NAK #01, 2012 GRATIS!
3 GEMAAKT IN...
met o.a. werk van Levi van Veluw, Tor ter Kulve en Louise te Poele
EXTRA DIK ZOMERNUMMER
6 LEEGSTAND MET POTENTIE Veel ruimte voor nieuwe initiatieven
13 REPORTAGE
Koolwijk en Gipman pakken de trolley
16 RUK,
Nijmegen wint!
Welkom
door de redactie
IN DEZE NAK
EEN ONAFHANKELIJK GELUID IN DE STAD
3/8
GEMAAKT IN ARNHEM
9
FIETSEN MET PAUL
10
STICKERKUNST
11
FANS FANS FANS ARNHEMSE INITIATIEVEN VERBONDEN
Dynamic Food Annelou van Griensven www.dynamicfood.nl
Dynamic Food maakt met producten van lokale boeren, een leegstaand pand en graphic design een tijdelijke eetcafé aan de Turfstraat 1.
Het is crisis mensen. Net als vroeger. Tijd om zelf weer dingen te gaan doen. Dat doen we met de NAK, de Nieuwe Arnhemse Krant. De NAK gaat op zoek naar toffe initiatieven in de stad. Naar inspirerende plekken, producten, mensen, bewegingen, activiteiten. Die laten we zien en die laten we aan het woord.
12 13
OP PAD COLUMN JESSE LAPORT
3
ONDER DE RADAR Veel van de cultuur van de stad speelt zich af ‘onder de radar’ van de gevestigde culturele instellingen. Op straat, in de cafés, onder studenten, bij jonge makers, in de humuslaag van kunst en cultuur. Daar willen we over berichten. Bottom-up. NAK gaat over inspiratie, en wil zelf ook inspireren. Door te laten zien wat we zelf interessant vinden, en door af en toe de diepte in te gaan. Zo geven we een tijdsbeeld van creatief en ondernemend Arnhem in 2012.
NAK OP ATELIERBEZOEK
2
NIEUWSGIERIG De NAK is onafhankelijk en krijgt geen subsidie. Dat zorgt ervoor dat we onafhankelijk en eigenzinnig kunnen rapporteren. De NAK wordt gemaakt door een wisselende groep creatieve makers. Schrijvers, vormgevers, tekenaars, fotografen. Nieuwsgierig naar de stad, zelf vaak actief in verschillende initiatieven en netwerken. Samen maken we een ‘vrije ruimte’ van papier. Vier keer per jaar, in fullcolour. Want het is leuk hoor, internet, maar papier is leuker. En je kunt het beter bewaren.
14
SNAPSHOTS
D.I.Y. In dit nummer storten we een bak Arnhemse beelden en artikelen over je uit. In veel van de artikelen klinkt ‘de crisis’ door. Die is voor veel makers niet per se negatief. Een crisis zorgt dat er zaken verschuiven. Dat er energie loskomt. Links en rechts zien we een ouderwetse do it yourself-mentaliteit terugkeren. De NAK is er zelf een voorbeeld van.
15/16
LITERAIR ARNHEM
Veel plezier met dit eerste nummer van de NAK. Mis je wat, of heb je zelf ideeën? Doe dan mee! Mail ons.
17
ONDERZOEKJE
Redefine Our Public Space Kan de iemand deze jongen a.u.b. een Thor ter Kulve zak met geld geven? www.thorterkulve.nl
18
BIJZONDERE OPNAMES PUZZEL
19
BEELDENSTORM
MET DANK AAN
Hoofdredactie: William van Giessen
Grafisch ontwerp & concept: O.K. PARKING
Redactie: Martijn Brugman Richard Derks Joost van der Steen William van Giessen
De Nieuwe Arnhemse Krant is een uitgave van O.K. PARKING. Dit is een pilot-editie. Bij succes maken we er meer van! 3 of 4 keer per jaar bijvoorbeeld. Dat zou leuk zijn.
Claudia Schouten, Robin Atema, Masha Matijevic, Manon Bruininga, Phebe Kloos, Hannah Verhaar, Sanne Klein Hemmink, Jesse Laport, Wilma de Bock, Petra Bouwens, Loes van Beuningen, Paul de Bruijn, Jibbe Willems, Ton Schulte, Martijn van Koolwijk, Jan Gipman, Bas Boerman, Emile Onstenk, Pim Schrier, Elejan van der Velde, Roos Giethoorn, Michel Walpot, Ton Graffelmans en iedereen die Arnhem zo leuk maakt.
WIJ ZOEKEN Auteursrechten berusten bij de makers bladibla, niets uit deze krant mag verveelvoudigd bladibla... U kent het verhaal wel.
Wil jij meewerken aan de krant? Mail dan naar: info@ok-parking.nl We komen altijd graag in contact met getalenteerde schrijvers, fotografen, illustratoren, secretaresses en inspirerende initiatiefnemers uit de stad. Heb je iets wat zeker in de volgende krant moet? Mail het vooral aan ons!
De Waterkamer Rob Sweere www.robsweere.com
Bovenop de Kamperbeek in landgoed Vosbergen in Heerde bouwde kunstenaar Rob Sweere De Waterkamer.
NAK #01, 2012
NAK #01, 2012
COLOFON
Gemaakt in Arnhem
Gemaakt in Arnhem
STYN Sam van Doorn www.samvandoorn.net
5
4
Flipperkastkunst van een pas afgestudeerde grafisch ontwerper.
Requiem 2019 Geregisseerd door Sil van der Woerd & Rutger Hauer Camera: Keidrych Wasley www.silvanderwoerd.com
Hemisphere Eefje Wijnings Foto: Peter Stigter Modeontwerpster Eefje Wijnings vindt in haar afstudeercollectie Hemisphere de balans tussen het rationele en het intuĂŻtieve.
Thistle Knockout (Mick van der Pluijm) www.studioknockout.nl
Kroonluchter van ongeglazuurd, gekleurd porselein.
NAK #01, 2012
NAK #01, 2012
Sil van der Woerd mixt film en nieuwe media. En voegt er een dominante soundtrack en Rutger Hauer aan toe.
Gemaakt in Arnhem
(truth) Hendrickje Schimmel Foto: Peter Stigter
Gemaakt in Arnhem
Te gekke afstudeercollectie!
7
De bewegende beelden op zijn website zijn een must see.
6
Origin of the Beginning 2012 Levi van Veluw Dank aan: Galerie Ron Mandos, Amsterdam www.levivanveluw.nl
Keynote Dialogues Jaap Blonk www.jaapblonk.com Aanrader. Dit album van deze Arnhemse stemkunstenaar met internationale reputatie. To Much Energy Louise te Poele www.louisetepoele.nl
PLAAT 1 TAPE www.ilovetape.nl
NAK #01, 2012
A Gentlemen’s Thing Steven Visser www.steven-visser.nl
Rotterdam Stationsplein Roos van Dijk www.roosvandijk.com De schilderijen van Roos van Dijk bewijzen een fascinatie voor moderne architectuur en het haastige moderne leven.
Lenzen uit en een pakje pijptabak kopen, dat was onze eerste gedachte na het zien van deze afstudeercollectie.
Male (links) Female (rechts) Knockout (Mick van der Pluijm) www.studioknockout.nl
NAK #01, 2012
Een plaat van vinyl. Met muziek erop. We love Tape.
Gemaakt in Arnhem
Fietsen met Paul Richard Derks
PLEKKEN MET
Stadsfilosoof Paul de Bruijn (56) neemt ons mee naar toekomstige hotspots in de stad. Dat wil zeggen, mogelijke hotspots, want voorlopig ligt er nog veel braak in de stad. Paul brak in 2011 een lans voor een andere omgang met openbare ruimte en cultuur met zijn ‘Manifest van de Ruimte’. We nemen 4 locaties onder de loep.
POTENTIE
8
REGELTJES... We gaan op de fiets langs een aantal interessante lege of ongebruikte plekken in Arnhem. Plekken met de potentie om uit te groeien tot –al dan niet tijdelijke– ‘hotspots’ in de stad. Paul heeft er 4 op zijn lijstje gezet. Als een volleerd stadsgids neemt hij me mee en schildert wat op die plekken mogelijk is. En wijst hij op de verschillen in aanpak tussen Berlijn en Arnhem. “Arnhem is een oude garnizoensstad. Een stad met een traditie van een elite die de zaakjes onderling regelt. Het Arnhemse bestuur reageert nog steeds gespannen op veranderingen ‘van onderaf ’. Het loslaten van regeltjes is geen Arnhemse hobby, al zien we daar gelukkig wel verandering in komen.”
DOOR TON GRAFFELMANS
LENETTE VAN DONGEN HET ZOVEELSTE DIEPTEPUNT
GERT VAN DER PAVERT TEERPUT
In haar nieuwe theatervoorstelling Het Zoveelste Dieptepunt laat Lenette haar cabareteske licht schijnen op het fenomeen... Wat denk je zelf? Iets origineels? Nee natuurlijk niet. Over Nederlanders die op vakantie gaan. Zijn al 100.000.000 miljoen grappen over gemaakt dus daarom nog maar weer een voorstelling over luchtbedden, caravans (nee, wacht, sleurhut, hahaha, hilarisch), koelboxen, 55-plussers in hetzelfde trainingspak en badslippers. Badslippers? Ja hahaha!! Serieus vet grappig man.
Nadat hij zijn vorige show wegens gezondheidsklachten (longemfyseem) moest onderbreken staat regisseur/ producent/acteur/cabaretier/kickboxpromoter Gert van der Pavert er gewoon weer met “Teerput”. Met zijn piepende stem is hij amper nog te verstaan maar dat weerhoudt hem er niet van om weer vet grappige negergrappen te maken.
NAK #01, 2012
TONEELGROEP AMSTERDAM-SLOTERDIJK: MOEILIJK GRIEKS WOORD
Swarm Louise te Poele www.louisetepoele.nl
Een indringend portret van een door politiek en hartstocht verscheurde familie, waarbij de acteurs ook deze keer weer gegarandeerd in hun ondergoed op het podium zullen staan. Kanten bh’s, Hema-slips, vleeskeurige bustenhouders, herenonderboeken, tangaslips, superheldenboxershorts. De hele mikmak.
Er beweegt van alles in de stillevens van Louise.
Telegraaf: “Halina Reijn draagt corrigerende slip!!!”
INTROGANS: NESTVLIEDERS Nando “de gans” Chuato geniet met zijn vloeiende bewegingsstijl en van gevoel doordrenkte balletten over ganzen groot internationaal aanzien. In zijn veelgeprezen choreografie ‘Nestvlieders’ laat hij zich inspireren door de rotgans. In een adembenemend mooi schouwspel brengt Chuato een lyrische ode aan de rotgans zonder andere ganzensoorten nu weer compleet te negeren. Denk aan de kleine rietgans, de kolgans, de grote Canadeze gans, de grauwe gans etc. Trouw: “Gansrijk theater!”
SPOT 2: STADSBLOKKEN
De eerste stop is een blokje gebouwen in het Rijnbooggebied, tussen Paradijs en Trompetstraat. Woningen, hallen, bedrijfsruimtes. Het staat op de nominatie voor sloop en herontwikkeling. Paul vertelt: “Dit was de grote belofte van Rijnboog. Vóór de crisis. Het is nu nog steeds een uitgestorven en leegstaand gebied. Er zijn plannen voor ‘grondgebonden woningen’. Als een ontwikkelaar het niet weet komen er altijd ‘grondgebonden woningen’. Een stukje Arnhem-Zuid in de stad, zeg maar. Zonde, want je kunt hier een prachtige culturele hotspot van maken. Voor theater, film en vormgeving bijvoorbeeld. Voor publieksgerichte makers, maar ook voor opleidingen die contact zoeken met de stad, zoals bijvoorbeeld de creatieve opleidingen van de HAN, ArtEZ of Fablab. Er zijn in Arnhem misschien wel 30 theatergroepjes die geen vaste ruimte hebben. Die kan je hier gezamenlijk laten programmeren. Je kunt iets doen met film. Het gebouw hiernaast, het voormalige arbeidsbureau, staat leeg. Dat is met relatief kleine ingrepen om te bouwen tot bijvoorbeeld studentenwoningen. In plaats van nieuwe stenen voor bestaande partijen kun je hier oude stenen gebruiken voor nieuwe partijen. De crisis dwingt ons om grote ambities los te laten en klein te herontwikkelen. Niet door investeerders, maar door gebruikers. Dat kan hier uitstekend. Het kan een plek worden die iets teruggeeft aan de stad.”
Vanaf de Rijnkade wijst Paul naar de overkant. Het terrein rondom de Haven van Coers, de Stadsblokken. “Schitterend groen gebied, pal in het hart van de stad. Mooie strandjes, geen bewoning dichtbij, eigenlijk een gebied zonder echte bestemming. De juridische status is onduidelijk. Hier kun je de dingen wat vrijer laten en is er vooral ruimte voor tijdelijke initiatieven en ingrepen. Voor recreatie en kleinschalige horeca bijvoorbeeld. Kleinschalige muziekoptredens. Er kunnen ontwikkelingen ontstaan in de geest van het populaire ‘Roofgarden’.”
Potentie culturele hotspot; horeca, broedplaats voor theater en vormgeving; opleidingen, publieksgerichte ateliers. Slaagkans 90% (afhankelijk van de politieke wil). Tijdshorizon stap voor stap, kan nu van start gaan. Voorwaarde bijstellen van bouwambities; ‘losser’ omgaan met bestemmingsplannen; nu afboeken van gedroomde rendementen.
SPOT 4: CORUSHALLEN
Verder gaat de excursie. In het industriegebied aan de Westervoortsedijk liggen twee reusachtige fabriekshallen, eigendom van het Indiase staalconcern Tata Steel. ‘Tubes to base your success on’ staat er op de kopse kant van de 8 meter hoge hallen. Die staan nu al jaren te koop. Paul: “De grootste loodsen van Arnhem. Vrijstaand, geen woningen rondom. Hier zou je alternatieve grootschalige evenementen kunnen houden die niet in Gelredome kunnen. Vrije projecten, experimenten, festivals, kunstprojecten, markten... Misschien ook iets met film. Het is in feite een lege doos, een enorme ruimte met een voor Arnhem ongekende hoogte. Alles kan hier. Ook hier moet iemand met persoonlijk gezag in gesprek gaan met de eigenaar. Visie, lef en gezag. En een telefoontje met de baas van Tata Steel. Er moet wel een instantie gevonden worden die het beheer van deze hallen op zich neemt. Met de harde belofte weer te vertrekken als de eigenaar een bestemming gevonden heeft. In de tussentijd kunnen hier hele mooie dingen gebeuren.” Potentie festivals, vrije projecten, markten. Slaagkans 50% (afhankelijk van de bereidheid van de eigenaar). Tijdshorizon kan nu mee begonnen worden. Voorwaarde harde afspraken over verantwoordelijkheden en tijdelijk gebruik; een beheerder.
Potentie ‘stadspark’ met kleinschalige horeca. Slaagkans 10% (afhankelijk van de juridische ontwikkelingen). Tijdshorizon 5 jaar of meer, zit voorlopig bestuurlijk ‘op slot’. Voorwaarde een voetveer of pontje naar de stad. SPOT 3: MELKFABRIEK
9
BERLIJN... Paul grijnst. Hij weet dat we een afspraak hebben: hij mocht het alléén in het begin van ons fietstochtje over Berlijn hebben. Verder zou het over Arnhem gaan. Maar hij kan het niet laten om te wijzen op de parallellen (en de verschillen) tussen de twee steden. Een mentaliteit van aanpakken en een stedelijke inrichting die na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog nog steeds niet tot rust is gekomen. “Berlijn en Arnhem zijn nog steeds in beweging” zegt Paul. En waar beweging is, is leven.
SPOT 1: PARADIJS
We fietsen door. Onder de John Frostbrug naar het voormalige Cobercoterrein. In het voorbijgaan wijst Paul naar het informatiecentrum van de Slag om Arnhem naast de brug. Dat trekt veel (buitenlandse) bezoekers, die op deze desolate plek eigenlijk min of meer aan hun lot worden overgelaten. Over het Cobercoterrein zegt Paul: “Een landmark, met die enorme schoorsteen en de resten van de melkfabriek. Door de projectontwikkelaar stilgelegd en door de gemeente min of meer gefixeerd. Ook hier weer was de reflex van de ontwikkelaar ‘grondgebonden woningen’. Hier gebeurt voorlopig niks interessants meer. Ja, je kunt hier paintballen. Maar ik kan wel wat activiteiten bedenken die beter passen. Je zit hier op het snijvlak van de cultuur van de stad en het industriegebied verderop. Daar zou je iets mee kunnen doen. Een mengvorm: culturele industriële productie. Ontwerpers die hier hun producten maken. Met 3d-printers bijvoorbeeld. Of zoiets als modeateliers die nu in het Modekwartier uit hun jasje groeien. Om dit vlot te trekken heb je bestuurlijk gezag nodig. Bestuurders van de stad die met de ontwikkelaar aan tafel gaan zitten om het te hebben over de verantwoordelijkheid van de ontwikkelaar voor de schaarse ruimte in de stad, en niet meteen over rendementen. Bestuurders die bereid zijn om harde afspraken te maken over tijdelijk gebruik en over het aanpassen en veranderen van het bestemmingsplanregime. Bestuurders die bereid zijn om op andere manieren naar economische rekenmodellen te kijken.” Potentie broedplaats voor culturele industriële productie. Slaagkans 30 tot 40% (afhankelijk van wil van de ontwikkelaar). Tijdshorizon 5 jaar of meer. Voorwaarde een pittig gesprek tussen gemeente en ontwikkelaar.
NAK #01, 2012
“Waarom staat hier eigenlijk een hek? Om die wildernis te beschermen?” Paul de Bruijn wijst naar een overwoekerd landje langs de Van Oldenbarneveldtstraat. Een voormalig rangeerterrein van de NS. “Moet je kijken wat een prachtige rijpe bramen daar hangen... Dat wordt toch maar mooi aan de bevolking van Arnhem onthouden... Zo’n terrein als dit, daar zou in Berlijn nooit een hek omheen worden gezet. In Berlijn zou daar meteen iets leuks ontstaan.”
Sticker kunst
Roofgarden
Richard Derks
Tekst: Phebe Kloos, Foto’s: Masha Matijevic
FANS FANS FANS Hannah Verhaar
Foto: Sanne Klein Hemmink
De zaal is al drie kwartier open, maar de bands zijn nog niet begonnen bij Reggae Roadblock in Luxor Live. Tot grote spijt van Regina uit Arnhem, ze staat daarom nog even buiten te roken en de tijd te doden. De aankondiging van het concert hoorde ze op Radio Arnhem, dinsdagavond is de vaste reggae-avond. De opnames van die avond heeft ze op een cassettebandje bij zich om aan de artiest te geven. Ze komt om Chipchin te supporten, een jonge onbekende artiest. Die hebben immers ook fans nodig. Veel gehandicapte vrienden van Regina zijn er helaas niet bij, het rookverbod is voor hen funest door alle trappen in Luxor Live.
Het is gezellig, ze hebben al genoeg bier op dus. Kenny uit Arnhem en Nadie uit Dieren staan buiten jongerencentrum Willemeen te roken, het voorprogramma van die avond is nog niet erg boeiend. Kenny en Nadie kennen elkaar van café the Move, en komen, zoals het merendeel van het publiek, voor de hoofdact ‘Suicide Silence’ (USA). Gitaar, grunten en een hoop herrie. Kenny heeft trouwens in Willemeen gewerkt en Nadie was er tot voor kort vrijwilliger. Behalve muziek luisteren, maken ze zelf ook graag muziek. Kenny drumt in het bandje Chrash Jaw en Nadie is geluidstechnicus in opleiding en is aangenomen bij de Herman Brood Academie.
11
10
Foto: Sanne Klein Hemmink
NAK #01, 2012
Het begon met één stickertje van Akbar Klik. Daarna ‘ontdekte’ de godfather van de Arnhemse stickeraars Pascal Zerimobeats in juni 2012 deze telefooncel. Hij staat bij het Land van de Markt in hartje centrum. Pascal vond het wel een fijne plek voor zijn woeste en kleurige 3d-letteraffiches: “Onder een afdakje, dan hangen ze mooi droog”. Iemand begon foto’s van de cel op Facebook te zetten. Daarna was de beer los. In nog geen twee weken tijd werd de cel van onder tot boven en van voor tot achter volgeplakt met stickers. Inmiddels is de telefooncel een soort totempaal voor de lokale stickeraar
(m/v) geworden. Er hangen stickers, tekeningen en plaksels van ongeveer 35 van deze ‘street-art’-kunstenaars. De hele range van technieken die stickeraars gebruiken is te bewonderen. Van de glimmend gedrukte fullcolourstickers van Skari tot de delicate handwerkjes van Sivanski/524 en de ‘tiles’ van Nozem. TOERISTENTREKKER Muurfenomeen Naamloozz Eindeloozz lapte de ongeschreven wet dat je niet over elkaar heenplakt aan zijn laars door de cel een graffiti-makeover te geven. Met woeste halen zwarte en witte verf veranderde hij de cel –inclusief toestel en hoorn– in een grimmig masker. Dat gaf enige
ophef onder de plakkers. Pascal vond het niet erg: “Weetje, als ik een piece ophang neem ik er afscheid van. Zo gaan die dingen.” De zachte krachten van de stickeraars deden vervolgens hun werk. Als stadsninja’s gingen ze aan de slag en in no-time zat de cel weer volgeplakt met stickers van –noem er eens een paar– Nicker, Rowes, Narcoze, Broodzaksluitinkje, Pindakaas, Lazo, Gato, Nnmari en ‘Boze Menneke’. Naschrift van de auteur: Je kunt nog gewoon bellen in de cel.
STICKEREN EN WILDPLAKKEN IN ARNHEM In veel andere steden lijkt het wildplakken van stickers alweer over het hoogtepunt heen. Arnhem is daarop een uitzondering. De stad kent een levendige scene van stickeraars, vaak scholieren nog, waaronder een aantal grote tekentalenten. De anarchistische stickeraar ziet de hele stad als zijn of haar ‘canvas’. Lantarenpalen, verkeersborden, stroomkastjes, gevels, pilaren, rolluiken: alles kan worden gebruikt om een sticker te droppen. Als verzet tegen het monopolie van de ‘officiële’ beelden op straat –de reclame–, maar eigenlijk gewoon voor de kick en om te laten zien wat je kan. Wildplakken staat in Arnhem in een lange traditie. Zo werd al in de jaren 80 door Loesje, Meneer Jansen en muurkrant De Lokstem wild geplakt op posterformaat. Ook jongerencentra (Willemeen, Jacobiberg), horeca (Luxor, Swingcafé, Goudvishal) en kunstgaleries (Hooghuis, Oceaan) plakten origineel ontworpen posters wild in de stad. Tegenwoordig gebruiken ook sticker-kunstenaars als Nicker, Sivanski en Quint Clyde (524) weer regelmatig A4 of A3-formaat posters als ‘stickers’.
Foto: Emile Onstenk
Melle, Maartje, Willeke en Gerard uit Arnhem kennen elkaar allemaal van Arnhem Night Skate, een groep vrienden die elke vrijdag gaat skaten vanaf Dudok. Afgelopen vrijdag is Loran (0) zelfs mee geweest, in de kinderwagen geduwd door zijn skatende vader. Zijn vader en moeder hebben elkaar tijdens het skaten leren kennen. De groep ziet elkaar ook buiten het skaten om, en spreken dan wel eens af bij Park Open. Ze komen voor de gezelligheid. Met een hapje en een (alcohol-vrij)drankje in de hand zitten ze op de rand te kijken naar de bands. Hoe leuker de muziek, hoe dichter bij ’t podium ze gaan zitten.
Even terug naar afgelopen zomer. Je zit op het dak van Roofgarden Arnhem te genieten van een biertje. De zon schijnt, je speelt een potje pingpong, leest een boek of zit te kletsen wanneer je maag knort. Je bestelt “de Dakhap” en als ze na een kwartiertje jouw nummertje roepen begin je te smikkelen. Wat je niet weet is hoe het komt dat jij bovenop het dak van Arnhem zit te genieten van een biologisch innovatief gerecht. Zonde, het is immers zo’n mooi verhaal. TOTSTANDKOMING Roofgarden Arnhem vroeg Sugarhill, dat mooie biologische eettentje in Klarendal (hamburgers!), om een Dakhap te serveren. “Ze maken met lokale producten eigen gerechten”, aldus Willem Hofstede, initiator van Roofgarden Arnhem. De chef-kok
van Sugarhill, Werry van Leeuwen, fietste een rondje door Arnhem toen hij een maatje tegenkwam met vriend Casper Tolhuisen. Daarna ging het snel. Na een babbeltje bood Werry aan Casper aan om mee te helpen met de Dakhap. Zo makkelijk kan dat dus gaan. DE BBQPOT Nou ja, misschien niet zó makkelijk, want je moet er eerst een super hippe BBQpot voor ontwerpen. Goed idee. Laat Casper ons nou net voor zijn geweest. Casper studeerde onlangs af aan ArtEZ, richting product design, en ontwerpt kooktoepassingen waaronder de BBQpot. Zijn doel is om producten die in de vergetelheid zijn geraakt een nieuw leven in te blazen. Zijn BBQpot is een moderne variant van de güveç, een traditionele aardewerk pot uit Turkije. Die ziet er uit als een super modern hip vogelhuisje, maar is een
pot die je zo op de BBQ (of thuis op je gasstel) zet en waar je allerlei groenten in kan doen. De opening sluit je af, bijvoorbeeld met een halve citroen. Nadat het lekker heeft staan stoven heb je een super gezond jumjum gerecht. SAMEN STAAN WE STERK Afgelopen zomer op het dak van de parkeergarage Langstraat kon je ze allemaal tegelijk tegenkomen: de organisatoren van Roofgarden Arnhem (Aswespeak en Belhamels), Sugarhill, Casper Tolhuisen, personeel van Luxor. Misschien traden de Arnhemse woordkunstenaars van Letterkunde wel op. En de BBQpot waaruit jouw eten die avond kwam was dus zonder dat je het door had een verbindend element tussen allerlei verschillende partijen. Arnhemse initiatiefnemers hebben het spelletje door: samen staan we sterk.
NAK #01, 2012
Foto: Sanne Klein Hemmink
Het blik met Monster Energy mag niet naar binnen, vandaar dat ze nog even buiten staan te wachten. Josepha, Ruud en Paul (uit Venlo, Woenslo en Tilburg) zijn speciaal voor Suicide Silence (USA) naar Jongerencentrum Willemeen afgereisd. De band Purest Of Pain willen ze ook wel zien. Oja, ze kennen elkaar van Twitter en zitten allemaal in een Deathcore of Metal bandje. Josepha is vocalist, wat bij Deathcore neerkomt op grunten (schreeuwen) en speelt gitaar. Paul is ook vocalist en Ruud speelt basgitaar in ‘Destruction of a king. Vanavond gaan ze lekker zuipen en daarna met de laatste trein terug naar huis.
DE SAMENWERKING DIE SCHUILT ACHTER JOUW DAKHAP
NAK op atelierbezoek
Op pad
Tekst: Martijn Brugman, Foto’s: Bas Boerman
Tekst: Martijn van Koolwijk & Jan Gipman, Foto’s: Pauline Gesink
Column
Een klein halfjaar geleden zat ik met een meid uit Tilburg in lijn 5, Elsweide HAN. Zelf ben ik* zo goed als geboren en getogen in Arnhem en is de trolleybus niet meer dan een vervoermiddel. Er klonk echter al snel naast mij: “Wow, jezus hee. Wat maakt dat ding een maf geluid. Het lijkt wel alsof we in een vliegtuig zitten.” De trolley bleek iets speciaals. Iets speciaals dat menig Arnhemmer voor lief neemt. Ik wilde graag meer weten over dit typisch Arnhemse fenomeen en besloot een tour te maken met de 101. Een antieke trolleybus die acht keer per jaar door Arnhem toert. Slechts 37 toeristen en liefhebbers kunnen mee, reserveren is niet mogelijk. Ik moest er dus op tijd zijn.
12 Arnhem staat bol van de ateliers en studio’s. Op zolders van tochtige huizen, in leegstaande schoolgebouwen, op verlaten industrieterreinen. De NAK trekt er op uit om te zien wat zich daar binnen afspeelt. DEZE AFLEVERING: DE BADHUISSTRAAT De Badhuisstraat heet de Badhuisstraat omdat hij vroeger uitkwam bij het zwembad dat er in de Rijn lag. Er zijn mooie foto’s van iets te dikke heren met dunne snorretjes die in hun zwempak genoeglijk aan de rand van het zwembad poseren. Tegenwoordig is de Badhuisstraat aan een kant een woestenij, daar waar ooit de Cobercofabriek stond. Aan de andere kant biedt een oud slachthuis plek aan onder andere een slachterij, een oud-ijzerhandelaar en kringloopcentrum Switch. En, ergens verstopt, ateliers. We gaan de trap op die ons naar het dak leidt. Een tegelpad over het grind eindigt bij
een openstaande deur. Daar moeten we zijn. We hebben afgesproken met Pim Schrier, maar die laat nog even op zich wachten. Druk met het opruimen van de Witte Villa, het weekeinde ervoor het decor voor een feest van de Nachtkerk. Wat de Nachtkerk precies is valt nauwelijks te omschrijven. Met ‘een feest’ doe je het tekort. Voor ‘een expositie’ heeft het teveel dynamiek. Voor de term ‘happening’ is het te vernieuwend. Je moet de Nachtkerk zelf ondergaan. Al is de kans groot dat je zelfs dan nog geen passend antwoord weet. Binnen treffen we Elejan van der Velde. Hij rookt shag, draagt een legerbroek en een t-shirt van de metal band Coal Chamber. Hij laat ons alvast het atelier zien. Het is een gedeelde ruimte waar vijf kunstenaars ieder een eigen hoek hebben. Een trap leidt ons een niveau hoger, de plek waar Elejan werkt. “Hier zitten geen ramen zodat ik het helemaal donker kan maken”, zegt hij. Snel
wordt duidelijk waarom. Elejan gaat in de weer met snoeren en stekkers. Als hij het licht uitdoet zien we een verticale spleet waar licht achter vandaan schijnt. “Dit moet je inbouwen in een muur. Het licht dat er tussendoor valt geeft de suggestie van ruimte, van een wereld die er achter zit.” Als het licht weer aan is kijken we om ons heen. De kasten liggen vol met snoeren en lampen. In een krat liggen met fosforescerende verf behandelde cirkels. “Ze geven in het donker licht af. Volgende week ga ik ze exposeren in Apeldoorn.” Elejan legt er twee op de grond en doet het licht weer uit. De cirkels gloeien op in het donker. Ze doen denken aan maankraters.
Terwijl we de met een espressopotje gezette koffie drinken, bekijken we een werk van kunstenaar Len Berns dat aan de muur hangt. Hij huist ook in het atelier. Met felle kleuren is over een oude foto heen geschilderd. De foto heeft Len gevonden in een container in Berlijn, vertelt hij ons later zelf. Dan komt Pim binnen. Het Nachtkerkweekeinde zal zijn tol geëist hebben, maar het is hem niet aan te zien. Pim neemt ons mee naar zijn deel van het atelier. Hij experimenteert met fotografie. We zien kasten vol met camera’s en lampen. En we zien een vierkante houten box. Ook een camera, zo blijkt. “Er zit een minuscuul gaatje in, een pinhole. Binnenin stop ik een negatief van 45 bij 54 centimeter. Het duurt twee dagen om die te belichten. Het levert een surrealistisch beeld op met zachte
‘HET NACHTKERKWEEKEINDE ZAL ZIJN TOL GEËIST HEBBEN.’
schaduwen.” Pim heeft daarnaast 45 Polaroidcamera’s in zijn bezit. Van een pasfotocamera met vier lenzen tot een microscopische reprocamera uit 1987. Wat hem aantrekt in Polaroids zijn de mogelijkheden tot manipulatie. Later klimmen we via een ladder op het dak van het voormalige slachthuis. Vanaf deze kant heeft Arnhem een heuse skyline. We zien de Kema-toren, de koepelgevangenis, de Frostburg, het Stadskantoor, de Eusebiustoren en verderop park Sonsbeek. Pim wijst naar de vervallen Cobercofabriek. Hij voerde gesprekken om er een nieuw podium in onder te brengen, niet alleen voor de Nachtkerk. Ook voor al die andere initiatieven die de laatste tijd in Arnhem los komen. En zo somt hij nog wat mooie plannen en ideeën op. We moeten vrezen dat Pim voorlopig nog niet aan fotograferen toekomt.
De bejaarden schommelden vol nostalgie op hun stoeltje heen en weer. De chauffeurs waren ondertussen druk bezig met een mini- modeshow. Twee van hen hadden zelf t-shirts ontworpen en laten drukken met daarop hun geliefde 101. “En kijk! Kijk!”, riep een van de chauffeurs. Hij deed zijn bodywarmer uit om de achterkant van het shirt te tonen en wees naar een enorme QR code. “Zelf gemaakt en getest!”, vervolgde hij, “eerst op het beeldscherm, toen op een A4tje en nu op mijn shirt! Als je ‘m scant kom je meteen op de website van de 101!” Hij straalde trots als een kind met een Spiderman-rugtas. De regen begon weg te trekken en ik staarde naar buiten. “TOET! TOET! TOET!”, deed de bus opeens terwijl hij afremde. Ik schrok. Bejaarde dood door museumbus? Driewieler tussen de voorwielen? “Hier links woont Erik, maar volgens mij hoort die ons niet”, zei de buschauffeur tegen zijn collega’s, terwijl hij de bus weer liet optrekken. Nog
van een toegewijde chauffeur. Benny ‘oprichter van het museum’ Aalbers was aan het woord. Deze man offerde zijn zondagmiddag probleemloos op om vrijwillig mensen rond te leiden in de wereld van het stadsvervoer. Hij toonde mij een bushaltebord met scherpe hoeken aan de bovenkant. “Zo kon de jeugd er niet aan hangen om ze te slopen. Voel maar, vlijmscherp.” Mijn ogen gleden af naar een foto aan de muur. Benny: “Dit is een topstuk. Van alle wissels die er bestaan voor de trolley is dit de mooiste; de parapluwissel!” Ik knikte. “Hey, bekende gezichten!” zei Benny tegen de twee jongemannen die net bezig waren verschillende schaalmodellen van trolleybussen bij hun typenummer te benoemen. In één van de drie kleine kamertjes die het museum groot was hing een innemende wand vol chauffeursstropdassen. Er stonden kastjes gevuld met pennen, aanstekers en andere prullaria met reclame van busmaatschappijen en flessen wijn uit kerstpakketten sinds 1997. “Krijgen jullie geen subsidie voor zo’n prachtig stukje historie?”, hoorde ik iemand zeggen. Ik kreeg nog iets mee over de kabels die steeds dikker worden vanwege de flatscreens die tegenwoordig de bussen sieren. Maar al deze informatie was als ruis op de achtergrond. Ik zou de liefde van deze mannen voor de trolley waarschijnlijk nooit begrijpen, maar was blij van hun plezier in de 101 geproefd te hebben.
“DE KILOMETERTELLER VAN DEZE BUS ZIT TROUWENS NIET IN HET DASHBOARD, MAAR IN HET LINKER VOORWIEL, DAN WEET U DAT.
De 101 bleek een soort hybride tussen een moderne trolleybus en een jaren ‘70 Volkswagen hippiebus. Voor- en achterin waren de zitplekken in gezellige kringen ingedeeld. Ik nam plaats op een gewoon bankje en keek rond. De binnenkant was versierd met allerhande oude reclames. Ik zag een advertentie van Turka; roomboter en turkse hazelnoten, in de Steenstraat. Ondertussen had de bus zich gevuld met ouderen, twee jonge mannen en collega-buschauffeurs. De bus begon te pruttelen en één van de chauffeurs tikte op een microfoon voorin de bus. “Goedemiddag dames en heren, welkom in de 101. De rit van vandaag brengt ons naar de Geitenkamp. Arnhemmers onder u weten: de Geitenkamp ligt op een heuvel. Het is handig om een trolleybus te hebben tijdens heuvelachtige trajecten, omdat dat makkelijk is.” De man hing de microfoon terug en ging weer zitten. De toon was gezet.
FOSFORESCERENDE VERF EN ZACHTE SCHADUWEN
NAK #01, 2012
LIJN 101
De busritten met de museumbus vinden twee maal per dag plaats op alle zondagen in augustus. Het Trolleymuseum is iedere donderdag geopend van 13:00 tot 17:00 uur. » www.trolleybus-101.nl * Er staat ‘ik’ omdat Jan de bus gemist had.
geen vijf minuten later stopte de bus weer en pakte een andere chauffeur de microfoon. “Dames en heren, we zijn aangekomen bij het eindpunt van de lijn Geitenkamp, we houden even een korte pauze.” Een korte pauze? We waren nog geen half uur onderweg! De chauffeur wilde de microfoon terughangen, maar bedacht zich op het laatste moment. “De kilometerteller van deze bus zit trouwens niet in het dashboard, maar in het linker voorwiel, dan weet u dat. Het is leuk om daar een foto van te maken.” De korte pauze bleek vooral een excuus om te roken. “Roken mocht vroeger nog achterin de bus”, zei één van de
‘BEJAARDE DOOD DOOR MUSEUMBUS?’
KITTY BEKIJKT ARNHEM VAN ONDER DOOR WILMA DE BOCK
oudere mannetjes dan ook terwijl hij met een shaggie op z’n lip uit de bus klom. De chauffeurs stonden te roken in een verregende bushalte (weten zij ook eens hoe dat voelt). De twee jonge mannen namen foto’s van de kilometerteller in de wieldop alsof het de mooiste tiet ter wereld was. Op de terugweg reed de bus via Arnhem Centraal naar het Trolleymuseum. Eén van de chauffeurs vertelde in etappes en met liefde over het kenteken van de bus, de historie van de bus en de mogelijkheden betreffende het inhuren van de bus voor trouwerijen. Inmiddels begon iedere zin met: “Wat misschien ook nog leuk is om te vermelden.” Bij het museum aangekomen ging de deur naar echte Ernemse historie voor mij open. Binnen werd ik begroet door de vriendelijke glimlach
ZORG DAT JE ERBIJ BENT Vier maanden geleden gaf mijn geliefde laptop de geest. Aangezien ik geen vervangende heb, doe ik online al een tijdje niet meer mee. Met de tijd zijn me een aantal dingen op gaan vallen. Hoewel ik het begrip ‘keuzestress’ nooit volledig eigen heb kunnen maken, ben ik recent toch slachtoffer geworden van deze verwarrende aandoening. Eens per anderhalve week zoek ik een computer op voor mijn verplichte zaken, en om mijzelf op de hoogte te stellen van dat wat belangrijk lijkt. Tot mijn verbazing ontvang ik elke anderhalve week over sociale media, dan wel op mijn mailadres, tussen de twintig en veertig uitnodigingen voor evenementen en uitvoeringen. Verbazing fase 1: Het overgrote deel van deze uitnodigingen betreft culturele evenementen. Na de bezuinigingen hierop, alweer even geleden, ging het gedachtegoed de ronde dat hierdoor de kunstenaar op scherp zou worden gesteld. De kwaliteit zou vanzelf naar boven drijven. Gek genoeg lijkt het aanbod nu juist groter dan ooit, en is het zoeken naar het ‘beste’ een onmogelijke opdracht geworden. Verbazing fase 2: Waarom in Arnhem? Ons gesloten, nuchtere volk, dat meer slechte dan goede keuzes maakt, maar toch zo lekker zijn eigen gang ging, heeft dat tot eigenlijk niet nodig? Niemand heeft tenslotte tijd over. Welnu, mijn vermoeden. We nemen geen genoegen meer met een online profiel. Je moet er bij zijn. Op de feesten, evenementen. En het bewijzen. Mensen willen je kop zien. Als je mee wilt doen, ga je ‘all-in’. Heus, het doet me goed, zoveel initiatief. Maar afgelopen zomer, bij de 160 uitnodigingen die ik in juli kreeg, sloeg de stress toe. Het is wachten op de dag dat we een filter hebben bedacht. En dan nog één. Tot we de filters moeten filteren. Zorg dat je er bij bent.
13
KOOLWIJK & GIPMAN
DOOR TON GRAFFELMANS JOHANNES CORNELISSEN MODERNE TIJDEN
SUSAN VAN VOREN SUPERLOLLIG
Johannes Cornelissen won in 1957 het Amsterdamse Camarettenfestival. Sindsdien is hij werkelijk niet meer van het podium weg te slaan. Ook voorafgaand aan het nieuwe seizoen is er weer van alles ondernomen om hem eraf te krijgen. Niet gelukt. Hij staat er gewoon weer. Met zijn 48ste voorstelling. Waarin hij zijn licht zal laten schijnen op diverse eigentijdse onderwerpen als de homecomputer, kabeltelevisie en de autotelefoon. ‘Seniele oude man bezet 2 uur lang hoofdpodium theater De Blauwe Kei.’ Veghelse Streekpost
Net afgestudeerd aan de Kleinkunstacademie komt Van Voren met haar eerste avondvullende voorstelling getiteld Superlollig. Superlollige liedjes worden afgewisseld met superlollige sketches. Een superlollige voorstelling dus waaraan je wel kunt zien dat Van Voren les heeft gehad van cabaretiers die zelf al jarenlang superlollig zijn.
NAK #01, 2012
Jesse Laport
Literair Arnhem
14
door de redactie
LOES ZOEKT DE NUANCE
15
NAK streetview
Loes van Beuningen
NAK #01, 2012
Arnhem heeft nauwelijks een literaire infrastructuur. Of je zou het Johnny van Doornplein voor de V&D een belangrijk literair knooppunt moeten noemen. Toch schieten de literaire initiatieven en magazines de laatste tijd als paddenstoelen uit de grond. Wie zijn de initiatiefnemers? Wat doen ze precies? En: houden ze stand?
DE DIKKE DAMES DOEN CULTUREEL DOOR PETRA BOUWENS
OPLEIDING CREATIVE WRITING Arnhem is van oudsher sterk in theater, beeldende kunst en vormgeving. De letteren horen er in Arnhem niet echt bij. Dat heeft alles te maken met het ontbreken van een letterenopleiding. Tot voor kort, want in 2011 begon ArtEZ met de opleiding creative writing. Een vierjarige opleiding binnen de bachelor theater, ontwikkeld in samenwerking met het Nijmeegse literaire productiehuis De Wintertuin. De nieuwe opleiding haakt aan bij de algemene ontwikkeling dat de kunsten steeds meer interdisciplinair worden. De traditionele grenzen tussen kunstvormen, genres en circuits vervagen en er ontstaan op grote schaal nieuwe samenwerkingsverbanden. TAPSCHRIFT, LETTERKUN.DE, WEERWOORD Dat was goed te zien bij Tapschrift, een druk bezocht initi-
atief van de Arnhemse ‘Beweging Kleurstof ’. Tapschrift beleefde vier avonden met voordrachten van jonge, onbekende theater-, proza- en poëzieschrijvers, sommige afkomstig van de opleiding creative writing, afgewisseld met optredens van jonge muzikanten en performances van kunstenaars in spé. Daar vinden we dat interessante, interdisciplinaire karakter: literatuur in relatie tot muziek, toneel en kunst. Er werd in verschillende cafés volop geëxperimenteerd. Dat zorgde dat de avonden tamelijk chaotisch werden en uiteindelijk zijn gestopt. De organisatie heeft zich opgesplitst in twee nieuwe initiatieven: Letterkun.de en WeerWoord. Letterkun.de is twee maal gehouden, op verschillende locaties, ook met een interdisciplinair programma. WeerWoord, met een meer politieke inhoud, wordt gehouden in café Meijers. KOFFIEDICHT, BOSCH En dan hadden we nog KoffieDicht van TAPE (georganiseerd door ondergetekende) dat ondertussen een stille dood gestorven is. KoffieDicht was minder interdisciplinair. Er waren voordrachten van dichters, schrijvers en performers in de woonkamerachtige setting van café TAPE. Het werd maandelijks gehouden, van mei 2011 tot januari
2012. Naast nieuwkomers stonden er ook meer gevestigde namen op het programma. Zo ontstond er een goede mix van trillende debutanten en semi-professionals, van experiment en kwaliteit, op een voor (bijna) iedereen toegankelijk podium. Helaas heeft Koffiedicht na mijn vertrek bij TAPE geen stand gehouden. Er worden nog wel literaire middagen gehouden in de ‘kunstruimte’ van restaurant Bosch, in samenwerking met boekhandels Hijman & Arends en Ongerijmd. Bosch met Boeken wordt afgewisseld met een praatprogramma en een auteursavond en er wordt entree gevraagd. Misschien vandaar dat er een wat ouder publiek op afkomt. De avonden hebben niet de schwung die Tapschrift of KoffieDicht hadden. SCHRIJVERSPLATFORM ARNHEM IN ONGERIJMD Ook Schrijversplatform Arnhem houdt zich bezig met het organiseren van literaire bijeenkomsten. Volgens Petra Else Jekel, een van de organisatoren, zijn het voornamelijk avonden voor schrijvers, waar eigen werk kan worden voorgelezen, feedback kan worden verkregen of kan worden gediscussieerd. Maar geïnteresseerd publiek is ook welkom. In september is het Schrijversplatform Arnhem weer gestart met een zestal thema-avonden. Deze worden gehouden in Boekhandel Ongerijmd in Arnhem. De opkomst is doorgaans laag. LITERAIRE MAGAZINES Naast deze literaire evenementen is ook het fenomeen literair tijdschrift weer nieuw leven ingeblazen. ‘MAEB is een magazine’ wordt gevuld met verhalen van één enkele
schrijver: Martijn Brugman. Het gratis magazine verschijnt onregelmatig en in verschillende vormen. Het blad wordt ontworpen door O.K. Parking, de mannen die zelf ook een tijdschrift hebben opgezet waarin literatuur een plek heeft: O.K. Periodicals. Maar dit succesvolle, multidisciplinaire magazine dat twee keer per jaar uitkwam, houdt er na het achtste nummer helaas mee op. Ook het charmante mini-cultmagazine Paper TAPE is inmiddels gestopt na dertien edities. In december 2011 kwam het laatste nummer uit van dit maandelijkse, multidisciplinaire tijdschriftje, dat gestencild werd bij het Nijmeegse Extrapool. Het nieuwste literaire tijdschrift uit Arnhem is Strapuzy, dat wordt uitgegeven door Studio Strapats. In Strapuzy staat voornamelijk poëzie, maar er is ook plaats voor korte verhalen en illustraties. Strapuzy verschijnt vier keer per jaar tijdens een releaseparty in café Vrijdag, waarop enkele schrijvers, die in het magazine gepubliceerd staan, uit eigen werk voordragen. Het blad heeft een handgeschilderde omslag, wordt met de hand gebonden en verschijnt in kleine oplage. De vierde editie is uit en hopelijk volgen er meer. WEINIG PROFESSIONEEL Als we van een afstandje naar deze literaire initiatieven kijken, dan zien we een patroon. De meeste houden het na een paar edities al voor gezien. Hoe dat komt? Volgens mij door een gebrek aan professionaliteit. Er wordt met veel energie en enthousiasme begonnen, maar er wordt niet overal goed over nagedacht. De zichtbaarheid van veel initiatieven zou bijvoorbeeld beter kunnen worden aangepakt. Nu wor-
den veel aankondigingen afgedaan met het aanmaken van een simpel Facebookevent, maar dan blijft je initiatief natuurlijk in de marge. Daar schuilt een zekere charme in, maar om lange tijd te kunnen blijven overleven moet je het van meer mensen hebben dan alleen je familie en twintig beste Facebookvrienden. Dus om terug te komen op de vraag in de titel of Arnhem op dit moment een bloeiend literair klimaat kent: nee. Nog niet. Literair Arnhem is nog fictie. Maar de verwerkelijking ervan ligt zeker in het verschiet, vooral ook door de bottom-up mentaliteit die heerst en de creative writing opleiding. Ik denk dat die opleiding uiteindelijk een enorme stimulans zal zijn voor het literaire klimaat. Schrijvers in opleiding hebben natuurlijk een podium nodig en zijn, neem ik aan, zelf ook geïnteresseerd in het lezen en zien optreden van andere auteurs. Dus de vraag is er, het aanbod is er; nu alleen de professionele organisatie nog. Interesse in literatuur in Arnhem? Bekijk dan ook de volgende websites: » strapuzy.blogspot.com » www.maeb.nl » www.ok-periodicals.com » www.artez.nl/schrijven » www.schrijversplatformarnhem.nl » www.ilovetape.nl » facebook.com/beweging.kleurstof
NAK #01, 2012
Arnhem en literatuur, dat is niet bepaald een spannend huwelijk. Op een enkele dolende ziel (Johnny van Doorn, Thomas Verbogt, Koos van Zomeren) na heeft onze Gelderse hoofdstad geen grote schrijvers voortgebracht. Arnhem is een stad van makers, niet van denkers. Een ‘literaire klimaat’ ontbreekt vrijwel geheel. Mode en vormgeving, knippen en plakken, niet te veel schrijven. Onze sterreporter Loes van Beuningen is zelf van onder de grote rivieren: prima geschikt dus om ons fabrieksstadje de literaire maat te nemen. Ze ging op onderzoek en zette Arnhemse literaire initiatieven en magazines op een rij.
Literair Arnhem
Onderzoekje
Tekst: Richard Derks, Foto’s: Manon Bruininga
ZIT JE OVER 5 JAAR NOG IN HET MODEKWARTIER?
NAAR N. Jibbe Willems
Er niets zo vluchtig als mode. Wat nu dope is, is morgen duf. Geldt dat ook voor het Arnhemse Modekwartier? Wat is de ‘blijfkracht’ van het plan om van de eerlijke volkswijk Klarendal het hippe hart van de Arnhemse mode-industrie te maken?
Toen ik vertelde dat ik naar het zuiden ging, zomaar, om eens rond te kijken, bleef het lang stil. “Naar N.?” vroeg een vriend en ik knikte.
De transformatie van de wijk tot Modekwartier wordt door de politiek, het stadsbestuur en een aantal woningcorporaties met veel vlagvertoon ondersteund. In het gebiedje rond de H ommelstraat, Sonsbeeksingel en de Klarendalseweg liggen nu een kleine 40 winkeltjes, ateliers en bedrijfjes die ‘iets’ met mode hebben. Er is een heus Modehotel en er zijn plannen voor een Modekazerne. Maar ja. Net als de mode zelf is de politiek wispelturig. Is Arnhem over 5 jaar nog steeds ‘Modestad’? Of hebben onze bestuurders dan een nieuw speeltje gevonden? We leggen het voor. Nu eens niet aan projectleiders, bestuurders of beleidsmakers, maar aan de ondernemers zelf. Denk je over 5 jaar nog te ondernemen in het Modekwartier? Een greep uit de antwoorden:
Hij zei: “Sommige kloven hoeven niet gedicht, die liggen er goed en met reden zoals de kloof die er al jaren ligt tussen Arnhem en dat N. daar beneden.” Steeds meer vrienden vielen hem bij, één zei dat er niet voor niets zoveel water tussen ons lag, een ander had koudwatervrees en vond elke brug een brug te ver.
KARIN VAN RIJCKEVORSEL “Vijf jaar is lang om voorruit te kijken. Maar ik hoop het wel! Het loopt zoals het loopt, maar ik denk zeker dat het Modekwartier levenskrachtig is. Een nog groter aanbod zou zeker bijdragen aan een levenskrachtig Modekwartier.”
Ze vertelden me dat de taal daar gesproken zo zacht was dat je er in weg kon zakken. En één die het van horen zeggen had, sprak van de reiziger die was verdwaald op het Keizer Karelplein. Nu nog rijdt de arme ziel zijn rondjes in de eeuwigheid.
Plotz; shirts Klarendalseweg 178
Ik schudde het plan van mij af nam afscheid van mijn vrienden en liep langs de Rijn terug naar huis. Daar, dacht ik, begint het diepe zuiden, terrein dat voor mij onbekend blijft, want meer nog dan water ligt er de angst die ons, Arnhem en N., uit elkaar drijft.
NIJMEGEN IS BETER
JORIS VAN GEEL “Ik denk zeker dat het Modekwartier een kans heeft. Ik hoop wel dat er nog meer ondernemers naar Klarendal zullen komen. Het begint nu een mooie mix te worden, dat vergroot de kans van slagen. Natuurlijk hoop ik dat er nog geïnvesteerd gaat worden om nieuwe ondernemingen een kans te bieden. Dat er nog wat plekken bij komen waar de bezoeker een leuke winkel- en snuffelervaring kan hebben...” 77 Models; modellenbureau Klarendalseweg 2
DOOR TON GRAFFELMANS
NAK #01, 2012
SJORS VERSTAPPEN IKEA, IKENEE Over de Ikea is al zoveel gezegd daarom besloot Sjors Verstappen er nog maar eens een voorstelling over te maken, want het blijft natuurlijk om te gieren dat ze daar boekenkasten verkopen die Billy heten. Hallo!! Dat is een naam voor mensen!! Ook dit keer zal Sjors Verstappen weer trachten live op het podium een Ikea-meubel in elkaar te zetten maar dat lukt hem dan niet en hij denkt dan dat dat aan de Ikea ligt maar die handleidingen zijn super duidelijk dus eigenlijk is Sjors Verstappen zelf gewoon een enorme mongool.
Daar was enig gemor over bij het Arnhemse team: de slam stond gepland op een tijdstip dat er tussen Arnhem en Nijmegen geen treinen meer rijden. In het holst van de nacht. Angst voor supportersrellen? Nijmeegse teamcaptain Dennis Gaens: “Nah. Zo’n battle hoort op het einde. Mooi sluitstuk.” HOL VAN DE LEEUW Dat klopt. De battle was het einde van de topavond van literatuurfestival Wintertuin in het Nijmeegse theater de Lindenberg. Het hol van de leeuw, voor het Arnhemse team. Ze zaten er voor aanvang in de artiestenfoyer dan ook wat bedremmeld bij. Jibbe had een voorgevoel: “Als het maar een beetje over de inhoud gaat. Als de uitkomst wordt bepaald door een applausmeter zijn we de lul.” EERSTE KLAP De eerste klap kwam van de
Nijmeegse Hanneke Hendrix. Die vertelde over die ene keer dat ze in Arnhem was gaan stappen en maar snel weer naar Nijmegen was gevlucht: “Kom maar hier. Hier is het goed. De Arnhemmers kunnen het dan wel ontkennen, maar diep in hun hart weten zij ook wel dat iedereen hier thuis hoort. Want de Nijmeegse kroegen houden ook van de zondaars. En zelfs van mensen uit Arnhem.” KOM TOG NS KLEUR! Indruk maakte het optreden van de Arnhemmer Frank van der Mee. Zonder microfoon, want dat heeft de echte Ernemmer niet nodig. Hij kreeg het publiek stil met teksten recht uit de fabrieken van Arnhem: “Meer poesie heb Ernem nie nodig, vèur n Ernemmer n gevoelige snèur, klootzak kom tog ns klèur. Ernem nie groots, maar onder gelijken tog nie erm. Ernem; dan weer koud, dan weer werm. Ze laat zig nie voruit douwe. Ernem; slopen zonde bouwe!” AFTROEVEN Er was wel iets van een soort jurering, maar het kolkte inmiddels in de zaal. En er was iets van een soort indeling in rondes, maar ook dat deed er weinig meer toe. Het
draaide uit op een lekker potje teksttroeven en aftroeven en ja, Nijmegen won. Deze keer. En alleen door die applausmeter. Onze twee steden, ze zullen wel nooit knusjes in één bed terechtkomen. Zelf hou ik het bij de constatering van mijn 84-jarige vader. Die woont in Nijmegen en heeft niet veel op met literatuur. Hij komt wel graag naar Arnhem: “Bij jullie zijn de vrouwen mooier.” De battle werd gehouden op 24 november 2012. Voor Arnhem traden aan: teamcaptain Martijn Brugman en schrijvers Jibbe Willems (‘De meisjes uit het zuiden zijn zompig’), Jesse Laport, Loes van Beuningen, Frank van der Mee. Voor Nijmegen: teamcaptain Dennis Gaens; schrijvers Willem Claassen, Hanneke Hendrix, Ilse Schaminée (‘Arnhem: waar mannen jongetjes blijven’), Wout Waanders, Johan Roos. De presentatie was van Xavier Teerling (hemd en das in Vitessekleuren, de sokken in de kleuren van NEC). Tussenstand: Arnhem-Nijmegen 0-1. We kijken uit naar de tweede helft, ditmaal op Arnhemse bodem!
ROSANNE BERGSMA “Ik ga er wel van uit. Ik wil de komende jaren graag naam maken met mijn atelier. Dan lijkt het me niet handig om snel weer te verhuizen. Het hangt wel een beetje af van de groei van mijn bedrijf. En hoe het aanslaat. En mocht het hier niet lopen, ga ik het elders zoeken.” Atelier Rosanne Bergsma schoenontwerp, atelier en winkel Klarendalseweg 397
Richard Derks, Arnhemmer
Tenminste, als we de Nijmeegse deelnemers aan de literaire ‘battle’ tussen Arnhem en Nijmegen mogen geloven. Ze wonnen nipt, de Nijmeegse schrijvers en dichters, maar alleen met forse hulp van het Nijmeegse thuispubliek.
17
Nu ben ik niet bang aangelegd en zie ik eetlust in een meisje graag, maar liever niet verdwijn ik, natgezweet en leeggevreeën, in een Nijmeegs meisjesmaag.
ANNE MARIE VAN DER BURGHT “Jazeker. Ik voel me hier prima thuis met m’n onderneming. Ik kan m’n bedrijf en de winkel nog naar hartenlust uitbreiden en ontwikkelen...” mariemarie; mode en interieur Klarendalseweg 528
DIRK-JAN KORTSCHOT & MARCEL DE LEEUW “Het Modekwartier is levenskrachtig! Het is een wijk in ontwikkeling en aan de sfeer proef je dat het hier staat te gebeuren. Natuurlijk zijn er tal van factoren waarover je kan twisten. Over het aanbod, de openingstijden, de bereikbaarheid... Maar we hebben zeker het voornemen om hier de komende 5 jaar te blijven! Misschien zou ruimtegebrek een reden kunnen zijn om te vertrekken. Maar dan nog zouden we hier willen werken en wonen!” De Hoedenmaker; atelier en winkel Klarendalseweg 32
LÉONIE MIZÉE & WILLIAM VAN DOORN “Ja. Als de aantrekkingskracht van het gebied blijft groeien zoals nu en de verkopen in de d etailhandel storten niet nog verder in dan blijven we zitten!” Froufrou’s; vintage en mode, winkel Hommelstraat 73-77
NAK #01, 2012
16
“En de meisjes uit het zuiden zijn zompig, zij kijken sponzig uit hun ogen en vreten als tarantula’s hun partner na de paring op.”
Beeldenstorm Ton Schulte
DOOR TON GRAFFELMANS
FILMHUIS: SOLACE Werkloze kunstenaar keert terug naar zijn geboortedorp waar hij bij een uitvaartonderneming gaat werken. Hij moet overledenen toonbaar maken voor hun begrafenis: wat macaber lijkt, blijkt onverwacht troostrijk en waardevol. Maar helaas raakt dan toch iedereen weer depressief en gaat dood.
NOW YOUR LAUGHING Donkerzwart drama van de maker van Huray huray over een driehoeksverhouding tussen twee zussen en een depressieve man. Uiteindelijk raken ook de twee zussen depressief en gaat iedereen dood. Al 43 weken in de grote zaal maar ze blijven gewoon stug volhouden ondanks dat niemand hem wil zien!
DIRTY ROTTEN TOWN Fraai gefotografeerde fabel over een spookdorp waar sinds 1976 geen reet gebeurd, en waar kapot oude mannetjes de hele dag buiten op een bankje zitten te dutten - totdat de komst van een jonge fotografe verandering brengt. Iedereen raakt depressief en gaat dood.
Er staan meer dan 300 beelden in Arnhem. Wat moeten we daar allemaal mee? Kun je ‘oude’ beelden weghalen als we er op uitgekeken zijn? In tijden van duurzaamheid en hergebruik gaat Ton Schulte (CASA) op pad om Arnhemse ‘kunst in de openbare ruimte’ de maat te nemen. Mag het blijven, moet het weg of kunnen we er nog wat leuks mee doen?
WAT IS GERANIUM SESSIES? “Geranium Sessies houdt in dat we in leegstaande ruimtes een muzikant of band een liedje laten spelen. Dat nemen we op en we monteren er een filmische video van die we online zetten op onze website en op facebook. Een simpel idee, zoals er al veel van dit soort sessies worden opgenomen. Bijvoorbeeld de Black Cab Sessions. Maar onze rode draad is dat we het in leegstaande ruimtes/etalages opnemen. Hiermee benutten we de leegstand op een creatieve, inspirerende manier. We komen op plekken die voor veel mensen gesloten blijven, wat natuurlijk spannend is. En daarbij zoeken we de juiste setting voor een bepaalde artiest. Hoewel we van de zomer pas begonnen zijn met dit project komt er al veel op ons af. Artiesten die willen spelen. Makelaars of vastgoedbeheerders die hun ruimtes aanbieden. We worden dus een soort matchmaker, maar op een manier waarin we helemaal vrij zijn om te doen wat we leuk vinden. Het is voor ons ook als experiment begonnen, maar inmiddels wordt het iets wat zich al aardig goed manifesteert in Arnhem. Het draagt zijn steentje bij aan het culturele klimaat.”
NAK #01, 2012
WAAROM ZIJN JULLIE MET GERANIUM SESSIES BEGONNEN? “Op muzikaal gebied gebeurt er tegenwoordig erg veel in Arnhem. Het begint weer te bruisen en dat is goed! Arnhemse muzikanten laten van zich horen en ook speelt er natuurlijk veel goeds van buiten Arnhem in de stad zelf. Omdat we zelf genieten van exclusieve sessie-opnames die je online tegenkomt leek het ons een goed plan om een gezamenlijk zij-project te starten. Met als resultaat de Geranium Sessies. We vragen de muzikanten om een liedje te spelen dat voor hen bijzonder is. Een beetje volgens het hit and run-principe. Vaak staat het er in éém take op en doen we nog één of twee takes voor de zekerheid. Maar we kiezen de beste eruit. We doen alles zelf volgens de DIY-mentaliteit en bottom-up approach, zodat het leuk blijft om te doen. Voor ons is het bijzonder om muzikanten te mogen filmen die we zelf erg goed vinden tijdens, in principe, een privé-concertje. Elke keer is het weer kippevel als het liedje is afgelopen en de beelden en het geluid er retegoed op staan.” WELKE ARTIEST STAAT OP JULLIE VERLANGLIJSTJE? “Omdat we met z’n tweeën zijn twee namen: Carice van Houten en M. Ward. Maar tegen Damien Jurado, Hospital Bombers (lukte helaas niet een tijdje terug), Bowerbirds, Moss, Anne Soldaat, Morrissey zeggen we ook geen nee. Dat wil niet zeggen dat we alleen van deze genres opnames willen maken. Onlangs hebben we met Hybridpackaging een sessie op het dak van een leegstaand gebouw opgenomen. De buren kwamen letterlijk na dertig seconden al aangerend of we die Duitse marsmuziek niet uit wilde zetten. Na wat overtuigende woorden en de belofte dat het na vijf minuten klaar zou zijn hielden ze hun mond. Het is dus iets heel anders dan de singersongwriters die we filmden, maar het breekt en geeft een contrast met de rest. Daardoor blijft het concept Geranium Sessie fris en eigenwijs.” » www.geraniumsessies.nl
- Dat is de titel van je rubriek. - Dus… - We dachten: leuk om die vraag aan Ton Graffelmans zelf voor te leggen. - Jaja, nou ik blijf over het algemeen liever thuis. Samen met het vrouwtje. Bruno, godverdomme… nee he… Bruno! Bruno!!!! - Ton? Hallo Ton? - Ja, luister, bel later terug… Niet doen Bruno. Af. AF! Ja sorry, de hond, hij… bel later terug ok… Bruno. Nee toch? NEE!!!
19
18
Nieuw in de NAK: uittips van Ton Graffelmans. Om deze Arnhemse cultuurliefhebber wat beter te leren kennen een kort telefonisch interview.
De Arnhemse muziekliefhebber heeft een nieuw online podium om naar te kijken en luisteren: Geranium Sessies. Geranium Sessies is onlangs als hobby-project ontstaan vanuit de gedachte om iets met de schrijnende leegstand in de stad te doen en om de bloeiende muziekscene in Arnhem te laten zien. De NAK sprak met William van Giessen & Jeroen Schoonderbeek, de initiatiefnemers van Geranium Sessies.
V/D
STAD
Kort interview met Ton Graffelmans
- Met Ton Graffelmans. - Ja hallo Ton. De NAK hier. Hoe is het met je? - Matig. M’n Mechelse herder is aan de diarree. Het is een verschrikkelijke bende hier. Ik denk dat hij weer aan de hond van de buren heeft zitten snuffelen. Een Maltezer. Kan hij niet vanaf blijven. Best ook een lekker… Nee Bruno. Niet daar. Niet daar!! Sorry hoor, ik moet even… Ja hier ben ik weer. Dat was godverdomme vol op de bank. Ik ga nu… ik pak een handdoek… en dan… gatverdamme. Wat was je vraag ook alweer? - Hoe het met je gaat. - Ja nou, niet zo dus op dit moment. Bruno? Bruno? NEE!! - Gaat het? - Ja, het lukt wel… met die handdoek… hier nog even… zo… ja. - Je bent een cultuurliefhebber. Hoe is dat ontstaan? - Hoho, het gaat wel wat verder dan liefhebberij hoor. Het is simpel gezegd mijn vak. Ik ben professioneel figurant. Al 22 jaar. - Oh, we wisten helemaal niet dat je daar je beroep van kunt maken Ton. We dachten eerder dat het meer een hob… - Ho! Wilde je nu soms ‘hobby’ zeggen? - Ja, nee Ton, luister, we bedoelen eigenlijk… dat je… nou goed… een andere vraag. Uit of thuis? - Hoe bedoel je?
HERT
(Hier stopt het interview omdat Ton dus de verbinding verbrak.)
LEUKS IN ARNHEM-WOORDZOEKER I E K T D G T L G R N V A U K E I J O O F O X G P
C H R K A U J P O M K J C X Q R L U P P G H M L E
U C T D A K Y G W K E M D G T F W A A M S A L H O
T V E D V W M H E F A E T F A F T R W X N I V Z G
H V S I D W M R B E M T U C H I A D N Q S L R L A
V N P J D C U L U A X C I Y G D X B B H V I M S A
E G F X T F L D L Y U N C E I W P L R T Q A N W F
Z I W E P L X L N P G L R J S K L R K I T A S K R
A R Z P K T E G I P Q S S A I P U R T J K R D P K
S X X N I M V A A H H U O Y A T A Y L Z X N H J X
W L G I O Y B G H A R X Z Y G M K T S Q U H G V N
E A O E G U E B K K U A D Y E V X W I B O E E K D
NAAR ALLE WAARSCHIJNLIJKHEID
S E R O R S I E I W Z H G D X O C P N E V M W X C
P E B E H A I F U F C O A U K B F W V I G W S M L
IN DE VOLGENDE NAK
E X D K C C N G O E U K P D S L D F D W I A G A U
A N C Y L N S I F W U O I X Z S A X J L T S N J B
K Q Y B H O D H U H U T C M O M G J C N O G I R O
D V S E J S V H C M A R P Y P Z S O A E W E N E O
F I K L Z U Y E W T S A N W R P C C J P C H 0 M S
R B O H J C Y A T T U E Q T D X H S B F B T K A T
J D M A L K C O P M X D S W A T O Y Y K K B U K P
W A B M H W X M S A I C W S K P T Z Y A I U F S O
Y N J E W K C Z A A G U J E I P E H C F H G I I O
G H X L U E X N C T W D R H N E L F L Y B T A U L
A A M S H C F X E A H K O W N G S P M H V S Y H H
AMP AMP ARNHEMWASGEHT ARNHEMWASGEHT ASWESPEAK ASWESPEAK BELHAMELS BELHAMELS CLUBOOSTPOOL CLUBOOSTPOOL DAGSCHOTEL DAGSCHOTEL DEMALLEMOERE DEMALLEMOERE FABRIK FABRIK FACINGPAGES FACINGPAGES GERANIUMSESSIES GERANIUMSESSIES HUISKAMERJAM HUISKAMERJAM KADEMARKT KADEMARKT KONINGSWEG KONINGSWEG LOKATIESPATIE LOKATIESPATIE NACHTKERK NACHTKERK NEWDUTCHSCHOOL NEWDUTCHSCHOOL PARADIJS PARADIJS RUIMTEVOLK RUIMTEVOLK SUGARHILL SUGARHILL TAPE TAPE TIGERSHAKE TIGERSHAKE WILCO WILCO
8BAHN TERUG IN ARNHEM HEMELSE PLANNEN VOOR HET PARADIJS POPUPPEN BIJ DE POPUPKLUP O.P.A.IS DOOD NIEUWE REPORTAGE VAN KOOLWIJK & GIPMAN IETS OVER EEN PIN-UP-KALENDER
Aan de A12 richting Arnhem staat een eenzaam bronstig edelhert. Zijn lokroep loeit als een sirene over de heidevelden. Met succes. Enkele kilometers verderop komen een paar hinden nieuwsgierig uit de bosschages zetten. Voorbij deze borden weet je dat het menens wordt.
De flauwe Utrechtse Heuvelrug ligt achter je, hier begint het echte werk: de Veluwe, Neerlands enige echte natuurgebied. Arnhem vormt vanouds de portal tot deze woeste gronden. Sterker nog, het groen komt gewoonweg de stad in stromen. Geen wonder dat herten hier deel uitmaken van het straatbeeld. Zo tooide een stoere snorstok van kunstenaarscollectief G.A.N.G. uitdagend de busterminal van het station. Deze lokale variant op de Osborne-stier markeert op de A12 als Arnhemse piketpaal de grens met Westervoort, het Veluws massief op de achtergrond. Er zijn zelfs twee verdwaalde exemplaren formaat bambi bij Schuytgraaf gesignaleerd,
waar zij – totaal misplaatst – de ondankbare functie van rotondekunst vervullen. Toch het meest lullige lot dat een kunstwerk kan overkomen. Het kan beter. Op het Willemsplein staat sinds 1954 Le Grand Cerf van de Franse beeldhouwer Pompon. Dit gestileerde bronzen beeld is een relict van een van de eerste Sonsbeektentoonstellingen, die vlak na de oorlog werden georganiseerd om Arnhem weer als culturele en vooral toeristische trekpleister op de kaart te zetten. Het hert van Pompon werd binnen no time een icoon. Bewijs daarvoor zijn de vele ansichtkaarten en VVV gidsen uit die jaren waarop het trots is afgebeeld. Arnhemmers
zelf noemden het beeld liefkozend de bok van De Boer, naar de eigenaar van het nabij gelegen Grand Café Royal. Het hert was met recht het ‘hert’ van de stad. Van die liefde is weinig meer over. Inmiddels is ook Le Grande Cerf gedegradeerd tot rotondekunst. Daarvoor hoefde het niet eens verplaatst te worden. Het eens zo royale Willemsplein is door een infrastructurele herstructurering gekrompen tot groenbak. Hierbij werd ook het hert verpoot. Waar hij voorheen als vooruitgeschoven post van de Veluwe, een kijkje in de stad kwam nemen, staat hij nu – totaal misplaatst – te staren voor de Zijpse
Poort, staart tussen de benen, verlangend naar woeste gronden. Je hoort vaak dat Arnhemmers zo weinig trots zijn op hun stad. Het trauma van de oorlog wordt daarbij vaak van stal gehaald. Bladerend door toeristengidsjes uit de jaren vijftig en zestig is hiervan echter niets van te merken. De stad blaakte juist van zelfvertrouwen. Het wordt daarom hoog tijd het hert van Pompon in ere te herstellen als het fiere ‘hert’ van de stad. Een fysieke draai van 180 graden is daarvoor de essentiële eerste stap. Misschien dat het de Arnhemmers ook mentaal op weg helpt.
NAK #01, 2012
BIJZONDERE OPNAMES IN LEEGSTAANDE RUIMTES
Open Deuren Fabriek
G. Slochteren
Slagerij Van Gorp
HARRY * KAPPERS
Voor het betere paardenvlees!
He Krikke, Komen die hoeren nog eens terug? x Gertje
Mijn naam is Evelyn. Ik ben gemiddeld zijn in hoogte en eerlijk in teint, ben een liefdevolle, romantische en zorgzame engel. Ik zag je e-mail, internet echt, is rustig interessant voor mij, dan heb ik besloten om contact met u opnemen. Ik wil echt een goede relatie met je te hebben. Ik zal graag willen dat u contact met mij op ware deze e-mail, Naast Ik heb een speciaal iets wat ik wil met u te bespreken dus even contact met mij op, Ik hoop snel van u te horen. Ik stuur mijn prachtige foto’s aan u en u ook meer vertellen over mijn zelf. Ik weet dat leeftijd geen belemmering voor onze relatie, wat ik nodig heb is jouw liefde en zorg. Ik geef je mijn beste, bye voor nu. zorg van Evelyn.
Wereldproblematiek Ik maak me alleen nog zorgen over de opwarming van de diepvriespizza. » lsvnbnngn.blogspot.nl
“KAZIG!” Uw kaasfondue-specialist
HOBBYCAVIAFOKKERIJ ‘FURRY FRIENDS’ euse! Nu met gratis tond Ambitieuze Meisjes
S
HN
EJO
TI AND T I U
S
Cool zijn is geen illusie voor de mensen die te cool zijn om überhaupt cool gevonden te willen worden. » lsvnbnngn.blogspot.nl
HUIZINGA MAKELAARS
Bij NAK is de vrijheid van meningsuiting gewoon te koop Een gratis krant. Zonder advertenties. Zonder subsidie. Dat kan toch niet? Nee inderdaad dat kan niet. Of nou ja, dat kan één keer. Want deze eerste editie hebben we uit onze eigen zakken gelapt. Om die reden zullen in de komende edities wel advertenties staan. En we gooien deze achterkant in de verkoop!
Is deze rustieke vrijstaande woning direct aan de snelweg iets voor u? Bel ons dan snel!
Ko Gerritsen
Arnhems nieuwste literaire sensatie
We hebben 54 plekken van 4 bij 4 centimeter beschikbaar. Vul op naar eigen inzicht. Steunprijs: 50 euro. Totaalopbrengst: 2700 euro (waarmee we de drukker kunnen betalen).
HOCKEYCLUB ‘HET STOKKIE’ ZOEKT NIEUWE TEAMLEDEN. MELD JE AAN!
Henk, gefeliciteerd met je 39e verjaardag! KOM BIJ ONZE SNELDICHTVERENIGING ‘HET LAATSTE WOORD’ “Wij Waler wezen wilden wel witte wollen wanten wassen, wisten wij waar warm water was!”
ER! EEN KAM IK ZOEK mij uit de Wie kanelpen? brand h
Dus: Koop meerdere blokjes, of als 50 euro je teveel is, 1 blokje met je buren samen.
r: Mail naa vista.com ver@alta Edgar.Be
Gewoon te bestellen via: info@ok-parking.nl
Tok tok tok. Stop je kind bij ons in ‘t hok. Kindercreche ‘het Dooiertje’
I WOULD DO ANYTHING FOR LOVE
Hoi Ik weet dat je dol bent op aanbiedingen en vandaag is jouw geluksdag! Ik zou je graag persoonlijk de kans willen geven om jouw eerste stortingen bij het S-P Casino te verdrievoudigen met een 200% Welkomst Bonus. Dus als je GIGANTISCH wilt winnen, zorg dan dat je de bonus ten volle benut aangezien het niet voor eeuwig duurt. Al dat je hoeft te doen om jouw lucratieve bonus te pakken is op de onderstaande link te klikken en je zult automatisch deelnemen aan dit speciale aanbod.
GROETJES VAN JE CUPCAKEJE
Visit Casino -> www.oextralifevipsp.pl/ Speel vandaag en win groots.
Inspiratiespreuk v/d maand:
SINGERSONGWRITER UIT ARNHEM LUISTER OP: ESK-ESQUE.BANDCAMP.COM
Laat de kraaien der wanhoop boven uw heofd cirkelen, maar laat ze niet in uw haar nestelen.
Door dit benauwde weer weet ik hoe het moet voelen voor mijn broertje als iemand zijn internetzoekgeschiedenis zou voorlezen aan vrienden en familie. » lsvnbnngn.blogspot.nl