – en dat is natuurlijk een geloofsuitspraak– kun nen we hem niet zelf bedenken. Een echte God mag niet en kan niet zomaar een weerspiegeling van mijn eigen verbeelding zijn. Een levende en echte God moet wel bestaan buiten mijn eigen beperkte begrip, groter dan elk hokje waarin ik hem of haar, of Als er een God is… welk persoonlijk voornaamwoord we ook gebruiken voor dit We Als er een God is – en dat is natuurlijk een geloofsuitspraak– kun zen, wil vatten. Zelfs het gebruik van het persoonlijk voornaam nen we hem niet zelf bedenken. Een echte God mag niet en kan woord ‘hij’ voor God is onhandig en inaccuraat. Ik zal er gebruik niet zomaar een weerspiegeling van mijn eigen verbeelding zijn. van maken, maar elke keer als ik het doe, ben ik geneigd in elkaar Een levende en echte God moet wel bestaan buiten mijn eigen te krimpen. God is niet een ‘hem’ of een ‘haar’. Jezus zei: ‘God is beperkte begrip, groter dan elk hokje waarin ik hem of haar, of geest’ (Joh. 4: 24). Maar God is veel persoonlijker dan een ‘het’. We welk persoonlijk voornaamwoord we ook gebruiken voor dit We zijn historisch gezien gewend te spreken over ‘hem’, omdat toen zen, wil vatten. Zelfs het gebruik van het persoonlijk voornaam God als mens kwam ‘hij’ kwam als een man, Jezus (zijn ‘zoon’). woord ‘hij’ voor God is onhandig en inaccuraat. Ik zal er gebruik Bovendien wordt in de Bijbel voornamelijk gesproken over God als van maken, maar elke keer als ik het doe, ben ik geneigd in elkaar Vader en wordt God omschreven met mannelijke metaforen zoals te krimpen. God is niet een ‘hem’ of een ‘haar’. Jezus zei: ‘God is ‘Koning’. Aan de andere kant is het persoonlijk voornaamwoord geest’ (Joh. 4: 24). Maar God is veel persoonlijker dan een ‘het’. We zijn historisch gezien gewend te spreken over ‘hem’, omdat toen God als mens kwam ‘hij’ kwam als een man, Jezus (zijn ‘zoon’). 19 Bovendien wordt in de Bijbel voornamelijk gesproken over God als Vader en wordt God omschreven met mannelijke metaforen zoals ‘Koning’. Aan de andere kant is het persoonlijk voornaamwoord nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 41
41
11-01-18 12:13
voor de Geest ‘zij’ in het Hebreeuws. En inderdaad: Gods hoedende en zorgende eigenschappen, zoals compassie en genade, worden meestal geassocieerd met vrouwelijke karaktertrekken. Sommige denkers zeggen zelfs dat God een ‘wezen’ noemen te kortschiet of dat beweren dat God ‘bestaat’ geen recht doet aan God. God is veeleer de grond van het zijn; God is het bestaan zelf, wat dat ook moge betekenen. Degenen die er zo over spreken, betogen dat bijna alles wat we over God beweren al laat zien dat we er ten diepste naar verlangen ons boven hem te verheffen, hem in een hokje te stoppen en hem te beheersen. Taal, woorden, doctrine, theologie – zijn die niet allemaal minder dan God zelf? En zorgen ze er bovendien niet maar al te vaak voor dat we de Schepper van alles reduceren tot een beheersbaar leerstellig proefmonster dat we vast kunnen pinnen en ontleden? Is het niet veel comforta beler om hem op te sluiten in ons kleine overmoedige verstand, waar hij onze eigen ijdele gedachten mag papegaaien? Het is een voldongen feit dat alles wat we met grote zekerheid over of voor God zeggen, gefilterd wordt door de dikke sluiers van onze religi euze tradities, culturele aannames en persoonlijke interpretaties. Sceptici en agnosten vragen: ‘Wat kunnen we nou echt met zeker heid zeggen over deze God?’ En terecht. Er lijken net zoveel versies van God te bestaan als dat er mensen zijn, zelfs binnen één specifieke traditie, hoe goed religie ook haar best doet om ons te indoctrineren. Het maakt niet uit of we nou hindoes met boeddhisten vergelijken of moslims met joden. Als we alleen al naar christenen kijken, zien we bijvoorbeeld hoe John Wesley beweerde dat de God van Johannes Calvijn erger zou zijn dan de duivel! Zelfs vandaag, onder de meest gedownloade predi kers van NoordAmerika, staat de visie op God die we horen bij Mark Driscoll en John Piper mijlenver van die van Gregory Boyd of Brian McLaren. Ik geloof graag dat we allemaal dezelfde Heer die nen, maar soms vraag ik me af of we niet twee (of meer) verschil lende religies hebben die met elkaar strijden om hetzelfde ‘christe lijke’ label! De apostel Paulus sprak al over verschillende evangeliën en andere christussen in zijn tijd (Gal. 1:68). Veel dichter bij huis houden zelfs onze naaste geliefden, zonder dat we dit doorhebben, er ideeën over God op na die drastisch ver 20 42
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 42
11-01-18 12:13
schillen van wat wij ons voorstellen. En nog dichterbij, terwijl ik mijn spirituele reis vervolg, blijf ik bidden tot dezelfde God, zonder me te realiseren hoeveel de ‘God, zoals ik hem persoonlijk aan vaard’ (om even de taal van het Twaalfstappenprogramma te ge bruiken) al veranderd is. Terwijl God zelf niet verandert, gaat mijn beeld van God er na verloop van tijd zoveel op vooruit (of achter uit) dat ik vrijwel een andere god met dezelfde naam aanbid. Bo vendien zou dit weleens heel goed en noodzakelijk kunnen zijn. Wat ik hiermee wil zeggen is dat degenen die beweren te geloven in ‘de God van de Bijbel’ zich meer bewust zouden moeten zijn van hoe we de tekst lezen door de dikke lenzen van onze onbe wuste vooroordelen. Met deze vervormende filters zijn we geneigd afgodsbeelden te maken van God en deze te scheppen naar ons eigen evenbeeld. Het is dan ook niet voor niks dat de controversi ele Duitse prediker Meester Eckhart het vol ergernis uitschreeuw de: ‘God! Bevrijd mij van “god”!’1 Dat wil zeggen: bevrijd mij van elk schimmig concept van God dat ik gecreëerd en aanbeden heb en waarmee ik mezelf bedrogen heb door te geloven dat het de ware God was! Dus ik zeg: nee – als er een God is, kan ik hem niet vormen uit de klei van mijn eigen evenbeeld. Ik heb het nodig dat hij zich laat zien op een manier waarin hij gekend kan worden.
Wat God niet is… Een christelijke denkstroming met de naam negatieve theologie vindt dat het beschrijven wat God niet is, het beste is dat we kun nen doen. Je kunt het over elke eigenschap van God hebben – elk beeld van God dat je kunt vinden, zelfs in de Bijbel – en dan vra gen: ‘Oké, God is een vader, maar op welke manier is hij niet een vader? God is een koning, maar op welke manier is hij niet een koning? God is een herder, maar op welke manier is hij niet een herder?’ Dit is tot op zekere hoogte een goede oefening, omdat het ons ervoor behoedt dat we deze menselijke metaforen te ver door voeren. Het herinnert ons eraan dat ons beeld van God ook echt niet meer is dan een beeld, een icoon, een plaatje. We hebben deze plaatjes gezien, maar God is groter dan elk beeld dat wij van hem Lees verder in: maken. God is veel meer dan vuur of licht of water, ook al worden Zo Zoon, De zo hen, Vader deze elementen allemaal gebruikt om hem te omschrijven. paperback | 400 pagina’s | ISBN: 9789043527835 21 43
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 43
11-01-18 12:13
44
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 44
11-01-18 12:13
Maak kennis met Godian Ejiogu Godian Ejiogu (Amsterdam) is theoloog en pastoraal werker. Hij is geboren en getogen in Nigeria en woont nu al lange tijd in Nederland. Met zijn bedrijf Peace Servant zet hij zich in voor een rechtvaardige samenleving met gelijke kansen voor iedereen.
45
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 45
11-01-18 12:13
COLUMN
‘Mijn kinderen accepteren niet wat ik wel heb geaccepteerd’ Auteur: Godian Ejiogu
Godian Ejiogu heeft een veelbewogen leven gehad. Nu is het zijn missie om zelf dingen in beweging te zetten in de samenleving. Daarover schrijft hij in Mijn droom. Hij vertelt wat hem drijft en waartoe het hem drijft.
46
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 46
11-01-18 12:13
“Sinds ik op 23-jarige leeftijd naar Nederland kwam, ben ik als uit Nigeria afkomstige theoloog en pastoraal werker betrokken bij verschillende organisaties in de Nederlandse samenleving”, vertelt Ejiogu. Hij integreerde in hoog tempo door een opleiding rooms-katholieke theologische pastorale vorming in het Nederlands te volgen, die zich richtte op het bedienen van parochies met Nederlands als voertaal. Dat was zijn werkterrein. Ook trouwde hij met een Friese vrouw; met haar kreeg hij drie kinderen. “Na zestien jaar liep dat huwelijk helaas uit op een complexe scheiding. Toen ben ik pas echt gaan zien hoe het leven is voor mensen van Afrikaanse afkomst in Nederland. Mijn kinderen zijn half Nigeriaans, dus ook voor hen is het belangrijk dat er échte sociale rechtvaardigheid ontstaat.” BLOOT, KWETSBAAR EN BEWEEGLIJK “Ondanks verschillen in afkomst en cultuur geldt dat iedereen geboren is om vrij en daarmee in beginsel bloot, kwetsbaar en beweeglijk te zijn”, zegt Ejiogu. “Vanuit de warme en veilige maar ook krappe baarmoeder betreedt een mens de wereld om daar opgevangen, verzorgd en liefgehad te worden. Een kind wordt ook meteen omringd door cultuur, traditie, wetten en regels, die niet zelden samenhangen met het geloof van de familie en de omliggende maatschappij.” Op dit punt ziet hij dat er vaak al meteen een strijd losbarst: een strijd om vrijheid. “Zeker in Afrika is het leven vanaf de geboorte vaak een worsteling, waarbij individuele wensen lijnrecht tegenover de regels en gebruiken van de omgeving staan.” In Nederland heeft hij dat heel anders ervaren. “Nederland is een mooi land. Ik heb hier vruchtbare jaren doorgebracht.” Toch ziet
47
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 47
11-01-18 12:13
hij wel dat er dingen verbeterd kunnen worden. “Zowel in mijn pastorale werk als in mijn persoonlijk leven heb ik botsingen gehad. Ook bij andere mensen van Afrikaanse afkomst zie ik de frustraties. Ik zie wat afwijzing op basis van hun gekleurde huid met kinderen doet. Ik begrijp dat de tweede generatie migranten deze sociale onrechtvaardigheid minder accepteert dan de eerste generatie. Ikzelf ben de eerste generatie, maar mijn kinderen zijn hier geboren. Wat ik heb geaccepteerd, daar zetten zij een streep door. En ik nu ook.” Het creëren van een sociale en rechtvaardige samenleving waarin de komende generatie het beter zal hebben dan de huidige, is zijn droom als vader. SEGREGATIE IS GEEN OPTIE Er moet nog wel heel wat gebeuren voor het zover is. “Ik zie in de Nederlandse samenleving juist steeds meer tweedracht, verbittering en haat. Ik zie afwijzing en gebrek aan acceptatie in allerlei gradaties. Mensen worden monddood gemaakt en radeloosheid maakt mensen kapot. Ik zie ongelijke behandeling voor de wet. Migranten die het slachtoffer worden van misdaad, gaan niet naar de politie uit angst om bij voorbaat schuldig te worden bevonden. Negatieve beeldvorming van een etnische groep drukt op mensen. Dat kan anders en dat moet anders.” Kan het echt anders dan? Ja, zegt Ejiogu: Nederland is daar zelfs het perfecte land voor. “Nederland is een klein land, waar je je niet kunt afsluiten voor anderen. Je kunt niet zeggen: dit is ons dorp en we sluiten ons af voor de rest. Men woont zo dicht bij elkaar dat het niet makkelijk is, zelfs een zware opgave, om dagelijks contact
48
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 48
11-01-18 12:13
te vermijden.” Toch is er in het onderwijs een tendens om kinderen van migranten apart te gaan onderwijzen. Een slecht idee, vindt Ejiogu, want zodra ze de straat op gaan na schooltijd, komen ze andere kinderen tegen. Segregatie is simpelweg geen optie. Een prachtig voorbeeld zag hij in Amsterdam, waar een parochie moest fuseren met een parochie in een nabijgelegen stad. “Dat vonden de parochianen niet handig. Maar er was een migrantenparochie die het kerkgebouw huurde voor diensten. Volgens de regel mag een Nederlandse parochie niet fuseren met een migrantenparochie. Wat gebeurde er? 99 procent van de Nederlandse parochianen liet zich uitschrijven bij de eigen parochie, en sloot zich aan bij de migrantenparochie. Zo behielden ze hetzelfde kerkgebouw en nu kunnen ze samen kerken, vieren en rouwen. Het heeft de priester van de migrantenparochie bovendien geïnspireerd om Nederlands te leren zodat hij de dienst kan leiden als de Nederlandse priester verhinderd is.” IEDEREEN IS VAN DE WERELD Ejiogu’s boek is bedoeld voor mensen die de gevolgen van racisme onder ogen willen zien en een weg willen inslaan om ervan af te komen. Racisme is uiteindelijk een persoonlijke kwestie, zegt hij. “Je kunt je niet verschuilen achter ‘zo doet iedereen het’ of ‘zo is het nu eenmaal’. Iedereen heeft zelf de verantwoordelijkheid en je hebt een simpele keuze: je naaste liefhebben als jezelf, of hem haten.” Hij begrijpt dat veel Nederlanders niet bewust racistisch denken, ze schrikken vaak zelfs van hun eigen racistische gedachten. En het merendeel van de Nederlanders zou al helemaal niet racistisch
49
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 49
11-01-18 12:13
handelen. De denkwijze zit diep ingebakken. “Racistisch denken en racistisch zijn, zijn verschillende dingen”, zegt Ejiogu. “Ontdekken dat je racistisch denkt brengt je in verlegenheid en brengt gevoelens van schaamte met zich mee. Tegelijkertijd kan het een opening creëren voor het zoeken naar bevrijding. Dan moet je die nare gedachten en beelden over de ander wel eerst toelaten, ze niet ontkennen vanuit schaamte. De waarheid maakt vrij. Eerlijk bekennen wat er in je ziel leeft is noodzakelijk. De uitnodiging om je eigen denkwijze te herzien en bespiegelen is de weg naar de toekomst. Dus verschuil je niet in de massa of in de cultuur. Dat neemt je verantwoordelijkheid niet weg, integendeel. Soms is het juist een kwelling voor je ziel.” Ieder mens is een geschiedenis op zich, zegt Ejiogu. De gemeenschap bestaat alleen omdat alle individuen bestaan, de geschiedenis wordt gevormd door al die individuen bij elkaar. “Daarom is het luisteren naar je innerlijke stem zo belangrijk. Als je jezelf liefhebt, kun je ook je naaste liefhebben. Dat is mijn droom: dat mensen leven in liefde voor zichzelf en elkaar.”
Mijn Droom van Godijan Ejigou verschijnt 24 april 2018 paperback | 176 pagina’s ISBN: 9789043529471
50
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 50
11-01-18 12:13
DĂŠ glossy over geloof anno nu
NU in de winkel nieuwheilig.nu nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 51
11-01-18 12:13
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 52
11-01-18 12:13
Maak kennis met Tim Vreugdenhil Tim Vreugdenhil is stand-up theoloog in de Oosterkerk in Amsterdam. Hier introduceert ‘dominee Tim’ het nieuwe preken, waarbij hij humor en spirituele verdieping combineert in een theaterachtige setting. Met het project #vooriedereeneendominee kan iedereen een prangende vraag aan Tim voorleggen. In zijn boek Stand-up theology weet Tim als geen ander de tijdgeest te vangen als hij schrijft over thema’s als vrijheid, angst en bubbels.
53
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 53
11-01-18 12:13
Een quickscan van de tijdgeest Ieder woord voorziet Tim Vreugdenhil van een spirituele dimensie. Veel voorbeelden uit de populaire cultuur komen voorbij en deze worden gelinkt aan de verhalen en personen uit de bijbel. Met Stand up theology biedt Tim Vreugdenhil een verrassend boek vol verdieping dat de christelijke normen en waarden in een hedendaags licht zet.
‘Het is fascinerend dat Jezus iedereen wist te boeien. Hij kon de vragen, zorgen, maar ook leuke zaken bespreken. Hij zei dingen die mensen tot nadenken stemden.’ – TIM VREUGDENHIL
Stand-up theology verschijnt 6 maart 2018 | paperback | 208 pagina’s | ISBN: 9789043529235
54
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 54
11-01-18 12:13
Nawoord Nieuwheilig.nu is een nieuwe uitgeeflijn binnen Uitgeverij Kok, een beweging die het geloof opnieuw relevant wil maken voor de huidige samenleving, met niet zozeer dogma’s maar daden, en vooral: met vernieuwende uitgaven en producten. Nieuwheilig.nu is tevens een multimediaal platform, dat zich richt op alledaagse heiligheid en geloof in de 21e eeuw. De focus ligt op thema’s als diversiteit, lichamelijkheid en sociale rechtvaardigheid. Uitgeverij Kok biedt in dit kader de geloofsglossy nieuwheilig.nu aan, de website www.nieuwheilig.nu, diverse boeken, een Facebookpagina en een maandelijkse nieuwsbrief. Ons uitgangspunt is dat niemand in het geloof buitengesloten wordt. Niet op basis van sekse, ras, afkomst, seksuele oriëntatie of geaardheid of anderszins. De heilige apostel Paulus liet het in zijn brief aan de Galaten al zien: ‘Er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen…’ want eenieder is één in Jezus. Ben jij op zoek naar inspiratie, achtergrondinformatie, actuele ontwikkelingen en initiatieven op het gebied van inclusief geloof? Ik nodig je uit mee te doen met nieuwheilig.nu. Elsbeth Greven Uitgever
55
nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 55
11-01-18 12:13
geloof anno nu nieuwheilig.nu vernieuwersboekje A5 f.indd 56
nieuwheilig.nu
11-01-18 12:13