schrijven boek na verlies van dochter en vader Blz

Een boek schrijven na het verlies van je ouder of kind

Over verlies en rouw zijn al honderden boeken geschreven. Aangrijpender, persoonlijker én nog meer troostgevend wordt het vaak als auteurs schrijven over het verlies van hun eigen geliefde, familielid, vriend. Wij laten alvast twee mensen aan het woord die die stap gezet hebben.

Rouwen is geen rechtlijnig proces, maar verloopt chaotisch.” Johan Terryn

‘Het uur blauw’

De vader van Johan Terryn overleed vorig jaar in de eerste, strenge lockdown. Hij sprak in zijn column op de radio over zijn droefheid, maar ook over het gebrek aan warmte en vrienden om hem heen op dat moment. Hieruit vloeiden een podcastreeks, een boek en de theatervoorstelling ‘Het uur blauw’ voort. “Wij, mensen hebben er nood aan ons verdriet te kunnen delen”, zegt Johan Terryn, radio- en televisiepresentator, acteur en coach.

“Wat me na het overlijden van mijn vader opviel, is hoe weinig we voorbereid zijn op de dood. Nochtans weet iedereen dat hij op een dag afscheid moet nemen van een geliefde. En toch komt die dag als een donderslag bij heldere hemel. Die hele coronaperiode en de lockdown hebben dit gevoel alleen maar versterkt. We konden amper afscheid nemen. Het afscheid gebeurde in intieme kring van maximum vijftien personen. Ik mocht mijn moeder, broer en zus niet vastnemen. Vrienden waarmee ik mijn verdriet kon delen, mocht ik niet zien. Dit viel me enorm zwaar. Ik kon niet anders dan erover praten tijdens mijn column op Radio1. Ik kreeg hier enorm veel reactie op. Reacties van andere mensen die troost misten en het enorm apprecieerden dat ik erover sprak op de radio. Zo ontstond het idee om een podcastreeks te maken.” Johan Terryn ging ’s ochtends heel vroeg met twaalf mensen wandelen. “We spraken in dit vroege uur, waarin de wereld van donker naar licht evolueert, over verdriet, rouwen en afscheid nemen. Voor mij zit er enorm veel symboliek in dit uur, want op het einde is het licht en draait de wereld door, ook zonder de persoon die we verloren hebben.”

Chaotisch

Opnieuw bleven de reacties niet uit en kwam er het boek ‘Het uur blauw’, waarin Johan terugblikt op zijn gesprekken, op zoek gaat naar wat universeel is in al die individuele verhalen en ook zijn eigen rouwverhaal schetst. “Het is geen coronaboek, het woord komt er zelfs niet in voor, maar wel een boek over verlies en rouw in een periode waarin het ontbreken van warmte en mensen zo duidelijk maakte waar je op dat moment behoefte aan hebt.” Voor de auteur was het bovendien een manier om zijn eigen verdriet te verwerken. “Ik ontdekte dat rouwen geen rechtlijnig proces is, maar dat het heel chaotisch verloopt. Het overviel me. ‘De tijd heelt alle wonden’, en je moet ‘het een plaats geven’, zijn zo’n abstracte lege zinnen. Ik merkte ook wel dat je het verdriet in de ogen moet durven kijken en dat dat niet altijd makkelijk is. Maar het mag allemaal zo lang duren als je zelf wil, ook al verlangt je omgeving vaak dat je sterk bent en dat je er snel door geraakt. Ieder mens vindt wel een manier om ermee om te gaan, om het verlies van een dierbare op een manier zin te geven. Ik ben ervan overtuigd dat er ook schoonheid zit in verlies en daar ga ik naar op zoek in de voorstelling en het boek. Het doet me enorm deugd om mensen met mijn verhaal, de podcast, het boek en de theatervoorstelling een stukje troost en verbinding te bieden. Mensen hebben er nood aan om hun verdriet met elkaar te delen. Toen het publiek na de theatervoorstelling recht veerde en een luid applaus door de zaal klonk, besefte ik dit des te meer. Daarnaast was het voor mij een eerbetoon aan de man die me groot bracht, die me alles leerde. Ik ben blij dat het overlijden van mijn vader in zo’n bizarre periode toch nog een zinvolle invulling en betekenis kreeg.”

Alle info over het boek (uitgeverij Lannoo), de podcast en de theatervoorstelling vind je op www.johanterryn.com/het-uur-blauw

Winnie Bloemen / Zara Braeken

‘De kunst van het leven… nooit opgeven’

Na het overlijden van haar dochter Zara kon Winnie Bloemen niks anders dan schrijven. Ze zocht troost in het neerschrijven van haar gevoelens en gedachten, en probeerde op papier elke herinnering aan Zara levend te houden. Met haar boek ‘De kunst van het leven… nooit opgeven’ wil ze ook lotgenoten een hart onder de riem steken.

26 maart 2018. Een datum die Winnie, haar man Raf en dochter Judy nooit zullen vergeten. Dochter Zara kwam na een examen op school met de bus terug naar huis. Terwijl ze van de bushalte naar huis wandelde werd ze, op 700 meter van haar thuis, gegrepen door een kerende vuilniswagen. “Die dag werd ons leven volledig verwoest door een noodlottig ongeval”, zegt Winnie. “Ik heb altijd graag geschreven, maar op dat moment begon ik nog meer te schrijven. Ik wilde alles wat met ons gebeurde, wat door me heen ging, onthouden. Dus ik schreef alles neer. Het was mijn manier om de dingen te verwerken en niet te verdrinken in die diepe put. Een jaar lang schreef ik over mijn verdriet, mijn angsten, boosheid en alles wat komt kijken bij het verlies van een kind. De weken na haar overlijden vonden we op Zara’s kamer verschillende tekstjes, een gedicht dat ze schreef voor een gedichtenwedstrijd en ze bleek zelf bezig met een boek. Ze had twee grote dromen: een boek uitgeven en muziek uitbrengen. Zara had de twee talenten.”

Doen wat voor jou goed voelt

Winnie besloot om Zara’s droom om een boek uit te brengen waar te maken. “Ik verweefde haar teksten in mijn verhaal en na een jaar dacht ik dat ik een boek in handen had. Helaas kreeg ik geen enkele reactie van uitgeverijen. Een vriendin zei me dat het boek persoonlijker mocht zijn, dat mensen ook wilden lezen wie wij als gezin zijn. Dit sloeg aan. Zo bracht ik vorig jaar ‘De kunst van het leven… nooit opgeven’ uit. Dit is trouwens de titel van het boek waar Zara zelf aan bezig was.” Winnie haalde zelf veel troost uit het schrijven, maar hoopt ook lotgenoten te helpen. “Wat ik merkte, is dat in onze maatschappij nog altijd geen plaats is voor rouw. Dat rouwen nog steeds taboe is. Je kind verliezen, is het ergste wat je kan overkomen. We voelden veel warmte en begrip van de mensen rondom ons, maar er was ook veel onbegrip. Raf en ik bleven allebei iets meer dan een jaar thuis. We hadden die tijd echt nodig om alles een plek te geven. Niet iedereen begreep dit. Met het boek wil ik dan ook tonen hoeveel verdriet er schuilt achter het verlies van een kind, en iedereen die rouwt zeggen dat het oké is. Dat je vooral naar jezelf moet luisteren en moet doen wat voor jou goed voelt. Wanneer lezers me laten weten dat ze steun vonden in mijn boek, doet me dat enorm deugd en ben ik blij dat Zara even bij deze mensen is kunnen binnenvliegen en haar dood toch nog een beetje betekenis kan hebben.”

Ondertussen komt dezer dagen een tweede boek van Winnie Bloemen uit. ‘Voor eeuwig en altijd en zoveel meer’ vertelt nog meer wie Zara was en hoe zij door het leven ging. “Schrijven is nog het enige waar ik echt plezier in vind. Dat er een tweede boek uitkomt, betekent dan ook veel voor me”, besluit Winnie.

De kunst van het leven… nooit opgeven, Winnie Bloemen / Zara Braeken, Uitgeverij Het Punt, www.hetpunt.be

(Foto Judy Braeken)

Het was Zara’s droom om een boek uit te brengen”

Nog meer persoonlijke romans over rouw en de kracht van liefde

Tonio – A.F.Th. van der Heijden

De Nederlandse auteur A.F.Th. van der Heijden verliest in 2010 zijn 21-jarige zoon Tonio als gevolg van een verkeersongeval. Van der Heijden doet het enige waar hij op dat moment toe in staat is: in zijn herinnering graven, aantekeningen maken, schrijven. Hij wil te weten komen hoe zijn zoon leefde in de laatste uren en dagen voorafgaand aan de ramp, en hoe dit ongeluk kon plaatsvinden. Hij beschrijft zijn verdriet, pijn, angst, gemis, schuldgevoelens en radeloosheid. Met zijn roman probeert hij de dood van Tonio te begrijpen en meer dragelijk te maken.

Paula – Isabel Allende

Paula is de dochter van schrijfster Isabel Allende. Het meisje raakt in 1991 plots in een coma, haar moeder waakt eindeloze nachten (bijna een jaar lang) aan haar ziekbed. Allende wil de herinneringen voor haar dochter vastleggen voor het geval Paula ooit weer ontwaakt. Als het duidelijk wordt dat dit niet meer zal gebeuren, wordt het verhaal een soort afscheidsbrief van de (van oorsprong Chileense, maar nu in de States wonende) Isabelle Allende aan haar dochter.

I.M. – Connie Palmen

Connie Palmen schrijft met I.M. over het leven met en het verlies van haar geliefde Ischa Meijer, de journalist/tv-presentator die plots stierf in 1995. Het is niet alleen een boek over rouw, maar ook over liefde en leven. De Nederlandse Palmen schreef trouwens nog een tweede boek met dit thema als onderwerp naar aanleiding van het overlijden van haar man (politicus Hans van Mierlo). Het boek kreeg de titel Logboek van een onbarmhartig jaar (2011).

Gestameld liedboek – Erwin Mortier

Erwin Mortier beschrijft in poëtische en soms humorvolle taal het aftakelingsproces van zijn moeder. Maar het boek (uit 2012) gaat ook over de relatie tussen ouders en kinderen, afscheid nemen, herinneringen, verwerking van verdriet en onvoorwaardelijke liefde.