Alles over

Irrigatie Cameralens

Toegangspoort instrumenten Verlichting

HET KIJKONDERZOEK VAN DE DIKKE DARM

Jaarlijks ondergaan ongeveer 100.000 mensen in Nederland een colo scopie, ofwel een kijkonderzoek van de dikke darm. Circa 66.000 keer per jaar gaat het om een vervolgonderzoek na participatie aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. Tijdens de coloscopie zoekt de maagdarm-leverspecialist naar afwijkingen in de darm, zoals kanker of poliepen. Om een coloscopie goed te kunnen uitvoeren, is het noodzakelijk dat patiënten zich goed voorbereiden. Het is daarbij essentieel dat zij de voorschriften omtrent medicijngebruik en dieet strikt opvolgen.

Patiënten die een coloscopie ondergaan, zijn door de huisarts of medisch specialist verwezen naar de Maag-Darm-Leverpoli (MDL). Dit kan zijn vanwege een verdenking op darmkanker (colorectaal carcinoom), darmpoliepen of een ontsteking. Het onder zoek vindt plaats in het ziekenhuis of in een speciale kliniek en wordt uitgevoerd door een MDL-arts, bijgestaan door twee endoscopieverpleegkundigen.

SEDATIE

De coloscopie kan voor een patiënt belastend zijn en soms pijnlijk. Daarom wordt meestal gekozen voor sedatie en zo nodig pijnstilling tijdens het onderzoek. Na het inbrengen van het infuus en de toediening van het slaapmiddel, start de coloscopie. Terwijl de patiënt op de linkerzij ligt, brengt de arts de endoscoop in via de anus en schuift deze verder de darm in. Om beter zicht te verkrijgen wordt wat gas (CO2) ingeblazen om de dikke darm te ontplooien Het onderzoek kan soms pijn veroorzaken. Als de pijn te hevig is, krijgt de patiënt intraveneus pijnstillende medi catie toegediend.

GOED KIJKEN

Nadat de endoscoop volledig is ‘opgevoerd’, start het eigenlijke onderzoek. Jeanine Bernhard is MDL- en endoscopie verpleeg kundige in het Flevoziekenhuis Almere en

zij assisteert MDL-artsen bij de coloscopie. Op aanwijzing van de arts assisteert zij tijdens het onderzoek bij het verwijderen van poliepen en het nemen van biopten (weefselhapjes). “Als de endoscoop tot het laatste deel van de dunne darm is ingebracht, trekt de arts hem langzaam terug en bekijkt hierbij de darm. Er wordt gekeken naar de conditie van het slijmvlies: glanst het zoals zou moeten? Zijn er polie pen zichtbaar? Is er sprake van divertikels? Dit zijn uitstulpingen in de darm, een soort holtes, waarin resten van ontlasting kunnen blijven staan en die kunnen gaan ontsteken. Ook de doorbloeding van de darmen wordt bekeken. Vernauwingen, aambeien of ontstekingen worden ook met dit onderzoek opgespoord. En natuurlijk wordt er gekeken of er afwijkingen, zoals een tumor, zichtbaar zijn.”

Eventuele aanwezige poliepen worden direct verwijderd. Deze kunnen namelijk op langere termijn ontaarden in kanker. Soms is het nodig een biopt te nemen; dit wordt ook meteen gedaan. Het verwijderen van poliepen en het nemen van biopten is pijnloos. Wel kan de patiënt voelen dat er enigszins aan de darm wordt getrokken. Na het onderzoek kan de patiënt nog wel enige tijd last houden van krampen, als gevolg van het inblazen van gas. Deze klachten verdwijnen doorgaans snel.

THUIS LAXEREN

Voor het goed laten slagen van de colo scopie is een nauwkeurige voorbereiding essentieel. Rita van Westen, verpleeg kundig specialist MDL in het Flevoziekenhuis Almere, voert intakegesprekken. “De patiënten die in ons ziekenhuis een coloscopie ondergaan, komen van tevoren langs voor een intakegesprek. Tijdens dit gesprek vertel ik wat de coloscopie inhoudt en ik laat ze de materialen zien die wij tijdens het onderzoek gebruiken, zoals de speciale broek met gulp aan de achterzijde die de patiënt draagt tijdens het onder zoek.” Het belangrijkste aspect van de intake gaat over de voorbereiding die de patiënt thuis zelf moet doen. “Het is voor het kijkonder zoek heel belangrijk dat de darmen goed schoon zijn. Als er nog resten ontlasting in de darmen aanwezig zijn, kunnen wij namelijk niet goed zien of er afwijkingen aan de darm zijn. Het onderzoek kan daardoor langer duren of onvolledig zijn waardoor het opnieuw moet. Dat laatste willen wij uiteraard graag voorkomen.”

Die voorbereiding begint drie dagen voor de coloscopie. De patiënt moet de darmen reinigen door vezelarm te eten en door laxantia te nemen. Dat gebeurt in principe allemaal gewoon thuis. Daarnaast moet de patiënt de voorgeschreven hoeveelheden vocht drinken. De laxantia die het Flevo ziekenhuis voorschrijft, zijn Moviprep en bisacodyl. Kleanprep, Picoprep en Pleinvue zijn voorbeelden van andere middelen op de markt die kunnen worden gebruikt. “Het op de juiste wijze innemen van de laxantia is heel belangrijk”, benadrukt Van Westen. “Net als het goed opvolgen van de adviezen voor vochtinname. Tijdens het intakegesprek leggen wij het gebruik van de medicatie uit. Na afloop geven wij een folder en eventuele individuele instruc ties op papier mee. Toch merken wij dat sommige patiënten moeite hebben met het juiste gebruik van de laxantia: de inhoud van de zakjes wordt onjuist gemengd of niet volledig opge dron ken. Mensen met een vochtbeperking denken bijvoorbeeld dat zij niet alles mogen opdrinken. Het is dus zaak om mensen met een vochtbeperking van tevoren goed uit te leggen dat het vocht uit Moviprep niet door de darm wordt opgenomen. Dat komt doordat het mine raal zouten bevat. Ook komt het voor dat patiënten met chronische diarree voortijdig stoppen met laxeren omdat ze te vlug denken al ‘leeg’ te zijn. Ten onrechte. En ook vervelend, want achtergebleven ontlasting belemmert het zicht, en dat maakt goede inspectie vrijwel onmogelijk.”

MEDICATIE AANPASSEN

Het kan nodig zijn dat patiënten vooraf gaand aan de coloscopie het gebruik van bepaalde medicatie aanpassen of stop zetten. Het gebruik van ferro bijvoorbeeld, moet minstens één week van tevoren worden gestaakt omdat het de ontlasting en daarmee het slijmvlies van de darm donker kleurt, waardoor poliepen minder goed zichtbaar zijn. Verder moet het gebruik van bepaalde bloedverdunners soms worden gestopt. Ook is er speciale aandacht voor diabetespatiënten. “Omdat tijdens het laxeren voorafgaand aan de scopie minder mag worden gegeten, moet bij hen de hoeveelheid insuline of het aantal tabletten worden aangepast om hypo glyke mie te voorkomen. Dit wordt grondig doorgenomen bij de intake. Toch kan het eenmaal thuis nog tot vragen leiden”, aldus Van Westen, die desgevraagd wel een aanvullende rol voor de apotheek ziet bij de voorbereiding van patiënten op een coloscopie. “Patiënten krijgen tijdens de intake zoveel informatie, dat het zeker toegevoegde waarde kan hebben als apothekersassistenten er bij het ophalen van de medicatie nog eens extra aandacht aan besteden”, aldus Van Westen.

RIETJE

Iedereen die wel eens een coloscopie heeft ondergaan, weet dat de drie dagen voor bereiding geen pretje zijn. Helaas bestaat er geen minder vervelende manier om de darmen te reinigen. Van Westen heeft wel een tip die je mensen kunt meegeven aan de apotheekbalie. “Er bestaat geen leuk laxeermiddel en het smaakt ook echt niet lekker. Maar het helpt als je het middel koud drinkt. En vindt iemand het middel echt heel vies, adviseer dan om het door een rietje te drinken.” <