MEOBtiek nummer 2 1989

CHL .3

HL~9T~

PERIODIEKE UITGAVE VAN HET MARINE ELEKTRONISCH EN OPTISCH BEDRIJF

PERIODIEKE UITGAVE VAN HET MARINE ELEKTRONISCH EN OPTISCH BEDRIJF

9e jaargang nr. 2, mei

1989

Redactie A.N.C. Koch W.J. v.d. Akker H. Jansen Mevr. J.M. Ouwerkerk-Dirkse Mevr. S. Vlieland T.A. van Zanten Ing. R. Kornman

Typewerk Mevr. J. v.d. Boon-Peters

Vormgeving W.J.G. Borst

Foto’ s Fotodienst Wassenaar

Druk en afwerking Het Spektruin Sassenheim tel. 02522—19027

Redactie-adres Toestel 2450 MEOB/O Koch Toestel 2386 MEOB/H Jansen Toestel 148 MEOB/W Mevr. Ouwerkerk Dirkse

Verantwoordelijkheid De redactie behoudt zich het recht voor te beslissen over plaatsing van ingezonden stukken c.q. deze in te korten.

Kopij voor het volgende nummer uiter lijk 20 mei 1989 inleveren.

Vorige maand stond het MEOB in Oegst geest in het middelpunt van de belang stelling bij een zevental burgemeesters uit omliggende gemeenten. Zij werden over het bedrijf rondgeleid en de op merking van ~én hunner, niet vermoed te hebben dat er achter het hek aan de Haarlemmerstraatweg zoveel hi—tech schuilgaat, doet toch wel iets. Het gehele MEOB kan, als het er op aan komt, vé~l. Met het oog op de toekomst is het belangrijk om te weten en wij willen het graag uitdragen. Bekendheid is beter dan nietsvermoedendheid.

In Oegstgeest brengen nieuwbouw en re novatie, alsmede de aanleg van nieuwe wegen, op het terrein de nodige onrust met zich mee. Maar zo langzamerhand komt er schot~in. Enkele Wassenaarders maakten de overstap reeds en de komende weken zullen er vele volgen. Het ligt in de bedoeling dat, op 15 juli aan staande, de vestiging Oegstgeest een open dag houdt voor werknemers en hun gezins- en/of familieleden. Het zal dan mogelijk zijn het nieuwe gebouw in ogenschouw te nemen. En niet alleen aan de buitenkant. Ongetwijfeld zal de le zer(es) er binnenkort mê6r van horen.

Even aandacht voor een knelpuntje. Onze zeer gewaardeerde secretaris en puz— zelredakteur, Willem v.d. Akker, gaat met VUT. Daarom plaatsen wij een dring ende oproep: De redactie van MEOBTIEK wil graag de puzzelrubriek voortzetten.

Een eerder gedane oproep leverde helaas geen succes op.

Wie in Den Helder, Wassenaar of Oegstgeest wil, de twee— maandelijks te plaatsen, kruiswoordpuz zel verzorgen? Een taak die ook ver richt kan worden door een van onze Vuttende of gepensioneerde collegae.

Welkom in redactionele kringen dus.

Vorig week vierden wij Koninginne dag. Traditioneel met een drukbezochte receptie binnen het MEOB Oegstgeest.

Het was een echte Oranjedag in een jaar waarin zich belangrijke ontwikkelingen voordoen als bijv. Europese parlements verkiezingen en de aanloop naar Europa 1992. Om de vinger bij aan de pols te houden. Het MEOB spreekt graag een hi tech woordje mee en als het even kan ook ôver de huidige grenzen.

1

D. Remmeizwaal 1461 overleden

Een zeer actieve man, druk van aard en voor iedereen tijd nemende Nooit in gesprek als men een beroep op hem deed.

Zo was onze collega Remmel zwaal. Dick, want zo kenden de meesten hem, was een populaire facteur die de overstap maakte naar de afdeling Repro waar hij zich als een toegewijd re prograaf manifesteerde. Hij was geliefd vanwege zijn positieve levenshouding en vanuit zijn geloof.

Ook in zijn woonplaats Katwijk waar ontelbaren hem begeleidden naar zijn laatste rustplaats.

Zijn overlijden kwam als een dief in de nacht. Moge het geloof, dat het Licht de duisternis heeft overwonnen, zijn nabestaanden kracht schenken.

G. Wijnkoop (601 overleden

Lange jaren hebben velen de heer Wijnkoop als een goede collega weten te waarderen. Hij was op en top een be drijfsbureauman die, na een ingrijpende reorganisatie, geplaatst werd bij de afdeling Verwerving (Algemene Zaken).

Een collega die enthousiast en gemoti veerd optrad.

Vooral, zo herinneren oudere MEOB’ers zich, tijdens zijn werkzaamheden bij de Buitendienst in de jaren ‘50. Hij vertoefde toen enige tijd op Biak, Nieuw-Guinea.

Wijnkoop was een kunstzinnige man.

In zijn vrije tijd hield hij zich bezig met ontwerpen van sieraden.

Menigeen heeft een stukje kunst van hem in huis.

Dat is nu, toch onverwacht, tot herin nering verheven.

Wij zullen Wijnkoop missen. Moge zijn gezin en in het bij zonder zijn echtgenote vanuit een dank bare periode van samenzijn veel troost putten.

H. Sp k overleden

Onze oud-redacteur Henderik (voor ons Henk) Spek was nog maar kort met de VUT toen hij zich lichamelijk gewonnen moest geven. Een man uit het goede hout gesneden. Met veel gevoel voor historie en traditie. Hij beschreef met intens plezier de geschiedenis van de Dienst Verificatie Rijks Zee- en Luchtvaartinstrumenten.

Kon er smakelijk over vertellen en was altijd op zoek naar meer historische gegevens 2

Henk was vanaf het begin nauw verwant met MEOBTIEK en voegde, door middel van dit blad, nog een aantal historische artikelen aan zijn eerder verschenen boek toe.

Als het ware een fraai supplement dat wij gebundeld hebben onder de titel “Van Morsebel tot Boer haave”. Als schrijver heeft Henk Spek geen afscheid van ons genomen.

Wij zullen altijd kunnen genieten van de artikelen die hij ons heeft nagelaten.

Zijn grote belangstelling voor het geschreven woord kwam tot uiting in het bezoek aan de boekhandel. Daar kon men hem tijdens de zaterdagen steevast ontmoeten. Het laatste hoofdstuk is de herinnering aan een gemotiveerd redac teur. Moge het zijn echtgenote en kin deren troost schenken te weten dat hij voor velen van blijvende betekenis zal zijn.

~YA~ EDI DE[CHU~

r

Het bouwen van nieuwe wegen heeft iets fascinerends.

Ik kon dan ook niet na laten de laatste maanden regelmatig uit het raam te kijken om te zien hoe het tracé voor de nieuwe wegen op het ter rein van MEOB-Oegstgeest werd uitgezet, de bedding voor de grondlaag van grove stenen gereed werd gemaakt en uitein delijk de verschillende lagen asfalt werden aangebracht.

Het bouwen van wegen roept ook asso ciaties op met het ontsluiten van nieuwe gebieden en het zich begeven naar een “terra incognita”.

Onze Wassenaarse collega’s, die binnen kort naar Oegstgeest verhuizen, zullen zeker ook het gevoel hebben dat ze een “terra incognita”, een onbekend land, zullen moeten gaan betreden.

Ik hoop dat zij, zoals eertijds de grote ont dekkingsreizigers en de roemruchtige Spaanse conquistadores in Zuid- en Midden-Amerika, met exploitatiedrift en ondernemings lust de toekomst tegemoet zullen treden.

Nieuwe wegen moet het bedrijf ook in zijn totaliteit gaan bewandelen om te blijven voldoen aan de criteria die aan een modern bedrijf moeten worden ge steld.

Zo werden door de leden van de evalua tiecommissie, die het bedrijf in ver band met de herevaluatie op basis van AQAP-l doorlichten, nu ook kritische vragen gesteld over de bedrijfsdoel stellingen en de bedrijfsstrategie.

In dit verband ben ik dan ook bijzonder gelukkig dat destijds bij de reorgani satie besloten werd een aantal kernge bieden van het bedrijf, te weten de tekenkamers, de bedrijfsbureaus en de logistieke bureaus organisatorisch door te lichten.

Dergelijke onderzoeken verricht men niet in een vloek en een zucht. Er is veel overleg en de bereidheid tot innovatie voor nodig.

Het verheugt mij dan ook zeer dat onlangs het eerste onderzoek, dat van de tekenkamers, zo succesvol kon worden afgesloten.

Liet de kwaliteit van het tekenwerk niets te wensen over, aan de besturing van het tekenproces kon het nodige worden verbeterd.

Gedacht moet daarbij worden aan: be grotingsopbouw, planning, kosten- en voortgangsbewaking.

Een gefaseerd onderzoek door Ydo, waar in de betrokkenen intensief hebben ge participeerd, heeft uiteindelijk geleid tot de implementatie van een nieuwe besturingsmethodjek in het proefveld “tekenkamer wal”.

De betrokkenen (medewerkers van de te kenkamers, WOAP en projectcoördinato ren) omschrijven de veranderingen die zich hebben voltrokken als volgt: gemaakte afspraken worden beter nage komen, het is plezieriger werken op deze manier, er wordt efficiënter gewerkt.

Om op deze manier een onderzoek te kunnen afsluiten stemt tot tevreden heid.

Ik hoop dan ook dat dezelfde goede resultaten kunnen worden bereikt bij de overige tekensecties en voorts bij de bedrijfsbureaus, waar het onder zoek in volle gang is.

Een andere zaak die veel aandacht van het bedrijf vraagt zijn de ontwikke lingen rond de herstructurering van de instandhouding van de Lynx helicopters, waarbij het in de bedoeling ligt op den duur de zgn. maintenance enginee rings- en de logistieke functie op het vliegkamp De Kooy te concentreren.

Omdat op het gebied van de avionica deze functies momenteel bij de staf MLD zijn ondergebracht, zullen er, naar verwacht mag worden, op wat langere termijn belangrijke veranderingen gaan optreden bij dit bedrijfsonderdeel.

Uiteraard is er de leiding van het bedrijf veel aan gelegen deze voor het bedrijf negatieve ontwikkeling zo goed mogelijk het hoofd te bieden, waarbij het belang van de betrokken medewerkers zeker niet uit het oog zal worden verloren.

Gelukkig ligt het in de bedoeling het advieswerk op het gebied van verwerving en grote modificaties, alsmede het werk in de werkplaatsen voor de MLD bij ons bedrijf te laten en ik hoop dat door onze inspanningen op dit terrein ter compensatie zelfs nog wat uitbreiding mogelijk is.

-

-

-

DMEOB

3

ENIGE KANS LIGT NOG IN SAMENWERKING

Einde lijkt voor onze marine erven na i .

..

1~ Van onze parlementaire re dactie DEN HAAG, zaterdag Het voortbestaan op ter mijn van de Rotterdamse ma rinescheepsbouwwerf RDM hangt aan een zijden draad.

Ook voor de twee overige ma rine-werven, de Koninklijke Maatschappij De Schelde en de marinepoot van het scheepsbouwconcern Van der Giessen-De Noord, dreigen moeilijkheden.

Voor een zelfstandig voort bestaan in de jaren negentig is voor alle drie geen ruimte meer. Gezocht wordt naar een samenwerking tussen de drie. Gedwongen ontslagen zijn dan niet te voorkomen.

Oorzaak van de malaise in de marinebouw is dat de lo pende overheidsprogramma’s binnen niet al te lange tijd zijn afgelopen terwijl geen nieuwe investeringen zijn voorzien. In 1993 legt De Schelde de laatste hand aan het M-fregattenproject. Van der Giessen-De Noord is klaar met de nieuwe mij nenbestrij dingsvaartuigen en is thans bezig enkele landingsvaartui gen te bouwen. De werf is in afwachting van een Neder lands-Belgische order voor nieuwe kustmij nenvegers.

Maar het is zeer onwaar schijnlijk dat die order er ook inderdaad komt: de Belgische regering is, nu de socialisten daarin een grote rol spelen, niet meer erg geïnteresseerd.

De RDM legt thans de laat ste hand aan een tweede serie van twee onderzeeboten in de Wairuskiasse. Daarmee is de werf in 1991 klaar. Oorspron kelijk waren er nog twee ge pland. Maar daarvoor is geen geld meer op de defensiebe groting. Alleen als deze de komende tijd met 2% reëel per jaar groeit, komt er geld beschikbaar.

Dat laatste is zeer onwaar schijnlijk. Het beste waarop Defensie mag hopen, is een groei van 1% reëel. Rolt dat percentage uit de onderhan delingen over een nieuw re geerakkoord, volgend jaar na 4

i~~a#rt

RDM

RDM Tot 1991 werk aan tweede serie

onderzeeërs Walruskiasse,

In afwachting eventuele ver~’olgorder Walrus.

~

DE SCHELDE Tot 1993 werk aan M-fregatten.

~

-

Geen defensie-opdracht in vooruitzicht.

VAN DER GIESSEN-DE NOORD j

—

ii

Laatste hand aan serie landingsvaartuigen.

In afwachting Nederlands/Belgische order kustir~inenvegers. de Tweede-Kamerverkiezin gen, dan kan er geen derde serie Walruskiasse onderzee boten gebouwd worden. De RDM hoopt intussen dat de regering alsnog kredieten ter beschikking stelt voor de ont wikkeling van een nieuwe on derzeeboot in de Moray-klas se. Het buitenland (Maleisië, Canada) zou volgens de RDM daarvoor interesse hebben.

Het ministerie van Defen sie is, zo heeft onlangs minis ter Bolkestein verklaard, daartoe niet bereid. Hij vindt dat Economische Zaken daar voor over de brug moet ko men. Bij dat departement zijn echter grote aarzelingen om geld te sluizen in een mogelijk bodemloze put.

Gegeven deze ontwikkelin gen staat het kabinet voor een moeilijke keuze. Laat Den Haag de zaak op zijn beloop en doet zij niets, dan is sluiting op termijn van de drie werven onvermijdelijk.

Dan heeft ons land geen en kele marine-nieuwbouw meer hetgeen voor een zeeva rende natie toch wel vreemd is. Bovendien leidt dat tot ontslagen, niet alleen bij de betrokken werven maar ook bij de toeleveringsbedrijven.

Niets doen betekent ook dat de afbouw van de tweede serie Walrus-onderzeeboten bij de RDM in het gedrang komt. Als het bedrijf en de mensen die er werken in de gaten krijgen, dat er na die klus geen nieuwe aankomt, dan dreigt een uittocht nog voordat de boten zijn afge bouwd, Om die reden wil Defensie dan ook op korte termijn een samenwerking op poten zet ten van de drie bedrijven waarbij De Schelde de spil moet worden. Economische Zaken is zover nog niet. Daar ziet men er tegen op een samenwerking van bovenaf op te leggen. De ervaringen met het RSV-drama liggen nog te vers in het geheugen. in de komende weken spre ken de drie werven samen met vertegenwoordigers van Economische Zaken en De fensie. Of op korte termijn ook knopen kunnen worden doorgehakt, valt te bezien.

Later zal ook de Tweede Ka mer bij het spel betrokken moeten worden.

~ITI:

/6/6i~N\ r All ~

0 £ ~t~l

/‘. /

4

In het begin van de negentiger jaren zal een geheel nieuw satelliet naviga tiesysteem, NAVST~R GPS, operationeel worden.

Het uit 1967 stammende TRANSIT satel liet navigatiesysteem zal hierna ge leidelijk uitfaseren, doordat defecte satellieten niet meer worden vervangen en later ook het noodzakelijke moni torsysteem buiten bedrijf zal worden gesteld.

Dit huidige TRANSIT-systeem is uit sluitend bedoeld voor twee-dimensionale positiebepaling van zich langzaam op het aardoppervlak voortbewegende voer tuigen. Het maakt gebruik van laag (hoogte 1075 kin) overkomende, dus snel roterende (omlooptijd 107 minuten) sa tellieten in polaire banen. Iedere keer dat één satelliet onder een niet te ongunstige elevatie langs het firmarnent scheert (gemiddeld iedere 90 minuten), 5

kan één volledige twee-dimensionale pos itieberekening worden uitgevoerd.

Dit gebeurt door, tijdens de passage van de satelliet, een aantal malen de doppierverschuiving van de door de satelliet uitgezonden uiterst nauwkeu rige draaggolffrequentie te meten.

Voor een stilstaande ontvanger is deze doppierverschuiving direct bepalend voor de hoek tussen de verbindingslijn ontvanger-satelliet en de momentele raaklijn aan de baan van deze satel liet. Dit betekent dat, na elke meting van de momentele doppierverschuiving, de ontvanger kan berekenen dat hij zich moet bevinden op een kegeloppervlak met als top de momentele positie van de satelliet en als as de bovengenoemde raaklijn aan de baan van deze satel liet.

Het spreekt vanzelf dat nauwkeurige gegevens, waaruit deze baan en de mo mentele positie van deze satelliet kunnen worden afgeleid, als modulatie op de draaggolf door deze satelliet mee worden uitgezonden.

Voor ontvangers in bewegende voertuigen moet de momentele grondsnelheid, welke eveneens aanleiding geeft tot een dopplerverschuiving van het ontvangen signaal, nauwkeurig bekend zijn.

Onnauwkeurige snelheidsinformatie, bijvoorbeeld als gevolg van het uit sluitend beschikbaar hebben van gemeten watersnelheid aan boord van schepen, resulteert in extra fouten in de posi tiebepaling.

Door de verkregen kegels te snijden met het aardoppervlak ontstaan elipsvormige lijnen welke elkaar, mits de juiste afstand tussen antenne en het middel punt van de aarde wordt gehanteerd, in twee punten zullen snijden.

Er is dus enige voorkennis omtrent de ontvangerpositie noodzakelijk om uit te kunnen maken welke van deze twee punten als gemeten positie moet worden aangemerkt.

De basis van het TRANSIT-systeem is dus de door de satelliet uitgezonden abso lute frequentie, welke door de stil staande ontvanger kan worden overgeno men als de satelliet op zijn hoogste punt is en de dopplerverschuivingen welke in andere punten van de omloopbaan optreden.

Het nieuwe “NAVSTAR Global Positioning System (GPS)” is, voor de bepaling van de ontvangstantenne-positie, niet ge baseerd op absolute frequentie en de dopplerverschuivingen daarop, maar op absolute tijd en gemeten signaalloop tijd van satelliet naar ontvanger. Deze looptijd wordt met behulp van de nauw6

keurig bekende propagatiesnelheid in vacuum en aardatmosfeer, omgezet in afstand tot een nauwkeurig bekend zijnde “momenteel” satellietpositie.

Door (seini-)simultaan drie satellieten te bemeten kan een volledig drie-dimen sionale positiebepaling worden uitge voerd. Omdat absolute tijd onmogelijk in een ontvanger met nanoseconde nauw keurigheid kan worden bijgehouden, is de gelijktijdige beschikbaarheid van een vierde satelliet noodzakelijk.

In ruil daarvoor verschaft NAVSTAR GPS continue, wereldwijde drie-dimensionale positiebepaling voor land-, zee-, lucht- en ruimtevoertuigen én een zeer nauwkeurige (beter dan 100 nanoseconde) absolute tij dreferentie.

Verder levert het systeem, gebaseerd op dopplerverschuivingen in de ontvangen draaggoifsignalen, ook nog drie-dimen sionale snelheidsinformatie, waar TRANSIT juist externe snelheidsinfor matie nodig had om tot een goede posi tiebepaling te kunnen komen.

In prin cipe heeft het NAVSTAR GPS ook nog de mogelijkheid om, gebruikmakend van verschilmetingen tussen de signalen van een meervoudige antennefiguratie, koers-, slinger- en stamphoekinforinatie af te geven.

Het enige inherente nadeel van het systeem is de afhankelijkheid van de goede ontvangst van externe signalen.

Onder water is het systeem dus totaal onbruikbaar, maar ook in dalen en ra vijnen, (natte) bosrijke gebieden en in stoorzenderomgevingen kunnen problemen optreden.

Als verticale positie informatie be paalt het systeem in principe de afstand van de antenne tot het middel punt van de aarde. Om hieruit de hoogte van een vliegtuig te kunnen bepalen is gedetailleerde informatie omtrent de plaatselijke afstand van het grondni veau tot dit middelpunt in een database noodzakelijk.

Dit geldt zelfs op zee, omdat de aarde teveel afwijkt van een zuiver, mathematisch te definiëren elipsoïde. Meer gedetailleerde infor matie ligt vast in het “World Geodetie System 1984 (WGS-84)”.

Is de exacte afstand van de ontvangstantenne tot het middelpunt van de aarde bekend, dan kan dit middelpunt worden gezien als vierde satelliet en zijn nog maar drie echte satellieten benodigd.

Dit wordt de twee-dimensionale mode van de NAVSTAR GPS genoemd.

Het totale NAVSTAR-GPS wordt opgedeeld in 3 segmenten, te weten het ruimte-

segment (de satellieten), het controle segment (het exact bijhouden en even tueel beïnvloeden van de satellietbanen en navigatieboodschappen) en het ge bruikerssegment (de eigenlijke ontvan gers).

(“manpack”) welke sequentieel de ver schillende satellieten in track neemt en daarna een nieuwe positie afgeeft.

Deze oplossing wordt voorzien voor alle land-georiënteerde gebruikers, te voet of in voertuigen.

Voor “medium dynamic users” wordt een tweekanaals-ontvanger voorzien, waar in dit proces sneller kan worden af gehandeld. Voorts heeft dit type ont vanger, doordat de verbinding met het ruimte-segment niet steeds wordt on derbroken én voorzieningen voor ex terne “aiding” mogelijk zijn, het voordeel dat onder stoorzender-beïn vloeding de ontvanger een groter deel van de tijd zal functioneren.

Deze oplossing wordt voorzien voor helicopters en, tot op zekere hoogte, voor schepen.

Voor “high dynamic users” wordt een vii fkanaals-ontvanger voorzien. Deze biedt optimale zekerheid voor het in track houden van de vier benodigde satelliet contacten, een minimale acquisitietijd (onderzeeboten) en een maximale bescherming tegen de invloed van stoorzenders.

Deze oplossing wordt voorzien voor snel bewegende voertuigen (straaljagers en vliegtui gen in het algemeen), onderzeeboten en oppervlakteschepen (zeegang). Hoe wel op oppervlakteschepen ook een tweekanaals-ontvanger kan worden in gezet hebben, mede gezien het geringe kostenverschil, zowel de Amerikaanse als de Nederlandse marine besloten voor de vijfkanaals-ontvanger.

Alle NAVSTAR-GPS satellieten zenden permanent uit op twee frequenties, te weten 1575 mHz (Li) en 1227,6 mHz (L2).

Iedere satelliet moduleert (bi-phase) deze draaggolf met een satelliet spe cifieke code, waardoor een “spread spectrum” ontstaat dat per satelliet individueel herkenbaar is.

-

-

De uiteindelijk te realiseren satel lietconfiguratie zal 24 satellieten omvatten. Deze zullen op 20.000 kilo meter hoogte in banen rond de aarde cirkelen.

Hiermede kan nagenoeg we reldwijd een “full-time” simultane zichtbaarheid van tenminste vier sa tellieten worden gegarandeerd.

Op dit moment zijn een aantal voorlo pige satellieten in de ruimte aanwezig voor test en evaluatie doeleinden.

Hiermee kan op een beperkt aantal ge bieden op aarde en slechts gedurende bepaalde tijdslots geopereerd worden.

Oktober 1991 moeten voldoende satel lieten zijn gelanceerd voor een we reldwijde, permanente 2D-navigatie.

Medio 1992 geldt dit eveneens voor 3D-navigatie.

Het controle-segment bestaat uit een centrale monitor en controle faciliteit op de Falcon Airforce Base in Colorado Springs en een viertal zend/ontvang stations op Hawaiï, Kwajalein, Accen sion-eiland •en Diego Garcia.

In de eerstgenoemde faciliteit worden de ba nen en het verloop van de atoomkiokken van alle satellieten periodiek opnieuw bepaald.

Op basis hiervan wordt ver volgens de door de satellieten uit te zenden navigatieboodschap aangepast.

Deze bewaking en bijstelling van het ruimte-segment is een volledige, 24-uurs continue bedrijvigheid.

1-let gebruikerssegment kent een drietal verschillende ontvangers: Voor “low-dynamic users” wordt vol staan met een één-kanaals-ontvanger -

De Li draaggolf wordt gemoduleerd met: De dA code. Dit is een 1023 bits lange maximum lengte reeks (pseudo random noise) met een klokfrequentie van 1.023 mHz, dus een herhalingstijd van ongeveer 1 msec. Deze is bedoeld om snelle acquisitie van het satel lietsignaal mogelijk te maken. Via een “Hand Over Word (HOW)” wordt na deze eerste acquisitie overgeschakeld naar gebruik van: -

7

-

-

De P-code. Dit is een “pseudo random noise” met een herhalingstijd van 267 dagen. Hiervan krijgt elke satelliet een eigen 7-daags segment toegewezen, dat wekelijks repeteert. De klokfre quentie van deze code is 10.23 mNz. De navigatie boodschap. Dit is een 1500 bits lange boodschap die, met een klokfrequentie van 50 bits/sec, wordt “superimposed” op zowel de P als de dA code-bitpatronen.

Deze boodschap bevat: GPS systeem tijd, het genoemde “Hand Over Word”, preciese baaninformatie over de be trokken satelliet en globale baanin formatie (“almanac”) over alle satel lietbanen, status-informatie betref fende de “gezondheid” van de betrok ken satelliet, globale ionosf eer-cor recties voor ontvangers die uitslui tend L1 ontvangen en coëfficienten voor de berekening van de “Universal Time Co-ordinated (UTC)” uit de NAV STAR GPS tijd.

De L2 draaggolf wordt alleen gemodu leerd met de P-code en het navigatiebericht, dus niet met de dA code. Door toevoeging van deze tweede frequentie worden ontvangers, welke deze twee frequenties kunnen ontvangen én gebruik maken van deze P-code, in staat gesteld om preciese correcties te berekenen voor de draaggolfbreking door de iono sfeer.

Na de komst van de normale, operatio nele satellieten zal de P code worden vercijferd (crypto) en heet dan Y-code.

Om deze code te kunnen gebruiken wordt uitsluitend aan geautoriseerde (voor namelijk militaire) gebruikers een cryptosleutel ter hand gesteld.

Deze heeft een beperkte geldigheidsduur.

Deze maatregel staat omschreven als “Anti Spoofing (AS)” en dient ter voorkoming van de mogelijkheid dat een vijandelijke Organisatie valse infor matie op een hoger energie-niveau in de ontvanger injecteert.

Om te voorkomen dat een ontvanger, na laden van deze sleutel, als een confi dentieel geclassificeerd apparaat moet worden behandeld, is een “security mo dule” ontwikkeld. Dit is een IC dat in nieuwere ontvangers zal worden inge bouwd en het totaal onmogelijk maakt om deze sleutel uit een, in vijandelijke handen gevallen apparaat, te destille ren.

Deze maatregel heeft tevens tot effect dat vijandelijke strijdkrachten de optimale nauwkeurigheid van het systeem, inclusief de ionosferische correctiemogelijkheden via gebruik van 8

de L2-, samen met de Li-frequentie, niet kan gebruiken.

Deze optimale nauwkeurigheid is 16 meter “Spherical Estirnated Position (SEP 50%)” of 8 me ter “Circular Estimated Position (2D CEP 50%). De bijbehorende snelheids nauwkeurigheid is 0,1 m/sec in alle richtingen.

Naast bovenstaande maatregel zal tevens het navigatiebericht kunstmatig van fouten worden voorzien. Hierdoor de gradeert de nauwkeurigheid van onver cijferde P-code van 16 naar 72 meter SEP 50%. De nauwkeurigheid van “dA code only” (commerciële) ontvangers degradeert hierdoor van de 30 naar de 76 meter SEP 50Z of 40 meter CEP 50Z. Deze vervalsing van het navigatiebe richt kan worden geëlimineerd wanneer men als geautoriseerde gebruiker be schikt over de crypto-sleutel welke tevens toegang geeft voor ontcijfering van de Y- naar de P-code.

De bovengenoemde vervalsing van het navigatiebericht én het niet kunnen gebruiken van de ionosferische cor recties via Li- en L2 P-code ontvangst, kunnen voor commerciële C/A-code-ont vangers eveneens worden omzeild door gebruik te maken van “differential GPS”. Hierbij wordt in een referentie— station, op een geografisch zeer goed gedefinieerde locatie, een soortgelijke dA-code ontvanger opgesteld.

Daar kunnen de geïntroduceerde fouten in de af standbepalingen tot de individuele satellieten worden vastgesteld.

Door deze correcties radiografisch over te brengen naar de GPS-ontvanger van een aangesloten voertuig kan de gecorri geerde positienauwkeurigheid van deze ontvanger, binnen een straal van meer dan duizend kilometer van het referen tiestatiori, worden opgekrikt tot zelfs beter dan een autonome geautomatiseerde P/Y-code-ontvanger.

Voor de ontvangst van de satellietsig nalen, welke beneden het antenneruis niveau liggen, en die door correlatie technieken met de bekende pseudo random noise code geïriitieerde spread spectrum signatuur moeten worden gedetecteerd, worden normaal “Fixed Radiation Pattern Antenna’s (FRPA’s)” gebruikt. Daar waar stoorzenders waarschij nlijk zullen worden aangetroffen, bijvoorbeeld bij straaljageraanvallen op vijandelijke, militaire objecten, kunnen “Controlled Radiation Pattern Antenna’s (CRPA’s)” worden toegepast. Deze hebben de moge lijkheid, om na phase en arnplitude van

een aantal onafhankelijke antenne-sig nalen, een totaal resultaat te ver krijgen, waarin de invloed van een of enkele stoorzenders vergaand is geëli mineerd.

Voor straaljagers, welke vijandelijke gronddoelen moeten aanval len, is dit zonder meer een noodzaak.

Voor onderzeeboten is een dergelijke antenne zeer moeilijk op een periscoop aan te brengen.

Voor schepen in het algemeen lijkt de noodzaak, mede gezien het dreigings-scenario en de beslissing van de Amerikaanse marine om uitslui tend FRPA’s toe te passen, minder urgent.

In welke mate krachtige commu nicatie- of TV-broadcast satellieten eenvoudig kunnen worden voorbereid als stoorzender voor NAVSTAR-GPS is nog onzeker. Daarnaast is de onderdrukking van stoorzenders op schepen, vanwege de meerdere reflecties van masten en dekhuizen, meer problematisch.

NAVSTAR-GPS is geen autonoom naviga tiesysteem.

Dit houdt in dat het in principe kwetsbaar is voor externe degraderende beïnvloeding door een “vijand”.

Een algemeen beeld van de daarbij betrokken dreigingen en ge troffen of mogelijk te implementeren tegenmaatregelen wordt aangegeven in onderstaand overzicht.

vervaardigen van een prototype van dit systeem, dat kan worden geïnstalleerd aan boord van KM schepen. Beproevingen van een dergelijk prototype worden eind 1989 voorzien.

Voor de produktie van dit antennesysteem zal het MEOB moge lijk intensief worden ingeschakeld.

De technologie van de ontvangers evo lueert, mede gezien het zeer grote aantal verwachte toepassingen, zeer sterk. De eerste experimentele ontvan gers waren ondergebracht in een 19”-rek met drie laden met elk ongeveer twintig printkaarteri met LSI IC’s. De ontvanger die nu, hoogstwaarschijnlijk voor de 1(14-schepen, wordt geïntroduceerd wordt, exclusief het operator console, onder gebracht in een 3/8” ATR-behuizing (9 x 20 x 32 cm).

Dit is mogelijk door de speciaal ontwikkelde IC’s en de “Gate Array’s”.

Er zijn reeds prototypes van commer ciële dA code één-kanaals-ontvangers welke, mét een inklapbare helicoil antenne, niet groter zijn dan een si garettendoosje.

Dit laatste soort ontvanger wordt o.a. door Philips ook voorzien voor auto mobielnavigatiesystemen in combinatie met een elektronische kaart op een Compact Disc én koppeling naar ver keersinformatie via radio.

GPS SIJRVIVABILITY THREATS ASAT La~ P.rSds B..nt

~S:ofrng~

COUNTERMEASURES • High Almude Orbie, • Orbital Sp.oing Spare Satellite, in Orbit) Natural RepIa~ntent Gr.~tuI Degradatron of Cooerage Linrited NucIear & LaSOr Hardening • ~ourrty Measures Redundant Monitor Stations & Ground Antenne, Gremtul Degradatron of Aocurscy Enorypteut Teteineity A COnrrn.nd Unk,

• • • •

EMP Sirrelding Linrited Nuoiear Hardening Spread Spectrum Adaptive Arr.y Antenne Nav System Arding Crypto AntiSpoofing Technrques

Het “Nationaal Lucht en Ruimtevaart Laboratorium NLR” heeft een eigen con cept voor een “addaptive array antenna” ontwikkeld. Een dergelijk concept maakt het mogelijk om de gevoeligheid van het antennediagram in de richting van maxi maal drie stoorzenders te minimalise ren. Het MEOB is ingeschakeld bij het

10 Jaar vrouwen hij de krijgsmacht Het is 10 jaar geleden dat binnen de Krijgsmacht alle functies ook voor vrouwen beschikbaar kwamen.

Sindsdien hebben 2430 dames dienstgenomen hetzij bij Land-, Lucht- of Zeemacht. Rond 28% van dit aantal is “zeevrouw” bij de Koninklijke Marine. Het aantal vrouwen bedraagt echter slechts 4,3% van het totaal aantal militairen bij de Krijgsmacht.

Bij de Marine maken ze echter 5,3% van de totale bemanning van de vloot uit. Het aardige is dat de marine en de marechaussee de grootste aantrekkingskracht uitoefenen.

~tz

1 1

Personeelsleden van het MEOB dragen een ‘z~waargewonde’ van de Lotusgroep uit Schagen naar beneden.

(Foto Albert Vermeulen)

Noorder aven oefent tegen rampspoed DEN HELDER Op het terrein van Noorderhaven is gisteren een calamiteitenoefening gehouden door diverse bedrijfsveiligheids groepen. Deze groepen dienen bij een ramp of ander onheil waarbij het personeel in gevaar komt direct de helpende hand te bieden. Juist de eerste minuten zijn vaak van levenbelang voor slachtoffers. Snel en adequaat ingrijpen is dan geboden.

De oefening, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging Bedrijfs hulpverelening Noord-West Neder land, toetste de bedrevenheid van de deelnemende groepen uit Noord Holland.

In deze praktijkoefening waren de onderdelen brandweer, redding, EHBO en algemene hulpverlening verwerkt. ‘,Op zich uniek”, aldus R. Boersma, commandant van de be drijfsbrandweer van Noorderhaven. ,,Normaal wordt er op onderdelen geoefend.”. Dan oefenen brandweer en andere disciplines apart. ,,De oe fening is gericht op de voorpost functie van de Bedrijfs Hulp Verle ning in het bedrijf, waarbij na mel ding van een calamiteit de zo be langrijke eerste minuten moeten —

worden overbrugd, tot de aankomst van de plaatselijke huipverlenings diensten waarmee moet worden sa mengewerkt.”, aldus de aanhef in het programmaboekje.

Een lid van een kleine bedrijfs brandweer uit Nijmegen noemde de oefening ‘vrij realistisch’. Open vuur was er nauwelijks. 0p het dak van het Activiteitencentrum had de brandweer een bak met olie aange stoken. De ploegen moesten de dak bedekker met verbrande handen van bet dak af halen. Het vuur was naar beneden door geslagen. Dit werd binnen het gebouw door lam pen aangegeven. De ploegen moes ten de branden blussen en nog en kele slachtoffers evacueren ndar de ehbo-ruimte. Daar werd de aard van de verwondingen vastgesteld en de ‘slachtoffers’ verder geholpen.

Iedere ploeg werd beoordeeld op de manier waarop zij de situatie aanpakten. Hierin bleek het Marine Elektronisch en Optisch Bedrijf met 1094 punten het vaardigst, het Pro vinciaal Waterleidingbedrijf uit Bloemendaal werd tweede met 1050 punten, derde plaats was voor de Sociale Verzekeringsbank uit Am sterdam met 943 punten, vierde werd de Rijkswerf Willemsoord met 911 .punten, AKZO Chemie werd met 899 punten vijfde, het provinci aal elektrischiteitsbedrijf uit Bloe mendaal werd zesde met 886 punten en het Gemeenschappelijk Admini stratiekantoor kwam met 836 niet verder dan een zevende plaats.

Enthousiasme overheerst in SQR Projectgroep -

De produktie van nieuwe apparatuur voor marineschepen is geen eenvoudige zaak. Men kan te maken krijgen met problemen van technische en organisatorische aard.

Veel personen zijn er over het algemeen bij betrokken, zodat ook het communicatieve aspect een factor van belang is. De medewerkers van de projectgroep SQR 01/00, belast met de vervaardiging van een nieuwe sonarinstallatie voor het Torpedoschip Hr.Ms. Mercuur, kunnen hierover meepraten. Alle genoemde elementen zijn in deze groep aan de orde gekomen of zullen nog aan de orde komen. Toch is de projectleider, de heer Beurze, er vast van overtuigd de gevraagde apparatuur binnen de gestelde termijn te kunnen afleveren. Dit optimisme wordt hem ongetwijfeld mede ingegeven door de enthousiaste inzet en de kundigheid van de medewerkers van zijn projectgroep.

Vrijdag 3 maart ji. werd door de SQR-projectgroep een inforinatiebijeen komst gehouden. De komende jaren zullen niet alleen de leden van de project groep bij het maken van de sonar-in stallatie betrokken zijn. Medewerkers van vele andere afdelingen van het MEOB krijgen in meer of mindere mate te ma ken met het SQR-project. Goede contac ten tussen deze afdelingen en de pro jectgroep zullen daarom noodzakelijk zijn. Ter bevordering van een goede samenwerking leek het de projectgroep verstandig om nu reeds de betrokkenen enigszins vertrouwd te maken met de doelstellingen en de werkwijze rond de produktie van de installatie.

Daarom had de SQR-groep besloten een presentatie betreffende het SQR-project te verzorgen voor betrokken collega’s.

In een korte inleiding schetste de heer Beurze de voorgeschiedenis van het project.

Deze geschiedenis begon in 1983. In dat jaar werd het MEOB door de Marine benaderd met het verzoek een sonar voor Hr.Ms. Mercuur te maken. Na een systeembeschrijving en een kosten raming, gemaakt door het MEOB, volgde in juli 1984 de officiële opdracht voor het maken van de genoemde installatie.

In 1986 werd een ad interim oplossing aan boord aangebracht.

Afgesproken werd, dat de definitieve oplossing in januari 1991 gereed zal zijn, zodat de nieuwe sonar tijdens de onderhoudsbeurt aan boord kan worden aangebracht. Ver volgens gaf de heer Beurze het woord aan een aantal jongens uit zijn pro jectgroep om een aantal aspecten van het project voor de aanwezigen te ver duidelijken.

Complexe techniek De moeilijke taak om de technische kant van het project te belichten en aan de aanwezigen uit te leggen om wat voor een apparaat het eigenlijk gaat, lag op

de schouders van de heer Kennis, offi cieel medewerker van de werkgroep software, maar de laatste tijd ingezet bij de hardwaregroep. Alvorens dieper in te gaan op het doel en de functie van de apparatuur, werd een aantal begrippen uitgelegd en medegedeeld dat de beoogde sonar slechts behoeft te ontvangen, dus een passieve sonar is.

Met behulp van dia’s en sheets werden werkzaamheden op het MEOB en de situa tie aan boord van de Mercuur geschetst.

Kennis van deze zaken is van belang omdat bij het maken van de apparatuur rekening moet worden gehouden met deze omgevingsfactoren. Ook de toekomstige gebruiker, in dit geval de sonaropera tor en de monteur, spelen hier een rol.

Immers het heeft geen zin een instal latie te maken waar de gebruiker niet mee om kan gaan. Het doel van de installatie is het detecteren, volgen, lokaliseren en classificeren van tor pedo’s, het aandragen van gegevens om het gedrag van de torpedo te analyseren en het detecteren en het lokaliseren van in nood verkerende onderzeeboten.

Eerst toen het doel en de gebruikers van de installatie bekend waren, kon men overgaan tot het vaststellen van de functies van het apparaat.

De sonar bestaat uit een video, een audio en een intercept gedeelte. Bij het MEOB zijn voor zowel de audio als de video simu laties met de computer verricht.

Deze simulaties vormen de basis voor de verdere ontwikkeling.

Simulaties zijn onmisbaar als hulpmiddelen omdat op zee slechts een beperkt aantal metingen kan orden verricht.

Als één ding duidelijk werd uit het verhaal van de heer Kennis was het wel de technische complexiteit van het project.

Strategie Minstens zo belangrijk als een goede techniek is een goed plan van aanpak

11

voor het slagen van het project.

Dat een goed omlijnde aanpak niet alleen een garantie is voor de goede beheers baarheid van het werk en een hoge kwa liteit van het eindprodukt, maar tevens een betere motivatie van de betrokken werknemers oplevert, bleek uit het verhaal van de heer Boxelaar, ingehuurd van BSO om de software groep te ver sterken.

Hij legde in uiterst klare taal en geĂŻllustreerd met smakelijke en origi nele voorbeelden de gevolgde strategie uit.

Als componenten van een goede aanpak noemde hij: project-definitie, wijze van aanpak, fasering, organisa tie, planningswijze, kwaliteitsbewaking en documentatiebeheer.

De wijze van aanpak is neergelegd in een plan.

Hierbij werd rekening gehouden met de beheersbaarheid en de gestelde kwali teitseisen. Aspecten van project-defi nitie zijn onder andere het aangeven van de doelstellingen de kwaliteitsei sen en de begin- en einddatum van het project. De fasering van het SQR project is als volgt: voor zowel de aanmaak van de software als de hardware is er een specificatiefase, waarin het produkt wordt gedefinieerd, een ontwerpfase, waarin het produkt op pa pier wordt uitgewerkt, een ontwikke lingsfase, waarin men het produkt maakt en test en tenslotte een acceptatiefase waarin het produkt als goed wordt aanvaard. De acceptatie van de instal latie aan boord van het schip valt bui ten definitie van het project, maar is wel een taak van het MEOB. V an groot belang voor het goed verlopen van het project is ook een goede organisatie.

De organisatie van het SQR-project be staat uit een stuurgroep, belast met het bijsturen van het project, indien nodig, en met de financiering van mate riaal en personeel. De projectleider verzorgt de dagelijkse leiding van het project en rapporteert aan de stuur groep. In vier werkgroepen wordt het geheel verder uitgewerkt, te weten de softwareroep, de hardwaregroep, de te kenkamer en de produktie.

Elk van deze werkgroepen heeft een werkgroepleider, die de directe con tacten met de projectleider onderhoudt.

Daarnaast zijn nog vele andere afdelin gen van het MEOB, soms minder, de ande re keer meer bij het project betrokken.

De planning valt in twee gedeelten uit een. Er werd een planning gemaakt met betrekking tot het gehele project.

Hierin is opgenomen wat wanneer gedaan moet worden en wat daarvoor nodig is.

12

Daarnaast werd ook een planning met betrekking tot iedere fase afzonderlijk gemaakt. Gedurende de gehele duur van het project moet de kwaliteit nauwlet tend in de gaten worden gehouden, om te voorkomen dat het produkt bijvoorbeeld onbetrouwbaar of moeilijk bruikbaar is.

Tot slot is een goed documentatie- en configuratiebeheer voor de voortgang van het project onontbeerlijk. Dit om te voorkomen dat werk dubbel wordt ge daan of gegevens verdwijnen.

Simpele voorbeelden Na deze twee lange voordrachten volgden nog drie kortere verhalen. De heer Van Schuilenburg deed een verhaal over de systeemeisen en de heer Cooymans ver telde het een en ander over de te ge bruiken ontwikkelingsmethodiek.

Beide sprekers waren in staat om een verhaal te vertellen dat zelfs voor de grootste leek duidelijk was. Zij maakten daarbij handig gebruik van zeer simpele voor beelden uit het dagelijks leven. Dit en de enthousiaste presentatie van alle sprekers maakten dat de informatie van deze uiterst moeilijke materie voor de toehoorder niet saai was.

De heer Van Schuilenburg maakte gebruik van het voorbeeld van de aanschaf van een auto, om uit te leggen dat systeemeisen de voorwaarden zijn, die men aan een produkt stelt. Tevens toonde hij aan wat er kan gebeuren, als de opdrachtgever onduidelijk is wat die eisen betreft, zoals bij het SQR-pro ject het geval is. Het gevolg kan dan zijn dat de uitvoerder een produkt aflevert, waar de gebruiker niets aan heeft. Omdat diverse afdelingen bij de uitvoerder invloed op het systeem kun nen uitoefenen bestond bovendien het gevaar dat er een halfbakken produkt uit de bus zou komen.

Om dit te voor komen moet een aantal zaken goed in de gaten worden gehouden.

Door de eisen meetbaar te maken is het gemakkelijker het systeem regelmatig te testen, zodat het geen wollige, abstracte kreten blijven. Vervolgens moet een hiĂŤrar chie van belangrijkheid van de eisen worden aangegeven.

In het geval van de sonar zou men aan kunnen geven, dat beschikbaarheid geformuleerd wordt als betrouwbaarheid en bedrijfsveiligheid.

Door de eisen meetbaar te maken worden de noodzakelijke testen gemakkelijker.

Deze meetbaarheid is mogelijk door uit te gaan van de vraag: Wat willen we per se niet? Als voordelen van deze strategie noemde Van Schuilenburg o.a.

de bespreekbaarheid, het ontstaan van een grafische presentatie en de moge lijkheid twee gegevens te presenteren, namelijk worsed case en planned case.

Het simpele voorbeeld uit de praktijk van alle dag, dat de heer Cooymans, evenals de heer Van Schuilenburg mede werker van de software groep, gebruikte om het ontwikkelingssysteem waarmee wordt gewerkt voor het SQR-project te verduidelijken, was koffie zetten.

Aan de hand van dit voorbeeld werd het de aanwezigen duidelijk hoe de Yourdon methodiek werkt. Met gebruikmaking van deze methodiek is het mogelijk om het geheel te vereenvoudigen.

Binnen het gehele systeem heeft men te maken met zoveel problemen, dat een goed over zicht ontbreekt. Met de Yourdon sof tware methodiek is het mogelijk opeen volgende modellen te maken, waarin telkens een probleem wordt toegevoegd.

Voor een ontwikkelingsmethodiek is ge kozen, omdat men straks een systeem wil, dat werkt, dat voldoet aan de ei sen en dat onderhoudbaar is. Tijdens het ontwikkelingstraject is rekening gehouden met de functionele eisen en de systeemeisen, die aan het eindprodukt worden gesteld.

Het laatste praatje van de heer Van der Neut, medewerker van de tekenkamer, handelde over de CAD/CP1N van printen.

Na een technische verhandeling over de werking en de mogelijkheden van dit systeem vatte de heer Van der Neut de voordelen van het gebruik van compu tersystemen bij het ontwerpen van printen samen.

Deze voordelen waren volgens hem: een tijdwinst van 30% ~ 40% op het handmatig tekenen; het snel ler uitvoeren en het verkrijgen van een betere kwaliteit bij wijzigingen; het feit dat verbindingen altijd voor 100% op de print staan. Het constante niveau van de kwaliteit van de documenten.

Nadelig is dat er extra werk ontstaat.

Het werken met computers maakt de aan leg van een archief en het up-to-date houden van de library noodzakelijk.

Toch vond Van der Neut de voordelen zwaarder wegen en is hij van mening dat het werken met computers een besparing in geld en tijd oplevert.

Hij kon het dan ook niet nalaten aan het slot van zijn betoog de hoop uit te spreken dat de tekenkamer spoedig zelf de beschikking zal krijgen over de noodzakelijke apparatuur en systemen.

Goede afloop

voor de aanwezigen bijzonder verhelde rend.

Zij hebben nu een idee gekregen, waar de SQR-projectgroep mee bezig is.

Het enthousiasme van de medewerkers aan het project was opmerkelijk en zonder twijfel is een vonk van deze geestdrift overgeslagen op de overige aanwezigen.

De heer Beljaars, hoofd Advies van het MEOB, beëindigde de bijeenkomst dan ook met het uitspreken van zijn vertrouwen op de goede afloop van het project. En daar mocht op gedronken worden.

1

De gevelsteen die in een grijs verleden het Verificatiegebouw aan de Oude Var kenmarkt te Leiden sierde en meever huisde naar Wassenaar, werd enkele we ken geleden na enkele vergeefse pogin gen met voetstuk en al gelicht en op een vrachtwagen gedeponeerd.

De (vrouwelijke) kraandrijver consta teerde met verwondering dat “het ding zes en een halve ton woog”.

Vervolgens werd de steen naar Oegst geest getransporteerd om herplaatst te worden bij het nieuwe SAR-gebouw.

Misschien dat de oud-Wassenaarders sneller aan hun nieuwe stek zullen wennen bij het zien van “hun menhir”.

Al met al was de informatie-bijeenkomst H.O. 13

Oldtimer

“Niet voor de fluit de werkplaats uit”. Zo was het in de vijftiger jaren.

Einde werkzaamheden werd aangegeven door de loei op de sirene en omdat vijf minuten tijd voor “handen schoon” kennelijk ruim bemeten was zag je vroeger de “handarheiders” stiekum door een kier in de deur van de mechanische werk plaats naar I’uiten gluren. Klaar voor de start naar “moeders”, zoals het toen heette. De werkomstandigheden waren in de vijftiger jaren heel anders.

Zeker in de “mechanische” die toen gevestigd was in een langwerpig, vreemd— gevormd gebouw opgetrokken uit grijze zandsteen met een laag dak van legenda rische “hanebalken”. De verwarming bestond uit een drietal gietijzeren kachels dat gestookt werd met gietcokes. De pijp naar de schoorsteen stond vaak witgloeiend. Het nadeel echter van dit soort van verwarming was dat het langs de grond vaak niet werkte. Het personeel van de mechanische verrichtte de werk zaamheden destijds gewoon staande. Een krukje om op te zitten was er niet bij. ‘s Winters betekende dat: koude voeten. Toch werd er weinig gekankerd. Zoiets ligt een homo—mechanicus niet. Hij dronk overdag op tijd zijn kopje koffie, maar er mocht niets hij gegeten worden. Daar was de middagpauze voor.

Bekijken wij deze opname uit de beginjaren 1950 dan zien wij in het midden vooraan Piet Polanen en geheel achteraan Frits Rozenboom. Geheel links herken nen wij Gerard Jonk, Gilles Ketting en Gerrit Boswinkel.

Zij deden alles uit het handje. Want hoe primitief het er toen ook uitzag, het waren mensen die wisten wat het leveren van vakwerk betekende. Het is misschien aardig om te vermelden dat ook Prins Bernhard er nog eens zijn ogen uitkeek tijdens een bezoek dat hij in 1952 aan het MEB bracht.

A .K. 14

Burgemeesters op bezoek bij het MEOB

In de regio Leiden spreekt de Konink lijke Marine een stevig woordje mee. Al is het dan niet ter zee, in de lucht is daarvoor het bewijs duidelijk aanwezig.

In de vorm van viermotorige en laag overvliegende Orions waarvan wij er dertien aanwezig weten. Het was een goede gedachte van het MEOB de burge meesters van de omliggende gemeenten ook eens op een andere wijze met de Ma rine kennis te laten maken dan alleen maar met het geluid van vliegtuigmoto ren.

Eind vorige maand mocht de DMEOB, Ir. L.J. Aritonides, er een zevental be groeten in het Petit-restaurant.

De volgende burgemeesters bleken aan de uitnodiging gehoor te hebben gegeven: Mevr. G.W. van Montfrans-Hartman (Kat wijk), ds. A.J. Kret (Sassenheim), drs.

P.H. Schouten (Wassenaar), M.Th. v.d.

Wouw (Voorhout), drs. J.L.E.M. Hermans (Hillegom), J.M. Hoffmann (Noordwijk) en mr. Sj.H. Scheenstra (Oegstgeest).

Zij werden door het hoofd vloot/elek tronika, J.A.T. Overes, over het be drijf rondgeleid. Het gezelschap bracht onder meer een bezoek aan de mecha nische werkplaats, het Kalibratiecen trum en het nieuwe werkplaatsgebouw “Coulomb”. “Een echt hi-tech bedrijf”,

1

aldus een van de bezoekers die onder de indruk was van wat het MEOB onder meer betekent voor het onderhoud van scheeps- en luchtvaartapparatuur. In de werkplaats Orion/Lynx werden de eerste burgers uitvoerig ingelicht over de grote zorg die het bedrijf besteedt aan de apparatuur van de MLD. Wellicht be kijkt men de vliegtuigen met een iets andere blik dan voorheen.

Na afloop van de rondleiding ging men wederom aan boord van het Petit-res taurant waar de “captain’s table” reeds gedekt was in afwachting van het opdienen van een traditionele nasi-maal tijd. Dat dit alles zeer op prijs werd gesteld bleek uit een dankwoord dat Oegstgeests burgemeester mr.

Sj.H. Scheenstra sprak.

Koninklijke Biblioth ek Onlangs ontvingen wij een brief van één van de afdelingen van de Koninklijke Bibliotheek.

In deze brief werd onze medewerking gevraagd voor het opzetten van een zo compleet mogelijke verzameling van Ne derlandse Publikaties.

Deze verzameling is ondergebracht bij het Depot voor Nederlandse Publikaties te Den Haag.

Het doel van dit depot is het zo goed mogelijk bewaren en registreren van alle in het Nederlands verschijnende publikaties. Hierbij probeert men zich te richten op: boeken, tijdschriften, geografische kaarten, jaarverslagen en dergelijke.

Derhalve heeft men ook interesse in deze uitgave.

Mocht u om enige reden geïnteresseerd zijn in de reeds bestaande lijst van Publikaties dan kunt u contact opnemen met: Depot voor Nederlandse Publikaties en Nederlandse Bibliografie Postbus 74 2501 AJ DEN HAAG

1

Alle daar aanwezige publikaties zijn in de leeszaal van de Koninklijke Bi bliotheek ter inzage.

H.J.

.4.

Zonder puntenverlies, mevr. C. de Boer puntenverlies, dhr. F.L. Wiesenfeld Met Met puntenverlies, mevr. C. Schipper-van Duin

f 10,—— .f 25,—— 1 15,--

Hoe de puzzelladder werkt kunt u hieronder lezen 1. Iedere ingeleverde puzzel levert 1 punt op.

2. Iedere goede puzzel levert 4 punten op.

3. Iedere keer, dat er een puzzel verschijnt, krijgen de bovenste 2 van de ladder de le c.q. de 2e prijs en verliezen dan hun punten.

4. Iedere keer wordt onder de goede oplossingen geloot voor de 3e prijs.

De winnaar hiervan verliest niet zijn punten.

5. Indien er 6 maal achtereen geen puzzel wordt ingeleverd, vervallen de ev. punten.

4 punten Dhr. T. Borreman Dhr. D. van Schooneveld Dhr. P. Guyt 5 punten Dhr. J. Brouwers 6 punten Dhr. C. de Weerd 8 punten Dhr. J.W. Ruben 9 punten Dhr. J.W. de Groot Mevr. 1. Varkevisser-Kuyt Mevr. J.M. Ruben-van Noord 13 punten Dhr. A. Bal Dhr. G. Wesselius Mevr. P. van Duyvenbode 14 punten Mevr. B. van Kempen-Fleur 18 punten Dhr. C. de Vries Dhr. C.L. Moraal Mevr. C. de Boer Mevr. J.A.M. Grootjans Mevr. M. van Voorene-Weymar 22 punten Dhr. J.W. Beij 23 punten Dhr. P. v.d. Burg 24 punten Dhr. D.J. Beij 16

26 punten Dhr. K. Varkevisser Mevr. C. van Duren

33 punten Dhr. C. Haasnoot

28 punten Dhr. J. Jongeleen Dhr. J.J.J. Mullers

36 punten Dhr. W.J.A. Homburg

29 punten Dhr. H.L. Cohen

37 punten Mevr. K. Kranenburg-Zwaan Mevr. P. Grootjans-Martens

32 punten Dhr. C. de Graaf Mevr. M.C.J. Jansen

39 punten Dhr. R. v.d. Neut

Oplossing vorige puzze L~Li~kI~

11FIIEM~mrIfl~ —

[z~~

EflE~1FÈi~EEI~ fl~L1~Ei~L1~ ~I~I~_ ~ ‘9

1L~IIL~L]~V~Ei~ ‘fi !L~J~I~J

Horizontaal 1.

6.

11.

12.

14.

15.

17.

19.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

28.

30.

31.

33.

34.

35.

38.

41.

42.

44.

46.

48.

49.

51.

53.

54.

56.

vuurpotj e handvat voorzetsel 1 idwoord opstootj e hemellichaam genieting sluiting baas (md.) abacus boom mondeling bergplaats p1. ifl de NO-polder vis overschotj e leer adviesorgaan drinkbakje gebruik zeebanket deel v.e. boom type vliegtuig hetzelfde beroemd architect Fr. lidwoord banier hetzelfde godin driekroon schoolvak

57.

59.

60.

61.

62.

eenheid van stroomsterkte vochtig echtgenoot wandelaars deel v.e. huis

Verticaal 1.

2.

3.

4.

5.

7.

8.

9.

10.

12.

13.

16.

17.

18.

20.

26.

27.

28.

29.

dresseren stel strekking de jongere heidemeertj e voegwoord trouweloosheid bijbelse figuur ontdekkingsreiziger rumoer alles lokspij s aardkunde (afk.) moment mak rangtelwoord geur gevat soepel

30.

32.

36.

37.

38.

39.

40.

43.

45.

46.

47.

48.

50.

52.

55.

58.

60.

mann.dier snel aanvaarden vr. dier kwijler kwartel mededinger sportman roofdier visgerei meisjesnaam godin dakbedekking grond wilde haver priester pers voorn woord .

.

Informatie NSecurity CIearance~ aan~eIegenbeden -

Aanvragen voor security clearances (beveiligingscertificaten) blijken in veel gevallen niet tijdig of zelfs in het geheel niet ingediend te zijn. Voor bezoeken aan de Verenigde Staten, maar ook aan andere (NATO)-landen, dus ook Nederland, gelden de volgende regels: 1. Aanvraag van een beveiligingscerti ficaat Deze aanvraag dient middels het aan vraagformulier (bijlage 5 uit VVKM 8) tijdig bij het Hoofd van de Mili taire Inlichtingendienst, Konink lijke Marine te worden ingediend.

AanvraagforTnulieren kunnen opgehaald en ingeleverd worden bij bureau per soneelszaken. a. Voor besprekingen in Nederland: 7 dagen tevoren. b. Voor een bezoek aan Canada: ten minste 40 dagen tevoren. c. Voor een bezoek aan Groot-Brit tannië/Noord Ierland, de Bondsre publiek Duitsland, Noorwegen en Zweden: ten minste 35 dagen tevo ren. d. Voor een bezoek aan Frankrijk: ten minste 30 dagen tevoren. e. Voor een bezoek aan de Verenigde Staten van Amerika: ten minste 40 dagen tevoren. f. Voor een bezoek aan Australië/Nw. Zeeland: ten minste 40 dagen te voren. g. Voor een bezoek aan een ander land: ten minste 20 dagen tevoren. h. Voor een bezoek aan het NATO Hoofdkwartier Brussel: uiterlijk 2 dagen tevoren. (alleen in uit zonderlijke gevallen).

Indien de officiële aanvraagperiode overschreden is, dient betrokkene dit duidelijk te kunnen motiveren en dient hij/zij zelf de te bezoeken instelling in kennis te stellen. In dien vanuit de te bezoeken instel ling geen problemen te verwachten zijn, zal het Hoofd van de Militaire Inlichtingendienst, Koninklijke Ma rine de verdere behandeling overne men.

2. Het aanvraagformulier dient volledig en duidelijk te worden ingevuld.

Voor een bezoek aan de Verenigde Staten dient tevens de achterzijde van het aanvraagformulier te worden ingevuld

3. Beveiligingscertificaat van bezoe kers uit het buitenland Bij bezoeken aan Nederlandse bedrij ven, waar geclassificeerde defensieopdrachten worden uitgevoerd, alsme de bij bezoeken aan marine-inrich tingen/schepen, moet de initiator van het bezoek de bezoeker erop wij zen, dat deze dient zorg te dragen dat zijn security clearance tijdig vâôr het bezoek bij het Hoofd van de Militaire Inlichtingendienst, Ko ninklijke Marine bekend moet zijn.

Een aanvraag daartoe moet door de bezoeker zélf worden ingediend bij de daartoe aangewezen overheidsin stantie (Defensie, Buitenlandse Za ken) van het land van herkomst. In geval van tijdnood kan de bezoeker zich wenden tot de ambassade van zijn land in Nederland.

Bureau MID-KM MEOB Oegstgeest

Opmerkelijk Het Zuidhollandse Valkenburgse raadslid J.W.M.E. van Laarhoven, in Oegstgeester MEOB-kringen welbekend, heeft het col lege van B en W aanbevolen eens te gaan praten met de commandant van het MVKV omdat het aantal vliegbewegingen is toegenomen.

De Valkenburgers worden namelijk gestoord in de rust die het dorp moet uitstralen. Vliegtuigmotoren zijn namelijk niet geruisloos.

In het personeelsblad van MVKV “Blokken weg” wordt van genoemde ontwikkeling gewag gemaakt.

Marinevoorlichter LTZ Van Geneste zegt dat het allemaal wel meevalt. Het is namelijk zo dat de ontvangst van Very Important Persons niet meer plaats vindt op Ypenburg, maar dat MVKV deze eer te beurt is ge vallen.

“Er komen dus per week ongeveer zes vliegtuigen extra naar het MVKV. Wat kleinere en wat grotere aldus Van Gerieste. “Vroeger stonden er op Valkenburg wel eens honderd vliegtuigen en nu zijn het maar 13 Orions, waarvan er een op IJsland is gestationeerd”.

Dit alles lazen wij op een plaats waar meer geluidshinder van de auto’s op Rijksweg 44 wordt ondervonden dan van het MVKV. U raadt het al: het MEOB aan de Haarlemmerstraatweg .

.

.“,

ç~J~ Computer Hobb~j Club De markt wordt aardig overspoeld met computertijdschriften.

Ieder computermerk heeft zijn eigen tijdschrift, zoals ook gebruikersgroepen en vereni gingen maandbladen uitbrengen.

Onze eigen Computer Hobby Club heeft maan delijks zijn “Nieuwsblad”.

Indien u regelmatig op de publikatieborden kijkt, ziet u dit “Computer Hobby Club Nieuwsblad” sinds november 1988 daar opgeprikt. In eerste instantie is deze bedoeld als herinnering dat het de laatste woensdag van de maand compu terclubavond is. Daarbij blijft er ge noeg ruimte over voor allerlei medede lingen: bekendmakingen over geplande demonstraties, advertenties, medede lingen van de bladenman, software-uit leen etc. Tevens een kort verslag van de vorige clubavond. Als je er meer over wilt weten moet je zelf naar de clubavond komen!

Van “Informatie Centra Koninklijke Ma rine” is inmiddels het 13-de exemplaar verschenen van de “Nieuwsbrief”.

“IC NIEUWSBRIEF is een twee-maandelijkse uitgave van en voor PC-gebruikers bij de 1(14, verzorgd door het ICA met een oplage van 1.500 stuks.

Iedere 1(14-me dewerker komt in aanmerking om deze Nieuwsbrief op de werkplek te ontvan gen”.

Het Redactie-adres: DEBKM/CABIS, Informatie Centrum Admiraliteit, V.d. Burchlaan 31, Gebouw 35/Kamer C339, 2597 PC Den Haag, tel.: 070—(16)1515.

Het maartnumrner vermeldt enige wetens waardigheden over het PC Privé Project.

Het project dat in 1988 heeft plaatsge vonden is definitief afgesloten. Er kan niet meer van de toen geldende rege lingen gebruik worden gemaakt. Een glo baal overzicht geeft de resultaten te zien van het PC Privé Project. Er zijn ruim 92.000 brieven verzonden en op 20 defensielocaties werden kijken informatiedagen gehouden. In het totaal hebben ongeveer 9.000 defensiemedewer kers een PC gekocht.

Het blad bevat zo’n 15 pagina’s infor matie over software, hardware, inge zonden stukken en standpunten van 1(14 over automatisering e.d. en is grappig

geïllustreerd.

Militairen 1CM

KLu

KMar

14,0% 1.260

4,8% 432

KL

19,1% 1.719

31,9% 2.871

Burgers

M.v.D.

CO

KMD

Totaal

0,5% 45

29,7% 2.673

100% 9.000

Tij dschriftenroulatie De leden van de Computer Hobby Club krijgen via een roulatiesysteem, verzorgd door B. Wijling, diverse tijdschriften toegezonden. De roulatie gaat erg moeizaam, soms is een blad meer dan een jaar onderweg! Tegen de tijd dat je het blad te lezen krijgt hebben de advertenties hun waarde al lang verloren en zijn sommige arti kelen alweer uitverkocht of vervangen door een nieuw type. Het gebeurt maar al te vaak dat bij afwezigheid van ie mand de bladen op zijn bureau worden opgestapeld, soms blijven ze daar lan ger dan zes weken liggen! Dit kan echt niet, laten we daar maar eens wat aan doen met z’n allen en prober de bladen niet langer dan een dag in het bezit te houden.

Collega afwezig? Dan blad doorzenden naar de volgende op de lijst a.u.b.!

Leden die verhuizen naar een andere afdeling geven hun mutatie aan op het distributjeblad. Helaas, dit bereikt de “bladenman” pas maanden later. Beter is het om dergelijke mutaties telefonisch door te geven op toestel 2185.

Het rondsturen gaat dan waarschijnlijk minder moeizaam en, wie weet, een stuk sneller!

Software uitleen Het blijkt dat veel leden niet op de hoogte zijn van de activiteiten binnen de club. Het feit dat J. Murk software 19

uitleent is, ondanks diverse bekendma kingen, nog niet geheel doorgedrongen.

Bij deze dan: J. Murk leent software uit voor diverse merken computers. Deze staat op cassette of op schijf, 3,5” of 5,25”, al naar gelang het medium waar voor het bestemd is.

Het bestand wordt regelmatig aangevuld, zoals recentelijk met basicode voor de PC en Belasting ‘89 voor de MSX compu ter Hardware Voor uitleen van hardware kunt u bij W. van Elk terecht. Onder hardware wordt verstaan: een cassetterecorder, voor als die van u in reparatie is; een printer, STAR SG-1O, met interfaces voor Atari, PC, Commodore en MSX—com puters; een MSX1 computer met een EPROM-Programmer en/of een modem. Door de recente aanschaf van een MSX1 com puter kunnen we een clublid kennis la ten maken met het modemgebruik, onaf hankelijk van wat voor een computer men thuis heeft.

Dit geldt ook voor de EPROM-Programmer, deze kan nu ook ge bruikt worden door iemand met een andere hobby dan de computerhobby.

Ondersteuning In de praktijk blijkt er weinig onders teuning te zijn ‘zoor de aanschaf fers van een “PC-Privé” computer. De “be ginneling” heeft het hier best wel moeilijk mee en zit thuis op zijn of haar zolderkamertje met een “kassie” waar maar weinig zinnigs uit komt.

De eerste aanzet blijkt toch zonder hulp niet te gaan en als in je naaste omge ving niemand te vinden is om je op weg te helpen, zit je er maar mooi mee! De PC1 heeft al gauw meer dan twee duizend gulden gekost, over sommige configura ties van de M240 kan je alleen maar ra den naar de prijs, dit is te duur om zo maar aan de kant te zetten. Als je er thuis alleen niet uitkomt, kom dan naar de computerclubavond met je systeem. Het is al zo vaak gezegd, neem die stap nou maar, desnoods ga je eerst eens zonder computer en kijk je eens rond. Stel gerust vragen, goede raad is niet duur, je computer wel! Gelukkig hebben al een paar mensen met “aan loopproblemen” de weg naar de club ge vonden en hebben de eerste geheimen ontsluierd. Word ook lid en maak geb ruik van de mogelijkheden die de club u te bieden heeft. Doe rustig aan en onthoud goed: iemand die langzaam oe fent, leert snel!

Wil van Elk 20

.Please protect my information Uw PC of computerterminal is een mensvriendelijk apparaat. Hij is van goede wil en kan veel voor u betekenen.

Een nadeel is echter, dat hij geen onderscheid maakt tussen goede en slechte gebruikers.

U, als goede gebruiker, moet dan ook de nodige voorzieningen treffen om een optimale beveiliging te bewerkstelli gen. Daarom een paar opfrissertjes.

Beveiliging Beperk de toegang door sleutels te gebruiken (en deze ook op te bergen) en verander regelmatig het password.

Beschikt uw PC of terminal niet over een slot, dan kunt u deze aanvragen via het Bureau Automatisering Oegstgeest.

In die tussentijd kunt u het toetsen bord ‘s avonds afkoppelen en in een kast opbergen.

Gegevensdragers Het is zeer verstandig om regelmatig een back-up te maken en deze net als de andere diskettes, veilig en indien mo gelijk brandvrij op te bergen. (Houd de kopieën gescheiden van de originele).

Programmatuur Maak pertinent geen gebruik van ge leende of onrechtmatig gekopieerde programma’s. Een virus is sneller bin nen dan u denkt.

Geclassificeerde gegevens Laat geen geclassificeerde gegevens onbeheerd in uw PC of terminal achter (dus: geen geclassificeerde gegevens op een harde schijf laten staan en dis kette verwijderen als u de kamer ver laat).

Vermeld altijd de classificatie-aandui ding op het label van de diskette (of andere magnetische gegevensdragers).

Behandel de geclassificeerde diskette op dezelfde wijze als een geclassifi ceerd boekwerk. Kortom: “achter slot en grendel”.

Het vorenstaande kunt u in uitgebreider vorm terugvinden op de beveiligings kaart in uw computerboek.

Raadpleeg anders uw beveiligingsfunctionaris of het informatiecentrum.

MEOD

MEOB

Toekomstige ontwikkelingen MLD. De “maintenance engineeringsfunction” t.b.v. de instandhouding van de Lynx-helicopters zal zo goed als zeker overgaan naar het Marine Vliegkamp “De Kooy”. Het heeft gevolgen voor de Staf MLD en voor de daar gevestigde groep Logistiek omdat men streeft naar een “Artikelmanager Helicopters”.

De voor zitter heeft van de Sous-chef ME de verzekering gekregen dat het plan geen invloed heeft op de gang van zaken in de werkplaats. HLVLITECH heeft verze kerd dat de diensten ten aanzien van nieuwbouw en modificaties, ter verbe tering van de performance, onaangetast blijven. Het een en ander, aangekondigd als een “pilot project”, wil men op de lange duur ook toepassen op de gang van zaken rond de Orions. Bij realisering van de plannen zou er bij de Staf MLD wel eens een tiental plaatsen kunnen verdwijnen. Een aantal dat in de verre toekomst nog kan toenemen indien de Orion bij de plannen betrokken wordt.

Verruiming MJO In het kader van gerine financiële armslag die de KM heeft, overweegt men het meerjaren-onderhoud van de schepen te verruimen van 4 naar 6 jaar. Tus sentijds zal er echter wel enig nood zakelijk onderhoud moeten plaatsvinden.

De ploeg die dit gaat doen, zal geen andere zijn dan die van het MEOB. De voorzitter van het overleg heeft verder medegedeeld dat het terugdringen van de ATW’s de nodige aandacht zal krijgen.

Ten aanzien van de ontwikkelingen is het zoeken naar compenserend werk noodzakelijk.

Ook een betere dienst verlening aan de schepen en het kri tisch beschouwen van de uitbestedingen kunnen daar een steentje aan bijdragen.

De DC sprak haar verontrusting uit over de toenemende invloed van militairen op het werkpakket van het MEOB. I-IMEOB/H heeft medegedeeld dat men niet bevreesd hoeft te zijn dat militairen (bijv. op de GES) de taken van het MEOB zullen overnemen.

OEGSTGEE51.. DEN HELDER... WASSENAAR

h~IEEEE~L ~ Informatie Ten aanzien van het formele overleg heeft de DC gevraagd om over meer informatie te kunnen beschikken en het wederzijds vertrouwen te versterken.

Daarbij is verwezen naar het ARAR. Kennis, overleg, informatievoorziening en wederzijds vertrouwen zijn belang rijke zaken om een goede bijdrage van de DC mogelijk te maken.

De huidige gang van zaken wordt niet als optimaal ervaren. De voorzitter van het overleg heeft de DC uitgenodigd hem te infor meren als blijkt dat zaken niet goed lopen.

Maximale openheid is van zijn kant toegezegd.

Rapport YDO De DC heeft kritiek geuit op de wijze waarop het onderzoeksbureau YDO te pas en te onpas wordt ingeschakeld.

Niet ieder onderzoek is aan de DC gemeld, hoewel dat daarover afspraken zijn gemaakt.

Zo is er voor vervolgonder zoeken geen advies aan de DC gevraagd.

De DC zegt te willen volgen wat er plaatsvindt en verwijst naar een onderzoek te Den Helder (rapport Bak ker) dat op ad-hoc wijze heeft plaats gevonden. Ten aanzien van de vervolgon derzoeken heeft HADV de DC medegedeeld dat de oorzaak, van wat men als “te pas en te onpas” ervaart, gelegen kan zijn in het feit dat contracten zijn opge splitst in deelcontracten. Met betrek king tot het zgn. “rapport Bakker” heeft de voorzitter van het overleg opgemerkt dat het gaat om papieren stu dies die niets te maken hebben met de uitvoeringsfase.

De DC is de nodigde informatie, zoals een beleidsnota, toe gezegd. De DC trekt het voorstel, een lopend onderzoek van YDO waarvoor geen advies is gevraagd aan te houden, nog niet in. Men wil zich intern nader over de gang van zaken beraden.

Plaatsing KMR’s De plaatsing van een drietal K11R’s (project SQR 00/01) is slechts tijde lijk en betreft in dit geval niet de 21

bezetting van bestaande formatieplaat sen. Is dit wel het geval dan wordt het aanstellen van KMR’s eerst in de her plaatsingsconimissie overwogen zodat de DC mede kan accorderen.

Reorganisatie groepsstructuur werk plaatsen In het laatste voorstel betreffende de groepsstructuur van de werkplaatsen wordt uitgegaan van een tweetaal dus ters namelijk elektronica en optiek. De DC houdt vooralsnog vast aan een eerder voorstel waarin sprake is van een drietal clusters omdat men vreest dat er sprake is van een té brede opstel ling als er te veel werknemers onder één hoofd komen. De voorzitter van het overleg heeft toegezegd het zo snel mo gelijk te zullen voorleggen aan de nieuwe HPB/O en, indien gewenst, de DC om assistentie te vragen.

Organisatiewijziging als gevolg van nieuwe digitale printtesters ST/O OREK De DC heeft gevraagd het aantal mede werkers t.b.v. de software direct op 8 te brengen. Verder is de noodzaak van de reorganisatie ter discussie gesteld en gevraagd om een “nieuw verhaal”. De voorzitter van het overleg heeft toege zegd de voorgestelde organisatiewijzi ging zo snel mogelijk aan de nieuwe HPB/O voor te leggen.

-

Bindingspremie Openbreking van gemaakte afspraken t.a.v. de toekenning van een bin dingspremie is niet mogelijk. Dit is door HPZ medegedeeld op het verzoek van de DC om de toekenning van de premies, zoals deze nu plaatsvind, nog eens te toetsen aan de randvoorwaarden die er voor gelden.

Afdelingshoofden kunnen echter wel binnen de afdeling een zoekslag maken en met een goed bearguinen teerde opgave komen.

Het aanmaken van software moet een substantieel deel van de functie zijn. Ook de DC is uitgeno dig met een opgave te komen.

Beloningsdifferentiatie HPZ heeft medegedeeld dat men ten aan zien van het onderwerp “beloningsdif ferentiatie” de vormen van werkoverleg zal ingaan om daar de nodige voorlich ting te geven over bijv. extra perio dieken, functioneringstoeslag voor één jaar, dinner voor twee, groepsbeloning etc. HPZ zal met de nodige voorbeelden komen.

22

Organisatiestructuur P.B. Den Helder Ten aanzien van het aanwijzen van werknemers op plaatsen die niet formeel zijn wordt een bekendmaking uitgegeven waarin de nadruk ligt op het tijdelijke van dergelijke plaatsingen. Bij forma lisatie zal de gebi~uikelijke sollici tatieprocedure plaatsvinden.

Formeel overleg Het volgende formele overleg met de DC zal plaatsvinden op donderdag 27 april 1989.

Oud-medewerkers naar Elburg Elburg is een parel aan de kroon van Gelderland. Een plaats om op het eerste gezicht verliefd op te worden.

Als Hollander kun je je er pas compleet Ne derlander voelen.

Zoiets is eigenlijk niet te omschrijven. Hoe het voelt kan iedere oud-medewerker van het MEOB op woensdag 31 mei a.s. aan den lijve ondervinden.

Dan wordt namelijk de zo geheten “gepensioneerdendag” gehouden en staat Elburg op het programma als beziens-, etensen varenswaardige plaats aan het Veluwemeer.

Echte oud-marinemensen kun je niet de hele dag aan de wal houden. Die moeten ge woon even varen.

Dat gaat gebeuren op een luxe salonboot van de Rederij Randmeer. Als iedereen de brakke lucht van het water heeft opgesnoven wordt er in restaurant “Veluwe Strandbad” een uit gebreide Gelderse Koffietafel genoten.

Het wordt een mooie dag.

De bussen vertrekken ‘s ochtends vroeg vanaf de kantine aan de Haarlemmerstraatweg (ca.

08.30 uur) en na aankomst te Elburg kan men het neerstrijken op een terras beoefenen, waar koffie met gebak klaar staat. En is men slecht ter been, dan helpt de rolstoel er de deelnemers wel overheen. Het MEOB wil vâ6r 8 mei a.s. graag weten wie er mee gaan. Als het goed is hebben alle oud-medewerkers hierover reeds bericht ontvangen.

En de redactie van dit bedrijfsblad komt er met, hopelijk zonnige, foto’s op te rug. A.K.

Oud-directeur M.E.B. ,drs. H.A. Rijks, wethoud r te Oe~stgeest

In Oegstgeest zegt men sinds kort dat de RIJKS-overheid heel goed plaatselijk kan functioneren.

Dit is een aardig gevonden toespeling op drs. H.A. Rijks die kortgeleden unaniem door de ge meenteraad tot wethouder werd gekozen.

Een opmerkelijke gang van zaken die onze aandacht verdient. Drs. Rijks is kapitein ter zee (E) bd en was eerder nauw verbonden met het MEB. In 1947 meldde hij zich bij het Koninklijk Instituut voor de Marine (adelborst) en in 1950 volgde zijn benoeming tot officier. Via plaatsingen bij de Mij nendienst kreeg hij een aanvullende opleiding elektrotechniek bij de TOKM/Radio-radarschool te Amsterdam. In 1953 ging Rijks over naar het Korps Officieren van de Elektrotechnische Dienst. Van 1953 tot 1955 was hij ge plaatst aan boord van het vliegdekschip Hr.Ms. Karel Doorman en aansluitend tot 1958 belast met modernisatie elektro nika van genoemd schip bij Wilton Fijenoord te Schiedajn. Gedurende de periode 1958-1964 kwam men Rijks tegen bij het bureau TET ofwel Toegepaste Elektronen Techniek van de Roof daf de-

ling Materieel, sectie radio. Van 1964 tot 1967 verbleef hij in tropische sferen, namelijk de Nederlandse Antil len. Zijn volgende plaatsing was Hr.Ms. Kruiser De Ruyter, waar hij hoofd van de Elektrotechnische Dienst was.

In 1969 openden zich de poorten van het Marine Elektronisch Bedrijf. Hij was er achtereenvolgens Stafofficier Algemene Zaken, Hoofd van de Elektronische Werk plaatsen Den Helder en directeur.

In 1978 ging Rijks met pensioen. Aan de Erasmus-universiteit te Rotterdam be haalde hij zijn doctoraal bedrijfseco nomie.

In Oegstgeest liet de gemeente raadspolitiek hem niet onberoerd. Na een aantal jaren als fractievoorzitter van de VVD in de gemeenteraad te hebben gefunctioneerd is hij gekozen tot wet houder van o.m. onderwijs en welzijn.

Beide portefeuilles werden tot voor kort beheerd door mevr. Th.L. Blom-de Kock van Leeuwen. Haar functie kwam vacant vanwege haar benoeming tot ombudsman van de gemeente Den Haag.

Tijdens het afscheid kwam DMEOB, Ir. L.J. Antonides, wethouder Blom-de Kock van Leeuwen nog even de hand schudden.

23

Naast hem oud-directeur MEB H.A. Rijks.

Dat de Koninklijke Marine en Oegstgeest nauw verwant zijn is duidelijk. Eerder kende het college van B en W de marine officier Gmelich Meijlingh, thans bur gemeester van Den Helder. De gemeente raad telde enkele jaren geleden zelfs een drietal kolonels KM bd, namelijk de heren Van Hazel (wethouder CDA), Heilbron en Rijks (VVD). Een triumvi raat dat overigens nooit een greep naar de macht heeft gedaan maar zich als goed bestuurder deed kennen.

Namens de vergeten groep van AB Een prettig idee, we zijn er wel, maar bestaan niet echt.

Dit idee werd ver sterkt toen we na veel moeite een MEOBTIEK konden bemachtigen.

Bezorgen kon niet meer, want de Crypto was er niet meer, daar boven aan de steile trap, waar éens de bibliotheek was.

In deze MEOBTIEK konden we dan lezen dat gebouw AB leeg was. Nu ik dit epistel tracht te schrijven, te midden van het lawaai van slaghamers, dreunen met een kracht van 5 op de schaal van Richter, dan denken we met weemoed aan die leuke foto waarop de heftruck een juffrouw compleet met bureau wegrijdt.

Dat zou nu niet meer kunnen, de vloer beneden ons is zwevend, stofwolken en dieselstank is ons deel, want ja wij zijn er nog en trachten onze werkplaats draaiend te houden, zonder lift, sani tair en vooral rust. Met het vooruit zicht dat binnenkort 300 palen de grond in geheid worden.

Het stucwerk op de muren is reeds los en kan met dat heien naar beneden ko men, maar daar tillen we niet zo zwaar aan, want ook hier zal wel weer een oplossing voor gevonden worden.

Maar als we langs de met schotten dichtgetimmerde balustrade de stoffige trap betreden dan denken we: “Het is daar binnen in elk geval warm en gezellig en over een jaar is het er ook weer rustig, als het plafond het maar houdt”.

24

Welkom Wassen ar Professor Kaiser kon er nog niet van dromen. Het MEB in vroegere jaren ook niet. Maar het is er van gekomen.

Wassenaar verovert Oegstgeest in een gloednieuw gebouw dat men even op 225 palen heeft neergezet om het leger van Verifianen grond onder de voeten te verschaffen. Ineens is het tussen de middag druk in de kantine en je moet er niet aan denken dat al die MEOB’ers er tegelijk naar toe gaan. Allemaal soep willen hebben, want dan moet de kraan nog verder open (Grapje).

Wassenaar gaat het in Oegstgeest op 4500 vierkante meter waarmaken. In een bekendmaking lazen wij dat er voorlo pig nog 25 afbouwers achterblijven op het terrein dat vele jaren het domein van Ven was. Welk een weemoed zal er heersen als daar, na de ingebruikname van een gerenoveerd gebouw AB, de laatste het licht uitdoet. Sic tran sit gloria mundi Maaldrif t. Maar de Phoenix is uit zijn as herrezen in een typisch grijs-blauw utiliteitsgebouw waaraan andere, functionele kleurtjes niet ontbreken.

Indrukwekkend van strakheid, met een toren die ontworpen zou kunnen zijn door de beroemde architect Rietveld.

Rationeel ingericht volgens reglemen taire paden. Niets is aan het toeval overgelaten. Een kunstwerk van de heer Shaw zal straks het Belfort van het modernisme, waarin zich de Wassenaarse brainbox heeft genesteld, krachtig ondersteunen. Met verhuizer Deudekom is het illustere collegium opticum drie weken op drift geraakt. Maar de rust zal weerkeren. Wat zal blijven is de weemoed naar het ietwat primi tieve onderkomen dat men in de steek heeft moeten laten en waarvan de muren van ieder vertrek het vermogen bezitten om te spreken. Na jaren zit de vertrouwdheid met de omgeving ge woon ingemetseld. Het nieuwe gebouw, hoe fraai ook, kent dit nog niet.

Het is maagdelijk, de geboorte heeft net plaatsgevonden. Het moet groeien.

Wassenaarders moeten er zich Oegst— geestenaren gaan voelen. Het gaat niet van de ene dag op de andere. Maar ze zullen het fiksen. Wij wensen onze nieuwe collega’s sukses.

A .K.

G.J. van Markus: dienstcommisse al “De beslissing om te zeggen ‘Ik hou er mee op’ is niet gemakkelijk geweest” zegt de CFO—vertegenwoordiger in de dienstcommissie G.J. van Markus “je bent namelijk nauw betrokken hij het bedrijf sgebeuren en ineens ontstaat er dan, voor jezelf, een leegte.

Waarom hij er dan tôch een punt achter heeft gezet? Dat komt door mijn taakverzwaring.

Ik kan het DC—werk niet meer verenigen met mijn functie bij te tekenkamer. Als ik iets aanpak wil ik het goed doen. Niet half. Dat is precies de reden van mijn be sluit”.

Van Markus heeft maar liefst 22 jaar deel uitgemaakt van de Dienstcommis— en vijf hoofden/direkteuren van het MEB en MEOB meegemaakt. Somt ze even op: “Van Dijk, Glaser, Rijks, Kreef— tenberg en thans Antonides. . .“ Voordat de DC-nieuwe—stijl zijn in trede deed was Van Markus een soort van “secretaris—generaal”, ook wel te vertalen door “manus—van—alles”.

Zelf noemt hij die taak “een ratjetoe”.

“De nek waar alles op draaide en die het voortouw moest nemen. Het heeft geresulteerd in mijn benoeming tot DC-secretaris in de DC—nieuwe stijl” Het lijdt geen twijfel dat Van Markus een enorme kennis van het bedrijf heeft opgebouwd.

In de jaren zestig begonnen als DC—lid voor de Ned.Chr. Bond van heeft hij,

Overheidspersoneel (NCBO) afgerond, 80 overlegverga—

deringen met direkteuren van het be drijf en 300 DC—vergaderingen bijge woond. Om nog maar te zwijgen over tussentijds overleg en gesprekken die over en weer belangrijk werden geacht.

Logisch dat zo iets een enorm beslag op de persoon legt. De werkzaamheden die Van Markus verrichtte zijn thans verdeeld over

...

drie DC—leden.

Verwacht van hem niet een antwoord op de vraag hoe hij het reilen en zeilen van de DC-nieuwe stijl ziet. Daarvoor

is hij teveel een diplomaat. Zijn be sluit ten aanzien van de DC heeft geen gevolgen voor zijn “vrijetijds func tie” als voorzitter van de regio— groep Defensie van het CFO. Daarnaast is hij secretaris van de afdeling Bollenstreek.

Kortqe leden werd Van Markus in een DC— vergadering “uitgeluid” met een dank— de woord van de voorzitter F.F.M.

Kleijn.

Deze onderbrak de bijeenkomst om, zoals het sportief ook gaat, een publiekswissel aan te kondigen.

Van Markus wordt opgevolgd door D.C. Havenaar. Diens voorletters passen er al helemaal bij. Namens de DC—leden overhandigde De Kleijn ee~ fruitig boeket in de vorm van een aantal fles sen wijn met een Dorst Continue af— afdronk. Daarbij de kenner alle eer gunnende er straks van te genieten.

Voorzitter De Kleijn: “Ik heb Van Mar kus 9 jaar meegemaakt. Ik mag wel zeg gen dat hij mij het vak geleerd heeft.

Mooi kompliment om dit verhaal mee te besluiten.

A.K.

Schotel-antennes Komend jaar zullen er in Europa rond 1 miljoen schotelantennes staan.

Deze maken de ontvangst van satelliettele visie mogelijk.

Thans schommelt het aantal nog tussen de 100.000 en 140.000. Met de groei van het aantal televisiesatellieten én het aantal schotelantennes neemt de belangstelling voor aansluiting op het kabelnet even redig af.

Deze stelling wordt breed verkondigd, maar bewaarheid is nog iets anders. Men verwacht dat er volgend jaar in ons land ongeveer 10.000 schotelantennes zullen staan. Opvallend is dat Neder landstalige televisieprogramma’s bij kijkers voorkeur genieten.

Tijdens de uitzending van reclameblokken pakken velen de af standbediening om even te checken wat er op de andere kanalen te zien is... .En dat wordt natuurlijk weer door de adverteerders betreurd.

25

A

P valuati

Van 15 tot 20 maart ji. is het MEOB bezocht door de Evaluatiecomxnissie van het Direktoraat Generaal Materieel in verband met de verlenging van het AQAP- 1 certificaat.

De commissie bestaat uit: Ing L.J.Zij— deman (voorzitter. 1(L), Ing. H.F.Gomes (secr. DGM) en de leden Ing. B.H. van Oorschot (1(L), Ing J.G.W.A. Hendriksen (1(M), dhr. R. Holstege (1(M), Maj. A.M.H. van Doorn (KLU) en de waarne mers Ing N.T.A. Molenaar (1(M) en de SM W.A. Volkers (KLU).

Naar aanleiding hiervan werden in totaal 51 detailrapporten opgesteld waarvoor op dit moment, door de afdeling kwaliteitszorg alsmede de andere betrokken functionarissen,maat— regelen ter verbetering worden uitge werkt. De evaluatiecominissie komt op 12 juni terug om de maatregelen te toetsen en vervolgens, tot 19 juni, het bedrijf te evalueren. Tijdens het eer ste bezoek werd er vaak tot ‘s avonds laat en gedurende de zaterdag aktief doorg~werkt.

A.K.

Zeitbeheer ter sprake

1

1

~ ‘.y

•1 Tijdens de eerste dag van het bezoek werden door het MEOB een aantal le zingen gehouden over onderwerpen als de organisatie van het bedrijf, over zeifbeheer, PRAWDA en ESD. Daarna werd het bedrijf bezichtigd.

De volgende dagen werden in beslag ge nomen door een documentatieonderzoek om na te gaan of de procedures, pro cessen en voorschriften voldoen aan de in de AQAP-1 gestelde eisen.

Op 29 maart 1989 werd het MEOB Oegst geest bezocht door de IGK KLTZ D. Geer ligs.Hij was in gezelschap van KTZ S.F. Marang, de LTZSD2OC G. Ploeg en LKOL.W. W.Ploeg.

Het gezelschap werd ontvangen door HADV Ir. C.G. Beljaars.

De nieuwe HPB/O, Ir. T.A.J. IJzerinan, hield een inleiding over de organisa tiestructuur van het bedrijf.

Ir. Bel— jaars sprak over de resultaten van het zeifbeheer en over de taak— en doel stellingen van de DC met betrekking tot zeifbeheer hield de voorzitter van de DC,de heer F.F.M. de Kleijn een lezing.

Onder begeleiding van Ir. Beljaars werd een uitvoerige rondgang door het be drijf gemaakt. Daartoe behoorde ook een rondje nieuwbouw.

Tijdens de middaguren werd de vestiging Wassenaar met een bezoek vereerd.

De commissie heeft, schriftelijk, 84 vragen gesteld aan het MEOB. Dit alles met betrekking tot de organisatie en het functioneren van het kwaliteits systeem.

~~1L ~ ;I “Hoe gaat het met de Orion/Lynx?”

“Goed”.

“En met de Orion/Rechts?”.

26

Tillen zonder risico Goed tillen is een vak apart. Gelukkig wel een vak dat snel onder de knie te krijgen is. Een beetje goede wil, glo bale kennis van de rug, het hanteren van een paar basisregels en het leren kennen van je eigen grenzen zijn daar bij onontbeerlijk.

Leest u in het onderstaande hoe de rug in elkaar zit, wat je er wel en niet mee moet doen en hoe hij u helpt zware voorwerpen met succes te tillen.

Op handen en voeten We lopen keurig rechtop.

De één wat meer dan de ander, maar we verplaatsen ons allemaal in verticale houding. Dat was vroeger wel anders. Onze voorouders gingen op handen en voeten door het leven. Ze kwamen hoogstens overeind als er wat te spieden, vechten of verorbe ren viel. Toch bleken ze niet ongevoe lig voor de voordelen van het lopen en staan.

Die waren dan ook niet gering.

Op twee benen leek je groter en indruk wekkender.

Bovendien had je dan je handen vrij om tegenstanders aan te pakken, prooien te bemachtigen of allerlei werkzaamheden te verrichten.

Langzaam maar zeker raakte het handenen voetenwerk in onbruik. En nu lopen, staan of zitten we alsof het de ge woonste zaak van de wereld is. Daar mogen we ons over verbazen, want al hebben we in de lange loop der jaren door onze leefwijze een aantal aanpas singen ondergaan de romp en armen werden korter, de benen langer hele maal up-to-date zijn we nog niet. Onze ruggegraat is nog steeds op het hori zontale tijdperk afgestemd. Het simpele feit dat we rechtop lopen, staan en zitten, is voor deze flexibele steunbalk al een hele opgaaf. En dan hebben we het nog niet eens over het tillen, sjouwen en zeulen en andere rugbelas tende zaken.

Je zou bijna respect krijgen voor de wervelkolom, die ons een hele (werk)dag lang overeind houdt. Tegen de verdruk king in. En dat liefst een leven lang.

-

-

Rugpijn, wat is dat?

Een biologische verklaring is gauw ge geven: de zenuwen in de rug krijgen een onaangename prikkel en geven die spoorslags door naar de hersenen.

We voelen pijn. De onderste vijf wervels en tussenwervelschijven worden het zwaarst belast. Rugpijn treedt dan ook meestal in het lendegebied op. Met het

hoe en waarom van rugpijn zijn we min der snel klaar. Pijn is een waarschu wing dat er ergens een fout zit. Omdat we ons teveel hebben ingespannen bij voorbeeld. Of op een verkeerde manier.

Bij het tevéél speelt een aantal fac toren een belangrijke rol.

Leeftijd, geslacht en conditie zijn er drie van.

Een vierde factor, de psychische be lastbaarheid geeft aan hoeveel we op een bepaald moment “aankunnen”. Die be lastbaarheid is bij iedereen weer an ders en is bovendien aan sterke varia tie onderhevig.

Vaak gaat alles naar wens.

Soms lukt niets. Zorgen, vermoeidheid en spanning zijn in dat geval vaak de grote boos doener.

Bij ieder van ons wordt dage lijks een beroep gedaan op de psychische belastbaarheid. Thuis en op het werk.

Gelukkig hoeven we niet lijdzaam af wachten wat een nieuwe dag wat dat betreft voor ons in petto heeft.

Integendeel.

We zijn in staat de grenzen van onze psychische belast baarheid op te voeren en op die manier de kans op ongelukken en letsel te verkleinen.

Zo zit de rug in elkaar De rug is opgebouwd uit een wervelkolom met spieren, banden, bloedvaten en ze nuwen. De wervelkolom of ruggegraat bestaat uit een groot aantal wervels die door de banden en tussenwervel schijven beweeglijk met elkaar zijn verbonden.

De banden hebben een con stante lengte en functioneren passief.

De spieren zijn het actieve gedeelte van de rug.

Ze zitten als kabels aan de wervels vast en houden de rugge graat als een flexibele mast over eind. Daarnaast vangen ze de dagelijk se arbeidslast op. Dat lukt het best als ze in een goede conditie verkeren.

Tillen zonder risico Goed tillen is een vak apart. Gelukkig wel een vak dat snel onder de knie te krijgen is. Een beetje goede wil, glo bale kennis van de rug, het hanteren van een paar basisregels en het leren van je eigen grenzen zijn daarbij onontbeerlijk.

Goed tillen is minder moeilijk dan u denkt.

‘Rug recht en knieën gebogen ‘, luidt het devies.

In een viertal punten zal ik u aangeven hoe u een last veilig van de grond krijgt (en weer neerzet!).

1. Ga recht voor het te tillen voorwerp 27

staan.

Zet daarbij de voeten iets uit elkaar met de tenen naar buiten gericht voor een groter steunviak.

2. Zak door de knieën met het bekken iets naar voren gekanteld (“staart tussen de benen”). Als u de rug zo veel mogelijk gestrekt houdt -recht op of iets achterover- tilt u automa isch met de beenspieren.

3. Pak het te tillen voorwerp goed vast, met de volle hand en niet alleen met de vingertoppen.

4. Houd de armen zo recht mogelijk en dicht tegen het lichaam.

Daarmee voorkomt u dat ze als hefboom gaan werken.

Neerzetten geschiedt in omgekeerde volgorde. Lange voorwerpen, zoals lad ders, planken, buizen e.d. worden we de baas, indien we één einde van de lengte tot schouderhoogte tillen, naar voren lopen en tegelijk de handen verplaatsen tot het voorwerp in evenwicht op de schouder rust. Ook hier weer: Til met de benen, niet met de rug. Bij duwen en trekken laten we het zware werk eveneens aan de beenspieren over. En net als bij het tillen staan we recht véér of achter de te verplaatsen last.

Buigen en barsten De beweeglijkheid van de rug is be perkt.

Met het bovenlichaam draaien gaat prima. Maar buigen en strekken is al lastiger.

In het lende wervelgebied bestaat de beweeglijkheid voornamelijk uit voor- en achterwaarts buigen en strekken.

Naar links en rechts buigen is moeilijker en draaien is slechts in geringe mate mogelijk.

Gaan we nu téch flink draaien van onder uit de rug, dan doen we onze tussenwervelschijven ge weld aan. Bij meer dan 3 graden ‘rota tie’ krijgen ze het moeilijk. Nemen we dan ook nog een last ter hand dan lo pen we kans op “rotatie-overbelasting”.

Het klassieke voorbeeld daarvan is dat van de man die bij het laden en lossen van zakken cement in gebogen houding een zak optilt en een draaiende bewe ging maakt om de last te verplaatsen.

De te verwachten gevolgen kunnen va riëren van spit tot scheurtjes in de tussenwervelschijf.

Niet alleen het verplaatsen van compacte en zware las ten, ook het verzetten van grote, “onhandige” voorwerpen kan voor de no dige problemen zorgen. Een flinke tafel van bijvoorbeeld 40 kilo, mag nooit door één man of vrouw alléén verzet worden. Afhankelijk van de grootte van het meubelstuk kan door hefboomwer king een druk op de wervelkolom ont 28

staat van maar liefst 800 kilo! Dat is zelfs voor de meest geoefende atleet veel te veel. Alleen tillen in plaats van met z’n tweeën is niet 2 keer, maar soms wel 20 keer zo zwaar.

Maak als het even kan gebruik van hulpmiddelen.

Steekkarretjes, takels en heftrucks zijn er om uw werk te verlichten.

Wist u trouwens dat je je zelfs met lege handen kunt vertillen? Door overgewicht en slechte spierconditie raken de gewrichtjes en banden in de wervel kolom op den duur overbelast. Het is dus zaak om gewicht en conditie in de gaten te houden.

BVA

MEOB krijgt buren Aan de noordzijde van het MEOB Oegst geest wordt nog dit jaar een interna tionaal transportbedrijf gevestigd.

Beter gezegd: dit bedrijf verhuist van uit de bebouwde kom van de gemeente naar de “periferie”. Oegstgeests burge meester, mr. Sj.H. Scheenstra, sloeg op 3 april jl. de eerste paal. De gebouwen c.q. garages van het bedrijf zullen ca.

6000 m2 beslaan. Het gehele bedrijfs terrein is 4 hectare groot. De nieuwe vestiging, die onder meer een overslagbedrijf voor snijbloemen omvat, zal eind november van dit jaar in gebruik worden genomen.

Het internationale transportbedrijf Van der Luyt is een bedrijf dat van vader op zonen steeds groter groeide. De expeditie is gespe cialiseerd op Zwitserland en Engeland.

ogina temporis Dit is niet de aanduiding van een voorjaarsgriepje maar zo praten Lati—

nisten wel eens schertsend over de kwaal die “tijdnood” heet. De redac tie lijdt dus aan Angina Temporis.

Het werk stapelt zich hier en daar op het personeel slankt af.

Wij lijden ten aanzien van de MEOBTIEK daarom

even aan wil

is

een

evenwichtsstoornis. De

aanwezig

maar het ontbreekt

in drukke tijden aan capaciteit waar door er stagnatie optreedt in de toe levering van kant en klaar uitgetypte tekst naar de lay-out toe.Het is niet anders. Wij hebben geprobeerd om de schade zoveel mogelijk te beperken, maar helaas is het aprilnuinmer toch een meinummer geworden. E~n troost is dat in deze maand alle vogels hun ei leggen....

le Technica Nu zult u zeggen “Wat is dat nu weer, een le technica, is dat een meer voudsvorni ergens van?”

Nee, dat is het niet. Sinds het moge lijk is om van alle normale nederlandse woorden diverse vervoegingen te maken, heeft dit woord een andere betekenis.

Technica staat in dit geval voor vrou welijke technicus. Het is een verbas tering van technicus en het woord “ka” wat te pas en te onpas voor vrouwen gebruikt wordt.

Het voorvoegsel “le” heeft een dubbele betekenis. Ten eerste geeft het de gradatie in functie aan en ten tweede is het de eerste dame die deze functie inhoud gaat geven.

Zoals Vrij regelmatig gebeurt, zijn er ook in de afgelopen periode een aantal nieuwe MTS-ers geplaatst bij het MEOB. Op zich is dit niets bijzonders, ware het niet dat één van deze nieuwkomers een vrouwelijke MTS-er is. Voor het MEOB is zij de eerste vrouwelijke le technicus die geplaatst wordt in één van de werkplaatsen.

Eerder zijn daar een aantal monteuses geweest en zelfs een dame die haar H.T.S.-stageperiode in ons bedrijf heeft voibracht. Echter naar onze (be perkte) informatie is deze dame de eerste techneute voor de werkplaatsen te Den Helder.

‘4

Op de foto ziet u de nieuwkomers die we hierbij aan u voorstellen.

Vanaf links onder ziet u: J.H. Hof stra tekenkamer J. Posthuina buitendienst E.A. de Vries radarwerkpiaats N.H.J. Rood radiowerkpiaats E.A. v.d. Mee radarwerkpiaats E.J. Laan buitendienst.

-

-

-

In het navolgende gesprek maken we na der kennis met Angela de Vries.

Direct na de lagere school is zij op de LTS-E terechtgekomen en vandaar heeft

ze de M.T.S. richting Elektronika ge volgd. Eigenlijk is ze via een schooltest in de techniek beland en heeft later gekozen voor elektrotechniek.

De schoolperiode heeft zij doorgebracht bij het Nautisch College te Den Helder, voor zover het de M.T.S. betreft. De stage heeft ze gevolgd bij het Gemini en het Duikmedisch Centrum. Hier werd zij begeleid door onze collega Dhr. Nottelman. Hier komen wij later nog op terug. Bij het Geminiziekenhuis werd zij begeleid door een oud-MEOB-er, na melijk Dhr. Haasdijk.

Na de schoolperiode heeft zij zich ge meld bij een uitzendbureau en via de contacten van dit bureau met ons be drijf heeft zij kunnen solliciteren naar een functie voor le technicus. Het sollicitatie-gesprek hiervoor werd di rect na nieuwjaar gehouden. Het vreemde hierbij is dat deze vacature pas later via de interne vacaturekrant bekend gemaakt werd. Per 1 maart 1989 werd ze samen met de anderen op de foto aange nomen bij het MEOB. Mej. De Vries werd geplaatst in de Ra darwerkplaats bij de groep E.O.V. De chef van deze werkplaats is Dhr. Bert de Kant. Enkele jaren geleden was hij ook al de uitverkorene om een viertal monteuses onder zijn hoede te krijgen.

Nu rijst de vraag bij de andere chefs wat hij méér heeft, want zoiets kan geen toeval zijn.

Haar voornaamste werkzaamheden binnen de E.O.V. groep bestaan uit het her stellen van de beruchte D.L.V.A.’s. Wij hebben echter begrepen dat zij, na het doorlopen van de inwerkperiode, ook op andere werkzaamheden ingezet zal wor den.

Buiten haar werk om zijn er nog enkele andere bezigheden te vermelden.

Ze houdt zich zoal bezig met volleyballen, waar ze helaas aan het einde van dit seizoen mee gaat stoppen. Daarnaast is ze druk bezig met het behalen van een rijbewijs. De meeste Vrije tijd wordt besteed aan haar vriend die, hoe kon het ook anders, een technische studie volgt. Dit vindt plaats op de T.H. te Rij swijk en wel de richting technische natuurkunde.

Hierbij wordt direct het verband gelegd met haar stageperiode. Haar vriend is namelijk een zoon van jawel, Arie Nottelman.

Zo ziet u maar, het is een 29

klein wereldje onder de techneuten.

Tot slot wil ze nog vermelden dat ze het goed naar haar zin heeft in de DWRA en dat ze goed begeleid wordt bij haar werkzaamheden.

Wij wensen al de nieuwkomers een pret tige tijd bij het MEOB. Vanuit Den Helder, uw fietsende repor ters, H.J. en T.A. van Z.

Nestor Vu Chatinier met pensioen

Er zijn nog ambtenaren die met pensioen gaan.

Zo één is onze collega C.H. du Chatinier.

Vorig jaar dook hij al als een “fenomeen” op in de kolommen van dit blad. Rest ons thans een eerbiedig uitwuiven van een collega van de oude stempel.

Liefde voor het vak. Altijd integer en nauwgezet bezig. Om door te gaan tot in lengte van jaren.

“Werken houdt de ziel gezond”.

Du Chatinier weet dat dit gezegde niet is uitgevon den door “zwemmers in de materie”. Hij was voor ons het voorbeeld dat het écht zo is. Hoe het ook zij, na een eerdere bijeenkomst was er nu in het petit-res taurant een afscheidsreceptie, waar adjudant J.J. van der Meer zijn collega opbeurend toesprak en hem een cadeaubon overhandigde.

Aan de echtgenote van “Duchat” overhandigde hij een fraai boeket.

Wil de thans oudst aanwezige MEOB’er zich even melden???

A.K.

a bet iDi

o

Voor uw blijken van medeleven en belangstelling betoond na het overlijden van onze lieve man, vader en opa Dick Remmeizwaal betuigen wij u onze oprechte dank.

Het heeft mij en de kinderen gesterkt en getroost, dat u zich zo betrokken voelde bij dit verlies.

Mevr. C. Remmelzwaal-Schaap en kinderen

30

PZ’ers toestel: 2241 --

Indiensttredingen Naam

Afdeling

Datum

F.S.M. Rother J.R. Winterdaal P. Harteveld H.J. Haasnoot D. Hoek C.A.P. van Beelen V.H.J. Rood E.J. Laan E.A. de Vries E.A. v.d. Mee J.H. Hof stra T. Posthuma W.M. Heemskerk K. Borst J.K. Boujna H.S.C. Ciere M.E. Harteveld L.A.M. van Oosten

OTSE Glasbewerking BB/Expeditie OKMP Orion/Lynx ONZO BD/H BD/H Radarwerkpiaats Radarwerkpiaats BD/H BD/H Kantine Kantine Bureau bedrij fskunde Typekamer en telefooncentrale Typekamer en telefooncentrale Logistiek

01—04-1989 01-04-1989 16-02-1989 01-04—1989 13—02-1989 27-02-1989 01-03-1989 01-03-1989 01-03—1989 01—03—1989 01-03-1989 01-03-1989 13-04-1989 01-03-1989 20-02-1989 01-03-1989 01-03-1989 01-03—1989

Interne overplaatsingen/functiemutatjes H.S. Hof stra C.J. van Zoest A.D. de Neeling E . M. Pleune-Kousemaker M.R.S. Burm C. van Eis J.C. van Vliet R.G. Scharff M. v.d. Plas J.A. Debije F.P. de Vries H.J. Kalnpinga W. de Vos K.P. Aalders H.O. Bakker B. v.d. Velden

Groepsleider BD Groepsleider BD van : BB/mag naar: wpl. Klein Optiek van Tekenkamer naar: Anal.P1. + Ac3m. van Vuurl.wpl. naar: BB van Vuurl.wpl. naar: Sonarwpl. van 2e techn. naar: le techn. van 2e techn. naar: le techn. van : voorbew.verfsp. naar: ta/plv. chef van : bureau Kwal.Insp. naar: hoofd Opleidingen van : ONZO naar: bureau Automatisering van Fotodienst naar: Hoofd Fotodienst van Degaussing naar: Logistiek van Normering naar: Systemen van Normering naar: Diagnostiek van Normering naar: Plan Onderhou

01-04—1989 01-04-1989 01-04-1989 06-03-1989 01-03—1989 01-01-1989 01-03-1989 01-03-1989 01-02-1989 01-03-1989 01-03-1989 01-04-1989 01-02-1989 01-01-1989 01—01-1989 01-01-1989

vervolg

TSt_Z2~.l.

Pters

J. v.d. Bent G. van Pruissen A. Brouwer

van : naar: van naar: van naar:

Normering Systeeminteg.

Normering Systeeminteg.

Kalibratielab Kalibratielab

01-01-1989 +

beproeving

+

beproeving

01-01-1989 01-03-1989

Ontslag H.J. Rasser J. Pronk-Lulofs C.G.J. Borst J. Verloop H.W.E. Hippolyte M. Toet W. de Vrind B. Hoefakker C.H. du Chatinier A.M. Gieske M.M.M. Kooy Th. Kleer S.J. Uitterdijk J. Ravensbergen

Automatisering Kostprij sadministratie/H Kok Kantine Personeelszaken Fotodienst Optische Metingen Optische Metingen Cryptowpi.

Rek./Pr. Secretarie/H ONZO HPB/O Groot Optiek

01—04-1989 01-04-1989 20-03-1989 01-03—1989 01-03-1989 01-04-1989 01—04-1989 01-03-1989 01-04-1989 01-04-1989 01-03-1989 01-03-1989 01-03—1989 01-03-1989

Repro BD/H

17-03-1989 07-03-1989

Over leden D. Remmelzwaal J.C. Magielsen Diversen Inpas S ing M. Quist A.D. de Neeling J.C. van Vliet R.G. Scharff M. v.d. Plas H. de Best M. Flanderhijn B.A. van Veen T.A. v.d. Hoek A. de Visser K. de Vos C. Flippo A.H. de Korte T.G.M. Onderwater

schaal 4 van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal van schaal

2 4 4 3 S 5 5 5 5 6 7 5 5

naar naar naar naar naar naar naar naar naar naar naar naar naar

schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal schaal

3 5 5 5 6 6 6 6 6 7 8 6 6

Bevorderingen F.P. De Vries H.J. Kampinga K.P. Aalders M.W.M. van Hal M.P. Opdani A. Brouwer 32

inpassing schaal 6 schaal 7 schaal 11 schaal 8 extra periodiek in schaal 9 schaal 7

01-03-1989 01-04-1989 01-01-1989 01-05-1989 01-03-1989 01-03-1989

M. Toet met VUT toen ook buiten het bedrijf gewerkt kon worden.

Onder grote belangstelling van colle ga’s, oud-collega’s, vrienden en be kenden “van buiten” werd op 30 maart jl. gereceptieerd in de kantine te Was senaar. De heer Toet, in gezelschap van echtgenote, kinderen en kleinkinderen, schudde vele handen en ontving even zovele stoffelijke blijken van waarde ring.

fl~..

Na 33 jaar “Wassenaar” viel het doek voor de heer M. Toet als hoofd fotodienst MEOB wegens het bereiken van de VUT-leeftijd.

Ooit (in 1946) begonnen als auto elektriciën bij de RIMI/Maaldrif t hield de heer Toet het na enige maanden voor gezien om na enkele jaren “buitengaats” in 1956 terug te keren als fotograaf bij Verificatie.

Aanvankelijk begonnen als eenmans-foto sectie in één kamer, dienst doende als doka annex studio, wist de heer Toet de zaak op en uit te bouwen tot een meermans fotodienst. Dit laatste werd met veel moeite en praten bereikt, zodat

Gezien zijn uitdrukkelijke wens de bij eenkomst informeel te houden volstond de heer Bergervoet bij de overhandiging van het cadeau van collega’s en enkele oud-collega’s (een accuboor/schroeven draaier) met het vermelden van de bron van herkomst der giften en bleef de gebruikelijke speech achterwege.

Ook was er nog een miniatuurcamera verzorgd door de collega’s van de fotodienst.

Wij wensen de heer Toet lukkige jaren “in ruste”.

nog vele ge H.O.

Afcei van en aII-r u der.

A.M. Gieske met VUT men een voorkeur aan de dag legde voor de specialist. De keerzijde van die medaille is echter dat er sprake is van eenzijdigheid waardoor de flexibiliteit van het functioneren van afdelingen in het gedrang komt. Thans neigt men naar een bredere scholing waarin het spe cialisme pas later aan bod komt.

Inzetbaarheid van personeel is een be langrijke zaak.

Bij het afscheid van collega Wiet Gieske dringt zich een vraag op. Name lijk: wat is belangrijker voor het bedrijf, een breed geschoolde technicus 6f een die zich gespecialiseerd heeft op één apparaat? Over het antwoord op die vraag is in het verleden veel na gedacht. Er zijn tijden geweest waarin

Gieske heeft men altijd breed kunnen inzetten want hij was (en is) een all-round technicus die letterlijk overal belangstelling voor had (heeft).

Zijn kennis kwam natuurlijk niet van zelf “aanwaaien”.

Dat moest aangeleerd worden en hij was genoeg studiehoofd om in de boeken te duiken.

Zelfs in zijn vrije tijd: zijn werk was (is) zijn hobby. Hij was er niet de man naar om driftig aan de weg te timmeren.

Daar33

voor ging hij teveel in de techniek op.

Kortom: een technicus van de oude stempel, primair opgaand in zijn werk en vaak te weinig denkend aan de mate riële kant. Er bestaat een bekend ge zegde waar ik, toen ik Gieske vlak voor zijn afscheid ontmoette aan moest den ken: “Pure vaklui zijn vaak pure hob byisten en daarom laten zij zich vaak te weinig betalen”. Het aardige van onze ontmoeting was dat hij het tijdens een kort interview zelf ook opmerkte.

In 1950 betrad Gieske voor het eerst het bedrijf aan de Haarlemmerstraatweg, dat toen nog verkeerde in de over gangsfase van Marine Radio Dienst naar Marine Elektronisch Bedrijf.

“Gebouw H was in aanbouw en de radiowerkplaats gevestigd in het gebouwtje waar thans de expeditie van het MEOB is, naast de brandvijver”, vertelt Gieske.

“Kun je nagaan, wij zaten daar met 25 man en de verwarming bestond uit een tweetal ko lenkachels die je ‘s winters iedere dag moest aanmaken. Dat deden ze wel eens met benzine. Hardstikke gevaarlijk na tuurlijk.

Ik weet nog dat het deksel van de kachel in de hanebalken vloog”.

In ieder geval is het gebouwtje over eind gebleven.

Er werd toentertijd heel wat onder handen genomen.

“Veel vliegtuigpeilers, zoals die van de Seafuries en de Fireflies, die op de Karel Doorman gestationeerd waren als dit schip op zee was...”, herinnert Gieske zich.

In 1951 verhuisde hij met de werk plaats mee naar het nieuwe gebouw H. “Kregen wij echt een heel mooie af de ling”. Als ik het met hem heb over de bedrijfscultuur dan is er in de periode ‘50 ‘89 heel wat veranderd.

“Ja, ik weet nog wel dat het tot de taak van de terreinpolitie behoorde er op te letten dat je aan het werk was. Je had ook het onderscheid met de witte-boorden-amb tenaren en de mensen in de werkplaats.

De fietsenstalling was in tweeën ge splitst.

Er hingen bordjes als “Kan toorpersoneel” en “Werkplaatspersoneel” en er was toezicht opdat je je fiets niet in het verkeerde gedeelte van de stalling neerzette. Raar hoor. Later zijn die bordjes verwijderd en waren alle fietsen gelijk. De verpleger “pa” van der Mark heeft de aanduidingen nog een tijd in de ziekenboeg aan de muur gehad... Aanvang en einde werktijd werden aangegeven met een loei van de sirene. Hoofdarbeiders werkten toen korter dan handarbeiders”.

-

34

De Koninklijke Marine was rijk voorzien van apparatuur.

“Ik heb in de loop der jaren wel 100 verschillende apparaten onder handen gehad.

Ieder nieuw appa raat betekende: bijscholen en je er op inwerken. Heb heel wat bedrijfscursus sen gevolgd. Dat kostte je goed veel vrije tijd. Zeker om het buizentijdperk naar het computertijdperk te overbrug gen”.

Saillant detail is dat Gieske op het bedrijf de eerste was die compu terprograrnma’s maakte.

“Het aanmaken van de eerste software gebeurde onoffi cieel”, zegt hij bescheiden omdat hij het eigenlijk als “hobby” gedaan heeft.

Intussen wordt er nog steeds van het programma automatische metingen gebruik gemaakt. In de annalen van het bedrijf komt men overigens de naam Gieske her haaldelijk tegen. Bijvoorbeeld tijdens de watersnood van 1953, als “beschik bare burgermonteur”.

Als je vroeger bij het MEB in dienst trad en je had voordien niet als mili tair bij de Koninklijke Marine gediend, kreeg je de naam “sambaljas” mee.

Gieske moet daaronder ook gebukt gegaan zijn.

“Ik was in dienst bij de Lucht-Strijd-Krachten.

LSK heette de tegenwoordige KLu toen. Kreeg in Deelen mijn opleiding.

Ik ben bij gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de KLu naar een reünie geweest en was er de enige LSK-er die toentertijd op de school in Deelen gezeten heeft”, ver telt hij.

Ik geloof dat Wiet Gieske een boek over het bedrijf zou kunnen schrijven.

Wat velen niet weten is dat hij een van de eerste dienstcommissieleden was.

Tijdens ons gesprek reageert hij be scheiden en laconiek. Wil zelfs nog kwijt dat hij een papiertje haalde voor zend-amateur.

Speciaal telefonie en luisterende naar de roepnaam PE1DXN. Kijkt in de werkplaats OTSE naar het plafond. Begint te tellen.... Zegt dan: “Ja, ik ben acht maal verhuisd”.

De laatste verhuizing is VUT. Zo is het met oud-gedienden.

Soms is het jammer als een all-rounder er een punt achter zet. Ervaring en kennis krijgen plots vleugels en klapwieken de poort uit.

Zo is het gekomen, maar niet nadat Wiet Gieske samen met zijn collega’s zich heeft uitgegeten.

Als een echte bur ger-marineman en niet als een “sambal jas”. Dat predikaat ben je in 39 lange jaren wel kwijtgeraakt.

A.K.

Koninklijk goud voor C.Flippo

Veertig jaar geleden, in april 1949, stapte C. Flippo als nummer 33051 in de wereld die Marine heet.

Sindsdien gaat hij als een kleurrijk marineman door het leven.

Op 10 april jl. vierde hij zijn 40-jarig jubileum. Samen met echt genote, kinderen en kleinkinderen werd hij door DMEOB Ir. L.J. Antonides in het zonnetje gezet.

Terecht, want Flippo draagt zijn (kleine) hart op de juiste plaats. Tijdens de ontmoeting las DMEOB een Koninklijk Besluit voor Flippo te onderscheiden met de Ereme daille in goud behorende bij de Orde van Oranje Nassau.

Nadat Ir. Antonides de versierselen had opgespeld was hij de eerste die Flippo en echtgenote feliciteerde. Daar sloten de heren IJzerman, Verhey, Van Daalen, Verbokkem, Sira en V.d. Berg zich bij aan.

Ir. Antonides memoreerde de modernise ring van de mechanische werkplaats, ook aangeduid als instruinentmakerij.

“U bent vanuit het stenen tijdperk de twintigste eeuw binnengestapt.

Het was een hele omschakeling en u hebt, als

leidinggevend man, die rol goed opge pakt.

Voordien viel het op dat mensen op verouderde machines uitstekend vakwerk leverden. Er heerst in de werk plaats een goede geest”, aldus de di recteur. Spreker memoreerde de loopbaan van Flippo. “Wij zijn er u erkentelijk voor dat, als er een beroep op u gedaan wordt, het altijd “gefikst” voor elkaar komt”.

Na de gebruikelijke plichtple gingen zoals de overhandiging van de enveloppe met inhoud, de bloemen en planten en wat dies meer zij, trad de voorzitter van de P.V., de heer V.d.

Berg voor het voetlicht om Flippo te danken voor zijn inzet binnen de P.V. Dit werd gehonoreerd met een cadeaubon.

Daarna was de tijd aangebroken om zich naar de kantine te begeven, waar de ge nodigden vele sterke verhalen opdisten die zij overgehouden hadden aan eerdere ontmoetingen met de jubilaris, die ook enige tijd bij de Buitendienst werkzaam is geweest.

Zo zat hij vroeger in het hoogste puntje van een radarmast en op de vraag van een collega “Hoe hou je je daar vast” riep hij vanuit zijn niet 35

ongevaarlijke positie naar beneden: “Gewoon met één hand aan onze lieve Heer”.

Nog mooier was het op het Vliegveld Valkenburg toen een helicop ter het scherm van een LW-radar van het dak van een gebouwtje zou tillen.

Flippo had het gevaarte ontdaan van moeren en bouten waarmee het op de pe destal bevestigd was maar hij had er ééntje vergeten. Het gevolg was dat hij bijna een helicopter van de Marine had neergehaald. Prachtig is ook een gebeurtenis bij Wilton in Schiedam. Hij moest op de werf zijn doch had geen pasje. De portier liet hem er niet in.

“Moet je voor bij meneer Wilton zijn” zei deze. Flippo voegde de daad bij het woord en ging regelrecht naar de di recteur.

In “no time” had hij zijn pas met een kattebelletje voor de portier dat hij niet voor dergelijke futili teiten gestoord wenste te worden Flippo is wat dat betreft een “radi caal” die, volgens een collega die met hem een tijdje in Vlissingen te werk gesteld was, niet gestoord wenst te worden als hij een portie frietjes aan het eten is ...

De heer Verhey bood de jubilaris, tij dens de bijeenkomst in de kantine, na mens de collega’s en allen die een “duit in het zakje hadden gedaan” een vlakschuurmachjne aan inclusief een aantal cadeaubonnen.

Collega De Vos voerde het woord namens de collega’s uit de werkplaats en had een klop/boor machine meegebracht. “Jullie hebben mij verkeerd begrepen”, grapte Flippo, in zijn hoedanigheid als voorzitter van de visciub, “nou heb ik minder tijd om te gaan vissen”.

Tijdens zijn dankwoord bood de jubila ris iedereen die hij op de tenen heeft getrapt zijn excuus aan maar be loofde niet het reeds de volgende dag te laten. Het glas werd geheven, het hapje genoten en daarna ging iedereen weer over tot de orde van de dag. Ook Flippo die nog even mee blijft doen tot zijn werkplaats is overgeplaatst naar gebouw AB. Maar hij zal, net als nummer 33060, de wereld die Koninklijke Marine heet niet kunnen vergeten. Oude stem pels stempelen het best.

Nationale Vlootdagen De nationale vlootdagen in Den Helder worden dit jaar gehouden op 30 juni, 1 en 2 juli.

“Dan gooit de Koninklijke Marine haar poorten weer open”, zo le zen wij in “Alle Hens”.

U kunt het ge loven of niet: er schijnen collega’s te bestaan die nog niet aan boord van een marineschip zijn geweest. Een goed idee om de data dus vast even in de agenda te noteren, want het is écht de moeite waard.

36

...

A.K.