ZORGVERNIEUWING GEHANDICAPTENZORG LEIDT NIET TOT ZORGVERBETERING, TENZIJ … Tegen 2020 wil minister van Welzijn, Jo Vandeurzen, de sector van de “gehandicaptenzorg” grondig hertekenen. De LBC-NVK noemt het een echte herstructurering. Op 2 april 2010 keurde de Vlaamse regering de principes van de conceptnota “Perspectief 2020- een nieuw ondersteuningsbeleid voor personen met een handicap” goed. De baseline ervan is: “Zoveel mogelijk gewoon in de samenleving en zo weinig mogelijk uitzonderlijk en afzonderlijk.” In dit pamflet zou een uitgebreide studie van de nota ons te ver leiden en dus beperken wij ons hier tot de belangrijkste elementen:
• Het beleidsdomein van minister van Welzijn, Jo Vandeurzen en bij uitbreiding de hele maatschappij moet gericht zijn op inclusie. Mensen met een beperking worden niet als een aparte categorie behandeld; • Een nieuw en persoonsgebonden financieringssysteem moet toelaten dat de ondersteuning vanuit de netwerken vraaggestuurd wordt betaald. Nu worden voorzieningen gesubsidieerd op basis van het aanbod dat zij realiseren. De andere vorm van financiering is de grootste reorganisatie van de sector. • Een gedereguleerd kader moet de zorgaanbieders de mogelijkheid geven om flexibeler en meer zorg op maat te geven. • Tegen 2020 mogen mensen met een zware zorgnood niet meer op wachtlijsten belanden.
Maatschappelijk draagvlak De gebruikers, de voorzieningen, de werkgevers, de werknemers en de vakbonden worden in verschillende overlegfora betrokken bij de ingrijpende veranderingen. Minister Vandeurzen beseft dat hij niet alleen de sector moet mee hebben, maar dat een breed maatschappelijk draagvlak nodig is. Hoe kan een maatschappij inclusie realiseren als belangrijke domeinen zoals onderwijs, de arbeidsmarkt, gezinszorg, kinderopvang … niet kunnen volgen? Die sectoren moeten in elk geval ook voldoende middelen krijgen om daadwerkelijk hun diensten open te stellen en uit te breiden. Er zal ook meer beroep gedaan worden op de maatschappij omdat het perspectiefplan 2020 ook wil inzetten op mantelzorg en sociale netwerken. Wanneer de persoon met een handicap en zijn omgeving dit wensen en hiertoe in staat zijn, waarom niet? Maar wanneer men beroep doet op mantelzorg vanuit een besparingslogica en de verantwoordelijkheden naar het individu en zijn netwerk wil doorschuiven, haken wij af. De LBC-NVK blijft zijn verantwoordelijkheid in dat maatschappelijk debat nemen. We voegen er steeds aan toe dat de geplande vernieuwing niet “budgetneutraal” kan gebeuren. Zorg op maat aanbieden, flexibel werken, inclusie in alle domeinen realiseren, een groot deel van de wachtlijsten wegwerken… vraagt een belangrijke investering. Het gaat niet op om “meer te doen met dezelfde middelen”. Vroeg of laat betaalt iemand daar de prijs van:
• • • •
De De De De
werknemers die nu al gebukt gaan onder een steeds stijgende werkdruk? gebruikers die met hun persoonsgebonden financiering niet zullen rondkomen? gebruikers die niet als “dringende of zwaar zorgbehoevenden worden beschouwd? kwaliteit van de zorg?
Niet alleen “dé samenleving” moet bereid zijn om te investeren in de sector. De overheid moet de juiste politieke keuzes maken om de sector effectief te versterken en te verbeteren. De LBC-NVK is absolute voorstander van vernieuwing. De sector (voorzieningen, personeel en gebruiker) heeft recht op een hervorming die leidt tot een betere en kwaliteitsvolle zorg. En (kwaliteits)zorg kan uiteraard niet los gezien worden van de werkomstandigheden van het personeel.
Zorg op maat met voldoende personeel Om zorg op maat te kunnen bieden werd het zorgzwaarteinstrument (ZZI), een wetenschappelijk instrument, uitgewerkt om de nood aan zorg te kunnen meten. Dit instrument kent aan de persoon met een handicap een aantal punten toe waarmee de zorg kan georganiseerd worden. Het is een goede zaak dat de zorgnood wordt gemeten maar even essentieel is de vraag wie die zorg moet verlenen. De werknemers in de sector worden vandaag meer dan ooit geconfronteerd met een stijgende werkdruk. De ondersteuning moet steeds intensiever en flexibeler terwijl de zorg steeds complexer (meervoudige handicap) wordt. De vergrijzing van de doelgroep verhoogt de vraag naar intensieve en bijkomende verzorging. 2 jaar geleden heeft de sector tegen de personeelsstop van de jaren 1980 gestaakt. Dankzij onze acties kwamen er 500 jobs bij. Maar wat soms vergeten wordt, is dat bovenop de stijgende werkdruk, die historische personeelsstop een handicap van 2.200 te weinig jobs heeft veroorzaakt. Over een structurele onderbezetting gesproken. De zorgvernieuwing kan daarom niet op een ernstige manier gebeuren zonder oog te hebben voor voldoende personeel.
Deregulering. Wat met het personeelskader? Minder regels zouden werkgevers moeten toelaten om het personeel flexibeler in te zetten. In 2020 zou het bestaande personeelskader niet meer bestaan. Als er geen nieuw kader ontstaat, vrezen wij dat de werkdruk alleen maar zal stijgen. Kwalificatiebepalingen worden volledig open gelaten en komen onder druk. De werkgever kan dan immers vrij bepalen hoe hij het personeel zal inzetten: minder werkdruk door meer, maar lager geschoold personeel. Of andersom: meer gekwalificeerd personeel, maar dus minder personeel en meer werkdruk. Van eerder beloofde versterking van de personeelsomkadering is dan weinig sprake. Ook de verhoudingen tussen de beroepsgroepen en functiecategorieën worden volledig open gelaten. Ook dat kan spanningen veroorzaken. De LBC-NVK blijft pleiten voor een evenwichtig en een sectoraal afgesproken personeelskader. Dat is trouwens niet alleen in het belang van de werknemer maar zeker ook in het belang van de persoon met een handicap. Een (nieuw) sectoraal kader van personeelsnormering met een kader dat garanties biedt voor de kwalificaties van de functiegroepen en met duidelijkheid over de betrokkenheid van de vakbonden is absoluut noodzakelijk.
Garantie op vraaggestuurde zorg en versterking basisaanbod De LBC-NVK gaat helemaal akkoord dat de geleverde ondersteuning moet aansluiten bij de zorgvraag van de persoon met een handicap. Maar het clichébeeld dat vandaag de aanbodgestuurde zorg op maat van het gemiddelde voornamelijk georganiseerd wordt met het oog op het “werkcomfort” van het begeleidend personeel en de voorziening is niet correct. Overstappen naar een vraaggestuurd zorglandschap moet gebeuren met aandacht voor de werkomstandigheden van het begeleidend (en ander) personeel. Vraaggestuurde zorg moet en kan perfect naast een goed uitgebouwde basisaanbod. Want niet elke persoon met een handicap wil of is in staat om de regie over zijn eigen zorg te organiseren. De vraag naar een “gewone” plaats in een collectieve voorziening zal blijven bestaan. De zorggarantie mag bovendien niet beperkt worden tot de zwaarst zorgbehoevenden. Het zou moreel en maatschappelijk onverantwoord zijn om te wachten tot een minder zware zorgvraag hoogdringend én zwaar zou worden.
Persoonsvolgende financiering Vraaggestuurde zorg wordt in de zorgvernieuwing gerealiseerd met een persoonsvolgende financiering waarbij de persoon met een handicap zijn zorg betaald hetzij met cash hetzij met een voucher. De LBC-NVK zal dit systeem van financiering heel kritisch opvolgen. Als vakbond zijn we ook bekommerd om de gebruiker. Een persoonsvolgende financiering mag er niet toe leiden dat een “sterke” gebruikers meer kans op zorg en hulp zou hebben en dat “zwakkere” gebruikers uit de boot zullen vallen. Evenmin mag de nieuwe financiering leiden tot werkonzekerheid voor het personeel. Daarnaast is de huidige werkdruk voor een groot deel van het personeel al zo groot dat een hogere flexibiliteit onmogelijk is zonder bijkomend personeel en zonder correcte een verloning van onregelmatige prestaties. Wij zullen er in elk geval op toezien dat de financiering van onze sector voldoende is om kwaliteitsvol te blijven.
%.............................................................................................................................................................................................................................. Samen met een sterke en actie vakbond opkomen voor de werknemers in de zorg? Ik blijf niet aan de zijlijn staan en sluit me graag aan bij de LBC-NBK! Naam: Adres: Tewerkstellingsplaats en sector: Rijksregisternummer: Mailadres: Ik kan rekenen op de informatie, dienstverlening en ondersteuning van de LBC-NVK. Datum en handtekening, STROOKJE terugbezorgen aan de LBC-NVK syndicaal afgevaardigde op je werk, of terugzenden naar onderstaan adres. Je kan ook online aansluiten. Wij respecteren de wet tot bescherming van de persoonelijke levenssfeer / recht op inzage en correctie van de bewaarde informatie. V.u. Fatiha Dahmani, Pletinckxstraat 19, 1000 Brussel - niet op de openbare weg gooien a.u.b.