Luisteroefeningen Psalmen def
19-08-2008
09:30
Pagina 1
ontstaan, en er verschijnen nog steeds nieuwe. Onder al die liederen nemen de psalmen een unieke plaats in, alleen al door het feit dat de psalmen de enige liedbundel van de Bijbel vormen. Ook het Nieuwe Testament bevat geen eigen
Psalmen
Er zijn in de loop der eeuwen heel veel christelijke liederen
liedbundel, maar geeft aan de psalmen een centrale plaats. groeien in het bidden. Het gaat dan om bidden in hoogte, breedte en diepte: danken, klagen, vertrouwen, schuld belijden, jubelen. Ook geven de psalmen profetieën over de komende Messias en beschrijven ze de schoonheid van de schepping. De psalmen zijn een heilig geschenk voor alle seizoenen van het leven, voor alle situaties van het bestaan. In dit boekje vindt u bijbelstudies over acht psalmen, die bij elkaar de
D R . P. F . B O U T E R
De psalmen zijn gebeden. Ze helpen een christen om te
L
U I S T E R O E F E N I N G E N
Psalmen
Acht bijbelstudies
verschillende typen van gebed naar voren brengen. Dr. P.F. Bouter is protestants predikant in Leerdam. De serie ‘Luisteroefeningen’ bevat bijdragen van theologen
D R . P. F . B O U T E R
uit diverse kerkgenootschappen en is geschikt voor gemeenschappelijke en persoonlijke bijbelstudie.
NUR 707
www.uitgeverijboekencentrum.nl
ISBN 978-90-239-2267-4
BOEKENCENTRUM
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 2
Wie de Schriften wil verstaan, moet leren luisteren. Dat is de insteek van de serie ‘Luisteroefeningen’. Elk deeltje beoogt een hulpmiddel te zijn bij het verstaan van de tekst. Op heldere en grondige wijze worden bijbelgedeelten belicht met het oog op de praktijk van het christelijke leven. De reeks bevat bijdragen van theologen uit verschillende kerkgenootschappen en is zeer geschikt voor gemeenschappelijke en persoonlijke bijbelstudie. Reeds verschenen: Ds. W.J. Dekker, Elisa. Dichter bij God Ds. H.C. Marchand, Paulus en de opstanding
Binnenwerk Psalmen
L
19-08-2008
09:33
Pagina 3
U I S T E R O E F E N I N G E N
Psalmen D R . P. F . B O U T E R
UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM, ZOETERMEER
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 4
www.uitgeverijboekencentrum.nl
Ontwerp omslag en binnenwerk: Cees van Rutten bno, Den Haag
ISBN 978 90 239 2267 4 NUR 707 Š 2008 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 5
Inhoud
Woord vooraf
7
1. Twee wegen (Psalm 1)
9
2. Schuld en boete (Psalm 51)
19
3. Gods volk groeit wereldwijd! (Psalm 87)
29
4. God danken (Psalm 103)
38
5. Canon van de heilige geschiedenis (Psalm 106)
48
6. De koning-priester aan Gods rechterhand (Psalm 110)
57
7. God kent mij! (Psalm 139)
65
8. Roepen tot God (Psalm 142)
74
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 7
Woord vooraf
Er zijn in de loop der eeuwen veel christelijke liederen geschreven. En steeds komen er nog weer nieuwe bij. Bij al die liederen nemen de psalmen een unieke plaats in. Alleen al door het feit dat de psalmen de enige liedbundel van de Bijbel vormen: ook het Nieuwe Testament bevat geen eigen liedbundel, maar geeft aan de psalmen een centrale plaats. Wel zijn er in andere bijbelboeken nog ‘losse’ liederen te vinden (lied van Mozes, lofzang van Hanna, lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon, aanbiddingsliederen in de Openbaring). Maar de psalmen vormen het centrale liedboek, beter gezegd: gebedenboek. Terwijl in de andere bijbelboeken Gods woord tot ons komt, zijn de psalmen bedoeld om ons te helpen tot God te spreken.
De Heilige Geest heeft de psalmen willen geven aan gelovigen van alle tijden en plaatsen. Christelijke liederen zien we dan ook vaak komen en weer gaan, maar alle tijden door zijn de psalmen door de christenen in ere gehouden. Dat heeft ook een inhoudelijke reden. De psalmen zijn ons door de Heilige Geest gegeven om ons de omgang met God te leren. En de Heilige Geest wil ons die gebedsomgang met God leren in hoogte en diepte, in lengte en breedte. In de psalmen leren we tot God jubelen, maar ook klagen. We leren onze zonden belijden, maar ook Hem danken. We leren onze vragen en noden uitroepen, maar ook onze aanbidding verwoorden. In de psalmen komen Gods geboden naar voren, maar ook de profetie van Christus. Juist die rijke verscheidenheid toont hoe de psalmen het werk zijn van de Heilige Geest. Het is de moeite waard de psalmen te lezen en ze toe te passen in ons
7
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 8
leven. Want ze zijn het middel om ons een rijke, innige, levende, echte omgang met God te leren en te laten ervaren. Daarbij komt dat de psalmen werden gebeden door David, door de profeten, door de Heere Jezus, door de apostelen, door de kerkvaders, door de reformatoren; door christenen van alle tijden en plaatsen, van alle kerken en richtingen. In de psalmen ga je de gebedsomgang van Gods volk van alle tijden binnen! Je vindt er de ware ‘oecumene van het hart’. De psalmen bevestigen je in de gemeenschap der heiligen. Ze tillen je eigen gevoel, ervaring en gebed hoger op: tot God. Je blijft niet steken in het kleine kringetje van je eigen gedachten en begrippen, maar je ervaart een geweldige verrijking in je geloof. Daarom zijn de psalmen het waard om zeer aandachtig te worden gelezen en gezongen. Te midden van de vele liederen verdienen ze zonder meer eerherstel onder de christenen, we moeten ze koesteren. Ze zijn een geschenk van God, het werk van de Heilige Geest, een genadegave van Christus. ‘De christelijke gemeente laat met het Psalter een onvergelijkelijke schat verloren gaan en met herinvoering zullen onvermoede krachten haar weer binnendringen’ (D. Bonhoeffer, Bidden met de Psalmen).
8
In dit boekje worden acht psalmen behandeld, waarbij verschillende aspecten van de psalmen aan de orde komen: aanbidden, schuld belijden, danken, profetie, klagen, jubelen. Door hun Hebreeuwse stijl kunnen de psalmen in het begin iets vreemds en onduidelijks hebben. Maar wanneer je met volharding de inhoud onderzoekt, zul je merken dat de psalm opengaat en veel voor je gaat betekenen. Elk hoofdstuk is als volgt opgebouwd: eerst een intro waarin de kern van de psalm wordt aangeduid. Daarna volgt een inleiding met de hoofdlijnen van de psalm. Dan wordt elk vers apart besproken, waarna de inhoud van de psalm dichterbij wordt gebracht door de brug te slaan naar de wereld van vandaag. Ten slotte volgt een verwerking in de vorm van vragen en een kort gebed. De psalmen worden geciteerd uit de Statenvertaling.
P.F. Bouter Leerdam, maart 2008
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 9
1 Twee wegen
Lezen: Psalm 1 I NTRO Een van de kenmerken van onze samenleving is wel de grote verscheidenheid aan levensstijlen. Denk maar even aan de buurt waarin je woont. Denk aan collega’s op het werk. Denk ook aan je eigen familie. Wat is nu de goede levenswijze voor je? In ieder geval roept God ons om in Zijn spoor te gaan. Maar het vergt tijd en inzet om dat spoor steeds helderder te zien, en ook om in dat spoor daadwerkelijk te leven. Doen we dat? I NLEIDING Psalm 1 neemt een aparte plaats in ten opzichte van de andere 149 psalmen. Hij is bedoeld als een introductie op het hele psalmboek. Deze psalm is daarom wel genoemd ‘het waardige portaal van de majestueuze kathedraal van het gebed’. Dit portaal blijkt vooral te bestaan uit een aanmoediging om intensief bezig te zijn met Gods onderwijs (Thora). Dus voordat wij tot God gaan spreken moeten we eerst naar Hem luisteren. We kunnen ons de reden hiervan goed voorstellen. Als je echt met elkaar wilt omgaan, moet je elkaar kennen. Hoe leren we God kennen anders dan door de bijbelboeken waarin we zien hoe God is, hoe Hij optreedt, wat Zijn wil is. Je zou het zo kunnen zeggen: de andere bijbelboeken verschaffen de basis van de omgang met God (het leren kennen van Hem), de psalmen helpen om aan die omgang vorm te geven. Psalm 1 vormt zo in zekere zin de verbindende schakel tussen de andere bijbelboeken en de psalmen. Het is daarom goed om bij iedere afzonderlijke psalm te bedenken dat Psalm 1 er als inleiding aan voorafgaat.
9
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 10
Lezen: Psalm 1
De psalm valt in drie delen uiteen: vers 1-2 beschrijft de tegenstelling van een zondig leven tegenover een rechtvaardig leven; vers 3-4 schildert de zegen op een rechtvaardig leven; vers 5-6 toont de afloop van een zondig leven, evenals die van een rechtvaardig leven. Deze toegangspsalm wordt gekenmerkt door een radicale tegenstelling tussen goddelozen, zondaren en spotters aan de ene kant, en een mens die zich helemaal toelegt op de woorden van God aan de andere kant. Wij zouden geneigd zijn om te denken dat er nog zo veel andere levenswijzen tussen zitten: niet zo slecht, maar ook minder goed. Het leven is toch veel rijker geschakeerd dan alleen wit of zwart! Toch laat de psalmdichter al die zogenaamde tussenvormen weg. Hij stelt het zondige leven in al zijn verkeerdheid tegenover het leven met God in al Zijn trouw. Waarom doet hij dat? Hij leert ons vanuit God tegen het leven aan te kijken. En dan is de vraag of je leven op God gericht is, of juist niet. Andere richtingen zijn er niet! De beweging naar God toe uit zich in het leven bij Gods Woord. De beweging van God af wordt zichtbaar in de drie genoemde levensstijlen. Dit voorhouden van de twee wegen vinden we door heel de Bijbel heen: te denken is aan de toespraak van Mozes voor het volk Israël (Deuteronomium 27-28), aan het Spreukenboek (Spreuken 2), maar ook van het onderwijs van de Heiland (Mattheüs 7, de brede en de smalle weg). 10
Ondertussen is het hoofddoel van de psalm om ons op te wekken met liefde de weg van God te gaan, en dus in de praktijk met grote ijver en liefde ons op Gods Woord toe te leggen. Om je zo ver te brengen wil de psalm je weerbaar maken tegen de kring van goddelozen, zondaren en spotters. Vanuit hun kring worden de woorden van God bekritiseerd. Er wordt minachtend over gedaan. Maar Psalm 1 wil helpen om je niet te laten imponeren door de geluiden uit die kringen. En er vooral op te letten hoe het overdenken van Gods Woord je leven vruchtbaar en mooi maakt. Ja, zo’n leven wordt door God gekend en bewaard. Terwijl omgekeerd het leven van goddelozen en spotters als kaf is: zinloos. In dit leven, maar ook bij het gericht zal dat aan het licht komen. Waarom zou je dan onder de indruk raken van zulke mensen en hun redeneringen? Nee, laten de woorden van God de lucht zijn waarin je
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 11
Luisteroefeningen ademt, de sfeer waarin je leeft, het voedsel dat je eet. Op die manier kan er ook in een losbandige omgeving een vruchtbaar en gezegend leven opbloeien dat niet verloren gaat. Luther zegt het mooi: ‘Werkelijk, u kunt niet te veel in de Schrift lezen. Zij is uw levenselement. Wat voor het vee de wei is, voor de mens een huis, voor de vogel een nest, voor de gems een rots, voor de vissen het water: dat is de heilige Schrift voor gelovige zielen. Er staan immers geen woorden in om zomaar te lezen. Maar enkel woorden vol leven. Daarom moeten we er dan ook flink in studeren!’ U ITLEG Vers 1 De psalm begint met een zaligspreking: ‘Welgelukzalig is de man.’ Er is geen mens die niet gelukkig wil worden. Maar hoe kun je in dit leven echt gelukkig worden? Veel mensen menen dat het geluk verbonden is aan de vervulling van hun persoonlijke wensen: gezondheid, geld, bezit, vakantie. Anderen, maar veel minder in aantal, zoeken het geluk in het beoefenen van een edel, goed, rechtvaardig leven. Volgens hen ligt geluk niet in het hebben van dingen buiten jezelf, maar in het verkrijgen van de goede gezindheid binnen in je. Dat laatste komt dicht bij het inzicht van het geloof, maar is er niet helemaal gelijk aan. In Psalm 1 komt naar voren dat een mens gelukkig wordt als hij zich met heel zijn hart toelegt op Gods Woord. Dat kan zo veel in je uitwerken, dat het je echt gelukkig maakt. Tijdens je aardse leven, maar ook in het gericht na dit leven. Om tot dit geluk te komen is wel nodig te breken met een slechte levenswijze. Psalm 1 geeft drie voorbeelden van zondige levenswijzen: de raad der goddelozen, de weg der zondaren, het gestoelte der spotters. Daar zit een stijgende lijn in. Goddelozen zijn mensen die in hun hart God niet als werkelijkheid erkennen (‘de dwaas zegt in zijn hart: er is geen God’) en daarom hun denken en visie en normen zelf bepalen. De zondaren zijn mensen die in hun praktische leven Gods geboden loslaten. De spotters zijn mensen die openlijk God en Zijn dienst verachten en bekritiseren. Anders gezegd: de zonde in het hart; de zonde met de daad; de zonde met de mond. Die drie volgen op elkaar. Het begint met raad (van de goddelozen): taal, inzichten, meningen die niet overeenstemmen met Gods advies. Als je daarin meegaat kom je op de weg (der
11
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 12
Lezen: Psalm 1
zondaren): vanuit zondige gedachten kom je tot een zondige wijze van leven. Het loopt uit op het gestoelte (der spotters): het openlijk tegen God ingaan en daarbij Zijn dienst bespotten. Psalm 1 roept op om je los te maken van deze drie levensstijlen. De zondige ideeën, gedrag, taal hebben uitwerking en invloed op jezelf. Zolang je daarin meegaat en je erdoor laat beïnvloeden, kan het leven bij Gods Woord niet opbloeien. Dit is geen oproep om je volledig terug te trekken uit de samenleving om zo onbesmet te blijven. Alsof je met al dergelijke mensen in het geheel geen omgang zou mogen hebben. Wel ligt hier de oproep tot een besliste breuk met alle taal, gedrag en ideeën die tegen God ingaan. Met God leven kan niet zonder je af te keren van alles waar God niet van weten wil. Daarin moet je een besliste keuze doen.
12
Vers 2 Ondertussen is dat breken met een zondige stijl van leven toch slechts een voorstadium: het gaat in het geloof om een positief nieuw leven. Het kloppende hart daarvan is: je vreugde vinden in de wet van de HEERE en die wet dag en nacht overdenken. Bij ‘de wet’ moeten we niet alleen denken aan de geboden, maar aan alle woorden die God heeft geopenbaard. ‘Dag en nacht’ wijst op een telkens en trouw met de woorden van God bezig zijn. (Zie voor dit ‘in de nacht nadenken over Gods woorden’ Psalm 63:7 en Psalm 119:148.) In Nederland is deze levenshouding bij de christenen vanouds zichtbaar geworden in de bijbellezing rondom de maaltijden en bij het naar bed gaan. Hier vinden we geen oproep tot dorre en afstandelijke bijbelstudie. Er is immers sprake van de wet des HEEREN. In de grondtekst staat daar de verbondsnaam van God: Ik ben die Ik ben. Het gaat hier om God zoals Hij zich in liefde aan je verbonden heeft. Psalm 1 bedoelt dus een vorm van bijbeloverdenking die lijkt op het lezen van een liefdesbrief. De relatie met God is bepalend voor hoe je omgaat met de Bijbel. Vers 3 Het overdenken van de woorden van God betekent niet een vullen van je geheugen met kennis. Dat is te steriel gedacht. Nee, de woorden van God zijn als krachtbronnen. Door ze op te nemen in je hart, gaan ze iets in je uitwerken. Om dat dui-
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 13
Luisteroefeningen delijk te maken gebruikt Psalm 1 het beeld van een boom. Die geplant is aan waterbeken. Wie bij Gods Woord leeft, wordt zonder onderbreking overvloedig van water voorzien. Water dat de boom fris en groen houdt. Hij staat nooit droog. De boom geeft zijn vrucht op zijn tijd. Je leven wordt gezegend, geheiligd, in vruchten van geloof, hoop en liefde. Het blad valt niet af. De boom is niet vatbaar voor het weer. Kortom: je wordt een boom die ondanks tegenspoed en tegenwerking een vruchtbaar leven heeft in deze wereld. Wat je doet, zal gelukken. Dat is geen succesformule, maar het betekent dat je leven niet ijdel en leeg voorbijgaat. Maar je leven is zinvol. God legt zijn zegen in je werk en het loopt uit op behoud. Ook al ben je omringd door mensen die als goddelozen, zondaren en spotters de dienst aan God niets waard achten, toch kun je door Gods woorden in je op te nemen een bloeiend leven leiden met Hem. Vers 4 Groot is de tegenstelling met de goddelozen. Zij zijn als kaf. De dichter gebruikt hier het beeld van hoe in IsraĂŤl de oogst werd binnengehaald. Het graan wordt op de dorsvloer in de lucht geworpen: door de wind wordt het lichte kaf weggeblazen, terwijl het zwaardere graan op de dorsvloer valt en ingezameld wordt. Kaf is licht en nutteloos. Niemand bekommert zich er verder om. De goddelozen worden dus getekend als lichtgewichten, mensen zonder wezenlijke waarde. Bij alles wat ze wellicht aan prestaties, vermogen en eer hebben: hun leven wordt als onbetekenend weggeblazen. Vers 5 Dat de goddelozen als kaf zijn is in het leven op aarde lang niet altijd zichtbaar: ze kunnen voorspoedig, machtig, in grote eer zijn. Daarom werkt de psalmist het beeld van vers 4 verder uit en laat zien waar en wanneer aan het licht komt dat de zondaren als het kaf zijn. Hij noemt dan de plaats van het gericht en de vergadering der rechtvaardigen. Het gericht wijst op de plaats waar recht wordt gesproken, zeg maar de rechtbank. De vergadering der rechtvaardigen wijst op de tempel, de kerk. Dat zijn twee plaatsen waar Gods recht op aarde een zekere uitwerking heeft en waar zondaren gestraft worden. Al kan God ook daarbuiten mensen tijdens dit leven al straffen. Toch is dit gericht pas volkomen bij het laatste oordeel. Daar wijst dit vers uiteindelijk op. Het gericht waarin Christus oor-
13
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 14
Lezen: Psalm 1
deelt over allen. En als Hij dan Zijn kudde, de vergadering der rechtvaardigen, verzamelt tot het eeuwige leven, kunnen de zondaren daarin geen plaats hebben. Vers 6 Het slot van de psalm loopt uit op het hart van de tegenstelling: God kent de weg der rechtvaardigen. Dat is: God is met liefde bij hen betrokken, leidt hen, zorgt voor hen. Dat is de kroon op het leven bij Gods Woord: dat God je in liefde kent en je behoedt. Vanuit Gods trouw is er geen einde aan dat kennen van God: daarom krijgen de rechtvaardigen het eeuwige leven. Maar de weg der goddelozen zal vergaan. Hun weg leidt niet naar Gods liefde en zorg. Ze willen God niet, maar moeten daarom uiteindelijk ook Gods goedheid, zegen en zorg missen. Gods goede gaven kunnen uiteindelijk niet los van God ontvangen worden. De weg van de goddelozen kan daarom niet anders dan uitlopen op ondergang en duisternis. L IJNEN
14
NAAR ONS LEVEN
De schildering van het kwaad in Psalm 1 helpt ons om onze eigen tijd te duiden. De West-Europese cultuur heeft zich de afgelopen eeuwen, maar zeker vanaf de jaren zestig, ontwikkeld tot een vrije samenleving. Weinig aandacht voor God, veel behoefte aan vrijheid die bestaat in mogen doen wat je wilt, en mogen zeggen wat je wilt. In romans, via toneel en cabaret, maar ook in het algemeen via de media heeft dat tot een taalgebruik geleid, waarin God vaak ontbreekt, of spottend wordt genoemd. Waarin op het gebied van seksualiteit en huwelijk alles als mogelijk wordt getoond en uitgedragen. Hiervan gaat een grote invloed uit. Taal en beelden hebben immers een sterkte uitwerking op je denken en willen, en daarmee op je wijze van leven. In een maatschappij blijken ze te leiden tot een verdwijnen van eerbied en respect, van levenslange trouw en liefde, van geloof en gebed, van zorg voor de zwakken. Anders gezegd: mensen blijken onvruchtbaar te worden op het gebied van liefde en geloof. Psalm 1 begint ermee dat een radicale breuk nodig is met een dergelijke sfeer van denken, praten en leven. Uiteraard krijgen we er onherroepelijk mee te maken. Paulus geeft aan dat als je niet in aanraking wilt komen met zondaren, je de wereld uit moet (1 Korinthe 5:10). Anders gezegd: het is onvermijdelijk om in je dagelijks
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 15
Luisteroefeningen leven zondaren te ontmoeten en met hen om te gaan. Maar het gaat er in Psalm 1 om dat je opzettelijk en bewust afstand neemt van alle taal, manier van optreden, morele keuzes die los van God en Zijn rechtvaardigheid zijn. We moeten wel bedenken dat de psalm niet dient om de lezer erin te bevestigen dat hij op de goede weg zit en dus feitelijk ‘klaar is’. Nee, de tegenstelling tussen de weg met God en de andere zondige weg dient om ons levenslang op te wekken tot die goede weg. Want in de praktijk zie je aan de ene kant dat mensen die God niet dienen soms heel rechtvaardig en trouw kunnen leven. Terwijl je omgekeerd bij jezelf, terwijl je God dient, zondige gedachten en neigingen ervaart, ook soms veel te doen hebt met verkeerde karaktertrekken en gedrag. Psalm 1 mag dus niet gebruikt worden om jezelf eenvoudig aan de goede kant te zetten en ieder die niet gelooft aan de verkeerde kant! Opvallend is wel dat Psalm 1 een dergelijke breuk niet als uiteindelijke oplossing ziet. Nee, zo’n breuk is slechts de negatieve kant van de zaak. Wat echt een oplossing biedt, is je positief gaan toeleggen op de woorden van God. Dan dompel je jezelf onder in de sfeer van Gods wil en aanwijzingen, van Zijn aanwezigheid en bedoelingen. Pas dan gaat er iets moois opbloeien. Door te gaan ademen in de zuivere lucht van de woorden van God wordt je leven veranderd (bijna zouden we zeggen: getransformeerd) in een vruchtbare boom die ook de seizoenen van het leven kan doorstaan. In de woorden van God heb je als mens dus de mogelijkheid om een gezond klimaat binnen te gaan waardoor je tot bloei kunt komen. De Bijbel moet dus voor een christen werkelijk het aller-, allerbelangrijkste worden in zijn leven. Het woord ‘overdenken’ betekent in het Hebreeuws zoiets als murmelen. Het wijst op het voortdurend, rustig lezen van een tekst. Je kunt het ook omschrijven als herkauwen. Het rustig, herhalend, regelmatig overdenken van de woorden van God, zodat ze tot voedsel voor je kunnen worden. In dat overdenken zit vervolgens ook iets van nederigheid. Je geeft niet snel je eigen visie en mening over de woorden van God, maar door te herkauwen geef je die woorden gelegenheid om naar je toe te komen en zich aan je prijs te geven. Om het voor het zeggen te krijgen in je leven. Zo kunnen die goddelijke woorden
15
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 16
Lezen: Psalm 1
je hart en gedachten zuiveren en vervullen met Gods wijsheid en wil. Zulk overdenken vraagt tijd. Veel mensen klagen dat ze te weinig tijd hebben. ‘Druk, druk, druk.’ Soms vinden mensen het ook wel interessant om de indruk te wekken dat ze het heel druk hebben. Nu kun je ook inderdaad tijden hebben dat er veel werk op je rust. Maar tegelijk is ook waar dat er altijd tijd gemaakt kan worden voor God, als we de omgang met God maar belangrijk genoeg vinden. Dat vergt een besliste tijdsindeling, waarbij je prioriteiten stelt vanuit je relatie met God. Elke dag stille tijd. Tijd om de woorden van God te lezen en te overdenken. Als je dat niet doet, zal je leven de plaats ‘dicht bij waterbeken’ missen, waardoor je leven niet vruchtbaar kan zijn, hoeveel werk je misschien ook doet. Deze omgang met God moet geen theoretische studie of opgelegde plicht worden. Hoewel het geregeld nodig kan zijn jezelf ertoe te zetten vanuit plichtsbesef, het ideaal is toch dat het onderzoeken van Gods Woord een vreugde, een lust, vermaak, genoegen is. Dat is in de praktijk een wisselwerking: door het bezig zijn met Gods Woord gaat de inhoud meer voor je open, wat je vreugde geeft. En door die vreugde krijg je er weer meer zin in om je in de woorden van God te verdiepen.
16
Wij mensen zoeken een zinvol leven, een leven waarin we onszelf kunnen ontplooien. Zoals een bloem een knop wil voortbrengen en de knop open wil gaan om in schoonheid te stralen. Zo willen wij tot onze bestemming komen. De vele keuzemogelijkheden in onze welvaartsmaatschappij kunnen ons zeer in verwarring brengen over wat die bestemming is. Omdat alleen in God onze bestemming ligt, kunnen we alleen in Hem gelukkig worden. En omdat Gods Woord het middel is waarin we met God leren leven en omgaan, is het onderzoeken van Gods Woord de kern van ons leven. Zoals een vis pas in zijn element is in het water, een vogel in zijn nest, een gems op een rots: zo is de mens pas in zijn element in Gods Woord. Daar kan hij ademen, voedsel vinden, genieten, kracht krijgen. De woorden van God zijn het levenselement van de mens. De psalm wijst ook op de afloop van ons leven. Wij zijn feitelijk nogal kortzichtig: sparen voor na je pensionering wordt als heel ver ervaren. Nu wil het geloof ook dat we allereerst in het heden met God leren leven. Maar tegelijk moeten we in het
Binnenwerk Psalmen
19-08-2008
09:33
Pagina 17
Luisteroefeningen heden zo leven, dat we ook zien waar onze huidige levensweg op uitloopt. Waar wandel ik naartoe? Het leven los van God en tegen God in is licht als een veertje, heeft geen bestaan, gaat verloren. Het leven met God is door God gekend, in Zijn liefdeblik opgenomen, en daarom eeuwig. Het is van groot belang dat we in ons aanvoelen van het leven ook de uitkomst van onze manier van leven betrekken. Waar groeit mijn leven op het ogenblik naartoe? Gaat het op God aan, of verder van Hem weg? Uiteraard moet het gericht, in de zin van angst om verloren te gaan, niet de drijvende kracht van je geloof worden: de Heere wil dat we Hem dienen vanuit liefde tot Hem. Maar het gericht is daarbij wel een reĂŤle factor, die ons telkens aan het denken moet zetten. Zonder meer is Jezus de belichaming van deze psalm. Hij ging wel met allerlei mensen om, maar was in Zijn leven geheel vrij van het doen en laten van zondaren, goddelozen en spotters. De verzoeking in de woestijn brengt aan het licht hoe volmaakt Hij leefde vanuit de woorden van God. Hij wordt dan ook de Rechtvaardige genoemd. Hij is uit de doden opgewekt en ten hemel gevaren. Waar Hij nu als levensboom vruchten en bladeren voortbrengt, zonder ophouden: wereldwijd komen mensen tot geloof en gaan God dienen. Tegelijk zal Jezus als rechter aan het einde der tijden terugkomen. Hiermee vloeien het beeld van de levensboom en van de rechter in Jezus samen. Vervolgens gebruikt het Nieuwe Testament het beeld van de vruchtbare boom ook voor de individuele christen. Geworteld in Christus komt hij tot vruchtbaarheid. Psalm 1 is zo opgenomen in de vervulling door Christus: het vrucht dragen geschiedt, als een genade, vanuit de gemeenschap met de ene werkelijk Rechtvaardige, Jezus. Zo zingen wij Psalm 1 samen met de Heere Jezus en vanuit Hem. V ERWERKING 1. In de psalm is sprake van zondaren, goddelozen, spotters. Kun je aangeven hoe wij hen in ons land en onze tijd tegenkomen (in de maatschappij, maar ook in de kerk)? 2. Wat moet je met Psalm 1 als je denkt aan die oprechte en aardige collega die niet gelooft, terwijl jij, die God dient, soms zoveel te strijden hebt met het zondige in jezelf? 3. Psalm 1 geeft een sterke afwijzing van de zondaren. In het
17