Jan Ketterings Stadswandeling
Jan Ketterings
Deze stadswandeling voert u langs de monumenten gemaakt door Jan Ketterings, maar ook langs zijn ouderlijk huis, zijn voormalige woning en ateliers. In deze brochure leest u over zijn leven en werk en krijgt u een beknopte uitleg over de monumenten. Achterin vindt u de plattegrond met route van deze wandeling. Zijn leven
Na een onderbreking van twee jaar als
op 4 juni 1932. Hij was de middelste in
Mortieren’ in militaire dienstplicht,
Jan Ketterings werd geboren in Grave een gezin van drie jongens, met een oudere broer, Cees, en een jongere broer, Karel. Het grootste deel van zijn jeugd bracht hij door in Grave
waar zijn vader het fijnzinnige beroep van schrijnwerkerantiquair-(orgel)
restaurateur uitoefende. Zijn moeder was een succesvolle modiste met een
eigen ontwerp-atelier en een hoedenzaak in het ouderlijk huis op de Markt.
Na de lagere school, in Grave en Blerick, ging hij naar het Titus
Brandsma Lyceum in Oss. Daarna koos Jan voor de Academie voor Beeldende Kunst in Arnhem.
‘Hoofd Vuurregelingscentrum Zware bekwaamde hij zich verder als beeld-
houwer. Hij kreeg zijn opleiding bij de beeldhouwers Gijs Jacobs van den Hof
uit Arnhem en Cephas Stouthamer uit
Amsterdam. Ook heeft hij veel geleerd van de beeldhouwers Jan Teulings en
John Grosman verbonden aan dezelfde academie.
Op de academie leerde hij zijn vrouw John kennen die ook het beroep van
beeldhouwer ambieerde, maar het wie sterk werd afgeraden gezien de onze-
kere toekomst. Ze specialiseerde zich in het ontwerpen van kinderkleding en in 1958 behaalden beiden hun diploma. Jan vestigde zich als
beeldhouwer in een eigen atelier in
Grave. Op 30 september 1963 trouwden Jan en John en kregen drie kinderen: Remco, Quirine en Amber.
Jan Ketterings legt de laatste hand aan het monument ter nagedachtenis aan de Christus hemelvaartkerk in zijn atelier in Rosmalen.
Naast het beroep van beeldhouwer,
portrettist, werd hij Hoofd Creatieve Therapie in het Rijks Psychiatrisch
Ziekenhuis in Grave en vervulde deze functie later in het Psychiatrisch
Ziekenhuis Coudewater in Rosmalen. Jan bleef beeldhouwen, in opdracht
en vrij, bekleedde bestuurlijke nevenfuncties en was erelid en voorzitter binnen de Nederlandse Vereniging
voor Creatieve Therapie. In 1967 ver-
huisde het gezin naar Rosmalen waar hij medio 1992, op 60 jarige leeftijd,
gebruik maakte van de OBU-regeling om zich weer volledig aan zijn
beeldend werk te kunnen wijden. Na het overlijden van zijn vrouw John, wat hem zwaar viel, heeft hij, na een lange onderbreking de laatste hand
gelegd aan het Christus Hemelvaart monument en het monument voor Dina van Leeuwen gerealiseerd.
Jan overleed op 21 augustus 2016 in ’s-Hertogenbosch.
Mobilisatie monument verlaat atelier in de Scheerestraat 10. Transport naar de bronsgieter. G.W. Lovendaal monument, boetseren in was. Werken aan het G.W. Lovendaal monument in atelier Rosmalen.
Zijn werk
Zijn werk is een ontdekkingstocht
naar het unieke en oorspronkelijke in ieder mens. In zijn laatste academie-
jaren ontstond zijn fascinatie voor het menselijk portret, de onuitputtelijke rijkdom van de menselijke verschij-
ningsvorm waarbij de expressie van de ander en zichzelf centraal stond.
Zijn werk kenmerkt zich door een
grote zeggingskracht. Zonder franjes
en details, maar in een sobere, directe stijl wilde hij de essentie vangen. Het moest groots en monumentaal zijn, niet in omvang, maar in vorm. De
werken abstraheren de werkelijkheid en laten ruimte voor verbeelding en
fantasie van de toeschouwer. Kunst moet communiceren.
Ook als creatief therapeut heeft hij
kunst aangewend om met patiënten
in contact te komen en hen te helpen
bij hun persoonlijke ontwikkeling. De patiënt die moeite had zich te uiten of
zijn gevoel onder woorden te brengen, kon zich met potlood en papier wel
uiten, tot de essentie en tot inzicht komen.
Christus Hemelvaart monument, eerste opzet in tempex. Atelier Achter de Kerk ca. 1958 – 1959.
1
Dina van Leeuwen
Dit monument herdenkt de Joden die zijn afgevoerd naar concentratiekampen in WOII. Dina van Leeuwen, geboren in 1880, was Joods en woonde in de
Voorstelling Dina van Leeuwen verlaat haar huuske
In 1943 wordt de Gemeente Grave opgedragen ‘alle
Tekst Dina van Leeuwen, Deportatie 1943
zich melden bij de Duitsers. Cees, de oudste broer
Uitvoering Reliëf van gietsteen
vertrek in de Hamstraat. Dina, gekleed in een dikke
Onthulling 21 juni 2012
sloot de voordeur en zei tegen zichzelf ‘dag mijn lieve
Locatie Grave, hoek Hamstraat/ Gasthuisstraat
Hamstraat.
Joden te verwijderen uit de provincie’. Zij moest
van Jan Ketterings, stond op het moment van haar
mantel, met hoedje op en een koffertje in de hand, huuske’ en vertrok. Via Westerbork kwam ze in
Sobibor aan waar ze op de dag van aankomst (16 april 1943) direct vermoord is.
Tijdens de onthulling van het monument door Maria Ketterings, de weduwe van Cees, is door Gunther
Demnig ook een Stolpersteine ofwel struikelsteen
voor het huis van Dina gelegd. Het monument hangt in de Hamstraat aan de gevel van haar ‘huuske’.
2
G.W. Lovendaal
Gijsbert (Gerrit) Lovendaal (1847–1939) was een
onderwijzer in Grave aan de Rijksnormaalschool en directeur van de Tekenschool.
Lovendaal genoot als dichter grote bekendheid
bij een breed publiek. Het bekendste gedicht is
‘Hollands vlag, je bent mijn glorie’. Hij ontving zelfs landelijk erkenning met een koninklijk randje: op Koninginnedag 1926 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Verscheidene van zijn liedjes zijn opgenomen
in de bekende populaire liedbundel ‘Kun je nog
zingen, zing dan mee’. De Nieuwe Rotterdamsche Courant van 18 januari 1939 schreef over hem: ‘Men kan zijn werk niet tot de ‘groote’ kunst
rekenen, maar zijn gedichten spreken tot het hart van de menschen.’
Het monument hangt tegenover zijn vroegere huis in de Boreel de Mauregnaultstraat.
Voorstelling Gijsbert (Gerrit) Lovendaal, Hollands vlag, verticaal geplaatste notenbalkjes Tekst G.W. Lovendaal, Graafs dichter 1847–1939, Letterkundige, Hollands vlag, je bent mijn glorie Uitvoering Reliëf van gepatineerd brons Onthulling 11 februari 2007 Locatie Grave, Boreel de Mauregnaultstraat
3
Jan Hondong
Dit monument is een huldeblijk aan de destijds
beroemde KLM-piloot Jan Hondong uit Grave die het stadje in de vorige eeuw internationaal in de schijnwerpers zette. Hondong was een pionier in de lucht en werd wereldnieuws door met de Fokker F.XVIII
PH-AIS ‘de Snip’ de pioniersvlucht van Amsterdam via Paramaribo naar Curaçao te volbrengen. Hierdoor was hij de eerste KLM-gezagvoerder die de
Voorstelling Jan Hondong, ‘de Snip’, zijn woonhuis, de Maasbrug en Sint-Elisabethkerk te Grave Tekst Luchtvaartpionier woonde hier. Gezagsvoerder PH-AIS Snip 1934, Kerstpostvlucht Amsterdam-Curaçao
Atlantische Oceaan overstak. Deze Kerst-postvlucht
Uitvoering Reliëf van gepatineerd brons
Jan maakte vele luchtfoto’s van Grave als hij bij
Onthulling 18 mei 2002
duurde van 15 tot en met 22 december 1934.
terugkeer van een buitenlandse vlucht Grave gebruikte als ‘aanvliegroute’ naar Schiphol.
Hij kreeg de eretitel ‘Commodore van de KLM’. Hondong bracht zijn jeugd door in het huis op
nummer 14 op de hoek Hoofschestraat/Bagijnen-
straat, dat in 1968 werd afgebroken. Nabij deze plek is in 2002 het monument onthuld.
Locatie Grave, hoek Hoofschestraat/ Bagijnenstraat
4
Mobilisatie monument
Het reliëf houdt de terugkeer van het garnizoen in Grave in herinnering.
Na enkele eeuwen als garnizoensstad marcheerden in 1892 de troepen af. Grave had geen garnizoen
Voorstelling Militair die beschermend zijn hand uitstrekt over de stad Grave
Door de oorlog met Duitsland kwam het leger er
Tekst Zij gingen en kwamen na jaren weerom 1 mei 1892–8 maart 1938
de bevolking was blij met de terugkeer van het
Uitvoering Reliëf van gepatineerd brons
meer nodig en de vesting werd gedeeltelijk gesloopt. weer terug. Niet alleen de militairen, maar ook garnizoen.
Grave wilde het 25-jarig jubileum van de toekenning
van het garnizoen niet ongemerkt voorbij laten gaan. Waar vroeger de infirmerie, het militaire hospitaal
stond en waar in 1938 de militairen van II-15 RI waren gelegerd, is dit monument aangebracht op de muur.
Onthulling 30 oktober 1964 Locatie Grave, hoek Infirmerie/ Hoofschestraat
5
Christus Hemelvaartkerk
Dit monument is ter nagedachtenis aan de Christus Hemelvaartkerk. Rond 1965, toen de buitenwijken van Grave groter werden, ontstond er aan de
Voorstelling Christus Hemelvaartkerk, Pastoor van den Hurk
Katholieke kerk. In 1968 werd de Christus Hemel-
Tekst Chr. Hemelvaartkerk 1964–2001
Mutsaerts. Kapelaan Van den Hurk, sinds 1957
Uitvoering Reliëf van gepatineerd brons
bouwpastoor van deze nieuwe kerk en in 1968 ook
Onthulling 28 mei 2010
In 1999 besloot Grave verder te gaan met één kerk,
Locatie Grave, Pastoor Van den Hurkplein
westkant van de stad de behoefte aan een nieuwe vaartkerk gebouwd en gewijd door bisschop
de kapelaan van de Sint-Elisabethkerk, werd de de eerste pastoor.
de Sint-Elisabethkerk. In 2006 is de Christus Hemelvaartkerk gesloopt. Een jaar later herrees op deze
plek een winkel en appartementen. Jan Ketterings
werkte al enige tijd aan het monument, maar door
het overlijden van zijn vrouw John kon hij het lange tijd niet opbrengen om de opdracht te voltooien. De onthulling van het monument vond daarom plaats op 28 mei 2010.
Jan Ketterings in Grave
Het belangrijkste atelier in de Scheerestraat, waar
Monumenten 1 Dina van Leeuwen 2 G.W. Lovendaal 3 Jan Hondong 4 Mobilisatie monument 5 Christus Hemelvaartkerk
Jan Ketterings van ca. 1960 tot 1966 gewerkt heeft, is afgebroken.
Overig A Atelier, Achter de Kerk B Geboortehuis, Markt 6 C Atelier, Scheerestraat 10 D Woonhuis, Gasthuisstraat 17
Maas
Bekaf
t aa
tr
Ruijterstraat
4
M
aa
tterst
raat
A B
erstra
at
eg rw
e ld
Ge
Ha
m
n va
str aa t
ud no
Ar
De kat
2
D 1
N324
Graafs Museum
at tra ss i u at th tra G as hs t e ab lis .E t S
l
Markt
C
Klink
e
sens ta
Tromp e
ad
Prin
5
Hoofdwagt
Hoofs
<
chestr
3
Sc h e erestraat
at
aat
stra
raat
ijne
Rogst
Bag
sk
Maasstr
aat
H
Oliest raat
s en av
Uitgave
Deze wandeling is een uitgave van
het Graafs Museum, naar aanleiding van de expositie ‘Jan Ketterings, beeldhouwer | portrettist’.
Adres
St. Elisabethstraat 10a 5361 HK Grave E-mail
info@graafsmuseum.nl Website
www.graafsmuseum.nl