Deng Û Alfabe Tîpên Mezin Kîtekirin
Tîpên Biçûk Jimareyên Bingehîn
DESTPÊK 1. Bala xwe bide tîpên mezin û biçûk. Tîpan bi dengekî bilind bixwîne.
A
a
agir
B
b
C
beq
Ê
F
êzing
G
find
D
g
K
E
H
h
L
I
i
I i --> bizin
l
lepik
e
elok
hesp
k
kevçî
d
dar
gore
j
jûjî
ç
çêlek
f
J
îsot
Ç
canî
ê
Î î
c
M
m
mi k
N
n
O
o
nan
S
otobûs
s
T
êr
v
vizik
W
p
Q q
pîvaz
sêv
V
P
qelûn
t
tirî
w
X
werdek
R
U
roj
u
Û
U u--> gul
x
xanî
Y
r
û
ûtî
y
yek
Z
z
zebe
2. Bikaranîna tîpên mezin û biçûk bibîne. tîpên mezin
di peyvekê de
tîpên biçûk
di peyvekê de
A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M
Agirî Bazîd Colemêrg Çewlik Delal Erzingan Êlih Firad Gulperî Hawar Iraq Îlam Jiyan Kirman an Lezgîn Miraz
a b c ç d e ê f g h i î j k l m
agir berf cot çar dar endam êvar firîn gulav hêlîn inteint îsal jin kevir lepik mezin
N O P Q R S T U Û V W X Y Z
Nemrûd Oremar Perîxan Qers Riha Semsûr êrko Tendûrek Urmiye Ûrisat Vîndar Wan Xabûr Yezdan Zagros
n o p q r s t u û v w x y z
nal oreor pirtûk qe a reng sal ev tu umîd ûd varik welat xew yek zêr
3. Bala xwe bide jimareyên bingehîn û hînî xwendina wan bibe.
4. Bala xwe bide kîtekirina peyvan û tu jî nimûneyan çêke. KÎTEYEK TENÊ
DU KÎTE ba-ran = baran, par-tî = partî, sa-rinc = sarinc, bi-rinc = birinc, ke -tî = ke tî, des-tar = destar, kar-tol = kartol, mer-tal = mertal
av, ba, çar, kêr, ûr, xwê, dest, keft
SÊ KÎTE per-pe-rok = perperok, ker-de-nek = kerdenek, hê-le-çan = hêleçan,
SÊ KÎTE roj-na-me = rojname, bê-rî-van = bêrîvan, te-le-fon = telefon,
5. Komekê bi hevalan re çêke û bila her kesek nimûneyekê bixwîne.
Bb
Aa
Beq
Av Ava kaniyê Ava kaniyê sar e. Ava kaniyê diki e. Xu exu a avê tê.
Beqa avê Beqa avê qurequr dike. Hemû beq qurequr dikin. Qurequra beqan tê.
Bask
Agir Agirê daran Agirê daran gur e. Agir di ewitîne. Agirê Newrozê ge bikin.
Baskê çivîkan Baskên balindeyan Baskên çivîkan hene. Çivîk û balinde bi baskan difirin.
Cc
Çç
Canî Caniyê viringî Caniyê viringî naçêre. Caniyê viringî îr dimije.
Çay Çaya kel Çaya kel zirarê dide qirikê. Çaya kel venexwe.
Car
Çêlek
Carek ji caran Carek ji caran mêrxasek hebû. Kaniya mêrxasan namiçiqe. Mêrxasî û tirxesî ne yek in.
Çêleka belek Çêleka belek diçêre. Çêleka belek di mêrgê de diçêre. Bêrîvan çêlekê dido e.
Dd
Ee
Dar
Em
Dara sêvê Dara sêvê bilind e. Sêva çê para hirçê ye. Sêva kurmî dikeve erdê.
Def Dengê defê Dengê defê ji dûr ve xwe e.
Em kî ne? Em kurd in. Welatê me Kurdistan e. Zimanê me kurdî ye.
Elok Elokê me Elok ji mirî kan mezintir in.
Ff
Êê
Êzing Êzingê ewatê Êzingê ewatê ne erzan e. Êzing malê germ dikin.
Find Finda virekan Finda virekan damirî. Finda virekan zû dadimire.
Ê
Fal
Ê a diranan Ê a diranan dijwar e. Ger diran biê e, derman kê e.
Fala falbêjan Fala falbêjan tijî derew e. Ji falbêjan bawer mekin.
Gg
Hh
Hesp
Go t Go tê xwe Go tê berxan Go tê berxan xwe e.
Hespê boz Hespê bezê Hespê boz dibeze.
Gore
Hirç
Goreya wê Ev gore nû ye. Ev goreya nû neqi andî ye.
Hirçê çolê Hirçê çolê hov e. Hirçê hov nêçîrek girtiye.
I
Îî
Ingilistan Ingilistan welatek e. Ing l stan welatê ingilîzan e. Paytextê Ingilistanê London e.
Inteint Inteinta nexwe an Inteinte nexwe ekî tê. Nexwe dikin inteint. Berê dîwaran mala rebenan e.
Îsot Îsota tir ikê Îsota tir ikê kêm e. Çêja îsotê tûj e.
Î ev Î ev hewa germ e. Î ev hewa sar e. Î ev hewa hênik e. Î ev sar e, cilik sitar e.
Kk
Jj
Jûr Jûra mêvanan Jûra razanê Jûra zarokan Jûra mêvanan paqij e. Çar jûr di mala me de hene.
Kar Karê wan Karê wan tuneye. Karê min heye. Karê kê tunebe ew betal e. Mirovê betal birçî dimîne.
Jûjî
Kevçî
Jûjiyek Jûjî direve. Jûjî ajaleke çolê ye.
Kevçiyê çayê Kevçiyê xurekî Kevçiyê çayê biçûk e.
Ll
Mm
Lepik Lepikên xebatê Lepikên xebatê bikire. Lepik destan diparêzin.
Mar Marê re Marê re ziyankar e. Jehra marê re tîr e.
Lod
Mi k
Loda gihayê kode Ev lod çend part e? Ev lod sê part e.
Mi kê malê Mi kê malê ji pisîkê ditirse. Mi kan çewal qul kiriye.
Nn
Oo
Nan
Otobûs
Nanê sêlê Nanê tendûrê Nanê sêlê xwe e.
Otobûsa Amedê Otobûsa Amedê çûye. Otobûsa Amedê hatiye.
Naxir Naxira gund Naxira gund vedigere malê. Naxira gund diçe çêreyê.
Oreor Oreora çêlekê Oreora çêlekê diçe esmanan. Kûçik direye û çêlek dibore.
Pp
Pîvaz Pîvazên hi k Pîvazên ter Pîvazên ter bi çendan in?
Qelûn Qelûna cixareyê Qelûna kalikê min Qelûna kalikê min dirêj e.
Qaz
Penêr Penêrê malê Penêrê hazir Penêrê hazir bêtehm e.
Qaza spî Qaza kulek Qaza kulek nexwe e.
Rr
Ss
Roj Roja diduyan Roja diduyan were. Dîtira rojê were.
Sêv Sêvên sor û zer Sêva çê Sêva çê para hirçê.
Sîr
Rovî Roviyê kone Roviyê kone birçî ye. Rovî birçî dimîne, diçe nêçîrê.
Seriyek sîr Seriyek sîr biavêje nava tir înê. Bêhna sîrî kirêt e.
Tt
êr êrê daristanê êrê êr ji roviyekî natirse.
ev eva çûyî eva çûyî hewa sar bû. eva çûyî hewa germ bû.
Tirî Tiriyên re Tiriyên re hatine bazarê.
Ta Tayê rîs Tayê xalîçeyan Tayê xalîçeyan rengrengî ye.
Ûû
Uu
Ûfeûf
Urf Urf û adet Urf û adetên gelan hene. Newroz urfeke gelê kurd e.
Ûfeûf dike. Zarok ûfeûf dike. Zarok ûfeûf dike û digirî.
Û
Umîd Umîda me Umîda me azadî û a tî ye. Umîda rebenan nanekî tisî ye.
Ê û û Ê û û lê rabûne. Ê û û ên belengazan naqedin.
Vv
Ww
Vizik Vizvizîk Vizvizîk dizivire.
Werdek Werdeka avê Werdeka avê difire.
Varik
Weris
Varika zer Varika zer hêk kiriye.
Werisê riziyayî Werisê riziyayî zû diqete.
Xx
Yy
Xanî
Yek Yekitî Yekitiya Mamosteyan ava bûye.
Xaniyê me Xaniyê me yekqatî ye.
Xort Xortê bedew Ev xort diçe dibistanê. Vî xortî kincên hê în li xwe kirine.
Yane Yaneya Nivîskaran Yaneya Nivîskarên Kurd Yaneya Xwendekarên Kurd li ku ye?
XW xw
Zz
Xwelî
Zebe Zebe ê Amedê Zebe ê Amedê navdar e.
Xweliya sor Xweliya sor li vir heye.
6. Digel hevalekî xwe vê çîroka Kêçê bixwîne. Hebû û tunebû, rojek ji rojan kêçek hebûye. Rojeke zivistanê kêç hilki iyaye ser qe ayê da ku xwe bi imitîne. Lêbelê ji ni kê ve kêç gêr dibe û lingê wê di kê. Kêç hêrs dibe û ji qe ayê re dibêje: -Hey kûçiko, tu çima bera gur didî? -Wey qe ayê te çima lingê min ikand? Kûçikî gotiye: Qe ayê gotiye: -Ez kûçik bibûma, gava ez li ber deriyê -Ez qe a bibûma, tavê li min nedida. xanimê diketim wê pariyek nan bida min. Kêçê gotiye: Kêç dibêje: -Wey tavê çima tu li qe ayê didî? -Wey xanimê, tu çima nên nadî kûçikî? Tavê gotiye: Xanimê gotiye: -Ez tav bibûma, ji pi t heft çiyayan -Ez xanim bibûma, mi kî dîwarê min qul dernediketim. nedikir. Kêçê gotiye: Kêç dibêje: -Lo çiyayo tu çima heft caran derdikevî -Hey mi ko, tu çima dîwarê xanimê qul pê iya tavê? dikî? Çiyayî gotiye: Mi kî gotiye: -Ez çiya bibûma, bizin li ser pi ta min -Ez mi k bibûma, pisîkê bera min nedida. nediçêriya. Kêç dibêje: Kêç dibêje: -Wey pisîkê, tu çima bera mi kî didî? -Wey bizinê, tu çima li ser pi ta çiyayî Pisîkê gotiye: diçêrî? “Ez him dikim, gim dikim, Bizin dibêje: oxwe û misteheq dikim, -Ez bizin bibûma, guran nedida pey min. hevrî kan di ber te de re dikim, Kêç dibêje: heft salan te nexwe dikim”. -Hey guro, tu çima didî pey bizinê? Gur dibêje: -Ez gur bibûma, kûçikan bera min nedida. (Ji pirtûka bi navê Çîrokên Zarokan a Seîd VEROJî hatiye wergirtin û ji bo zarokan hatiye Kêç dibêje: hêsankirin)