DOBRE ARGUMENTY NA KORZYSC HESJI. by heidi wörner

Mobilne widoki. Bioenergia ochroną klimatu Kraj związkowy Hesja postawił sobie za cel zwiększenie udziału energii odnawialnych w ogólnym zasobie pozyskiwanej energii. Czynnikami przemawiającymi za takim działaniem są: • aktywny wkład w ochronę klimatu • zapewnienie dostaw energii • ekonomiczne wsparcie regionów pozamiejskich • stworzenie nowych miejsc pracy • wspieranie gospodarki Z uwagi na warunki naturalne Hesji użytkowanie surowców pochodzenia roślinnego zyskuje tam coraz bardziej na znaczeniu. Surowce te niosą ze sobą potencjał, który jest dostępny w stosunkowo krótkim czasie i który w przyszłości będzie można wykorzystywać coraz bardziej intensywnie. W celu zwiększenia produkcji i wykorzystania surowców odnawialnych powstało z inicjatywy kraju związkowego Hesja w 2004 roku Centrum Kompetencyjne Gospodarką Surowcami (HeRo), stowarzyszenie z siedzibą w Witzenhausen. Do zadań HeRo należy przede wszystkim: • utworzenie sieci skupiających podmioty działające w branży wykorzystania surowców odnawialnych • badania naukowe • informacja i doradztwo merytoryczne • transfer technologii • kampanie i project management • public relations • kształcenie HeRo jest partnerem dla wszystkich podmiotów zajmujących się produkcją biomasy i badaniami naukowymi w tej dziedzinie, dla grup zawodowych z zakresu gospodarki zasobami leśnymi i rolnictwa, jak również dla inżynierów, producentów urządzeń grzewczych oraz konsumentów. Zakres działalności HeRo:

o o o o o o o

paliwa i smary pochodzenia biologicznego biogaz stałe materiały opałowe pochodzenia organicznego materiały budowlane i wykorzystanie surowców izolacyjne komunikacja pomiędzy partnerami sieci public relations

Kompetenzzentrum HessenRohstoffe (HeRo) e.V.  Am Sande 20  D - 37213 Witzenhausen T. +49 (0) 5542-6003-350  Fax +49 (0) 5542-6003-358  info@hero-hessen.de  www.hero-hessen.de

Frankfurt Airport City. Miejsce lokalizacji przedsiębiorstw z największą siecią połączeń komunikacyjnych w Europie Europa. Wspólnie z naszymi partnerami tworzymy najbardziej mobilny zakład pracy naszych czasów. Oferujemy najnowocześniejsze powierzchnie biurowe i powierzchnie do prowadzenia działalności gospodarczej w bezpośrednim sąsiedztwie skrzyżowania komunikacji powietrznej, węzeł autostrad o dużej ilości połączeń i dworzec superszybkich pociągów ICE.

Heskie Ministerstwo Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju

DOBRE ARGUMENTY NA KORZYŚC HESJI. MIĘDZYNARODOWA LOKALIZACJA W CENTRUM EUROPY

DB Systel

Niezależnie od tego, co ułatwia Twoją pracę i życie – nasze miasto jest wyposażone we wszystko, co jest konieczne. Kiedy będziemy mieli zaszczyt powitać Ciebie w naszym Frankfurt Airport City? www.fraport.de

Fraport. The Airport Managers.

´wiadczenia Kolei Niemieckich DB: S ´Swiadczenia tak wielostronne jak Wasze wymagania. ´wiadczenia firmy DB Systel w zakresie technologii ICT: S Rozwia˛zania tak wielostronne jak Pan ´ stwa wymagania. DB Systel jest partnerem systemowym kolei Deutsche Bahn i zatrudnia 5.100 pracowników. Jako jedno z pierwszych europejskich przedsie˛biorstw poda˛˙zylis´my za trendem technologicznego pola˛czenia IT (Technologii informatycznej) oraz TK (Technologii komunikacyjnej) w system ICT (Technologia informatyczna & komunikacji) i zogniskowalis´my swoje kompetencje w postaci zintegrowanego uslugodawcy w zakresie IT/TK. Z rozwia˛zan ´ firmy DB Systel koszystuja˛ oprócz klientów zrzeszonych w DB AG równiez˙ operatorzy la˛cznosći bezprzewodowej i sieci stalych, uslugodawcy DSL (cyfrowych la˛cz abonenckich) i operatorzy sieci kablowych. Dalsze informacje moz˙ na znalez´ c´ na stronach internetowych www.dbsystel.de

Nasze dos ´wiadczenie – z korzys´cia˛ dla Pan ´ stwa � Opracowanie i kierownictwo projektów dotycza˛cych technologii ICT oraz projektowanie rozwiàzan ´ programowych � Organizacja oraz bezpieczen ´ stwo eksploatacji zwia˛zanej z rozwia˛zaniami w zakresie technologii ICT � Planowanie oraz przygotowanie infrastruktury dla techniki ICT, jak sieci telefoniczne, sieci danych oraz sieci radiowe � Serwis, montaz ˙ oraz ´swiadczenia logis´ ICT tyczne dla utrzymania rozwiàzan DB Systel GmbH Kleyerstraße 27 60326 Frankfurt am Main Tel.: +49 69 265-50000 www.dbsystel.de

o o o o o o o

Kompetenzzentrum HessenRohstoffe (HeRo) e.V.  Am Sande 20  D - 37213 Witzenhausen T. +49 (0) 5542-6003-350  Fax +49 (0) 5542-6003-358  info@hero-hessen.de  www.hero-hessen.de

Heskie Ministerstwo Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju

DOBRE ARGUMENTY NA KORZYŚC HESJI. MIĘDZYNARODOWA LOKALIZACJA W CENTRUM EUROPY

DB Systel

Fraport. The Airport Managers.

��

ORKIESTRA SYMFONICZNA HESKIEGO RADIA I TELEWIZJI, FRANKFURT NAD MENEM:

��

Orkiestra symfoniczna heskiego RiTV (hr-Sinfonieorchester) należy do najbardziej ��

��

artyści i soliści w całego świata zapewniają jej międzynarodową renomę. Orkiestra pod dyrekcją głównego dyrygenta Paavo Järvi jest symbolem muzycznej różnorodności i

��

wszechstronności.

��

W DOBRYM SĄSIEDZTWIE!

��

ROKSANA LABECKA „Już w czasie moich studiów w Niemczech marzyłam ograniu w jednej z orkiestr tego kraju. Na szczęście heska orkiestra symfoniczna zaangażowana mnie jako skrzypaczkę. Między

��

Hesją i Polską trwa ożywiona współpraca kulturalna, na przykład z jednym z najbardziej znanych polskich muzyków, Krzysztofem Pendereckim. Zaprezentuje się on jako dyrygent ��

Centralna lokalizacja zapewniająca korzystne relacje gospodarcze

i kompozytor w Starej Operze. Cenię jakość życia i różnorodność oferty kulturalnej Frankfurtu, ale również możliwość odpoczynku na pobliskich szlakach wędrówkowych. Często odbywam weekendowe wędrówki w rejonie Spessart.“

��

Hesja optymalnie wykorzystuje swoje centralne

BOGUSLAW FURTOK

położenie w sercu Niemiec, tworząc infrastrukturę

„Po ukończeniu studiów w Polsce zdecydowałem się, ze względu na cieszącą się światową

komunikacyjną, który nie ma sobie równych w

renomą klasę kontrabasu prof. G. Klausa, na egzamin koncertowy na Akademii Muzycznej

Europie. Paradę europejskich superlatyw otwiera

we Frankfurcie. Życiem muzycznym Frankfurtu i Hesji interesowałem się już w czasie

lotnisko w Frankfurcie nad Menem. Jest ono jednym

studiów. Moja uwaga skupiała się już wtedy głównie na heskiej orkiestrze symfonicznej.

z najważniejszych światowych węzłów komunika-

Podobała mi się szczególnie międzynarodowość, standard życia i wiele możliwości

cyjnych w centrum Europy, dysponującym idealnymi

bezpośrednich połączeń z Frankfurtu do Polski. Mi-

sąsiedztwie lotniska znajduje się punkt przecięcia

dostępnych dla muzyków – porywała mnie też Stara Opera, skyline Frankfurtu i heskie wina

połączeniami z całym światem i rocznie

asto targowe Poznań w regionie partnerskim Hesji,

wszystkich europejskich tras kołowych na

jabłkowe, których wcześniej nie znałem.“

odprawiającym około 2 mln ton ładunków i ponad

Wielkopolsce, jest oprócz Warszawy, Gdańska,

liniach północ-południe i wschód-zachód:

52 mln pasażerów. Do wszystkich ważnych celów

Wrocławia i Katowic jednym z sześciu celów pod

węzełautostradowy Frankfurt – najgęściej wykorzy-

można stąd dotrzeć kilka razy dziennie: to ponad 307

drugiej stronie Odry. Trzech innych przewoźników

stywany odcinek autostrady w Niemczech.

celów w 109 krajach, 4.690 bezpośrednich połączeń

oferuje przeloty do sąsiedniego kraju kilka razy

Podobnie imponująca jest statystyka głównego

tygodniowo z celami na całym świecie, centralny

tygodniowo z lotniska w Hahn. Ze swoimi prawie 200

dworca kolejowego we Frankfurcie nad Menem.

węzeł rozkładu lotów 129 linii lotniczych.

połączeniami tygodniowo z Frankfurtu do dużych

Ten obsługujący ponad 350.000 podróżnych dziennie

W Hesji żyje i pracuje ponad 40.000 obywateli

miast Polski metropolii Lufthansa oferuje więcej

dworzec jest największym dworcem kolejowym na

Polski, w tym około połowa w widłach Renu i Menu

przelotów między obydwoma krajami niż jakiekol-

kontynencie. Pociągi IntercityExpress docierają

(Rhein-Main-Region). Sąsiednie kraje i członkowie

wiek inne linie lotnicze.

stąd w ciągu niewielu godzin do większości

UE, Polska i Niemcy, są połączone siecią korzystny-

Megalotnisko we Frankfurcie nad Menem jest

ośrodków gospodarczych w Niemczech i Europie.

ch i szybkich połączeń, przeważnie lotniczych. Od

bezpośrednio połączone z siecią pociągów

Największe lotnisko i najbardziej uczęszczany dwor-

dnia przystąpienia Polski do UE ruch lotniczy notuje

ekspresowych IntercityExpress i europejską siecią

zec kolejowy w Europie kontynentalnej – idealnie

błyskawiczny wzrost liczby pasażerów. Lufthansa

ruchu pośpiesznego dzięki swojemu

zsynchronizowane połączenia lotnicze i kolejo-

i Polskie Linie Lotnicze LOT oferują codziennie 16

dworcowi kolejowemu. W bezpośrednim

we – centralna lokalizacja w punkcie przecięcia najważniejszych autostrad w Niemczech – wszędzie najbliżej jest z Hesji.

DANE I FAKTY – HESJA

kreatywnych i wszechstronnych zespołów symfonicznych w Niemczech. Wysokiej klasy

Zdjęcie tytułowe Członkowie zespołu Roksana Labecka, skrzypce, Bogusław Furtok, kontrabas

PRZYSZŁOŚĆ JUŻ NADESZŁA. KIEDY NADEJDZIESZ TY? Małe firmy i megaprzedsiębiorstwa, siedziba główna czy spółka zależna – żaden inny niemiecki kraj związkowy nie jest tak chętnie wybierany przez biznes jak Hesja. Nic dziwnego: przedsiębiorstwa działające w Hesji korzystają ze znacznie większej liczby

Stolica: Wiesbaden

· Powierzchnia 21.115 km² · 41% powierzchni pokrywają lasy · 3 okręgi rządowe – Darmstadt, Gießen i Kassel · 26 miast na prawach powiatu i powiatów ziemskich · 426 gmin · 11 kierunków · 6 075 000 mieszkańców · 288 mieszkańców na km² · 660 000 mieszkańców mieszka w największym mieście Hesji,

Frankfurcie nad Menem

· 216 miliardów euro produktu krajowego brutto · 35 600 euro PKB w przeliczeniu na mieszkańca · 2 129 618 zatrudnionych · 325 banków w centrum finansowym Frankfurt

Targi we Frankfurcie nad Menem

· 578 000 m² powierzchni wystawowej spółki Messe Frankfurt,

trzecie pod względem wielkości targi świata

· 46 imprez targowych · 1.780.119 odwiedzających targi

Lotnisko Frankfurcie nad Menem

· 492.569 ruchów samolotów · 54.167.817 pasażerów · 2.190.461 ładunku (t)

Największe rzeki:

· Rhein (Ren), Main (Men), Weser (Wezyra), Neckar, Werra, Lahn, Fulda, Eder

Hesja graniczy z:

· Dolną Saksonią, Turyngią, Bawarią, Badenia-Wirtembergią, Nadrenią-Palatynatem

i Północną Nadrenią-Westfalią

sprzyjających czynników niż w jakimkolwiek innym regionie Niemiec. Główne z tych czynników chcę opisać w tej broszurze. Poznaj razem z nami różnorodną Hesję i jej unikalne cechy. Serdecznie witamy w Hesji!

Źródła: Hessisches Statistisches Landesamt (Główny Heski Urząd Statystyczny) Bundesagentur für Arbeit (Federalna Agencja Pracy) Deutsche Bundesbank (Niemiecki Bank Centralny) Messe Frankfurt Fraport AG

��

ORKIESTRA SYMFONICZNA HESKIEGO RADIA I TELEWIZJI, FRANKFURT NAD MENEM:

��

Orkiestra symfoniczna heskiego RiTV (hr-Sinfonieorchester) należy do najbardziej ��

��

artyści i soliści w całego świata zapewniają jej międzynarodową renomę. Orkiestra pod dyrekcją głównego dyrygenta Paavo Järvi jest symbolem muzycznej różnorodności i

��

wszechstronności.

��

W DOBRYM SĄSIEDZTWIE!

��

ROKSANA LABECKA „Już w czasie moich studiów w Niemczech marzyłam ograniu w jednej z orkiestr tego kraju. Na szczęście heska orkiestra symfoniczna zaangażowana mnie jako skrzypaczkę. Między

��

Hesją i Polską trwa ożywiona współpraca kulturalna, na przykład z jednym z najbardziej znanych polskich muzyków, Krzysztofem Pendereckim. Zaprezentuje się on jako dyrygent ��

Centralna lokalizacja zapewniająca korzystne relacje gospodarcze

��

Hesja optymalnie wykorzystuje swoje centralne

BOGUSLAW FURTOK

położenie w sercu Niemiec, tworząc infrastrukturę

„Po ukończeniu studiów w Polsce zdecydowałem się, ze względu na cieszącą się światową

komunikacyjną, który nie ma sobie równych w

renomą klasę kontrabasu prof. G. Klausa, na egzamin koncertowy na Akademii Muzycznej

Europie. Paradę europejskich superlatyw otwiera

we Frankfurcie. Życiem muzycznym Frankfurtu i Hesji interesowałem się już w czasie

lotnisko w Frankfurcie nad Menem. Jest ono jednym

studiów. Moja uwaga skupiała się już wtedy głównie na heskiej orkiestrze symfonicznej.

z najważniejszych światowych węzłów komunika-

Podobała mi się szczególnie międzynarodowość, standard życia i wiele możliwości

cyjnych w centrum Europy, dysponującym idealnymi

bezpośrednich połączeń z Frankfurtu do Polski. Mi-

sąsiedztwie lotniska znajduje się punkt przecięcia

dostępnych dla muzyków – porywała mnie też Stara Opera, skyline Frankfurtu i heskie wina

połączeniami z całym światem i rocznie

asto targowe Poznań w regionie partnerskim Hesji,

wszystkich europejskich tras kołowych na

jabłkowe, których wcześniej nie znałem.“

odprawiającym około 2 mln ton ładunków i ponad

Wielkopolsce, jest oprócz Warszawy, Gdańska,

liniach północ-południe i wschód-zachód:

52 mln pasażerów. Do wszystkich ważnych celów

Wrocławia i Katowic jednym z sześciu celów pod

węzełautostradowy Frankfurt – najgęściej wykorzy-

można stąd dotrzeć kilka razy dziennie: to ponad 307

drugiej stronie Odry. Trzech innych przewoźników

stywany odcinek autostrady w Niemczech.

celów w 109 krajach, 4.690 bezpośrednich połączeń

oferuje przeloty do sąsiedniego kraju kilka razy

Podobnie imponująca jest statystyka głównego

tygodniowo z celami na całym świecie, centralny

tygodniowo z lotniska w Hahn. Ze swoimi prawie 200

dworca kolejowego we Frankfurcie nad Menem.

węzeł rozkładu lotów 129 linii lotniczych.

połączeniami tygodniowo z Frankfurtu do dużych

Ten obsługujący ponad 350.000 podróżnych dziennie

W Hesji żyje i pracuje ponad 40.000 obywateli

miast Polski metropolii Lufthansa oferuje więcej

dworzec jest największym dworcem kolejowym na

Polski, w tym około połowa w widłach Renu i Menu

przelotów między obydwoma krajami niż jakiekol-

kontynencie. Pociągi IntercityExpress docierają

(Rhein-Main-Region). Sąsiednie kraje i członkowie

wiek inne linie lotnicze.

stąd w ciągu niewielu godzin do większości

UE, Polska i Niemcy, są połączone siecią korzystny-

Megalotnisko we Frankfurcie nad Menem jest

ośrodków gospodarczych w Niemczech i Europie.

ch i szybkich połączeń, przeważnie lotniczych. Od

bezpośrednio połączone z siecią pociągów

Największe lotnisko i najbardziej uczęszczany dwor-

dnia przystąpienia Polski do UE ruch lotniczy notuje

ekspresowych IntercityExpress i europejską siecią

zec kolejowy w Europie kontynentalnej – idealnie

błyskawiczny wzrost liczby pasażerów. Lufthansa

ruchu pośpiesznego dzięki swojemu

zsynchronizowane połączenia lotnicze i kolejo-

i Polskie Linie Lotnicze LOT oferują codziennie 16

dworcowi kolejowemu. W bezpośrednim

we – centralna lokalizacja w punkcie przecięcia najważniejszych autostrad w Niemczech – wszędzie najbliżej jest z Hesji.

DANE I FAKTY – HESJA

kreatywnych i wszechstronnych zespołów symfonicznych w Niemczech. Wysokiej klasy

Zdjęcie tytułowe Członkowie zespołu Roksana Labecka, skrzypce, Bogusław Furtok, kontrabas

Stolica: Wiesbaden

Frankfurcie nad Menem

· 216 miliardów euro produktu krajowego brutto · 35 600 euro PKB w przeliczeniu na mieszkańca · 2 129 618 zatrudnionych · 325 banków w centrum finansowym Frankfurt

Targi we Frankfurcie nad Menem

· 578 000 m² powierzchni wystawowej spółki Messe Frankfurt,

trzecie pod względem wielkości targi świata

· 46 imprez targowych · 1.780.119 odwiedzających targi

Lotnisko Frankfurcie nad Menem

· 492.569 ruchów samolotów · 54.167.817 pasażerów · 2.190.461 ładunku (t)

Największe rzeki:

· Rhein (Ren), Main (Men), Weser (Wezyra), Neckar, Werra, Lahn, Fulda, Eder

Hesja graniczy z:

· Dolną Saksonią, Turyngią, Bawarią, Badenia-Wirtembergią, Nadrenią-Palatynatem

i Północną Nadrenią-Westfalią

TREŚĆ 1

ŚWIAT I DOM ..........................................

STRUKTURA GOSPODARCZA I GŁÓWNE BRANŻE .................................

BADANIA I EDUKACJA ..............................

TARGI I KONGRESy .................................

KULTURA I JAKOŚĆ ŻYCIA ........................

SERWIS DLA BIZNESU ..............................

WITAMY W Hesji, kraju związkowym położonym w sercu Republiki Federalnej Niemiec, spotykają się ze sobą otwartość na świat, kultura i potęga innowacji. Spotyka się tu wiele dróg i szlaków, co czyni Hesję jednym z najsilniejszych gospodarczo regionów Europy oraz dynamicznym, zorientowanym na wyzwania przyszłości centrum naukowym, badawczym i gospodarczym, w którym żyje i pracuje ponad sześć milionów ludzi. Region wideł Renu i Menu (Rhein-Main-Region) jest magnesem przyciągającym krajowych i zagranicznych inwestorów, którzy znajdują w Hesji atrakcyjne warunki i perspektywy działalności gospodarczej. W centrum handlowo-finansowym Frankfurt nad Menem, największym mieście Hesji, swoje siedziby i filie ma ponad 300 banków. Znajdują się tu także siedziby Niemieckiego Banku Federalnego (Deutsche Bundesbank), Europejskiego Banku Centralnego oraz Niemieckiej Giełdy Papierów Wartościowych (Deutsche Börse). Po rozszerzeniu UE w roku 2004 Polska, jako najludniejszy sąsiad w Europie, stanowi atrakcyjny rynek dla przedsiębiorstw

z Hesji. Dzięki współpracy partnerskiej z regionem Wielkopolska kraj związkowy Hesja posiada ścisłe powiązania gospodarcze i kulturalne w Polską.

Zamek Śpiącej Królewny Sababurg

Stara Opera we Frankfurcie

Strój ludowy w stylu „czerwonego kapturka“ z północnej Hesji

O lotnisku międzynarodowym we Frankfurcie nad Menem mówi się: Okno na świat – ponad 300 celów w ponad 100 obsługiwanych jest przez ten centralny węzeł lotniczy. Lotnisko zapewnia doskonałe połączenia z Polską: ponad 200 lotów do sześciu celów w Polsce oferuje tygodniowo sama Lufthansa. Razem z ofertą Polskich Linii Lotniczych LOT jest to codziennie 16 bezpośrednich połączeń lotniczych. Różnorodność i nasycenie charakteryzują też pejzaż kulturalny Hesji. Świadczą o tym cztery obiekty wpisane na listę dziedzictwa światowego UNESCO, ale także renomowane teatry publiczne, ponad 300 wartych odwiedzenia muzeów i ogrodów historycznych. Wyjątkową atrakcję stanowią documenta – najważniejsza na świecie galeria sztuki współczesnej – organizowana co pięć lat w Kassel. Jako najbardziej zalesiony region Niemiec, Hesja zachwyca pięknem swoich krajobrazów i licznymi atrakcjami sportowymi i rekreacyjnymi.

05 Zatrzymaj się u nas – serdecznie zapraszamy.

Wieża Junker-Hansen-Turm w Neustadt/ Marburger Land

„Man walking to the sky“ – Documenta Kassel

Edersee i tama na dolinie

01 Ĺ&#x161;WIAT I DOM Zamek Braunfels

ŚWIAT I DOM

TUTAJ SPOTYKA SIĘ ŚWIAT Wizyta i zamieszkanie w Hesji to poniekąd powrót

Niemiec”. Najlepszym dowodem na globalne relacje

do domu.

handlowe i gospodarcze Hesji jest przy tym centrum

Praktycznie każdy nowy mieszkaniec znajdzie tu

finansowo-handlowe Frankfurt. Tutaj, w jednym

społeczność rodaków, a więc cząstkę swojej

z głównych centrów handlowych Europy, swoje

ojczyzny. Oprócz aktualnie ponad 40.000 obywa-

globalne transakcje realizuje ponad 300 banków z

teli Polski, w Hesji czują się dziś jak u siebie w

ponad 50 krajów, tutaj mają siedzibę Niemiecki Bank

domu ludzie 195 narodowości, którzy czynią nasz

Centralny oraz Europejski Bank Centralny. Dzięki

land bogatym miejscem wymiany doświadczeń

Niemieckiej Giełdzie Papierów Wartościowych cen-

gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz

trum usługowe Frankfurt jest też siedzibą jednej z

współżycia kultur. Otwarte ramiona, gotowość

najważniejszych giełd świata.

niesienia pomocy i tolerancja zawsze wytyczały

Zarówno ze względu na swoje znaczenie gospodar-

typowy charakter Hesji.

cze, jak i ze względu na doskonałą międzynarodową

Mieszkańcy Hesji słyną z gościnności i ułatwiają

infrastrukturę bądź znane na całym świecie targi –

przybyszom nawiązanie kontaktów z sąsiadami

Hesja stanowi atrakcyjny punkt wyjściowy na Niem-

oraz znalezienie własnego miejsca we wspólnocie.

cy i Europę dla wielu krajów i przedsiębiorstw.

Wszystko przemawia za przyznaniem Hesji predykatu “najbardziej umiędzynarodowionego regionu

CZ Y WIESZ JUŻ ...

· że istnieje 39 umów partnerskich między heskimi i polskimi miastami i gminami? W Hesji są to między innymi partnerstwa miast: Wiesbaden-Wrocław, Frankfurt Kraków, Darmstadt-Płock i Gießen-Morąg. · że w Darmstadt ma siedzibę niemiecki Instytut Spraw Polskich? Jest to unikalne w całej Republice Federalnej Niemiec centrum, którego działalność służy pogłębianiu wzajemnemu poznaniu życia kulturalnego, intelektualnego i społecznego Polaków i Niemców.

HESJA JEDNOCZY NARODY Hesja jest też atrakcyjną siedzibą dla międzyna-

z Hesją zajmuje Polska. Oprócz ludności z innych krajów

rodowych inwestorów, ich pracowników i rodzin

UE istnieją tu duże wspólnoty japońskie, koreańskie i

pracowników. Są oni chętnie widziani nie tylko jako

chińskie, koncentrujące się na życiu gospodarczym

goście, lecz mogą się tu czuć jak w domu. Hesja

i rekreacji. Zapewniają one wymianę ekonomiczną,

żyje prawdziwą międzynarodowością. Pokazują to

wzbogacają też kulturalnie życie codzienne. W Hesji

szczególnie takie imprezy jak Newcomers Festival,

do dyspozycji stoją liczne międzynarodowe szkoły

skierowany do nowych przybyszy, ale również do

podstawowe i szkoły wyższego poziomu. Opróc

działających już w Hesji międzynarodowych pracodaw- szkół chińskich, francuskich, rosyjskich, japońskich ców i społeczności, pomagający im szybko odnaleźć

i koreańskich istnieje jeszcze ponad 20 międzynarodo-

się w nowej rzeczywistości.

wych przedszkoli.

O międzynarodowoym charakterze świadczą nie tylko

Przy wyborze siedziby wysoki priorytet ma nie tylko

liczne mające tu siedzibę międzynarodowe firmy i ich

dostępność odpowiednich szkół dla pracowników

pracownicy z rodzinami, lecz także duża atrakcyjność

zagranicznych przedsiębiorstw. Oprócz doskonałych

Hesji jako celu podróży..

połączeń komunikacyjnych istnieje tu gęsta sieć zagra-

W porównaniu z innymi krajami związkowymi Hesja, z

nicznych izb handlowych, ambasad, konsulatów,

prawie pięcioma milionami noclegów gości zagranicz-

zrzeszeń sportowych, instytutów kulturalnych,

nych, osiąga ponadprzeciętny, ponad 20-procentowy

związków, restauracji i sklepów. Taka oferta sprawia,

udział w ruchu turystycznym – z tendencją rosnącą.

że wielu przybyszy może się w Hesji poczuć jak u siebie

W Hesji spotyka się świat. Najważniejszymi part-

w domu.

nerami handlowymi Hesji są USA i Francja. Spośród członków UE pierwsze miejsce w handlu zagranicznym

Klasztor Lorsch

HISTORIA KULTURY TAM, GDZIE ŻYJEMY I MIESZKAMY Hesja to o wiele więcej niż centrum

Saalburg, jedyny zrekonstruowany rzymski

stanowiący imponujące świadectwo sztuki

gospodarcze! Hesja to czysta radość i

obóz warowny na świecie. Zaledwie kilka

budowlanej epoki Karolingów, a także

najwyższa jakość życia: serdeczni ludzie,

kilometrów dalej na południe leży

limes górnogermańsko-retycki, będący

idylliczna przyroda, romantyczne wsie,

Rheingau, jeden z najpiękniejszych terenów

ważnym pomnikiem archeologicznym.

tradycjonalne święta ludowe, różnorodna

winiarskich w Niemczech. Ten rozciągający

Istnieją tu jednak także wyróżniające się

i bogata kultura, historyczne winnice,

się wzdłuż Renu pas ziemi, którego nazwa

pomniki budowlane z późniejszych epok,

uzdrowiska i tysiące innych możliwości

przyspiesza bicie serc tak miłośników

na przykład budowle barokowe w Kassel

przeżywania, odkrywania, doznawania i

historii, jak i miłośników wina, jest

i Fuldzie, secesyjne w Darmstadt i Bad

relaksu – to wszystko to właśnie Hesja.

częścią wpisanego na listę światowego

Nauheim oraz historystyczne w stolicy

Mówiąc inaczej do Hesji przyjeżdża się po

dziedzictwa UNESCO krajobrazu Górnej

Hesji, Wiesbaden.

to, żeby pracować. W Hesji zostaje się po

Doliny Środkowego Renu (Oberes Mittel-

Oprócz miejsc wpisanych na listę dzied-

to, żeby żyć!

rheintal). Tutaj wynaleziono wina Spätlese,

zictwa światowego UNESCO Hesja posiada

Wieże Frankfurter City dzieli od przyrody

a takie miejscowości Rüdesheim, zamek

też „bajeczną“ kolekcję dokumentów

zaledwie kilka kroków. Zaledwie kwadrans

Johannisberg i klasztor Eberbach to

objętych dziedzictwem światowym

jazdy samochodem w kierunku północno-

tylko nieliczne prominentne przykłady

UNESCO: są to przechowywane w Kassel

zachodnim z Frankfurtu wystarczy, by

winiarstwa i kultury regionu.

ręcznie kaligrafowane egzemplarze bajek

wciągnąć w płuca osławione powietrze

Na liście dziedzictwa światowego

braci Grimm. Obok Biblii Lutra jest to

łagodnego pasma górskiego “Taunus”.

UNESCO znajduje się też odkrywka Grube

najlepiej znane na świecie świadectwo

Oprócz uzdrowiska i miasta kasy Bad

Messel jako unikalne w skali światowej

pisane historii kultury niemieckiej.

Homburg przyciąga tu również muzeum na

wykopalisko skamienielin, położony w

Zbiory bajek można podziwiać w Muzeum

wolnym powietrzu Hessenpark oraz kastel

południowej Hesji klasztor Lorsch,

Braci Grimm w Kassel.

Górna Dolina Środkowego Renu

Grube Messel

Kastel rzymski Saalburg

ŚWIATOWE DZIEDZICTWO KULTURY UNESCO W HESJI www.saalburgmuseum.de www.welterbe-mittelrheintal.de www.grube-messel.de * www.kloster-lorsch.de *

* tylko w języku niemieckim

TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ

Podróż po Hesji to podróż przez historię i współc-

dużym wpływie na rozwój polityczny, kulturalny i

zesność architektury. Można tu znaleźć wizy-

społeczny regionów Hesji Liczne zamki i pałace

tówki czasów o znaczeniu światowym, od

wciągają gościa w krajobraz i styl życia hrabiów

średniowiecznych warowni po postmoderni-

i książąt. Różnież miłośnicy współczesnej archi-

styczną architekturę przemysłową. Idylliczna

tektury znajdą jednak w Hesji przykłady, które wejdą

romantyka murów pruskich nadaje charakter

do kanonu historii tej dyscypliny i nie mówimy tu

wielu heskim miastom i miejscowościom. Ośrodki

bynajmniej tylko o metropolii Frankfurt nad Menem.

kościelne, takie jak np. Fulda i Limburg, stworzyły

Galerie handlowe, budynki muzealne i kompleksy

imponujące kościoły i katedry. Wiele budynków

zakładowe stanowią nowe wyzwania dla cieszących

klasztornych jest zagospodarowanych i świadczy o

się międzynarodową renomą architektów.

Klasztor Eberbach

Limburger Dom

Były klasztor cystersów o 900-letniej

Licząca sobie prawie 800 lat katedra w Limburgu

historii jest jedną z najważniejszych

uważana jest dzisiaj za jedno z najdoskonalszych

budowli średniowiecznych w Hesji.

dzieł późnoromańskiej sztuki budowlanej w

www.klostereberbach.de

połączeniu z elementami wczesnego gotyku. www.limburgerdom.de*

Kassel - Park Pałacowy Wilhelmshöhe Ten największy park górski w Europie to jedyny w swoim rodzaju przykład europejskiej sztuki ogrodniczej. Jest on składnikiem Kompleksu Krajobrazu Muzealnego Hesji w Kassel (Museumslandschaft Hessen Kassel) – jako zbiór obejmujący eksponaty historyczne

i pałace, sam stanowiący unikalny pomnik kultury i odrębne dzieło sztuki. Muzeum Sztuki Stosowanej Frankfurt

Mathildenhöhe Darmstadt

Ten wyróżniający się architektonicznie

Unikalny zbiór historii budownictwa i sztuki

budynek zaprojektował nowojorski architekt

secesji.

Richard Meier. Nowa budowla została

www.darmstadt.de

wkomponowana w park klasycystycznej willi Metzlerów i stanowi jedną z największych atrakcji muzealnego wybrzeża we Frankfurcie. www.angewandtekunstfrankfurt.de* Twierdza Breuberg w regionie Odenwald o 850-letniej historii należy do największych i najlepiej zachowanych twierdz w całych południowych Niemczech. www.burgbreuberg.de* * tylko w języku niemieckim

Dr Dieter Bingen, dyrektor Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich (DPI) w Darmstadt

„Niemiecki Instytut Spraw Polskich w Darmstadt jest instytucją prowadzącą badania, analizy, informacje i imprezy związane z polską kulturą, historią, polityką i polskim społeczeństwem, a także mające na celu propagowanie stosunków polsko-niemieckich w kontekście europejskim. Jego zadaniem jest pogłębianie wzajemnemu poznaniu życia kulturalnego, intelektualnego i społecznego Polaków i Niemców. DPI pracuje obecnie nad pogłębieniem współpracy różnych rozrzuconych po terytorium całych Niemiec instytucji posiadających kompetencje w sprawach polskich, działających przy niemieckich szkołach wyższych oraz instytutach badawczych. Licząca ponad 52.000 tomów wielodyscyplinarna biblioteka wiedzy o Polsce, dysponująca unikalnymi zasobami literatury polskiej w języku oryginalnym i w niemieckich przekładach, została udostępniona na potrzeby pracy naukowej oraz dla zainteresowanej publiczności. Wyjątkowe znaczenie Instytutu Spraw Polskich dla stosunków polsko-niemieckich wyraża się również tym, iż ta działająca w Hesji instytucja była z okazji różnych imprez wielokrotnie (ostatnio w roku 2005) odwiedzana przez prezydentów Polski i Niemiec.“

ŻYWE PARTNERSTWO Nasze działania koncentrują się szczególnie na

służą też różnorodne projekty o tematyce europejskiej. Aktualne

województwie wielkopolskim, które od roku 2000 jest

przykłady to projekty Arca Nova i Global Cluster, których celem

regionem partnerskim Hesji. Już od roku 1991 małym

jest nawiązywanie transgranicznych kontaktów gospodarczych i

i średnim przedsiębiorstwom zapewniano wsparcie w

handlowych na targach międzynarodowych; projekt Understand, w

zakresie ich działalności w Polsce. Istotne ogniwo sta-

którego centrum znajduje się działalność porównawcza miądzy

nowi zorganizowane w roku 1996 przez kraj związkowy

regionami w dziedzinie informatyki jako podstawa regionalnej

Hesję Centrum Współpracy Hesja-Polska w Poznaniu.

strategii rozwoju społeczeństwa informatycznego, a także projekt

Wspomaga ono heskie i polskie przedsiębiorstwa we

TCAS, służące wspieraniu współpracy miądzynarodowej w branży

wszystkich zagadnieniach współpracy gospodarczej.

motoryzacyjnej. Ważnym filarem partnerstwa regionalnego jest

Na pierwszym planie znajduje się przy tym wymi-

współpraca dwustronna między instytucjami, organizacjami i

ana informacji na temat otoczenia gospodarczego

przedsiębiorstwami, na przykład między lotniskami Frankfurt a.M. i

i możliwości osiedlania przedsiębiorstw w Hesji i

Poznań-Ławica, między odpowiednimi organizacjami turystycznymi,

Polsce, a także przygotowywanie i realizacja imprez i

zarządami lasów państwowych i uniwersytetami oraz instytucjami

delegacji.

naukowymi z obu regionów partnerskich. Internetowa baza danych

Od ponad dziesięciu lat organizuje się – w ramach

na stronach www.hessen-polen.de i www.hesja-polska.pl stanowi

Grupy Gospodarczej Hesja-Polska – imprezy w różnych

kolejny instrument zapewniający wspieranie współpracy gospodar-

miejscowościach Hesji. Wykłady na praktyczne i

czej między Hesją i Wielkopolską.

aktualne tematy gospodarcze oraz sprawozdania dzielących się doświadczeniami uczestników stanowią podstawę ożywionych dyskusji. Jednocześnie w

INNE REGIONY PARTNERSKIE HESJI

Wielkopolsce organizowane są imprezy mające na celu

· Emilia-Romagna (Włochy) www.regione.emilia-romagna.it

intensyfikację współpracy między obydwoma regio-

· Aquitaine (Francja) www.hessen-aquitaine.de

nami w takich zakresach jak ochrona środowiska czy

· Jarosław (Federacja Rosyjska) www.hessen-russland.de

technologie informatyczne. Wzmacnianiu współpracy między obydwoma regionami na różnych poziomach

· Wisconsin (USA) www.wisconsin.gov · Hunan (Chiny) // · Jiang-chi (Chiny)

02 STRUKTURA GOSPODARCZA I GŁÓWNE BRANŻE

STRUKTURA GOSPODARCZA I GŁÓWNE BRANŻE

ZAWSZE O KROK DALEJ Hesja wypracowała sobie pozycję na czele – szczególnie

zagranicę. Udział eksportu w produkcji przemysłu przetwór-

dzięki swojej dynamice gospodarczej. Od ćwierćwiecza

czego wynosi 45 procent i przekracza średnią wartość dla

żaden inny z 13 krajów związkowych nie będących miastami

Republiki Federalnej Niemiec. Tylko w roku 2007 gospodarka

nie wypracował wyższego produktu krajowego brutto w

Hesji wyeksportowała towary o wartości 49,3 miliarda euro –

przeliczeniu na mieszkańca. W roku 2007 PKB Hesji wyniósł

co oznacza wzrost o prawie dziesięć procent w porównaniu

69.900 euro – a więc około 15 procent powyżej średniej dla

zrokiem poprzednim.

Republiki Federalnej Niemiec. Hesja wyprzedza jednak

Międzynarodowego charakteru Hesji po prostu nie da się

wiele innych krajów związkowych nie tylko pod względem

opisać. Ważnym jej wskaźnikiem są na przykład zagraniczne

wydajności pracy, lecz także pod względem liczby zatrudni-

inwestycje bezpośrednie o wartości 76 miliardów euro –

onych: stopa bezrobocia jest tu znacznie niższa niż gdzie

stanowi to ponad 17 procent wszystkich takich inwestycji w

indziej. Podczas gdy pod koniec 2007 r. wyniosła ona w Hesji

Niemczech. Dlaczego Hesję szczególnie cenią zagraniczne

7,6 procent, w skali ogólnoniemieckiej było to 9,1 procent.

megaprzedsiębiorstwa? Z jednej strony wykorzystują one

Przemysł wytwórczy zapewnia pracę 702.000, a usługi

centralne położenie i wyjątkową infrastrukturę tego landu.

2,4 mln osób.Przemysł wytwórczy i usługowy można

Lotnisko i dworzec centralny we Frankfurcie nad Menem

podzielić jeszcze dokładniej: do siły gospodarczej Hesji

należą na przykład do najważniejszych węzłów komunika-

przyczynia się przede wszystkim dziesięć tradycyjnych,

cyjnych kontynentu.

a zarazem przyszłościowych branż. W północnej Hesji

Fakt, że pasy startowe krzyżują się tu z szynami, to tylko

przeważają branża logistyczna, przemysł motoryzacyjny i

jeden z powodów lokowania inwestycji. Kolejnym jest

technologie energetyczne. Środkowa Hesja opiera się sz-

połączenie aktywności badawczej i duchem przedsiębio-

czególnie na biotechnologii, przemyśle optycznym i technice

rczości.

medycznej. Południowa Hesja polega głównie na przemyśle

Zespoły robocze i sieci powstające w całej Hesji mają na

samochodowym, finansowości, przemyśle chemicznym i

celu tworzenie innowacji i generowanie impulsów rozwo-

technologii informatycznej oraz komunikacyjnej. Mocno

jowych. Przedstawiciele nauki i gospodarki, instytucji i firm

zakorzenione we wszystkich trzech częściach Hesji branże

intensywnie wymieniają takie impulsy i doświadczenia. Ich

gospodarki rozciągają swoje działania na bliską i daleką

cel jest jasny: „Hesja na czele.“

CZ Y WIESZ JUŻ ...

· że od roku 1997 istnieje w Hesji Grupa Gospodarcza Hesja-Polska? Informuje on średnie przedsiębiorstwa o potencjale gospodarczym Polski, bezpośrednio wspiera współpracę za pośrednictwem Ambasady RP w Niemczech, heskiego ministerstwa gospodarki, Centrum Współpracy Hesja-Polska oraz Izby Handlowo-Przemysłowej oraz Izby Rzemieślniczej Kassel. · że Niemcy od lat 90-tych są największym partnerem gospodarczym Polski, którego inwestycje wynoszą około 17 miliardów euro? Dzięki swojemu olbrzymiemu popytowi krajowemu i ponad 38 milionom mieszkańców sąsiad z UE jest też atrakcyjnym rynkiem dla przedsiębiorstw z Hesji. · że przedstawicielstwa europejskie Hesji i Wielkopolski oraz włoskiej Emilia-Romagna i francuskiej prowincji Aquitaine znajdują się w Brukseli pod jednym dachem? Regiony te reprezentują wspólne interesy przed Komisją Europejską i komunikują w ten sposób swoje partnerstwo w relacjach zewnętrznych.

PRZEMYSŁ SAMOCHODOWY

OD OBORY DO NOWOCZESNEJ FABRYKI SAMOCHODÓW

W położonej w miejscowości Rüsselsheim oborze Adam Opel

Z Hofgeismar przysyłane są układy chłodnicze, z Offenbach

zbudował swoją pierwszą maszynę do szycia. Gdy chciał ją

wały przegubowy, z Stadtallendorf tarcze hamulcowe. Volks-

sprzedać w sąsiedniej miejscowości, czeladnicy krawieccy

wagen wytwarza w drugim pod względem wielkości zakładzie

obrzucili go kamieniami. Mimo to Adam Opel obstawał przy

tej firmy, w Baunatal, automatycznie skrzynie biegów oraz

swoim planie. Stworzył fabrykę maszyn do szycia, którą

skrzynie biegów do samochodów z napędem na cztery koła;

pozostawił synom. Pięć lat po jego śmierci z jej hal wytoczył się Daimler posiada w Kassel fabrykę osi. Poza tym w widłach pierwszy Opel. Gdyby nie odwaga rodziny Opel, Hesja nie

Renu i Menu utrzymuje swoje europejskie centrale dwóch

miałaby dziś jednej ze swoich najważniejszych gałęzi gospo-

koreańskich producentów samochodów. Hyundai ma siedzibę

darki: prawie 50 000 ludzi pracuje dzisiaj w 65 zakładach

w miejscowości Offenbach, Kia Motors we Frankfurcie.

heskiego przemysłu samochodowego. Wspólnie wypracowali

Azja jest tak czy inaczej silnie reprezentowana: trzech produ-

oni, np. w roku 2006, sprzedaż o wartości ponad 13 miliardów

centów japońskich prowadzi w Hesji centra badawczo-rozwo-

euro, z czego ponad siedem milionów przypada na sprzedaż

jowe – Mazda w Oberursel, Mitsubishi w Trebur, Honda w

za granicę.

Offenbach.

Przemysł samochodowy ma ponadprzeciętnie międzynarodowe Ze względu na to, że wynalazczość odgrywa szczególnie dużą nastawienie: stopa eksportu wynosi w nim 55 procent, a

rolę właśnie w przemyśle samochodowym, żąda on wciąż

wartość inwestycji bezpośrednich przedsiębiorstw za-

nowych pomysłów, na przykład od inżynierów i projektantów–

granicznych w Hesji wynosi około 2,6 miliardów euro. Do

inwestując corocznie olbrzymie sumy w badania i rozwój. Jego

najważniejszych rynków należy Wielka Brytania, Francja i Hisz- innowacyjność odzwierciedla się też w halach produkcyjnych. pania, które zamawiając zarówno całe pojazdy, jak i akcesoria.

Główny zakład firmy Opel jest jednym z najnowocześniejszych

Podczas gdy zakłady Opla w Rüsselsheim produkują kompletne

fabryk samochodów na świecie. Pracuje w nim 700 manipu-

samochody, poddostawcy w innych miejscowościach są wy-

latorów, umożliwiających jednoczesne wytwarzanie różnych

specjalizowani na produkcję komponentów, układów i części.

modeli samochodów – nawet do 270 000 rocznie. Dzisiaj trudno sobie już wyobrazić, że wszystko zaczęło się od zbudowanej w oborze maszyny do szycia.

BIOTECHNOLOGIA I NANOTECHNOLOGIA

GOTOWI NA PRZYSZŁOŚĆ Był rewolucjonistą nie tylko w pralniach, lecz także w

centralę w Bad Homburg, Merck w Darmstadt, a Stada w

przemyśle spożywczym: Otto Röhm z Darmstadt wynalazł

Bad Vilbel. Wszystkie te firmy są świetnie przygotowane do

oparte na działaniu enzymów technologie, które ułatwiły

czekającej nas fundamentalnej zmiany: biotechnologia wdziera

najpierw zwykłe pranie, a w końcu nawet klarowanie soków

się do wielkotechnicznych technologii produkcyjnych Obok

owocowych. Dlatego też w Hesji chemik ten będzie pamiętany

biotechnologii do najbardziej przyszłościowych branż XXI wieku

zawsze: to tutaj odkrywa, bada, projektuje i wytwarza się

należy nanotechnologia. Wyraźnie widać to w Hesji: 70 grup

produkty biotechnologiczne. Sprzedaż o wartości 2,81

roboczych prowadzi w tutejszych szkołach wyższych badania w

miliarda euro wypracowuje 250 heskich przedsiębiorstw

dziedzinach nanonauki i nanotechnologii. Przygotowują one

biotechnologicznych. Hesja może – w stosunku do liczby

grunt dla znanych przedsiębiorstw globalnych, takich jak

ludności – pochwalić się większą ilością miejsc pracy w tej

Evonik i Heraeus, a także dla młodych firm badawczych,

branży niż wszystkie inne kraje związkowe Niemiec.

takich jak Sus Tech i EpiRet GmbH. W sumie w Hesji działa 100

W samym tylko parku przemysłowym Frankfurt-Höchst

przedsiębiorstw, których głównym zakresem zainteresowania

zatrudnionych jest 22 000 ludzi: na terenie o powierzchni

jest nanotechnologia. Stanowią one jedną piątą wszystkich

czterech kilometrów kwadratowych badają oni, produkują

przedsiębiorstw nanotechnologicznych w Niemczech. Do tego

i sprzedają między innymi medykamenty i chemikalia,

dochodzi 200 dalszych zakładów z pokrewnych dziedzin.

pigmenty barwne i dodatki do żywności. Do 90 działających w Höchst przedsiębiorstw zalicza się koncern SanofiAventis, który stworzył tu centrum biotechnologiczne. Inne gwiazdy branży rozsiane są po całej Hesji: Fresenius ma

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

INNOWACJE I IMPULSY

Rolnikom dał nawozy mineralne, lekarzom chloroform,

malarskie i kleje. Punkt centralny stanowią jednak produkty

kucharzom wyciąg mięsny. Urodzony na początku XIX w.

farmaceutyczne: ponad 47 procent łącznej sprzedaży

w Darmstadt Justus von Liebig należy do najsł ynniejszych

branży zapewnił y w roku 2006 zakłady produkujące

niemieckich chemików. Hesja do dziś pielęgnuje jego

leki i farmaceutyki. Wiele globalnych przedsiębiorstw,

dziedzictwo – przemysł chemiczny jest jedną z najważn-

takich jak Merck, Sanofi-Aventis i Clariant, mają w Hesji

iejszych gałęzi jej gospodarki. Nie tylko wypracowuje on

zakłady produkcyjne. Przemysł chemiczny ma w Hesji

ponad 20 miliardów euro sprzedaży, lecz także zatrudnia

międzynarodowy charakter z jeszcze innego względu: stopa

ponad 57 000 ludzi. Przemysł chemiczny zajmuje w ten

eksportu wynosi około 62 procent – w roku 2006 Hesja

sposób w Hesji, po przemyśle elektrycznym, drugie miejsce

wyeksportowała wyroby chemiczne i farmaceutyczne o

jako pracodawca przemysłowy.

wartości 11 miliardów euro.

Na przykład w rodzinnym mieście Liebiga, w Darmstadt –

Decydujące znaczenie dla utrzymania przez Hesję swojej

które obok Frankfurtu jest najważniejszym ośrodkiem

pozycji w skali krajowej i międzynarodowej mają badania i

produkcyjnym – zapewnia on 10 000 z 16 600 przemysłowych

działania rozwojowe. O tym, że Hesja rozumie się jako siła

miejsc pracy. We Frankfurcie i Darmstadt, ale także w

napędowa świadczy szczególnie branża chemiczna

licznych mniejszych miastach i powiatach, około 190

dysponuje ona olbrzymim potencjałem innowacji – dokładnie

zakładów – także wielkich zakładów przemysłowych –

tak jak Justus von Liebig.

wytwarza wyroby chemiczne. Duża część sprzedaży przypada na te podstawowe substancje chemiczne, które są potrzebne innym branżom, ale także przemysłowi chemicznemu. Ważną rolę odgrywają przy tym materiał y

PRZEMYSŁ SAMOCHODOWY

HESJA WPRAWIA W RUCH Mieszkańcy Kassel już od dawna nie są zdani na siłę

Ważny jest również przemysł lotniczy i kosmiczny – wspierany

pociągową koni: już w roku 1877 między Königsplatz i

przez międzynarodowe organizacje, takie jak centrum

Wilhelmshöhe kursowała pierwsza kolejka parowa. Fakt,

kontrolne ESOC i operator satelitów meteorologicznych

że atrakcja ta pojawiła się właśnie w Kassel, nie powinien

EUMETSAT, ma zapewnione wspaniałe widoki na przyszłość.

nikogo dziwić: już wtedy to położone w północnej Hesji miasto

W dwunastu zakładach w roku 2006 około 6800 pracowników

stanowiło centrum mobilności. To tutaj Karl Anton Henschel

wypracowało obroty w wysokości 1,3 miliarda euro – a

założył firmę Henschel & Sohn, którą jego potomkowie

więc na pierwszy rzut oka przemysł lotniczy i kosmiczny

rozbudowali do postaci największej fabryki lokomotyw

sprawia wrażenie gospodarczego karzełka. Wystarczy jednak

parowych w Europie. W Kassel przed ponad 100 laty

przyjrzeć mu się bliżej, aby ujrzeć całkiem inny obraz sytuacji:

uruchomiono pierwszą lokomotywę napędzaną gorącą parą.

w ramach badania branży Agencja Heska zidentyfikowała

Tam, gdzie rodzina Henschel produkowała niegdyś

ponad 180 przedsiębiorstw, które albo same należą do tej

potężne lokomotywy parowe, jeszcze dzisiaj buduje się

branży, albo zapewniają jej dostawy produktów i usług.

pojazdy szynowe.

Znane marki, takie jak Rolls Royce i Diehl Aerospace,

Budowę lokomotyw kontynuuje w Kassel firma Bombardier

wytwarzają na przykład napędy i układy sterowania, zaś

Transportation GmbH. Firmy SMA Technologie AG i Thyssen

firmy usługowe takie jak EDAG i VEGA zajmują się między

Krupp AG również zajmują się techniką kolejową. W sumie

innymi projektowaniem i konstruowaniem części. Mówiąc

w roku 2006 produkcją pojazdów zajmowało się 90 heskich

krótko: Hesja wprawia w ruch.

przedsiębiorstw. Tylko część z nich poświęca się przemysłowi kolejowemu i jego infrastrukturze oraz przemysłowi motoryzacyjnemu; swoją rolę odgrywa także produkcja statków i łodzi, rowerów i motocykli.

SEKTOR FINANSOWY

WYSOKO, WYŻEJ, FRANKFURT

W latach pięćdziesiątych najwyższym budynkiem Frankfurtu

instytucje kredytowe, które z kolei stanowiły magnes dla

była Katedra Cesarska, mająca 96 m wysokości. Dzisiaj ten

licznych innych przedsiębiorców: kancelarii prawniczych,

słynny kościół koronacyjny już dawno stracił palmę

doradców gospodarczych, audytorów, analityków giełdowych i

pierwszeństwa: na rzecz prawie stu drapaczy chmur – miasto

programistów, którzy oferują swoje usługi w całym

Frankfurt przekształciło się w centrum bankowe. Potężni

obszarze wideł Renu i Menu.

globalni gracze, tacy jak Crédit Suisse i J.P. Morgan, osiedlili

Frankfurt nie jest jednak tylko metropolią bankowości,

się w metropolii nad Menem; podobnie pięć z dziesięciu

lecz także ważnym rynkiem ubezpieczeniowym: około 350

największych niemieckich instytucji kredytowych. Deutsche

działających w regionie firm ubezpieczeniowych zatrudnia

Bank, Dresdner Bank, Commerzbank, DZ Bank i koncern KfW

ponad 20 000 ludzi. Branże finansowa i ubezpieczeniowa

Bankengruppe wybrały Frankfurt na swoją główną siedzibę – i

mają jedną ważną cechę wspólną: stale potrzebują

wybudowały wieżowce ze stali i szkła, w których prowadzą

wykwalifikowanych pracowników. Tych dostarczają

dziś swoją działalność.

zarówno państwowe, jak i prywatne szkoły wyższe Hesji. W

Za szklanymi fasadami pracuje olbrzymia ilość pracowników.

samym Frankfurcie działa na przykład „House of Finance“

Dla 86 000 spośród 140 000 osób zatrudnionych w przemyśle

Uniwersytetu im. Goethego oraz „Frankfurt School of Finance

finansowym w Hesji codziennym miejscem pracy jest

and Management“; renomowanymi instytutami mogą się

Frankfurt. Fakt, że nad Menem osiedliło się ponad 300 banków

jednak także pochwalić Darmstadt, Gießen i Marburg.

z więcej niż 50 krajów świata, ma istotny powód: od ponad 50

Czy to z północnej, czy z południowej Hesji – wszystkie drogi

lat ma tu swoją siedzibę Niemiecki Bank Centralny (Deutsche

prowadzą wysoko. Na przykład do szklanych wież.

Bundesbank), a od ponad 10 lat także Europejski Bank Centralny. Obie te instytucje przyciągnęły wymienione inne

TECHNOLOGIA INFORMATYCZNA I KOMUNIKACYJNA

Z WIZJAMI TYLKO DO HESJI Pierwszy całkowicie automatyczny i sterowany przez opro-

wyższych w ogólnej liczbie pracowników wynosi około 80

gramowanie komputer potrafił zapisać 64 słowa i w trzy se-

procent. Jest to możliwe dzięki heskim szkołom wyższym.

kundy obliczać pierwiastki kwadratowe. Wynalazł go w roku

Ponad połowa z nich oferuje studia przygotowujące do pracy

1941 technik z Berlina: Konrad Zuse. Kilka lat po zakończeniu

w sektorze informatyczno-komunikacyjnym i do nowych

wojny osiadł on w Neukirchen, w północnej Hesji – i dalej

wyzwań informatyki.

budował maszyny liczące. Dzisiaj o ojcu techniki komputero-

Cenią to sobie nie tylko miejscowi, ale i zagraniczni inwestor-

wej przypominają nazwy szkół, ulic i prestiżowych nagród.

zy: w widłach Renu i Menu mają swoje zakłady amerykańskie

Mieszkańcy Hesji pamiętają go dobrze i tak: prawie 10 000

spółki globalne Dell i Motorola. Podczas gdy producent

heskich zakładów pracy należy do branży informatyczno-

komputerów kieruje z Frankfurtu swoją działalnością w Euro-

komunikacyjnej. Razem w roku 2006 wypracowały one ponad

pie, producent telefonów komórkowych obsługuje Niemcy z

32 miliardów euro – ze wsparciem instytucji promocyjnej

miejscowości Taunusstein. Hesja zajmuje i utrzymuje też

Hessen-IT i na podstawie wynalazku Konrada Zuse.

czołową pozycję w dziedzinie oprogramowania: posiadające

Pod względem liczby zatrudnionych sektor informatyczno-

siedziby w Darmstadt i Wiesbaden firmy Software AG, CA

komunikacyjny jest najsilniejszą branżą technologiczną w

Deutschland i CSC należą do największych niemieckich

Hesji – znalazło w nim zatrudnienie ponad 90 000 osób. Prawie

producentów oprogramowania.

50 procent z tej liczby zatrudnionych działa w sektorze usług, prawie 31 procent w produkcji, a około 19 procent w handlu. Mają jedną wspólną cechę: większość z nich dysponuje ponadprzeciętnym wykształceniem. W co trzecim przedsiębiorstwie tego pionu gospodarki udział absolwentów szkół

LOGISTYKA

PIONIERZY I KURIERZY

Już Friedrich List wyciągnął z centralnego położenia Hesji

ne DHL Worldwide i Federal Express. W bezpośrednim

ważny wniosek: ojciec niemieckiego kolejnictwa uznał Frank-

sąsiedztwie lotniska można znaleźć centra kurierskie – wśród

furt za niezbędny węzeł komunikacyjny. Miał rację – we Frank-

nich należące do firmy Deutschen Post, German Parcel i

furcie krzyżują się dzisiaj niezliczone ilości torów kolejowych.

System Plus.

A także autostrady, strumienie informacji i trasy lotnicze.

Oprócz Frankfurtu w Hesji rozwinął się jeszcze jeden ważny

Ma to daleko idące skutki dla całego kraju związkowego: jego

obszar logistyczny: dzięki położeniu w środku Niemiec i korzy-

branża logistyczna należy do najsilniejszych gałęzi gospodarki.

stnym czynnikom lokalizacyjnym północna Hesja przyciągnęła

W Hesji osiedliło się w sumie 15 przedsiębiorstw z listy „Top

wiele firmy, głównie z branży logistyki dystrybucji. Korzystają

100 logistyki“, a swoje miejsce w branży logistycznej znalazło

one – dokładnie jak koledzy w widłach Renu i Menu – nie tylko

203 000 osób – więcej niż w sektorze finansowym czy

z centralnego położenia, ale także z wykwalifikowanego per-

budownictwie. Lotnisko we Frankfurcie nad Menem jest ze

sonelu. Pochodzi on na przykład z takich miast jak Wiesbaden,

swoimi prawie 70 000 pracowników największym zakładem

Frankfurtu, Darmstadt i Kassel, których uniwersytety i wyższe

pracy w Niemczech. W roku 2006 odprawiono tu ponad dwa

szkoły techniczne stworzyły odpowiednie programy studiów

miliony ton ładunków lotniczych – pod względem przewozów

licencjackich i magisterskich – i kuszą swoją logistyką

towarowych Frankfurt znalazł się na czele wśród lotnisk

pionierów. W całkowitej zgodzie z tradycją nieortodoksyjnego

europejskich i jest dziś jednym z najważniejszych centrów

myśliciela Friedricha Lista.

logistycznych. Dlatego też w mieście zwanym niekiedy Cargo City na powierzchni 149 hektarów swoje siedziby mają 252 przedsiębiorstwa logistyczne, między innymi firmy global-

TECHNIKA MEDYCZNA

OMUŁKI W TECHNICE MEDYCZNEJ Omułki są potrzebne nie tylko w lokalach dla smakoszy, lecz

Erzeugnisse Erwin Busch. Wytwarzane wyposażenie,

także w klinikach uniwersyteckich: naukowcy z Frankfurtu

instrumenty i materiały coraz częściej eksportują one za

i Darmstadt testują, czy klej uzyskiwany z muszli nadaje się

granicę: stopa eksportu wzrosła w ciągu ostatnich dziesięciu

do mocowania implantów dentystycznych i zastawek serca.

lat z 41 do 63 procent.

W roku 2007 projekt ten został uhonorowany przez federalne

Ponad połowę wartości sprzedaży tej branży zapewniają

ministerstwo badań naukowych nagrodą za innowacyjność

wyroby, których wiek nie przekracza dwóch lat. Jest to również

w technice medycznej. To, że nagrodę tę otrzymali badacze

związane z nakładami na badania: branża techniki medycznej

z Hesji, nie jest przypadkiem: Hesja odgrywa ważną rolę na

inwestuje w nie dwa razy więcej niż inne gałęzie przemysłu.

globalnym rynku produktów medycznych: 20 000 pracowników

Co drugie przedsiębiorstwo utrzymuje własny działa badawczy –

zatrudnionych w około 900 przedsiębiorstwach wypracowuje

a poza tym mają je Uniwersytet im. Wolfganga Goethego,

w ciągu roku średnio cztery miliardy euro – jedną trzecią

„Frankfurt Institute for Advanced Studies“ i firma Provadis

całkowitej sprzedaży branży medycznej w Niemczech.

Partner für Bildung und Beratung GmbH. Ożywiona wymiana

Paleta produktów z zakresu techniki medycznej jest olbrzymia:

doświadczeń ma generować nowe impulsy rozwojowe –

urządzenia elektromedyczne ich akcesoria do nich, a także

których efektem mogą być wyróżnione projekty, takie jak

instrumenty medyczne i materiały użytkowe, należą do głównie choćby klej z omułków. sprzedawanych produktów. Protezy i implanty, odczynniki i roztwory laboratoryjne oraz wyposażenie klinik i praktyk prywatnych należy do oferty tak średnich, jak i globalnych przedsiębiorstw. Swoje siedziby w Hesji mają m. in. firmy Merck, B. Braun, Fresenius, Biotest, Heraeus, Sirona i Almo

TECHNIKA OCHRONY ŚRODOWISKA

BAK Z WODOREM TO DOPIERO POCZĄTEK

Tankowanie w Hesji kosztuje tylko kilka euro. Przynajmniej na

wywołały go zmiany klimatyczne i wysokie ceny surowców.

południowych obrzeżach parku przemysłowego Höchst, gdzie

W roku 2004 w Hesji do publicznej sieci energetycznej trafiało

znajduje się stacja do tankowania wodoru. Jest to pierws-

217 gigawatogodzin prądu uzyskiwanego ze stałej biomasy, a

za taka stacja w Hesji i dopiero czwarta w całej Republice

w roku 2005 było to już ponad 317 GWh – oznacza to wzrost o

Federalnej Niemiec. Fakt, że samochody napędzane wodorem

prawie 46 w ciągu roku. Kraj związkowy zainwestował poza tym

mogą się już kierować właśnie do parku przemysłowego

sześć milionów euro w badania alternatywnych źródeł energii –

Höchst, nie powinien dziwić: Hesja stawia na nowe rodzaje

i zajął w ten sposób drugie miejsce w Niemczech, za Dolną

energii Z jednej strony na wykorzystywanie energii z niewy-

Saksonią. Do roku 2015 Hesja chce zwiększyć udział odna-

czerpalnych i odnawialnych źródeł: wiatru i biomasy.

wialnych źródeł energii w całkowitej produkcji prądu do 15

Z drugiej strony na energię pozyskiwaną dzięki wydajnym me-

procent. Także przedsiębiorstwa specjalizujące się w ogniwach

todom przekształcania, np. z ogniw paliwowych i technologii

paliwowych i technologiach spalania wodoru przygotowują

spalania wodoru – a więc stację paliwową w widłach Renu i

się do grożących braków surowca; to właśnie skuteczne i

Menu, na której kierowcy wystarczy do zatankowania

wydajne technologie pozyskiwania energii zapewniają dzisiaj

samochodu kilka euro.

przedsiębiorstwom w branży energetycznej wysoką, a nawet

W Hesji działa około 2400 przedsiębiorstw zajmujących się

doskonałą konkurencyjność. Już dzisiaj ponad 40 zakładów i

technologią środowiskową. 36 procent z nich to energia ze

ponad dziesięć szkół wyższych jest aktywnych na polu

źródeł odnawialnych, 18 procent to technologie przetwarzania

projektowania ogniw paliwowych. Zapewniają one sobie sukces

nośników energii. W obu tych dziedzinach statystyki notują

rynkowy, projektując moduły, komponenty i technologie. Bak z

olbrzymi przyrost nowo powstających przedsiębiorstw:

wodorem to tutaj tylko początek.

PRZEMYSŁ OPTYCZNY

OPTYKA W SKRÓCIE Bez Ernsta Leitza nie było by dzisiaj szybkich zdjęć. „Podejmuję fabrykach producentów wysokowyspecjalizowanych decyzję: ryzykujemy“, miał powiedzieć wytwórca lup i rurek

systemów czujników przemysłowych, przetwarzania obrazu i

pryzmatycznych na zebraniu ekspertów o pierwszym

pomiarów środowiskowych, takich jak Corrsys-Datron GmbH,

małoobrazkowym aparacie fotograficznym – po czym

Helmut Hund GmbH oraz Vitronic GmbH. Wszystkie te

wprowadził to urządzenie na rynek.

przedsiębiorstwa mają jedną cechę wspólną – niezależnie od

„Leica“ wzbogaciła nie tylko codzienne życie wielu rodzin, ale

tego, czy mają wieloletnią tradycję, czy są nowe na rynku i czy

zapewniła rodzinnemu miastu jej wynalazcy światową renomę:

oferują wąskie, czy szerokie spektrum wyrobów: inwestują

co najmniej od tamtego czasu miejscowość Wetzlar – oprócz

one duże sumy w badania i rozwój – w okolicy miasta Wetzlar

Jeny – uznawana jest na centrum przemysłu optycznego w

przeciętnie dziewięć procent obrotów.

Niemczech. W tym położonym w środkowej Hesji mieście oraz

Aby wzmocnić innowacyjność branży optycznej, w roku 2005

w jego sąsiedztwie działa dzisiaj około 80 firm (zatrudniających założono Heskie Centrum Fotoniki w Wetzlar. Za ideą tego cenw sumie 5400 pracowników), projektujących i wytwarzających

trum stoi ponad dziesięć firmy optycznych, traktujących

urządzenia optyczne. Ich sprzedaż liczona jest w setkach mili-

je jako „kuźnię pomysłów i laboratorium testowe“. Za pośred-

onów euro. Przemysł optyczny zatrudnia w Hesji szacunkowo w nictwem centrum chcą one nie tylko rozwijać całkiem nowe sumie 18 000 ludzi. Pracują oni na przykład w zakładach znany-

produkty, technologie i aplikacje, lecz także utrzymywać ze

ch na całym świecie producentów aparatów fotograficznych,

sobą kontakt: chodzi o stworzenie sieci – między innymi z

mikroskopów i lornetek, takich jak Leica Camera AG, Leica

heskimi szkołami wyższymi, takimi jak Uniwersytet w Kassel.

Microsystems GmbH i Carl Zeiss Sports Optics GmbH, lub w

Centrum uważa przemysł optyczny za branżę przyszłości – ale nie zapomina przy tym o przeszłości: nawiązując do tradycji, która wiąże się głównie z nazwiskiem i nazwą Leitz/Leica.

03 BADANIA I EDUK ACJA

STACJA TERRIENNE D’USINGEN

BADANIA I EDUK ACJA

NAJTĘŻSZE GŁOWY – Z NAJLEPSZYMI POMYSŁAMI Bez Hesji nie można sobie już wyobrazić mapy

otoczeniu dynamicznych branż usługowych, takich

europejskich regionów techniki. Technika infor-

jak przemysł finansowy i medialny, w całej Hesji

matyczna i komunikacyjna, technika środowiskowa

powstały doskonałe ośrodki myśli technicznej.

i biotechnika, technika materiałowa i surowcowa –

Know-how organizacji naukowych i sieci badaw-

dzięki licznym organizacjom i pracownikom akty-

czych stapia się w nich z potencjałem myśli

wnym w dziedzinie badań i rozwoju Hesja

przedsiębiorców oraz gotowością inwestycyjną firm

zapewnia potencjalnym inwestorom wydajną sieć

świadczących usługi z zakresu technologii.

idei i wiedzy specjalistycznej, transferu wiedzy, kształcenia i nieznającej granic współpracy. Na przecięciach z przemysłem tradycyjnym, np. chemicznym czy motoryzacyjnym, ale także w

JAKOŚĆ „MADE IN HESSEN“ Innowacje tworzą często wysoko wyspecjalizowane małe i średnie przedsiębiorstwa.Szczególnie duże znaczenie ma dla nich możliwość przyspieszenia procesu tworzenia innowacji przez celowy transfer wiedzy i technologii oraz przekształcania dobrych pomysłów w gotowe do wprowadzenia na rynek produkty. Oto kilka przykładów heskiego ducha wynalazczości. Krzesła Thonet, aparaty Leica, Transrapid; Riesling, woda mineralna, frankfurterki – oto wysokogatunkowe produkty z Hesji, które można znaleźć na całej kuli ziemskiej. Na predykat „Made in Hessen“ zasługują jednak nie tylko znane markowe produkty – z których wiele należy uznać za „championów z Hesji“, jak np. wytwarzane przez firmę Mercks ciekłe kryształy do monitorów LCD, insulina czy najsilniejsze napędy lokomotywowe na świecie. Aby tworzyć tego rodzaju innowacyjne produkty, należy dysponować czymś szczególnym – kompetentnymi i odważnymi pracownikami. Żadne przedsiębiorstwo nie jest bowiem lepsze niż suma jego pracowników. Tak samo jakość gospodarcza regionów zależna jest od ludzi, którzy nauczają i korzystają z nauki. Jednym z powodów intensywnego wzrostu gospodarczego Hesji i jej wysokiej atrakcyjności dla zagranicznych inwestorów jest doskonały system edukacyjny. Zarówno w szkołach ogólnych, jak i wyższych. Czy to w postaci świetnego, praktycznego kształcenia zawodowego w Systemie Dualnym, tzn. przez równoległą naukę w zakładzie pracy i szkole zawodowej. Czy to w postaci kursów mistrzowskich w przemyśle i handlu oraz rzemiośle, a także innych możliwości ustawicznego kształcenia. Wykwalifikowana i zaangażowana siła robocza, gotowa

„uczyć się przez całe życie“ – tego właśnie potrzebują przedsiębiorstwa. I to właśnie znajdują w Hesji. Hesja, jak żadna inna lokalizacja gospodarcza, dysponuje niebywałym potencjałem wysoko wykwalifikowanej siły roboczej. Dzięki otwartemu i nowoczesnemu krajobrazowi edukacyjnemu i ścisłej współpracy między biznesem i nauką tutejsze instytucje edukacyjne przyciągają uczniów i nauczycieli z całego świata. Należy do nich 18 szkół wyższych, cztery Instytuty Maxa Plancka, 32 centrów technologiczno-firmotwórczych oraz ponad 100 naukowych instytutów badawczych. Zapewniają one Hesji potencjał osobowy, który nie ma sobie równych pod względem wiedzy fachowej, bogactwa pomysłów i potencjału realizacji. Nic dziwnego, że w Hesji co dziesięć minut powstaje nowe przedsiębiorstwo.

CZ Y WIESZ JUŻ ...

· że na dwunastu heskich szkołach wyższych w roku 2007 zarejestrowanych jest ponad 136.000 studentów? Spośród 20.660 studentów zagranicznych w szkołach wyższych Hesji studiuje 877 studentów polskich. Zajmują oni czwarte miejsce po Turcji, Chinach i Maroku. · że w Hesji znajdują się dwa najstarsze instytuty badawcze na obszarze niemieckojęzycznym, fundacja naukowa Freier Deutscher Hochstift (założona 1859) i zakład badawczy Forschungsanstalt Geisenheim (założony 1872)? · że Uniwersytet w Marburgu i Instytut Zachodni w Poznaniu realizują wspólne projekty naukowe? Również Uniwer sytet we Frankfurcie nad Menem i Politechnika Poznańska współpracują ze sobą na polu nauki i badań.

NAJTĘŻSZE GŁOWY JUŻ TU SĄ Wysoko wykwalifikowani specjaliści i badacze, młody personel akademicki i obiecujące talenty, technicy czy personel pomocniczy – Hesja oferuje olbrzymi strumień fachowego personelu. Hesja, kraj związkowy znany ze swoich instytucji badawczych i edukacyjnych, kształci w ważnych dla gospodarki dyscyplinach, informatyce, inżynierii i naukach ścisłych większą ilość absolwentów od ogólnoniemieckiej średniej. Hesja zapewnia też możliwość studiów i prowadzenia badań wielu studentom z całego świata. Heskie uniwersytety i wyższe szkoły techniczne utrzymują poza tym ścisłe dwustronne stosunki ze szkołami wyższymi i organizacjami badawczymi z całego świata, a także oferują liczne dwu- lub angielskojęzyczne kursy. Na tym tle wyróżnia się szczególnie pięć instytucji edukacyjnych o różnych regionalnych obszarach kształcenia: Marburg, Gießen, Frankfurt, Kassel i Darmstadt.

Uniwersytet im. Philippsa w Marburgu zalicza się do najbogatszych w tradycje niemieckich szkół wyższych, z którą związane są nazwiska wielu znaczących naukowców. Słynni nauczyciele, tacy jak pierwszy zdobywca nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, Emil von Behring, chemik Robert Bunsen czy wynalazca lampy Brauna, Karl-Ferdinand Braun, położyli podwaliny pod dzisiejsze dyscypliny ścisłe: fizykę, chemię i medycynę. Faktu, iż Uniwersytet w Marburgu jest też renomowanym centrum nauk języko- i kulturoznawczych, dowodzi szeroki krąg jego studentów, którzy osiągnęli sławę dopiero w późniejszym okresie życia, tak jak bracia Grimm, hiszpański filozof Ortega y Gasset czy pionier niemieckiej ortografii, filolog Konrad Duden.

Druga pod względem wielkości szkoła wyższa w Hesji, Uniwersytet im. Justusa Liebiga w Gießen, dysponuje szeroką ofertą edukacyjną – od klasycznych nauk przyrodniczych, przez nauki prawne i ekonomiczne, społeczne i pedagogiczne, aż po nauki języko- i kulturoznawcze – jedyne w swoim rodzaju nie tylko w Hesji spektrum specjalizacji: medycyna i weterynaria, nauki rolnicze oraz gospodarstwo domowe i żywienie człowieka. Konstelacja ta umożliwia stworzenie jedynego w swoim rodzaju ośrodka zainteresowań tematyką człowiek-żywienieśrodowisko, w ramach którego opracowuje się naukowo wszystkie aspekty łańcucha żywieniowego od produkcji po konsumpcję.

Agnieszka i Thomas Bax, członkowie zarządu fi rmy Bax Baumaschinen GmbH z siedzibami w Borken i Poznaniu (Polska).

Firma Bax Baumaschinen, posiadająca zakłady w Borken i Poznaniu, sprzedaje i wynajmuje, naprawia oraz konserwuje maszyny budowlane wszystkich renomowanych producentów. Przedsiębiorstwo z północnej Hesji zajmuje korzystną pozycję na trudnym rynku maszyn budowlanych. Utrzymuje ono magazyn zawierający ponad 50.000 części zamiennych, dysponuje własnym wyszkolonym personelem, nowoczesnym wyposażeniem warsztatowym i, dzięki siedzibom w Niemczech i Polsce, bliskością wschodzących rynków Europy Wschodniej. „Doświadczenie i know-how z Hesji są bardzo cenione za granicą, a szczególnie w Poznaniu, polskiej siedzibie naszej firmy. Z pewnością przyczyniają się do tego dobre kontakty Hesji z Polską. Wiedza techniczna oraz kompetencje fachowe, które wypracowaliśmy w sobie w ciągu naszej ponad 30-letniej historii jako przedsiębiorstwo rodzinne w Borken, są najlepszą przepustką do sukcesu na rynkach Europy Wschodniej.“

Uniwersytet im. Goethego we Frankfurcie nad Menem jest nie tylko największym uniwersytetem w Hesji, lecz od początku roku 2008 także jedynym w tym landzie uniwersytetem finansowanym przez fundację. Taki kształt organizacyjny zapewnia uniwersytetowi przede wszystkim wyższy poziom autonomii – co ma decydujące znaczenie na tle faktu, że na jego campusach realizuje się właśnie z pewnością największy spośród europejskich szkół wyższych program budowy i przebudowy. Uniwersytet we Frankfurcie pojmował się się zawsze jako uczelnia uniwersalna o szerokim spektrum specjalizacji - w jego salach nauczało lub studiowało dziewięciu laureatów nagrody Nobla z najróżniejszych dyscyplin wiedzy. Szczególną wagę mają tu nauki humanistyczne , społeczne i ekonomiczne. Podkreślić należy – stworzoną przez myślicieli takich jak Adorno i Horkheimer – „szkołę frankfurcką“, która otworzyła całkiem nowy wymiar powojennej filozofii. W tym roku Uniwersytet we Frankfurcie wzbogacił się w unikalne w skali całych Niemiec centrum kompetencyjne: „House of Finance“, czyli ośrodek interdyscyplinarnych i praktycznych badań finansowych, zwiększający renomę Frankfurtu jako centrum nauk finansowych. We Frankfurcie mocno też zapuściły korzenie “Life Sciences”: w campusie Riedberg uniwersytet łączy swoje dyscypliny przyrodnicze; Frankfurt Institute for Advanced Studies (FIAS) służy interdyscyplinarnej wymianie wiedzy z zakresu nauk o życiu i neurologii oraz fizyki . W najbliższym sąsiedztwie leży Instytut Biofizyki im. Maxa Plancka oraz Frankfurter Innovationszentrum Biotechnologie (FIZ), wspierające współpracę między nauką i biznesem na płaszczyźnie nauk przyrodniczych.

Uniwersytet w Kassel wyznacza ogólnoniemieckie standardy badań aplikacyjnych szczególnie w dyscyplinach technicznych i naukowych. Wyniki badań przepływają ze szkół wyższych jako nowe projekty bezpośrednio projektantów przede wszystkim średnich przedsiębiorstw.

Jeden z najlepszych niemieckich uniwersytetów znajduje się w Darmstadt. Na tutejszej politechnice (Technische Universität Darmstadt) badania i kształcenie w ramach nauk przyrodniczych i inżynieryjnych trwają w ścisłej i nastawionej na praktyczne wyniki symbiozie. Najwyższy poziom szkoły wyższej miasta Darmstadt podkreślają i wspierają mające tu swoje siedziby organizacje badawcze o światowej randze – przede wszystkich trzy Instytuty Fraunhofera, zajmujące się problematyką wytrzymałości roboczej materiałów, graficznym przetwarzaniem danych i bezpiecznymi technologiami informatycznymi, europejska organizacja satelitów meteorologicznych EUMETSAT oraz Europejskie Centrum Kontroli Lotów Kosmicznych ESOC.

ZIEMIA, NA KTÓREJ ROSNĄ NAWET NOBLIŚCI Emil von Behring

Johann Philipp Reis

Peter Grünberg

Wynalazca szczepionki przeciwko dyftery-

Przedstawił pierwszy telefon w roku 1861.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki w roku

towi.Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny

2007 za odkrycie efektu efektu gigantycz-

w roku 1901 w Monachium

nego magnetooporu – przełom w dążeniu do gigabajtowych twardych dysków

Otto Hahn Urodzony we Frankfurcie naukowiec otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w roku 1944 za swoje prace mające na celu rozszczepienie jądra atomowego.

Gerd Binnig W roku 1986 uhonorowany nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za wynalazek rastrowego mikroskopu tunelowego, umożliwiającego dokładne badanie nanostruktur.

Karl Ferdinand Braun

Konrad Zuse

W roku 1897 fizyk z Fuldy wynajduje

W roku 1938 Konrad Zuse buduje pierwszą

kineskop elektronowy, główną część

na świecie sterowaną programem maszynę

telewizora

liczącą świata, praprzodka dzisiejszego komputera

Hartmut Michel Dyrektor Instytutu Biofizyki im. Maxa Plancka we Frankfurcie otrzymuje w

Horst Ludwig Störmer W roku 1998 Störmer, razem z Robertem B. Laughlinem i Danielem C. Tsui, otrzymu-

roku 1988 wraz z dwoma innymi bada-

je nagrodę Nobla z dziedziny fizyki za od-

czami nagrodę Nobla z dziedziny chemii

krycie nowego typu „cieczy kwantowej“

za wyjaśnienie struktury

ze wzbudzeniami o ładunku ułamkowym.

przestrzennej fotosyntezy.

04 TARGI I KONGRESY Forum Messeturm Frankfurt

Airrail Center Frankfurt

TARGI I KONGRESY

MEETING POINT, MARKET PLACE I SILNY MAGNES: HESJA PRZYCIĄGA Hesja to dzięki centralnemu położeniu w Europie i

100 imprez targowych i jest jednym z nielicznych

swojej różnorodności ulubione wśród organiza-

globalnych graczy w przemyśle wystawczo-

torów miejsce dla krajowych i międzynarodowych

targowym. Podstawy sukcesu tego przedsię-

targów oraz kongresów.

biorstwa to portfel najważniejszych imprez,

Mało który inny region zapewnia krótszy dojazd i

trzecie pod względem wielkości tereny ekspozy-

szybsze połączenia. Messe Frankfurt, jedno

cyjne na świecie oraz szeroka, międzynarodowa

z wiodących globalnych przedsiębiorstw

sieć spółek zależnych, oddziałów i przedstawi-

wystawczych, organizuje na całym świecie ponad

cielstw handlowych.

WAŻNE IMPREZY TARGOWE Achema Największe światowe targi technologii chemicznych, ochrony środowiska i biotechnologii. www.achema.de

Frankfurter Buchmesse

ISH

Największe targi książkowe świata i synonim Światowe targi wyposażenia łazienek, Ambiente

globalnej aktywności kulturalnej.

budynków, techniki energetycznej i

Największe światowe targi towarów

www.book-fair.com

klimatyzacyjnej oraz energii odnawialnych. www.ish.messefrankfurt.com

użytkowych. Najważniejszy międzynarodowy punkt spotkań branż Dining, Giving

Heimtextil

i Living.

Od dziesięcioleci największe międzyna-

Light + Building

www.ambiente.messefrankfurt.com

rodowe targi tekstyliów z zakresu

Light+Building to wiodące światowe targi w

wyposażenia mieszkań i obiektów.

branży oświetleniowej, elektrotechnicznej i

www.heimtextil.messefrankfurt.com

automatyzacji budynków.

Automechanika

www.light-building.messefrankfurt.com

Największe na świecie targi wyposażenia warsztatowego i części. Od czasu

Internationale Automobil-

premiery w roku 1971 jedne z najbardziej

ausstellung (IAA)

międzynarodowych targów świata.

Największe światowe targi samochodowe – Najważniejsza platforma targowa na

www.automechanika.messefrankfurt.com

z prawie milionem odwiedzających.

świecie przemysłu rozrywkowego.

www.iaa.de

www.prolight-sound.com

Internationale Lederwarenmesse

Paperworld

Musikmesse / Prolight + Sound

EuroMold Światowe targi konstruktorów narzędzi i

form, wzornictwa i projektowania wyrobów Offenbach

Wiodące międzynarodowe targi wszystkich

www.euromold.com

postaci handlowych przemysłu biurowego.

www.messe-offenbach.de

www.paperworld.messefrankfurt.com Decorate Life Najważniejsze światowe targi konsumenckie sezonu jesiennego, zimowego i bożonarodzeniowego aktualnego roku. www.decorate-life.messefrankfurt.com

CZ Y WIESZ JUŻ ...

· że Frankfurt jako centrum targowo-finansowe zanotował w roku 2007 ponad 28 000 noclegów gości z Polski?

KONGRESY I POSIEDZENIA Region Frankfurt.Rhein-Main wyjątkowo

Center Messe Frankfurt, ESPERANTO

Zainteresowani organizatorzy uzyskają

silnie przyciąga organizatorów imprez. Jako Kongress- und Kulturzentrum Fulda,

wyczerpujący i zawsze aktualny przegląd

centrum kongresowo-targowe hesja

Congress Park Hanau i darmstadtium w

istniejących możliwości na stronie

oferuje dodatkowe dwie atrakcje: miasta-

Darmstadt – Hesja oferuje mnóstwo

internetowej www.tagungsplanerhessen.

pomniki kultury pełne historycznych

historycznych budowli kongresowych – jak

de w językach niemieckim i angielskim.

budowli, przepiękne regiony krajobrazowe

Kurhaus Wiesbaden (Dom Uzdrowiskowy w

oraz nowoczesne uzdrowiska.

Wiesbaden) i Kongress Palais Kassel (Pałac

W ten sposób każda impreza może znaleźć

Kongresowy w Kassel).

dla siebie właściwe kulisy. Oprócz znanych

Nowoczesne hotele konferencyjne

gwiazd firmamentu – takich jak Congress

uzupełniają ofertę z najwyższej półki.

WYBRANE CENTRA KONGRESOWE

KongressCenter w Domu Uzdrowiskowym

Hotel Kempinski Gravenbruch Frankfurt

Stadthalle Offenbach

w Bad Homburg v. d. Höhe (Kurhaus Bad

www.kempinski-frankfurt.com

www.stadthalle-offenbach.de

Steigenberger Frankfurter Hof

Wartenberg Oval

www.frankfurter-hof.steigenberger.de

www.wartenberg-oval.de*

Hotel ESPERANTO Kongress- und

Lufthansa Training & Conference

Kulturzentrum Fulda

Center Seeheim

www.hotel-esperanto.de*

www.lh-seeheim.de

Kongresshalle Gießen

Stadthalle Wetzlar

Alte Oper Frankfurt (Stara Opera we

(Hala Kongresowa w Gießen)

www.stadthalle-wetzlar.de*

Frankfurcie)

www.shg-giessen.de*

Homburg v. d. Höhe) www.kongress-bad-homburg.de

Dolce Bad Nauheim www.badnauheim.dolce.com darmstadtium wissenschaft | kongresse www.darmstadtium.de

www.alteoper.de Jahrhunderthalle Frankfurt

Das Kurhaus Wiesbaden Congress Park Hanau

(Dom Uzdrowiskowy w Wiesbaden)

www.cph-hanau.de

www.wiesbaden.de/kurhaus

Hessen Hotelpark Hohenroda

Rhein-Main-Hallen Wiesbaden

www.tagungshotel.as*

www.rhein-main-hallen.de

Kongress Palais Kassel

Sauerland Stern Hotel Willingen

www.kongress-palais.de

www.sauerland-stern-hotel.de

SeePark Kirchheim

Rittal Arena Wetzlar

www.seepark-kirchheim.com

www.rittal-arena.de*

(Hala Stulecia we Frankfurcie) www.jahrhunderthalle.de* Congress Center Messe Frankfurt www.congressfrankfurt.de

Stadthalle Limburg/Josef-Kohlmaier-Halle www.stadthalle-limburg.de* Capitol Theater Offenbach www.capitol-online.de * tylko w języku niemieckim

Esperanto, Darmstadt (Bild hochskaliert!)

05 KULTURA I JAKOŚĆ ŻYCIA

SILK BED RESTAURANT COCOON CLUB, FRANKFURT

KULTURA I JAKOŚĆ ŻYCIA

TUTAJ DA SIĘ ŻYĆ Hesja to najwyższa jakość życia. Pełna markowych,

pierwszy klub golfowy założono już w roku 1893 w

renomowanych sklepów ulica Goethestraße we

Wiesbaden. Goście odkryli wszędzie niezliczone

Frankfurcie należy do najlepszych adresów w

atrakcje przyrodnicze Hesji. Szczególnie imponujące

Niemczech. Ekskluzywnie i luksusowo prezentuje

przeżycie krajoznawcze zapewnia nie tylko jazda

się również elegancka Wilhelmstraße w

samochodem, lecz także wędrówka na własnych

Wiesbaden. Na „ulicy antyków“, Taunusstraße,

nogach – po ok. 40.000 km wyznaczonych szlaków

można znaleźć głównie antyki, sztukę i wzornictwo.

– lub podróż w powietrzu. Oferta wypoczynkowo-

Romantyczne zaułki Starego Miasta przyciągają

sportowa jest bardzo szeroka. Szczególnie

nostalgicznymi specjałami kulinarnymi i wszelkiego

popularne i znane daleko poza granicami Hesji

rodzaju nietypowymi prezentami.

są wspaniałe rzeczne szlaki wędrówkowe

Hesja to także niezliczone możliwości spędzania

oraz w sumie 2.200 km dobrze rozbudowanych

wolnego czasu. Wyjątkowa prężność gospodarcza

długodystansowych tras rowerowych. Oprócz

i duża ilość międzynarodowych nadają w Hesji

długodystansowych tras rowerowych mocne

szczególne znaczenie golfowi.

przeżycia zapewniają rowerzystom-wyczynowcom

Cóż może zapewnić doskonalszy relaks między

liczne trasy górskie o różnych stopniach trudności.

dwoma spotkaniami biznesowymi niż partia

W parze z heską gościnnością i serdecznością idzie

golfa? W Hesji istnieją obecnie 53 kluby golfowe

jedyna w swoim rodzaju jakość odpoczynku.

liczące ponad 39.000 członków. W Bad Homburg zostało zbudowane, w roku 1898, pierwsze pole golfowe na terytorium Niemiec, podczas gdy

Musée d’art Fridericianum pendant la documenta 11, Cassel

Hesja posiada sieć organizacji kulturalnych, Kultura codzienna, sztuka, taniec, teatr, regionalnych muzeów, orkiestr, teatrów i

muzea, koncerty, historia…

wystaw. Takie imprezy jak Rheingau Musik

Życie kulturalne Hesji jest bogate w znane

Festival, nadawanie Nagrody im. Georga

w skali międzynarodowej, warte poznania

Büchnera w Darmstadt i Nagrody Pokojo-

atrakcje. Dokument i eksperyment, festi-

wej Księgarzy Niemieckich we Frankfurcie

wale o transgranicznej sile przyciągania i

cieszą się międzynarodową uwagą.

żywa historia dla ducha i zmysłów.

CZ Y WIESZ JUŻ ...

· że polski perkusista i kompozytor Janusz Stefański otrzymał w roku 2003 Heską Nagrodę Jazzową? Jest ona przyznawana za osiągnięcia muzyczne lub za szczególne zasługi dla rozwoju heskiej sceny jazzowej. · że „goEast – Festiwal Filmu Środkowo- i Wschodnioeuropejskiego“ w Wiesbaden pokazuje ponad 150 filmów fabularnych i dokumentalnych z nawet 20 krajów w ciągu siedmiu dni w obecności reżyserów i producentów, zapewniając wgląd w żywe życie filmowe środkowej i wschodniej Europy? · że istnieje partnerstwo między Teatrem Państwowym w Wiesbaden i Teatrem Nowym w Poznaniu? Współpraca polega m. in. na wspólnych przedstawieniach i produkcjach teatralnych oraz wymianie artystów i reżyserów.

Rheingau Musik Festival zalicza się ze swoimi 120.000 gośćmi do wiodących festiwali muzycznych Europy. Bogate w tradycje zamki i winnice, ciekawe architektonicznie kościoły w nieporównywalnej atmosferze regionu Rheingau tworzą unikalne ramy dla około 150 imprez z najwyższej półki z Documenta

udziałem artystów o światowym znaczeniu.

Internationale Bad Hersfelder Festspiele

documenta to najważniejsza i najbardziej

www.rheingau-musikfestival.de

W imponujących, liczących sobie ponad

znana na świecie galeria sztuki

1000 lat klasztoru odbywają się najwyższej

współczesnej, jest organizowana co pięć

klasy przedstawienia teatralne i koncerty,

lat w Kassel.

które zachwycają co roku ponad 100.000

www.documenta.de

gości z całego świata. www.bad-hersfeld.de Weilburger Schlosskonzerte Muzyka na najwyższym poziomie pod patronatem jego Królewskiej Wysokości Wielkiego Księcia Henryka Luksemburskiego i Księcia Nassau. www.weilburg.de

Museumsufer(fest) Frankfurt Deutsches Jazzfestival

Frankfurter Museumsufer (Wybrzeże

Renomowany i najstarszy festiwal

Muzeów Frankfurt) i jego 13 muzeów to

jazzowy w Niemczech

jeden z najważniejszych kompleksów

www.jazzfestival.hr-online.de

muzealnych w Niemczech i Europie. Szczególną atrakcją lata jest jego festiwal, należący do największych festynów kulturalnych Europy. www.frankfurt.de www.frankfurt-tourismus.de

CZ Y WIESZ JUŻ ...

KRAINA UZDROWISK NR 1

· że Hesja ma własny zapach? Oddaje on unikalną

Ze swoimi około 30 uzdrowiskami i kurortami

naturę i esencje Hesji w oryginalnym flakonie,

Hesja to land posiadający najwszechstron-

wykonanym z typowo heskich surowców.

niejsze doświadczenie uzdrowiskowe. Także

· że w Hesji można wędrować szlakiem św. Jakuba?

tutejsza tradycja pielęgnacji i wypoczynku

Szlak o długości ponad 300 kilometrów,

dla ciała i duszy nie ma sobie praktycznie

prowadzący z Fuldy do Marburga, stanowi odcinek

równych w całych Niemczech. Już starożytni

tzw. Via Regia, europejskiego szlaku pielgrzymko-

Rzymianie cenili sobie moc leczniczych

wego, prowadzącego od Ukrainy po Hiszpanię.

źródeł, np. w Bad Vilbel czy Wiesbaden, gdzie znajduje się 26 gorących źródeł solnych (o temperaturze do 67° C). Goście czują się świetnie wszędzie, zarówno w pełnej bąbelków atmosferze “pałaców uzdrowiskowych“, jak i w przytulnej, osobistej atmosferze małych kurortów. Wiele możliwości pielęgnacji ciała i ducha otwar-

tych jest także dla niekuracjuszy. Wspaniałe parki uzdrowiskowe i szlaki wędrówkowe, a także bogata oferta organizacji wolnego czasu i wypoczynku zapewniają atrakcje na całej linii.

NAJCIEPLEJ POLECAMY: NASZE GORĄCE ŹRÓDŁA Sol Spessart Therme - Bad Soden-

Kristall Weserbergland-Therme -

Salmünster

Bad Karlshafen

www.badsoden-salmuenster.de*

www.kristall-weserbergland-therme.de*

Kur-Royal / Taunus Therme -

Lagunen-Erlebnisbad - Willingen

Bad Homburg v. d. Höhe

www.lagunenerlebnisbad.de*

www.kur-royal.de Iwww.taunus-therme.de

Arobella – Bad Arolsen www.arobella.de*

WerratalTherme - Bad SoodenAllendorf

Kaskade – Gersfeld

www.werrataltherme.com*

www.gersfelder-hof.de*

Kurhessen Therme - Kassel –

Odenwald-Therme – Bad König

Bad Wilhelmshöhe

www.badkoenig.net*

www.kurhessen-therme.de* Jugendstilbad Darmstadt Kurbad - Königstein

www.jugenstilbad.de*

www.kurbad-koenigstein.de* Rhein-Main-Therme – Hofheim Aukammtal – Wiesbaden

am Taunus

www.wiesbaden.de

www.rhein-main-therme.de*

Kaiser-Friedrich-Therme Wiesbaden www.wiesbaden.de

* tylko w języku niemieckim

CZ Y WIESZ JUŻ ...

· że restauracja dla smakoszy Amador w Langen otrzymała trzy gwiazdki Michelina? 16 innych heskich restauracji z najwyższej półki ugotowało sobie 16 gwiazdek Michelina. · że Silk bed Restaurant w klubie Cocoon Club 18 uzyskała 18 punktów Gault Millau?

HESJA - KRAINA LENI

Nic nie może się równać z heską kuchnią. Wiele

cukiernik świata Bernd Siefert jest w domu w

regionalnych potraw, np. „Grie Soß“ (zielony sos)

heskim regionie Odenwald. Jego delikatesy

z Frankfurtu czy „Lumpen und Flöhe“ (jednogarn-

przyniosły mu kilka Pucharów Świata,

kowe danie z białej kapusty z kminkiem i słoniną)

sześciokrotne mistrzostwo Niemiec w jednej

są bardzo lubiane przez gości z całego świata.

serii, około 30 złotych medali i niezliczone inne

Oprócz słynnych specjałów heskiej kuchni,

nagrody; dostarcza on swoje wyroby do świątyń

do których należą też znane na całym świecie

smaku na całym świecie. On właśnie stworzył

„frankfurterki“ i „napitek narodowy“ wino

Heskie Praliny - z tradycyjnymi dodatkami:

jabłkowe, po hesku „Ebbelwoi“, w Hesji powstała

winem jabłkowym, czereśniami i miodem oraz

z czasem kultura smakoszy. Doskonałe produkty z

ziołami wchodzącymi w skład „zielonego

najwyższej półki oferują poza tym oba heskie re-

sosu“. A propos wyśmienite: idealną okazję

jony winiarskie, Rheingau i Hessische Bergstraße.

do próbowania i smakowania zapewnia

Frankfurt jest ośrodkiem międzynarodowej

odbywający się w Rheingau co roku festiwal

super-gastronomii, a w regionach Odenwald,

smakoszy z eleganckimi galowymi obiadami,

Rheingau i Rhön kucharze obu płci ugotowali

ekskluzywnymi pokazami sztuki kulinarnej oraz

sobie, razem ze swoimi miejscowymi smakoły-

wyszukanymi uciechami podniebienia.

kami, gwiazdkę Michelina. Pełen innowacji

Źródła zakupu produktów z Hesji: www.hessen-agentur.de

Schloss Vollrads, Rheingau

Dr Manfred Beilharz, intendent Teatru Państwowego w Wiesbaden

„Teatr Państwowy jest jednym z najpiękniejszych budynków teatralnych w Niemczech i leży w centrum Wiesbaden. Jest to miejsce, w którym zaangażowanych jest około 530 osób, pracujących jako aktorzy, tancerze, śpiewacy, technicy sceny i charakteryzatorzy. Razem z mniej więcej 600 innymi pracownikami, pracującymi gościnnie w przedsiębiorstwie o nazwie Teatr Państwowy, realizują oni w każdym sezonie 900 przedstawień w czterech budynkach, w tym ponad 30 premier operowych, teatralnych, tanecznych, musicalowych, koncertowych oraz dla dzieci i młodzieży. Środkiem ciężkości mojej pracy teatralnej było i jest międzynarodowe połączenie dziedzin sztuki i związana z tym chęć prezentacji na scenie artystów z całego świata, organizowania międzynarodowych festiwali oraz współpracy ze znanymi reżyserami tu i za granicą. Ścisłe partnerstwo łączy nas z Teatrem Nowym w Poznaniu i z wieloma innymi polskimi aktorami w ramach największego na świecie międzynarodowego festiwalu dramatu współczesnego ’Nowe sztuki w Europie’. Podkreślić należy mistrzowskie dzieła polskiej opery w programie Międzynarodowego Festiwalu Majowego (Internationale Maifestspiele), a także współpracę z reżyserami, kompozytorami i artystami z Polski. Jako prezes Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Paryżu za swoją szczególnie osobistą misję uważam międzynarodowy wizerunek Teatru Państwowego i miasta Wiesbaden, ale także profil kulturalny regionu i tożsamość kulturalną Hesji.“

NAJLEPSZE IMPREZY SPORTOWE I KULTURALNE Ironman Germany

Po Hawajach najważniejsza impreza triathlonowa na świecie. www.ironman.de Konkurs skoków narciarskich w ramach Pucharu Świata, Willingen

Pogoń za punktami i atmosfera świetnej zabawy: elita skoczków spotyka się na skoczni Mühlenkopfschanze w Willingen. www.willingen.de* Commerzbank-Arena

Stadion pierwszoligowej drużyny Eintracht Frankfurt. 50

Miejsce organizacji wielkich zawodów sportowych, koncertów, festiwali i imprez biznesowych. www.commerzbank-arena.com Rittal Arena Wetzlar

Hala pierwszoligowej drużyny piłki ręcznej HSG Wetzlar, mieszcząca 6000 widzów, miejsce organizacji różnych imprez sportowych, koncertów, musicali i gal, a także konferencji i targów. www.rittal-arena.de* Hessenpark

Hessenpark to muzeum plenerowe kraju związkowego Hesji. Można tu zobaczyć interesujący przegląd ponad 400-letniej historii wiejskiego życia w Hesji – od oryginalnie umeblowanych domów przez pokazy starych technik rzemieślniczych i rolniczych po liczne i urozmaicone imprezy. www. hessenpark.de

JPMorgan Chase Corporate Challenge

Organizowany w skali globalnej bieg firmowy na dystansie 5,6 km, który w Niemczech odbywa się we Frankfurcie nad Menem. Ze swoimi ponad 70.000 uczestników bieg we Frankfurcie jest najliczniejszym biegiem masowym ze wszystkich metropolii świata. www.jpmccc.com* Tigerpalast

Główny niemiecki teatr variete w sercu Frankfurtu z najlepszymi artystami z całego świata, bistrem i restauracją dla smakoszy, odznaczoną gwiazdką za sztukę kucharską. www.tigerpalast.de Internationales Pfingstturnier Wiesbaden

Ekskluzywny sport, wysoki połysk – i doskonała rozrywka. Na międzynarodowym Turnieju Zielonoświątkowym w parku pałacowym w Biebrich swoje siły mierzy elita jeździecka świata. www.pfingstturnier.org*

* tylko w języku niemieckim

06 SERWIS DL A BIZNESU

SERWIS DL A BIZNESU

HESJA – SYSTEMATYCZNIE NIEBIUROKRATYCZNA W Hesji wiemy, że dobrobyt kraju i jego

Za pośrednictwem systemu można uzyskać

mieszkańców zależy od stopnia rozwoju

szczegółowe informacje o heskich miastach i

gospodarki. Dlatego właśnie Hesja otwiera swoje

gminach, regionalnych środkach promowania

podwoje dla przedsiębiorców. Korzystają oni z

przedsiębiorczości czy centrach techno-

faktu, że Hesja jest zawsze gotowa powiedzieć Tak:

logicznych i firmotwórczych. Doradztwo Agencji

tak odważnym pomysłom na działalność

Heskiej (Hessen Agentur) zapewnia przedsię-

gospodarczą, tak śmiałym projektom budowlanym,

biorstwom krajowym i zagranicznym kompetentną

tak kreatywnym modelom finansowym, tak

pomoc w poszukiwaniu lokalizacji biznesowej.

wszystkiemu, co pomaga w sprawnym działaniu

Każdy, kto chce rozpocząć działalność

przedsiębiorcom. Hesja zredukowała o połowę

gospodarczą w Hesji, przenieść tu firmę czy

ilość rozporządzeń prawnych i przepisów

rozszerzyć działalność, znajdzie w naszym zespole

administracyjnych leżących w gestii ministerstwa

właściwych partnerów.

gospodarki, zapewniając w ten sposób najkrótsze

Wspólnie wypracujemy indywidualne rozwiązanie

w całej Republice Federalnej Niemiec procedury

planowanego projektu – zaczynając od informacji

aprobacyjne zgodne z federalną ustawą o emisjach

o dostępnych działkach po szczegółową

oraz z dziedzinie techniki genetycznej. Pozwala

charakterystykę lokalizacji.

to przedsiębiorcom zaoszczędzić wiele czasu i

Towarzyszymy naszym przedsiębiorcom od chwili

nakładów administracyjnych.

pierwszego zapytania do dnia otwarcia firmy –

Hesja zajęła też pozycję lidera w zakresie realizacji

Hessen Agentur otwiera wszystkie drzwi do

usług typu e-government: centralna platforma

szybkiej realizacji projektu inwestycyjnego.

internetowy dla wszystkich urzędów centralnych

Eksperci heskiego ministerstwa gospodarki i

pomaga obywatelom i przedsiębiorstwom

Hessen Agentur pomagają we wszelkich kwestiach

w szybkim i sprawnym załatwianiu spraw

biznesowych i administracyjnych. Zrobią oni

administracyjnych.

wszystko, żeby każdy przedsiębiorca szybko poczuł

System informacji o możliwościach prowadzenia

się w Hesji jak w domu i mógł się skupić na swoich

działalności gospodarczej www.sitesinhessen.

zadaniach. Po prostu przyjedź i zacznij pracę!

com jest wartościowym narzędziem zarówno

Dalsze informacje znajdziesz na stronie:

dla firm rozpoczynających działalność, jak i dla inwestorów; informuje on w internecie o dostępnych w Hesji działkach przemysłowych i nieruchomościach.

www.invest-in-hessen.de

06 SERWIS DL A BIZNESU

SKOR Z YSTA J NA HES JI! Bliższe informacje można uzyskać od następujących instytucji:

Hessisches Ministerium für Wirtschaft, Verkehr und Landesentwicklung (Heskie Ministerstwo Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju) Kaiser-Friedrich-Ring 75 65185 Wiesbaden Bernd Kistner Tel. : +49 (0) 611 815 - 23 66 Fax : +49 (0) 611 815 - 22 29 bernd.kistner@hmwvl.hessen.de

HA Hessen Agentur GmbH Abraham-Lincoln-Str. 38 – 42 65189 Wiesbaden Tel.: +49 (0) 611 774 - 8091 Fax: +49 (0) 611 774 - 8040 info@hessen-agentur.de www.hessen-agentur.de www.invest-in-hessen.de

Internationale Angelegenheiten (Sprawy Międzynarodowe) Dr. Khaled Snouber Tel. : +49 (0) 611 774-8257 Fax : +49 (0) 611 774-8385 Fax komp.: +49 (0) 611 774-58257 khaled.snouber@hessen-agentur.de

Hessenmarketing Christian Schmidt Tel. : +49 (0) 611 774-8091 Fax : +49 (0) 611 774-8040 www.hessen-tourismus.de christian.schmidt@hessen-agentur.de

Centrum Współpracy Gospodarczej Hesja-Polska Kooperationszentrum Hessen - Polen Al. Niepodleglosci 16/18 PL - 61 713 Poznan Jaroslaw Frackowiak Tel./Fax: + 48 (0)61 8541353 jaroslaw.frackowiak@hesja-polska.pl www.hesja-polska.pl www.hessen-polen.de

CHĘ TNIE POMOŻEM Y – I S Z YBKO DOPROWADZIM Y CIĘ DO CELU! Heskie Ministerstwo Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju

WYKAZ ŹRÓDŁOWY FOTOGRAFII Motyw tytułowy, motywy rozdziałów i inne: Roger Richter, Wiesbaden Materiał fotograficzny przekazany przez: · S. 4: Alte Oper Frankfurt · S. 10: Römerkastell Saalburg, H. Heine · S. 12: Goesta A. C. Ruehl, Tourismus + Congress GmbH Frankfurt am Main · S. 13: Klasztor Eberbach: Hermann Heibel; Museum für Angewandte Kunst Frankfurt: Goesta A. C. Ruehl, Tourismus+Congress GmbH Frankfurt am Main · S . 15: VorSicht GmbH · S. 20: Mario Heinemann / PIXELIO · S. 21: Transrapid International GmbH & Co.KG · S. 23: Amazon.de · S. 24: Marcus Walter / PIXELIO · S. 26: C. Nöhren / PIXELIO · S. 27: Paul-Georg Meister / PIXELIO · S. 34: Peter Grünberg; Forschungszentrum Jülich · S. 36: Messe Frankfurt GmbH · S. 37: Airrail Center Frankfurt · S. 38: Messe Frankfurt Exhibition GmbH, Petra Welzel, Thomas Fedra, Pietro Sutera · S. 39: darmstadtium / juergenmai.com · S. 40: Hotel Esperanto, Kongress- und Kulturzentrum Fulda, Congress Park Hanau, Kongress Palais Kassel, Andreas Berthel, Kurhaus Wiesbaden, Horst Goebel · S. 43: Oliver Rüther · S. 44: kassel tourist GmbH · S. 45: Weilburger Schlosskonzerte e.V. · S. 46: Oliver Rüther · S. 47: Wiesbaden Marketing, Horst Goebel · S. 48: Goesta A. C. Ruehl, Tourismus+Congress GmbH Frankfurt am Main, Oliver Rüther, Rheingau-Taunus Kultur und Tourismus GmbH · S. 50: Buenck+Fehse Visualisierung und Animationsdesign GmbH, Berlin, Hessenpark · S. 51: Pfingsttunier: Hellmann, Tigerpalast, Roger Richter

IMPRESSUM

Kierownictwo projektu: Christian Schmidt, Hessen Agentur Obsługa projektu i koncepcja: Verena Kittler, Hessen Agentur Pomysł i projekt: 99Grad Grafikdesign, Wiesbaden Redakcja i teksty: Anic Roßbach-Jung, Verena Kittler, Christian Schmidt, Hessen Agentur Tłumaczenie: ? Druk: mww druck und so…, Mainz-Kastel Fotografie: p. wykaz źródłowy fotografii Stan: 2008

��

ORKIESTRA SYMFONICZNA HESKIEGO RADIA I TELEWIZJI, FRANKFURT NAD MENEM:

��

Orkiestra symfoniczna heskiego RiTV (hr-Sinfonieorchester) należy do najbardziej ��

��

artyści i soliści w całego świata zapewniają jej międzynarodową renomę. Orkiestra pod dyrekcją głównego dyrygenta Paavo Järvi jest symbolem muzycznej różnorodności i

��

wszechstronności.

��

W DOBRYM SĄSIEDZTWIE!

��

ROKSANA LABECKA „Już w czasie moich studiów w Niemczech marzyłam ograniu w jednej z orkiestr tego kraju. Na szczęście heska orkiestra symfoniczna zaangażowana mnie jako skrzypaczkę. Między

��

Hesją i Polską trwa ożywiona współpraca kulturalna, na przykład z jednym z najbardziej znanych polskich muzyków, Krzysztofem Pendereckim. Zaprezentuje się on jako dyrygent ��

Centralna lokalizacja zapewniająca korzystne relacje gospodarcze

��

Hesja optymalnie wykorzystuje swoje centralne

BOGUSLAW FURTOK

położenie w sercu Niemiec, tworząc infrastrukturę

„Po ukończeniu studiów w Polsce zdecydowałem się, ze względu na cieszącą się światową

komunikacyjną, który nie ma sobie równych w

renomą klasę kontrabasu prof. G. Klausa, na egzamin koncertowy na Akademii Muzycznej

Europie. Paradę europejskich superlatyw otwiera

we Frankfurcie. Życiem muzycznym Frankfurtu i Hesji interesowałem się już w czasie

lotnisko w Frankfurcie nad Menem. Jest ono jednym

studiów. Moja uwaga skupiała się już wtedy głównie na heskiej orkiestrze symfonicznej.

z najważniejszych światowych węzłów komunika-

Podobała mi się szczególnie międzynarodowość, standard życia i wiele możliwości

cyjnych w centrum Europy, dysponującym idealnymi

bezpośrednich połączeń z Frankfurtu do Polski. Mi-

sąsiedztwie lotniska znajduje się punkt przecięcia

dostępnych dla muzyków – porywała mnie też Stara Opera, skyline Frankfurtu i heskie wina

połączeniami z całym światem i rocznie

asto targowe Poznań w regionie partnerskim Hesji,

wszystkich europejskich tras kołowych na

jabłkowe, których wcześniej nie znałem.“

odprawiającym około 2 mln ton ładunków i ponad

Wielkopolsce, jest oprócz Warszawy, Gdańska,

liniach północ-południe i wschód-zachód:

52 mln pasażerów. Do wszystkich ważnych celów

Wrocławia i Katowic jednym z sześciu celów pod

węzełautostradowy Frankfurt – najgęściej wykorzy-

można stąd dotrzeć kilka razy dziennie: to ponad 307

drugiej stronie Odry. Trzech innych przewoźników

stywany odcinek autostrady w Niemczech.

celów w 109 krajach, 4.690 bezpośrednich połączeń

oferuje przeloty do sąsiedniego kraju kilka razy

Podobnie imponująca jest statystyka głównego

tygodniowo z celami na całym świecie, centralny

tygodniowo z lotniska w Hahn. Ze swoimi prawie 200

dworca kolejowego we Frankfurcie nad Menem.

węzeł rozkładu lotów 129 linii lotniczych.

połączeniami tygodniowo z Frankfurtu do dużych

Ten obsługujący ponad 350.000 podróżnych dziennie

W Hesji żyje i pracuje ponad 40.000 obywateli

miast Polski metropolii Lufthansa oferuje więcej

dworzec jest największym dworcem kolejowym na

Polski, w tym około połowa w widłach Renu i Menu

przelotów między obydwoma krajami niż jakiekol-

kontynencie. Pociągi IntercityExpress docierają

(Rhein-Main-Region). Sąsiednie kraje i członkowie

wiek inne linie lotnicze.

stąd w ciągu niewielu godzin do większości

UE, Polska i Niemcy, są połączone siecią korzystny-

Megalotnisko we Frankfurcie nad Menem jest

ośrodków gospodarczych w Niemczech i Europie.

ch i szybkich połączeń, przeważnie lotniczych. Od

bezpośrednio połączone z siecią pociągów

Największe lotnisko i najbardziej uczęszczany dwor-

dnia przystąpienia Polski do UE ruch lotniczy notuje

ekspresowych IntercityExpress i europejską siecią

zec kolejowy w Europie kontynentalnej – idealnie

błyskawiczny wzrost liczby pasażerów. Lufthansa

ruchu pośpiesznego dzięki swojemu

zsynchronizowane połączenia lotnicze i kolejo-

i Polskie Linie Lotnicze LOT oferują codziennie 16

dworcowi kolejowemu. W bezpośrednim

we – centralna lokalizacja w punkcie przecięcia najważniejszych autostrad w Niemczech – wszędzie najbliżej jest z Hesji.

DANE I FAKTY – HESJA

kreatywnych i wszechstronnych zespołów symfonicznych w Niemczech. Wysokiej klasy

Zdjęcie tytułowe Członkowie zespołu Roksana Labecka, skrzypce, Bogusław Furtok, kontrabas

Stolica: Wiesbaden

Frankfurcie nad Menem

· 216 miliardów euro produktu krajowego brutto · 35 600 euro PKB w przeliczeniu na mieszkańca · 2 129 618 zatrudnionych · 325 banków w centrum finansowym Frankfurt

Targi we Frankfurcie nad Menem

· 578 000 m² powierzchni wystawowej spółki Messe Frankfurt,

trzecie pod względem wielkości targi świata

· 46 imprez targowych · 1.780.119 odwiedzających targi

Lotnisko Frankfurcie nad Menem

· 492.569 ruchów samolotów · 54.167.817 pasażerów · 2.190.461 ładunku (t)

Największe rzeki:

· Rhein (Ren), Main (Men), Weser (Wezyra), Neckar, Werra, Lahn, Fulda, Eder

Hesja graniczy z:

· Dolną Saksonią, Turyngią, Bawarią, Badenia-Wirtembergią, Nadrenią-Palatynatem

i Północną Nadrenią-Westfalią

��

ORKIESTRA SYMFONICZNA HESKIEGO RADIA I TELEWIZJI, FRANKFURT NAD MENEM:

��

Orkiestra symfoniczna heskiego RiTV (hr-Sinfonieorchester) należy do najbardziej ��

��

artyści i soliści w całego świata zapewniają jej międzynarodową renomę. Orkiestra pod dyrekcją głównego dyrygenta Paavo Järvi jest symbolem muzycznej różnorodności i

��

wszechstronności.

��

W DOBRYM SĄSIEDZTWIE!

��

ROKSANA LABECKA „Już w czasie moich studiów w Niemczech marzyłam ograniu w jednej z orkiestr tego kraju. Na szczęście heska orkiestra symfoniczna zaangażowana mnie jako skrzypaczkę. Między

��

Hesją i Polską trwa ożywiona współpraca kulturalna, na przykład z jednym z najbardziej znanych polskich muzyków, Krzysztofem Pendereckim. Zaprezentuje się on jako dyrygent ��

Centralna lokalizacja zapewniająca korzystne relacje gospodarcze

��

Hesja optymalnie wykorzystuje swoje centralne

BOGUSLAW FURTOK

położenie w sercu Niemiec, tworząc infrastrukturę

„Po ukończeniu studiów w Polsce zdecydowałem się, ze względu na cieszącą się światową

komunikacyjną, który nie ma sobie równych w

renomą klasę kontrabasu prof. G. Klausa, na egzamin koncertowy na Akademii Muzycznej

Europie. Paradę europejskich superlatyw otwiera

we Frankfurcie. Życiem muzycznym Frankfurtu i Hesji interesowałem się już w czasie

lotnisko w Frankfurcie nad Menem. Jest ono jednym

studiów. Moja uwaga skupiała się już wtedy głównie na heskiej orkiestrze symfonicznej.

z najważniejszych światowych węzłów komunika-

Podobała mi się szczególnie międzynarodowość, standard życia i wiele możliwości

cyjnych w centrum Europy, dysponującym idealnymi

bezpośrednich połączeń z Frankfurtu do Polski. Mi-

sąsiedztwie lotniska znajduje się punkt przecięcia

dostępnych dla muzyków – porywała mnie też Stara Opera, skyline Frankfurtu i heskie wina

połączeniami z całym światem i rocznie

asto targowe Poznań w regionie partnerskim Hesji,

wszystkich europejskich tras kołowych na

jabłkowe, których wcześniej nie znałem.“

odprawiającym około 2 mln ton ładunków i ponad

Wielkopolsce, jest oprócz Warszawy, Gdańska,

liniach północ-południe i wschód-zachód:

52 mln pasażerów. Do wszystkich ważnych celów

Wrocławia i Katowic jednym z sześciu celów pod

węzełautostradowy Frankfurt – najgęściej wykorzy-

można stąd dotrzeć kilka razy dziennie: to ponad 307

drugiej stronie Odry. Trzech innych przewoźników

stywany odcinek autostrady w Niemczech.

celów w 109 krajach, 4.690 bezpośrednich połączeń

oferuje przeloty do sąsiedniego kraju kilka razy

Podobnie imponująca jest statystyka głównego

tygodniowo z celami na całym świecie, centralny

tygodniowo z lotniska w Hahn. Ze swoimi prawie 200

dworca kolejowego we Frankfurcie nad Menem.

węzeł rozkładu lotów 129 linii lotniczych.

połączeniami tygodniowo z Frankfurtu do dużych

Ten obsługujący ponad 350.000 podróżnych dziennie

W Hesji żyje i pracuje ponad 40.000 obywateli

miast Polski metropolii Lufthansa oferuje więcej

dworzec jest największym dworcem kolejowym na

Polski, w tym około połowa w widłach Renu i Menu

przelotów między obydwoma krajami niż jakiekol-

kontynencie. Pociągi IntercityExpress docierają

(Rhein-Main-Region). Sąsiednie kraje i członkowie

wiek inne linie lotnicze.

stąd w ciągu niewielu godzin do większości

UE, Polska i Niemcy, są połączone siecią korzystny-

Megalotnisko we Frankfurcie nad Menem jest

ośrodków gospodarczych w Niemczech i Europie.

ch i szybkich połączeń, przeważnie lotniczych. Od

bezpośrednio połączone z siecią pociągów

Największe lotnisko i najbardziej uczęszczany dwor-

dnia przystąpienia Polski do UE ruch lotniczy notuje

ekspresowych IntercityExpress i europejską siecią

zec kolejowy w Europie kontynentalnej – idealnie

błyskawiczny wzrost liczby pasażerów. Lufthansa

ruchu pośpiesznego dzięki swojemu

zsynchronizowane połączenia lotnicze i kolejo-

i Polskie Linie Lotnicze LOT oferują codziennie 16

dworcowi kolejowemu. W bezpośrednim

we – centralna lokalizacja w punkcie przecięcia najważniejszych autostrad w Niemczech – wszędzie najbliżej jest z Hesji.

DANE I FAKTY – HESJA

kreatywnych i wszechstronnych zespołów symfonicznych w Niemczech. Wysokiej klasy

Zdjęcie tytułowe Członkowie zespołu Roksana Labecka, skrzypce, Bogusław Furtok, kontrabas

Stolica: Wiesbaden

Frankfurcie nad Menem

· 216 miliardów euro produktu krajowego brutto · 35 600 euro PKB w przeliczeniu na mieszkańca · 2 129 618 zatrudnionych · 325 banków w centrum finansowym Frankfurt

Targi we Frankfurcie nad Menem

· 578 000 m² powierzchni wystawowej spółki Messe Frankfurt,

trzecie pod względem wielkości targi świata

· 46 imprez targowych · 1.780.119 odwiedzających targi

Lotnisko Frankfurcie nad Menem

· 492.569 ruchów samolotów · 54.167.817 pasażerów · 2.190.461 ładunku (t)

Największe rzeki:

· Rhein (Ren), Main (Men), Weser (Wezyra), Neckar, Werra, Lahn, Fulda, Eder

Hesja graniczy z:

· Dolną Saksonią, Turyngią, Bawarią, Badenia-Wirtembergią, Nadrenią-Palatynatem

i Północną Nadrenią-Westfalią

o o o o o o o

Kompetenzzentrum HessenRohstoffe (HeRo) e.V.  Am Sande 20  D - 37213 Witzenhausen T. +49 (0) 5542-6003-350  Fax +49 (0) 5542-6003-358  info@hero-hessen.de  www.hero-hessen.de

Heskie Ministerstwo Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju

DOBRE ARGUMENTY NA KORZYŚC HESJI. MIĘDZYNARODOWA LOKALIZACJA W CENTRUM EUROPY

DB Systel

Fraport. The Airport Managers.

o o o o o o o

Kompetenzzentrum HessenRohstoffe (HeRo) e.V.  Am Sande 20  D - 37213 Witzenhausen T. +49 (0) 5542-6003-350  Fax +49 (0) 5542-6003-358  info@hero-hessen.de  www.hero-hessen.de

Heskie Ministerstwo Gospodarki, Komunikacji i Rozwoju

DOBRE ARGUMENTY NA KORZYŚC HESJI. MIĘDZYNARODOWA LOKALIZACJA W CENTRUM EUROPY

DB Systel

Fraport. The Airport Managers.