KÜRESELLEŞME, DIŞ İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ÖRGÜTLENMELER İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER SİMGELER VE KISALTMALAR
i vi
1. KÜRESELLEŞME
1
1. 1. Küreselleşmenin Tarihçesi
2
1. 2. Küreselleşmenin Etkileri
3
1. 2. 1. Küreselleşmenin ekonomik boyutu
3
1. 2. 2. Küreselleşmenin siyasal boyutu
4
1. 2. 3. Küreselleşmenin sosyal ve kültürel boyutu
6
1. 2. 4. Küreselleşmenin mekansal boyutu
7
1. 3. Küreselleşmenin Türkiye’ye Yansimasi
9
1. 4. Küreselleşmenin Izmir’ e Yansimasi
11
1. 4. 1. Dünya Kenti Kavramı ve İzmir
15
1. 4. 2. Marka Kent Kavramı ve İzmir
18
1. 4. 3. Küresel Kent
27
2.DIŞ İLİŞKİLER
29
2. 1. Türkiye’nin Komşu Ülkelerle İlişkileri
29
2. 1. 1. Türkiye’ye Kara Sınırı Olan Ülkelerle İlişkiler
29
2. 1. 1. 1. Bulgaristan
30
2. 1. 1. 2. Gürcistan
30
2. 1. 1. 3. Ermenistan
31
2. 1. 1. 4. Azerbaycan
31
2. 1. 1. 5. İran
32 i
2. 1. 1. 6. Irak
33
2. 1. 1. 7. Suriye
34
2. 1. 2. Ege Denizine Kıyısı Olan Ülkelerle İlişkiler
35
2. 1. 2. 1. Yunanistan
35
2. 2. Yabancı Sermayenin Türkiye’ de Gelişimi
37
2. 2. 1. Türkiye’nin yabancı sermaye serüveninin ilk dönemi (1954-1979)
37
2. 2. 2. Türkiye’nin 1980 sonrası yabancı sermaye politikası
38
2. 3. Uluslararası Sermaye ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar
40
2. 3. 1. Doğrudan Yabancı Yatırım Verileri
40
2. 3. 2. Uluslararası Sermayeli Firma Verileri
43
2. 4. İzmir’ in Dış Ticaretteki Yeri ve Rolü
46
2. 4. 1. İthalat ve ihracat verileri
46
2. 4. 1. 1. Liman kullanımı
53
2. 4. 1. 2. Havalimanı kullanımı
57
2. 4. 1. 3. Serbest Bölgeler
57
3. ÖRGÜTLENMELER
61
3. 1. Bölgesel Örgütler
61
3. 1. 1. Ekonomik İşbirliği Örgütü ‘ ECO’
61
3. 1. 2. Kalkınmakta Olan 8 Ülke ‘ D- 8’
62
3. 1. 3. İslam Ülkeleri Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi ‘ İSEDAK’
63
3. 1. 4. Türk Cumhuriyetleri Birliği
64
3. 1. 5. Karadeniz Ekonomik İş Birliği ‘ BSEC’
66
3. 2. Uluslararası Örgütler
67
3. 2. 1. Birleşmiş Milletler ‘BM’
67
ii
3. 2. 1. 1. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ‘ UNDP’
68
3. 2. 1. 2. Birleşmiş milletler sınai kalkınma teşkilatı ‘ UNIDO’
69
3. 2. 2. Dünya Ticaret Örgütü ‘ WTO’
69
3. 2. 3. Dünya Bankası ‘ WB’
71
3. 2. 4. Ekonomik İşbirliği Ve Kalkınma Örgütü ‘ OECD’
72
3. 1. 6. Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi ‘ SECI’
73
3. 1. 7. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ‘ NATO’
74
3. 3. Uluslarüstü Kuruluşlar
75
3. 3. 1. Avrupa Birliği ‘ EU’
75
3. 3. 1. 1. Avrupa ekonomik topluluğu ‘ AET’
75
3. 3. 1. 2. AB Gümrük birliği teşkilatı
76
3. 4. Uluslararası Ve Bölgesel Finans Kuruluşları
78
3. 4. 1. Uluslararası Finans Kuruluşu ‘ IFC’
78
3. 4. 2. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ‘ EBRD’
79
3. 4. 3. Avrupa Yatırım Bankası ‘ EIB’
79
3. 4. 4. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Ticaret ve Kalkınma Bankası ‘ECO- TDB’
80
3. 4. 5. İslam Kalkınma Bankası ‘ ISDB’
81
3. 5. Yararlanılabilecek Uluslararası Fonlar
81
3. 5. 1. Büyükelçilik Fonları
81
3. 5. 2. Diğer Uluslararası Kuruluşlardan Temin Edilebilecek Fonlar
81
3. 6. Uluslararası Örgütlenmelerin İzmir İline Etkisi
81
3. 7. Uluslararası Organizasyonlarda İzmir
82
4. SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR ŞEKİL LİSTESİ
iv
iii
TABLOLAR DİZİNİ
iv
EKLER
v
ŞEKİL LİSTESİ: Şekil 1: İzmir’in Doğrudan Yabancı Yatırımlardan (DYY) Aldığı Pay
41
Şekil 2: Uluslar arası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı
43
Şekil 3: İzmir’de İhracatın Gelişimi: 2002-2006,$
47
Şekil 4: İzmir İhracatının Bileşimi, 2002-2006,%
48
Şekil 5: İzmir İthalatının Diğer İllerin İhracatı İle karşılaştırılması
50
Şekil 6: AB Uyum Sürecinde Etkili Olan Aktörler
78
TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Marka Kent Üzerine İzmir ve Barselona Karşılaştırması
26
Tablo 2: Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının İllere Göre Dağılımı
39
Tablo 3: İzmir’in Doğrudan Yabancı Yatırımlardan (DYY) Aldığı Pay
41
Tablo 4: İzmir’in Doğrudan Yabancı Yatırım Stokunun Ülkelere Göre Dağılımı
42
Tablo 5: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı
43
Tablo 6: 2001 Yılı Yabancı Sermayeli Firmaların İlçeler Bazında Sektörlere Dağılımı 44 Tablo 7: 2001 Yılı Yabancı Sermayeli Firmaların İlçeler Bazında Sektörlere Dağılımı 45 Tablo 8: İzmir İhracatı: Firma Sayıları ve Hacimleri
48
Tablo 9: İzmir İhracatı:2002-2006, İhracatta İlk 20 Fasıl,$
49
Tablo 10: İzmir’in Gümrüklere Göre İhracat Oranları
50
Tablo 11: İzmir’in Gümrüklere Göre İthalat Oranları
51
Tablo 12: Limanda Gerçeklesen İhracat ve İthalat
54
Tablo 13: Gerçeklesen Konteynır Yükleme ve Boşaltma Değerleri
54
Tablo 14: Bölgedeki İhracat Ve İthalat Hacmi
54
iv
Tablo 15: Aliağa – Nemrut Limanı’nda Gerçekleştirilen Yükleme- Boşaltma Faaliyetlerine İliksin İstatistikler
55
Tablo 16: Bölgedeki İhracat Ve İthalat Hacmi
56
Tablo 17: Bölgedeki İhracat Ve İthalat Hacmi
57
Tablo 18: İzmir’deki Serbest Bölgelerin Ticaret Hacimlerinin Yıllara Göre Değişimi ve Ülke Geneli ile Karşılaştırılması (1000 ABD $)
58
Tablo 19: Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri’ne İhracatı (Milyon $)
65
Tablo 20: Türkiye’nin Türk Cumhuriyetlerinden İthalatı (Milyon $)
66
EKLER EK 1: Küreselleşmenin Mekana Yansıması Paftası EK 2: İzmir’ e Yönelik Uluslararası SermayeVe Doğrudan Yapancı Yatırımlar Paftası EK 3: Uluslararsı Örgütlerin İzmir Üzerine Etkileri Paftası EK 4: Türkiye’ ye Vize Uygulamayan Ülkeler Paftası EK 5: İzmir’ in Dünyadaki Kardeş Kentleri paftası EK 6: 30. 06. 2010 Tarihi İtibari İle İzmir’ de Faaliyette Bulunan Yabancı Sermayeli Firmaların Listesi
v
SİMGELER VE KISALTMALAR ABD: Amerika Birleşik Devletleri AB: Avrupa Birliği AET: Avrupa ekonomik topluluğu AT: Avrupa Topluluğu BM: Birleşmiş Milletler BSEC: Karadeniz Ekonomik İş Birliği COMIAC: Enformasyon ve Kültür İşleri Daimi Komitesi COMSTECH: Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Daimi Komitesi ÇED: Çevre Durum Raporu DEİK: Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu DPT: Devlet Planlama Teşkilatı DTM: Dış Ticaret Müsteşarlığı DYY: Doğrudan Yabancı Yatırım D- 8: Kalkınmakta Olan 8 Ülke EBRD: Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ECO: Ekonomik İşbirliği Örgütü ECO-TDB: Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Ticaret ve Kalkınma Bankası EIB: Avrupa Yatırım Bankası EİB LİMAS: Ege İhracatçı Birlikleri Liman Hizmetleri ve Taşımacılık A.S. EİT: Ekonomik İşbirliği Teşkilatı FIR: Uçuş İrtibat Bölgesi GATT: Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması GDO: Genetiği değiştirilmiş ürünlerin IBRD: Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası IDA: Uluslararası Kalkınma Birliği IFC: Uluslararası Finans Kuruluşu IMF: Uluslararası Para Fonu ISDB: İslam Kalkınma Bankası ITPO: Yatırım ve Teknoloji Geliştirme Ofisi İDESBAS: İzmir Menemen Deri Serbest Bölgesi A. S. İKÖ: İslam Konferansı Örgütü İSEDAK: İslam Ülkeleri Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi İZKA: İzmir Kalkınma Ajansı KDV: Katma Değer Vergisi KEİ: Karadeniz Ekonomik İşbirliği KEİ – İK: Karadeniz Ekonomik İşbirliği İş Konseyi MIGA: Çok taraflı Yatırımlar Garanti Ajansı NATO: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü OEEC: Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı OECD: Ekonomik İşbirliği Ve Kalkınma Örgütü SECI: Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi TCDD: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları USAŞ UNIDO: Birleşmiş milletler sınai kalkınma teşkilatı UNDP: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı WB: Dünya Bankası WTO: Dünya Ticaret Örgütü
vi
vii