IT- beleidsplan Pius10. Bestemd voor: Pieter Remeijsen Voorbereid door: Wim van den Berg , IT-OA 31-10-2010 versie: 3.1
Inleiding Dit IT-plan is bedoeld voor het komend schooljaar 2010-2013. Het is bedoeld als aanzet voor het werkplan om de IT binnen de school te omschrijven en te inventariseren. Vandaar uit komt een actieplan op tafel, met daarin beschreven hoe dit plan omgezet gaan worden in de praktijk. Het doel is IT in te passen in de lessen & de praktijk van elke dag, zodat leerkrachten en leerlingen daadwerkelijk gebruik gaan maken van de mogelijkheden.
Ontwikkelingen in de samenleving & het onderwijs en de rol van IT Voor het gehele primair onderwijs is de IT-infrastructuur tot op dit moment het meest van invloed geweest op de IT-invoering in school. Verwacht en gehoopt wordt dat de betekenis van educatieve software toeneemt. De infrastructuur op orde brengen en de deskundigheid vergroten zijn zwaartepunten in het IT-beleid, zo blijkt uit de facetstudies. Een succesvolle benadering lijkt de lerende aanpak te zijn: kleinschalige experimenten, waar uitwisseling van ervaring centraal staat en bijsturing mogelijk is. Van de basisscholen heeft tweeĂŤnveertig procent een visie op IT in het onderwijs. Op de Pius10-school en overige scholen is deze visie nog in ontwikkeling.
Landelijke eisen en algemene IT beleidsdoelen De IT-competenties voor het basisonderwijs Met de IT-competenties willen wij een referentiekader bieden voor wat IT-gebruik in de klas aan kennis, vaardigheden en attitudes kan opleveren op het einde van de basisschool. Met de set ITcompetenties willen wij geen nieuw leerplan of leerdomein invoeren in de basisschool. Wij beschouwen IT-competenties als ondersteunend bij het werken aan de ontwikkelingsdoelen en eindtermen. Toch stelt de maatschappij zich ook vragend op naar wat soms IT-geletterdheid wordt genoemd. Wij willen gelijktijdig werken aan beide doelen. Enerzijds is er de uitdaging om op een efficiënte en kindvriendelijke manier te werken aan de onderwijsdoelen. Anderzijds willen wij adequaat inspelen op de verwachtingen van maatschappij en voortgezet onderwijs naar ITcompetentie. Vandaar de zoektocht naar zinvolle activiteiten die op de eerste plaats ons onderwijs en in één beweging ook die IT-competentie versterken. Deze opstelling heeft als gevolg dat het zwaartepunt van de IT-competenties ligt bij vaardigheden die inherent zijn aan de visie op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Het zijn leerprocesgerichte competenties. Ze stellen de leerlingen in staat de mogelijkheden van IT functioneel te benutten, zodanig dat hun eigen leerproces wordt ondersteund en versterkt. Het gaat over het gebruik van IT als middel tot samenwerking, zelfstandig leren, gedifferentieerd oefenen, informatie uitwisselen ... Om die reden worden ze verduidelijkt of meer geconcretiseerd met deelcompetenties in een indeling die aansluit bij het leerproces in de klas: respectievelijk plannen, uitvoeren, bewaken en evalueren. Waar ze specifiek zijn voor de hoofdcompetentie worden ook nog instrumentele deelvaardigheden of -attitudes vermeld. Die deelcompetenties zijn enkel relevant in relatie met de hoofdcompetentie waartoe zij behoren. De leerprocesgerichte competenties vormen de kern van de IT-competenties voor het basisonderwijs. Het vaardig omgaan met de computer, de randapparatuur, het besturingssysteem, de software … vereist ook specifieke kennis en attitudes. Toch gebruiken wij consequent het begrip vaardigheden. Daarmee willen we beklemtonen dat deze competenties van een andere aard zijn dan de leerprocesgerichte competenties. Deze technisch-instrumentele vaardigheden zijn geen doel op zich in het basisonderwijs. Daarom worden ze ook instrumentele of ondersteunende vaardigheden genoemd. Ze worden best geleerd op het ogenblik dat er een praktische en zinvolle toepassing aan de orde is binnen de klaspraktijk. Technische vaardigheden staan dus nooit op zichzelf. Uit de praktijk leren we trouwens dat veel kinderen met sprekend gemak de procedures, nodig om vaardig met IT te werken, onder de knie krijgen of aan elkaar uitleggen. Sommige kinderen zullen trouwens al heel wat vaardigheden verworven hebben buiten de school. Het is dus geenszins de bedoeling om een curriculum met technisch-instrumentele vaardigheden te ontwerpen dat alle kinderen systematisch moeten doorlopen. Wij kiezen niet voor een IT-curriculum, wel voor een verticale opbouw van IT-integratie door de school heen.Deze lijn hoeft niet voor alle competenties te starten op hetzelfde tijdstip. Het kan best dat scholen met het aspect „communicatie‟ pas starten in de bovenbouw, terwijl er reeds van in het kleuteronderwijs zelfstandig geleerd en geoefend wordt met behulp van IT. Essentieel: Een derde categorie aan IT-competenties omvat de sociale en ethische dimensie van ITgebruik. Die sociaal-ethische competenties verwijzen naar attitudevorming: op een verantwoorde en verantwoordelijke manier omgaan met de nieuwe technologie. Ze gaan over het naleven van afspraken, het kritisch omgaan met IT, elkaar helpen bij problemen ... Zij grijpen rechtstreeks in op de waarde die IT kan hebben voor de ontwikkeling van (lerende) kinderen en zijn daarom zeer belangrijk. Uiteraard zijn deze competenties verweven met wat kinderen doen met IT en kennen zij een geleidelijke opbouw, dankzij de voortdurende zorg van de leraar om de leerlingen er attent op te maken.
Ten slotte nog dit: deze competenties dienen gelezen te worden tegen de achtergrond van het basisonderwijs, dus rekening houdend met de mogelijkheden en beperkingen op het vlak van de leeftijd van de kinderen en leerkrachten, wellicht ook directie en van de materiële uitrusting van de modale basisschool. Het dient benadrukt te worden dat de mate waarin IT op school wordt geïntegreerd geen zaak is van de individuele leraar. Het schoolteam bepaalt vanuit een relationele benadering hoe snel de school groeit in de integratie van IT. Dit is voor elke school anders. Een kwaliteitsvolle IT-werking staat of valt bij een weloverwogen visie op de waarde van IT als ondersteunend middel om het leren te versterken. Dit is teamwerk..
Onderwijsvisie Pius10 Het motto van onze school is: „Pius 10: “Ontwikkel(t) jouw talent‟. Daarom streven wij in ons onderwijs naar de maximale ontwikkeling van kinderen binnen ieders eigen mogelijkheden. Kinderen worden gestimuleerd tot zelfverantwoordelijkheid en het ontwikkelen van sterke sociale vaardigheden en sociaal gedrag. Ons onderwijs is aantrekkelijk, omdat we zoveel mogelijk aansluiten bij de leefwereld van het kind, door gebruik te maken van actieve werkvormen en intensieve inzet van IT. We proberen steeds in dialoog met ouders te gaan om een optimale afstemming te bereiken over onderwijs en opvoeding. Als team zijn wij ook steeds in ontwikkeling bij ons streven naar een steeds betere kwaliteit. Daarbij werken we met elkaar samen in een hecht collegiaal team.
Beginsituatie IT Pius10 Momenteel zijn er 30 computers voor de leerlingen aanwezig. Dit zijn uitstekende pc‟s, uitermate geschikt om te gebruiken binnen het onderwijs. Daarnaast zijn er 8 digitale borden binnen de school. Daaraan gekoppeld een computer voor de leerkracht. In alle groepen zijn deze borden in de plaats gekomen van het traditionele schoolbord. De beamer zorgt voor beeld op het digitale bord. Naast deze zijn er computers voor de IB-er, de schoolleiding en de IT-er binnen de school. De server is aangesloten op een glasvezelnet van de stichting. Deze is verbonden met de hoofdserver op de hoofdlocatie: de Bomkade. Van daaruit wordt alles aangestuurd. Er zijn leerkrachten, die de computer inzetten binnen hun lessen. Op welke manier en frequentie is niet duidelijk. De IB-er gebruikt Esis om alle leerling-gegevens te verwerken.
Gewenste situatie over 1 jaar De visie van de school moet duidelijk zijn als vertrekpunt van het werkplan. In het werkplan moeten de plannen staan, waarmee gewerkt gaat worden in de komende periode. Op de korte termijn is de inventarisatie van alle mogelijkheden van de IT en welke instrumenten we gaan gebruiken en inzetten binnen de school, Voor de leerkrachten en voor de leerlingen. Die duidelijke lijn moet worden uitgezet. De voorwaarden hiervoor moeten worden omschreven. Wat hebben we nodig om het te bereiken. door wie zal het worden uitgevoerd en wanneer en wat is er voor nodig. Gewenste situatie over 3 jaar: 1.software bij methodes 3 t/m 8 2.communicatie tussen team ook (en zeker niet alleen) via email (bijvoorbeeld notulen, doorgeven afwezigheid leerlingen) 3.gebruik Internet leerlingen voor werkstukken en informatieverzameling diverse deelprojecten 4.powerpointpresentaties voor en door iedereen vanaf de bovenbouw (leerlingen, leerkrachten, directie, instanties) 6.digitale beschrijving zorgplannen individuele leerlingen en groepsplannen voor groepjes zorgleerlingen. Digitalisering groeidossier wordt voorbereid op niveau Samenwerkingsverband en directieniveau, maar zal zeker ook geïmplementeerd moeten worden op schoolniveau. Dit vraagt nogal wat van allen! 7.digitale invoering interne rapportage van leerlingen (wellicht ook externe rapportage) 8. Cursus Veilig Internet op twee niveaus in de bovenbouw, met een examen/diplomering. 9. Gebruik Basisbits 3.0, computervaardigheden, vanaf groep 5 t/m 7. 10.De juiste software bij de Digiborden, om lesmateriaal te maken, op te slaan en lessen te gebruiken binnen de les. 11. Lessen op een centrale plaats op de server van de school plaatsen, zodat iedereen het kan gebruiken. Delen is belangrijk. Uitwisseling binnen de scholen van de stichting is wenselijk. 12. Verdere uitbouw van gebruik Digiborden gaat onderzocht worden door de IT-er.
Taken en verantwoordelijkheden schoolleiding: De schoolleiding bepaalt de visie en uitgangspunten (graag) samen met de IT-coördinator van het IT-werkplan. Zij bewaakt de uitvoering en stuurt zonodig bij. Leerkrachten: Zij krijgen zo nodig ondersteuning bij de inzet van IT binnen het onderwijs van de IT-coördinator. Zij zien erop toe, dat leerlingen de vaardigheden leren m.b.t. het gebruik van IT binnen de school. Wat hebben leerkrachten nodig om aan de gewenste situatie te gaan voldoen ? IT-coördinator: Deze persoon ziet toe op de uitvoering van het plan. De schakel tussen de leerkrachten en de schoolleiding. Deze zorgt voor een inventarisatie bij de leerkrachten. Geeft gevraagd en ongevraagd adviezen aan de directeur en onderhoudt contacten met andere SKOBA IT Coördinatoren en de IT beleidsmedewerker op het bestuursbureau. Computervaardigheden leerlingen: leerlingen krijgen de gelegenheid zich te bekwamen in het leren omgaan met de computer. En zo het als een middel kunnen gaan gebruiken bij hun leren op de school.
Communicatie De directeur en IT-er hebben overleg betreft de start, planning, bijstelling en voortgang van dit werkplan. Zij zorgen voor een tijdsplanning en een evaluatie. De IT-er heeft direct contact met de leerkrachten, die het werkplan uitvoeren. In onderling overleg zal er begeleiding zijn waar nodig. De leerkracht inventariseert de manier van werken en geeft bij de inventarisatie aan welke mogelijkheden zij zien om hierin te groeien, om zo meer te kunnen aanbieden binnen het lesgeven aan de desbetreffende groep.
Evaluatie Er zal elke maand een overleg plaatsvinden tussen de directeur en de IT-er. Waar nodig zal er extra overleg zijn om het een en ander te realiseren. Educatieve Software Ambrasoft: rekenen & taal Maatwerk Rekenen: 5 verschillende versies. Toporama van OWG: Nederland, Europa & de wereld Pluspunt: Rekenen vanaf groep 3 t/m 8 Basisbits 3.0 voor bovenbouw via het netwerk van de school Bas gaat digitaal: in de onderbouw Vellig Leren lezen: groep 3.
Algemeen Internet Protocol Pius10 school Met onze website willen we informatie verstrekken over onze school en aan iedereen die daarnaar op internet op zoek is. Deze informatie bestaat uit beschrijving van de identiteit van de school, de wijze van omgang met en zienswijze op kinderen, de beschrijving van leergebieden en lesstof, de activiteiten die de school ontplooit, enz. We richten ons hierbij zowel op degenen die de school reeds bezoeken, als op hen wiens belangstelling voor onze school hierdoor gewekt zou kunnen worden. Op onze homepage is recente informatie te vinden over actuele gebeurtenissen in en rond de scholen. Daartoe zijn o.a. groepenpagina's op de site aanwezig. Met onze homepage bieden we de leerlingen de mogelijkheid om werkstukjes, tekeningen, boekverslagen e.d. te laten zien aan klasgenoten, familieleden en vrienden, dichtbij en ver weg. Verantwoording De website is grotendeels opgebouwd uit informatie die is gehaald uit de schoolgids van de school. Hierdoor is een bepaalde zekerheid verkregen, dat de meest relevante informatie is goedgekeurd door de geledingen van de school. Aanvullende informatie, foto's worden geplaatst n.a.v. activiteiten in en buiten school. Werkwijze De site is in 2008 gebouwd en wordt onderhouden door de IT-er van de school en de
teamleden. Deze plaatsen regelmatig de meest recente informatie op internet. In bepaalde gevallen kan eerst overlegd worden met diverse geledingen, voordat tot publicatie wordt overgegaan. Leerkrachten, leerlingen of ouders die materiaal op de site willen plaatsen, kunnen dit op school inleveren. Privacy Op de website van de school worden o.a. werkstukjes en foto's geplaatst. De ouders worden in de gelegenheid gesteld tegen publicatie van werk, gemaakt door hun kinderen en/of foto's met daarop hun kinderen, bezwaar te maken. De webmaster verzamelt de namen van deze ouders en plaatst ze op een lijst. Deze lijst wordt telkens geraadpleegd als er werkjes en/of foto's geplaatst worden. Deze werkjes en/of foto's worden dan niet gepubliceerd. Ouders kunnen hun bezwaar ook weer herroepen. Bij publicatie van informatie zal (strikt) persoonlijke informatie worden weggelaten. Bij vermelding van persoonlijke gegevens van hen die bij de school zijn betrokken, zal nooit meer worden gepubliceerd dan vrij verkrijgbare informatie. Bij publicatie van informatie, waar een betrokkene bezwaar tegen maakt, zal de webmaster deze informatie op verzoek verwijderen. Internetprotocol voor leerlingen. 1.Bij gebruik van een zoekmachine gebruik ik normale woorden (zoektermen). 2.Ik zoek geen woorden die te maken hebben met grof woordgebruik, racisme, discriminatie, seks, geweld. 3.Ik zoek ook geen plaatjes die gruwelijk zijn. 4.Ik maak geen gebruik van chatboxen. 5.Ik verander niets aan de instellingen van de computer.(bijv. screensavers, desktop etc.) 6.Ik verstuur geen e-mailtjes zonder overleg met de meester of de juf. 7.De printer mag alleen met toestemming van de meester of de juf gebruikt worden. 8.Zonder toestemming mag ik nooit mijn naam, (email)adres of telefoonnummer opgeven. 9.Als ik per ongeluk een "foute" site open, meld ik dat bij de meester of de juf. 10.Ik mag alleen met toestemming gegevens op het internet opgeven. 11.Ik weet dat alle pagina's die ik open, door de meester of juf gecontroleerd kunnen worden. 12.Ik download geen bestanden 13.Ik weet dat ik 1 maand niet op internet mag, wanneer ik ĂŠĂŠn van de regels overtreed.
Internet/emailprotocol Pius10-school, Dordrecht
Mijn naam is: Adres: Woonplaats:
Ik beloof het volgende, wanneer ik op school op de computers werk. Ik gebruik het internet om op zoek te gaan, naar gegevens die ik nodig heb voor mijn werk op school. Ik ga dus niet bewust op zoek naar verkeerde sites op het internet. Mocht ik daar onbedoeld toch op terecht komen, dan vertel ik dat aan de leerkracht en laat ik het ook zien.
Ik ga niet op sites die niet door school zijn goedgekeurd. Ik gebruik het internet niet als uitgebreide spelcomputer. Ik meld me nergens op het internet aan en geef geen persoonlijke gegevens of gegevens van leerkrachten of de school door. Als ik denk dat het noodzakelijk is, vraag ik daarvoor eerst toestemming aan mijn leerkracht.
Ik download geen gegevens of bestanden, zonder vooraf toestemming te vragen aan de leerkracht.
Mijn taal op het internet, met name bij het mailen, blijft beschaafd en netjes. Ik werk niet met cd´s & memorysticks op school, die ik ook thuis gebruik, tenzij deze voor gebruik worden gecontroleerd op virussen en nut.
Ik houd me aan de afspraak die zijn gemaakt voor het printen, dat je alleen mag printen in zwart-wit en pas na toestemming van je leerkracht.
Ikzelf ga niet op zoek naar gegevens van een ander, die op de computer of op de server zijn opgeslagen.
Het maken van werkstukken, gaat dus voor het spelen van spelletjes. Ook thuis misbruik ik mijn e-mail adres niet wat ik heb verkregen van school . Ik weet dat deze afspraken blijven gelden tot het moment dat ik deze school verlaat. Na het gebruik van de pc, sluit ik deze af
Als ik me niet aan deze afspraken houd, weet ik dat daar straf op kan volgen. In het ergste geval weet ik dat mij verboden kan worden nog op computers van school te werken. Ik heb deze afspraken ook aan mijn ouders/verzorgers laten lezen en door ondertekening van deze afspraken geef ik aan me aan deze afspraken te houden. Mijn ouders/verzorgers geven door ondertekening aan eveneens op de hoogte te zijn van deze afspraken en het met deze afspraken eens te zijn..
Handtekening leerling: ouders/verzorgers:
Handtekening
Concept Actieplan bij IT-plan Pius10-school Versie 3.0 Oktober 2010. Inleiding: In het IT-plan staat in algemene bewoordingen wat de Pius10-school wil op het gebied van IT. In algemene bewoordingen staan een aantal uitgangspunten beschreven. Deze uitgangspunten zijn een aanzet tot het maken van een actieplan voor de korte- en lange termijn ( lange= tot 2013 ). Dit actieplan is een plan voor de korte termijn. ( 2010-2011 ) Actie 1: inventarisatie ondersteuning leerkrachten voor 2010-2011. Om daadwerkelijk op het gebied van de IT hebben de leerkrachten hun vraag om ondersteuning omschreven. Op de server van de school staat het actieplan en daarin zal ik uitgebreid beschrijven, welke voortgang er is. Dit kan achteraf getoetst worden in een evaluatieoverleg tussen IT-er en directeur. Groep 1A :Op dit moment laat ik de leerlingen vooral nog veel spelen, voornamelijk met Pluspunt. Ik zou graag iets willen hebben wat echt op het niveau van de leerlingen is afgestemd, waar ik bij kan houden wie wat heeft gedaan en hoe goed of slecht! Verder weet ik niet zo goed wat de mogelijkheden zijn. Rol IT-er:1. onderzoeken welke software past bij de wensen van de leerkracht en kinderen. 2.Voorstel doen aan directie. 3. aanschaf regelen software.4. hoofdtelefoons bestellen.5.ondersteuning gebruik esis/scol/weblog Groep 2: * meerdere programma's voor de kinderen. Ook de mogelijkheid dat kinderen elkaar om de beurt roepen en dan op de computer wat doen en dan weer verder gaan met hun werk. * goede installatie ivm het geluid, de koptelefoons zijn te teer. * digitaal vastleggen van hulpplannen, dossiers etc... van kinderen (administratie)
Rol IT-er: 1. onderzoeken welke software past bij de wensen van de leerkracht&kinderen. 2.hoofdtelefoons bestellen. 3. technische ondersteuning bij digitalisering van de zorgplannen. 4. Ondersteuning bij gebruik scol/esis/weblog
Groep 3: graag ondersteuning bij gebruik VeiligLerenLezen & technische ondersteuning. Rol IT-er: technische ondersteuning bij computerprogrammaâ€&#x;s en aanverwante zaken. Ondersteuning scol/esis/weblog. Groep 4: technische ondersteuning bij het gebruik van de computers en het digibord in de groep. Rol IT-er: Ondersteuning van de leerkracht bij het gebruik van weblog/scol/esis.
Groep 5, Astrid/Annemarie:je zou mij kunnen ondersteunen bij: - problemen met de hardware dus met de computer zelf, muis, koptelefoon, toetsenbord etc. - uitleg, begeleiding en evt. probleemoplossing van de software die op mijn computer is geïnstalleerd - het op de hoogte houden van nieuwe software, websites etc. die voor mijn groep bruikbaar zijn. Rol IT-er: 1. technische ondersteuning. 2. softwarematige ondersteuning. 3. aanreiken nieuwe mogelijkheden op het gebied van <methodegebonden> software/hardware voor de leerkracht en de leerlingen.4. ondersteuning bij gebruik van weblog/scol/esis.
Groep 6: Graag wil ik komend schooljaar weer gebruik maken van je hulp, vooral als er “technische problemen”zijn. Ik wil je vragen om volgend schooljaar de kaarten van aardrijkskunde uit het lesboek op de computer te zetten. Ook vind ik het fijn als vanuit het rekenboek alle blokken zowel uit het blauwe als wel uit het gele boek “gescand”zijn. In het kader van de “zelfstandige weektaak” wil ik verder gaan met Basisbits 3.0 Rol IT-er: 1. technische ondersteuning leerkracht. 2. op zoek naar mogelijkheden om in te zetten bij het gebruik van het digitaal schoolbord. 3. oude schoolplaten opzoeken en verwerken in een PPP. 4. Ondersteuning bij gebruik van weblog/esis/scol
Groep 7: hulp bij het werken met het smartboard in de groep voor de leerkracht en de leerlingen. Bijhouden van een weblog met de leerlingen. Rol IT-er: 1. technische ondersteuning bij gebruik digitaal schoolbord.2. onderzoeken van mogelijkheden betreft gebruik digitaal schoolbord voor leerkracht en leerlingen. 3. aanmaken en uitleg van weblog voor leerkracht en leerlingen. 4. powerpointles voor de leerlingen.5. opnemen van prentenboeken door leerlingen ingesproken. 6. E-mailproject via IT-er. 7. Radioprogramma maken met de groep. ( podcast )8. Ondersteuning bij cursus veilig internet nivo 1 & 2/ ondersteuning volgen Basisbits 3.0 9. ondersteuning bij gebruik esis/scol Groep 8: hulp bij het werken met het smartboard in de groep voor de leerkracht en de leerlingen. bijhouden van een weblog met de leerlingen. Rol IT-er: 1. technische ondersteuning bij gebruik digitaal schoolbord.2. onderzoeken van mogelijkheden betreft gebruik digitaal schoolbord voor leerkracht en leerlingen. 3. aanmaken en uitleg van weblog voor leerkracht en leerlingen.
Schoolleiding: afsluiting schooljaar, ondersteuning bij computergebruik, foto‟s maken en verwerken. Rol IT-er: technische ondersteuning bij gebruik en invulling van leerlingenadministratieprogramma‟s en andere computerprogramma‟s t.b.v. de schoolleiding.
Actie 1. Maken en onderhouden van nieuwe schoolwebsite voor de Pius10: www.pius10.nl Verder zal de It-er instructie geven over het gebruik van de site. De schoolleiding heeft in deze een eigen plek op de site om mededelingen te doen. Verder is de website uitgebreid met een digitale weekbrief. Deze zal de papieren weekbrief niet vervangen. De fotopagina van de school zal voor meerdere mensen bereikbaar zijn om zo foto‟s op een centrale plek te presenteren. Als laatst zal de ondersteuning een aantal keren per schooljaar geëvalueerd worden door de It-er en de directeur. Actie 2. Alle vragen op het gebied van de IT zullen per e-mail kenbaar worden gemaakt. Ook zal de afhandeling van deze vragen in de ochtenduren plaatsvinden. Daarna zal de IT-er zich bezighouden met de uitvoering van het beleidsactieplan
Actie 3. Het is de bedoeling, dat ik ondersteuning ga geven aan de leerkrachten betreft het maken van een les op het digibord. Ik ga daar na een zorgvuldige voorbereiding per leerkracht ondersteuning geven. Met name zal het een oefening worden om de bestaande methode uit te breiden waar nodig/wenselijk. Wim van den Berg, IT-oa.