Alternativa 2013 - przewodnik

A l t e r n a t i v a 2 0 1 3

d o j u t r a ! p r z e w o d n i k Pocztówka Gdańsk w 2000 roku, wydana w 1900 r.

alternativa.org.pl

Alternativa 2013

przewodnik Do jutra!

Ideologie przestrzeni miasta i taktyki jego zamieszkania 24.05.2013 – 06.10.2013 hala 90b dyrektor artystyczna Aneta Szyłak

zespół kuratorski Aneta Szyłak, Solvita Krese, Maks Bochenek, Jacek Friedrich, Hubert Bilewicz

> miejsca > prace > noty biograficzne

3

Miasto nigdy nie jest skończone.

Przekształcanie miasta zawsze wiąże się z myśleniem futurystycznym.

A metropolia z naszych wyobrażeń zapewne nie będzie miejscem, w którym będziemy mieszkać. Zaprojektowana przyszłość miasta wpływa na wszystkie aspekty jego życia – zamieszkanie, zatrudnienie, życie towarzyskie i polityczne, jak też dostęp do wiedzy. Zespół kuratorski Alternativ 2013, podjął pilne zagadnienie planowania urbanistycznego i jego ideologii, obok codziennych kwestii taktyki mieszkania i życia w mieście. Alternativa 2013, która ulokowała swe działania w sercu Stoczni Gdańskiej, jest tyleż skutkiem poczynań badawczych, co podjęciem kwestii dotyczącej każdego z nas.

Biorąc Gdańsk za punkt wyjścia – choć bez ograniczania projektu do jednej lokalizacji – wystawa Do jutra! podejmuje temat planowania urbanistycznego jako zagadnienia ideologicznego. XIX-wieczna defortyfikacja Gdańska zapoczątkowała serię wyburzeń, czynionych tak ze względów politycznych, jak i ekonomicznych, zrealizowanych i niezrealizowanych planów moder-

alternativa 2013 przewodnik

nizacyjnych, które odzwierciedlają niejednokrotnie burzliwe przemiany polityczne. Ów szczególny przedmiot analizy staje się zatem okazją do rozpoczęcia szerszej debaty na temat: Czym jest planowanie urbanistyczne? A co oznacza samo miasto? Jak rekonstrukcja miasta, jego reprezentacji i śladów historycznych, będąca swego rodzaju zwielokrotnionym palimpsestem, wpływa na życie w mieście?

W tym przypadku, punktem ciężkości stają się: zgłębianie problemów miasta – zarówno z punktu widzenia odpowiedzialności publicznej, jak i historycznej – a także pragmatyka mieszkania w mieście.

Dziś, poważne zmiany w miastach w skali globalnej, odbywające się w naprzemiennych interwałach, a związane z przepływem kapitału, migracjami i przedefiniowaniem idei miejsca pracy, zmieniają diametralnie nasze rozumienie miasta. Miasto podlega strategicznym zmianom planów i przebudowie, a jednocześnie, jego mieszkańcy dostosowują do swych potrzeb bezpośrednie otoczenie, odzyskując tym samym miasto dla siebie.

Pojawia się też temat Gdańska i jego nowej dzielnicy zwanej Młodym Miastem, która ma powstać na terenach Stoczni Gdańskiej.

Zatem wystawa zatytułowana Do jutra! Ideologie w planowania miasta i strategie jego zamieszkania pokaże widok ulicy Nowa Wałowa w trakcie budowy. Będzie można się przyjrzeć nowemu centrum miasta w trakcie jego konstrukcji, a jednocześnie dokładnie poobserwować dzisiejszą praktykę oraz historyczne utopie w planowaniu miast.

4

alternativa 2013 przewodnik

Co to są Alter­nativa 2013?

Alternativa to cykl wystaw obudowany szeregiem wydarzeń towarzyszących, który poszukuje nowych dróg dla sztuki i jej roli społecznej.

Ideą nawiązuje do tradycji politycznych Gdańska, a także do nowych zjawisk w sztuce, które zaczęły pojawiać się w Gdańsku w pierwszej połowie lat 80. XX wieku. Ich charakterystyczną właściwością było działanie wobec politycznego, historycznego i miejskiego kontekstu. Te ruchy cechowała tendencja do samoorganizacji, niezależności oraz odkrywania nieznanych przestrzeni miasta. Niegdyś Wyspy Spichrzów, później Dolnego Miasta, a obecnie terenów postoczniowych, gdzie ma w przyszłości powstać nowa nadwodna dzielnica Gdańska.

Alternativa stawia wyzwanie typowej formule festiwalu. Jest to raczej cykl programowy rozłożony w czasie, który jest platformą prezentacji sztuki oraz akumulacji i dystrybucji wiedzy. Jego funkcja jest nie tylko prezentacyjna, ale też badawcza. Interesuje nas zarówno wiedza systematyczna i formalna, jak i nieformalne oraz nietypowe metody jej uzyskiwania. Wierzymy, że sztuka współczesna i praktyka kuratorska nie reprodukują wiedzy, ale są drogą ku niej.

Projekt Alternativa to szereg powiązanych elementów: badania – w celu przygotowania wy-

staw i innych wydarzeń przez artystów i kuratorów; mobilność – artystów, intelektualistów i kuratorów; produkcja – nowych prac artystycznych, nowych publikacji, nowych wystaw; archiwizacja i ­dystrybucja baza danych, digitalizacja, archiwum, projekt powiązanych stron internetowych; dyskusja – debaty, konferencje, warsztaty, dyskusje panelowe; prezentacja – wystawy sztuki współczesnej, performance; przebywaniem razem warsztaty, koncerty i inne wydarzenia.

W przewodniku tym znajdziecie Państwo wprowadzenie do wystaw, noty o pracach i biografie artystów.

W celu uzyskania informacji o działaniach towarzyszących oraz o przygotowywanych publikacjach, prosimy o regularne sprawdzanie stron internetowych: www.wyspa.art.pl www.alternativa.org.pl www.facebook.com/ AlternativaFestival.

Na wszelkie pytania odpowie też zespół opiekujący się wystawami.

Aneta Szyłak

Dyrektor Artystyczna Alternativa

Grzegorz Klaman

Prezes Fundacji Wyspa Progress

miejsca

6 miejsca

alternativa 2013 przewodnik

Stocznia Gdańska

W okolicach dzisiejszego placu Solidarności w Gdańsku, w 1380 roku erygowane zostało Juvenis Civitatis Gdanczk – Młode Miasto Gdańsk. Przez ponad pięć wieków nie powstało tam jednak nic poza składami drewna, gdyż teren ten, jako przedpole umocnień twierdzy gdańskiej, musiał pozostać niezabudowany. Dopiero w połowie XIX wieku, na terenach nadwodnych rozpoczęły działalność warsztaty okrętowe, które wkrótce uzyskały status Stoczni Królewskiej, a następnie – Stoczni Cesarskiej. Nieco dalej na północ powstały pochylnie Stoczni Ferdynanda Schichau’a.

Ostatecznie obie stocznie zostały scalone w jeden organizm, znany od tego czasu pod nazwą Stoczni Gdańskiej, która zajęła później także część terenów na sąsiadującej Wyspie Ostrów. W latach 1920 –1939 Stocznia Gdańska była przedmiotem reparacji wojennych i występowała pod nazwą The International Shipbuilding Company. 60% Stoczni było własnością firm z państw alianckich, 20% należało do rządu polskiego, a kolejne 20% – do Wolnego Miasta Gdańsk. Po wojnie została przekształcona w zakład

państwowy pod nazwą Stocznia Gdańska im. W.I. Lenina. Wydarzenia, które miały miejsce na obszarze byłej Stoczni Gdańskiej, na stałe zapisały się w historii Gdańska, Polski i całej Europy. To tutaj narodziła się Solidarność, wybuchły strajki w 1980 roku, to tu w sali BHP podpisano porozumienia sierpniowe.

Stocznia Gdańska była miejscem pracy i walki Lecha Wałęsy, późniejszego laureata Pokojowej Nagrody Nobla i Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Tutaj również znajduje się pomnik poświęcony poległym stoczniowcom i tzw. Droga do Wolności, upamiętniająca wydarzenia w Stoczni, oraz fragment muru berlińskiego.

7 miejsca

alternativa 2013 przewodnik

Instytut Sztuki Wyspa

Instytut Sztuki Wyspa zlokalizowany jest na terenie Młodego Miasta1, ok. 15 min drogi od Dworca Głównego w Gdańsku, w pobliżu placu Solidarności, rysującej się Drogi do Wolności oraz bezpośrednio przy nowo projektowanej ulicy Nowej Wałowej.

Znajduje się na działce sąsiadującej z miastem. Ceglany budynek powstał w 1940 roku. Dawniej mieściła się tam Szkoła Budowy Okrętów.

Pragmatyczna, zwarta bryła o nieskomplikowanej kompozycji nosi cechy typowej północnoniemieckiej architektury rodzimej swoich czasów – ma wysoki, pokryty dachówkami dach i prosty rozkład wnętrz.

Obecny budynek stanowi połowę większego, nieistniejącego już symetrycznego założenia.2 Usytuowany jest niemal przy stoczniowym murze, w bezpośrednim sąsiedztwie ciągu kamienic na ulicach Jaracza i Robotniczej. W uchwalonym już planie zagospodarowania przestrzennego terenów postoczniowych przed frontem budynku przebiegać ma główna komunikacyjna arteria Młodego Miasta. Takie położenie pozwala na szerokie publiczne zaistnienie Instytutu Sztuki Wyspa natychmiast po otwarciu bram Stoczni, jeszcze

zanim rozpocznie się tu nowe inwestycje. Aranżacja wnętrz Instytutu jest kuratorsko-artystyczną koncepcją inicjatorów przedsięwzięcia. Niektóre prace artystyczne, jak ściana Sali Spotkań zamalowana przez Ellen Harvey czy tekstylne aranżacje gabinetu dyrektorskiego autorstwa Maureen Connor, dokumentują historię obiektu, na stałe współtworząc nowy charakter miejsca. W budynek dawnej szkoły zawodowej nowa, niezależna instytucja sztuki weszła wyjątkowo delikatnie, z pietyzmem traktując pozostałości stoczniowej legendy. W jego nowej funkcji fascynuje bezpretensjonalność i otwartość – zarówno otwartość fizyczna, niepozwalająca oderwać się od otaczającego kontekstu przestrzennego i społecznego, jak i otwartość na wolność sztuki, która przekształcając zdewastowane przestrzenie, potrafi nadać im nowy, liryczny wyraz. Instytut Sztuki Wyspa jest pierwszą w Polsce instytucją o międzynarodowym profilu zajmującą się zagadnieniami współczesnej kultury artystycznej, prowadzoną przez organizację pozarządową. Jego charakter i koncepcja programowa wyrasta bezpośrednio ze specyfi-

ki miejsca, w jakim jest ulokowany, z jego historii i tradycji z jednej strony, oraz z zakładanej przyszłości – z drugiej. Idea powołania Instytutu jest następstwem sprawdzenia się strategii rewitalizacji obszarów i budowli poindustrialnych poprzez sztukę. Z tego też powodu projekt działa dwukierunkowo, reprezentując z jednej strony interes kultury, z drugiej zaś – szeroko rozumiany interes społeczny, przyczyniając się do zmiany oblicza nowej dzielnicy miasta, przydając jej cech definiowanych jako twórcze, innowacyjne i dynamiczne.

1 Nieruchomość ta położona jest w północnej części śródmieścia Gdańska. Jest to pas gruntu o szerokości ok. 400 m i długości ok. 1700 m, leżący na osi: południowy wschód – północny zachód, wzdłuż nabrzeża Martwej Wisły. Centralna część nieruchomości rozciąga się od placu Solidarności aż do nabrzeża rzeki; dojście doń na piechotę od Dworca Głównego PKP zajmuje 10 min.

Wzdłuż nieruchomości – od strony miasta – przebiega droga krajowa i szereg dróg lokalnych, z których bezpośrednio wjeżdża się na opisywany teren. W nawiązaniu do pierwotnej nazwy sprzed 620 lat, obszar ten zaczęto nazywać Młodym Miastem.

2 W 1965 roku budynek szkoły zawodowej został w połowie zniszczony w wyniku eksplozji gazu. Przyczyną wybuchu było wadliwe działanie przewodów acetylenowych. Zginęło wówczas pięciu stoczniowców, a sześciu odniosło poważne obrażenia.

8 miejsca Prace >

Hala 90B

alternativa 2013 przewodnik

To nowa, niezwykła przestrzeń wystawiennicza o powierzchni ponad 3000 m2, która powstała dzięki adaptacji architektonicznej jednego z budynków dawnej Stoczni Gdań-

skiej, w którym mieścił się kiedyś główny magazyn stoczniowy.

Budynek należy do firmy Drew­ nica Development i stanowi cześć założenia Shipyard City. Zaadopto-

wany na potrzeby Festivalu Alternativa przez Miasto Gdańsk.

prace

1 Filmy archiwalne 2 Dokąd ona zmierza,

Johanna Billing

13

13

13

15

21

17

12

9

20

22

19 18

10

16

24

18 19

23

14 4 8

26

11 5

7

3

25

27

5

6

29

2

1

28

30 30 33

35

34

5

31

32

12 Pod osłoną nieba,

Eriks Božis 13 a/ Świeżo malowane!

23 PGE Arena 24 Ewa Kruszewska

& Aleksandra Polisiewicz Fotografie, b/ Świeżo malowane! Studia fa 3 Zurbanizowane pokosad, c/ Świeżo malowa- 25 SOS Pokojowy Pentalenie: próba wyobrażene! Mapy w kolorze, nia świata z perspektygon, Maureen Connor Maros Krivy wy wszystkich naraz, Stanza 26 Wiatrowy ul, Maja Ratyńska 14 Kinetyczny obiekt świetlny „Balon” 4 Dzikie życie wchłania i ­Kinetyczny akcent nas, Jacek Staniszewski 27 Taniec Stoczni, „Wieża” , Valdis Celms MML Studio 5 Harmonogram działań kobiet z Anyang, 15 Centrum Reaktywacja 28 Marsze, Lawrence Suzanne Lacy Abu Hamdan 16 Dom Kereta, Jakub Szczęsny 6 Lendlabor „od pusto 29 Na szczytach władzy, stanów do zasobów”, Cora Piantoni Lisa Enzenhofer 17 To zależy…, Seline & Anna Resch Baumgartner 30 Martha Rossler (Lendlabor) 18 Dwa miasta / Trzy przy- 31 Lekcja historii, szłości: Transkrypcje Zbigniew Libera 7 Biblioteczka architektoniczne, Kadambari Baxi 8 Dobór naturalny, 32 Gmina w Budowie, Katarzyna Przezwańska Dario Azzellini & Oliver Ressler 19 Szukając Genius Loci, Łukasz Bugalski 9 Mikrobrygady. Wariacje ­historii, Lisa 33 Nic nie zatrzyma idei Schmidt - Colinet, sztuki, Ewa Partum 20 Transplantacja, ­Alexander Schmoeger Mirosław Bałka i ­Florian Zeyfang 34 Ramy Robocze, Ginta Tinte Vasermane 21 Subiektywna historia ­Gdańska, Anders Bojen 10 Shipyard Frogger & Kristoffer Ørum Maciek Salamon 35 Dom Prasy, Katrīna Neiburga 11 Oh, Anouk De Clercq 22 Falowiec, Julita Wójcik

10 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Filmy Archiwalne

Życie codzienne w południowo - -wschodniej, północno - wschodniej i centralnej Polsce, 1936.

Materiały udostępnione dzięki uprzejmości U.S. Holocaust Memorial Museum.

ZNISZCZONY GDAŃSK Julien Bryan

Polskie miasto portowe, Gdynia i uczennice w Gdańsku

Polska 1936. Sceny z Krakowa i Gdańska, życie codzienne w Polsce.

Julien Bryan

Julien Bryan

Prezentacja portu nad Morzem Bałtyckim, załadunku węgla kamiennego na statki i składu drzewnego niedaleko stoczni. Dokumentacja ulic i architektury Gdyni; malarskie ujęcia łodzi płynących po morzu i kanałach miejskich. Następnie, pojawiają się kadry z Gdańska pokazujące maszerujące w szkolnych uniformach nastoletnie dziewczyny, niosą one flagi nazistowskie i śpiewają.

Materiał archiwalny prezentuje ­scenerie miejską w Gdańsku. Zarejestrowano ruch uliczny na ul. Długiej w Gdańsku, widzimy policjanta drogowego kontrolującego ruch samochodów, kobiety przyglądające się witrynom sklepowym.

Kadry prezentujące zamek pochodzą z Krakowa, nakręcono je najprawdopodobniej z mostu Paderewskiego. Część dokumentacji pokazuje Żydowską dzielnicę, Kazimierz oraz place miejskie z przechodniami i robotnikami. Pojawia się również polska reklama Targów Światowych w Paryżu w 1937r.

Julien Bryan

Materiał dokumentacyjny rozpoczyna się od krótkiego ujęcia witryny sklepowej w żydowskiej dzielnicy w Krakowie. Następne kadry przedstawiają architekturę Warszawy oraz katolicką procesję połączona z paleniem kadzidła w Łowiczu, po czym film znowu przenosi się do Warszawy, gdzie obserwujemy miejską scenerię, sklepiki, plakaty reklamowe przedstawienia teatralnego oraz zgromadzenie ludzi. Film dokumentuje także pracę górników w kopalni i rafinerii w Katowicach, stoczniowców w Gdańsku oraz prace gospodarskie mężczyzn i kobiet.

Materiał archiwalny został zarejestrowany przez Juliena Bryana w czasie jego podróży po Polsce i Rosji zimą 1946 – 47r. Film przedstawia zniszczone budynki wzdłuż Motławy w centrum miasta- krajobraz powojenny odbity w wodach rzeki- pozostałości zabudowań z niemieckojęzycznymi znakami (fabryki metalu, restauracje itd.)

Na tle ruin pojawiają się mieszkańcy, starsi ludzie oraz robotnicy przy pracach porządkowych.

Raport ze zniszczonego miasta rozdzielony jest przez sceny z życia wiejskiego w Polsce przedstawiające gęsi w wodzie, urządzenia rolnicze i prace polowe.

11 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Filmy Archiwalne cd.

Jak będziemy mieszkać w roku 2000 Realizacja: Jerzy Kaden Scenariusz: Stanisław Hager, Jerzy Kaden Czas trwania: 27 min.

Zrealizowany w 1971 roku film przedstawia futurystyczną wizję urbanistyczno - architektoniczną Polski u progu 3 tysiąclecia. Nowoczesność przez pryzmat założeń corbusierowskiego postępu czy hasła „miasto, masa, maszyna”ze słynnego manifestu krakowskiej awangardy z 1922r, ale oddziałuje szerzej. Śmiałe wizje ścigają się z iście le-

mowskimi wynalazkami, kosmicznymi rozwiązaniami materiałowymi (jesteśmy już po pierwszym człowieka lądowaniu na księżycu). Polska jako kraj widziana jest w peletonie państw nowoczesnych, które będą wyznaczały nowe trendy nie tylko w budownictwie, ale i w całym spektrum życia i samorealizacji jednostki w społeczeństwie. W tle sły-

chać apele nawołujące do zerwania z przeszłością. Szarość i siermiężność odchodzi w niebyt. Tworzymy nową rzeczywistości. W tym przypadku, zrywamy z dusznością „małej stabilizacji” , późnego Gomułki.

Otwarcia na nowe, w opozycji. Tym nowym jest nowy Pierwszy Sekretarz KC PZPR Edward Gierek, wyznaczający narodowi ambitne cele.

12 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Dokąd ona zmierza Johanna Billing 2001, wideo

Ukończony w 2001 roku film, przekraczając ramy dokumentalności, skupia się na zaniedbanym ośrodku wypoczynkowym nad morzem niedaleko Oslo w Norwegii. Część tego ośrodka, pomyślanego by przynosić korzyść mieszkańcom Oslo, powstała w latach 1930 (proj. Ole Link Schistad i Eyvind Mostue, 1934), i stanowi jedną z niewielu pozostałości po funkcjonalistycznej architekturze w Oslo. W 2001 roku, zdecydowano się zlikwidować ośrodek, ponieważ państwo nie miało woli, ani możliwości jego finansowania, co dojmująco sprzeniewierza się ideałom zdrowia i dobrostanu z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Prowokacyjna struktura narracji filmu, wzmocniona formą pętli w jakiej się go pokazuje, koncentruje się na młodej kobiecie, wahającej się na trampolinie i niemal kompletnym braku reakcji na jej poczynania ze strony innych kąpielowiczów. Sfera prywatna i publiczna zostają poddane próbie i przemieszane poprzez

interwencję kamery, a subtelny dramat – wyciszony i spowolniony, zwracając się ku wnętrzu protagonistki – kieruje widzów w stronę jej myśli. Zachowanie młodej kobiety na trampolinie, boleśnie ilustruje napięcia między wolą jednostki a strukturami władzy, które narzucają się jednostkom w postaci znormalizowanych oczekiwań społecznych.

Kamera: Henry Moore Selde Produkcja: Moderna Museet Projekt i Oslo Kunsthall

13 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Zurbanizowane pokolenie: próba wyobrażenia świata z perspektywy wszystkich na raz Stanza

2002 – 2005, instalacja

Praca Zurbanizowane pokolenie to próba wyobrażenia sobie świat widzianego oczami wszystkich na raz. W Zurbanizowanym pokoleniu Stanza wnika w stany emocjonalne metropolii i kontempluje świat powszechnej inwigilacji. Praca jest zbiorem zapisów z kamer przemysłowych, zainstalowanych w różnych miejscach na świecie, projektowanych w czasie rzeczywistym w internecie, które ujęte zostają w strumienie wideo, tworzące wielowarstwowe struktury wizualne.

Kamery są zawsze włączone, stąd praca zmienia się bezustannie, oddając nieprzerwanie ewoluujący obraz miejskich krajobrazów i ich mieszkańców.

Dostęp do obrazu którejś z licznych, pracujących jednocześnie kamer odbywa się na zasadzie przypadku w czasie rzeczywistym i w ten sposób powstaje ten miejski gobelin. To co widzimy, to ewoluujące dzieło sztuki generatywnej.

Zdarzenia na obrazach pochodzące z miast odbywają się w momencie, gdy je oglądamy, a cała praca wideo przedstawia w trybie on – line rzeczywistości istniejące w przestrzeniach miast. Takie oglądane w cza-

sie rzeczywistym społeczeństwo inwigilacyjne zostaje przetworzone w postać siatek. Dane, jakie oglądamy podlegają ochronie ustawowej.

Tutaj, zostają wynegocjowane w postać taką, jaką oglądamy: praca wideo rozgrywająca się w sieci w czasie rzeczywistym, sprawia wrażenie jakbyśmy oglądali film. Jednak to nie filmowa fikcja – to autentyczne doświadczenie miasta w czasie rzeczywistym, widziane w zwielokrotnionej perspektywie.

14 Prace >

Dzikie życie wchłania nas Jacek Staniszewski

1994 / 2013, wydruk wielkoformatowy

Dzikie życie wchłania nas (1994) jest częścią projektu Wild Life is Us – Dzikie życie to my, który Jacek Staniszewski przygotował jako projekt w przestrzeni publicznej, prezentowany w 1998 roku na 100 billboardach w Warszawie.

Praca powstała jako collage znalezionych materiałów wizualnych, które zdają się nas przenosić do anonimowej, zindustrializowanej metropolii. Miejska codzienność, jak mówi Staniszewski, wymusza na mieszkańcach nieustające zaangażowanie w sytuacje życiowe, które w coraz mniejszym stopniu są wyborem, a raczej nieuchronnym wymogiem. Symetryczna kompozycja obrazu wchłania widza, wciąga w tunel, którym w powietrzu płyną postaci. Miasto nie jest tu przestrzenią otwartą, tylko pojemnikiem, miejskim basenem, w którym pędzą w dziwnej determinacji ku nieznanym celom wciąż zajęte postaci.

alternativa 2013 przewodnik

15 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Harmonogram działań kobiet z Anyang Suzanne Lacy

2010 / 2013, wideo instalacja

Ponad setka kobiet z miasta Anyang szukała odpowiedzi na pytanie, jak kobieca percepcja i doświadczenia są skrywane w życiu i przestrzeni publicznej Korei. Trwający dziesięć dni performans składa się z cyklu rozmów, przeprowadzanych w 15 różnych miejscach publicznych miasta a dotykających zagadnień stabilności gospodarczej, środowiska człowieka, doświadczeń szkolnych, szansy kobiet na zatrudnienie, przemocy i przyszłości kobiet w czasie krajowego kryzysu. Te tematy podnoszone są przez wszystkie kobiety jako wspólny obszar niepokojów.

Wyniki tych rozmów przedstawiono Prezydentowi i Radzie Miasta w formie kobiecego planu działania na nadchodzące dziesięciolecie, rozpoznającego kluczowe zagadnienia, decydujące dla losów kobiet na skalę zarówno lokalną jak i krajową.

Na powszechnie dostępnej wystawie w otwartej przestrzeni, zorganizowanej w Parku Hagun, pokazano fotosy z tych rozmów oraz kobiet pokój własny, w którym toczą się rozmowy indywidualne i grupowe, a który powstał we współpracy ze strukturami berlińskiego Raumlabor „Open House” .

Praca w Gdańsku została uzupełniona o wypowiedzi mieszkanek Gdańska i aktywistek miejskich.

Projekt: Suzanne Lacy.

Zdjęcia: Raul Vega Współpraca: Lisa Kim Davis, Kyungnyun Son, Boseul Kim i Jey Hwang Wsparcie techniczne: Ki Ppeum Lee, Chansu Shin, Keipung Sound Company, BowHaus Studio, Dai Nam Kim Performans wykonany dla Projektu Sztuki Publicznej Anyang, 2010 Kurator: Kyong Park Specjalne podziękowania dla: Eun Cho, Hong Hee Kim, Hye Kyeong Lee, Hye Seung Kim, Hak Hee Kim, Jae Seon Lee, Jeong Rye Park, Hyun Joo Song, Chun Hee Song, Jeong Wook Sohn, Seon Hwa Kim, Joeng Hee Han, Hye Hwa Shim Wsparcie wystawy: Megan Sallabedra, Marina Pinsky i Peter Kirby

16 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Lendlabor „od pustostanów do zasobów” Lisa Enzenhofer & Anna Resch (Lendlabor) 2012, prezentacja

Najpierw 100 - procentowy recykling, a (dopiero) później odbudowa.

Niniejsza praca omawia zagadnienie pustostanów w miastach na przykładzie fragmentu dzielnicy Lend w Graz. Celem jest stworzenie katalogu pustostanów poprzez badania terenowe i przegląd lokalizacji z różnych perspektyw, w oparciu o roboczą hipotezę Są pustosany w Lendzie. Ma to umożliwić dyskusję na temat innowacyjnych i przyszłościowych metod restrukturyzacji regionalnej i traktowania miasta jako zasobu. Lendlabor ma pokazać, jak istotny jest dostęp do danych o pustostanach, jeśli chcemy mieć możliwość wtórnego obrotu obszarami. Drogą od empirycznego ­przybliżenia po laboratoryjnej dokładności zebrano dane o czynnikach ekonomicznych, społecznych, historycznych oraz o bieżącym stanie pustostanów w Europie, aby rozpoznać faktyczny potencjał w strukturze miasta, a przez to opra-

cować scenariusze wykorzystywania nowych synergii do sensownej reaktywacji pustostanów. Dzięki takiej okazji, kiedy moglibyśmy łączyć pracę nad grupowaniem pojedynczych skupisk pustostanów z zainteresowaniami społeczno – ekonomicznymi, nasze pojmowanie projektowania rozszerza się o wymiar społeczno – humanistyczny.

Praca prezentowana dzięki współpracy z Austriackim Forum Kultury w Warszawie

17 Prace >

biblioteczka Alternativa 2013

W znoju wertowania pchlich targów i magazynowych wyprzedaży, poszukując klucza do biblioteczki Do Jutra!, zgranych idei, starych i zupełnie nowych utopii, wzajemnie poniżających się prądów w architekturze, musiałem uważać szczególnie, żeby nie zadeptać podstaw – jak dać sobie radę, kiedy niespodzianie cieknie kran? jakie kwiaty będą pasowały do oszklonego balkonu? którą drogę obrać na miejską wycieczkę? a przede wszystkim odwieczne – w co się bawić? (I po co?)

alternativa 2013 przewodnik

18 Prace >

Dobór naturalny Katarzyna Przezwańska

2011, instalacja (różne materiały)

Stół, który jest jednocześnie autonomiczną pracą, meblem ekspozycyjnym i wystawą. Przezwańska umieściła na nim skończone prace (przede wszystkim inspirowane naturą), ale także inspiracje, przestrzenne szkice oraz modele potencjalnych realizacji. Dobór naturalny to rodzaj labora­torium, które odsłania przed publicznością metodę twórczą Przezwańskiej. Dla samej artystki to także próba podsumowania dotychczasowej twórczości. Źródło: strona internetowa galerii Kolonie, www.galeriakolonie.pl

alternativa 2013 przewodnik

19 Prace >

Mikrobrygady. Wariacje historii

Lisa Schmidt-Colinet, Alexander Schmoeger i Florian Zeyfang 2012, instalacja

Projekt Mikrobrygady. Wariacje historiiw poświęcony jest rożnym aspektom programu samodzielnego wznoszenia dzielnic mieszkaniowych. Pierwsze mikrobrygady powstały w 1971 roku w odpowiedzi na ogromny deficyt mieszkaniowy na Kubie. Grupy pracowników zwalniano z dotychczasowych obowiązków i przydzielano do pracy przy budowie cztero- i pięciopiętrowych bloków; gotowe mieszkania rozdzielano według potrzeb i zasług.

Ponieważ członkowie mikrobrygad nie znali się na budownictwie przygotowywano prefabrykaty, które można było montować ręcznie. Choć wznoszone budynki były standardowe i niewiele się od siebie różniły powstały dzielnice, które dzisiaj mają unikalny charakter. W latach 1971 – 75 mikrobrygady doprowadziły do wzrostu podaży mieszkań produkując rocznie 20 tysięcy kompleksów, do momentu kiedy brak materiałów budowlanych spowolnił ten proces i w 1978 roku rząd ograniczył program. Nawet dzisiaj pojawiają się próby reaktywacji inicjatywy budownictwa przez samych mieszkańców.

alternativa 2013 przewodnik

20 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Shipyard Frogger Maciek Salamon

2013, gra komputerowa

Shipyard Frogger to współczesna gra komputerowa oparta na grze Atari Frogger z 1981 roku.

Tak samo jak w przypadku oryginału, chodzi o to by pomóc przedostać się bohaterowi gry -żabie na drugą stronę autostrady. Tym razem jest to ulica Nowa Wałowa w Gdańsku, która w zamyśle władz Gdańska ma oddzielać tereny postoczniowe od Starego Miasta.

Programista: Mateusz Wojczal

LEVEL 1

score:

21 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

oh

Anouk De Clercq 2012, wideo

Oh jest próbą ożywienia utopijnego ducha architekta – renegata Etienne’a – Luisa Boulléego (1728 –1799).

Wierny duchowi utopijnej tradycji architektonicznej, do jakiej należał, Boullée został prawdopodobnie najlepiej zapamiętany szczególnie za jeden ze swych niezrealizowanych projektów: gigantycznej świątyni w formie sfery, poświęconej ojcu współczesnej nauki, Isaakowi Newtonowi (1784). Mimo, iż odniesienia historyczne do dawnego, niezrealizowanego projektu architektonicznego nadają pracy Oh nutkę nostalgii i melancholii, De Clercq udaje się mimo wszystko zachować wierność wobec swojej własnej, dobrze udokumentowanej pasji do futurystycznych wizji. Oh stanowi kontynuację unikatowej poétique de l’espace artystki – bogatej fakturowo analizie wizualnej, jakiej poddawane są napięcia alegoryczne między wewnętrznym a zewnętrznym, rzeczywistym a wyimaginowanym (wirtualnym), dwua trójwymiarowym, analogowym i cyfrowym, ogromem a intymnością. Oh uzyskało wyróżnienie specjalne na festiwalu Videomedja (CS) w 2011 roku.

Animacja: Tom Kluyskens Dźwięk: Anton Aeki Akustyka: Johan Vandermaelen Produkcja: Auguste Orts Wsparcie: Flanders Audiovisual Fund, CERA Partners in Art, M HKA, SCAM*Brouillon d’un rêve numérique

22 Prace >

Pod osłoną nieba Eriks Božis

2008, instalacja

Podwieszane sufity, laminowane podłogi, świetlówki – zestaw maskaradowy, konieczny w prawdziwym życiu. Czyż pod takim podwieszanym sufitem nie czujemy się jak pod osłoną nieba, chroniącego naszą strefę bezpieczeństwa, spowinowaconą z uczuciem w filmie Bertolucciego pod tym samym tytułem?

alternativa 2013 przewodnik

23 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

a/ Świeżo malowane!

Fotografie

b/ Świeżo malowane!

Studia fasad

c/ Świeżo malowane!

Mapy w kolorze

W ciągu ostatnich dziesięciu lat budynki w Europie Środkowej i Wschodniej pokryły się fantazyjnymi plamami żółci, oranżu, różu, fioletu i zieleni. Kontrast pomiędzy szarym a kolorowym stał się przedmiotem szczególnego zain-

teresowania w przedsięwzięciu Świeżo malowane! W codziennym języku ery postsocjalistycznej osiedla mieszkaniowe i bloki z wielkiej płyty opisywano jako szare. Odcienie znaczeniowe szarości obejmują nieodłączne konotacje negatywne:

anonimowość, nudę i osamotnienie.

W tym kontekście, kolorowe fasady ucieleśniają obietnicę szczęścia, które można będzie odnaleźć w ideałach architektonicznej różnorodności, odmienności i jednostkowości. Ale czy dzisiejsza utopia nie jest

2010 – 2013 , wydruk lambda na dibondzie

2 013, wydruk atramentowy, rysunek ołówkiem

2 013, wydruk atramentowy, rysunek ołówkiem

niczym więcej niż rozmontowywaniem utopii modernistycznej okresu powojennego, kiedy kolory zaczynają wypierać szarość, a ideały jednostkowości – ideały wspólnotowe?

24 Prace >

Kinetyczny obiekt ­świetlny „Balon” i Kinetyczny ­akcent „Wieża” Vladis Celms

1978, fotomontaże

Fotomontaże Valdisa Celmsa – ­architektoniczne propozycje „­Balon” kinetyczny obiekt świetlny oraz Akcent kinetyczny „Wieża” (oba z 1978 roku) – to uderzające przykłady architektury wizjonerskiej. Wieża gra z często wykorzystywanym przez artystę motywem – pozytronem, będąc akcentem pionowym w przestrzeni miejskiej, staje się jej elementem organizacyjnym i zawiera wielorakie znaczenia. Balon, jako gigantyczny obiekt świetlny na niebie, w podobny sposób staje się punktem orientacyjnym w przestrzeni podmiejskiej, gdzie wszelkie różnice zredukowano do postaci monotonnego otoczenia.

Działania estetyczne obiektów są wymienne z ich funkcjonalnością – balon może stać się też platformą informacyjną do wyświetlania wiadomości lub informacji ważnych na poziomie lokalnym.

alternativa 2013 przewodnik

25 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Centrum Reaktywacja 2013, prezentacja

Projekt miał na celu wypracowanie przez społeczność lokalną podstawowych zasad kształtowania przestrzeni Śródmieścia Gdańska.

Działanie to obejmowało diagnozę problemów występujących na obszarze dzielnicy Śródmieście, znalezienie sposobów ich rozwiązania oraz określenie kierunków rozwoju tego strategicznego dla miasta obszaru, przy bezpośrednim udziale społeczności lokalnej oraz wszystkich potencjalnych interesariuszy procesu rozwoju dzielnicy.

Sytuacja śródmieścia Gdańska na tle centrów dużych miast Polski wyróżnia się w sposób szczególny.

W następstwie II Wojny Światowej około 90% jego zabudowy przestało istnieć oraz dokonano niemal całkowitej wymiany ludności. Odbudowa Śródmieścia, ze względów politycznych, została zrealizowana w formie robotniczego osiedla mieszkaniowego, któremu na najcenniejszym kulturowo obszarze Głównego Miasta nadano formy historyzujące oraz zachowano w znacznym stopniu dawny układ urbanistyczny. Przyjęta koncepcja odbudowy oraz wspomniane realia polityczno – ekonomiczne spowodowały, że centrum

Gdańska utraciło w znacznym stopniu cechy oraz funkcje śródmiejskie, które także na skutek powstania zespołu miejskiego Trójmiasta zostały rozproszone. Proces marginalizacji przestrzennej dzielnicy został dodatkowo wzmocniony wprowadzeniem w obszarze samego Śródmieścia arterii komunikacyjnych o charakterze tranzytowym, a także rezygnacją z obsługi znacznej części dzielnicy komunikacją publiczną.

Wszystko to doprowadziło do powstania szeregu sporów, konfliktów i różnic w postrzeganiu przestrzeni Śródmieścia. Projekt Centrum Reaktywacja był próbą rozwiązania tych sporów i określeniu wspólnej wizji rozwoju. Odpowiedzieć na pytanie w jakim kierunku zgodnie z wolą mieszkańców powinna ta dzielnica podążać.

W ramach projektu odbyło się 10 spotkań warsztatowych, w których

uczestniczyło około 200 mieszkańców oraz przedstawiciele licznych organizacji i instytucji działających na omawianym obszarze. Wspólnie opracowano ponad 100 – stronicowy dokument, którego wnioski przedstawiono władzom i jednostkom samorządowym odpowiedzialnym za kształtowanie Śródmieścia.

26 Prace >

Dom Kereta Jakub Szczęsny

2012, drewno (model), stal, płyty poliwęglanowe, sklejka i inne (mat. budowlane)

Dom Kereta to mikrohabitat poświęcony pisarzowi Etgarowi Keretowi, a także miejsce stypendiów pobytowych dla artystów, zbudowany jako tymczasowa instalacja.

Ulokowana w wąskiej przestrzeni między dwoma budynkami na granicy Małego i Dużego Getta w Warszawie, zapewni 14 m2 powierzchni użytkowej z całym niezbędnym wyposażeniem. Konstrukcja ta staje się elementem wiążącym zarówno fizycznie- łącząc ze sobą sąsiadujące budynki, jak i symbolicznie- odbudowując związki pisarza, którego rodzina zginęła w Getcie, ze współczesną Warszawą.

Makieta instalacji artystycznej Dom Kereta wraz z dwoma sąsiadującymi budynkami.

Skala 1:50.

Wykonanie makiety: Kuba Morkowski, Adam Perka.

Dzięki uprzejmości Fundacji Polskiej Sztuki Nowoczesnej.

Projekt realizowany dzięki dofinansowaniu ze środków miasta stołecznego Warszawy.

alternativa 2013 przewodnik

27 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

To zależy…

Seline Baumgartner 2008, cykl fotografii

To zależy… to tytuł projektu artystycznego Szwajcarki Seline Baumgartner, który artystka realizowała w trakcie trzymiesięcznego pobytu w Instytucie Sztuki Wyspa latem 2008 roku. W czasie swojej rezydencji odkrywała miasto i badała jego przemiany historyczne, społeczne i polityczne.

Jako rezultat owych poszukiwań powstał projekt odwołujący się do osiedli mieszkwaniowych budowanych z wielkiej płyty na przełomie lat 60 i 70 – tych w Gdańsku. Istot-

ną rolę w kształtowaniu się modernistycznych osiedli mieszkaniowych odegrał Le Corbusier twierdząc, że dom to maszyna do mieszkania, a stworzony przez niego Modulor (proporcja oparta o wymiary ludzkiego ciała) posłużył za idealną jednostkę przy projektowaniu przestrzeni mieszkalnych.

Zastosowanie wielkiej płyty, prostego i taniego elementu konstrukcyjnego, pozwoliło na szybkie wznoszenie wielopiętrowych budynków, gdzie na stosunkowo

małej powierzchni można pomieścić wiele rodzin, pozostawiając przy tym większe obszary terenów zielonych wokół bloku.

Baumgartner skupiła się na zobrazowaniu relacji między mieszkańcami blokowisk, ich poczuciu samotności czy wielkiej wspólnoty. Na ich subiektywnym stosunku do struktury architektonicznej mieszkania i bloku, na osobistym przywiązaniu do prywatnego terytorium, jakim jest mieszkanie. Standardowe bloki na osiedlach z wiel-

kiej płyty wytwarzanych masowo w fabrykach domów, takich jak dla przykładu gdański kombinat Kokoszki, stawały się przez lata obiektem drobnych interwencji, w których zabudowywanie balkonów, wprowadzanie kolorów czy kwiatów na balkonach manifestowały osobisty gust, ale też potrzebę ocieplenia i zindywidualizowania niewielkich przestrzeni do mieszkania, w których standaryzacja rozciągała się od proporcji i wielkości mieszkań do typowych meblościanek czy kompletów wypoczynkowych. Dziś wielkie blokowiska są mozaiką tych indywidualistycznych manifestacji, które pozostają w konflikcie z koncepcją ujednolicania estetycznego dużych obiektów architektonicznych, rebelią przeciwko ideom standaryzacji.

Projekt został zrealizowany we współpracy z ProHelvetia.

28 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Dwa miasta / Trzy przyszłości: Transkrypcje architektoniczne Kadambari Baxi

2010 – 2013 , wideo instalacja

Dwa miasta/ Trzy przyszłości: Transcrypcje architektoniczne to montaż audiowizualny, reinterpretujący dwa monumentalne miejsca: Stację CST w Bombaju i obszar tzw. Ground Zero w Nowym Jorku.

Prezentowane fotografie, kontrastując architekturę w stadium budowy, w trakcie konserwacji, w ruinie lub zachowującą status quo, prowokują do powtórnego spojrzenia na nią. Zestawiane ze sobą i przemieszane wizerunki i filmy, operujące rozległą panoramą historyczną dają świeże spojrzenie na architekturę starą i nową, na budowanie wizerunku w relacjach ze środowiskiem i propagandę, na dziedzictwo, pamięć i przemysł pamięci, na odbudowę i budowę od zera. Dzięki ciągłej aktualizacji montażu, zamierzenie artystyczne oscyluje między dokumentem a segregatorem na fotografie lub wycinki, broszurą

dla celów budowy wizerunku, a blogiem o zdecydowanych poglądach.

W pracy mieszają się trzy architektoniczne szlaki, ukazujące sprzeczne rzeczywistości i zbiorowe marzenia o globalnych miastach, będące jednocześnie w stadium kryzysu i transformacji. Czasami, ten wycieczkowo – architektoniczny szlak przyjmuje taki kształt, jakby ktoś był zbulwersowany klęskami tego świata. Innym razem, na nowo rozpisuje architektoniczną partyturę, na podstawie pomysłów na możliwe przekierowania trendów, by ostatecznie, wyłoniło się coś, co okazuje się sposobem widzenia architektury w relacji z wieloma innymi.

29 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Szukając Genius Loci Łukasz Bugalski 2013, prezentacja

Miasta kształtują się i ewoluują przez setki lat poddawane działaniom różnych czynników urbanistycznych. W tym okresie na jednym obszarze nawarstwia się wpływ wielu uwarunkowań: geograficznych, krajobrazowych, historycznych, kulturowych, społecznych, symbolicznych, obyczajowych, prawnych, politycznych, obronnych czy efekty samego planowania przestrzennego. Podczas pracy nad moim dyplomem magisterskim przygotowałem obszerny materiał analityczny dalece przekraczający przyjęte wymogi. Powstała w ten sposób opowieść o przemianach przestrzennych jednego z najważniejszych fragmentów Gdańska, którą warto jest zapisać i przekazać innym. Prezentowana praca jest próbą odczytania swoistego genius loci – ducha miejsca – oraz zachodzących w mieście procesów tworzących je i kształtujących. Jest to też głos w dyskusji i propozycja zmierzenia się z tym, co może przynieść miastu i jego przestrzeni najbliższa przyszłość.

Praca przygotowana na podstawie ­materiałów do pracy dyplomowej na ­Wydziale Architektury Politechniki Gdanskiej przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab Piotra Lorensa

30 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Transplantacja Mirosław Bałka

2013, interwencja in-situ

Mirosław Bałka w swojej nowej pracy interweniuje w rzeczywistej przestrzeni Stoczni Gdańskiej, która była niegdyś częścią modernistycznego mitu produktywności i industrializacji. To tu dokonują się obecnie największe zmiany w mieście, które jeszcze nie są konstrukcją, a raczej sukcesywną rujnacją historycznej tkanki jego przemysłowej części. W miejsce urwanych. skorodowanych lub najzwyczajniej ukradzionych rur spustowych na budynkach stoczniowych Bałka montuje ich pleksiglasowe zamienniki. Mają one tę samą funkcję odprowadzania wody, ale są niewidoczne, przezroczyste dla zapalonego złomiarza, który z determinacją wycina wszystko, co wpadnie mu w ręce.

Wysokość interwencji określona jest wysokością cięcia po rzeczywistym zniknięciu rury z budynku Instytutu Sztuki Wyspa w okresie wizyty artysty w Gdańsku.

Transplantacja w intencji artysty nawiązuje do symboliki szklanych domów odgrywającej kluczową rolę w powieści Stefana Żeromskiego Przedwiośnie. Powieść ta powstała pod wpływem niezwykle ważnych momentów politycznych pierwszych

dekad XX wieku, w tym odzyskania przez Polskę niepodległości, wychodzenia ze zniszczeń wojennych, ale też ruchów rewolucyjnych oraz migracji ludności. Jest to również prezentacja modernistycznych ideałów, które Seweryn Baryka zaszczepia swojemu synowi Cezaremu w nadziei, że ten powróci do ojczyzny i zaangażuje się w budowę jej przyszłości. Przekonuje go, że na polskim, odzyskanym po traktacie wersalskim, Wybrzeżu jego przyjaciel zbudował fabrykę domów ze szkła. Domy te są, jak byśmy dziś powiedzieli, ekologiczne. Wykorzystują w sposób oszczędny i zrównoważony energię słońca i wody, to przejrzyste domy dla szczęśliwych ludzi. To chyba jedna z najsilniejszych metafor zbudowanych w polskiej literaturze XX wieku. Tu jak w kropli wody odbijają się wielkie narracje tego okresu: wielki plan modernizacyjny, rewolucja jako metoda zaszczepienia sprawiedliwości społecznej, marzenie o mieście idealnym, wyobrażenie Polski jako kraju sprawiedliwości, równości i dobrobytu. Nie bez powodu jest też imaginowana lokalizacja fabryki domów, nad morzem, w ważnym

31 Prace >

okręgu przemysłowym nowej Polski. Miasto zaś jest prefabrykowane, gotowe, idealnie zaplanowane.

Miejska utopia – soczewka marzeń o kraju odzyskanym nie tylko w sensie politycznym, ale i wspólnotowym i gospodarczym. Miasta tego jak wiemy Cezary Baryka po przyjeździe do Polski nie znalazł.

Dlatego też mówiąc o szklanych domach mówimy o lokalnym idiomie zawiedzionych ideałów.

W pewnym sensie Żeromski poprzez energię swojej metafory pokazuje wpływ materii na definiowanie ideowej rzeczywistości. Materiały to nie tylko obiekt i produkt technologii, ale nade wszystko znaczenie, które definiuje miasto, jego przekaz i nastrój przebywania w nim.

A jakie miasto jest możliwe? Miasto kompromisu partycypacyjnego?

Architektonicznej dominanty? Politycznej woli?

Powstałe w okresie tuż przed wojną lub już na początku wojny budynki, na których odbywa się interwencja, to nieliczne już pozostałe fragmenty tego, co kiedyś było wielką stocznią. Wyniszczanie fizycznej tkanki jest aktem rozmontowywania pozostałości po tym, co niegdyś

alternativa 2013 przewodnik

definiowało miasto na niespektakularnym, elementarnym bardzo poziomie. I tu zachodzi pytanie, czy i dlaczego powinniśmy rezygnować z miejskich utopii sprawiedliwości i szczęścia wyrażonych w możliwej materializacji miasta? I dlaczego niby mit szklanych domów nie mógłby być napełniony nowymi sensami? A.Sz. Praca Mirosława Bałki Transplantacja jest projektem specjalnym realizowanym w ramach dwuletniego projektu europejskiego Materialność.

32 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Subiektywna historia Gdańska Anders Bojen & Kristoffer Ørum 2013, wideo

Subiektywna historia Gdańska to wideo poświęcone historii Gdańska widzianej z perspektywy byłego pracownika Stoczni: Marcina, cierpiącego na syndrom Alicji w Krainie Czarów- zaburzenie neurologiczne powodujące zaburzenia percepcji rozmiaru, mylenie skali przedmiotów i odmienny obraz ciała. Wideo skupia się na fizycznej charakterystyce Gdańska: wielko-

ści, wadze, wyglądzie, porównywaniu zdarzeń przeszłych z teraźniejszymi, a budynków – z ludźmi, sprawdzając, jak koncepcja skali może służyć za ramę służącą ponownemu wyobrażeniu przyszłości.

33 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Falowiec Julita Wójcik

2005 – 06, obiekt wykonany szydełkiem: włóczka bawełniana, metalowa konstrukcja, drewniany stół, 115 × 800 × 30,5 cm

Falowiec, czyli portret optymistycznej utopii.

Falowiec przy ulicy Obrońców Wybrzeża w Gdańsku to najdłuższy blok mieszkalny w Polsce. Powstał w latach 1970 – 3 w okresie PRLu, gdy mieszkań brakowało, a ich budowa była priorytetowa. Zbudowany został monstrualny budynek, którego człowiek w żaden sposób nie jest w stanie ogarnąć. Liczby mówią same za siebie: 850 metrów długości, 16 klatek schodowych, około 6 tysięcy mieszkańców (wielkość powiatu), 11 pięter, wzdłuż bloku znajdują się 3 przystanki autobusowe.

Artystka stanęła do pojedynku: jednostka kontra superjednostka.

Szydełkowanie modelu tego bloku zajęło pół roku, zużyła ponad 10 kg bawełnianej włóczki, aby powstała 8 metrowej długości makieta – serweta. Umieściła Falowiec na stoliku o typowej „kawowej” wysokości.

W 2005 roku fasada falowca została przemalowana na różowy kolor, co w skali dzianinowego modelu sprawia, że wygląda on jak tort. Techni-

ka, jaką rzeźba została wykonana, jest związana z okresem niedoborów PRLu. Szydełko i włóczka były narzędziami pozwalającymi, dzięki kreatywności, stworzyć sobie brakujące ubrania, czy rzeczy, obiekty domowego użytku.

Praca z kolekcji Zachęty Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. fot. Jacek Niegoda

34 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

PGE Arena

Decyzja o organizacji Mistrzostw Europy w piłce nożnej w Polsce i na Ukrainie wyzwoliła prawdziwą erupcję pragnień i nadziei, część z nich związana była również z budową nowych stadionów. Niezależnie od osiągnięć sportowych, PGE Arena Gdańsk pozostaje najpiękniejszym obiektem sportowym w tym regionie Europy. Wzniesiony w latach 2008 – 2011 stadion w swoim założeniu architektonicznym miał wyrażać charakter i historię Gdańska. Poszycie stadionu, do którego użyto 18000 poliwęglanowych płytek w sześciu odcieniach żółci, w oglądzie nasuwa skojarzenie z bursztynem, zaś dźwigary konstrukcji dachu zostały ukształtowane na podobieństwo wręgów statku. Konstrukcja odnosi się więc do przeszłości portowej Gdańska, jest zapisem pamięci. Jednocześnie, w założeniu architektonicznym wyraźne jest wychylenie w przyszłość. Stadion, jak określa to Joanna Warsza1 , jest bardziej maszyną niż budynkiem, stanowi ona węzeł 1 J. Warsza, Miejsce, którego nie było, {w:] Stadion X- miejsce, którego nie było. Reader, red. J. Warsza, Warszawa 2009, s.11.

rozdzielczy dla sieci ruchu samochodowego, energii i mediów. Jej zadanie to optymalne kierowanie strumieniami ludzkimi połączone z prezentacją odnośnych artykułów konsumpcyjnych, w tym wypadku sportu. Ta technokratyczna maszyna jest obiektem wysokiej wydajności (high performance), który oprócz funkcji sportowej zapewnia kompleksową obsługę czasu wolnego oraz rozrywki. Performance Areny podporządkowany jest nadrzędnemu postulatowi rentowności sportu i turystyki oraz optymalizacji przestrzeni użytkowych. Ponadto, jako najbardziej rozpoznawalny obiekt sportowy PGE Arena Gdańsk służy jako magnes dla ruchu turystycznego. a.m.

35 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Dwie wieże

Ewa Kruszewska & Aleksandra Polisiewicz (aleka polis) 2013, animacja 3d

Co to właściwie znaczy patrzeć?

Jeśli nazywamy tak oglądanie animacji, które podejmują próbę rekonstrukcji niezrealizowanych projektów architektonicznych przekształceń Gdańska powstałych na przełomie lat 40 - tych i 50 - tych XX wieku w duchu realnego i narodowego socjalizmu, mamy najprawdopodobniej na myśli operację polegającą przede wszystkim na budowaniu i umacnianiu wyrazistej relacji dzielącej historię na My i Oni. My, przedstawiciele nowego, wolnego świata oraz oni – totalitarni włodarze oraz podporządkowani im architekci i urbaniści.

W tym patrzeniu najważniejsza jest polityczna dominacja liberalizmu, budowana w opozycji do władzy totalitarnej; liberalizmu, który wspiera wolność i różnorodność, w którym nie przeprowadza się czystek etnicznych i pozwala na autonomię tkanki miasta.

Zainicjowane przez Alekę Polisiewicz i kontynuowane we współpracy z Ewą Kruszewską prace nad narodowosocjalistycznymi i socrealistycznymi planami przebudowy miast rozpoczęły się od innej praktyki patrzenia – od zagubie-

nia się w mieście i przyglądania się konkretnym budowlom i ich kształtom, od poczucia bezsilności i przytłoczenia masywnymi bryłami, ściśle geometrycznymi kształtami, prostymi skrzyżowaniami, brakiem zieleni. To patrzenie było czynnością bardziej sensualną, potęgowaną przez upał, który – niczym w Obcym Camusa, pozwalał doświadczyć

miasta jako pustyni. Obserwacje te zostały rozwinięte poprzez śledzenie losów miejskich utopii i dystopii oraz przez konkretne badania nad planami przekształcenia Warszawy dokonywanymi niemal równolegle przez architektów związanych z reżimem faszystowskim oraz tych, których przyniósł ustrój komunistyczny.

Wieże, które pojawiają się w tej odsłonie pracy, to wirtualna rekons­trukcja projektu przebudowy Wyspy Spichrzów w Gdańsku z siedzibą Gauleitera (1941) oraz pracy nr 2 w konkursie na projekt urbanistyczno - architektoniczny dla śródmieścia Gdańska z okresu dominacji nurtu socrealistycznego (1953). Aleka Polis i Ewa Kruszew-

36 Prace >

ska żonglują tymi budowlami, skutecznie nawiązując do dwóch wież z drugiego tomu trylogii Władca Pierścienia J.R.R. Tolkiena. Jedna z nich, Minas Morgul, stała się twierdzą nazguli, rycerzy cienia, których jedynym celem było zdobycie pierścienia władzy, zaś druga – Isengard, została przekształcona w twierdzę czarodzieja hodującego żołnierzy walczących po stronie ciemności. Obie wieże zbudowali ludzie, obie ostatecznie stały się siedzibami zła. Właśnie między nimi odbywa się wędrówka stanowiąca dla jej uczestników przestrzeń walki nie tylko z zewnętrznymi wrogami, ale też z własnym pragnieniem władzy, potęgi i uznania.

W przypadku gdańskich wież – ich dominanty wysokościowe, agresywnie górujące nad wieżami kościoła i ratusza, zamykają najważniejszą architektonicznie i społecznie oś historycznej części Gdańska, zawłaszczając ideologicznie przestań miasta.

Patrząc na niedoszłe gdańskie wieże, możemy patrzeć albo patrzeć. Dystansować się względem polityki miejskiej ściśle podporządkowanej faszyzmowi czy

alternativa 2013 przewodnik

socrealizmowi, bądź też analizować założenia architektoniczne i urbanistyczne, konfrontować je z współczesnością oraz – korzystając z metafory zaproponowanej przez twórczynie projektu – badać współczesne wcielenia władzy.

Wieże to od zawsze symbol potęgi. Budowane głównie po to, by kontrolować przestrzeń, ale także

w celu dobitnego pokazania potęgi, wielokrotnie okazywały się symbolem porażki, którą ponoszą w walce z doskonałością dalecy od niej ludzie. Jak pokazuje choćby historia wieży Babel, budowle te stają się prędzej czy później osią niezgody i walki, niemniej – jak pokazują teksty Derridy czy Benjamina – mogą też zostać symbolicznie

przekształcone w metafory wielości, której jednym elementem jest walka, ale innym – szukanie wspólnoty.

Współpraca, tekst: Ewa Majewska Podziękowania dla Fundacji Wyspa Progress i Jacka Friedricha.

37 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Sos ­Pokojowy Pentagon

Maureen Connor i Instytut Pobożnych Życzeń 2012 / 13, lightbox, prezentacja

Ulica Lafayette nr 339 w Nowym Jorku, znana jako Pokojowy Pentagon (Peace Pentagon), służy za bazę dla dziesiątków aktywistów i postępowych organizacji, pracujących na rzecz pokoju od ponad 40 lat.

Ponieważ miejsce to dramatycznie potrzebuje remontu, organizacja Friends of 339 wystosowała apel o propozycje na konkurs projektancki, odpowiadający na pytanie: W jaki sposób budynek może mobilizować do zachowania pokoju i sprawiedliwości?

Przedstawiana propozycja, SOS, proponuje, aby stary liniowiec oceaniczny zastąpił istniejący budynek jako siedziba główna Pokojowego Pentagonu.

SOS, to niemal dosłownie ryba wyjęta z wody; zdezelowany, ale jeszcze nie tonący, statek głupcówz pasażerami i załogą, którzy wciąż są na tyle głupi, by ustawić kurs na sprawiedliwość społeczną – taka budowla zwraca uwagę na wartości wyznawane przez jej mieszkańców.

Zaadaptowany statek ocalono przed zezłomowaniem przez wyspecjalizowany w tym przemysł, który stał się jednym ze skutków globalizacji.

Wraz z przeniesieniem produkcji do

Chin, Indii i innych krajów Południowo – wschodniej Azji, wszystkie rodzaje statków, łącznie z okrętami wojennymi i statkami wycieczkowymi, często przerabia się na statki handlowe, które przewożą towary między Azją a Zachodem. Statki te, niejednokrotnie o wartości tak nikłej, że niemal równej kosztom eksploatacji, są żyłą złota dla armatorów. Ostatni rejs nieodwołanie wiedzie je na plaże Bangladeszu, Indii i Pakistanu, gdzie zostają rozebrane na części przez niewykwalifikowanych robotników, pracujących w warunkach zagrażających zdrowiu i życiu.

SOS zakłada, że pierwotnie remont, a następnie prace konserwacyjne przy statku/ budowli wykonają robotnicy z Bangladeszu, przeszkoleni przez bezrobotnych, byłych pracowników nieczynnych stoczni amerykańskich. współpraca: Christian Bjone [architekt], Ramsey Fendall, Andrea DeFelice, Holly Senter, Tom Nimen [artyści i projektanci], oraz George Cairns, Royal Institute of ­Technology, konsultant ds. złomowania statków w Bangladeszu. http://www.maureenconnor.net http://theiwt.com

38 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Wiatrowy ul Studium możliwości wykorzystania zjawiskadyszy wiatrowych na osiedlu Młyniec jako źródła energii odnawialnej Maja Ratyńska, WSPÓŁAUTOR INSTALACJI: KONRAD ZIENTARA 2007, prezentacja instalacji

Między budynkami ciśnienie wiatru rośnie i jego prędkość wzrasta.

Legendy osiedlowe mówiły o możliwości położenia się na podmuchach wiatru. Koncepcja tej elektrowni powstała jako odpowiedź na pytanie, czy to dokuczliwe zjawisko dałoby się pożytecznie wykorzystać.

Turbiny zostały dobrane na podstawie pomiarów prędkości wiatru na terenie osiedla – nie potrzebują nastawiania do kierunku wiatru, działają wydajnie także przy wiatrach o małej prędkości i są bardzo ciche.

Na kształt kratownicy wpłynęły dwa czynniki – efektywne i atrakcyjne wizualnie upakowanie turbin i heksagonalny plan osiedla.

Wybrane na lokalizację przejście jest charakterystycznym punktem orientacyjnym, leży w pobliżu centrum handlowego i placu zabaw oraz osiedlowego klubu kultury.

Dzięki takiemu usytuowaniu, eleganckiej formie i cichej pracy Wiatrowy ul może pomóc przełamać niepochlebne stereotypy na temat elektrowni wiatrowych oraz stać się nowym symbolem osiedla.

Maja Ratyńska

39 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Taniec Stoczni mml Studio 2013, wideo

Taniec Stoczni w swojej koncepcji zderza minione utopie z bieżącą rzeczywistością historycznej i symbolicznej przestrzeni Stoczni Gdańskiej. Inspiracją do stworzenia tańca były codziennie praktykowane czynności w ramach wykonywanych przez stoczniowców zawodów, jak również obecny, rozchwiany stan lokalnego przemysłu, poddanego wahaniom współczesnego ­rynku.

Inspirując się opracowaniami amerykańskiego badacza Franka Gilbreth’a (1868 –1924) autora naukowej metody analizy elementarnych ruchów roboczych, MML posłużyło się skonstruowanym na potrzeby produkcji modelem – czarnym pomieszczeniem w białą kratę zachowującym układ proporcji Modulora – opracowanego przez Le Corbusiera w 1942 roku kanonu miar i wielkości stosowanych w jego opracowaniach architektonicznych.

Obiekt umożliwił autorom precyzyjne przestudiowanie ruchów roboczych oraz ich skatalogowanie za pomocą wideo i form graficznych, co pozwoliło stworzyć rodzaj słownika, inwentarza figur stoczniowych, który posłuży jako baza do powstania choreografii.

Dekontekstualizacja pierwotnego miejsca, funkcji i znaczenia ruchu stoczniowego tworzy nowy, performatywny wymiar. Opracowany we współpracy z tancerzem i choreografem Rafałem Dziemidokiem, prototypowy solowy układ jest syntetyczną kompozycją wybranych, zoptymalizowanych nie w celach ekonomicznego, lecz estetycznego wyrazu codziennych ruchów pracowniczych stoczniowców. Stworzona poprzez obserwację terenów dawnej Stoczni oraz doświadczenia pracujących tutaj ludzi, choreografia jest nie tylko archiwum fizycznej i motorycznej pamięci Stoczni Gdańskiej, ale także próbą emocjonalnej, niewerbalnej komunikacji z obecnym niestabilnym stanem.

Idea: kolektyw MML {Gilles Lepore, Maciej M ­ ądracki, Michał Mądracki} Choreografia: MML i Rafał Dziemidok Taniec: Rafał Dziemidok Muzyka: Igor Kłaczyński

Spis Prac >

40 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Marsze

Lawrence Abu Hamdan 2008, audiowizualna instalacja

Londyn, 11 maja 2009

Szanowny Panie Antonio Di Stasi!

Z niecierpliwością oczekujemy na współpracę z Panem przy okazji naszego wydarzenia Czas na wykonanie dziesięciu butów w Teatrino della Collegiata, po południu 3 czerwca br. Dziękujemy za Pańskie zainteresowanie tym przedsięwzięciem i za Pańską cierpliwość, gdyż zdajemy sobie sprawę, iż niektóre z naszych próśb są nieco dziwne.

Wydarzenie Czas na wykonanie dziesięciu butów stanowi część projektu o nazwie Marsze, realizowanego od 2005 roku. Osią przedsięwzięcia Marsze jest cykl performansów, odbywających się na ulicach miast i miasteczek. Peformanse mają postać marszów o zaplanowanym układzie choreograficznym, w których małe, 10 – osobowe grupy maszerują przez poszczególne dzielnice wzdłuż zaplanowanych szlaków.

Szlaki starano się zaplanować tak, aby prowadziły przez najbardziej interesujące architektonicznie i akustycznie obszary miasta, takie jak duże aule, sklepione stropy, ściany ze szkła, wąskie korytarze, place, zatłoczone przestrzenie, itp. Jedyny

element kostiumowy, noszony przez uczestników Marszów stanowią specjalnie buty przerobione tak, by dawały lepszy efekt akustyczny; te właśnie buty, które wspólnie zaprojektujemy i wykonamy. Zastosujemy kombinację szpilek, drewnianych nagich (nieobciąganych) obcasów, płytek do stepowania i blaszek do podkuwania tzw. żabek , by stworzyć specyficzne obuwie, które przy kroczeniu wydaje dźwięk, definiujący akustycznie przestrzeń architektoniczną, przez którą noszący buty podróżuje.

Performensy marszów będą odbywały się według ustalonego harmonogramu od 3 do 5 czerwca na ulicach Santacarlangelo, w ramach festiwalu w Santarcangelo. Niemniej, nasze wspólne wydarzenie w Teatro della Collegiata to warsztat szewski, który będzie odbywał się tylko raz w czasie festiwalu (3 czerwca) i będzie otwarty dla publiczności.

W trakcie wydarzenia, będziemy pracować wspólnie przy szyciu i adaptacji butów dla dziesięciu performerów uczestniczących w Marszach. Poprosiłem, by każdy uczestnik marszu przyniósł stare

buty na skórzanej podeszwie, które przerobimy. Zapewniam też wszystkie potrzebne akcesoria do butów (ćwieki, płytki do stepowania, obcasy, itp.). Potrzeba mi jednak Pańskiej fachowości i porady przy szyciu butów o specjalnie wzmocnionych walorach akustycznych. Będą nam potrzebne proste narzędzia i akcesoria, takie jak młotki szewskie, kleje, wiertła, kopyta – mam nadzieję, że nie będzie to stanowiło problemu. Nasze wydarzenie – warsztat potrwa tyle, ile potrzeba na wykonanie dziesięciu par zaadaptowanych butów. Kiedy ukończymy ostatnią, parę zdarzenie się skończy. Zakładam, że na każdy but będzie potrzeba około 8 –10 minut (łącznie z czasem schnięcia kleju).

Bardzo Panu dziękuję i niecierpliwie czekam na nasze spotkanie.

Wszystkiego dobrego.

Lawrence Abu Hamdan

41 Prace >

Na szczytach władzy Cora Piantoni 2013, wideo

W filmie zrekonstruowano typową sytuację pracowników Spółdzielni Świetlik w otoczeniu przemysłowym. Spółdzielnia Usług Wysokościowych Świetlik była organizacją aktywistów opozycyjnych i indywidualistów; miejscem, w którym początek wzięły wieloletnie przyjaźnie, laboratorium niezależnych metod pracy i takichże idei politycznych. Członkowie Świetlika byli grupą ludzi, którzy pragnęli zmiany systemu. Ich praca, odbywająca się na dużej wysokości stanowiła fizyczne zagrożenie, a jednocześnie – niosła zagrożenie osobiste, biorąc pod uwagę opozycyjne koneksje.

Wysokościowcy ze Świetlika mieli różne poglądy. Mówią o swych doświadczeniach w ramach Spółdzielni, poparciu dla opozycji, przenikaniu się życia zawodowego z prywatnym oraz o tym, jak doświadczenia z przeszłości stały się podstawą, na której budują obecny udział w polskim społe­czeństwie i polityce. Na członków d ­ awnego Świetlika można spojrzeć jak na ­grupę architektów, którzy zdekonstruowali stare struktury w latach 1980., a u progu lat 1990. rozpoczęli planowanie i budowę nowej Polski.

alternativa 2013 przewodnik

42 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Greenpoint Project Martha Rosler

2011, cykl fotografii

Greenpoint jest jedną z najstarszych części Brooklynu w Nowym Jorku usytuowaną na zachodnim krańcu Long Island. Początkowo Greenpoint był ważnym ośrodkiem dla przemysłu; działały tu stocznia, huta szkła, zakład produkcji porcelany, rafineria olejowa, a także oczyszczalnia ścieków- cały przemysł zanieczyszczał okolicę.

Dla wielu imigranckich społeczności z Europy Greenpoint jest domem. W XIX wieku ludność napływowa przybyła tu z Irlandii i Niemiec w l. 60 - tych tego stulecia dołączyli do nich włoscy, polscy i rosyjscy imigranci; w poł. XX wieku przybyli tu obywatele Puerto Rico, koniec XX wieku to nowa fala przybyszów z Polski, będąca skutkiem przemian politycznych. Współcześni imigranci pochodzą z Środkowej i Południowej Ameryki, północnej Afryki i południowej Azji.

Od poł. l. 60 - tych obserwujemy opuszczanie Greenpointu przez białą klasę średnią i pozostanie na miejscu ludności niezatrudnionej.

Lokalny charakter Greenpointu ufundowany został na niedostatku publicznego transportu oraz na pokryciu obszaru siecią komunikacyj-

ną dla ciężarówek. W ciągu następnych dekad zniknęło stamtąd wiele małych zakładów, pozostały jednak te najbardziej zanieczyszczające środowisko. W l. 90 - tych mieszkańcy zorganizowali się, by postulować oczyszczenie dzielnicy, ekonomiczna stagnacja jednak pozostała. W Greenpoint nadal dominują małe zakłady, często rodzinne, oraz polskie sklepy i restauracje.

Sytuacja zmienia od ostatnich kilku lat: trend demograficzny polegający na migracji do dużych miast jest dalej aktualny, jednakże centra metropolii zajęte są przez banki i siedziby korporacji. Klasa kreatywna szuka swego miejsca wokół centrów. W Nowym Jorku takim miejscem był do niedawna Williamsburg, który teraz też jest zapełniony. Artyści i hipsterzy wybierają obecnie Greenpoint. Mimo kryzysu finansowego rozwój dzielnicy trwa- nowe lofty powstają obok XIX - wiecznej zabudowy, mały biznes kwitnie.

Marta Rossler jako 25 - letnia rezydentka Greenpoint’u rejestruje zmiany i konfrontacje z bliska, przenosi je w medium fotografii i dokumentu. W tym projekcie prezentuje przede wszystkim miesz-

kańców polskiego Greenpoint’u, koncentrując się na ludziach, którzy przybyli do dzielnicy, by żyć i pracować. Drugim przedmiotem jej zainteresowania jest zmienny pejzaż witryn sklepowych, definiujący obraz dzielnicy i opisujący przemiany, które w nim zachodzą.

43 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Lekcja historii Zbigniew Libera

2012, praca pokazywana jest w transpozycji na wielkoskalowy wydruk na papierze blue back

wanej Armii Czerwonej. Po wyjściu Rosjan z Polski, miasto będące dotąd zoną wojskową, całkowicie wyniszczone i obdarte, stało się w końcu strefą cywilna. Zaczęto je ponownie zasiedlać w 1993 roku.

Tym samym Borne Sulinowo jest metaforą miasta czynionego na nowo. Także wcześniej miało ona militarna historie, więc nie daje spokoju myśl, jak to determinuje możliwą przyszłość miejsca. Budzi pytania, co to znaczy odzyskać przestrzeń miasta, na nowo w niej zamieszkać. Kim są naprawdę na / jeźdźcy, których tu widzimy?

Co to oznacza dzisiaj zawłaszczyć, zagrabić, uznać za swoje? A.Sz. Libera gra z pamięcią wizualną swojego widza. Świadomie lub nie, czytamy kadry, kompozycje, przedstawienia, analogie. Wiemy, że gdzieś już to widzieliśmy. Tak jak Pozytywy nawiedzały naszą pamięć fotografii prasowej, tak Lekcja historii należąca do cyklu Nowe historie wprawdzie projektuje się w przyszłość, ale opowiedziana jest narzędziami tego, co wizualnie zakodowało lęk przed tym, co nadejdzie.

Libera wie, że pamięć obrazów two-

rzy fobie, lęki, koszmary. W Lekcji historii czytamy to szybko, że wiemy, że nam o tym mówiono, że czytaliśmy to w powieściach i widzieliśmy na filmach katastroficznych.

Kilkoro jeźdźców na koniach pojawia się na tle pustego, do cna ograbionego bloku mieszkalnego.

Milczący, jak struna wyprostowani, być może to misja zwiadowcza. Czytamy ten obraz jednym rzutem oka, to miejska dystopia, świat opustoszały. Świat po katastrofie lub woj-

nie. Świat, w którym nic już nie jest takie, jakim było kiedyś.

Ale gdy szukamy dalej i dowiadujemy się, gdzie Libera zrobił to zdjęcie, otwierają się nowe warstwy znaczenia. Bo sceną dla zdjęcia było Borne Sulinowo. W latach 1945 – 92 stacjonowała tu Armia Rosyjska a obszar był wyłączony spod polskiej jurysdykcji. Stacjonowało tu 15 tysięcy żołnierzy kontyngentu Szóstej Witebsko – Nowogródzkiej Gwardyjskiej Dywizji Zmechanizo-

44 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Gmina w Budowie

Dario Azzellini & Oliver Ressler 2010, wideo

Sami musimy zdecydować, czego chcemy. To my znamy swoje potrzeby i wiemy, co dzieje się w naszej społeczności – wyjaśnia asertywna Omayra Peréz. Chce przekonać swoją społeczność, która zajmuje stok wzgórza w biednej dzielnicy Caracas, do założenia Consejo Comunal (Rady Dzielnicy). W ponad 30.000 istniejących Consejos Comunales obywatele Wenezueli wspólnie decydują o swych potrzebach poprzez zgromadzenia. Omayra zdobyła poparcie aktywistów z pobliskiej dzielnicy slumsów Emiliano Hernández, która od trzech lat ma już własną Consejo Comunal. Dzięki rządowemu programowi Barrio Adentro, mieszkańcom dzielnicy przydzielono lekarza, który leczy wszystkich za darmo. Otrzymali też pieniądze na renowacje domów i wymienili kilkanaście skorodowanych blaszanych szop na nowe budynki. Wszystkie te działania oraz wiele innych zostały zorganizowane dzięki Consejo Comunal. Dzięki samoorganizacji na poziomie lokalnym, utworzono kilka grup roboczych, zajmujących się wybranymi zagadnieniami i podejmującymi decyzje na zgromadzeniach.

Kilka Consejos Comunales formuje Comuna(gminę), a na najwyższym poziomie – gminę miejską.

Film Gmina w Budowie podążą za tą inicjatywą w dzielnicy biedy na wzgórzach Caracas, jak też i na rozległych, wilgotnych równinach na wiejskich obszarach Barinas. Rady tworzą się jako inicjatywa oddolna, równolegle do istniejących instytucji rządowych, z nadzieją, że dzięki samorządności uda im się prze­ łamać obecny stan rzeczy.

Relacje między oddolnymi, samorzutnymi inicjatywami a instytucjami cechuje w równym stopniu współpraca, jak i konflikty; ponadto, Consejos Comunales niewolne są od trudności wewnętrznych – udziału w takim ciele społecznym trzeba się nauczyć. Postęp i regres jednakowo wyznaczają trudną drogę ludzi, którzy autentycznie przejmują władzę, by decydować o własnym życiu i otoczeniu.

Koncepcja, montaż, produkcja: Dario Azzellini & Oliver Ressler Zdjęcia: Volkmar Geiblinger, Oliver Ressler Dźwięk, montaż dźwięku, kierownik: Rudi Gottsberger Asystent produkcji: Adriana Rivas Montaż obrazu: Markus Koessl, David Grohe Dotacje i granty: Bundesministerium für Unterricht, Kunst und Kultur; Kulturabteilung der Stadt Wien; Stiftung Umverteilen; Rosa Luxemburg Stiftung; Solifond der Hans Böckler Stiftung; Fraktion die Linke im EU – Parlament; Bundestagsfraktion die Linke; Netzwerk e.V.

45 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Nic nie zatrzyma idei sztuki Ewa Partum

2012 /13, instalacja

Gdy nadchodzi czas, by idea się zrealizowała nic nie jest w stanie tego zastopować. Ewa Partum mówi nic nie zatrzyma idei sztuki, tej sztuki, której czas nadszedł. Tak jak nie da się zatrzymać rewolucji czy innych ruchów społecznych dążących do wolności. Instalacja wpisuje się w linię projektów Ewy Partum, nawiązujących do oznakowania drogowego. Już jej wczesna instalacja Legalność przestrzeni (1971) używała znaków drogowych w kontekście indywidualnych swobód w przestrzeni miasta, a znacząca część dorobku artystki to istotne komentarze dotyczące obecności kobiecego podmiotu w przestrzeni publicznej.

Ta zaś najnowsza, z 2012 roku, wykorzystuje fizyczną barierę mocowaną na powierzchni dróg, ulic i zaułków. Spowalniacz powoduje dostosowanie się do ograniczeń prędkości na ulicach i osiedlach.

Wymusza on na kierowcy poddanie się rygorowi zwolnienia stwarzając zagrożenie dla zawieszenia samochodu. Manifestuje tym samym brak zaufania do użytkownika drogi, który jest nieprzewidywalnym komponentem sytuacji ruchu i zmiany.

Partum wskazuje, że sztuka prze-

kracza granice, nie podporządkowuje raz ustalonym zasadom, i ze swej natury nie jest przewidywalna niemożliwa do skontrolowania. Rola sztuki jest według niej ponadsystemowa, wymykająca się ograniczeniom, regulacjom czy procedurom.

Kluczowym pojęciem jest tu czas, właściwy moment, w którym realizuje się wielka idea polityczna czy artystyczna. A.Sz.

46 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Ramy Robocze

Ginta Tinte Vasermane 2012, wideo instalacja

W nienarracyjnych wideo komponuję i układam choreografię scen teatralno – performatywnych, które rozgrywają się w relacjach między ciałami, architekturą i przestrzenią ramy, ich ograniczeniami i elastycznością. Umieszczając ludzkie ciała jako elementy rzeźbiarskie zarówno w przestrzeni architektonicznej, jak i przestrzeni wideo, inscenizuję istnienie z jego własną logiką i prawami.

Ruchy zakomponowane są w specyficznym rytmie, stając się jedno-

cześnie nieracjonalne i możliwe.

Taki układ pozycji ciała jest wyrazem, a jednocześnie grą z wewnętrznymi uwarunkowaniami obserwatora, umieszczonego w odmiennych warunkach społecznych, przestrzeniach i strukturach.

Z lekką ironią, korzystając z metod poetyckich, prowadzę grę z podmiotem prowadząc go przez zainscenizowane scenariusze. Pojawia się pytanie: kim jesteśmy? i co robimy w konkretnych lokalizacjach?

Wszystkie filmy wideo są połączone ze sobą tak, by tworzyć sieć narracyjną, umieszczoną w wielokanałowej przestrzeni instalacji.

47 Prace >

alternativa 2013 przewodnik

Dom Prasy

KatrĪna Neiburga 2011, 3 - kanałowe wideo

Moje zainteresowanie Domem Prasy narodziło się w 2009 roku, kiedy przygotowywałam instalację świetlną na festiwal światła Staro Riga. Korzystając z 176 reflektorów scenicznych i specjalnie wykonanej partytury świetlnej, rozświetliłam ciemności opuszczonego budynku, zbudowanego w czasach sowieckich jako źródło światła. Ostatnio, materiał wideo z tego zdarzenia wykorzystano do wideoklipu grupy Gas of Latvia, którego muzyka zanotowana została w postaci partytury do projektu. Od tamtego momentu moje zainteresowanie historią Domu Prasy wciąż rosło: czy ludzie, którzy tam pracowali byli szczęśliwi czy sterroryzowani cenzurą – w końcu sporą część życia spędzili właśnie tutaj. Mam też bardzo szczególne, osobiste wspomnienia związane z tym budynkiem, ponieważ oboje moi rodzice tu pracowali.

W czasach szkolnych wydawałam gazetkę Glases, którą dzięki opiece Inese Zandere – autorki poezji dziecięcej i wydawcy – drukowano w Domu Prasy. Przepełniona dymem kawiarnia, olbrzymie windy, schody, które zdały się nie mieć końca, i labirynty pokoi stanowiły teren

moich dziecięcych zabaw. Zaangażowałam przy obecnym przedsięwzięciu wielu z byłych pracowników Domu Prasy, od portierki po dyrektora i redaktorów naczelnych gazet i czasopism. Ich opowieści ożywiają uczucia i wygląd dawnych dni. Praca ta stała się poetyckim opowiadaniem o wspomnieniach skrywających się w ludzkiej pamięci i porzuconym budynku. Wolno pracująca kamera eksploruje dawno opuszczone przestrzenie, napotykając ludzi, którzy kiedyś tu pracowali. Ta instalacja wideo na trzy, zsynchronizowane ekrany i otoczenie dźwiękowe pomaga mi zbudować wielowarstwową opowieść, która przekazuje niesamowicie dziwaczne i trudne do zniesienia poczucie, że wszystko przemija; uczucie, które staje się dominujące w momencie, kiedy zaczynamy się skupiać na naszych doznaniach podczas wizyty w Domu Prasy.

Dźwięk: Andris Indāns

Noty Biograficzne Dario Azzellini

Jacek Friedrich

Mirosław Bałka

Lawrence Abu Hamdan

Seline Baumgartner

Igor Kłaczyński

Kadambari Baxi

Solvita Krese

Hubert Bilewicz

Maros Krivy

Johanna Billing

Ewa Kruszewska

Maks Bochenek

Suzanne Lacy

Anders Bojen & Kristoffer Ørum

Gilles Lepore

Eriks Božis Łukasz Bugalski Valdis Celms Anouk De Clercq Maureen Connor Rafał Dziemidok Lisa Enzenhofer & Anna Resch (Lendlabor)

Zbigniew Libera Maciej Mądracki Michał Mądracki Katrīna Neiburga Radosław Orzeł Ewa Partum Cora Piantoni

aleksandra polisiewicz (Aleka Polis) Katarzyna Przezwańska Maja Ratyńska Oliver Ressler Martha Rosler Maciek Salamon Lisa Schmidt-Colinet, Alexander Schmoeger & Florian Zeyfang Jacek Staniszewski Stanza Jakub Szczęsny Aneta Szyłak Ginta Tinte Vasermane Julita Wójcik

49 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Dario Azzellini

Mirosław Bałka

Seline Baumgartner

Kadambari Baxi

mieszka i pracuje w Berlinie, Nowym Jorku, Caracas i Linz. Jest wykładowcą w Instytucie Socjologi na Uniwersytecie Jana Keplera w austriackim Linz. Zajmuje się pisaniem i reżyseruje filmy dokumentalne.

Ma doktoraty z nauk politycznych i z socjologii. W badaniach naukowych skupia się na przemianach społecznych, migracjach i rasizmie, administracji samorządowej, kontroli pracowniczej; prowadzi też rozległe badania nad Ameryką Łacińską.

Pracował jako zastępca redaktora wydawnictwa Wiley – Blackwell (2009) i był redaktorem głównym The International Encyclopedia of Revolution and Protest: 1500 to Present w części dotyczącej obszaru Ameryki Lacińskiej, hiszpańskich Karaibów i nowej lewicy we Włoszech. Opublikował kilka książek, esejów i dokumentów na temat ruchów społecznych, prywatyzacji służby wojskowej, migracji i rasizmu, a także o Włoszech, Meksyku, Nikaragui, Kolumbii i Wenezueli.

urodził się w 1958 roku w Warszawie. Pracuje w Otwocku i Warszawie.

Ukończył Akademię Sztuk Pięknych (1985), gdzie obecnie prowadzi Pracownię Działań Przestrzennych na wydziale Sztuki Mediów i Scenografii. Artysta czynny w dziedzinie rzeźby, rysunku i video. W swojej twórczości podejmuje problemy związane z kruchością ludzkiej egzystencji, a także pamięci i historii totalitaryzmów XX wieku. W latach 1985 – 89 współpracował z Mirosławem Filonikiem i Markiem Kijewskim w ramach Świadomość Neue Bieriemiennost. Uczestniczył w ważnych wystawach, m.in.: Metropolis, Berlin; Possible Worlds, Londyn; Documenta IX, Kassel; 1 i 15 Biennale of Sydney; Rites of Passage, Londyn; The Carnegie International 95, Pittsburgh; Distemper, Washington DC; 24th Bienal de São Paulo; 1st Liverpool Biennial; Between Cinema and a Hard Place, Tate Modern, Londyn; SITE Santa Fe, Ostalgia The New Museum, New York, 44, 50, 51 oraz 55 Venice Biennale. W 2009 r. zrealizował projekt How It Is w ramach Unilever Series w Turbine Hall, Tate Modern, Londyn. Członek Akademie Der Kunste.

urodzona w 1980 roku w Szwajcarii.

Mieszka w Zurychu i Nowym Jorku.

Ukończyła kierunek sztuk pięknych na Uniwersytecie Sztuki i Projektowania, ma za sobą projekt badawczy o sztuce i znakach Arts & Signs Research Project na Uniwersytecie Neuropsychologii w Zurychu. Jej prace to w przeważającej części instalacje, w które włączone są rzeźba, wideo, audio i rysunki. Przedmiotem zainteresowań Baumgartner jest podejście jednostek i grup ludzi do niektórych sytuacji społecznych i politycznych. Wybrane wystawy: Videos, Cows & Poetry, 1 Shanthiroad Bangalore, Indie, La jeunesse est l’art Aargauer Kunshaus, Jubiläum Manor Kunstpreis; Social Body Palazzo Ducale, Genua Project Madonna; Werk- und Atelierstipendien der Stadt ZH Helmhaus Zürich.

Prace w zbiorach: Goetz Collection (Sammlung Goetz) Monachium, Niemcy, Kunsthaus Zürich, Szwajcaria, Aargauer Kunsthaus, Szwajcaria, Sammlung Kanton Zürich, Szwajcaria.

architektka nauczycielka z Nowego Jorku. Jej działalność w ramach wspólnych przedsięwzięć dotyczy rozszerzonej architektury i projektów medialnych, które wymagają studiów naukowych nad projektowaniem, nowymi technologiami i relacjami kulturowymi w skali globalnej.

Najnowsze międzynarodowe wystawy artystki to min. Citizenship by Design, oparta o estetykę pasztporów z różnych krajów; Triptych – Apps, elektroniczny interfejs przestrzenny do zabaw językowych; Dwa miasta/ Trzy przyszłości, montaż audiowizualny ukazujący Stację CST w Bombaju oraz obszar tzw.“Ground Zero” w Nowym Jorku. Jest wspólautorką dwóch książek (z Reinholdem Martinem): Multi – National City: Architectural Itineraries (Actar, 2007) i Entropia (Black Dog Publishing, 2001). Jest profesorem praktyki architektonicznej w Barnard College, Uniwersytetu Columbia.

Jest też członkiem – założycielem WBYA? (Who Builds Your Architecture?) – nowo utworzonej koalicji zajmującej się prawami człowieka w architekturze.

www.azzellini.net

50 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Hubert Bilewicz

Johanna Billing

Historyk sztuki i nauczycielem akademickim. Pracuje w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego. Kilkanaście ostatnich lat uczył w gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych. Skończył historię sztuki (Uniwersytet Warszawski) i muzealnictwo (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu). Odbył podyplomowe studia w Ośrodku Badań nad Tradycją Antyczną Uniwersytetu Warszawskiego. Jest także absolwentem podyplomowych studiów pedagogiki zdolności i twórczości UMK w Toruniu, gender studies na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz queer studies. Zajmował się zagadnieniami architektury 19. i pierwszej połowy 20. wieku. Interesował się również pedagogiką artystyczną oraz pograniczem sztuki i edukacji. Obecnie bada dzieje gdańskiego środowiska artystycznego po 1945 roku. Interesują go zwłaszcza rozmaite (artystyczne i pozaartystyczne) uwikłania sztuki. Jest autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych, redaktorem książki o architekcie Włodzimierzu Padlewskim oraz współautorem podręcznika sztuki dla gimnazjum.

urodzona w 1973 roku w Jönköping, Szwecja. Mieszka i pracuje w Sztokholmie, zajmuje się pracami wideo, w których przeplata muzykę, ruch i rytm, subtelnie akcentując jednostkę w przedstawieniach zmieniającego się społeczeństwa. Łącząc zasady performansu ze ściśle rozumianym językiem filmowym, Billing częściowo reżyseruje uczestników, uruchamia serię improwizacji wokół tematu performansu i możliwości, jakie daje performans przy zgłębianiu zagadnień tego, co publiczne i tego, co prywatne. Wszystkie postaci w performansach Billing odgrywają same siebie, uczestnicząc jednak w zaaranżowanych sytuacjach scenicznych, które oscylują między dokumentem a fabułą, jako wielowarstwowe interpretacje danego miejsca. Najnowsze wystawy artystki to: Chcę Cię kochać dopóki nie umrę, w MAC, Belfast (2012); Gubię się bez twego rytmu, Muzeum Sztuki Nowoczesnej Oxford, Wprowadzamy się. Pięć filmów, Grazer Kunstverein, Graz, (2010); Drobne ruchy, ACCA, Melbourne, Gubię się bez twego rytmu, Camden Art Centre (2009); Po kolei jeden za drugim, Muzeum Sztuki współczesnej im. Kemperów,

Maks Bochenek

Kansas City; W taki sposób chodzimy po Księżycu, Malmö Konsthall, Malmö (2008); Zmienność na zawsze, Museum für Gegenwartskunst, Bazylea, Rób tak dalej, Dundee Contemporary Arts, Dundee (2007) oraz Magiczny świat, PS. 1, Nowy Jork (2006). Brała udział w przeglądach, m.in. IV Triennale w Auckland, Ostatni przelot gorącym balonem, Auckland (2010); Documenta 12, Kassel (2007); Wiara, Biennale w Singapurze (2006); IX Biennale w Istambule; I Biennale Moskiewskie (2005); L Biennale w Wenecji (2003). Od 1998 do 2010 Johanna prowadziła wraz z bratem Andresem wytwórnię płytową Make it Happen, publikując muzykę i organizując performanse.

jest historykiem sztuki, absolwent Muzealniczych Studiów Kuratorskich na Uniwersytecie Jagiellońskim, doktorant Historii Sztuki na Uniwersytecie Gdańskim i wykładowca w katedrze Intermediów Gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kurator w Instytucie Sztuki Wyspa w Gdańsku. Krytyk sztuki.

Współzałożyciel bloga „Modelator” , kurator wystaw takich jak Shoenberg! w IS Wyspa w Gdańsku, Re – Designing the East w VKW w Stuttgarcie, Nauczyciele – Sokrates u Duchampa w IS Wyspa w Gdańsku. Publikował m.in. w „Obiegu” , Visual Communication” , „Springerin” .

51 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Anders Bojen & Kristoffer Ørum

Eriks Božis

Łukasz Bugalski

to artysta zamieszkały w ­Rydze, którego prace koncentrują się przede wszystkim na recepcji przestrzeni i miejskich eksploracjach.

Pracuje w medium fotograficznym oraz instalacji. Brał udział w licznych międzynarodowych wystawach: Prawie Nic (Tallin, 2009), Festiwal Homo Urbanus – Homo Sapiens?(Amsterdam, 2008), XI. Biennale Architektury (2008), Trajektorie (Narodowe Muzeum Sztuki, Ryga 2008), Suspensja (Apollonia Art Exchange, Strasburg, 2005), Rzeczywista Utopia (Graz, 2003), The Balic Times (Galerie im Taxispalais, Innsbruck; Muzeum Sztuki Współczesnej, Zagrzeb, 2002), Bałtyckie Bezpieczeństwo!

(Arlanda Airport, Sztokholm, 2001), N.E.W.S. (Wisby, 2000), Port Sztuki (Kotka, 2000), Manifesta 2 (Luksemburg, 1998), Projekt Muzeum Nowoczesności (Sztokholm, 1998), Czas osobisty. Sztuka Estonii, Łotwy i Litwy 1945 –1996 (Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa 1996).

od 2007 roku student kierunku Architektura i Urbanistyka Politechniki Gdańskiej. Aktualnie pracuje pod kierunkiem dr hab. inż. arch.

Piotra Lorensa nad dyplomem magisterskim pt. Strefa Reprezentacyjna Gdańska. Studium rewitalizacji.

Wyróżniony przez miasto Gdańsk w konkursie dotyczącym reakcji na negatywne aspekty projektu ulicy Nowej Słowackiego za konstruktywną krytykę samej idei budowy przelotowej arterii przez centrum miasta. Zaangażowany w działalność nieoficjalnego koła naukowego Wydziału Architektury PG – tzw.

Koła Plastycznego. W 2011 roku rozpoczął studia na wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku w pracowni podstaw malarstwa prof. Jacka Kornackiego.

Uczestnik m.in wystawy zbiorowej Naga Prawda w 2012 roku.

to kopenhascy artyści, którzy pracują jako zespól od 2001r. Studiowali w Goldsmiths College w Londynie i Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze.

Przez ostatnich kilka lat pracują nad ponownym napisaniem historii specyficznych miejsc, by przemyśleć ich znaczenie, a jednocześnie pokusić się o zbudowanie alternatywy dla dominujących dogmatów w dziedzinie polityki, estetyki i teorii. Rozpisując na nowo powszechne narracje i mitologie świata, artyści poszukują sposobu, jakim można by zainfekować społeczeństwo nowymi rodzajami opowieści, ślizgającymi się na granicach gatunków i mediów. Ostatnie wystawy solowe grupy odbywały się w Skulpturi w Kopenhadze; Beaver Projects, Kopenhaga; The Aarhus Art Building,

Aarhus; Flux Factory, Nowy Jork.

Pośród najnowszych wystaw zbiorowych należy wymienić: Alternativa, Gdańsk; Mutations III, Berlinische Galerie, Berlin; FILE, SESI’ Cultural Centre, Sao Paolo; Kurs, Muzeum Sztuki Współczesnej, Roskilde. Artyści zainicjowali projekt pt. Radiant Copenhagen and Topographies of the Insignificant; są też współzałożycielami Haandholdt – nowej platformy sztuki na urządzenia przenośne.

52 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Valdis Celms

Anouk De Clercq

to artysta i projektant. Autor sztuki kinetycznej i wizjonerskich projektów w środowisku naturalnym na Litwie w latach 1970. Wraz z kilkoma podobnie myślącymi towarzyszami tworzył w latach 1970. projekty oparte na najbardziej innowacyjnych i awangardowych przemyśleniach tego okresu w swym kraju. Prace artysty opierają się nie tylko na wizualności, lecz także na odniesieniach do sztuki konstruktywistycznej i land – artu, wraz z teoretycznie i konceptualnie uzasadnionym designem, były podstawą tych prac. Prace Valdisa Celmsa obejmują propozycje zarazem wizjonerskie, jak i wielofunkcyjne: rzeźby ze światła/ centra organizujące życie miasta, które

generują ruch i doświadczenie wizualne współczesnych miast i ich mieszkańców, a także propozycje utopijnych idei do zrealizowania w przestrzeni publicznej. Łączą się w nich skomplikowane rozwiązania wizualne i techniczne osadzone w przemyślanej koncepcji i teorii.

Zarówno pojedyncze prace artysty, jak i cykle tworzone wspólnie z grupą Emissionist stanowią rzadkie przykłady rzeczywistej analizy kontekstu społecznego i miejskiego, poczynionej w okresie socjalizmu na Litwie. W swoich zainteresowaniach przejawiają zaskakującą paralelę z wcześniejszymi o dekadę ideami sytuacjonistów.

urodzona 1971 w Gandawie, studiowała fortepian w Gandawie i film na Uniwersytecie Świętego Łukasza w Brukseli, Wydział Sztuki i Projektowania. W swych filmach eksploruje audio – wizualny potencjał języka komputerowego do tworzenia światów możliwych, z których wiele ma silnie architektoniczny charakter. Jest laureatką kilku nagród takich jak: Future Imprint International Animation Competition, Taipei (2003); The International Backup Award New Media in Film, Weimar (2004): and the Illy Prize at Art, Bruksela (2005). Wystawiała swe prace w Tate Modern, Whitechapel Art Gallery, Centrum Pompidou, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, na Transmediale, Ars Electronica, Biennale de l’Image en Mouvement i wielu innych miejscach. Anouk De Clercq związana jest z KASK, Wydziałem Sztuki Kolegium Uniwersyteckiego w Gandawie jako badaczka zagadnień artystycznych. Mieszka i pracuje w Brukseli.

53 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Maureen Connor

Rafał Dziemidok

mieszka i pracuje w Nowym Jorku.

Jej pole zainteresowań obejmuje instalacje, wideo, projektowanie wnętrz, etnografię, zasoby ludzkie, feminizm i sprawiedliwość społeczną. Personnel, projekt dotyczący miejsca pracy (realizowany od 2000r.) z kolektywem Instytut Pobożnych Życzeń (IWT, od 2008) skutkują interwencjami zgłębiającymi postawy i potrzeby jednostek oraz instytucji. Miejsca, w jakich pojawiała się artystka obejmują: Momenta Art, Brooklyn; Austriacki Instytut Kulturalny; Akbank, Istanbul; Alternativa oraz Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk; IASPIS, Sztokholm; Tapies Foundation, Barcelona; oraz Queens Museum of Art, Nowy Jork. Instytut Pobożnych Życzeń, obecnie Centrum Stypendiów Pobytowych dla Rządu USA (samoustanowione) pracuje nad tym, aby umieszczać artystów na stypendiach pobytowych w możliwie największej liczbie miejsc i agend rządowych.

Prace feministyczne artystki z lat 1980. i 1990. uwzględniono w wielu publikacjach i na wielu wystawach, takich jak: Cooper Hewitt National Design Museum, Nowy Jork; KW Institute for Contemporary Art, Berlin; Mass MOCA, North Adams, Massachusetts; Museo Arte Moderno, Buenos Aires, Argentyna; Museum of Modern Art, Nowy Jork; MAK, Wiedeń; Porticus, Frankfurt; ICA, Filadelfia; Armand Hammer Museum, Los Angeles oraz Whitney Biennial. Uzyskała wsparcie od Fundacji Anonymous Was a Woman, Fundacji Guggenheima oraz National Endowment for the Arts. Jest profesorem sztuki w Queens College, CUNY od 1990, a obecnie współ – dyrektorem pilotażowego programu MFA in Art and Social Practice we współpracy z Queens Museum of Art. http://www.maureenconnor.net http://theiwt.com

urodzony w 1971 roku. Niezależny tancerz, aktor i choreograf. Współpracuje z rozmaitymi zespołami, takimi jak: Dada von Bzdulow, Gdański Teatr Tańca czy Yvette Bozsik (Hungary). Od 1997, tworzy przedstawienia solowe (Departure – Arrival, Separateness, Yes, yes, yes, yes, etc.) oraz w duetach (z Patrycją Kujawską, Dreams of the Fleecy River z Magdaleną Jędra, etc). Dziemidok bierze udział w wielu projektach artystycznych (Kartoteka 01 wraz z Made Inc., Arrow of Time z Dorotą Brodowską i Mirosław Zbrojewiczem, Several Witty Observations z Dada von Bzdulow, 2moreless ­­TRAVA). Choreografie Dziemidoka obecne są w wielu współczesnych przestrzeniach teatralnych i na festiwalach w Polsce i zagranicą.

Artysta tańczy i układa choreografie do wielu filmów i przedstawień teatralnych. Otrzymał stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2007 roku. Od 2005 jest członkiem grupy artystycznej KONCENTRAT, której najnowsza sztuka Lamentacje miała premierę na XI Festiwalu Tańca Współczesnego Ciało / Umysł w Warszawie w 2012 r.

54 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Lisa Enzenhofer & Anna Resch (Lendlabor)

Jacek Friedrich

Lawrence Abu Hamdan

absolwent historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego. W swej działalności naukowej skupia się na badaniu związków pomiędzy sztuką a polityką, ideologią, życiem społecznym.

Autor ponad 100 tekstów naukowych i popularno – naukowych publikowanych w kraju i za granicą, w tym kilku książek m.in.: Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1995 (2 wyd.1997); Neue Stadt in altem Gewand. Der Wiederaufbau von Danzig 1945 –1960, Böhlau Verlag, Köln – Weimar – Wien 2010; Walka obrazów. Przedstawienia wobec idei w Wolnym Mieście Gdańsku, Słowo / Obraz / Terytoria, Gdańsk 2013 (w przygotowaniu). Pomysłodawca i współautor wystawy i katalogu: Niechciane dziedzictwo.

Różne oblicza architektury nowoczesnej w Gdańsku i Sopocie, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Gdańsk 2005.

to londyński artysta, który w 2012 roku miał dwie wystawy indywidualne, gdzie pokazywał nowo zamówioną pracę Wolność słowa jako taka w Showroom w Londynie, oraz The Whole Truth w CASCO w Utrechcie. Wciąż trwającą realizację artysty Kontakt słuchowy ostatnio pokazywano w galerii Arnolfini w Brystolu (2013), a wcześniej w 2012 roku na Biennale w Tajpej. Inne prace artysty to min. Model dziedzińca, pokazywana w Galerii Chisenhale w Londynie, i Marsze dla Artangel, także w Londynie (2008). Wielokierunkowe działania artysty obejmują również pisanie dla czasopisma Cabinet Magazine, udział w X Biennale Shasrjah, oraz członkostwo w grupie prowadzącej przestrzeń artystyczną Batroun Projects w północnym Libanie. Abu Hadman jest obecnie doktorantem i wykładowcą na Wydziale Kultury Wizualnej kolegium Goldsmiths College.

to dwie młode architektki, które skoncentrowały się na działaniach urbanistycznych, badając przestrzenie publiczne i pustostany. Lisa Enzenhofer i Anna Resch są założycielkami wolnego kolektywu Lendlabor, zlokalizowanego w dzielnicy Grazu Lend. Za pracę dyplomową Lendlabor – od pustostanów do zasobów otrzymały w lutym 2012 roku III nagrodę GAD za najlepszą pracę dyplomową na Politechnice w Grazu oraz Nagrodę Rudolfa Wurzera za planowanie przestrzenne przyznaną przez Politechnikę Wiedeńską. Od marca 2012, przedstawiały swój dyplom na dwu sympozjach w Graz i brały też udział w festiwalu ulicznym Lendwierbel w Graz, w części imprezy dotyczącej sztuki urbanistycznej Project Leer(t)räume. Obecnie pracują jako kuratorki wystawy stadt.leerstand.stad na temat od pustostanów do zasobów, czyli powtórnego wykorzystania pustostanów do tworzenia nowych idei, zawsze w kontekście pamięci zbiorowej miasta i naczelnych założeń Landlabor: Najpierw 100 – procentowy recykling, a (dopiero) później odbudowa. Okazja do połączenia pojedynczych pustostanów

oraz zainteresowania społeczno – gospodarcze poszerzają zagadnienia projektowe o ten wymiar projektowania, który obejmuje zagadnienia społeczno – humanistyczne. Oprócz tej działalności, Lisa Enzenhofer i Anna Resch pracują jako asystentki nad zagadnieniami nowych narzędzi do planowania przestrzennego miast na Instytucie Urbanistyki na Wydziale Architektury i Krajobrazu Uniwersytetu w Grazu. Od czerwca 2012 współpracują z Wydziałem Planowania Przestrzennego Grazu w zakresie nowych narzędzi urbanistycznych, skupiających się na pustostanach w mieście.

55 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Igor Kłaczyński

Solvita Krese

Maros Krivy

to kuratorka i krytyk sztuki mieszkająca w Rydze. Od 2000 roku jest dyrektorem Łotewskiego Centrum Sztuki Współczesnej (LCCA). Od 2009 prowadzi jako kuratorka zainicjowany przez siebie Festiwal Sztuki Współczesnej. Jest kuratorką wielu dużych międzynarodowych wystaw, min. Niezbędnik przetrwania, Mobilne muzeum (2007), Urbanologic (2007), Archeologia rzeczywistości (2006), “rassepassers. Sztuka współczesna z lat 1980 w Narodowym Muzeum Szuki w Rydze (2005), Ciało w fotografii bałtyckiej, Berlin (2005), łotewskiego udziału w 26 Biennale w Săo Paulo (2004), współkuratorka wystawy Szybciej niż historia, Kiasma, Helsinki (2004), re:public, Ryga (2003).

Jest współinicjatorką i współorganizatorką dwu wielkoskalowych, międzynarodowych projektów sztuki i platform badawczych: republicart (2003 – 2005) – badających i promujących artystyczną praktykę interwencjonistyczną i aktywistyczną transform (2005 – 2008) – projektu badawczego w dziedzinie artystycznych i politycznych praktyk zinstytucjonalizowanej krytyki.

jest Profesorem – Gościem w dziedzinie Urbanistyki na Wydziale Architektury Estońskiej Akademii Sztuki w Tallinnie. Doktoryzował się z urbanistyki na Uniwersytecie Helsińskim, ukończył też socjologię na Uniwersytecie Karola w Pradze i fotografikę na Uniwersytecie Śląskim w Opawie. Miał wystawy indywidualne w Krakowie (2011) i Tallinnie (2013), brał też udział w licznych wystawach grupowych na całym świecie. Uzyskał nagrodę sittcomm.award (2011). Pośród jego publikacji można znaleźć: Don’t Plan! The Use of the Notion of ‘Culture’ in Transforming Obsolete Industrial Space (“International Journal of Urban and Regional Research” , 2012) and Industrial Architecture and Negativity: the Aesthetics of Architecture in the Works of Gordon Matta – Clark, Robert Smithson and Bernd and Hilla Becher (“The Journal of Architecture” , 2010).

urodzony w 1978 roku w Tarnobrzegu. Rozpoczął karierę jako muzyk i kompozytor w 1997 roku. Bierze udział w licznych progresywnych i eksperymentalnych projektach muzycznych. W 2003 komponował muzykę do spektaklu Dzieci energii, reż. Jakuba Palacza. Pracę dla kinematografii rozpoczął w 2005 roku, pisząc muzykę do eksperymentalnej krótkometrażówki Czuwex w reżyserii Macieja i Michała Mądrackich; po niej pojawił się Wyrok Orwata i Panoptykon, Sławomira Shuty.

Skomponował ścieżkę dźwiękową do filmu animowanego Ewy Borysewicz Kto by pomyślał – zdobywcy nagrody dla najlepszej animacji na XXIX festiwalu w Koszalinie. Stworzył ścieżkę dźwiękową do filmu dokumentalnego Praca maszyn, korzystającego z dźwięków zebranych

in situ. Film uzyskał Grand Prix w Konkursie Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Marsylii (FID). W 2009 rozpoczął długoterminową współpracę z Wilhelmem Sasnalem, tworząc ścieżkę dźwiękową do jego pierwszego filmu fabularnego Swineherd i kolejnych produkcji Sasnala: Opad (2010) i Kacper (2010). Owoc ich najnowszej współpracy, Z daleka widok jest piękny, zdobył nagrodę na Festiwalu Nowe Horyzonty we Wrocławiu i został uwzględniony w oficjalnym konkursie Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Rotterdamie w 2012.

56 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Ewa Kruszewska

Suzanne Lacy

Gilles Lepore

architekt, absolwentka Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Warszawskiej, wyróżniona m.in. w 2004 r. (wraz z Jarosławem Kozakiewiczem) w konkursie na projekt Muzeum Sztuki Współczesnej w Toruniu oraz w 2010 r. (we współpracy z arch. Kazimierzem Górskim) w konkursie na projekt Muzeum Polaków Ratujących Żydów na Podkarpaciu im. Rodziny Ulmów w Markowej, uczestniczka (wraz z J. Kozakiewiczem) wystawy Koncert Życzeń w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (2005).

Od 2003 r. prowadzi autorską pracownię architektoniczną.

realizuje swe prace w formie instalacji, wideo i pełnych rozmachu performansów, które często dotykają zagadnień społecznych. Jej najnowsze prace to: Wytatuowany szkielet, w Nacional Centro Reina w Sofii, Harmonogram działań kobiet z Anyang, Korea, Naskórek pamięci oglądany ponownie na Biennale Medellin, Trzy tygodnie stycznia dla Silver Action w Tate Modern. Artystka znana jest też ze swej pracy pisarskiej, redagowała wpływową pozycję Mapping the Terrain: New Genre Public Art (wyd. Bay Press, 1995), a ostatnio wydała Leaving Art: Writings on Performance, Politics, and Publics, 1974 – 2007 (wyd.

Duke University Press). Suzanne Lacy: Spaces Between to monografia napisana przez Sharon Irish, (wyd. University Minnesota Press).

Lacy prowadzi Graduate Public Practice Program (Katedra Dyplomowa z Praktyki Publicznej) na Otis College of Art and Design w Los Angeles.

urodzony w Porrentruy w Szwajcarii. Projektant graficzny, autor i reżyser filmów, ukończył Szkołę Sztuk Stosowanych w Bienne (Szwajcaria). W 2002 roku otrzymał Federacyjne Stypendium Projektanckie i pracownię w Krakowie.

W 2003, nakręcił swój pierwszy film, The Cage (Klatka) (film animowany wykonany w studio Jerzego Kuci w Krakowie), pokazywany na ponad 30 festiwalach na całym świecie, który zdobył wiele nagród i a jego projekcje cieszą się powodzeniem w przestrzeniach poświęconych sztuce współczesnej (CCCB, Barcelona; Muzeum Sztuk Pięknych, Moutier, Switzerland, itd.) W latach 2004 – 2005 uzyskał stypendium artystyczne od kantonów frankojęzycznych, pracownię w Brukseli (Belgia); wyprodukował książkę z ilustracjami, która otrzymała w 2008 roku Nagrodę im.

Alfonsa Muchy na Biennale Projektowania Graficznego w czeskim Brnie. Lepore bezustannie pracuje nad projektami artystycznymi, a ma już w karierze wspólpracę z Stéphanem Montavonem i Gilles’em Aubry przy projekcie Belju (2009, uzyskując stypendium Federalnego

Biura Kultury Mediaprojects) i nad Kairskimi gadającymi głowami (Les Ecoutis le Caire, 2010). Współpraca z Stéphanem Montavonem i Antoinem Chessex zaoowocowała pracami: Bolidage (2013), performansem na wywrócone samochody i organy na festiwalu Belluard Bollwerk International we Fryburgu w Szwajcarii, oraz L’Appeau – audiowizualną operą, która ma ujrzeć światło dzienne w 2014 roku. W 2008, Gilles Lepore rozpoczął współpracę przy tworzeniu filmów eksperymentalnych z Maciejem i Michałem Mądrackimi z Polski, pod pseudonimem MML. Ich ostatnie dzieło to: Praca maszyn (2010), Grand Prix na międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Marsylii (FID).

Pracuje w Boécourt (Szwajcaria) i Krakowie (Polska).

57 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Zbigniew Libera

Maciej Mądracki

to jeden z najbardziej interesujących i najważniejszych polskich artystów.

Jego prace – fotografie, wideo, instalacje, obiekty i rysunki- prowadzą ostrą i przewrotną grę ze stereotypami współczesnej kultury. Szokujące filmy wideo z lat 1980. (pośród nich Rytuały intymne oraz Perseweracja mistyczna) wyprzedzały sztukę ciała o 10 lat. W połowie lat 1990. Libera zaczął tworzyć urządzenia korekcyjne – obiekty stanowiące modyfikacje istniejących przedmiotów kultury masowej (a pośród nich Uniwersalny powiekszacz penisa i Body Master.

Zestaw zabawowy dla dzieci). Projektuje też przekształcone zabawki, tworząc prace odsłaniające mechanizmy wychowawcze, edukacyjne, z których najsławniejszą jest Obóz Koncentracyjny Lego. Od tego momentu, stał

się jednym z filarów tzw. sztuki krytycznej, także w sensie instytucjonalnym – mimo rozwoju kariery, nadal pozostaje w ścisłym związku z kołami niezależnymi. Ostatnimi laty koncentruje się na fotografii, szczególnie na specyfice fotografii prasowej i sposobach, w jakie media kształtują naszą pamięć wizualna i manipulują wizerunkiem historii (prace z cyklów Pozytywy i Mistrzowie, 2003).

urodzony w 1984 roku w Krakowie.

Absolwent Instytutu Sztuk Audiowizualnych UJ, obecnie studiuje w szkole filmowej Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach. Autor licznych krótkometrażowych filmów dokumentalnych i fabularnych.

W latach 2006 – 07, kręcił reportaże z Krakowskiego Festiwalu filmowego, przedstawione na 4. edycji. Maciej Mądracki z reguły pracuje jako asystent reżysera przy rozmaitych produkcjach, a od 2010 roku, wraz z bratem Michałem i Gilles’em Lepore jest członkiem kolektywu MML. Ich pierwsza współpraca zaowocowała Pracą Maszyn – filmem dokumentalnym, który miał swą premierę na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Marsylii (FID) w 2010 roku, gdzie uzyskał Grand Prix w konkursie

­ iędzynarodowym. Jego film dyplom mowy Dzikie planety, zakwalifikował się do ostatniego konkursu na Festiwalu Nowe Horyzonty we Wrocławiu, po międzynarodowej premierze, jaka miała miejsce w Paryżu na Międzynarodowym Festiwalu Signes de Nuit w 2012 roku. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013). Obecnie pracuje nad nowym projektem filmowym w ramach kolektywu MML, który będzie realizowany w Maroko

58 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Michał Mądracki

KatrĪna Neiburga

urodzony w 1979 roku w Krakowie.

Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Scenarzysta, autor form literackich. W 2003 roku zaprezentował multidyscyplinarną prac, wykonaną wraz z francuską fotografką Anne Pery, pt. Umarł, żył i umarł, w ramach której przedstawiał performance Borsuk Journey (Berlin, Marsylia, Paryż), która wzięła też udział w festiwalu Miesiąc fotografii 2003 w Krakowie. Między 2003 a 2005 poświęcił się projektowi Kurhan poetyczny, w którym przeplatają się rzeźba z literaturą.

W 2005 roku, wyreżyserował swój pierwszy krótkometrażowy film Pielgrzym, prezentowany na X Festiwalu Współczesne Kino Polskie we Wrocławiu i na wędrującym festiwalu Train Europe 2006 (Berlin,

Maribor, Pecs, Koszyce, Kraków).

W 2006 Michał Mądracki opublikował powieść Żongler i napisał sztukę sceniczną Requiem dla pękniętej rury. Oba teksty znalazły się w kilku publikacjach zbiorowych.

Mądracki jest też autorem licznych scenariuszy dokumentalnych, produkowanych przez Szkołę Filmową Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach. W 2010 roku współpracował z Kolektywem MML nad Pracą Maszyn – filmem dokumentalnym, który zdobył Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Marsylii (FID 2010). Obecnie pracuje nad nowym projektem filmowym w ramach kolektywu MML, który będzie realizowany w Maroko.

urodzona w 1978 roku to jedna z najsilniej obecnych postaci sztuki wideo na Łotwie. Studiowała na Wydziale Komunikacji Wizualnej w Łotewskiej Akademii Sztuki (do 2002 roku), spędziła także rok w Królewskiej Akademii Sztuki w Sztokholmie (1999 – 2000).

W swych pracach konsekwentnie stawia pytanie: Co to znaczy być człowiekiem? Co to znaczy być człowiekiem w konkretnym momencie? Przepuszczając wszystko przez filtr humanizmu, Katrīna Neiburga komunikuje widzowi to, co bliskie i zrozumiałe: zadomowienie, wesołość zabaw, samotność, kobiecość, smutek i radość. Wykorzystuje swój talent do montażu w swojej działalności VJ – ejskiej, pracując nad preformansami z litewską grupą muzyki elektronicznej Latvijas Gâze.

Obok pokazywania swej sztuki, Neiburga działa na polu scenografii. W 2009 roku otrzymała nagrodę Purvītis Award – istotne wyróżnienie w dziedzinie sztuki na Łotwie.

Godne wspomnienia, iż przeszła do historii jako pierwsza laureatka tej nowo ustanowionej nagrody. Została też nagrodzona za dwie prace wideo Topologia 29 (2007) oraz Samotnść (2007); ta ostatnia była wystawiana na II Biennale Sztuki Współczesnej w Moskwie, a obecnie wchodzi w skład kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej KIASMA w Finlandii.

Prace Neiburgii cieszą się bardzo dobrą recepcja w Skandynawii, co zaowocowało wystawami, a nawet nominacją do największej północnoeuropejskiej nagrody ARS FENNICA w 2008 roku.

59 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Radosław Orzeł

Ewa Partum

dziennikarz i redaktor portali kulturalnych. Od 2010 roku zawodowo związany z Instytutem Sztuki Wyspa. Współautor audycji radiowej Numery pierwsze. Członek grupy poetyckiej Wars oraz konceptu muzyczno – wizualnego Projekt 2 sztuki. Laureat ogólnopolskiego konkursu Gazety Wyborczej Moje 20 lat wolności, zorganizowanego z okazji rocznicy wyborów 4 czerwca 1989 r.

urodzona w 1945 roku w Grodzisku Mazowieckim, debiutowała pierwszymi pracami konceptualnymi już w 1965 roku, należy do najściślejszego grona kluczowych postaci polskiego konceptualizmu. Jej prace są też pionierskie w polu polskiej sztuki feministycznej, szczególnie jako rozważanie kobiecego podmiotu w przestrzeni publicznej. Od 1983 roku Partum mieszka i pracuje w Berlinie. Brała udział w szeregu istotnych wystaw: Iconoclash(ZKM Karlsruhe), Intense Proximity Paris Triennale (Palais de Tokyo, Paryż),Wack! Art of Feminist Revolution (MoCA w Los Angeles i MoMA PS1 w Nowym Jorku), Manifesta 7 Rovereto czy Biennale w Sydney i wielu innych. Prace Partum znajdują są w szeregu ważnych kolekcji sztuki współczesnej, jak Tate Modern, Kontakt.Art Collection Erste Group / Erste Foundation, Centre de Georges Pompidou, Generali Foundation a w Polsce między innymi

Cora Piantoni

w kolekcjach Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Waszawie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Fundacji Wyspa Progress w Gdańsku i Muzeum Współczesnym we Wrocławiu.

urodzona w 1975 roku w Monachium. Artystka, fotograficzka i filmowiec, pracuje nad historią przekazywaną ustnie i jej odtwarzaniem rekonstrukcyjnym. Ekstensywne badania artystki koncentrują się szczególnie na zakończeniu Zimnej Wojny i zmianach politycznych w Europie Wschodniej. Interesują ją sytuacje polityczne i ich wpływ na życie codzienne ludzi, strategie przetrwania i ruchy oporu. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Monachium oraz Uniwersytet Sztuki i Projektowania w Zurychu, gdzie mieszka i pracuje. Swe prace pokazywała na wystawach indywidualnych i grupowych, także międzynarodowych w Holandii, Niemczech, Polsce, Republice Czech, Szwajcarii i Szwecji. W 2004 otrzymała Nagrodę – Stypendium Landu Bawarii w dziedzinie fotografii, a w 2012 roku Stypendium HWP od Bawarskiego Ministerstwa Badań i Sztuki, była też rezydentką na stypendiach pobytowych w Klenowie w Czechach, w Dreźnie i gdańskiej Wyspie.

60 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Aleksandra Polisiewicz (Aleka Polis)

Katarzyna Przezwańska

absolwentka Instytutu Sztuki Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, doktorantka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Tworzy wideo, filmy dokumentalne, animacje, zajmuje się sztuką cyfrową, performansem i malarstwem. Autorka projektu wirtualnej rekonstrukcji Warszawy wg. niezrealizowanych planów faszystowskich Wartopia.

Jej (post)krytyczna twórczość otwiera pole do refleksji na temat konstrukcji tożsamości w przestrzeni kontrolowanej przez szeroko pojętą władzę. Prace Aleki Polis wymykają się interpretacjom propagandowym, są poszukiwaniem strategii krytycznych przy pełnej świadomości możliwej porażki.

urodzona w 1984 roku w Warszawie.

Artystka odnosi się do modernizmu, który w pewien sposób był nieobecny w Polsce aż do dzisiaj. W przeciwieństwie do polskich artystów, którzy debiutowali około roku 2000, Przezwańska nie postrzega modernizmu jako estetycznego fetyszyzmu, malowniczych ruin upadłej utopii czy podróży sentymentalnej do betonowoszarego kraju jej lat dziecinnych. Przeciwnie – dzieło Przezwańskiej odnosi się do modernizmu w okresie heroicznym, wciąż wypełnionego optymizmem, nadzieją i… słonecznymi barwami. W tym rozumieniu jej praca rozszerza się, by wchłonąć architekturę nakierowaną na jednostkę, dostosowaną do jej osobistych potrzeb, i rości sobie prawa do totalności. Prace Przezwańskiej pozwalają nam spojrzeć z dystansu na ramy, w jakich znalazła się polska przestrzeń publiczna.

Maja Ratyńska

Najbardziej żywiołowymi postaciami w dramacie Przezwańskiej są socjalistyczno – modernistyczne skorupy, nie dające o sobie zapomnieć: zniszczone i zaniedbane, obciążone bagażem komunizmu, a przede wszystkim – uparcie ignorowane przez konserwatorów zabytków; funkcjonują jak mit, którego nie podobna wypełnić jakąkolwiek treścią. Z drugiej strony, w krajobrazie architektonicznym Polski mieszczą się architektoniczne uniwersalia: szkło i stal, bezstylowy styl globalnej wioski. Na tle zarysowanej architektonicznej mapy i obecnych trendów, w propozycji Przezwańskiej, pojawia się potencjał, którego nie podobna zignorować.

to dizajner z ciągotami do artystycznego recyklingu i eko – edukacji. Absolwentka ASP w Gdańsku, w latach 2004 – 2010 rezydentka Koloni Artystów na terenie Stoczni Gdańskiej. Razem z Konradem Zientarą tworzy nieformalną grupę MRKK| design studio. Jesteśmy zainteresowani szeroko pojmowaną przestrzenią i środowiskiem życia.

Tak właśnie rozumiemy i postrzegamy architekturę, dizajn i sztukę – jako elementy tej samej dziedziny.

Pragniemy by nasza przestrzeń była piękna, wygodna i prosta, i jednocześnie była częścią ekosystemu.

61 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Oliver Ressler

Martha Rosler

mieszka i pracuje we Wiedniu, tworząc wystawy, projekty w przestrzeni publicznej i filmy na temat takich zagadnień jak gospodarka, demokracja, globalne ocieplenie, formy oporu i alternatywy społeczne. Swe realizacje pokazywał na wystawach indywidualnych w Berkeley Art Museum, USA; Platform Garanti Contemporary Art Centre w Istambule; Muzeum Sztuki Współczesnej w Belgradzie; Kunstraum at the University of Lüneburg; Centrum Kulturalnym Conde Duque w Madrycie; Alexandria Contemporary Arts Forum, Egipt; Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie oraz The Cube Project Space, Taipei. Ressler brał udział w ponad 200 wystawach grupowych, pośród których są: MASSMoCA, USA; Itaú Cultural Institute, Sao Paulo; Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk; Narodowe Muzeum Sztuki Współczesnej, Ateny; Van Abbe Museum, Eindhoven oraz biennale w Pradze, Sewilli, Moskwie, Taipei, Lyonie i Gyumri. Retrospectywa jego prac trwa włłaśnie w Centre d’Art Contemporain w Genewie do końca 2013 roku. Objazdowy pokaz wystawy na temat kryzysu finanso-

wego pt. It’s the Political Economy, Stupid (To jest ekonomia polityczna, durniu), której współkuratorem jest Gregory Sholette obwywa się w tej chwili w Muzeum Sztuki Pori w Finlandii. www.ressler.at

Martha Rosler jest artystką pracującą w wielu mediach, takich jak fotografia, wideo, performans czy instalacja. Jej prace często skupiają się wokół zagadnień sfery publicznej i – obok tego – na pejzażach codzienności rzeczywistej i wirtualnej, szczególnie zaś wpływu obu tych sfer na kobiety. Prace artystki koncentrują się na zagadnieniach mieszkaniowych i architekturze z jednej strony, a na ciągach komunikacyjnych i systemach transportu, z drugiej. Kolejny zakres jej prac obejmuje, począwszy od wycieczek autobusowych, przez rzeźbiarskie odtworzenia detali architektonicznych do miejskich wykopalisk archeologicznych. Artystka od lat tworzy też prace na temat wojny i klimatu bezpieczeństwa narodowego, łączące doświadczenia życia codziennego wewnątrz jakiegoś kraju z prowadzeniem przezeń wojny za granicą. Artystka stawia wyzwanie zasadom bezpieczeństwa państwa narodowego poprzez sztukę wideo, fotomontaże, plakaty w przestrzeni publicznej i współdziałanie w różnych akcjach. Rosler ma na swoim koncie wiele wystaw indywidualnych. Archiwalną wy-

stawę jej przełomowego nowojorskiego cyklu Gdybyś tu mieszkał… z 1989 roku, dotyczącego zagadnień mieszkalnictwa, bezdomności i środowiska miejskiego, pokazano w Nowym Jorku, Utrechcie i Barcelonie. Biblioteka Marthy Rosler, licząca ponad 7500 książek, odbywała krajowe i międzynarodowe tournée (2005 – 2009). Rosler jest członkiem – założycielem Szkoły na United Nations Plaza, projektu Antona Vidokle w Belinie, stolicy Meksyku i Nowym Jorku. W listopadzie 2012 roku prowadziła Metamonumentalną wyprzedaż garażową w Muzeum Sztuki Nowoczesnej – MOMA w Nowym Jorku.

62 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Maciek Salamon

Lisa Schmidt – Colinet, Alexander Schmoeger, & Florian Zeyfang

Jacek Staniszewski

urodzony w 1984 roku w Gdańsku człowiek wielu talentów: artysta wizualny, niezależny projektant graficzny, ilustrator, fundator, wokalista i autor tekstów zespołu Gówno (pierwsza polska kapela rodeo – punkowa). Twórca filmów animowanych i muzycznych wideoklipów. Zdobywca kilku nagród w swej dziedzinie: Northernawaves (Islandia), Stranger Award (Amsterdam), Con Can (Tokio). Członek grupy artystycznej Krecha (wydającej artzin Krecha). Prowadzi też własną galerię: Galeria Gablotka na terenie Stoczni Gdańskiej. Od czasu do czasu maluje i wykonuje rzeźby i instalacje.

współpracują od 2001 roku, wspólnie realizując wystawy i projekty.

Jako kolektyw artystyczny / architektoniczny / kuratorski RAIN byli kuratorami kilku wystaw, między innymi 4D – 4 Dimensions, 4 Decades (Biennale w Hawanie, 2003); Supermover (Fotofest Houston, 2002); HALLWAY (MAK, Wiedeń, 2001); This Is My House (MAK Schindler House Center for Art and Architecture / Mackay Appts, Los Angeles, 2001). Od roku 2008, Schmidt – Colinet, Schmoeger i Zeyfang tworzą instalacje rzeźbiarskie i architektoniczne pokazywane na wystawach indywidualnych i grupowych, wykorzystując takie materiały jak drewno, beton, slajdy, wideo i inne.

Razem z Eugenio Valdes Figueroa opublikowali Pabellon Cuba, rozległe wydawnictwo o sztuce, architekturze i filmie na Kubie (b_books, Berlin 2008). Lisa Schmidt – Colinet i A lexander Schmoeger są architektami mieszkającymi w Wiedniu; Florian Zeyfang jest artystą zamieszkałym w Berlinie.

urodzony w 1957 roku, ukończył studia na wydziale grafiki użytkowej w ASP w Gdańsku w latach 1977 / 84. Obecnie, mając stopień dr.hab., prowadzi swoją pracownię na wydziale grafiki użytkowej w ASP w Gdańsku. Brał udział w licznych wystawach w kraju i zagranicą. W latach 1987 – 94 prezentował swoją twórczość w cyklu wystaw indywidualnych Dread Object (1987- Galeria S, Sopot i Galeria Promocyjna, Warszawa; 1989- Galeria Wostock, Berlin Zachodni i MCK w Leningradzie; 1994- PGS, Sopot i Delikatesy Avantgarde w Gdańsku). Uczestniczył też w wystawach zbiorowych: 1985 – Młodzi plastycy z Gdańska Instytut Kultury Polskiej, Paryż; 1988 – Realizm radykalny, abstrakcja konkretna Muzeum Narodowe, Warszawa; 1991 – Magowie i mistycy Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa, 1994Skarbek / Staniszewski / ­Visconti Tacheles Galerie, Berlin; 1998 – The View from Poland African Window Museum, Pretoria (RPA). W latach 1986 / 2013 wykonał przeszło 500 plakatów do wystaw, spektakli teatralnych i koncertów. Zaprojektował szatę graficzną płyt m.in.

www.macieksalamon.com

zespołów: Bielizna, Apteka, Blenders, Ścianka, Mordy, Kury, Łoskot, Leszek Możdżer, Olo Walicki Kaszebe. W 1998 roku na 100 bilbordach w Warszawie prezentowane były 3 autorskie projekty z cyklu: Wild Life Is Us – Dzikie Życie to My. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in.

Muzeum Narodowego (oddział sztuki współczesnej) w Gdańsku, Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie.

63 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Stanza

Jakub Szczęsny

Aneta Szyłak

Artysta, który wystawia na całym świecie od 1984 roku. Tematy powracające w jego karierze to krajobrazy miejskie, kultura inwigilacyjna, prywatność i wyobcowanie w miastach. Interesują go tropy, jakie po sobie zostawiamy, a także sploty zdarzeń w czasie rzeczywistym, które można poddać wizerunkowej obróbce i przekształcić w źródło informacji. Media w jakich pracuje to: generatywne dzieła sztuki, malarstwo, instalacje i prace w przestrzeni publicznej. Prace Stanzy zdobyły liczne prestiżowe nagrody w dziedzinie malarstwa m.in.: na Biennale Weneckie, Muzeum Wiktorii i Alberta, Tate Britain, Mundo Urbano Madryt, New Forest Pavilion Artsway, Muzeum Państwowe, Novorsibirsk, Biennale w Sydney, Museo Tamayo Arte Contemporáneo Mexico, Plymouth Arts Centre, ICA London, Biennale w Sao Paulo. Wykształcony w Goldsmiths College, studiował na Uniwersytecie w Greenwich i Central Saint Martins Art College w Londynie. Powrócił do Goldsmiths College jako członek – badacz naukowy AHRC.

jest architektem z dużym doświadczeniem w dziedzinie reklamy i ilustracji prasowej. Jest współzałożycielem Spółdzielni Projektanckiej Centrala z Warszawy. Równolegle z zawodową realizacją zleceń od klientów, udziela się w wielu działaniach dotyczących przestrzeni publicznej, podejmujących skrywane konflikty w wielu miejscach Europy, Bliskiego Wschodu i Australii. Był członkiem Akademie Schloss Solitude. Obecnie uczy w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Projektowania oraz w Warszawskim Instytucie Technicznym na Wydziale Architektury.

jest kuratorką i teoretyczką sztuki.

Współzałożycielka, a obecnie Dyrektor Artystyczna Instytutu Sztuki Wyspa – działającego na terenach dawnej Stoczni Gdańskiej, platformy intelektualnej dla współczesnej kultury wizualnej. Wiceprezeska Fundacji Wyspa Progress, Dyrektor Artystyczna Alternativa. Jej projekty charakteryzują się poszukiwaniem wnikliwych odpowiedzi na pilne i istotne problemy współczesności poprzez metody praktyki ulokowanej. Wśród najważniejszych jej projektów znajdują się Materialność [2012 z Arne Hendriksem, Ines Moreira i Leire Vergara], Buildings and Remnants [2012, z Ines Moreira], Praca i Wypoczynek [2011] Estrangement (2011, 2010, z Hiwą K), Na Okrągło 1989 – 2009 (Hala Stulecia, Wrocław, 2009), Kolekcja niemożliwa (Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk 2008), Chosen (Digital Art Lab w Holon, Izrael, 2006, wspólnie z Galit Eilat), Ewa Partum: Legalność Przestrzeni (Instytut Sztuki Wyspa, Gdańk 2006), zbiorowego projektu You won’t Feel a Thing: On Panic, Obsession, Rituality and Aneasthesia (Kunsthaus Dresden, 2006). Jej wcześniejsze pro-

www.stanza.co.uk

jekty obejmują m.in. Strażników Doków (Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk 2005), Palimpsest Muzeum (Łódź, 2004), BHP (Instytut Sztuki Wyspa, Gdańsk 2004) i Architectures of Gender (Sculpture Center, Nowy Jork, 2003). Wykładowczyni renomowanych uczelni, w tym Uniwersytetu Kopenhaskiego, Bard College, New School University, czy nowojorskich: Queens College i NYU; jako wizytująca profesor pracowała w Akademie der bildende Kunste w Moguncji. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską Curating Context. The Palimpsest w ramach Curatorial / Knowledge na Goldsmiths College w Londynie oraz na Uniwersytecie Kopenhaskim.

64 Noty Biograficzne >

alternativa 2013 przewodnik

Ginta Tinte Vasermane

Julita Wójcik

to litewska artystka mieszkająca w Amsterdamie, uzyskała stopień magistra w Niderlandzkiej Akademii Filmowej (2012) oraz licencjata sztuk pięknych w Akademii im.

Gerrit Rietveld (2010). Wystawy indywidualne to min. Nomad Window, Frankfurter Kunstverein, Niemcy (2012); and Ramy Robocze, Service Garage, Amsterdam, Holandia (2012). Nominowana do nagrody Rene Coelho (2010) przez Holenderski Instytut Sztuki Mediów, uzyskała stypendium pobytowe w Wall House w Groningen. Pracuje na polu obrazu ruchomego, rzeźby, architektury, performance i komentarza społecznego.

urodzona w 1971 w Gdańsku, gdzie mieszka i pracuje. Absolwentka Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (dyplom 1997). W bieżącym roku otrzymała nagrodę Paszport POLITYKI oraz SZTORM ROKU 2012.

Wielokrotna stypendystka Ministra Kultury w 2007,2005,2003,2001 i 1995 / 6 roku. Stypendystka Fundacji Kultury w 2001. Rezydentka m.in.: Art in General w Nowym Jorku / USA w 2006 czy Visegrad Found 2010. Jej prace znajdują się w kolekcjach publicznych w: Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Warszawie, Galerii Arsenał w Białymstoku, Zachęcie Sztuki Współczesnej w Szczecinie, HorseCross w Perth / Szkocja oraz The Israel Museum w Jerozolimie / Izrael. Julita Wójcik jest znana jako kronikarka prowincjonalnej estetyki domowej. Odnosząc się do codziennych czynności, w swoich pracach zaciera podziały między rzeczywistością, a sztuką. Jej prace są barwne, a efekt osiągnięty minimalnymi środkami, jak Obieranie ziemniaków (2001) w galerii czy czytanie

www.gintatinte.info

Teorii widzenia Strzemińskiego krowom na polu (Pejzaż unistyczny 2007). Rzeźby przedstawiające budynki z wielkiej płyty, są produktem działalności rzekomo kobiecej: szydełkowania. Szydełkowanie, zamiatanie, uprawianie ogródka i zakładanie oczek wodnych w miejscach publicznych, budowanie karmników dla ptaków czy puszczanie latawców nie kojarzy się bezpośrednio ze sztuką, tylko z doświadczeniem życia codziennego, trochę jakby z niegdysiejszej, powoli odchodzącej w zapomnienie epoki. Te proste czynności nabierają rangi dopiero wpisane w kontekst artystyczny, który z jednej strony nobilituje, z drugiej zaś pozbawia sztukę waloru elitarności. Zacierając granice pomiędzy tym, co artystyczne i codzienne, Wójcik oferuje humorystyczny obraz ludzkiej kondycji.

65

alternativa 2013 przewodnik

Alternativa

Dyrektor artystyczna Aneta Szyłak Zespół kuratorski Aneta Szyłak, Solvita Krese, Maks Bochenek, Jacek Friedrich, Hubert Bilewicz Produkcja Maks Bochenek Public relations Radosław Orzeł Publikacje Krzysztof Gutfrański, Aleksandra Grzonkowska, Adam Mandziejewski Projekty graficzne Tomasz Bersz Biuro organizacyjne Zuzanna Malicka, Małgorzata Zamorska-Misztal Archiwum Mirosław Górczyński

Alternativa Przewodnik

WOLONTARIUSZE I STAŻYŚCI Klaudia Jarecka, Kasia Lincer, ­Dagny Liszek, Katarzyna ­Machulska, Zuzanna Piwnik OBSŁUGA TECHNICZNA ERROR OBSŁUGA WIDZÓW Dorota Kucharczyk, Przemysław Kędzierski, Katarzyna Lincer, Adam ­Mandziejewski, Karolina Pochwatka, Joanna Kawicka

ISBN 978-83-935174-3-5 Gdańsk 2013 Fundacja Wyspa Progress Instytut Sztuki Wyspa ul. Doki 1/145 b, 80–958 Gdańsk www.wyspa.art.pl

Opisy prac

(jeśli nie podano inaczej)

Aneta Szyłak, Mirosław Górczyński, Adam Mandziejewski, artyści i kuratorzy Redaktor prowadzący ALTERNATIVA EDITIONS Krzysztof Gutfrański Redakcja Aleksandra Grzonkowska, Adam Mandziejewski, Aneta Szyłak Korekta wersji angielskiej Judson Hamilton Tłumaczenia Marzena B. Guzowska Projekt graficzny i skład Tomasz Bersz

66

alternativa 2013 przewodni

Organizator

Partnerzy projektu Mirosława Bałki Transplantacja

Partnerzy Programu Edukacyjnego Patronat honorowy

Partnerzy Tańca Stoczni

Partnerzy Partnerzy Widoków Władzy

Patronat medialny