A LAGOA DE ANTELA
A depresión da lagoa de Antela tivo a súa orixe durante o Terciario como consecuencia dun amplo movemento de placas. Algúns ascendían, dando lugar a diversas sierras, como as de Queixa ou San Mamede; outros afundiron e deron orixe a un conxunto de depresións tectónicas, como as de Maceda, a lagoa de Antela ou Monterrey, fronteiras ao oeste, suroeste e sur, respectivamente, ás serras mencionadas. Ao longo do terciario, producido por condicións climáticas tropicais, formáronse numerosas áreas lagoas, entre elas a que formou a lagoa de Antela, na que, durante o Cuaternario, depositáronse sedimentos. Case todas as lagoas cubríronse, agás Antela, que se conservou ata o día de hoxe. Aínda que nesta extensa área territorial coexistiron grupos humanos establecidos desde o Neolítico, o nome provén dos celtas (coñecidos como "Celtas de Urnenfelder" ("campos de urnas"), un grupo de indoeuropeos que se asentaron na península durante o período calcolítico. (entre 2300 e 1800 aC) e máis tarde do século IV aC (celtas da cultura de Hallstatt ou Sefes).
Os celtas aparecen por primeira vez nos textos do historiador grego Hecateo de Mileto que no ano 517 a. C. refírese a eles co nome de κέλτης kéltis ('oculto'). É posible que este nome provén da mitoloxía grega, na que se localizou o pobo celta como descendiente de Celtus1 transformándose en celti (célta) ao incorporarse ao latín.
Con todo, o termo celtae foi moi xenérico para identificar a gran variedade de asentamentos celtas en Europa, polo que pronto comezaron a clasificarse segundo as súas linguas ou as deidades que adoraban. Así, nas Illas Británicas podías atopar celtas e británicos goidélicos, entre outros clans, mentres que os da Península Ibérica serían coñecidos como καλλαικoι (kallaikoi), segundo informou Estrabón no primeiro século antes de Cristo. C. Houbo moitos intentos de desecación da lagoa. Os romanos probárono coa construción dun emisario principal e unha densa rede de pequenos tubos. Este principal, que discorría desde Vilar de Barrio ata a chaira de Ponte Liñares, medía 26 quilómetros de longo e 17 metros de ancho. Lograron drenar unha pequena parte desta enorme lagoa, pero non foi suficiente e desistiron na desecación. Anos despois os bárbaros chegaron a esta área e copiaron o método romano para canalizar a auga e utilizala para o seu propio beneficio, por exemplo para irrigar as colleitas. Os romanos deixaron ao carón da antiga lagoa un monumento que aínda se conserva chamado `A pedra alta´. Sen embargo, a
lenda conta: ``A virxe ía voando de camiño a Cortegada dende o monte Poedo levando a pedra na cabeza e ó chegar onde está hoxe, caeulle quedando chantada no chan´´. É o marco divisorio de tres concellos da provincia de Ourense: Xunqueira de Ambía, Vilar de Barrio e Sarreaus, que forman parte do Val de Antela ou A Limia. Unha parte importante da Lagoa, son os palafitos. Os palafitos eran a forma de hábitat aproveitando o medio físico hídrico da Limia. Consistía nun sistema de morada nas augas da Lagoa de Antela que se perdeu na dieza de 1960.
BIBLIOGRAFÍA: Galipedia
Museo de Limia Páxina web do museo Google imaxes Libros e enciclopedias Información das nosas compañeiras
Libro ¨¨ A LIMIA II¨¨