Pensioenbelangen 4 - 2015 by Superpulp

Van de voorzitter

Pensioen belangen

TIJDSCHRIFT VAN DE NEDERLANDSE BOND VOOR PENSIOENBELANGEN

“ ”

NUMMER 4, JAARGANG 78 • AUGUSTUS 2015

quote

Sfeer proeven in de Tweede Kamer P.34

"Vertrouwen terugwinnen is grootste uitdaging"

Interview Gijs van Dijk (FNV) P. 10

Gemeenten teruggefloten over korten huishoudelijke hulp P.16

Ja, vijf keer beter uit met Stella!

* Garantie op locatie in Nederland , excl. Waddeneilanden. Bij normaal gebruik en onderhoud op accu en motorpakket twee jaar garantie. Prijswijzigingen, druk en zetfouten voorbehouden. Actie geldig tot zaterdag 3 oktober a.s.

• • • • •

5 jaar garantie 5 dagen levertijd * Gratis demo en service bij u thuis Laagste prijs Nederlands kwaliteitsproduct

weljnuatot

35%

1539,-

korting!

E-bikes tijdelijk v.a.

999,-

Arturo Steps Vicenza Nero

NIEUW

Limited edition

Nieuwe showroom: Oosteinderweg 90 in Nunspeet ma-vr 8:30-17:30 za 9:00-17:00

Ja, ik wil graag de GRATIS gratis brochure Dhr

Mevr

Naam

Adres Postcode/Plaats Telefoon Email Stuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

1508-Pensioenbelangen

Allegra NIEUW

De grootste en beste e-bike specialist van Nederland

Maak een proefrit in Nunspeet of in uw eigen straat

Stella is gekozen door de ANWB als de beste Elektrische Fiets tot € 2000,-. Plus magazine E-bike test heeft ons met 5 sterren gekozen als groepswinnaar. Geen wonder, want we maken gebruik van de beste materialen, zoals AXA sloten, schakelsysteem van Shimano, kettingkasten van Hesling, Schwalbe banden en de elektronica van Samsung. Bovendien heeft een Stella de sterkste motor met een actieradius tot wel 110 KM! Wilt u een elegante, stoere, hippe, klassieke of een tijdloze Stella. Of één met een lage instap? Op onze nieuwe website stellafietsen.nl ziet u ze allemaal.

Op ons hoofdkantoor in Nunspeet bent u van harte welkom om onze geweldige e-bikes te testen. Maar we komen ook graag naar u toe met een van onze 45 mobiele teams. Dat doen we omdat we ervan overtuigd zijn dat u geen betere kunt vinden. En al helemaal niet voor een betere prijs. We zijn niet voor niets het snelst groeiende merk in Nederland. Bel 0341 - 25 22 66 voor een vrijblijvende proefrit (zonder enige kosten). Of vraag eerst de brochure aan per telefoon of met de bon. Op stellafietsen.nl vindt u alle informatie. Kortom: ja, u bent gewoon vijf keer beter uit met Stella

Van de redactie

U kunt op ons blijven rekenen – U heeft natuurlijk gemerkt dat wij de afgelopen tijd een modernisering van ons blad hebben ingezet. De vormgeving is frisser, maar ook de inhoud is levendiger.

Wij hebben daarbij gesteund op een hoofdredacteur die wij van buitenaf hadden aangetrokken: Michiel Huisman. Michiel is erin geslaagd in korte tijd veel te veranderen. Door omstandigheden die buiten onze invloed liggen, maar die we ook Michiel persoonlijk niet kunnen aanrekenen, moeten wij echter al weer afscheid nemen van elkaar. De komende maanden zullen wij met een nieuwe hoofdredacteur de weg vervolgen die wij hebben ingezet. Dit magazine moet informatief zijn, maar ook verstrooiing bieden. De artikelen moeten kort en duidelijk zijn. De onderwerpen relevant voor onze leden. Het gaat dan bijvoorbeeld over het pensioenstelsel, de koopkracht van ouderen en de ontwikkeling van de zorg. Hoewel er veel verandert in de wereld van het pensioen en de ouderenzorg, willen wij toch niet te veel een zorgelijke toon aanslaan. Wij denken niet dat onze leden er baat bij hebben, dat wij de ongunstige

wending die zich vooral in de politiek over deze onderwerpen voordoet verder aanscherpen. Wij leven immers altijd nog in een van de prettigste landen van de wereld, ook als het om ouderen gaat. Al wordt er aan ons pensioen getornd, het Nederlandse stelsel is nog altijd voorbeeldig. Maar we blijven wel kritisch. Nederland is ook een land waar je als oudere voor je rechten moet opkomen, omdat niemand anders dat doet. De polder werkt dankzij de invloed die velen in die polder hebben op de besluitvorming. Als je er niet bij zit, dan wordt er zonder jou beslist en dan zijn je belangen niet verzekerd. U kunt op ons blijven rekenen. —

AUTEUR: ROB DE BROUWER

“

Nederland is ook een land waar je als oudere voor je rechten moet opkomen, omdat niemand anders dat doet.

”

Inhoudsopgave U kunt op ons blijven rekenen –3–

Welk probleem lossen we nu op? –6–

KNVG zet nieuwe toon –7–

Nieuwe cao ambtenaren: sigaar uit de pensioendoos? –8–

Uit de media –9–

Keihard werken aan vertrouwen

Het vertrouwen in ons pensioenstelsel staat zwaar onder druk, stelt Gijs van Dijk. “Werkenden zijn erg sceptisch over hun pensioenfonds en ons kabinet. Dit wantrouwen zal het debat over een nieuw stelsel belasten”

– 10 –

Koopkracht ouderen hardst achteruit

Ouderen zijn het hardst getroffen door de financiële crisis. Hun koopkracht is het meest achteruit gegaan, blijkt uit onderzoek van ANBO. En het einde is nog niet in zicht.

– 14 –

Gemeenten korten te makkelijk op hulp

Gemeenten besluiten te makkelijk over het intrekken of verminderen van het aantal uren eenvoudige huishoudelijke hulp. Ze doen geen onderzoek en versturen geen beschikkingen. Veel bezwaarschriften zijn al gegrond verklaard

– 16 –

Bezuinigingen langdurige zorg niet goed onderbouwd

De Algemene Rekenkamer stelt dat het kabinet te weinig invloed heeft op de factoren die het gebruik van de langdurige zorg bepalen. Het is dan ook de vraag of de begrote bezuinigingen realistisch zijn.

– 18 –

Geen achterkamertjesoverleg

Onze auteur Roelof Jan Mulder bezocht de Tweede Kamer tijdens een discussie over het nieuwe belastingstelsel. Gedrag en gebaren zeggen meer dan 1.000 woorden. Een sfeerimpressie.

– 20 –

Langer, gelukkig & gezond leven: Blue Zones – 22 –

Regels

(Memoires van een actuaris)

– 23 –

Een mokerslag voor gepensioneerden (Column Hasko van Dalen)

– 24 –

Audrey’s Delicasa: Een heerlijk zomertoetje – 25 –

Kruiswoordpuzzel – 26 –

Cryptogram – 27 –

Pas verschenen – 28 –

Koopkracht gepensioneerden daalt verder in 2016 – 29 –

Uit de media – 30 –

Lezers reageren heftig op indexatiedrempels – 31 –

Artikel over toekomst ouderen maakt veel los

We ontvingen ontzettend veel reacties op het artikel van Pierre Thijssen in het vorige nummer. Een compilatie van alle reacties.

– 32 –

Effect van het nieuwe financieel toetsingskader – 35 –

Regering haalt herstelplan ABP onderuit – 36 –

Colofon + aanmeldingsbon nieuwe leden – 39 –

Van de voorzitter

Welk probleem lossen we nu op?

– Ik denk dat ik niets nieuws zeg, als ik beweer dat de bemoeienis van de overheid met het onderwijs niet geleid heeft tot een voortreffelijk onderwijsstelsel. Er zijn drie oorzaken waarom het onderwijsstelsel in Nederland ontspoord is. Het Ministerie van Onderwijs staat op te grote afstand van de praktijk van alledag. De automatische reactie van ministers, staatssecretarissen en ambtenaren op vermeende of echte problemen is het maken van regels. En de politieke activiteit rond het onderwijs is instabiel. Elke regering, elke kamercommissie van Onderwijs en elk individueel kamerlid die Onderwijs in zijn of haar portefeuille heeft moet scoren. Ongemerkt wordt verandering om de verandering belangrijker dan verbetering. De politiek laat zich daarbij adviseren door specialisten die hiervan hun broodwinning maken en niet door de mensen in het veld die het echt weten.

nemers speelt en dat een belangrijk onderdeel is van de arbeidsvoorwaarden, genationaliseerd?

Extra verplichtingen Ik neem u even bij de hand als het gaat om de gevolgen voor de pensioenfondROB DE BROUWER sen van de laatste twee maatregelen: het nieuwe financiële toetsingskader en het aanpassen van de rekenrente voor de lange termijn. In Nederland is op dit moment ongeveer € 1.200 Na 2006 ging het mis miljard bij elkaar gespaard in pensioenfondsen. De Waarom schrijf ik dit? Omdat er precies hetzelfde dekkingsgraad, dat wil zeggen de verhouding tussen dreigt te gebeuren met het Nederlandse pensioensteldat vermogen en de verplichtingen, was eind 2014 sel. Tientallen jaren is het pensioenstelsel met rust 108%. Dat wil zeggen dat pensioenfondsen eind 2014 gelaten. De Pensioen- en Spaarfondsenwet uit 1952 € 100 miljard méér beschikbare middelen in bezit was voldoende om het aanvullend pensioen wettelijk hadden, dan nodig was om aan al hun verplichtingen te regelen. te voldoen. Na 2006 is het misgegaan. De inkt van het StaatsMet de oude regels hadden pensioenfondsen met blad, waar de Pensioenwet die in 2007 in werking trad zo’n dekkingsgraad gedeeltelijk mogen indexeren. werd gepubliceerd, was nog niet droog of de finanMaar per 1 januari 2015 werd de grens gelegd op 110% ciële crisis brak uit. Sindsdien is er een plan geweest dekkingsgraad. Daaronder mogen ze niet indexeren. voor de invoering van een zogenaamd reëel stelsel, De fondsen moesten, met andere woorden, nationaal dat we gelukkig hebben kunnen tegenhouden. gezien een extra reserve van € 55 miljard aanlegDaarna kwam er een nationale pensioendialoog. gen alvorens (deels) te mogen indexeren. Volledige De regels voor het financiële toetsingskader werden indexatie is pas toegestaan bij een dekkingsgraad verscherpt. En onlangs heeft De Nederlandsche Bank van ongeveer 125%, afhankelijk van de samenstelling de rekenrente verlaagd waardoor de premie omhoog van het vermogen. Nationaal gezien: er moet € 275 moet en de dekkingsgraad omlaag gaat. miljard méér in de pot zitten dan nodig voor alle verTegelijkertijd heeft staatssecretaris Klijnsma de plichtingen om tot volledige indexatie over te gaan. contouren van een nieuw stelsel gepubliceerd. De En inhaalindexatie is nog weer veel moeilijker. doorsneepremie gaat op de schop en de pensioenfondDaar overheen komt nu de nieuwe rekenrente. sen kunnen worden omgezet in persoonlijke pensiOver de komende vijf jaar holt die nieuwe rekenrente oenpotjes. Lang leve het individualisme! de dekkingsgraad uit met 15 procentpunt. Dat is nog De belangrijkste vraag, die niet wordt gesteld is: eens extra € 165 miljard! En De Nederlandsche Bank voor welk probleem is dit een oplossing? Wat was er maar klagen dat we in Nederland te veel sparen en te eigenlijk mis met het oude stelsel? Waarom wordt weinig consumeren. — een privaat stelsel, dat tussen werkgevers en werk-

KNVG

KNVG zet nieuwe toon –

Zoals onze lezers inmiddels wel weten, is de NBP lid van de Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden, de KNVG. Deze koepel, onder voorzitterschap van de altijd actieve Martin van Rooijen, vroeger staatssecretaris van Financiën en nu lid van de Eerste Kamer voor 50plus, heeft het laatste jaar een draai gemaakt in zijn activiteiten.

Op basis van adviezen van deskundigen, waaronder Ton Verlind die bekendheid verwierf op televisie in actualiteitenprogramma’s, is een nieuw communicatiebeleid vastgesteld. Verlind schetste een beeld van de media van een ratrace om de aandacht, waarbij de genuanceerde en analytische aanpak van ingewikkelde dossiers het niet goed doet. En het pensioenstelsel is een ingewikkeld dossier. Wat het goed doet, is slecht of gewelddadig nieuws, spektakel, maar ook ontroering en angst of onrust. Verlind maakt ons duidelijk dat het pensioen onderdeel is van een proces van framing. Er wordt een sterk, maar overdreven beeld neergezet, dat vervolgens dominant wordt in de publieke opinie. Het nieuws wordt gelabeld. Bekende labels zijn bijvoorbeeld managers zijn graaiers, politici zijn zakkenvullers en gepensioneerden zijn profiteurs. Het pensioenframe is ongunstig voor de argumenten die wij als NBP en als KNVG naar voren brengen. Volgens deze oppervlakkige en onjuiste opvattingen is het pensioenstelsel ouderwets, zorgen ouderen goed voor zichzelf en betalen jongeren de rekening. Aan de hand van deze discussie heeft KNVG een nieuwe koers geformuleerd. De belangrijkste conclusies zijn dat we meer gebruik moeten maken van nieuwe media en dat we urgentie en massa moeten creëren. Massa zorgt voor politieke betekenis. De communicatie moet meer van defensief naar offensief.

Dat heeft ertoe geleid dat de afgelopen maanden een aantal initiatieven zijn genomen: • radioreclame in de aanloop naar de verkiezingen voor de Provinciale Staten • een website: www.pensioenleugen.nl waar op niet mis te verstane wijze commentaar wordt geleverd op alles wat de regering en de kamerleden zeggen over het pensioenstelsel • een website www.loonvoorlater.nl met min of meer hetzelfde doel. Beide websites kennen ook blogs waaraan je kunt deelnemen via Facebook of door te twitteren. • op 22 juni werd een minisymposium georganiseerd waarbij twee onderwerpen aan de orde kwamen: de toekomst van het pensioenstelsel, nu Staatssecretaris Klijnsma daarvoor plannen heeft gepubliceerd en de plannen van de regering voor herziening van het belastingstelsel. Met alles wat er nog staat aan te komen voor ons pensioen heeft de KNVG voorlopig haar handen vol. De toon is gezet. —

Verenigingsnieuws

Nieuwe cao ambtenaren: sigaar uit de pensioendoos? – Wij werden de afgelopen weken opgeschrikt door berichten over een akkoord dat de regering had bereikt met een aantal vakbonden over loonsverhogingen in 2015 en 2016. Niet zozeer opgeschrikt door het feit dat de overheid de ambtenarenlonen na vier jaar eindelijk weer verhoogd. Maar opgeschrikt door de mededeling dat een deel van die verhoging afkomstig zou zijn van het pensioenfonds.

AUTEUR: ROB DE BROUWER

Doet de regering nu wéér een greep in de kas van het ABP? Eerst is het pensioen van welvaartsvast veranderd in waardevast en daarna weer in voorwaardelijk waardevast. In de praktijk betekent dit alleen indexatie als het ABP barst van het geld. En nu zou de regering de kas alweer gedeeltelijk leegroven voor loonsverhogingen? Gelukkig is de waarheid in alle nuchterheid veel minder dramatisch. De loonsverhoging bedraagt 5,05% over twee jaar plus een eenmalige uitkering van € 500. Van deze verhoging komt 1,8% vanuit een aanpassing van de pensioenpremie. De pensioenpremie wordt op twee manieren aangepast. Bij de indexatie voor actieve werknemers schakelt het ABP over op prijsindexatie in plaats van loonindexatie. En voorlopig past het ABP bij de premie de herstelopslag niet meer toe. De herstelopslag is een verhoging van de premie om het vermogen te versterken in het kader van een herstelplan. Onze conclusie is dat de hele operatie alleen van toepassing is voor de actieve ambtenaren. Het heeft geen invloed op de positie van gepensioneerden en slapers in het ABP. Is prijsindexatie beter dan loonindexatie? Een andere vraag is of toekomstige gepensioneerden beter af zijn met prijsindexatie in plaats van loonindexatie. Het schijnt dat sommige bonden berekend hebben

dat over de afgelopen 15 jaar prijsindexatie beter uitpakte dan loonindexatie. Dat is ook niet verwonderlijk als je beseft dat de afgelopen vier jaar de loonindexatie nul zou zijn geweest en de prijsindexatie tenminste 5%. Loon- of prijsindexatie is voor actieve ambtenaren van groot belang. Het ABP berekent het pensioen op basis van het middelloon en als die aldus berekende aanspraken niet worden verhoogd met de prijsinflatie dan dalen de pensioenaanspraken in koopkracht. Dat geldt natuurlijk ook voor de pensioenuitkeringen. Nog een lange weg te gaan Pensioenfondsen moeten de prijsindexatie betalen uit het overrendement en dat geldt dus ook voor het ABP. Dat overrendement is gemakkelijker te bereiken als de rekenrente voor de premies laag is. Daar hebben we nog een weg te gaan, want nog steeds mogen fondsen de premie vaststellen op basis van een verwacht rendement. Hoe hoger fondsen dat verwachte rendement vaststellen, hoe moeilijker het wordt om overrendement te halen. Gelukkig staat in de nieuwe wet, die per 1 januari in werking is getreden, dat fondsen het verwachte rendement moeten corrigeren voor inflatie. Dat helpt bij het realiseren van overrendement om de inflatie te compenseren. —

Actualiteiten

Uit de media ACHMEA EXPERIMENTEERT MET WIJKZORG De grootste zorgverzekeraar van Nederland, Achmea, kondigt proeven aan met een nieuw inkoopbeleid voor de wijkzorg. Geïnspireerd op – jawel – het ouderwetse budget. Achmea start de proef met de gemeenten Utrecht, Zwolle en Ommen/Hardenberg. Daar zal vanaf volgend jaar niet langer betaald worden voor de geleverde zorg door die per uur of per handeling te declareren, maar waar zorgorganisaties van tevoren een jaarlijks budget afspreken met de verzekeraar voor het leveren van zorg aan de hele wijk. Van uren declareren naar een jaarlijks budget voor de hele wijk. (…..)

Aan de proef zit een aantal haken en ogen. Het meest in het oog springende gevolg van de budgetfinanciering van wijkzorg is dat het risico voor een groter deel op de schouders van de zorgverleners gelegd wordt. (….) Meer werk leidt niet tot meer betalingen. (…) En wanneer Achmea voor een wijk eenmaal een organisatie onder contract heeft, kunnen verzekerden in die wijk in principe niet meer kiezen voor andere zorgverleners – dat zou namelijk het hele budgetsysteem ondermijnen. (Follow the money)

MEER BEWEGEN = LANGER LEVEN Regelmatig bewegen heeft hetzelfde effect op de levensverwachting bij oude mensen als stoppen met roken. Dat blijkt uit Noors wetenschappelijk onderzoek dat is gepubliceerd in The British Journal of Sports Medicine. Uit het onderzoek onder 5700 oudere

mannen in Noorwegen blijkt dat drie uur oefeningen doen per week de levensverwachting met vijf jaar kan verhogen. Zelfs als je pas begint met trainen als je ouder dan 70 jaar bent, vergroot het de levensverwachting flink. (RTL nieuws)

SLECHTE MOBILITEIT DOOR VEEL ZITTEN Veel zitten is dodelijk, ongeacht de hoeveelheid activiteit die iemand buiten het zitten om onderneemt. Dit bevestigt het LASA-rapport (Longitudinal Aging Study Amsterdam). De groep die veel zit, verliest over een periode van drie jaar het meeste gewicht. Gewichtsverlies kan positief lijken, maar in deze leeftijdsgroep is het vaak verlies aan spiermassa. Spiermassa die nodig is om normale activiteiten van het dagelijks leven uit te kunnen voeren. De veelzitters gaan veel achteruit in hun mobiliteit; er is meer tijd nodig

om op te staan en de loopsnelheid wordt lager. Dit kan betekenen dat deze mensen, eerder dan anderen, niet meer zelfstandig mobiel zijn en zo meer afhankelijk worden van anderen. Verminderde mobiliteit kan bovendien sneller leiden tot vereenzaming. Uit dit onderzoek blijkt verder dat veel zitten leidt tot eerder overlijden. Onevenredig veel mensen die het meest zitten overlijden binnen een periode van 4,5 jaar. (Ouderenjournaal.nl)

Interview

Keihard werken aan vertrouwen –

Het terugwinnen van het vertrouwen van de pensioendeelnemer is de allergrootste uitdaging waar de sector nu voor staat, stelt Gijs van Dijk, pensioenexpert van FNV. “Veel groter dan het vormgeven van het toekomstige pensioenstelsel of wat dan ook.”

AUTEUR: GITTE JANSENNIEUDORP

Van Dijk kijkt er niet vreemd van op dat het vertrouwen van hun leden in het huidige pensioenstelsel zwaar onder druk staat. De laatste jaren zijn er nauwelijks opbeurende berichten over het pensioenlandschap in de media verschenen. In de berichtgeving gaat het veelal over het versoberen van de regelingen, het aanhouden van hogere financiële reserves waardoor indexeren er voorlopig niet inzit of het verlagen van de rekenrente met alle gevolgen van dien. Ook de uitzending ‘Zwarte Zwanen’ van omroep Max waarin de pensioensector is weggezet als graaiers en zakkenvullers heeft heel veel los gemaakt bij de FNV-leden. “De uitzendingen hebben veel reacties opgeleverd. Onze leden hebben geen vertrouwen meer in hun pensioenfonds of ons kabinet die steeds maar weer de regels aanpast”, licht Van Dijk toe. In dit landschap vol kraters werkt de coalitie aan een nieuw toekomstbestendig pensioenstelsel. Van Dijk: “Het verbaast mij niet, dat onze leden hier erg sceptisch over zijn. Ze hebben er weinig vertrouwen in dat een nieuw stelsel voor hen echt een verbetering zal gaan betekenen. Dit wantrouwen zal het debat belasten.” Bij twijfel niet doen De FNV begrijpt het standpunt van hun leden. Zij zeiden als enige grote vakbond ‘Nee’ tegen het cao-akkoord van het ABP. Waarom? Van Dijk: “Dit hadden we ook niet afgesproken met de andere bonden. We zouden met zijn allen een beslissing

nemen. Met de informatie die we op dat moment hadden, konden wij voor onze leden geen goed afgewogen besluit nemen. Daarom hebben we deze afspraak niet getekend. Ik weet niet waarom de andere bonden wel instemden.” De FNV zei nee omdat het onderhandelaars-akkoord gevolgen heeft voor de pensioenopbouw. “Wat deze gevolgen precies zouden kunnen zijn, was ons niet duidelijk. We wilden cijfers zien, maar de aangeleverde cijfers waren niet duidelijk en zijn nog steeds niet duidelijk. Daarbij werden we onder grote tijdsdruk gezet. Dat is geen argument om je huiswerk niet goed te doen. We willen geen afspraken maken die gevolgen hebben voor meer dan 2,8 miljoen mensen die bij het ABP pensioen opbouwen, zonder dat duidelijk is wat die gevolgen zijn. Onze conclusie was: bij twijfel niet doen”, aldus Van Dijk. Koekje van eigen deeg Van Dijk licht toe welke cijfers niet duidelijk zijn. “In het akkoord wordt gesproken over een verhoging van 5,05% van de lonen. De werkenden subsidiëren voor een deel de verhoging zelf. Eerder dit jaar is de werkgeverspremie vrijgevallen omdat de pensioenopbouw is verlaagd. De intentie was om deze premie aan de werknemers terug te geven. Bij het ABP is dit niet gebeurd. Hier gaat het om 0,8% die de werknemer dus eigenlijk zelf betaalt.” Daar blijft het niet bij. Van Dijk: “Ook is besloten het pensioenbeleid aan te passen. In het herstelplan heeft het fonds

Interview

gekozen voor een premieherstelopslag, om zo meer stabiliteit in de premie te creëren. In dit akkoord verdwijnt deze herstelopslag, zonder dat duidelijk is wat de gevolgen ervan zijn op korte en op lange termijn voor de pensioenopbouw en de indexering van pensioenen. Ook gaat de regeling van loonindexatie naar prijsindexatie zonder goede onderbouwing. Dat lijkt wellicht nu wel gunstig, omdat er de afgelopen jaren nauwelijks cao-verhogingen zijn geweest. Maar of dit echt zo is, daar hebben we geen onderbouwing van gezien. Het levert de overheid wel 1,4% die ze vervolgens doorsluist naar de cao-verhoging.” Kortom: voor de werknemers dus nog eens voor 1,4% een koekje van eigen deeg. Wat er overblijft, 2,85% en een eenmalige uitkering van € 500, is de zuivere loonruimte. “Maar”, schetst Van Dijk: “Het is ook niet duidelijk of dit voor alle sectoren geldt en of dat we per sector nog specifieke afspraken kunnen maken. Bovendien willen we ook ruimte voor eerlijke afspraken, zoals vaste contracten voor vast werk en stoppen met al het flexwerk en payrolling. Die ruimte zat er met dit akkoord niet meer in. Werkgevers hebben hier wel toezeggingen over gedaan, maar in dit akkoord zijn ze niet opgenomen.” Van Dijk stelt dat er zo lang er geen duidelijkheid is, er ook geen akkoord komt. “We willen alleen een afspraak die wel goed is.” Andere sectoren Het ABP is niet het enige pensioenfonds dat de vrijgevallen werkgeverspremie niet heeft laten terugvloeien naar de medewerkers. Van Dijk: “We hebben er overal over moeten onderhandelen en een aantal keren echt druk moeten zetten. Het is best vreemd. Het kabinet besluit

tot een dergelijke wijziging en benoemt zelf meteen het voordeel van de toename van de koopkracht. Maar geeft zelf niet het goede voorbeeld door de premie niet aan de werknemers terug te geven. Zelfs niet als het tot een rechtszaak komt. Dan is het niet zo gek dat andere werkgevers het ook nalaten. Wat de overheid kan, kunnen zij ook.” Bij een aantal werkgevers is de premie gebruikt om de pensioenregelingen fiscaal te optimaliseren en te verstevigen voor de jonge werkenden.

GIJS VAN DIJK

Verlaging rekenrente Net na het ‘Nee’ van de FNV tegen het ABP-akkoord verlaagde De Nederandsche Bank (DNB) de rekenrente. Van Dijk heeft er geen goed woord voor over. “Onbegrijpelijk dat dit gebeurt. Alle pensioenfondsen hebben net allemaal opnieuw hun toekomstplannen doorberekend, bepaald en vastgelegd vanwege de richtlijnen in het nieuwe Financieel ToetsingsKader (nFTK). Besluit DNB tot zoiets. Bij ABP heeft de verlaging het directe effect dat de dekkingsgraad met 2 procentpunten daalt. En dan heb ik het nog niet over het effect over een aantal jaren, wanneer door middeling het gewicht van deze rekenrentedaling veel zwaarder is.” Hij vraagt zich ook af wat fondsen nu gaan doen. “Het kan bijna niet anders dan dat de pensioenpremies weer zullen moeten stijgen. De fondsen die een premieplafond hebben afgesproken, wat gaan zij doen? De regeling dan maar weer versoberen of laten ze het zo en houden ze er rekening mee dat ze op langere termijn gaan korten.” Het nFTK moest stabiliteit brengen. Van Dijk: “Er is niet veel stabiliteit als er vervolgens dit gebeurt. En waarom geldt het voor verzekeraars niet. Ik daag ons kabinet uit om dit zelf eens goed uit te leggen aan alle pensioendeelnemers.”

Interview

Gijs van Dijk (1980) zit sinds mei 2013 in het dagelijks bestuur van de FNV als pensioenexpert en campagneleider. Sinds zijn studietijd is hij al betrokken bij de vakbeweging. In 2004 en 2005 is hij vicevoorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Na zijn studie begint Van Dijk in 2005 als beleidsadviseur Public Affairs voor de HBO-raad. Twee jaar later treedt hij toe tot de Algemene Onderwijsbond (AOb) als sectorbestuurder. Vanaf 2010 geeft hij sturing aan de afdeling Beleid, Kennis, Onderzoek en de afdeling Buitendienst.

Interview

Nieuw pensioenstelsel Deze onrust kenmerkt het pensioenlandschap de laatste jaren. De ene na de andere maatregel daalt op de pensioenmarkt neer. Natuurlijk zijn daar allerlei argumenten voor aan te voeren: o.a. de vergrijzing en de bijzondere omstandigheden (lees: onrust) op de financiële markten. Maar, als je er het met zijn allen over eens bent dat het pensioenstelsel in zijn huidige vorm niet houdbaar is op de langere termijn. Waarom vinden er dan nu overhaast heel veel ingrepen plaats en kan ons kabinet niet de rust bewaren om over een paar jaar een nieuw stabiel stelsel te introduceren. De nood is toch niet zo hoog, m.a.w. de fondsen zitten toch niet op het randje van een faillissement? Van Dijk reageert: “We zien inderdaad dat de deelnemers er steeds minder van gaan begrijpen. Ook is hun vertrouwen tanende. Dat groeiende wantrouwen gaat mijn inziens een steeds grotere rol spelen in het debat over een toekomstig bestendig pensioenstelsel. En dat is jammer. Dan kun je je inderdaad afvragen of het heeft moeten lopen, zoals het nu gegaan is. Of het niet anders had gekund.” Rentegevoeligheid Of er een ander pensioensysteem moet komen, is de vraag al lang niet meer. Hoe een ander systeem eruit komt te zien, daar zijn de meningen nog over verdeeld. Het stelsel zoals het nu is, is indertijd heel logisch ingericht. De wereld zag er toen heel anders uit. Ons pensioenstelsel is niet voor niks heel lang geroemd als een van de beste stelsel ter wereld en daar mogen we best trots op zijn. Maar de wereld is veranderd en om een solide en degelijk pensioenstelsel te kunnen behouden, zal het pensioenstelsel ook moeten veranderen. Van Dijk: “Ons pensioenstelsel an sich is niet zo verkeerd. Het delen van risico’s is een mooie stabiele pijler. Het is de rentegevoeligheid in dit systeem dat ons nu nekt. Dat moet dus zeker anders. Er gaan geluiden op om het meer individueel in te regelen, zoals bij een DC-regeling. Maar de deelnemer die nu zo’n regeling

“

Tot er een alternatief is, moet er rust zijn op de pensioenmarkt.

”

heeft en zijn pensioen moet aankopen, is ook echt niet blij met de huidige lage rente. Ik zie dat zeker niet als dé oplossing.” Hoe het nieuwe stelsel er dan wel uit moet komen te zien, daar heeft Van Dijk geen pasklaar antwoord op. “Er is zeker nog een lange weg te gaan om overeenstemming te bereiken. Wij hebben meer vertrouwen in een collectief systeem van risicodeling en niet ieder een individuele regeling. Maar de doorsneepremie moet echt anders. Het is niet meer van deze tijd dat de jongeren de ouderen financieren en de lagere pensioenen de hogere pensioenen. Op het moment dat dat verandert, moet er wel een goede oplossing komen voor de groep mensen die daar dan het hardst door wordt getroffen. We moeten met elkaar de klappen opvangen. Hier moeten we met alle belanghebbenden in een goed debat de tijd voor nemen. En we moeten goed in gedachten houden hoeveel we van ons loon nog kwijt willen zijn aan ons pensioen. Het moet wel in verhouding blijven. En tot er een alternatief is, moet er rust zijn op de pensioenmarkt.” Zwarte Zwanen De uitzending Zwarte Zwanen van omroep Max heeft veel losgemaakt bij de FNV-leden, vertelt Van Dijk. In de uitzending klonk nogal eens de onmacht van de pensioenfondsen door. Er gaat zoveel geld in om, dat ze er niet aan kunnen ontkomen om bijna in alles actief te zijn. Van Dijk: “Dit kun je natuurlijk ook omdraaien. Ze zijn groot en hebben daardoor ook macht en kunnen eisen stellen. Waarom zou je niet meer kunnen sturen met je investeringen. Het is jouw geld, dus jij mag toch de spelregels bepalen? Iedereen heeft het maar over een verantwoord beleggingsbeleid. Neem dan ook je verantwoording en zie erop toe dat de vermogensbeheerder dit naleeft. Als het monitoren hiervan geld kost, dan is dit maar zo. Accepteer je verantwoordelijkheid als pensioenfonds.” —

Belasting

Koopkracht ouderen hardst achteruit â&#x20AC;&#x201C; Alle groepen postactieven zijn financieel hard geraakt door de crisis, blijkt uit onderzoek van de ANBO. Het vervelende is dat hun negatieve koopkrachtontwikkeling aanhoudt omdat ze van dit kabinet vooralsnog niet mogen delen in de aangekondigde lastenverlichting.

AUTEUR: ROB DE BROUWER

ITS, een onderzoeksinstituut verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen heeft in samenwerking met SEO, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, in opdracht van de ANBO een onderzoek gedaan naar de koopkrachtontwikkeling van postactieven. De conclusies uit het onderzoek zijn zorgwekkend voor de gepensioneerden. Het onderzoek bevestigt feitelijk het gevoel dat de maatregelen van afgelopen jaren veel invloed hadden op de koopkracht . En vooral ouderen zijn het meest getroffen omdat bij hen het effect van de maatregelen opstapelde en verder zal opstapelen. De effecten van overheidsingrijpen op de koopkracht is namelijk niet alleen onderzocht over de afgelopen jaren, maar er is tevens onderzocht in hoeverre het afschaffen van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg)en de Compensatieregeling eigen risico (Cer) effecten hadden en zullen hebben op het bestedingspatroon. Negatieve koopkrachtontwikkeling Uit het ANBO-onderzoek komt naar voren dat in alle onderzochte leeftijdsgroepen sprake is geweest van negatieve koopkrachtontwikkeling in de periode 20012013. Bij ouderen deed deze achteruitgang in koopkracht zich vaker voor. Het is jammer dat dit soort onderzoeken vaak conclusies trekken op het gemiddelde niveau, of in het geval van deze studie op het mediane niveau. Het mediane niveau is het niveau waar 50% van de

huishoudens onder ligt en 50% boven ligt. Voor ouderen is de mediane koopkracht met ruim zes procent gedaald. Overigens logenstraft het onderzoek ook de bewering dat ouderen hun vermogen fors zagen toenemen. Ouderen hebben net zoveel verloren en gewonnen aan vermogen als actieven. Bij de actieven kwamen er echter meer extremen voor: grotere dalingen en grotere stijgingen. De afschaffing van de Wtcg en de Cer zal leiden tot een verdere achteruitgang in koopkracht bij ouderen. Gemeenten compenseren deze koopkrachtdaling enigszins, maar in de tien procent huishoudens die het meest getroffen zullen worden, gaat de koopkracht er twee procent op achteruit. Hier blijkt ook dat de achteruitgang het grootst is bij huishoudens met lagere inkomens. Postactieven hard geraakt Samengevat: er bestaan grote verschillen tussen gepensioneerden, maar het onderzoek toont aan dat alle groepen postactieven hard geraakt worden door de crisis. De minste pijn zit bij de laagste inkomens, omdat de AOW nog aangepast is aan de prijsontwikkeling. Maar ook hier is een achteruitgang gemeten van bijna 2% in koopkracht. Daar komt het effect van de afschaffing van de Wtcg en de Cer nog bij. De middeninkomens zijn veel harder geraakt, van bijna 5% tot bijna 13% achteruitgang in koopkracht voor inkomens boven de â&#x201A;Ź 50.000. Dat komt vooral door het niet-indexeren van de uitkeringen van het aanvullend pensioen.

Belasting

Einde nog niet in zicht Het vervelende van deze conclusies is dat dit niet het einde van de ellende is. Twee effecten gaan ervoor zorgen dat de negatieve koopkrachtontwikkeling voor gepensioneerden doorgaat. Het eerste effect wordt veroorzaakt door steeds weer strengere regels voor pensioenfondsen, waardoor volledige indexatie nog zeker tien jaar of langer op zich zal laten wachten. Door de nieuwe wet voor het Financiële Toetsingskader moeten pensioenfondsen grotere reserves aanhouden alvorens zij mogen indexeren. En door de recente beslissing van De Nederlandsche Bank om de rekenrente verder te verlagen daalt de dekkingsgraad, waardoor indexering nóg weer moeilijker wordt. Belasting op arbeid? Dat is allemaal al treurig genoeg, maar verontrustend is de manier waarop dit kabinet de belastingen wil aanpassen. Dit is het tweede effect dat zorgt voor minder koopkracht. Een volledige hervorming van het belastingstelsel lijkt van de baan, maar de coalitie deelt wel cadeautjes uit vanaf 1 januari 2016. De mantra was dat alle Nederlanders lagere belastingen tegemoet konden zien. Niets is minder waar! Sommige kranten berichten over een verlaging van de belasting op arbeid. Belasting op arbeid? Daar hebben we nog nooit van gehoord. De terminologie komt van Alexander Pechtold. Hij wil dat de belastingverlaging leidt tot meer banen. Andere politieke partijen willen dat de belastingverlaging een bijdrage levert aan het milieu of aan de inkomensverdeling. Niemand heeft hardop durven zeggen dat de gepensioneerden niet mogen meegenieten van het einde van de crisis. Niet-werkenden In de brief van Staatssecretaris Wiebes wordt het als volgt geformuleerd: “Een lastenverlichting van deze omvang (€ 5 mld) zorgt ervoor dat werkenden er gemiddeld 1,5% tot 3% in koopkracht op vooruit gaan. Dat is gemiddeld € 800 minder inkomstenbelasting per werkend huishouden. Deze gunstige effecten gaan niet ten koste van de koopkracht van niet-werkenden.” Laat deze belangrijke zin eens goed tot u doordringen. Om te beginnen het woord “niet-werkenden”. Gepensioneerden behoren dus ook tot de categorie “niet-werkenden”. Klinkt een beetje als “luie donders” vindt u ook niet? Horen wij ook bij de “labbekakkers” van Hans de Boer, voorzitter van VNO/NCW? En dan “die gunstige effecten gaan niet ten koste van ons”. Moeten we daar blij mee zijn? En is het wel waar? Wie heeft er eigenlijk de grootste bijdrage geleverd aan het herstel van de economie?

Uit het onderzoek in opdracht van de ANBO komt nu juist duidelijk naar voren dat postactieven de grootste achteruitgang in koopkracht ondervonden. En diezelfde postactieven mogen van dit kabinet nu niet delen in de lastenverlichting. Een lastenverlichting die mogelijk werd gemaakt door de verbeterde economie, mede als gevolg van teruglopende overheidstekorten en de lage rente. Gelijkheidsbeginsel De inkomstenbelasting gaat over inkomsten uit arbeid of uit vroegere arbeid. Iedereen betaalt dezelfde belasting. Wij gaan immers uit van het gelijkheidsbeginsel, dat discriminatie verbiedt. Leeftijdsdiscriminatie is ook discriminatie. De steeds hoger wordende arbeidskorting, nu al € 2.220, is langzamerhand verworden tot een verkapte tariefsverlaging voor werkenden. Dit instrument wordt gebruikt om nog eens additioneel een groot cadeau te geven aan zij die werk hebben. Straks betalen werkenden 10% tot 15% minder belasting dan de gepensioneerden. Er ontstaan twee soorten inkomstenbelastingen: een voor werkenden (belasting op arbeid?) en een voor niet-werkenden (belasting op luiheid en ouderdom?). Alsof een koopkrachtimpuls voor gepensioneerden niet goed zou zijn voor de economische groei van ons land. Gelukkig gaan gepensioneerden ook regelmatig naar de stembus. Evenals de andere niet-werkenden, zoals werklozen, bijstandtrekkers en andere uitkeringsgerechtigden. —

ONTWIKKELING MEDIANE BESTEEDBAAR INKOMEN Bron: IPO CBS, bewerking ITS NAAR GROEPEN HUISHOUDENS mediane besteedbaar inkomen 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0

2009 ouderen

2010 werkenden

2011

2012

Arbeidsongeschiktheidsuitkering

2013 VUT

Zorg

Gemeenten korten te makkelijk op hulp – Nog steeds slaan gemeenten de wettelijke plicht om een keukentafelgesprek te voeren met hulpbehoevende burgers in de wind. Ze besluiten over het intrekken of verminderen van het aantal uren eenvoudige huishoudelijke hulp (hh1) zonder een (gedegen) onderzoek. Dat blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur.

AUTEUR: ERIC VAN ECK

Ook delen gemeenten het besluit niet altijd via een officiële beschikking mee, zo blijkt verder uit het onderzoek onder 41 gemeenten naar de bezwaarschriften die rondom de eenvoudige schoonmaakhulp (hh1) zijn ingediend. De kans is daarmee groot dat deze gemeenten worden teruggefloten, als burgers bij de rechter of bezwarencommissie aankloppen. Gemeenten moeten hun huiswerk overdoen en de hulp voorlopig gewoon voortzetten, zo blijkt uit verschillende uitspraken van voorzieningenrechters en bezwarencommissies van de afgelopen maanden. Meldpunt De onderzoeksresultaten komen overeen met de signalen die Ieder(in), koepelorganisatie van chronisch zieken en mensen met een beperking, binnenkrijgt. ‘Sinds januari zijn er al 200 meldingen bij ons meldpunt binnengekomen van burgers die stellen dat gemeenten zich niet houden aan de wettelijke verplichting om een zorgvuldig onderzoek te doen voordat ze een besluit nemen’, vertelt directeur Illya Soffer in Binnenlands Bestuur. ‘Het is verbazingwekkend dat gemeenten, ondanks overduidelijke uitspraken van diverse voorzieningenrechters, geen beschikkingen versturen en ook geen fatsoenlijk onderzoek doen. Bij meldingen die wij binnenkrijgen is van een dergelijke gang van zaken geen sprake. De zorgaanbieder meldt vaak gewoon dat er minder geld beschikbaar is en dat betrokkene dus min-

der zorg gaat krijgen en dat ze even samen moeten kijken hoe ze dat gaan regelen.’ Voldongen feit Soffer vindt het zorgelijk dat veel mensen niet eens weten dát ze bezwaar kunnen indienen. ‘Zeker niet als de gemeente geen officiële beschikking verstuurt, maar alleen een standaardbrief. Daarin staat dan simpelweg dat de gemeente stopt met huishoudelijke hulp als maatwerkvoorziening en dat inwoners de hulp voortaan zelf moeten regelen en betalen. Of de gemeente deelt in zo’n brief mee dat zij snijden in het aantal uren hulp. Vooral oudere mensen denken dat het dan een voldongen feit is.’ Rechter Het tegendeel is echter waar. Van de bijna 3.000 ingediende bezwaarschriften bij de 41 door Binnenlands Bestuur onderzochte gemeenten, zijn er voor zover nu bekend besluiten genomen over ruim 900 bezwaarschriften. Daarvan zijn er 632 gegrond en 326 ongegrond verklaard. Gebrekkig onderzoek of onvoldoende motivering van het besluit blijken de belangrijkste redenen om bezwaren gegrond te verklaren. Van de 23 zaken die aan de voorzieningenrechter bij deze gemeenten zijn voorgelegd, zijn er tot nu toe 11 gegrond en 3 ongegrond verklaard. De overige zaken zijn nog onder de rechter.

Zorg

Terugdraaien Er is dus een groot aantal gemeenten waar de bezwaarschriftencommissie of de voorzieningenrechter de bezwaarschriften van burgers in meerderheid toewijst. Een aantal gemeenten heeft daaruit conclusies getrokken en eieren voor hun geld gekozen. Onder meer de colleges van Waalwijk en Overbetuwe hebben besloten alle bezwaarschriften gegrond te verklaren vanwege rammelende onderzoeken of het ontbreken van onderzoek. Nadat de bezwarencommissie in Waalwijk de eerste tien van de 160 bezwaarschriften gegrond had verklaard, besloot het college alle bezwaarmakers voorlopig de hulp te geven die ze tot 1 januari kregen. De bezwaarmakers krijgen een nieuw (ditmaal gedegen?) WMO-onderzoek en houden de komende twee jaar de hulp die ze kregen voor de beleidswijzigingen .

“

Het is verbazingwekkend dat gemeenten (...) geen fatsoenlijk onderzoek doen.

”

Ontevreden Als de gemeente wèl de tijd neemt voor een keukentafelgesprek gaat het ook lang niet altijd goed. Uit in juni gepubliceerd onderzoek van I&O Research blijkt dat veel cliënten ontevreden zijn over het keukentafelgesprek. Een op de zeven cliënten in het sociaal domein had zo’n persoonlijk gesprek. Een kwart daarvan geeft hieraan een onvoldoende. Zij beklagen zich er over dat de gemeente niet goed naar hen luistert en dat de uitkomst (minder of geen hulp) bij voorbaat al vast stond. Het goede nieuws is dat bezwaar maken loont. Het is triest dat het de enige manier lijkt te zijn om onze overheid tot fatsoenlijk handelen te bewegen. Maar het feit dat er een stukje van de rechtsstaat blijkt te werken, stemt me wel een beetje blij. —

Zorg

‘Bezuinigingen langdurige zorg niet goed onderbouwd’ – Het kabinet heeft niet voldoende mogelijkheden om te sturen op een doelmatiger gebruik van de langdurige zorg, stelt de Algemene Rekenkamer. Het is daarom maar de vraag of de begrote bezuinigingen van 0,5 miljard per jaar worden gerealiseerd.

AUTEUR: ERIC VAN ECK

* onderzoek ‘Regionale verschillen in de langdurige zorg – Mogelijke verklaringen voor zorggebruik van ouderen en chronisch zieken’, uitgevoerd samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

Het kabinet heeft de Wet Langdurige Zorg (WLZ) ingevoerd met het doel om vooral door doelmatiger en efficiënter te werken geld te besparen. De Algemene Rekenkamer heeft in een recent rapport* aangegeven dat het onzeker is of de voorgenomen bezuinigingen op de langdurige zorg voor ouderen en chronisch zieken wel gehaald kan worden. Het gaat om besparingen die over twee jaar zouden ingaan en jaarlijks 0,5 miljard euro moeten opleveren. Volgens het rapport is de haalbaarheid van de plannen niet voldoende onderbouwd. Invloed Vooral factoren als de gezondheid, de leeftijd, de samenstelling van het huishouden en het inkomen bepalen of en hoeveel langdurige zorg iemand gebruikt. Op deze factoren heeft de overheid maar weinig invloed. De minister heeft hierdoor weinig mogelijkheden om te sturen op doelmatiger gebruik van de langdurige zorg, stelt de Algemene Rekenkamer. Als gevolg daarvan zijn de regionale verschillen in zorggebruik groot. Gebruik Uit de statistische gegevens blijkt dat er zeven regio’s zijn waar ouderen en chronisch zieken meer zorg gebruiken

dan volgens de bevolkingssamenstelling verwacht mag worden. Aan de andere kant zijn er regio’s waar ouderen juist minder gebruik maken van langdurige zorg dan men volgens de bevolkingssamenstelling zou denken. Voor de Wlz heeft de bewindsvrouw de ambitie geformuleerd om de regionale verschillen in indicatiestelling, zorggebruik en inkooptarieven terug te dringen. Onderbouwing is onvoldoende De Algemene Rekenkamer noemt de onderbouwing voor de bezuiniging van een half miljard euro “onvoldoende”. De minister heeft onvoldoende handvatten om de besparing te realiseren, zeker nu sinds 2015 het kabinet de langdurige zorg hervormt. Bij deze hervorming stimuleert het kabinet maatwerk, maar dat kan volgens de Rekenkamer ook leiden tot grotere verschillen in het gebruik van zorgvoorzieningen tussen regio’s. Dit komt doordat gemeenten en andere instanties een rol krijgen. Dit maakt het vraagstuk van een zo doelmatig mogelijk langdurige zorg complexer, terwijl de minister juist denkt dat meer doelmatigheid in de langdurige zorg kan leiden tot kostenbeheersing.

Zorg

Zorg met verblijf: werkelijk gebruik ten opzichte van verwacht gebruik (onderzoekspopulatie 2012) Aantal g ebruikers

Omvang gebruik

“ ”

Joris Fiselier Infographics

quote

Meer dan 15 % lager Tussen 5 % en 15 % lager Minder dan 5% afwijking Tussen 5 % en 15 % hoger Meer dan 15 % hoger

Bron: Rapport 'Regionale verschillen in de langdurige zorg – Mogelijke verklaringen voor zorggebruik van ouderen en chronisch zieken', uitgevoerd door de Algemene Rekenkamer samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Mantelzorg Bovendien zijn de mantelzorg, huisarts en andere zorgaanbieders en de samenwerking tussen hen ook factoren die bepalen hoeveel langdurige zorg ouderen gebruiken. Maar er zijn nog onvoldoende goede gegevens beschikbaar om te zeggen hoe doelmatig de zorg in een regio georganiseerd is, zegt de Algemene Rekenkamer. Er moet meer onderzoek komen, zo luidt de aanbeveling. Boodschap Met andere woorden: Niet het beleid, maar het toeval bepaalt de kosten van de langdurige zorg. Staatssecretaris Van Rijn zegt in zijn reactie dat er inderdaad weinig mogelijkheden zijn om te sturen op de ontwikkeling van zorgbehoeften, maar

“

Niet het beleid, maar het toeval bepaalt de kosten van de langdurige zorg.

”

dat dit niet hoeft te gelden voor de organisatie van de zorg. Volgens Van Rijn kan de doelmatigheid wel worden verbeterd. Maar deze ambitie, zo schrijft de Algemene Rekenkamer in haar nawoord, gaat voorbij aan de boodschap dat de geplande besparing niet voldoende onderbouwd is. Wie gaat dat betalen? Het overheidsbeleid ten aanzien van de zorg is altijd geweest om door beperking van de capaciteit en aanspraken de kosten te beheersen. Dat is veel eenvoudiger dan het beheersen van het ingewikkelde samenspel tussen burger, mantelzorger, gemeente, huisarts en zorgaanbieders. Ik zie de bui al hangen. —

Politiek

Geen achterkamertjesoverleg Impressie van het debat over het nieuwe belastingstelsel – Als Henk Krol van 50PLUS het spreekgestoelte beklimt voor zijn bijdrage aan de discussie over het nieuwe belastingstelsel, verlaat Halbe Zijlstra, fractievoorzitter van de VVD, demonstratief de zaal. De ergernis over dat gezeur van die ouderenpartij is van zijn gezicht af te lezen. Ouderen hebben het toch goed genoeg, wat zaniken ze nou?

AUTEUR: ROELOF JAN MULDER

Ik zit op de publieke tribune van de Tweede Kamer, opgeroepen door de ouderenbonden en de politieke partij 50PLUS. De bedoeling is dat er zo veel mogelijk ouderen plaatsnemen op die tribune. Een soort demonstratie en ook steun natuurlijk, want er dreigt weer van alles op ons af te komen. Verhoging btw Staatssecretaris Wiebes heeft twee brieven aan de Tweede Kamer geschreven waarin hij zijn plannen voor een grootscheepse verandering van het belastingstelsel heeft neergelegd. Een nieuw stelsel dat vooral gefinancierd moet worden door een verhoging van de btw van 6% naar 21% op allerlei dagelijkse dingen, zoals (sommige) etenswaren, boeken, tijdschriften etc. Daarnaast wil hij ook de tarieven voor allerlei diensten verhogen. Dan gaat het om de kapper, de fietsenmaker, maar ook het museum, de bioscoop, de camping, het hotel en noem maar op. Logisch dat die sector in de hoogste boom is geklommen. MKB-bedrijven hebben het door de crisis al zo moeilijk en dan komt dit ‘cadeau’ van onze regering daar ook nog eens boven op. Denkt de Nederlander ook zo? De ‘hard werkende Nederlander’ zou daar

overigens niet de dupe van worden, want daar geldt in het nieuwe systeem een belastingverlaging van 2% tot 4% voor. En dan het commentaar van sommige kamerleden! De kapper bijvoorbeeld moet zich vooral geen zorgen maken, want de klanten blijven heus wel komen omdat ze zo’n hoger tarief kunnen betalen uit de belastingverlaging. Op de tribune zit ik me dat voor te stellen. Mijn kappersbezoek zou zomaar vier euro duurder worden. Maar, oh ja, dat wordt natuurlijk gecompenseerd door die verlaging van mijn belasting, gelukkig. Nou, zo denken Nederlanders echt niet. Die zien een duurdere kapper en gaan dus een keertje minder. Voor mij, als gepensioneerde, geldt die belastingverlaging overigens niet, want die is alleen bestemd voor de werkende Nederlander. En dat is nou precies de reden waarom wij allemaal op die tribune zitten. Alweer een lastenverhoging zonder compensatie. Komt er dan nooit een eind aan? Bijna niks Roemer van de SP voert als eerste het woord. Hij heeft geen goed woord over voor de plannen van het kabinet. Vooral de lagere inkomens hebben daar niets aan.

Politiek

Wel meer btw betalen, maar daar nauwelijks iets voor terug krijgen. “Eén procent van bijna niets blijft nog altijd bijna niets mevrouw de voorzitter”, betoogt hij. “Wat heeft het liberale beleid nou eigenlijk opgeleverd? Een groeiende kloof tussen arm en rijk en dus een steeds groter wordende tweedeling in de maatschappij. Is dat waar we in dit land naar toe moeten? Wij willen een socialer en groener klimaat en dat kan met deze plannen niet worden bereikt”. “Ja maar”, interrumpeert Pechtold. “U heeft nu de kans om hierover met het kabinet in onderhandeling te gaan. Die uitnodiging ligt er.” Maar Roemer heeft geen zin om met het kabinet de achterkamertjes in te duiken. Daar zouden die onderhandelingen dan namelijk moeten worden gevoerd. Verre van transparant dus. Het MKB niet onnodig schaden Ook het CDA gaat de onderhandelingen niet voeren. Haersma Buma wil in het openbare debat aangeven wat er volgens het CDA voor nodig is om de plannen te ondersteunen. Buma heeft waardering voor het feit dat vooral de gezinnen met een middeninkomen van de plannen om de lasten op arbeid te verlagen profiteren. “Maar als, in de achterkamertjes onder het mom van vergroening, het kabinet belastingen wil invoeren die vooral het MKB onnodig schaden, dan loopt het kabinet een reëel risico de steun van het CDA wat dit betreft weer te verspelen”. Buma brak vervolgens vooral een lans voor ouderen. “Ouderen hebben te maken gehad met jarenlange kortingen op de pensioenen. En komend jaar krijgen ze te maken met extra aanslagen op hun portemonnee door de coalitie. Ik denk aan de beperking van de ouderentoeslag en de afschaffing van de heffingskorting op vermogen van ouderen met een klein pensioen. Ik roep het kabinet op deze maatregel terug te draaien.” Buma had ook zo zijn bedenkingen bij de financiering van de plannen. “De coalitie wil het plan betalen uit een ruimte van vijf miljard euro op de begroting. Hoe structureel is die vijf miljard en met welke omvang van de gasproductie in Groningen is hier rekening gehouden?” Goede vraag dacht ik op de tribune. De weg naar economische groei Alle Kamerleden bestijgen in een voor mij volstrekt onduidelijke volgorde vervolgens het spreekgestoelte. De oppositie heeft kritiek en de coalitiepartijen ondersteunen natuurlijk de plannen. Esther Ouwehand van de partij voor de Dieren heeft het vooral over het kopje koffie dat ze met Wiebes heeft gedronken. “De staatssecretaris hoorde ons beleefd aan, bedankte voor de

koffie en ging vervolgens door op de weg naar economische groei.” En natuurlijk komt ook Wilders aan het woord. De PVV wil een eind aan de “geldsmijterij “ naar asielzoekers en vindt het ondenkbaar dat ouderen niet mee mogen profiteren van de belastingverlaging. Hebben ouderen nog niet genoeg ingeleverd? En dan komt Henk Krol. Gespannen aandacht op de tribune. Hij geeft aan waarom 50PLUS de week daarvoor is weggelopen uit het achterkamertjesoverleg. ”Wij willen een transparant overleg zodat iedereen kan zien waarvoor wij ons hebben ingezet. En dat kan niet als alles in het verborgene moet gebeuren”, aldus Krol. Natuurlijk heeft hij geen goed woord over voor het feit dat alleen werkenden profiteren van het begrotingsvoordeel van vijf miljard. “Alsof onze ouderen in het verleden niét hard hebben gewerkt. En alsof onze ouderen er de laatste jaren niét ontzettend op achteruit zijn gegaan.” Krol heeft wat dat betreft het gelijk aan zijn zijde, want net op de dag van het debat heeft de Anbo de resultaten van een onderzoek naar de koopkrachtontwikkeling bij ouderen bekend gemaakt. Daaruit blijkt dat ouderen er veel harder op achteruit zijn gegaan dan werkenden, soms wel 12% tot 20%. (Op pag. 14 meer over dit onderzoek; red.) “Het zal u daarom niet verbazen mevrouw de voorzitter, dat 50PLUS pleit voor de aanwending van minimaal één miljard van die vijf voor bijvoorbeeld een verhoging van de AOW. Dan profiteren alle ouderen er evenveel van.” Applaus van de tribune. Tot slot geeft Krol aan nergens over te willen praten als niet eerst het NIBUD een doorrekening heeft gemaakt van alle maatregelen die nu en vooral in 2016 op de ouderen afkomen. “Ik wil weten waar ik een oordeel over moet vellen en met mij ook mijn achterban.” Wachten op nieuwe konijnen Ik verlaat de publieke tribune. Genoeg gezien en gehoord. Onzeker blijft of de gedoogpartners verder willen praten met het kabinet. Vooral D66 heeft verrassend zo zijn twijfels. Een paar dagen later is duidelijk dat de btw-verhoging op de lange baan is geschoven en het achterkamertjesoverleg geen doorgang vindt. En nu maar afwachten wat er op Prinsjesdag weer uit de hoge hoed komt. —

Zorg

Langer, gelukkig & gezond leven: Blue Zones –

Ons leven is vol met stress. Ondanks het feit dat in Nederland de sociale en medische voorzieningen uitstekend zijn in vergelijking met veel landen in de wereld. Het blijkt dat wij ons dikwijls druk maken om relatieve kleinigheden. Dat bevordert niet de kwaliteit van ons leven.

Langer leven, gelukkig en gezond zijn, kan je bereiken door je levensstijl en je leefomgeving te beïnvloeden. Het klinkt te mooi om waar te zijn. maar er zijn op de wereld een aantal plekken waar mensen zoals jij en ik dit succesvol toepassen. (Dit is onderzocht door Dan Buettner). ‘Power 9’ Die plaatsen worden Blue Zones genoemd. Hoewel deze Blue Zones over de hele wereld verspreid liggen, hebben de mensen die er leven opvallend veel gemeen. De levensstijl van de Blue Zone- bewoners blijken negen specifieke kenmerken te delen, de zogenoemde ‘Power 9’. Dat zijn de volgende: • Beweeg natuurlijk. Ga lopen of fietsen i.p.v. met de auto, ga met de trap i.p.v. met de lift. • Stel iedere dag een doel in het leven. Het nastreven van een doel geeft extra energie en verhoogt de levensverwachting. 1. Heb rustgevende levensgewoonten, echte rust roest niet. Stress vreet energie en door een gebrek aan energie ontstaan gezondheidsklachten. Heb dagelijkse routines om de stress af te schudden. 2. 80%-regel: Verlaag je calorie inname met 20%. In de Blue Zones hanteert men het principe dat er gegeten wordt totdat de maag voor 80 % gevuld is. De eetopvatting is het verschil tussen het niet-hongerig meer zijn en een vol gevoel hebben. 3. Baseer je eetpatroon op plantaardig voedsel. 4. Drink rode wijn. Matige drinkers overleven niet drinkers.

5. Beleid een geloof. Volgens het onderzoek behoort 98% van de bewoners van een Blue Zone tot een geloofsgemeenschap. 6. Investeer tijd in familie en vrienden. In de Blue Zones komen familie en vrienden op de eerste plaats. 7. Creëer een sociaal gunstig netwerk. Goede vrienden en voldoende sociale contacten dragen bij aan een extra lange levensverwachting. De vijf Blue Zones zijn te vinden in Okinawa in Japan, Loma Linda in Californië, Nicoya in Costa Rica, Ikaria in Griekenland, en Sardinië in Italië. Waarom schrijf ik nu hierover? Wij leven in een land met één van de beste medische voorzieningen ter wereld, zowel in kwaliteit als in bereikbaarheid. Ook als wij ouder worden, is er veel geregeld om dat zo comfortabel mogelijk in te vullen. De overheid heeft hier verantwoordelijkheid voor genomen en voor een groot deel de eigen verantwoordelijkheid wegenomen. Voor meer dan 90% wordt dit solidair gefinancierd. Wij hebben ook de beste pensioenvoorzieningen ter wereld met de AOW en veel gespaard in pensioenfondsen voor de financiering van de oude dag. Het verbaast mij dat geheel Nederland niet tot één van de Blue Zones behoort. Wellicht komt dit doordat wij ons druk maken om relatieve kleinigheden en vergeten hoe goed het leven voor de gemiddelde Nederlander is. — AUTEUR: JOOP BLOM

Memoires van een actuaris

Regels – Laatst hoorde ik van een pensioenfonds, waarvan het bestuur de vereiste gegevens twee dagen te laat bij De Nederlandse Bank had ingeleverd. De straf was een boete van € 12.000. Bij dit bericht moest ik denken “Ja, maar nogmaals: ik kan aan mijn tijd als raadgevend dat niet meteen betalen!” actuaris. Het ging er toen wat “Als ik de koopsom voor gemoedelijker aan toe. Zo herinpensioenrechten over de achterner ik mij een telefoontje van een liggende jaren heb uitgerekend, voorzitter van een middelgroot is die waarschijnlijk groter dan pensioenfonds, tevens presiuw grote winst. Als u die rechten dent-directeur van zijn ondernetoekent, kunt u de betaling over ming: 25 jaar in de toekomst uitsme“Jansen, ik krijg een oproep ren, terwijl u voor de belasting van de Verzekeringskamer om het totale bedrag van de winst naar Apeldoorn te komen. Het mag aftrekken. U betaalt dan gaat over het pensioenfonds. Wat geen belasting. Het is nu begin is er aan de hand?” december. Voor de kerstdagen “Uw administrateur is weer krijgt u van mij de cijfers. Als u eens veel te laat met het indienen op het voorstel ingaat, roept u AUTEUR: JAN JANSEN Foto: Bert Janssen van de staten. Nu moet u op het matje op oudejaarsdag het personeel bij elkaar komen en krijgt u een donderpreek!” en zegt alleen maar: ‘Jullie krijgen pensi“Maar daar heb ik helemaal geen tijd oen!! Hoeveel, dat horen jullie later’. Uw voor! Wat gebeurt er als ik niet ga? Word ik dan gevansecretaresse maakt een verslag dat u en twee aanwegen genomen?” zigen ondertekenen. Dat gedateerde verslag dient als “Dan krijgt u een boete van maximaal 300 gulden.” bewijs voor de fiscus. Van mij krijgt u ontwerpstatuten “O, geef me dan even hun gironummer, dan maak en een pensioenreglement van de Stichting Pensioenik die 300 gulden meteen over!” fonds. Uit het personeel moeten twee bestuursleden “Nou, zo werkt dat niet.” worden gekozen. Namens de werkgever gaan u en uw Kortom : vandaag de dag is de toezichthouder boekhouder in dat bestuur zitten. We sturen alle stukheel wat grimmiger! ken naar het ministerie van Sociale Zaken. Door de goedkeuring van de staatssecretaris krijgt de Stichting Niet meteen betalen Pensioenfonds rechtspersoonlijkheid. De VerzekeIk herinner me ook dat ik destijds geholpen heb met ringskamer krijgt van mij een actuariële nota met een het oprichten van verschillende pensioenfondsen. Het financieringsplan.” verloop was steeds ongeveer als volgt. Het speelt in Zo ging dat in grote lijnen. Op die manier heb de zestiger jaren van de vorige eeuw. Ik krijg begin deik de oprichting van verschillende pensioenfondsen cember bezoek van een nieuwe klant. Hij zegt: “Ik ben begeleid. Als ik hoor van alle regels en voorschriften directeur van een onderneming met een paar honderd die tegenwoordig in de pensioenwereld gangbaar zijn, man personeel. Mijn accountant verwijst me naar u.” denk ik ‘Wat heb ik toch een mooie tijd meegemaakt!’ Ik zeg: “Ik vermoed dat ik weet waarom u komt. U De jongere collega’s zijn niet te benijden! — maakt waarschijnlijk dit jaar een forse winst en u hebt nog geen pensioenregeling voor uw personeel.” Dit is laatste column van actuaris Jan Jansen. “Inderdaad, maar dat zal wel veel geld gaan kosDe redactie bedankt Jan voor zijn terugblikken ten en dat heb ik niet liquide.” op zijn tijd als actuaris afgezet tegen de huidige “Als u mij een lijst geeft met de benodigde gegeontwikkelingen. Een interessant kijkje in de vens van uw personeel, dan spreken we een pensioenkeuken van vroeger. regeling af en ik reken uit wat dat gaat kosten.”

Column

Een mokerslag voor gepensioneerden – Dinsdagmorgen 14 juli ging er een schokgolf door pensioenland. Toen maakte De Nederlandsche Bank (DNB) bekend de rekenrente voor pensioenfondsen fors te verlagen. Een onaangename verrassing voor pensioenfondsen en een mokerslag voor gepensioneerden. Indexatie van hun pensioen als compensatie voor gestegen prijzen zit er voorlopig niet meer in.

Het besluit van DNB werd toegelicht in een uitgebreid persbericht. Daarin stonden fraaie termen als realistischer rekenrente, evenwichtige belangenafweging en belang van pensioendeelnemers. Ook werd er een persconferentie aan gewijd. DNB-directeur Frank Elderson verscheen zelfs op tv om verdere uitleg te geven. Ongebruikelijke acties van een toezichthouder die zich meestal in stilzwijgen hult over het eigen beleid. Nu was het ook wel nodig dat DNB uit z’n vesting aan het Fredriksplein in Amsterdam kwam. Het besluit overviel de pensioenfondsen. Zij zagen hun dekkingsgraad in één klap enorm dalen. Die dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen het vermogen van het pensioenfonds en de pensioenverplichtingen.

forse gevolgen voor de pensioenverplichtingen. Is de rente 4,2% dan moet een pensioenfonds nu 540 euro in kas hebben om over 15 jaar een pensioen van 1.000 euro te kunnen betalen van. Daalt de rente naar 3,3% dan is 615 euro nodig voor diezelfde verplichting.

Gevolgen voor koopkracht De daling van de rekenrente heeft dus HASKO VAN DALEN direct effect op de dekkingsgraad van een Onafhankelijk pensioenfonds. Deskundigen hebben bedeskundige op het rekend dat de dekkingsgraad bij fondsen gebied van pensioenen, met veel jonge deelnemers 5% tot 8% sociale zekerheid en kan dalen. Bij fondsen met veel oudere employee benefits. deelnemers zal de daling beperkt blijven tot 2% á 3%. Het betekent wel dat fondsen die net aan het herstellen waren van de financiële crisis, opnieuw in de problemen komen. Of dat tot nieuwe Herziening UFR kortingen op de pensioenen gaat leiden, is nog niet Bij de berekening van deze pensioenverplichtingen bekend. Zeker is wel dat bij weinig fondsen nog ruimmoet een pensioenfonds uitgaan van het bedrag dat te zal zijn voor indexatie. Aanpassing van de pensioevandaag nodig is om op de pensioendatum van alle nen aan de gestegen prijzen zit er voorlopig niet in. gepensioneerden het toegezegde pensioen te kunnen Geluk bij een ongeluk is dat de inflatie erg laag is. uitbetalen. De hoogte van de rente speelt daarin een Toch is het wrang dat gepensioneerden te maken belangrijke rol. Voor de verplichtingen in de eerst kokrijgen met koopkrachtverlies, juist nu de centrale mende 20 jaar kan het pensioenfonds uitgaan van de banken de rente op de kapitaalmarkt kunstmatig laag feitelijke rentetarieven op de kapitaalmarkt. Voor de houden om de economie te stimuleren. De gepensioverplichtingen op een termijn van 20 en 60 jaar wordt neerden zijn dus de dupe. Wat dat betreft is het besluit de rente kunstmatig vastgesteld, op basis van de zogevan DNB een mokerslag voor gepensioneerden. — noemde Ultimate Forward Rate-methode (UFR). Tot nu toe was de UFR een vast percentage van 4,2%. Dit vaste percentage is nu losgelaten. Voortaan wordt de UFR maandelijks berekend op basis van lange termijnvoorspellingen in de voorgaande 120 maanden. In juli kwamen die uit op 3,3%. Dat heeft

Kookrubriek

Audrey's Delicasa â&#x20AC;&#x201C; Voor wie van lekker eten houdt, maar niet lang in de keuken kan of wil staan.

Limoncello aardbeien (fragole) met mozzarella Met deze toch tot nu toe wel heerlijke zomer een echt zomerdessert (dolce) van verse aardbeien met citroenlikeur. IngrediĂŤnten voor 4 personen 500 gr. aardbeien 1 el poedersuiker - plus nog wat voor garnering Limoncello (citroenlikeur) 400 gr. buffelmozzarella 4 el olijfolie extra vergine verse takjes citroenmelisse evt. roze pepertjes

Bereiding Was de aardbeien en laat ze uitlekken. Snijd van 100 gr aardbeien de kroontjes en prak deze ontkroonde aardbeien fijn. Meng de geprakte aardbeien met de poedersuiker en besprenkel ze met de Limoncello. Halveer de overige aardbeien en marineer ze ca. 30 min. in de Limoncello (naar smaak). Snijd de mozzarella in dunne plakjes. Verdeel de mozzarella en het aardbeienmengsel om en om over vier glazen dessertschaaltjes. Je kunt dit dessert op de dag zelf klaar maken en tot het moment van consumptie in de ijskast bewaren. Half uurtje van tevoren eruit halen. Ook nog een beetje poedersuiker erover doen. Als garnering een takje citroenmelisse toevoegen en naar smaak wat roze pepertjes.

Het ultieme zomertoetje! Buon Appetito Ciao Audrey audrey.mp@hotmail.com (vragen altijd welkom)

Kruiswoordpuzzel

Na het oplossen van de kruiswoordpuzzel zet u de letters, die hetzelfde getal hebben als die in de balk eronder, daarop over. De zin die u dan krijgt stuurt u v贸贸r 16 september 2015 per e-mail naar pensioenbelangen @pensioenbelangen.nl of op een briefkaart naar NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. Onder de goede oplossingen worden weer 4 prijzen van 13 euro verloot.

12 15

23 29

46 49

70 75

79 83

71 76

80 84

64 69

Pensioenbelang is ons belang

8 14

18 24

33 38

13 17

De oplossing van de kruiswoordpuzzel in het mei/juninummer is:

De vier gelukkige winnaars zijn: R. de Haas B. van Osch T. Generaal R.W. de Vries

81 85

87 2

HORIZONTAAL 1. jong en pril; 7. gift aan een bedelaar; 12. griepje (verkoudheid); 13 gelijkmatig; 14. Europeaan; 15. kilowatt (afk.); 17. lichte herenoverjas; 19. flink; 21. boksterm (afk.); 22. beet; 24. Canarisch eiland; 27. tweewielig voertuig; 28. bloedvat; 30. Chinese vermicelli; 31. meisjesnaam; 32. staat (natie); 33. explosieven opruimingsdienst (afk.); 35. spottende gelaatsuitdrukking; 37. deel van gelaat; 38. dikke zoete kleverige stof; 41. object management group (afk.); 42. oorzaak (resultaat); 44. bouwvallig huis; 46. insectenlarve; 47. gelijkspel (Engels); 48. tekengerei; 49. vlinderlarve; 50. deel van een fornuis; 52. vergrootglas; 54. iets door elkaar mengen; 56. gemeentelijk energiebedrijf (afk.); 58. schoft (klootzak); 61. Europeaan; 62. zangstem; 64. voorste zeil; 65. lading; 67. waterloop; 68. bejaard; 70. slim en sluw; 72. wilde haver; 73. plaats in Friesland; 76. deel van hals; 77. extra large (afk.); 78. grote zanggroep; 79. reinigingsmiddel; 81. familielid; 82. tuimeling; 83. welpenleidster; 84. tijdperk; 86. onzin (wartaal); 87. gebraden ribstukje.

VERTICAAL 1. wolfachtig roofdier; 2. klein kind; 3. de schepper; 4. tweegevecht; 5. grappig; 6. Nederlandse omroepvereniging; 7. jongensnaam; 8. oud Italiaans betaalmiddel; 9. Fries voor moeder; 10. ondernemingsraad (afk.); 11. niet nauwkeurig; 16. doorwaadbare plaats; 18. moeder (kindertaal); 20. wandversiering; 21. vaatwerk; 23. boomvrucht; 25. nul (niets); 26. maatschappelijke positie; 27. smal sportvaartuigje; 29. vleesgerecht; 32. plaats in Engeland; 34. droog (kaal); 36. plaats in Noord-Holland; 37. klein paardje; 39. borstbeeld (romp); 40. Europees land; 42. gang van een paard; 43. schaakstuk; 45. zachte metaalsoort; 46. pasvorm; 51. reuzel; 53. telwoord; 54. ontspannen; 55. droogoven; 56. kleur van de regenboog; 57. peulvrucht; 59. eikenhout van schors ontdoen; 60. buffet in een caf茅; 62. plaats voor een caf茅; 63. ransel (pukkel); 66. slangvormige vis; 67. lager agrarisch onderwijs (afk.); 69. rivier in Engeland; 71. rivier in Utrecht; 73. golfputje; 74. inval (plan); 75. luizenei; 78. oogholte; 80. voor (in samenstelling); 82. Verenigde Naties (afk.); 85. aluminium (scheik. afk.).

Cryptogram

Omschrijving A Plaats waar veel nonnen wonen (14)

B DNB-thermometer (13)

C Hierna kan het bederf toeslaan (10)

D Discriminerend betaalmiddel

E Inkomsten (kwijtraken) uit export (9 of 3+6)

F Ouderenbijdrage voor de schatkist (11)

G Driehoekige sombrero (10)

H Tijden van depressie (7)

Spelregels cryptogram Slechts 茅茅n van de klinkers is genummerd, maar alle plaatsen waar die klinker staat hebben dat nummer. Sommige medeklinkers hebben een nummer gekregen, bijvoorbeeld in opRoerkraaieR (cryptogram in nr. 1 van 2013) hebben de eerste en de laatste r het nummer 1 gekregen, maar de tweede r geen nummer. Als u in die puzzel in andere woorden een 1 ziet staan kunt u daar dus de r invullen. Stuur uw oplossingen v贸贸r 16 september 2015 per e-mail naar pensioenbelangen@ pensioenbelangen.nl of op een briefkaart naar: NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. U kunt de oplossing van het kruiswoordraadsel in dezelfde e-mail of op dezelfde briefkaart inzenden. Voor goede oplossingen zijn per cryptopuzzel 4 prijzen van 13 euro beschikbaar.

7 3 5

11 5

6 7

Oplossing van het mei/juninummer: A: Toezichthouder B: Brussels kooltje C: Scheefwonen D: Combinatietangen E: Voortplanting F: Truffelhond G: Gepensioneerde H: Toetsingskader De vier gelukkige winnaars zijn: J. van der Harst H.S. Jansen-Weiss F.J. Schoolderman H. Buist-Smith

Pas verschenen

Jan Willem Smeets: IJsberen in de woestijn, paperback 304 pagina’s, ISBN 9789046818688, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, € 19,95 Gijs (promovendus taalwetenschappen) zoekt een lift naar Granada om onderzoek te doen voor haar proefschrift. Ze mag mee met universitair onderzoeker Frank, die ieder jaar naar zijn beste vriend rijdt. Deze heeft de hoge grote kunst opgegeven en schildert nu (in opdracht) commerciële doeken. Ondanks hun verschillende verledens en geloofsopvattingen bloeit er een interessante relatie op. Frank komt uit een gezin met een alcoholische moeder en een Cobra-kunstenaar als vader. Bij Gijs stond haar opvoeding in het teken van de bijbel. Ze zitten dagen met elkaar in de auto en hebben veel met elkaar te bespreken. Zullen ze elkaar ooit nog zien als Frank Gijs afzet? (yp)

Henry David Thoreau: Walden & De plicht tot burgerlijke ongehoorzaamheid, gebonden 416 pagina’s, ISBN 9789085426172, Uitgeverij De Bezige Bij, € 24,99 Eindelijk een nieuwe vertaling van Walden, een boek waarmee vooroorlogse generaties direct of indirect zijn grootgebracht. Indirect, omdat Frederik van Eedens ‘Kleine Johannes’ zonder Walden er heel anders had uitgezien en misschien nooit was geschreven. De uitstekende vertaling van Anton Haakman leest prettig. In tegenstelling tot Van Eeden, die uit sociale belangstelling ‘wereld’hervormer wilde zijn en in Bussum de kolonie Walden stichtte, was Thoreau vooral een ‘einzelgänger’. Walden beschrijft zijn bijna twee jaar durende eenzame verblijf in een zelf gebouwde blokhut aan de oever van het meertje Walden Pond in Massachusetts. En bij dit zeer leerzame boek krijgt u ook nog een essay dat de burger oproept tot ongehoorzaamheid aan het gezag. In deze tijd waarin het ik-denken ter discussie staat vrijwel onmisbaar voor iedereen die naar een betere wereld streeft. (jv)

Petra Possel: De troost van eten, gebonden 125 pagina’s, ISBN 9789057597190, Uitgeverij Podium, € 17,50 De schrijfster presenteert het culturele radioprogramma Kunststof en ook het kook- en eetprogramma Mangiare!. Ze schrijft een restaurantrubriek voor de Amsterdam-bijlage van het NRC. Nu is er een boek van haar verschenen, waarin ze ons verhalen voorschotelt, waarin zij haar etende en drinkende leven beschrijft. Over mislukte garnalenkroketten, eten bij haar oma, troosteten, haar irritatie over de moderne voedselbeweging en hoe ze zichzelf altijd slank denkt. Verhalen met ingrediënten als verlies, liefde en troost worden smakelijk door haar verteld. En het is daarom dat dit boek ook zo aanspreekt. De Troost Van Eten is een prachtig boekje , waarin de liefde voor eten centraal staat. (mw)

Marlijn van der Hoeven en Marije Weijers: De leukste museumcafés van Nederland, gebonden 240 pagina’s, ISBN 9789082384604, De Plaatsmakers, € 19,95 Wie graag musea bezoekt en daarbij ook nog graag een hapje wil eten, heeft tegenwoordig een mooie leidraad aan het toegankelijke boekje ‘De leukste museumcafés van Nederland’. Daarin staan per provincie de meest bijzondere museumcafés keurig gerangschikt. Het gaat om museumcafés op unieke plekken, met een bijzondere lunchkaart, spannende kunst of een prachtig uitzicht. Er zitten ook kortingscoupons bij. Meer informatie is te krijgen via de website www.hetmuseumcafe.nl of via telefoonnummer 06 41918165. Vooral voor mensen die wat meer tijd hebben, is het een waardevolle aanwinst. Kortom: een verrassend leuk boek over museumcafés. (js)

Belastingen

Koopkracht gepensioneerden daalt verder in 2016 –

Door de maatregelen in het belastingplan 2016 zullen AOW-gerechtigden in 2016 geconfronteerd worden met negatieve inkomenseffecten en vanwege de inflatie met nog negatievere koopkrachteffecten. Voor een groot aantal gepensioneerden zal het aanvullend pensioen niet geïndexeerd kunnen worden, met name vanwege de nieuwe, strengere regels voor pensioenfondsen.

Staatssecretaris Wiebes heeft namens het kabinet twee brieven (19-6-2015 en 24-6-2015) over het Belastingplan 2016 naar de Tweede Kamer gestuurd. In zijn 1e brief staat dat de koopkracht van gepensioneerden (en uitkeringsgerechtigden) “stabiel blijft in 2016”. “Stabiel”: dat klinkt heel betrouwbaar, maar er wordt natuurlijk bedoeld: de koopkracht was negatief en blijft negatief. Versluierend taalgebruik In de 2e brief van Wiebes met als kop “koopkracht en werkgelegenheidseffecten“ worden de inkomenseffecten geschetst van de plannen om de loon- en inkomstenbelasting te verlagen zonder in te gaan op de koopkracht. Zo gaat het nettoinkomen van werkenden er gemiddeld zo’n 2% à 4% op vooruit, maar gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden blijven grotendeels op de nullijn staan. En dan is er nog géén rekening gehouden met enkele voor het jaar 2016 geldende, inmiddels genomen fiscale besluiten, die voor ouderen nadelig zijn: het afschaffen van de ouderentoeslag in box-3 (spaargeld en dergelijke), de verlaging van de ouderenkorting met circa € 80 en de voorgenomen verhoging van de inkomensafhankelijke zorgpremie voor AOW-gerechtigden met per saldo 0,75%punt. N.B. Afschaffing van de ouderentoeslag heeft diverse neveneffecten. Zo zullen ouderen met huurtoeslag (dus laag inkomen) met spaargeld (voor zover meer dan circa € 21.300 per persoon) hun huurtoeslag kwijt raken!

Stemmingen in de Tweede Kamer Op 1 juli zijn moties van de oppositie over het Belastingplan 2016 in de Tweede Kamer in stemming gebracht. Alleen de motie om de voorgestelde btw-verhoging niet door te laten gaan is aangenomen, maar alle moties met betrekking tot ouderen zijn verworpen. VVD, PvdA, D66, CU, SGP en GroenLinks willen geen eerlijker verdeling van de “€ 5 miljard lastenverlichting”. Gebrek aan transparantie Erg teleurstellend is dat in de brieven van het kabinet geen informatie over de uitgangspunten staat. Meer transparantie is nodig voor een goede oordeelsvorming. Prinsjesdag en Nibud rapport Pas met Prinsjesdag zal duidelijk worden welke maatregelen ons kabinet voor 2016 uiteindelijk zal voorstellen. De NVOG zal ook dit jaar samen met enkele andere ouderenbonden het Nibud vragen om de gevolgen voor de koopkracht van allerlei groepen van ouderen duidelijk in kaart te brengen.

AUTEUR: MAARTEN MAAS

Maarten Maas (1946), actuaris AG is voorzitter van de commissie Koopkracht en Inkomen van de NVOG. Hij is werkzaam geweest bij diverse verzekeraars (levens-, pensioenen arbeidsongeschiktheidsverzekeringen), maar vooral bij Centraal Beheer Achmea.

Onderzoeksrapport vanuit de ANBO De ANBO heeft op 24 juni een wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd naar de koopkrachtontwikkeling van huishoudens van ouderen en werkenden over de periode 2009-2013. De belangrijkste conclusie: de toename van de koopkracht voor ouderen bleef duidelijk achter bij die van de werkenden. (Zie ook pag. 14; red.) —

Actualiteiten

Uit de media ‘GEEF AOW’ERS 10 EURO PER MAAND EXTRA’ Minister Asscher moet gepensioneerden 10 euro per maand bovenop de AOW geven. Dat is een van de manieren om het jarenlange koopkrachtverlies van ouderen te repareren. Dat staat in een brandbrief van ouderenbond ANBO aan de minister van Sociale Zaken. ,,Ouderen zijn er ten opzichte van werkenden al erg veel op achteruitgegaan. Dat dit volgend jaar opnieuw gebeurt, gaat echt te ver,’’ zegt Frank van der Aa van de ANBO (….)

Daarnaast vraagt de belangenvereniging minister Asscher de geplande verlaging van de ouderenkorting en afschaffing van de ouderentoeslag per 1 januari terug te draaien of op z’n minst te verzachten. Ook moet hij de zogeheten Bosbelasting voor ouderen met een hoger inkomen afschaffen en ouderen met een laag inkomen tegemoetkomen in de zorgkosten. (Algemeen Dagblad)

‘VERBETER KOOPKRACHT SENIOREN’ Langzaam maar zeker dringt ook in de coalitie door dat ouderen er komend jaar wel erg bekaaid vanaf dreigen te komen. Na CDA, SP en 50Plus wordt nu tevens door de PvdA geëist dat het kabinet de koopkracht van senioren gaat verbeteren. De jongste cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) zijn juichend over de economische groei van volgend jaar. Die wordt berekend op 2,4 procent, veel hoger dan twee maanden

geleden nog werd aangenomen. Maar waar werkend Nederland er fors op vooruitgaat, leveren gepensioneerden volgend jaar gemiddeld 1,1 procent in. „Niet evenwichtig”, vindt PvdA-Kamerlid Nijboer. Hij eist dat het kabinet gaat kijken hoe de schade voor ouderen beperkt kan worden. Dat kan bijvoorbeeld door via toeslagen en de belastingen geld richting senioren te schuiven. (Telegraaf)

‘REPARATIE KOOPKRACHTVERLIES OUDEREN NIET GEGARANDEERD’ Premier Mark Rutte wil het dreigende koopkrachtverlies voor ouderen repareren, maar wil er geen beloftes over doen. ‘’We gaan zo goed mogelijk de minnen wegpoetsen, maar

of dat lukt, daarover kan ik geen garanties geven’’, zei Rutte vrijdag na de wekelijkse ministerraad. (nu.nl)

WOEDE OVER DALING KOOPKRACHT OUDERE De PVV reageert heftig verontwaardigd op het nieuws dat de koopkracht van gepensioneerden sinds de crisis sterk is afgenomen. Die partij eist actie van het kabinet. Ook op so ciale media en op de website van De Telegraaf ontploft de verontwaardiging en niet alleen onder ouderen. (…) Het maakt PVV-voorman Wilders ziedend. Hij noemt het „een ongehoorde schande” en samen met twee andere fractiegenoten heeft de Limburgse politicus Kamervragen gesteld aan

de staatssecretarissen Klijnsma (Sociale Zaken) en Van Rijn (Volksgezondheid). „Waarom haat u onze ouderen?” vragen de PVV’ers aan de bewindslieden. „Bent u bereid deze schandvlek uit te wissen door de grenzen te sluiten en onze ouderen een menswaardig bestaan te geven of interesseert het trieste lot van onze ouderen u echt geen zier?” willen Wilders en collega’s De Graaf en Agema ook van het kabinet weten. (Telegraaf)

Lezers schrijven

Lezers reageren heftig op indexatiedrempels – In het laatste nummer stonden verschillende artikelen over ons pensioenstelsel en de wijzigingen die daarin recent werden aangebracht en de voorstellen voor verdere aanpassingen. Daar kwamen veel en heftige reacties op.

Veel reacties betreffen het steeds moeilijker worden voor pensioenfondsen om te indexeren. De regels waren al zo streng, maar per 1 januari zijn ze nog veel strenger geworden. Inmiddels heeft De Nederlandsche Bank besloten de rekenrente verder te verlagen waardoor pensioenfondsen nog weer moeilijker kunnen indexeren. En dan moet het hele stelsel ook nog op de schop omdat de doorsneepremie niet rechtvaardig zou zijn voor jongeren en omdat iedereen zijn eigen pensioenpotje wil hebben. Waar is de solidariteit? De heer Brouwer uit Arnhem vraagt zich af waarom staatssecretaris Klijnsma toch weer telkens aan onze pensioenregeling wil knutselen. En Wim Boeije uit Den Haag gooit daar nog een schepje bovenop door te verwijzen naar de ervaringen in de Haagse gemeenteraad met mevrouw Klijnsma. Hij voelt zich, met vele anderen, bestolen. Overheid blijft miskleunen Jan Hollaar, oud-docent Duits uit Abbenbroek, windt zich enorm op over het falen van de overheid bij de Fyra, de ICT-projecten, de Betuwelijn en de Hogesnelheidslijn. “Wie zei ook al weer Geen Cent Naar

De Grieken?” schrijft hij. Om die miskleunen te betalen moet de btw omhoog en de accijnzen. En aan de inkomstenkant knijpen de nieuwe regels van de Pensioenwet (wie is hier eigenlijk mee akkoord gegaan?) de uitkeringen af. Op welke partij moet je nog stemmen?” Bezorgdheid alom De heer Tirion stuurt ons ook een reactie. Hij stelt een groot aantal vragen. Over de verschillen in rekenrente tussen premies en verplichtingen. Over het pensioen van onze kinderen, waarvan men beweert dat het veel lager is dan die van de huidige gepensioneerden, terwijl dat niet waar is. Over de vraag waarvoor de voorzieningen van een pensioenfonds zijn. Over schommelingen in de dekkingsgraad en wie er voor de nieuwe regels van het financiële toetsingskader hebben gestemd. Al deze reacties tonen aan dat onze achterban buitengewoon bezorgd en zelfs verontrust is over alles wat er met pensioenen gebeurt. We zullen daaraan in de komende nummers aandacht blijven besteden. Ook in dit nummer vindt u veel informatie over de ontwikkelingen. —

AUTEUR: ROB DE BROUWER

“

Op welke partij moet je nog stemmen?

”

Lezers schrijven

Artikel over toekomst ouderen maakt veel los – Zelden zoveel reacties ontvangen op een artikel als op het stuk van Pierre Thijssen over hoe gepensioneerden tegen hun toekomst aan kijken. Teveel om allemaal te publiceren in ieder geval. Daarom volgt hier een samenvatting.

AUTEUR: ROELOF JAN MULDER

Ongenuanceerde (borrel)praat Chris Sjerp uit Hilversum begint in zijn uitgebreide brief met een aardig statement. “Wellicht zullen veel mensen in het door Pierre Thijssen geschetste beeld een nogal negatieve visie hebben op onze overheid, onze politici, onze minister-president en op de Zuid-Europese landen met Griekenland voorop, maar dat is merendeels ongenuanceerde (borrel)praat.” Toch heeft ook Sjerp kritiek. Hij vindt dat de bedrijfspensioenen moeten worden verhoogd als de AOW onbetaalbaar wordt. “En sinds Zwarte Zwanen (…) weten we nu dat dit zonder meer mogelijk is bij rendementen van 12% en meer. Hoezo heeft De Nederlandsche Bank (DNB) het noodzakelijk gevonden om de theoretische rekenrente nog verder te verlagen?” Die laatste move van DNB heeft overigens veel meer (verontwaardigde) reacties opgeleverd. Wat de pensioensituatie van toekomstige ouderen betreft blijft het volgens Sjerp natuurlijk ook koffiedik kijken. Langer doorwerken volgens Jetta Klijnsma waardoor de premie voor jongeren omlaag kan en er voldoende opbouw plaatsvindt, is volgens hem een utopie. “Wie garandeert dat onze ouderen werkelijk tot hun zeventigste blijven doorwerken, terwijl ze nu reeds geconfronteerd worden met

werkeloosheid en zeer waarschijnlijk geen volledig pensioen kunnen opbouwen?” Genieten zolang het nog kan Ook over de zorg heeft Sjerp zijn bedenkingen. “Voor de allerzwakste ouderen die van thuiszorg of intramurale zorg afhankelijk zijn, is de situatie nu al heel schrijnend. Wie nog niet dement is, maar wel aan ernstig geheugenverlies lijdt en daarnaast ook fysiek van hulp afhankelijk is, wordt aan de goden overgeleverd als er geen kind of mantelzorger dagelijks over de vloer komt. De thuiszorg en zelfs de zorg in zorgappartementen is absoluut ontoereikend.” Vervolgens heeft Sjerp een hele ris van voorbeelden van zaken waarin er van alles misgaat. Zo geschreven dat je het idee krijgt dat Sjerp het allemaal zelf heeft meegemaakt. Hij doet dit buitengewoon beeldend. Hij eindigt de brief met: “Hoezo verhoogd valrisico of zorg-op-maat en Total-Care? Kortom, na vele jaren mantelzorger spelen zou ik zelf dankbaar zijn voor een genadeschot of een Drionpil als ik het moment daarvoor gekomen acht. Maarrrr ..... , voorlopig blijf ik nog even genieten van mijn pensioen zolang het nog kan.” (Gelukkig! R.J.M.)

Lezers schrijven

Knagen aan pensioenrechten Cora Soetens zet net als Pierre Thijssen vraagtekens bij de veronderstelling dat de huidige babyboomers oud worden. “Volgens mij is dat een fabeltje dat politiek Den Haag misbruikt om aan de wortels van onze pensioenrechten te kunnen knagen. Onze huidige rusteloze manier van leven draagt niet bij aan een gezonde levensstijl en dan nog langer moeten doorwerken, soms onder stressvolle omstandigheden! De resultaten moeten nog zichtbaar worden, maar het lijkt mij een prima recept voor een oude dag vol medische narigheid dan wel voortijdig overlijden.” Hoewel Soetens niet wil overkomen als een zwartkijker ‘van nature ben ik optimistisch van aard’ heeft ze toch ernstige bedenkingen bij de argumenten die de politiek, pensioenfondsen en verzekeraars gebruiken om aan hun wettelijke verplichtingen te ontkomen. Maaike van Wijgerden denkt ook dat we niet allemaal veel ouder worden. En dan vooral vanwege het “zienderogen onwerkzaam worden van antibiotica waardoor veel sterfgevallen t.g.v. infectieziekten zullen gaan voorkomen”. En wat betreft de veronderstelde lagere woonlasten vanwege een afgeloste hypotheek: “Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat de lasten slechts weinig lager zijn. Ze verschuiven namelijk naar groot onderhoud. Vermoedelijk overkomt dit velen die reeds enkele decennia in hetzelfde huis hebben gewoond. En verder ben ik, zoals velen, weinig te spreken (ik probeer het netjes te verwoorden) over het feit dat ons gedurende tientallen jaren een waardevast pensioen is voorgespiegeld, terwijl de huidige werkelijkheid is dat er reeds jarenlang niet is geïndexeerd en velen onzer het ook niet zullen beleven dat dit ooit wel gebeurt.” Ze eindigt haar brief met “en dank voor het vele goede werk in het belang van ons ouderen.” Een aardig compliment in dank afgenomen! Bedankt! Sommige leden maken van de gelegenheid gebruik om in een uitgebreide brief hun hele levensgeschiedenis neer te

leggen. Waarna de teleurstelling van een klein pensioen en geen indexatie volgt. Iemand schrijft over Jetta Klijnsma: “Dat ze praat over pensioenen voor de jeugd, hoe dat moet over 20 of 30 jaar. Niemand kan zover vooruit kijken, ook zij niet. Zoals het er nu uitziet, krijgt de gepensioneerde er tot 2020 niets meer bij dankzij mevrouw Klijnsma. Fijn! Bedankt!” en even verderop: “Deze overheid denkt in geld, niet in mensen!”

“

Deze overheid denkt in geld, niet in mensen!

”

Solidariteit is verdwenen Ook Tiny Nanninga schetst een beeld van een persoonlijke situatie. “Een koophuis hebben we nooit gehad, wel een sociale huurwoning ons hele leven lang. We hebben geen auto en kunnen ook geen auto rijden. Mijn man heeft het tot de functie van Bolhoed gebracht bij de voormalige PTT en ik heb wat geschnabbeld waar ik een pensioen van € 100 per maand aan heb over gehouden. Het pensioen van mijn man is lager dan de AOW. Daar moeten we het mee doen, maar we waren wel solidair. We betaalden mee aan bevallingen, de tandarts van jongeren en ook als men zijn lichaam liet verbouwen of allerlei behandelingen onderging als men geen kinderen kon krijgen. Van die solidariteit is niets meer over. De jongeren piepen dat ze bang zijn dat de ouderen alles opmaken en er voor hen niets meer overblijft. Daar kan ik me reuze kwaad over maken. We lopen al negen jaar de indexering mis, ons inkomen is een stukje elastiek waar de rek allang uit is, terwijl het levensonderhoud met sprongen omhoog gaat. (….) Diverse regeringen hebben al uit de pensioenpot van het ABP gejat om de gaten in hun eigen potje te dichten en nu heeft men de premie weer verlaagd. Dat komt de dekkingsgraad niet ten goede en ouderen en jongeren ook niet. (…). Regeringen zijn kampioen in het afbreken van de pensioenkas, banen, mensen tot hun 70ste laten werken en zo de jongeren hun banen ontnemen terwijl het bedrijfsleven niet op ouderen zit te wachten.(…) Nee, we hebben keihard gewerkt en nu veegt men de vloer met ons aan.” Maar er klinken ook andere geluiden. Zo schrijft Martin Hornis een uitgebreide

Lezers schrijven

brief waarin de tevredenheid met zijn huidige situatie voorop staat. “Mijn vrouw en ik hebben beiden een pensioen waarvan het totaal duidelijk hoger is dan de totale AOW.”(…) “We genieten van onze vrijheid en vooral van onze rust. We doen dat elke sabbat, waarin we overigens veelal één keer per maand beiden een keer voorgaan in de eredienst. Zelf vraag ik me af en toe af hoe ik vroeger tijd heb gehad om te werken.” Onder het kopje ‘Zo denken gepensioneerden’ schrijft hij o.a.: “De toekomst is voor ons geen probleem. Er komt een nieuwe hemel en een nieuwe aarde waarin gerechtigheid een alles bepalende factor is.” Euthanasie uit kostenoverwegingen? Nooit en te nimmer! Tot slot aandacht voor een heikel punt dat meerdere lezers aanroerden, namelijk het probleem van de levensbeëindiging. Een lezer schrijft na zijn bezorgdheid te hebben geuit over het thema mantelzorg: “Het zou goed zijn om, niet alleen in dit kader, maar ook voor de steeds hoger wordende leeftijd van ouderen, de euthanasie wetgeving te verruimen. Immers de kosten zijn niet meer te handhaven, de vergrijzing neemt alleen maar toe en als de leeftijd steeds meer toeneemt met vele ongemakken, mag de wens van de oudere om er een eind aan te maken best wel vervuld worden. Ook in mijn directe

“

We hebben keihard gewerkt en nu veegt men de vloer met ons aan.

”

omgeving ken ik een aantal mensen die het leven meer dan beu zijn en naar het einde verlangen. Zij zitten zeker niet te wachten op nodeloos lijden en willen een ander niet tot last zijn.” Ook anderen hebben opmerkingen in deze richting gemaakt. Ik zou daarop het volgende willen zeggen. “De euthanasie wetgeving is destijds op zeer zorgvuldige wijze tot stand gekomen. Euthanasie kan in Nederland slechts plaatsvinden als aan een aantal criteria is voldaan. Die criteria zijn in de wet vast gelegd. Dat is niet voor niets. Voorkomen moet worden dat er een situatie gaat ontstaan die de Amerikanen de ‘slippery slope’ noemen. Dat gevaar ligt steeds op de loer. Dat euthanasie niet altijd wordt uitgevoerd, ondanks het feit dat aan de criteria is voldaan, ligt voor een belangrijk deel aan het feit dat artsen het buitengewoon moeilijk vinden aan een verzoek tot levensbeëindiging te voldoen. Zij zijn er immers voor opgeleid om levens te behouden en niet om ze te beëindigen. Hoe het ook zij, aan de vraag om euthanasie uit kostenoverwegingen mag in mijn visie nooit en te nimmer worden voldaan.” —

Verantwoordingsorgaan Bpf Bouw

Effect van het nieuwe financieel toetsingskader – Op 17 juni 2015 vergaderde het verantwoordingsorgaan van het pensioenfonds voor de bouw (VO-Bouw) over de aanpassingen die het pensioenfonds voor 1 juli 2015 in de documenten moet aanbrengen als gevolg van het nieuwe financieel toetsingskader (nFTK) en als gevolg van gemaakte afspraken over risico, premie, indexatie en kortingen door de sociale partners in het CAO-overleg. AUTEUR: AART DE GROOT EN TJEBBE VISSER

Waarom een nFTK? In het nFTK staan financiële en boekhoudkundige regels waar pensioenfondsen zich aan moeten houden. Het nFTK moet meer rust brengen. Onder het oude FTK was het pensioenstelsel gevoelig voor financiële schokken. Het nFTK verlangt dat pensioenfondsen hun reserves verhogen zodat ze minder gevoelig worden voor financiële onrust. Er wordt dan gekeken naar een gemiddelde dekkingsgraad over de voorgaande 12 maanden en dit heet dan de beleidsdekkingsgraad. Het gevolg van het nFTK en de door cao-partners geformuleerde richtlijnen tezamen met de resultaten van een recente Asset-Liability-Managementstudie is dat de dekkingsgraad waarboven volledige prijsindexatie mag plaatsvinden, verschuift van 120 naar 130. De dekkingsgraad waaronder indexatie niet is toegestaan wordt 110 (was 105). Bij een dekkingsgraad tussen 110 en 130 kan een gedeeltelijke indexatie worden toegekend. Wanneer er kortingen zijn geweest, worden die ingehaald voordat het fonds een indexatietoeslag verleent. Eind juni 2015 was de dekkingsgraad van bpfBouw 114,5 en de beleidsdekkingsgraad 114,1. Wat doet bpfBouw? Hoogte beleidsdekkingsgraad

Toeslagverlening

Lager dan 110%

Nee

Tussen 110% en 130%

Ja, maar gedeeltelijk*. Beleidsdekkingsgraad mag niet onder de 110% komen.

Herstelplan Omdat het vereist eigen vermogen van bpfBouw volgens de nieuw maatstaven onvoldoende is, moet het fonds een herstelplan bij De Nederlandsche Bank indienen. Het bestuur kiest in dat plan voor toepassing van voorzichtige prognoses en het bijstellen van een aanvaardbaar beleggingsrisico. Zelfs bij conservatieve aannames toont het plan dat het fondsvermogen binnen vijf jaar kan groeien naar de vereiste dekkingsgraad van 125 %. Positief Het VO-Bouw heeft een gedetailleerde toelichting op alle aanpassingen gekregen. Op grond daarvan is het VO-Bouw van mening dat de afspraken van de CAO-partners door het pensioenfondsbestuur goed vertaald zijn in beleidsuitgangspunten en doelstellingen. Tevens meent het VO-Bouw dat het verantwoord is, dat het bestuur het risicoprofiel eenmalig vergroot. De vraag of het bestuur de belangen van alle groepen belanghebbenden op evenwichtige wijze heeft afgewogen, heeft het VO-Bouw positief beantwoord, met een kanttekening bij de volgorde van de in te halen gemiste indexeringen. Over de aanpassingen in het uitvoeringsreglement en de toevoeging van een paragraaf over gemoedsbezwaarden heeft het VO-Bouw positief geadviseerd. Ook de uitvoeringsovereenkomsten “Beterexcedent” (voor deelnemers met een inkomen tussen € 55.000 en € 100.000) en “Nettopensioen” (voor deelnemers met een inkomen boven de € 100.000) kregen een positief advies van het VO-Bouw. —

*Waren er kortingen, dan worden deze eerst ingehaald voor het fonds toeslag verleent.

Verantwoordingsorgaan ABP

Regering haalt herstelplan ABP onderuit – Onder grote tijdsdruk heeft het verantwoordingsorgaan van het ABP een positief advies uitgebracht over het conservatieve herstelplan van het ABP. Dat koud drie weken later DNB (De Nederlandsche Bank) alsnog het herstelplan onderuit haalt door de rekenrente te verlagen, is een tegenvaller en stuit op veel onbegrip binnen het VerantwoordingsOrgaan (VO).

AUTEUR: WILLEM VERWOERD

Het verantwoordingsorgaan van het ABP heeft op 24 juni 2015 jl. ten aanzien van het herstelplan van het ABP een positief advies uitgebracht. De regering had voor het opstellen van het plan erg weinig tijd gegeven. Zowel het bestuur van het ABP als de leden van het VerantwoordingsOrgaan (VO) is ternauwernood tijd gegund om de plannen te bestuderen en met eventuele alternatieven te komen. Vooral de leden van de financiële commissie uit het VO hadden daar moeite mee. Echter, als het plan niet op 1 juli 2015 bij De Nederlandse Bank (DNB) zou zijn, zou het fonds een behoorlijke boete krijgen. Omdat het VO gedurende de diverse fasen van het opstellen van het herstelplan is bijgepraat over de ontwikkeling en conceptstukken door het ABP, hadden de leden van het VO er voldoende vertrouwen in dat het plan realistisch was. Het VO heeft wel de kanttekening geplaatst dat het plan uitermate conservatief was. Loonruimteakkoord De fractie CMHF/AC/FOG-ABP van het verantwoordingsorgaan heeft op 10 juli jl. kennis genomen van de uitspraken van de minister-president en vakcentrales over een zogenaamd loonruimteakkoord. Het verantwoordingsorgaan dat normaal gesproken over deze onderwerpen advies zou moeten uitbrengen, is niet betrokken.. Concreet: wij zijn niet gehoord in het niet-toepassen van een herstelpremie en de wijziging van loon- naar prijsindexatie door het pensioenfonds ABP per

1 januari 2016. In sommige publicaties werd gesproken over betrokkenheid van het ABP-bestuur. Wij zullen dit verifiëren. Het goedgekeurde herstelplan is met dit loonruimteakkoord door de regering onderuit gehaald. Wat zijn de belangrijkste zaken? • In het herstelplan is vanaf 1 januari 2016 uitdrukkelijk een opslag genoemd, maar die is in het loonruimteakkoord komen te vervallen. • Het behoud van de loonindexatie als maatstaf voor het toepassen van de vaststelling van de kostendekkende premie en indexatieambitie is door de regering geschrapt. Onze fractie heeft het bestuur van het ABP gevraagd aan het verantwoordingsorgaan een uitleg te geven over de betrokkenheid van het ABP-bestuur bij deze twee punten. Afhankelijk van het antwoord zal het VO vervolgacties overwegen. Weet wel, iedere euro minder premie, betekent dat het ABP 4 tot 5 euro minder in kas heeft als de betrokkene met pensioen gaat. Dat betekent onherroepelijk dat het ABP nog een lange periode niet kan indexeren. Verlaging rekenrente Op 13 juli werden we geïnformeerd dat DNB de pensioenfondsen verplicht uit te gaan van een veel lagere rekenrente. De vaste rekenrente van 4,2% voor verplichtingen die meer dan twintig jaar in de toekomst liggen, wordt een variabele rekenrente die daalt tot 3,3%.

Verantwoordingsorgaan ABP

De effecten zijn tweeërlei: de dekkingsgraad daalt nu onmiddellijk met enige procentpunten, maar over vijf jaar met 10 tot 15 procentpunten. • de premie moet omhoog, naar verwachting met 5%. Om de impact hiervan te begrijpen is het misschien verstandig even naar de getallen te kijken. De reserves van de alle pensioenfondsen tezamen worden door dit besluit met ongeveer € 150 miljard verminderd. Anders gezegd: de pensioenfondsen moeten € 150 miljard méér in kas hebben alvorens ze kunnen gaan indexeren. En de jaarlijkse te betalen premie gaat met € 1,5 miljard omhoog! Het ABP-herstelplan streefde juist naar een stabiele premie en is dus ook op dit punt onderuit gehaald. Daar komt nog bij dat iedereen, buiten de DNB en politiek, de rekenrente van 4,2% al als uiterst conservatief en onrealistisch laag ziet. De fractieleden die op dit moment niet met vakantie zijn, gaan zich beraden over te nemen stappen. •

“

Misschien is het verstandig aan de politiek en DNB eens uit te leggen waar pensioenfondsen voor staan.

”

Onvoorstelbare grote vermogens Misschien is het verstandig aan de politiek en DNB eens uit te leggen waar pensioenfondsen voor staan. Pensioenfondsen zijn ervoor om pensioenuitkeringen te doen en ingelegde premies zodanig te beheren dat ze de toegezegde uitkering kunnen waarmaken. Zij zijn er niet voor om onvoorstelbare grote vermogens op te bouwen omdat er (minimale) risico’s zijn! En laten we ook eens kijken naar pensioenpolissen van verzekeringsmaatschappijen. Verzekeringsmaatschappijen mogen wel met hogere vaste rekenrentes rekenen. Zij moeten daarnaast aan veel strengere eisen voldoen en mogen niet korten op de pensioen uitkeringen. Ons kabinet verhoogt de pensioenleeftijd van mensen die pensioen opbouwen en verlaagt hun pensioenopbouw. Terwijl deze deelnemers steeds meer premie betalen, wordt indexatie om straks een redelijk middelloon te krijgen vrijwel onmogelijk gemaakt. Laat de politiek en DNB dit eens uitleggen. En niet alleen aan gepensioneerden. —

Pensioenbelangen coupon lady 5128 Veilige en Praktische Trapliften no bleed_Layout 1 29/06/2015 07:50 Page 1

Langer Zelfstandig Thuis Wonen? Gratis Advies voor een Traplift!

op TV” n e i z e “G TIS BEL GRA

066 0800-5 l 5128 e aar toest vraag n

CARPO 4 LTD 4 wiel 17 km/h

Hoogste kwaliteit en waar voor uw geld Levertijd vanaf 1 week

www.stannah.nl

Voor vrijblijvende informatie vul de coupon in en stuur deze in een envelop naar

Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB Sassenheim

(Dhr/Mevr) Adres: Plaats: E-mail:

PC: Telefoon: 5128

D RLAN E D E N E VAN N HUIS T S P AA KOO GOED T SERVICE ME 39988 2 0 00 IS: 08 ERG.COM T A R BEL G WAAIJENB sterdam . W al - Am a d W n e n W g Vee en Haa D

Bezoek Vitalis op de 50+ beurs

Tot €650,voordeel op een Van Raam fiets!

15 t/m 19 september 8 versnellingen

Veilig op- en afstappen door de parkeerrem Ergonomische zithouding

Ervaar “Stijlvol zitten zonder rugpijn”  Nieuwe moderne stoelenlijn  Op maat gemaakt via uniek 3D meetsysteem  Profiteer van onze beursaanbieding

Lage instap Extra comfortabele vering Trapondersteuning met starthulp mogelijk

U vindt ons in HAL 7: 07C020 Nooit meer lekke banden!

Gratis brochure? Bel gerust 088 - 848 00 00

Veilig en comfortabel blijven fietsen! Met de fiets er op uit gaan en genieten van de omgeving wordt een stuk plezieriger wanneer u comfortabel en zorgeloos fietst. De fietsen van Van Raam zijn van Nederlands fabrikaat en worden op maat gemaakt voor een optimaal gebruikscomfort. Neem nu de Easy Rider: een comfortabele en sportieve driewielfiets die dankzij het unieke frame zorgt voor een lage instap en een stabiele houding. De Easy Rider is het alternatief voor de gewone driewielfiets waarop u wel makkelijk fietst. Door de voorwaartse trapbeweging en vering in het frame kunt u comfortabel uw kilometers fietsen. Wilt u de eerste meters makkelijk wegrijden? Dan is de Silent trapondersteuning met starthulp een prima oplossing. Zo rijdt u de eerste tien meter zonder te trappen. Wel zo comfortabel! Als exclusief Van Raam dealer beschikken wij over een ruime collectie fietsen die u vrijblijvend kunt uitproberen bij u thuis of bij onze showrooms. Exclusief bij Vitalis: Nooit meer een lekke band rijden! De unieke SLP-24X anti-lek behandeling zorgt dat u met een lekker gevoel kunt blijven rijden met uw scootmobiel, fiets of rolstoel. Een gaatje dat ontstaat wordt van binnenuit direct opgevuld. Zo kunt u lekker blijven rijden, wel zo prettig.

Alleen nog in september! Bij aanschaf van een nieuwe fiets of scootmobiel ontvangt u in september deze unieke anti-lek behandeling t.w.v. €100,geheel gratis. Vraag onze adviseur naar de mogelijkheden.

Over Vitalis Vitalis biedt een breed assortiment comforten mobiliteit verhogende producten, zoals trapliften, sta-op stoelen, scootmobielen, comfort douches, rolstoelen en rollators met buitengewone services.

✁ Ja, stuur mij een brochure Naam ______________________________________ Adres ______________________________________ Postcode ____________________________________ Plaats ______________________________________ Telefoon ____________________________________ Stuur gratis naar: Antw.nr. 1071, 9200 VB Drachten Pensioenbelangen_mnd9

Onze adviseurs komen graag bij u langs voor een proefrit! Bezoek een showroom bij u in de buurt. Kijk op www.vitalis.nl/showrooms Deze acties zijn geldig t/m 30 september 2015. Uw voordeel wordt berekend op basis van de aanschafwaarde van de fiets. Deze korting kan oplopen tot 10% van de aanschafwaarde.

Colofon Tweemaandelijks tijdschrift van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen (NBP) Bondsbestuur Rob de Brouwer (voorzitter) Guus Bosman (penningmeester) Betty Berger-Beijdorff (secretaris) Willem Schuddeboom Bondsbureau Marjoke Wessels Yvonne Prumers (070) 360 19 21 Hoofd- en eindredactie Gitte Jansen-Nieudorp Medewerkers aan dit nummer Audrey Joop Blom Rob de Brouwer Hasko van Dalen Eric van Eck Aart de Groot Jan Jansen Maarten Maas Roelof Jan Mulder Yvonne Prumers Jaap van der Spek Willem Verwoerd Tjebbe Visser Joop van Vliet Marjoke Wessels

Grafisch Ontwerp William van Giessen Druk en verzending Senefelder Misset Verantwoording De meningen en visies in dit blad zijn niet noodzakelijkerwijs die van het bondsbestuur. De redactie streeft ernaar de onderwerpen vanuit een breed en divers perspectief te behandelen. Het is aan de lezer zelf om (mede aan de hand van de meningen en visies in dit blad) tot eigen oordeelsvorming te komen. Voorts is de redactie niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties en bijsluiters. Overname van (delen van) artikelen is toegestaan, met bronvermelding. De redactie plaatst met regelmaat reacties, artikelen en meningen van lezers. Reacties kunnen worden gezonden naar: redactie@pensioenbelangen.nl. De redactie behoudt zich het recht voor reacties niet, dan wel ingekort te plaatsen zonder daarover met de inzenders ervan te overleggen.

Administratie NBP Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag, telefoon: (070) 360 19 21, of via e-mail: info@pensioenbelangen.nl. Openingstijden maandag t/m donderdag van 08.30 tot 16.30 uur. Internet: www.pensioenbelangen.nl. Aanmelden als lid Gebruik het invulformulier op de website of stuur onderstaande bon in of e-mail naar ledenadministratie@pensioenbelangen.nl. Verzending naar het buitenland op aanvraag. Opzegging kan alleen schriftelijk onder vermelding van lidnummer ter attentie van het Bondsbureau. Advertenties PSH Media Sales Support, telefoon: (0314) 355 830, e-mail: frank. roosenbeek@pshmediasales.nl. Postadres: Postbus 68, 7000 AB Doetinchem. Tarieven op aanvraag.

AANMELDINGSBON VOOR NIEUWE LEDEN Ik meld mij aan als lid van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen (NBP) voor 15 euro tot eind 2015.

Naam: Voorletter(s): Straat en huisnummer: Postcode en plaatsnaam: Telefoonnummer en/of emailadres: Ja, mijn partner wil ook lid worden voor 5 euro: Naam:

m/v

Stuur deze bon (geen postzegel) aan: NBP, Antwoordnummer 394, 2501 VK Den Haag of mail deze gegevens naar: ledenadministratie@penioenbelangen.nl.

EEN UITGAVE VAN DE NEDERLANDSE BOND VOOR PENSIOENBELANGEN