GENANT SCOUTSMOMENT

Blijf uit mijn hoelahoep

Over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag.

Speelvechten, toekijken, gluren, aaien, zoenen, knuffelen, vrijen. Stoeien, flirten en (experimenteren met) seks is leuk. Maar soms overschrijdt het een fysieke of emotionele grens van iemand. Hoe weet je waar de grens ligt? Door de hoelahoep!

Iedereen heeft een persoonlijke ruimte, bubbel of onzichtbare hoelahoep rondom zich. En we moeten zelf kunnen bepalen wie erin mag komen. Anders voelen we ons onveilig. (Meer info over deze hoelahoep, of het Comfort-StretchPaniekmodel, vind je op pagina 5.)

Om in te schatten of een seksueel getinte situatie oké is of niet, maken we in het jeugdwerk gebruik van de methodiek (N)iets mis mee?!. Die is gebaseerd op het vlaggensysteem van Sensoa en gebruikt zes criteria en vier vlaggen om seksueel gedrag te beoordelen.

De zes criteria zijn: wederzijdse toestemming, vrijwilligheid, gelijkwaardigheid, ontwikkelingsniveau, context, impact.

Veel van de mogelijk grensoverschrijdende situaties zijn afhankelijk van al deze factoren waardoor het beoordelen van een situatie niet altijd zwart-wit is. Daarom gebruikt het vlaggensysteem meerdere kleuren van vlaggen voor het maken van een indeling.

De vier vlaggen: groen, geel, rood en zwart, van aanvaardbaar seksueel gedrag naar licht, ernstig tot zwaar.

In de doos van (N)iets mis mee?! zitten 31 seksueel getinte situaties en hoe je er best op reageert. Allemaal helder uitgelegd en aangeduid met een gekleurde vlag.

De situaties zijn herkenbaar voor iedereen die in scoutsleiding staat (jonggidsen die vragen of een koppeltje bij de kabouters elkaar een kusje willen geven (gele vlag) of verkenners die afspreken om tijdens een spelletje in de borsten van de gidsen te knijpen en dat daarna ontkennen (rode vlag)). Het vormingsmateriaal kan je ontlenen via je districtscommissaris of in een Hopper Winkel bij jou in de buurt. Niet elke vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag is slecht bedoeld. Kinderen en jongeren leren en gaan daarbij soms over grenzen. Hoe je hen daarin kan helpen groeien, lees je op pagina 3.

Grensoverschrijdende situaties bespreekbaar maken, goed inschatten en er gepast op reageren, leer je als leiding al doende. Scouts en Gidsen Vlaanderen is hard aan het werk om jullie daarin als leiding beter te ondersteunen. Dit artikel is een eerste stap. Meer info kan je vinden op onze website: https://www. scoutsengidsenvlaanderen.be/grensoverschrijdend-gedrag. Ook volgend scoutsjaar blijven we het thema verder uitwerken.

Soms komen we als leiding in aanraking met situaties waarin het zoeken is hoe best te reageren. Een goede inschatting van een situatie is al een goede stap naar een weloverwogen reactie.

Word je zelf geconfronteerd met een seksueel grensoverschrijdende situatie die je niet goed kan inschatten? Neemt iemand jou in vertrouwen over een ernstige seksueel grensoverschrijdende situatie en weet je niet wat je moet doen?

Je bent niet alleen: • Kijk of je iemand kan aanspreken binnen je groep bij wie je je veilig voelt. • Ook Scouts en Gidsen Vlaanderen heeft een aanspreekpunt integriteit (API) die kan luisteren en/of samen met jou kan zoeken wat er mogelijk is. Je kan hiervoor mailen naar Aagje: ar@scoutsengidsenvlaanderen.be • Ook kan je (anoniem) terecht bij

Tele-Onthaal of 1712. • Op deze website vind je ook veel informatie over seksueel geweld: https://www.seksueelgeweld.be.

GÊNANT SCOUTSMOMENT

Wie: Standvastige bergbever

We waren allemaal nog best klein toen we op ons eerste tentenkamp gingen als lid. In onze scoutsgroep hebben we een tak tussen de welpen en jonggivers en zelf een hudo schuppen was nog wat hoog gegrepen. Daarom moesten we zolang de hudo niet af was, de eerste helft van het kamp, ons gevoeg doen in het bos. Uiteindelijk stond hij er dan toch. De behendigste uit de groep had de hudo getest en goedgekeurd. Na een tijdje moest ik ook gaan. Ik wilde nog het bos in, maar dat mocht niet meer. De hudo dus maar op. Spannende ervaring, want er waren maar twee balken boven de put. Eentje om op te zitten, en eentje om tegen te leunen. Je kan het je al inbeelden. Die tweede hing veel te ver. Ik tuimelde er dus in. Stinken! Daarnaast deed mijn voet nog eens enorm veel pijn, maar roepen ging niet meer. Uiteindelijk bleek hij nog eens gebroken te zijn ook. Op dat moment allemaal best gênant. Maar nu kunnen we er wel mee lachen.

ILLUSTRATIE: Kevin Cuyt

jonggivers@scoutsengidsenvlaanderen.be fb.com/hierleefteenjonggiver

CHECKLIST VOOR JE TOTEMISATIE

Staat er deze zomer bij jullie een totemisatie op het kampprogramma? Een goede en leerrijke totemisatie vraagt een degelijke voorbereiding en fijngevoelige begeleiding. Deze handige checklist helpt je om niets te vergeten.

EEN TOTEMOPDRACHT IS:

• zinvol, • haalbaar, • fysiek veilig, • op maat van het individu en de groep, • emotioneel veilig. Als iemand een totemopdracht niet ziet zitten of te spannend vindt, ga dan het gesprek aan. Bekijk wat wel lukt. Vraag de persoon waarmee die zichzelf wel wil uitdagen. Zo wordt de opdracht misschien nog waardevoller. Een nee tijdens een totemisatie staat niet gelijk aan geen totem krijgen.

MEER TIPS over goed totemiseren vind je in de Totem-app en in de Totemmap. Die laatste vind je op www.scoutsengidsenvlaanderen.be/publicaties/totemmap

8 DOSSIER

#4 — mei 2021

Dit is de allereerste keer...

FOTO: Trijn Nyckees

Als kapoen voor de eerste keer vijf dagen van huis. Als jongverkenner voor het eerst je eigen kookhoek sjorren. Als eerstejaars leiding voor de eerste keer omgaan met leden die heimwee hebben. Scouting zit vol met eerste keren en dat is spannend. Maar eerste keren zijn ook geweldig schoon, opwindend en memorabel. Als scout en gids grijpen we die eerste keren, met beide handen. In een veilige omgeving, in je tweede thuishaven. Want scouts, da’s niet voor niets durven!

TEKST: Jarne Beliën, Ise Kenis FOTO’S: Fien Wallays, Marie Duchateau, Marie Vochten, Noah Schoenmakers, Marie Vandriessche In dit dossier nemen we je dan ook mee in de wondere wereld van de eerste keren op kamp. Met deze tips tover je die eerste keer om tot een onvergetelijke ervaring die iedereen, ook jou, helpt groeien als scout en gids.

JONGERE TAKKEN

Nieuw: de allereerste keer op scoutskamp gaan, dat is spannend voor iedereen. Voor ‘t eerst ergens anders slapen, je ouders langere tijd missen en je eigen boterhammetjes met choco maken.

Kapoenen, kabouters en welpen leren graag en veel en proberen veel uit op een kamp. Kinderen zijn dan ook heel leergierig op die leeftijd. Ze zijn vaak onverschrokken en springen vaak sneller in het onbekende, al is iedereen anders natuurlijk. Maar dat nieuwe valt niet te onderschatten.

Wat kan je als leiding doen?

SUCCESERVARINGEN

Die eerste keer laat een enorme indruk na en die willen we natuurlijk zo aangenaam mogelijk maken. Dat wil niet zeggen dat een eerste kamp het zotste kamp ooit moet zijn met de extravagantste activiteiten. Een succeservaring zit bij kinderen van die leeftijd dan ook in de kleine dingen. Dat ene nieuwe vriendje, dat toffe platterustmoment, die gekke leidster, die zorgzame leider of dat zotte spel. Die dingen maken het verschil.

BABBELEN

Praat met je leden en probeer te weten te komen hoe zij het ervaren. Je kan dat doen in een gezellig hoekje op het kampterrein in de vorm van een knuffelmoment of verhaal. Zo kom je al snel te weten wat er speelt bij je leden, wie zich goed voelt, wie zich wat minder voelt en waar je wat meer aandacht aan moet besteden als leiding.

Voor alles een eerste keer

BETREK DE OUDERS

Ook voor de ouders is het vaak de eerste keer dat ze hun kind voor lange tijd toevertrouwen aan iemand anders. Dat is niet vanzelfsprekend en ouders van jongere leden hebben dan ook vaak veel vragen en bezorgdheden.

Vaak bespaar je jezelf als leiding talloze mails en telefoontjes door een simpele infoavond te organiseren voor het kamp of door op huisbezoek te gaan. Bereid eventueel een korte presentatie voor waarin je de grote bezorgdheden probeert weg te halen en prangende vragen beantwoordt. Het organiseren van zo’n infoavond op zich toont al dat jullie je verantwoordelijkheid serieus nemen en zorgt voor extra vertrouwen bij ouders.

TIP! Organiseer op het einde van het werkjaar (voor de kampinschrijvingen) al een minikamp aan of in de lokalen voor de jongere takken. Dat werkt drempelverlagend voor het échte kamp en geeft hen al een eerste succeservaring. Meer kampinschrijvingen gegarandeerd!

OUDERE TAKKEN

Nieuw: zelf koken, constructies sjorren, een totem krijgen en zonder leiding op tocht. Veel van die eerste keren bij jonggidsen, jongverkenners en givers gaan vaak gepaard met extra verantwoordelijkheid, wat bij sommige leden tot wat meer spanning, stress of druk kan leiden.

Op deze leeftijd meten jongeren zich voortdurend met anderen in de groep en is groepsdynamiek, maar ook groepsdruk, belangrijker dan ooit. Het is cruciaal dat iedereen zich goed en thuis voelt in die groep, zodat er een veilige ruimte ontstaat waarin iedereen zonder angst nieuwe dingen durft uit te proberen.

Wat kan je als leiding doen?

EEN VEILIGE OMGEVING

In het creëren van die veilige omgeving en stimulerende groepsdynamiek, heb je als leiding een essentiële rol. van de tak. Eerstejaars leren bij van de oudere leden. Stimuleer je derdejaars door hen extra verantwoordelijkheid te geven. Zij kunnen de nieuwe leden vaak heel wat bijleren op een laagdrempelige manier.

ZET IN OP DE STERKTE VAN JE LEDEN

Speel ook in op de kwaliteiten van je leden. Hou bij het verdelen van rollen binnen een patrouille of spel rekening met de talenten van je leden. Zo voelt iedereen zich comfortabel in zijn rol en kunnen ze ook zelf andere leden iets bijleren.

10 DOSSIER

#4 — mei 2021

BOUW RUSTIG OP

Om die talenten, maar evengoed de grenzen van leden binnen de groep te leren kennen, start je het kamp rustig op en verlaag je ook tijdens het kamp het tempo regelmatig even. Plan veel rust, kook- en chillmomentjes in tijdens de eerste dagen. Tijdens die dode momenten wordt er vaak nog het meest aan groepsbinding gedaan, ideaal dus bij het begin van het kamp.

Net als bij de jongere leden kunnen een rusthoek en reflectiemomenten ook helpen om zicht te krijgen op wat er zich in de groep afspeelt. Een avondronde kan echt veel waard zijn. Begin ook voor het kamp al aan die sterke groepssfeer. Op pagina 13 van deze Over & Weer vind je tips. En hou ook de blog op www.scoutsengidsenvlaanderen.be in de gaten. Daar publiceren we in juni extra teambuildingsactiviteiten. Zo kunnen jullie ook na dit moeilijke coronajaar als een hechte groep op kamp vertrekken.

OEFENEN

Oefen voor het kamp ook al eens de technieken. Sjor een constructie of zet samen tenten op tijdens een activiteit of een weekend.

LEIDING

Nieuw: en dan stap je in leiding en gaan er plots veel deuren voor je open, ook die van de mysterieuze leidingstent. Leiding zijn brengt veel vrijheid, maar tegelijkertijd ook extra verantwoordelijkheid met zich mee. Daardoor kan je je op kamp best onzeker voelen. Was dat spel wel goed genoeg? Zullen de leden zich amuseren? Zal het tof zijn in de leidingsploeg? Welke rol neem ik op in de groep, in de leidingstent ‘s avonds?

Wat kan je als leiding doen?

VOORBEREIDING IS DE KEY

Je goed voorbereiden doet wonderen. Begin op tijd met je kampvoorbereiding en bundel alles tot een overzichtelijk draaiboek waarin je niet enkel de spelen, maar ook alle praktische informatie zoals contactinfo en dergelijke stopt die je tijdens het kamp nodig zal hebben.

‘T IS AL UITGEVONDEN

Duik ook eens in de publicaties van Scouts en Gidsen Vlaanderen ter inspiratie: de In{Leiding, de takhandboekjes, de Speel op Veilig... Of denk maar aan de zeven van de activiteit. Dat zijn de zeven belangrijkste onderdelen waarmee je een activiteit kan bedenken. Varieer met die bouwstenen en je hebt zo een originele activiteit bedacht. Check het op www.scoutsengidsenvlaanderen.be/ leiding/spelen/hoe-maak-je-een-spel. Een heus draaiboek voor kampvoorbereidingen, van kampplaats tot vervoer tot kampplanning, staat voor jullie klaar en beschikbaar op www.scoutsengidsenvlaanderen.be/kamp-en-weekend.

MEDELEIDING UW VRIEND?

Zorg ervoor dat de teamsfeer tussen jou en je medeleiding goed zit voor je op kamp vertrekt door in te zetten op teambuilding, bijvoorbeeld tijdens de kampvoorbereidingen. Doe die eens gezellig bij iemands thuis in plaats van aan de scoutslokalen.

GROEPSLEIDIIINNNG!

Naast je medeleiding heb je natuurlijk ook nog altijd de groepsleiding om op terug te vallen. Lopen de kampvoorbereidingen een beetje stroef of zijn er wrevels binnen jouw team tijdens het kamp? Krop ze dan niet op. Betrek je groepsleiding en zoek samen zo snel mogelijk naar een oplossing.

GROEPSLEIDING

Nieuw: je eerste grote groepskamp als groepsleiding is waarschijnlijk ook meteen de spannendste ervaring in je groepsleidingscarrière. Logisch ook, want plots ben je de eindverantwoordelijke van het kamp en voelt het alsof je alle zorgen en problemen op je schouders draagt.

Tegelijkertijd is het ook verdomd de moeite waard om achteraf te kunnen terugblikken op een zalig kamp vol lachende gezichten en onvergetelijke momenten. Anderzijds zal er ook hier en daar een traantje gevloeid zijn, sommige dingen zullen niet verlopen zijn zoals je hoopte en er waren misschien enkele (hopelijk figuurlijke) brandjes die geblust dienden te worden. Ook dat is oké en ook dat hoort erbij. .

Wat kan je als nieuwe groepsleiding doen?

VOORBEREIDING IS WEER DE KEY!

De perfecte sjorring maak je niet op 1-2-3 en dat geldt ook voor je kamp. Zorg dat alles wat je op voorhand kan doen op voorhand af is.

PERFECTIE IS OVERGEWAARDEERD

Scouting is leren, groeien en vooral je plan trekken. Dat wil niet zeggen dat een degelijke voorbereiding en uitwerking van je kamp niet nodig is, maar wel dat het een leerproces is en dat oké is om hier en daar een steek te laten vallen. Gelukkig heb je als groepsleiding dan een legertje van mensen achter je die klaarstaan om op terug te vallen. Ook al voelt het soms alsof alles bij jou terecht komt, vergeet nooit dat je jouw verantwoordelijkheden en engagement deelt met je voltallige leidingsploeg, foeriers en materiaalmeesters. Vraag dus om hulp en wees eerlijk en open over je twijfels. Er zijn zeker mensen met bergen ervaring rondom jou.

TIP! Gaat het toch even serieus fout op kamp, weet dan dat jouw districtscommissarissen jouw eerste aanspreekpunt zijn (na de hulpdiensten uiteraard als dat nodig is).

Denk ook aan het noodnummer van Scouts en Gidsen Vlaanderen. Het