Poznaję i tworzę Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu proponuje nauczycielom i uczniom klas IV-VI szkół podstawowych w województwie kujawskopomorskim udział w Programie Edukacji Artystycznej Poznaję i tworzę. Program Edukacji Artystycznej Poznaję i tworzę jest przygotowaną w gronie instruktorów Ośrodka propozycją zajęć adresowanych do uczniów klas IV-VI szkół podstawowych. Tematy i scenariusze zajęć zostały opracowane z uwzględnieniem podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych na II etapie edukacyjnym. Celem zajęć jest zapoznanie uczniów z wybranymi zagadnieniami z obszaru sztuki słowa, teatru, tańca, muzyki oraz komunikacji, a także interdyscyplinarnych działań artystycznych. Zajęcia mają charakter warsztatowy. Kształtują twórcze postawy uczniów, wyzwalają ich kreatywność, przygotowują do czynnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Zajęcia, które prowadzą instruktorzy Ośrodka – dzieląc się swoimi umiejętnościami, wiedzą i pasją – służą wzbogacaniu wiedzy dzieci o kulturze, a także rozwijaniu ich kompetencji. Sposób prowadzenia zajęć zawsze jest dostosowany do wieku, doświadczeń i zainteresowań uczniów! Poszczególne zajęcia trwają dwie godziny lekcyjne – ok. 1,5 godziny. Możliwa jest krótka przerwa. Konstrukcja Programu jest modułowa, więc można dowolnie wybierać poszczególne propozycje, można je dowolnie łączyć. W poszczególnych zajęciach może uczestniczyć nie więcej niż 30 uczniów. Zajęcia mogą odbywać się w siedzibie Ośrodka w Toruniu – wówczas uczniowie przyjeżdżają do Torunia. Mogą odbywać się w szkołach – wówczas instruktorzy Ośrodka przyjeżdżają do szkoły. Zajęcia mogą odbywać się zarówno w dni nauki szkolnej, jak i w soboty. Jednego dnia uczniowie mogą uczestniczyć w jednych, dwóch lub trzech zajęciach. Zajęcia są odpłatne. Koszt półtoragodzinnego spotkania wynosi 100 zł. Jeśli zajęcia odbywają się poza Ośrodkiem, szkoła pokrywa koszt dojazdu instruktorów.
Program będzie realizowany we współdziałaniu Ośrodka i szkół, a także samorządów, placówek kultury, organizacji pozarządowych, na przykład w ramach wspólnych przedsięwzięć projektowych czy organizacyjnych. Zajęcia – od drugiego semestru roku szkolnego 2013/2014 – będą prowadzili Alicja Usowicz, Marta Zawadzka, Erwin Regosz, Krystian Wieczyński i inni instruktorzy. Szczegółowe i aktualne informacje o Programie (propozycje zajęć będą rozwijane i rozszerzane o nowe zagadnienia), o osobach prowadzących zajęcia znajdują się na stronie internetowej Ośrodka: www.woak.torun.pl. W sprawach zajęć w ramach Programu Poznaję i tworzę należy kontaktować się z Działem Edukacji Artystycznej Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury w Toruniu: tel. 56 65 22 755, 56 65 22 027; e-mail: woak@woak.torun.pl. Jerzy Rochowiak Dyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury w Toruniu
Temat
Piosenka jest dobra na wszystko?
Cele Uczniowie zapoznają się z podstawowymi pojęciami związanymi z piosenką jako konstrukcją muzyczno-literacką – utworem łączącym muzykę i tekst. Uczniowie poznają wybrane pojęcia z dziedziny muzyki: melodia jako jeden z najważniejszych elementów piosenki, tonacja, rytm, rodzaj interwałów, długości dźwięków, dynamika i harmonia będąca dźwiękową szatą utworu, rodzaje melodii: wokalna, instrumentalna, pojęcie meliki jako szeregu dźwięków niepowiązanych stałym czasem trwania. Zapoznają się z pojęciami gustu i panoramy muzycznej.
Przebieg zajęć Uczniowie podczas pogadanki otrzymają odpowiedzi na pytania dotyczące piosenki. Kiedy piosenka powstała i skąd się wywodzi? Jacy są najbardziej uznani polscy i światowi twórcy piosenek? Od czego zależy nastrój piosenki? Co sprawia, że mamy ulubione piosenki, które towarzyszą nam przez całe życie, że mamy ulubionych piosenkarzy, piosenkarki? Co sprawia, że wśród nowych piosenek jedne nam się podobają, inne nie? Uczniowie nauczą się prostej piosenki z tercjowym dwugłosem w różnych rytmach i stylach wykonawczych – bel canto, rock, rap, blues. W krótkim treningu twórczym uczniowie określą podstawowe zasady tworzenia piosenki (szlagwort, riff, wyrazista rozpoznawalna fraza). Zwieńczeniem zajęć będzie wspólne skomponowanie melodii i napisanie krótkiego tekstu - hymnu klasy.
Metody Wykład, pogadanka heurystyczna, ćwiczenia, praca twórcza.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą nazywali elementy utworu literacko-muzycznego. Dowiedzą się jak piosenka jest skonstruowana i jak powstaje. Będą umieli uzasadniać swoje wybory muzyczne, poszerzą swoją panoramę muzyczną. Opracował i zajęcia prowadzi Erwin Regosz.
Temat
Rytmy świata
Cele Uczniowie zapoznają się z pojęciem rytmu, jego znaczeniem w życiu człowieka, zmianami rytmu, rodzajami rytmu: rytmem biologicznym, rytmem pór roku skorelowanym z wędrówką Ziemi wokół Słońca, rytmem dobowym związanym z ruchem obrotowym Ziemi, rytmem miesięcznym, rocznym, rytmem drgania strun głosowych (uczniowie dowiedzą się, że aby wydobyć dźwięk określonej wysokości, struny głosowe muszą drgać ze stałą częstotliwością). Uczniowie ugruntują pojęcie i znaczenie rytmu w muzyce (porządkowanie relacji czasowych między dźwiękami, tempo, metrum parzyste i nieparzyste, podstawowe podziały – 2/4 i 3/4).
Przebieg zajęć Poszczególnym uczniom zostaną przydzielone instrumenty perkusyjne lub melodyczne. Uczniowie pracując w podziale na grupy i w oparciu o wskazówki osoby prowadzącej zajęcia nauczą się wystukiwać i grać określone podziały rytmiczne. Podczas zajęć zostanie wykorzystany unikatowy, pochodzący z Litwy, zbiór utworów rytmicznych granych na instrumentach zwanych skuducze. Niektóre z tych utworów posłużą jako zadania rytmiczne dla poszczególnym uczniów i grup uczniów.
Metody Rozmowa i ćwiczenia. Wykorzystana zostanie hinduska metoda nauki rytmiki Na-Ta-Ka.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą rozpoznawali rytm, wskazywali podziały rytmiczne, określą znaczenie rytmu w przyrodzie i krajobrazie, w życiu codziennym i działaniach człowieka. Opracował i zajęcia prowadzi Erwin Regosz.
Temat
Co słychać? – czyli pouczające zabawy z dźwiękiem
Cele Uczniowie rozwiną umiejętność słuchania i rozpoznawania swojego dźwiękowego otoczenia oraz poprawnej artykulacji. Zapoznają się z funkcjonowaniem aparatu głosowego oraz sposobami jego wykorzystywania.
Przebieg zajęć Co słychać? Odpowiadając na to pytanie uczniowie zidentyfikują i zróżnicują dźwięki w bliższym i dalszym otoczeniu. Określą barwę, wysokość, rejestr głosu kolegów i koleżanek. Dowiedzą się jak powstaje dźwięk. Znajdą odpowiedź na pytanie czy można przełożyć dźwięk na obraz. Poznają mechanizmy artykulacji. Podczas zabaw z dźwiękiem – deszcz dźwięków, szukanie „swojego” dźwięku, paleta barw, wysyłanie dźwiękowych widokówek, szukanie i stosowanie optymalnej średnicy głosu, moje ciało jest instrumentem – poznają istotę i rolę rezonatorów w ludzkim ciele oraz sposoby ich wykorzystania w skutecznej komunikacji werbalnej.
Metody Wykład, ćwiczenia, autoprezentacja. Według R. Murraya Schafera: dźwiękowy krajobraz; poznaj dźwięk – 100 ćwiczeń w słuchaniu dźwięków. Słuchanie peryferyjne i ukierunkowane.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie dowiedzą się jak skutecznie i ekonomicznie funkcjonować dźwiękowo we współczesnym, coraz głośniejszym świecie. Zdobędą świadomość dźwiękowego otoczenia – w rodzinie, grupie rówieśniczej, szkole, mieście, wsi. Będą znali rodzaj melodii języka, którym na co dzień się posługują. Udoskonalą umiejętności komunikacyjne. Opracował i zajęcia prowadzi Erwin Regosz.
Temat
Szkolna orkiestra – czyli muzykowanie dla każdego
Cele Uczniowie udoskonalą harmonijne – nie tylko muzyczne – zachowania społeczne, zwłaszcza komunikacyjne, w obrębie szkoły, a więc jednego z najważniejszych miejsc, w których takie zachowania i wzorce się tworzą. Udoskonalą ruchową i dźwiękową ekspresję.
Przebieg zajęć Uczniowie będą wspólnie muzykowali na przedmiotach umożliwiających wydobywanie różnorakich dźwięków; mogą to być łyżki, garnki, grzebień, drewienka, długopisy, piórniki, ławki szkolne, ściany, drzwi, podłoga, okna, itp. Będą wykorzystywali ciało i aparat głosowy – odkrywając i określając indywidualne wzorce artykulacyjne, gestykulacyjne, mimiczne i – jeśli to okazałoby się potrzebne – korygowali je. Będą ćwiczyli sposoby werbalnego reagowania na sygnały komunikacyjne płynące z otoczenia.
Metody Wykład, pokaz, ćwiczenia, wspólne muzykowanie.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą umieli wystukiwać rytm, skutecznie, w sposób otwarty i harmonijny porozumiewać się z innymi. Opracował i zajęcia prowadzi Erwin Regosz.
Temat
Jak opowiadać ruchem? – cykl spotkań
Cele Uczniowie nauczą się tworzenia opowieści ruchowej: etiudy tanecznej, widowiska tanecznego, performansu. Celem zajęć jest również uwrażliwienie uczniów na ruch ciała jako przekaźnika treści, narzędzia komunikacji.
Przebieg zajęć Zajęcia będą ujęte w cykl sześciu półtoragodzinnych spotkań. Będą miały charakter ćwiczeń taneczno-ruchowych. Uczniowie będą tworzyli etiudy ruchowe na zadany temat. Efektem cyklu zajęć będzie przygotowana przez uczniów choreografia – opowieść ruchowa na temat ich przeżyć. Uczniowie wezmą udział w projektowaniu i przygotowaniu scenografii i kostiumów. Stworzona przez uczniów opowieść ruchowa zostanie zaprezentowana na zakończenie całego cyklu spotkań. Uczniowie będą ćwiczyli: prezentację ciała, ruch, uruchamianie wszystkich zmysłów w wypowiedzi teatralnej, „dialog ruchowy” – komunikat pozawerbalny.
Metody Ćwiczenia rozwijające kreatywność i wyobraźnię, praca twórcza.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie zyskają świadomość różnych rodzajów wypowiedzi scenicznej, będą rozumieli („czytali”) język ruchowy, konstruowali taneczną wypowiedź sceniczną, rozwiną wrażliwość na pozawerbalne sposoby wypowiedzi artystycznej, poznają rolę i znaczenie przestrzeni, czasu, rytmu, gestu, rekwizytu, scenografii, kostiumu w tańcu. Zajęcia mogą odbywać się w dużej ciepłej sali z czystą podłogą i nagłośnieniem. Opracowała i zajęcia prowadzi Marta Zawadzka.
Temat
Improwizacja w tańcu
Cele Uczniowie zapoznają się z improwizacją jako metodą tworzenia etiud – a także spektakli – tanecznych i teatralnych. Podczas zajęć uczniowie poznają różne sposoby improwizowania w tańcu. Przekonają się, że improwizacja jest swobodnym procesem twórczym, jednak aby ją stosować, konieczne jest określenie ram, w których można tworzyć ruch. Uczniowie poznają sposoby tworzenia choreografii poprzez obserwację i dokonywanie wyboru materiału ruchowego (propozycji ruchu).
Przebieg zajęć Podczas zajęć uczniowie poznają sposoby tworzenia ruchu poprzez improwizację: w ruchu poszczególnych części ciała, w różnych jakościach ruchu (w różnym rytmie, tempie, z różną artykulacją, dynamiką), na podstawie aleatorycznych partytur, poprzez kontrast – szukanie kontrastu do ruchu partnera, do muzyki, do przestrzeni, poprzez uzupełnianie ruchu innych – współpracę w grupie, improwizowanie ruchem, głosem, z rekwizytem.
Metody Ćwiczenia taneczno-ruchowe.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą rozpoznawali sposoby tworzenia ruchu poprzez improwizację, tworzyli kompozycje przestrzenno-ruchowe. Rozwiną umiejętność twórczej współpracy w grupie. Ukształtują wrażliwość na estetykę obrazu choreograficznego. Zajęcia mogą odbywać się w dużej ciepłej sali z czystą podłogą i nagłośnieniem. Opracowała i zajęcia prowadzi Marta Zawadzka.
Temat
Taniec współczesny
Cele Uczniowie poznają specyfikę technik tańca współczesnego, ruch sceniczny jako podstawowy język wypowiedzi w teatrze tańca. Zajęcia będą służyły uwrażliwieniu na różnice między formami scenicznymi, np. spektaklem dramatycznym, pantomimą, baletem, performansem. Celem zajęć jest również przygotowanie dzieci do odbioru spektaklu tanecznego, w szczególności spektaklu teatru tańca.
Przebieg zajęć Podczas zajęć uczniowie poznają podstawy technik tańca współczesnego, m.in. techniki modern Marthy Graham, José Limóna, Merce’a Cunninghama, tańca fizycznego. Poznają podstawowe zagadnienia choreologii i wiedzy o ruchu człowieka wg Rudolfa Labana. Obejrzą materiały filmowe i fotograficzne. Następnie wspólnie z osobą prowadzącą zajęcia dokonają ich analizy – określą podstawowe cechy oraz wskażą różnice między zaprezentowanymi technikami oraz gatunkami tanecznymi, które już znają. Podczas ćwiczeń uczniowie nauczą się konstruowania prostych etiud w oparciu o techniki tańca współczesnego. Uczniowie zapoznają się także z elementami i właściwościami spektaklu teatru tańca: tematyka spektaklu, formowania ruchu – technika tańca, kompozycja taneczna – choreografia, muzyka, scenografia, kostiumy, miejsce prezentacji.
Metody Dyskusja, rozmowa kierowana, prezentacja fotograficzna i filmowa, ćwiczenia taneczno-ruchowe (z muzyką). Zajęcia będą lekcją tańca, podczas której osoba prowadząca nauczy wykonywania ćwiczeń – będzie przekazywała podstawowe informacje, demonstrowała sposób wykonywania zadań i korygowała pracę dzieci.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą znali cechy i techniki tańca współczesnego, będą wskazywali różnice między technikami tańca. Będą przygotowani do odbioru spektaklu tanecznego, będą nazywali jego elementy i określali sposób prowadzenia narracji w spektaklu teatru tańca. Zajęcia mogą odbywać się w dużej ciepłej sali z czystą podłogą i nagłośnieniem. Niezbędne jest zapewnienie możliwości odtworzenia filmów – ekranu multimedialnego lub tv-video.
Opracowała i zajęcia prowadzi Marta Zawadzka.
Temat
Jestem aktorem: gram.
Od gestu, ruchu i słowa do etiudy scenicznej
Cele Uczniowie zapoznają się z podstawową wiedzą o mimice, gestyce, prawidłowej wymowie – emisji, impostacji, dykcji oraz interpretacji tekstu. Uczniowie będą poznawali również strukturę etiudy scenicznej: wstęp – rozwinięcie – zakończenie. Zajęcia przybliżą uczniom zawód aktora, pozwolą zrozumieć istotę kreacji scenicznej.
Przebieg zajęć Uczniowie w oparciu o przykłady prezentowane przez osobę prowadzącą zajęcia zdefiniują pojęcia mimiki, gestu, ruchu, struktury etiudy scenicznej. W dalszej części zajęć podczas ćwiczeń aktorskich oraz zabaw zyskają świadomość ciała w ruchu, w przestrzeni. W ostatniej części zajęć uczniowie, tworząc za pomocą gestu, ruchu, słowa metafory teatralne, poznają zasady tworzenia etiudy scenicznej. Podejmą również próbę stworzenia fabuły – i etiudy.
Metody Rozmowa, prezentacja, ćwiczenia aktorskie grupowe i indywidualne, praca twórcza.
Osiągnięte umiejętności: Uczniowie będą definiowali pojęcia gestu, mimiki, ruchu scenicznego, prawidłowo artykułowali słowa i zdania, rozpoznawali elementy etiudy scenicznej. Opracował i zajęcia prowadzi Krystian Wieczyński.
Temat
Od pomysłu do małej formy scenicznej
Cele Uczniowie poznają zasady komponowania małej formy teatralnej, a więc prawidła dramaturgii teatralnej. Poszerzą rozumienie wybranych pojęć z dziedziny teatru, takich jak: aktor, widz, przedstawienie i fikcja teatralna, rola i gra aktorska, postać sceniczna – bohater przedstawienia, akcja (jej zawiązanie, rozwinięcie, rozwiązanie), konflikt.
Przebieg zajęć W pierwszej części uczniowie, rozmawiając z osobą prowadzącą zajęcia, zdefiniują pojęcia i terminy z dziedziny teatru istotne dla dramaturgii i kompozycji spektaklu. W drugiej części zajęć uczniowie będą tworzyli małą formę teatralną: poszukiwali tematu – pomysłu na kameralne przedstawienie, następnie w toku ćwiczeń rozwijali go. Będą zarysowywali charaktery postaci, opracowywali początek przedstawienia, rozwijali jego akcję i opracowywali zakończenie. Podczas zajęć uczniowie stworzą własną małą formę sceniczną, w której sami zagrają wymyślone postacie.
Metody Rozmowa, mini-wykład, indywidualne i grupowe ćwiczeń teatralne.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą posługiwali się pojęciem małej formy scenicznej oraz innymi terminami z dziedziny teatru, wskazywali i nazywali cechy charakteryzujące postać sceniczną, konstruowali akcję małej formy scenicznej, odróżniali rzeczywistość od fikcji artystycznej. Opracował Jerzy Rochowiak.
Temat
Przybornik teatralny
Cele Uczniowie poznają podstawowe pojęcia związane z teatrem: dramat (tekst sceniczny, sztuka teatralna), aktor, widz, przedstawienie, fikcja świata przedstawionego, widowisko sceniczne (spektakl), scena (jako miejsce gry i jako część spektaklu), kulisy, rola i gra aktorska, postać sceniczna – bohater przedstawienia, akcja (jako ciąg zdarzeń scenicznych), konflikt, inscenizacja, reżyseria, plastyka teatralna (scenografia, dekoracje, kostiumy, charakteryzacja, rekwizyty), oświetlenie, dźwięk (muzyka) w przedstawieniu. Zajęcia przygotują uczniów do oglądania spektakli teatralnych.
Przebieg zajęć W pierwszej części uczniowie przeczytają krótki tekst sceniczny, omówią go i zinterpretują, określą jego konstrukcję dramaturgiczną, scharakteryzują postacie. W dalszej części zajęć uczniowie będą szukali pomysłów na pokazanie utworu na szkolnej scenie. Wykorzystując swoje pomysły uczniowie pod reżyserskim kierunkiem osoby prowadzącej zajęcia będą pracowali nad przedstawieniem. Rozwijając swoje pomysły uczniowie będą kreowali postacie, tworzyli sytuacje sceniczne – nazywając swoje działania i poszczególne elementy widowiska teatralnego, a więc definiując podstawowe pojęcia z dziedziny teatru. W ostatniej części zajęć uczniowie zdefiniują pojęcie teatru, ugruntowując podstawową formułę: teatr to aktor i widz.
Metody Mini-wykład, pogadanka heurystyczna, ćwiczenia sceniczne, praca twórcza.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą definiowali pojęcie teatru, posługiwali się podstawowymi pojęciami z dziedziny teatru, analizowali utwór sceniczny, charakteryzowali postacie sceniczne, tworzyli sytuacje sceniczne. Opracował Jerzy Rochowiak.
Temat
Improwizacja w teatrze
Cele Uczniowie zapoznają się z problematyką improwizacji w teatrze. Poznają zasady improwizacji teatralnej solo i w grupie, a także z rekwizytem i z towarzyszeniem muzyki. Uczniowie dowiedzą się jaka jest różnica między improwizacją w teatrze a teatrem improwizowanym (impro). Zajęcia przybliżą uczniom pojęcia: improwizacja w teatrze, etiuda, teatr impro.
Przebieg zajęć: Uczniowie w oparciu o prezentacje zdefiniują pojęcia improwizacji w sztuce oraz zasad klasycznej struktury dramaturgicznej (wstęp – rozwinięcie – zakończenie). Podczas ćwiczeń scenicznych poznają improwizację solo, w grupie, z rekwizytem i muzyką. Następnie podczas zabaw teatralnych będą poznawali teatr impro. W ostatniej części zajęć uczniowie podejmą próby tworzenia improwizowanej fabuły – etiudy scenicznej.
Metody: Pogadanka, prezentacja przykładów, grupowe i indywidualne ćwiczenia i zabawy aktorskie.
Osiągnięte umiejętności: Uczniowie będą definiowali pojęcia improwizacji i teatru improwizowanego, posługiwali się pojęciem teatru impro, improwizowali na zadany temat, tworzyli improwizowane fabuły. Opracował i zajęcia prowadzi Krystian Wieczyński.
Temat
Głosowa interpretacja poezji i prozy
Cele Uczniowie poszerzą umiejętność głosowego wygłaszania – interpretowania tekstów napisanych wierszem i prozą, a także udoskonalą prawidłową artykulację. Zapoznają się z możliwościami wykorzystywania głosu dla przedstawienia tekstu w sposób umożliwiający odkrywanie przed słuchaczami jego treści, zawartych w nim myśli i uczuć. Zajęcia rozwiną kreatywność uczniów.
Przebieg zajęć Uczniowie zostaną zapoznani z możliwościami interpretacji tekstu, przedstawienia zawartych w nim myśli i uczuć za pomocą głosu i pozawerbalnych środków wypowiedzi, takich jak mimika, gest, postawa ciała. Każdy uczeń przeczyta po cichu utwór prozą i wierszem. Wspólnie z osobą prowadzącą zajęcia uczniowie omówią teksty – dokonają ich analizy – odczytają znaczenia. Zinterpretują utwór. Uczniowie wykonają ćwiczenia służące przygotowaniu narządów mowy do głośnego czytania. Będą głośno czytali utwory – intonując tekst zgodnie z jego zapisem i treścią, dbając o swobodę i precyzję artykulacji, melodyjność, o prawidłowe akcentowanie wyrazów i zdań, pauzy, stopniowanie siły głosu, różnicowanie tempa czytania. Każdy z uczniów przedstawi własną – indywidualną – interpretację utworu: prozy lub wiersza. Na zakończenie zajęć uczniowie przeczytają jeden z utworów wspólnie – z podziałem na role.
Metody Analiza tekstu literackiego, pogadanka heurystyczna, głośne czytanie.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą interpretowali – przedstawiali utwór literacki werbalnie i z wykorzystaniem środków pozawerbalnych, odczytywali znaczenia, rozpoznawali cechy tekstu prozą i wierszem (wers, zwrotka, rytm, rym), precyzyjnie artykułowali słowa i zdania. Będą przedstawiali własną głosową interpretację utworu. Opracował Jerzy Rochowiak.
Temat
Teatr jako sztuka dialogu
Cele Uczniowie zapoznają się z dialogiem jako podstawowym sposobem komunikowania się postaci w utworze dramatycznym – i w przedstawieniu teatralnym, a więc z podstawami dramaturgii teatralnej. Poznają funkcje dialogu w dramacie: charakteryzowanie (określanie) mówiących postaci i relacji między nimi, rozwijanie akcji (jako ciągu zdarzeń scenicznych), informowanie o świecie przedstawianym, o zdarzeniach, które nie są bezpośrednio pokazywane w dramacie – na scenie. Dowiedzą się jaki wpływ ma dialog na napięcie dramaturgiczne i nastrój przedstawienia. Uczniowie uświadomią sobie, że dialog sceniczny, składający się z wypowiedzi i odpowiedzi, to nie tylko słowa i zdania, ale także sposób ich wypowiadania: przekonają się, że od tego jak postacie – aktorzy – rozmawiają, zależy znaczenie tego, co mówią. Dowiedzą się jaką rolę w dialogu scenicznym pełnią: rytm, tempo, intonacja, głośność, usytuowanie aktora na scenie, mówienie w pozycji stojącej i w ruchu… Dowiedzą się jak dialog można zastąpić działaniem scenicznym lub… milczeniem. Uczniowie poznają odmiany dialogu w utworze dramatycznym: gdy rozmówcy są przeciwnikami (dialog dyskusyjny), gdy na kształt dialogu ma wpływ sytuacja sceniczna (sytuacyjny), gdy rozmówcy nie są przeciwnikami (konwersacyjny) i gdy wypowiadane kwestie nie służą porozumieniu rozmówców (pozorny).
Przebieg zajęć Uczniowie podczas rozmowy z osobą prowadzącą będą określali funkcje dialogu scenicznego, a następnie podczas ćwiczeń aktorskich będą poznawali sposoby dialogowania na scenie – odmiany dialogu. Zarówno podczas rozmowy, jak i ćwiczeń uczniowie będą odpowiadali na pytanie: dlaczego dialog jest istotą, esencją teatru.
Metody Pogadanka heurystyczna, mini-wykład, ćwiczenia aktorskie.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą definiowali pojęcie dialogu, znali jego odmiany, wskazywali jego funkcję w utworze dramatycznym oraz widowisku teatralnym, wykorzystywali umiejętność dialogowania w codziennej komunikacji. Opracował Jerzy Rochowiak.
Temat
Autoprezentacja – twój dźwiękowy wizerunek
Cele Uczniowie odkryją i wykreują wzorce komunikacyjne oraz nauczą się tworzenia i wykorzystywania świadomych zachowań głosowych w powiązaniu ze sprzyjającą im mimiką i gestem. Dzięki temu będą kształtowali skuteczne, pozbawione agresji relacje z innymi oraz umiejętności prowadzenia dialogu.
Przebieg zajęć Podczas rozmowy z osobą prowadzącą zajęcia oraz ćwiczeń uczniowie będą poznawali wzorce oddechowe, artykulacyjne i mimiczne. Dowiedzą się czym jest zwierciadło oddechowe, artykulacyjne i mimiczne. Poznają rolę przepony w procesie oddychania i artykulacji. Nauczą się otwierania samogłosek, określania „rozmiaru” sylab, rozróżniania akcentów wyrazowych i zdaniowych, posługiwania się transakcentacją, gestyką. Będą ćwiczyli intonację, prawidłową artykulację, dykcję, uczyli się świadomego używania rejestrów i związanych z nimi rezonatorów głosowych. Poznają pojęcie średnicy głosu i nauczą się poprawnego jej stosowania. Nauczą się opanowywania tremy. Umiejętności zdobyte podczas zajęć zastosują w swobodnej, indywidualnej autoprezentacji.
Metody Wykład, ćwiczenia indywidualne i grupowe, rozmowa kierowana.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą rozróżniali „zachowania” głosowe, wyraźnie artykułowali słowa i zdania, wykorzystując głos, skutecznie komunikowali się z innymi, radzili sobie z tremą dokonywali autoprezentacji. Opracował i zajęcia prowadzi Erwin Regosz.
Temat
Skuteczne porozumiewanie się
Cele Uczniowie zapoznają się z procesem komunikowania, poznają bariery i przeszkody, które mogą go zakłócić lub uniemożliwić. Dowiedzą się co sprawia, że jedne osoby postrzegamy pozytywnie, inne zaś wzbudzają w nas niechęć lub stwarzają dystans. Uczestnicy poznają poziomy komunikowania (monolog, pogawędka, dialog, relacjonowanie faktów, wypowiadanie opinii, dzielenie się uczuciami), formy porozumiewania (werbalna–niewerbalna, ustna–pisemna, bezpośrednia–pośrednia), funkcje komunikowania w życiu człowieka.
Przebieg zajęć Uczniowie będą poznawali podstawowe pojęcia związane z procesem komunikowania, dowiedzą się jak przebiega porozumiewanie się w gronie dwóch osób i w grupie. Będą określali różnice między monologiem, dialogiem i wielogłosem. Będą ćwiczyli konstruowanie wypowiedzi, dostosowując je do poziomów komunikowania i oczekiwań uczestników procesu komunikacji. Poprzez ćwiczenia indywidualne i grupowe będą poznawali różnice w formach komunikowania i elementy wpływające na jakość przekazu (brzmienie głosu, mimika, motoryka ciała, ubiór, gesty, postawa, kontakt wzrokowy, odległość od rozmówcy). Na koniec zajęć uczniowie zdefiniują podstawowe pojęcia dotyczące procesu komunikacji.
Metody Zabawy aktywizujące, ćwiczenia indywidualne i grupowe, mini-wykład, metoda sytuacyjna.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie opanują podstawy wiedzy o poziomach, formach i funkcjach komunikacji, udoskonalą umiejętność skutecznego porozumiewania się i posługiwania mową ojczystą jako narzędziem komunikacji. Będą stosowali werbalne i niewerbalne środki komunikacji, wskazywali różnice między monologiem, dialogiem i wielogłosem, odczytywali komunikaty pośrednie. Opracowała i zajęcia prowadzi Alicja Usowicz.
Temat
Mówię, słucham, dyskutuję
Cele Uczniowie udoskonalą sposoby komunikowania się z innymi ludźmi, umiejętności sprawnego wypowiadania się, świadomego posługiwania się różnymi komunikatami językowymi oraz niewerbalnymi. Dowiedzą się jak mówić, by inni słuchali i jak mówić, by być rozumianym. Poznają również zasady i formy dyskutowania na różne tematy, a także czynniki wpływające na proces komunikacji.
Przebieg zajęć W pierwszej części uczniowie wraz z prowadzącą zajęcia podejmą próbę określenia własnych wzorców komunikacyjnych poprzez ćwiczenia umożliwiające przekazywanie określonych treści, wyrażanie uczuć. Dzięki inscenizowanym sytuacjom dowiedzą się jak precyzyjnie konstruować wypowiedzi, by zainteresować słuchaczy i być właściwie zrozumianym oraz poznają bariery komunikacyjne (osądzanie, decydowanie za innych, uciekanie od cudzych problemów) i różnice między aktywnym i biernym słuchaniem. W drugiej części podczas ćwiczeń uczniowie będą doskonalili umiejętności dyskutowania z wykorzystaniem prostych metod porządkujących i ułatwiających wymianę myśli i argumentów.
Metody Zabawy aktywizujące, scenki inscenizowane, ćwiczenia indywidualne i grupowe, mini wykład, pogadanka.
Osiągnięte umiejętności Uczniowie będą stosowali zasady obowiązujące podczas rozmowy i dyskusji, precyzyjnie formułowali myśli, posługiwali się argumentami. Będą znali zasady i sposoby społecznej komunikacji oraz rozwiną umiejętności komunikowania się za pomocą środków werbalnych i niewerbalnych. Będą umieli tworzyć właściwe relacje międzyludzkie. Opracowała i zajęcia prowadzi Alicja Usowicz.
Szanowni Państwo! Edukacja kulturalna – edukacja artystyczna w ostatnich latach zyskała w pracy instytucji kultury oraz szkół należną jej rangę. Przed bez mała osiemdziesięciu laty Lucjusz Komarnicki pisał, że dorosły dziecku zamiast rozkoszy tworzenia podsuwa rozkosz poznawania. Ale jakże często udaje się tylko wytępić jedną, a nie udaje się zaszczepić drugiej. A przecież można łączyć radość tworzenia i radość poznawania. Uczniowie mogą poznawać, tworząc. Temu służą każde zajęcia Programu Edukacji Artystycznej Poznaję i tworzę, który dla uczniów klas IV-VI szkół podstawowych przygotowują i realizują instruktorzy Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury w Toruniu. Podczas tych zajęć uczniowie będą wzbogacali wiedzę o kulturze, rozwijając swoją ciekawość świata. Będą tę ciekawość zaspokajali, tworząc małe formy muzyczne, taneczne, teatralne i inne. Przekonają się, że twórczo można także się porozumiewać… Program Poznaję i tworzę jest propozycją współdziałania instytucji kultury – Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury – i szkół. Chciałbym, by proponowane w ramach Programu zajęcia wspierały szkoły w przygotowywaniu uczniów do udziału w życiu kulturalnym, w kształtowaniu ich postaw twórczych. Umiejętności, które uczniowie osiągną poprzez udział w zajęciach będą im przydatne w codziennym życiu, w urzeczywistnianiu marzeń i planów. Bezcenne są przecież umiejętność przezwyciężania onieśmielenia, pięknego mówienia, takiego, by słuchający usłyszał co chce się mu powiedzieć, wymieniania poglądów, a wreszcie naturalnej ekspresji… Podczas zajęć uczniowie będą uczyli się jak występować przed innymi. Będą uczyli się kreowania form artystycznych. Owszem, zajęcia będą lekcjami, ale – mam nadzieję – będą to lekcje niezwykłe, lekcje – artystyczno-edukacyjne zdarzenia, twórcze przygody… Program Poznaję i tworzę nawiązuje do dotychczasowych działań Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury w Toruniu, m.in. Programu Edukacji Kulturalnej Uczniów z Małych Miejscowości, warsztatów, konsultacji instruktorskich… Jest jednak propozycją nową, dopiero inicjowaną. Szkoły mogą umawiać się z Ośrodkiem na poszczególne zajęcia bądź ich cykle, ale i mogą uczestniczyć w realizacji Programu w formie partnerskich projektów, co może pomóc w znajdowaniu źródeł finansowania Programu. Te projekty mogą być realizowane przy udziale organizacji pozarządowych, samorządów, placówek kultury. Będę ogromnie wdzięczny nauczycielom, dyrektorom szkół, wszystkim osobom zainteresowanym za każdą uwagę na temat Programu, za każdą sugestię, za przedstawienie oczekiwań, zarówno w obrębie spraw merytorycznych, jak i organizacyjnych.
Jerzy Rochowiak
Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu ul. Szpitalna 8; 87-100 Toruń tel./fax: 56 6522755, 566522027 www.woak.torun.pl woak@woak.torun.pl