DE ZEE ALS LAATSTE RUSTPLAATS
“Een altijd durende reis” Een laatste groet met de scheepshoorn, de vlag die weer gehesen wordt. Het zijn ontroerende momenten tijdens een uitvaart op zee na de asneerlating. Steeds meer mensen kiezen hiervoor en willen de zee als laatste rustplaats. Dat kan naar maritieme traditie of in een gepersonaliseerde versie. De Oostendse rederij Endlis zorgt er al voor sinds een KB in 1999 het mogelijk maakt in België.
Vroeger gebeurde het vaak alleen bij mensen die een affiniteit met de zee hebben (omdat ze er hun hele leven gewoond hebben of schipper waren bijvoorbeeld), maar dat is de laatste jaren erg veranderd. Dat blijkt alleszins uit cijfers van rederij Endlis in Oostende. “Terwijl er twintig jaar geleden slechts enkelingen een uitvaart op zee verkozen, zijn er dat nu rond de duizend per jaar”, zegt Michel Seeger, zaakvoerder van Endlis. “Dat heeft deels te maken met de toenemende bekendheid van het systeem van afscheid nemen maar ook met een veranderende mentaliteit. Nogal wat mensen voelen zich schuldig om na hun dood nazaten te belasten met het onderhoud van een graf en de kosten van een kist, een grafsteen en concessierechten.” Nog een hardnekkig fabeltje is dat de assen worden uitgestrooid op zee. Maar volgens Seeger mag dat zelfs niet eens. “We noemen het dan ook geen uitstrooiing maar een asneerlating. De urne moet gemaakt zijn van een natuurlijk in zout en water oplosbaar materiaal. Die urne wordt met een touw in het water gelaten en enkele uren later zijn de urne en de assen volledig opgenomen door de zee. Vanaf dan kan de altijd durende reis op de kracht van de zeestromen voor de overledene beginnen.”
Zo’n tien procent van de families voor wie een uitvaart op zee werd georganiseerd, wil ook terug de zee op voor een herdenking. “Als de uitvaart is afgelopen krijgen de familieleden de coördinaten mee van de plaats, waar de ceremonie werd gehouden, zodat ze naar diezelfde plek terug kunnen varen. Er is inmiddels in ons land meer watergebied vrijgegeven voor asneerlatingen. Zoals de Schelde in Antwerpen. Ook die verzorgen we. In Antwerpen is er ook een do-ityourself-arm. Daarmee kan je eigenhandig de urne over het water uitzwenken en met een touw neerlaten. Dat lijkt me niet zo’n goed idee, al was het maar omdat mensen vaak gewoonweg niet weten welke urnen daar in het water gelaten mogen worden. Een bio-urne is geen goed antwoord.”
Samen
Speciaal ook bij een asneerlating, is dat die soms pas een hele tijd later gebeurt. “Als bijvoorbeeld een grootmoeder overlijdt en gecremeerd is kan het zijn dat de familie wil wachten met een uitvaart op zee tot ook de grootvader komt te sterven”, zegt Seeger. “Dat kan maanden of jaren duren. De mensen kunnen de timing en het programma opstellen zoals ze zelf willen. Het enige dat wij doen is het uitvoeren en zorgen dat dit vlekkeloos zal gebeuren.
Bloemen
Mensen die niet zo vertrouwd zijn met de zeevaart, stappen bij dat voor hen toch wel belangrijk moment soms toch wat angstvallig de boot op, zegt Seeger. “Ze hebben schrik dat ze ziek worden of dat er iets misloopt”, zegt Seeger. “Maar als de ceremonie afgelopen is en de mensen weer aan wal zijn, kijken ze er heel anders tegenaan. Dat lezen we in de mails die we nadien krijgen. Het is dan ook wel heel belangrijk dat de uitvaart vlekkeloos verloopt. Dat kan in een maritieme traditie of helemaal gepersonaliseerd. Als ons schip aankomt op de plek waar de afscheidsceremonie zal plaatsvinden, houden we even halt. Dan is er ruimte voor persoonlijke muziek en teksten en kan de familie een afscheidsgroet brengen. Als de urne in het water wordt gelaten, luidt de scheepsklok en kunnen familieleden bloemen in het water gooien. Kleine bloemen of blaadjes die het afscheid extra kleur geven. Als laatste eerbetoon vaart de schipper nog enkele malen rond de plek waar de urne is neergelaten, hij laat de
(Foto’s Jürgen de Witte)
scheepshoorn klinken om nadien de vlag – die halfstok hing – weer te laten hijsen. Niet zelden wordt op de terugvaart nog een glaasje geheven en geklonken op de dierbare.”
Schelde
De Belgische kust heeft veel ruimte voor een uitvaart op zee. “Mensen kunnen zelf een plek kiezen”, zegt Seeger. Bijvoorbeeld aan de kuststad waar de overledene affiniteit mee heeft. Maar ook andere beweegredenen kunnen meespelen en zijn zeker bespreekbaar.” Of er ook bij slecht weer wordt uitgevaren? “Neen. Er zijn wettelijke spelregels binnen welke weerlimieten er gevaren mag worden. Daarom stellen we aan de familie ook altijd een tweede datum voor. Nu ja, het weer kan vier tot vijf dagen op voorhand voorspeld worden. Dat zorgt toch ook wel voor een buffer.”
Nog nooit was het aantal crematies zo hoog
Nog nooit was het aantal crematies zo hoog als in 2020. Dat geldt zowel in absolute cijfers als in relatieve cijfers. Terwijl in 2010 in 57 procent van de overlijdens werd gekozen voor een crematie, was dit aandeel in 2020 opgelopen tot 74 procent. In 2020 werden in alle Vlaamse crematoria in totaal 52.442 crematies uitgevoerd. Dat is een stijging met 7.580 tegenover de 44.862 crematies in 2019, of een toename van bijna 17 procent. ALLERHEILIGENBIJLAGE 2021 | 13
