5 minute read
Daar gaat de gemeente wél over: volkshuisvesting volgens Laurens Ivens
Laurens Ivens is alweer meer dan zeven jaar wethouder Wonen in Amsterdam. Hij kent de beperkingen voor een gemeente om aan volkshuisvesting te doen: veel wordt bepaald door landelijke regels. Nu lokale SP-afdelingen bezig gaan met hun verkiezingsprogramma’s, aan hem de vraag: wat kan er wél?
Advertisement
›Om maar met de deur in huis te vallen: je hebt een plan om als gemeente zélf huizen op te gaan kopen?
‘Er is in Amsterdam een schreeuwend tekort aan betaalbare woningen. Vijftig procent van onze inwoners heeft recht op sociale huur; slechts 40 procent van onze woningen zijn sociale corporatiewoningen. Probleem is: als die corporaties meer willen bouwen, hebben ze geld nodig. Door de verhuurderheffing moeten ze woningen verkopen om te kunnen bouwen.’
›Maar je wilt juist méér sociale huurwoningen.
‘Daarom heb ik laten uitzoeken of de gemeente kan helpen met de financiering van dat bouwen. Dat blijkt niet zo simpel. Wel kun je denken aan een systeem waarbij de woningen die de corporatie verkoopt in bezit van de gemeente komen. Dan kan een corporatie die namens de gemeente blijven verhuren. Maar ook dit is niet simpel.’
›Waarom niet?
‘De regels voor de woningmarkt zijn
gemaakt voor investeerders en niet voor wonen als publieke zaak. Een voorbeeld: een gemeente moet risico’s mijden, een belegger niet. Een gemeente moet daarom in enkele tientallen jaren een bezit afschrijven. Daardoor wordt het duur. Terwijl niet te verwachten is dat een goed onderhouden woning minder waard wordt in Amsterdam – maar de regels voor de overheid zijn nu eenmaal zo.’
›Zijn andere gemeenten ook geïnteresseerd in dit plan?
‘Nou, alleen SP-woordvoerders in die gemeenten! Die zien dit wel zitten. Het is namelijk echt de overgang van woningmarkt naar volkshuisvesting. Dat is voor veel wethouders van andere partijen een brug te ver, maar niet voor SP’ers.’
›Voorlopig is het dus nog niet veel meer dan een goed idee?
‘We zoeken uit wat er kan. Het is een goed idee, als tussenoplossing. Maar ik ben geen sociaal-democraat; ik wil eigenlijk niet dat de overheid alles oplost voor de mensen. Als socialist zie ik veel meer in coöperaties: huurders die zélf de woningbouwvereniging vormen en het beheer doen. Collectief, blijvend betaalbaar. De overheid is beter dan de markt, maar het liefst laat ik het de mensen zelf doen. Dat stimuleren we ook.’
›Er zijn dus drempels. Wat kun je wél doen?
‘SP’ers zitten in de gemeenteraad om te signaleren. Om de stem van de bewoners te laten horen. Maar óók om dingen te verbeteren als dat kan. Maar realiseer je dan wel dat je altijd moet roeien met de riemen die je hebt: neoliberale riemen. Welke riemen heb je? Een mooi voorbeeld vind ik de Wet kraken en leegstand. Ik was tegen het verbieden van kraken. Maar in die wet is als een soort compromis tegelijk leegstand verboden. Alleen: dat moet de gemeente wel regelen, en handhaven. In zo een slechte wet zit dus iets waar ik toch wat mee kan.’
›Nog een voorbeeld?
‘De huisvestingswet stelt dat de gemeente regels mag opstellen om de woningvoorraad te beschermen en de wijken leefbaar te houden. Daar kun je wat mee. In Amsterdam zeggen we nu: in drie wijken mag helemaal geen Airbnb en in de rest van Amsterdam niet meer dan 30 nachten. Dat is goed voor de leefbaarheid én koelt de woningmarkt wat af. Het is daardoor iets minder interessant om een woning te kopen alleen maar om er geld mee te verdienen via Airbnb.’
›Jullie doen ook wat aan verkamering?
‘Eén op de vijf woningen in Amsterdam wordt opgekocht door beleggers. Die willen er niet wonen, die willen er zoveel mogelijk geld aan verdienen. Bijvoorbeeld door ze te verkameren; opsplitsen in kamers omdat dat meer oplevert. Ik kan dat niet verbieden. Ik kan het wel minder interessant maken. Met een regel dat een eengezinswoning van minder dan 200 vierkante meter niet opgesplitst mag worden. En door bij het opdelen van andere woningen te eisen dat huurders een individueel huurcontract hebben – dan hebben ze ook huurbescherming.’
›Je zei dat je coöperaties ook stimuleert? ‘Ja, we hebben een financieringsregel voor coöperaties, zodat zij het financieel voor elkaar krijgen. Daarnaast hebben we een gronduitgifte gedaan exclusief voor coöperaties. Er is best wat mogelijk op dat gebied.’
›De verkiezingen komen eraan; kun je successen claimen?
‘Waar ik echt trots op ben, is dat we in Amsterdam een veel betere mix hebben voor nieuwbouw. Dat was vroeger 30 procent sociale woningbouw, 70 procent wat de markt wil. Nu is dat: 40 procent sociaal, 40 procent middensegment en 20 procent vrij. Die 40 procent sociaal zou ik nog hoger willen, maar is al een flinke verbetering. Het middensegment is in Amsterdam belangrijk: de leraren en politieagenten die net te veel verdienen voor sociale huur, moeten ook ergens wonen. Wij hebben daar een semigereguleerd segment van gemaakt, zodat de marktwerking ten minste 25 jaar buitenspel staat.’
›En er wordt eindelijk weer méér sociaal gebouwd. Je hebt alle records gebroken. ‘Ja, de trend dat er steeds minder sociale
huurwoningen waren is gelukkig gekeerd. Dat is echt aan de SP te danken. Wat ook belangrijk is: aandacht voor de wijken met meer problemen. We hebben ervoor gezorgd dat er structureel meer geld voor deze wijken komt, door opbrengsten van grondexploitatie aan die wijk ten goede te laten komen. Zorg voor buurten die het moeilijk hebben, dat is niet iets wat de markt organiseert. Dat moet je collectief organiseren.’
›Je hebt je regelmatig gemengd in het landelijke debat over volkshuisvesting.
‘SP’ers moeten hun positie gebruiken om fundamentele kritiek te uiten. Op straat, als raadslid en als bestuurder. De Haagse werkelijkheid staat ver af van wat er in de volkswijken gebeurt. In Amsterdam betaal je voor een gemiddelde koopwoning, schrik niet, een half miljoen euro. Een gemiddelde huurwoning in de vrije sector? Kost 1400 euro per maand. Er moet echt ingegrepen worden. Geen woningmarkt, maar volkshuisvesting. Woningen zijn om in te wonen, niet om winst op te maken.’
›Heb je een boodschap voor de mensen die aan de formatietafel zitten?
‘Luister naar ons Kamerlid Sandra Beckerman. Je kúnt een maximale huurprijs voor de vrije sector regelen. Laat mensen betalen voor de kwaliteit van de woning in plaats van voor de marktgekte. En boven alles: schaf de verhuurderheffing af. Het is een oneerlijke huurdersbelasting, die sociaal bouwen en echte volkshuisvesting onmogelijk maakt.’
