Ο Μ ΑΚ Ρ Υ Γ Ι ΑΝ ΝΗ Σ (1797-1864)
ΦΡΙΝΤΑ ΜΠΕΝΕΤΟΥ
Ο Ιωάννης Τριανταφύλλου ή Μακρυγιάννης του Δημητρίου και της Βασιλικής γεννήθηκε στο Αβορίτι Δωρίδας. Σε παιδική ηλικία όμως κατέφυγε με την οικογένειά του στη Λιβαδειά, μετά από το φόνο του πατέρα του από τουρκαλβανούς. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος που δεν χρησιμοποιούσε το πραγματικό του επίθετο. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης τον αποκαλούσαν <<Μακρυγιάννη>> λόγω του αναστήματός του. Πέρασε επώδυνα και στερημένα παιδικά χρόνια. Από το 1804 ως το 1811 εργάστηκε ως ψυχογιός. Το 1811 εγκαταστάθηκε στην Άρτα, όπου εργάστηκε αρχικά ως επιστάτης στο σπίτι του Θανάση Λιδωρίκη και στη συνέχεια έκανε περιουσία ως έμπορος και τοκογλύφος. Είχε αποκτήσει δώδεκα παιδιά με την Κατερίνα Σκουζέ, που είχε παντρευτεί στην Αθήνα το 1825.
Παραμονές του Αγώνα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Τον Μάρτιο 1821 τον έστειλαν οι Φιλικοί στην Πάτρα,για να εκτιμήσει την κατάσταση και κινδύνεψε να συλληφθεί. Επέστρεψε στην Άρτα, αλλά οι Τούρκοι, που είχαν τις πληροφορίες τους, τον φυλάκισαν περνώντας του σίδερα στα πόδια και τον βασάνιζαν 70 μέρες, για να τους μαρτυρήσει πού έκρυβε την περιουσία του. Ο Μακρυγιάννης, προσποιούμενος τον ετοιμοθάνατο, κατόρθωσε να ξεφύγει. Έλαβε μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις στην ανατολική Στερεά Ελλάδα.Η μεγαλύτερή του προσφορά κατά την Οθωνική περίοδο ήταν στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 , που είχε ως αποτέλεσμα ν’ αποκτήσει η χώρα μας το πρώτο της Σύνταγμα (1844). Στη συνέχεια, οι βασιλικοί τον κατηγόρησαν για συνωμοσία και τον φυλάκισαν (1852). Καταδικάστηκε σε θάνατο, η ποινή του μετατράπηκε σε φυλάκιση και τέλος αποφυλακίστηκε (1854) με εντολή του τότε πρωθυπουργού και συναγωνιστή του Δημ. Καλλέργη.Η φυλακή και η κακομεταχείριση τον κατέβαλαν.
Από τότε αποσύρθηκε στο σπίτι του και μόνο μετά την έξωση του Όθωνα ξαναπήρε τιμητικά τον τίτλο του υποστράτηγου και το 1864 του αρχιστράτηγου. Την ίδια χρονιά εκλέχτηκε πληρεξούσιος Αττικής με απόφαση της Εθνικής Συνέλευσης. Πέθανε στην Αθήνα από εξάντληση σε ηλικία 67 ετών.
Ο Μακρυγιάννης ήταν αγράμματος, αλλά σε ηλικία 33 χρονών – «στα γεράματά του», όπως σημειώνει χαριτολογώντας – «έμαθε γράμματα, για να γράψει το βίο του». Τα χειρόγραφά του ανακάλυψε και αποκατέστησε με πολύ κόπο ο Γιάννης Βλαχογιάννης, ο οποίος και τα εξέδωσε το 1907.
Οι μαρτυρίες και τα τεκμήρια που μας άφησε ο Μακρυγιάννης κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: α)Τα Απομνημονεύματα, το πρώτο Ιστορικό. β)Τα Ιστορικά Έγγραφα, που περιλαμβάνουν εκθέσεις του Μακρυγιάννη προς τη Διοίκηση και τις εφημερίδες της εποχής, επιστολές, όρκους κλπ., αλλά και τεκμήρια των εμπορικών και λοιπών του δραστηριοτήτων στην Άρτα, πριν την επανάσταση. γ)Τα «κάδρα του πολέμου» και η περιγραφή του λιθόστρωτου της αυλής του Μακρυγιάννη, που περιγράφονται στο πρώτο Ιστορικό. δ)Τα Οράματα και θάματα , το δεύτερο Ιστορικό.