ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΦΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΜΑ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΦΟΡΗΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ Α.Μ
ΜΑΝΩΛΙΑ ΙΩΑΝΝΗ 3267
ΕΠΟΠΤΗΣ
ΤΖΙΜΑΣ ΟΡΕΣΤΗΣ
ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ 2006
i
Περιεχόμενα Περίληψη..........................................................................................…..v MP3........................................................................................................3 1.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ MP3.................................................................................3 1.2 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ MP3 ..........................................................................5 1.2.1 Προϊστορία.............................................................................................5 1.2.2 Η εξέλιξη: Από τον πρώτο Αλγόριθμο στο πρώτο πρόγραμμα αναπαραγωγής MP3...............................................................................5 1.3 ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΕ ΤΟ MP3....................................................10 1.3.1 Ήχος Ποιότητας CD ............................................................................11 1.3.2 Διάρκεια Μεταφοράς ...........................................................................12 1.3.3 Συμπέρασμα.........................................................................................12 1.4 ΟΙ ΒΑΣΙΚΕ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΥ MP3 ..............................13 1.4.1 Το ψυχοακουστικό μοντέλο.................................................................13 1.4.1.1 Κατώφλι ακουστικότητας ................................................................13 1.4.1.2 Ακουστική Σκίαση...........................................................................14 1.4.2 Η κωδικοποίηση με βάση το ψυχοακουστικό μοντέλο .......................15 1.4.3 Τάξεις Συμπίεσεις ................................................................................16 1.4.3.1 Variable Bit Rate..............................................................................17 1.5 Το ΜP3 ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΑΡΧΕΙΑ ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ ...........17 1.5.1 MP3 Surround......................................................................................17 1.5.2 Το Τέλος της Συμπίεσης; .....................................................................18 2 ΝΑΠΣΤΕΡ (NAPSTER) ......................................................................21 2.1 ΤΙ ΗΤΑΝ ΤΟ ΝΑΠΣΤΕΡ ....................................................................21 2.2 ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΙΔΕΑ ΩΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΥΝΗΣΗ...................22 2.2.1 Η ιδέα...................................................................................................22 2.2.2 Η ίδρυση της Napster Inc.....................................................................24 2.2.3 Η αντίδραση της ένωσης δισκογραφικών εταιριών.............................24 2.3 ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΝΑΠΣΤΕΡ.......................................26 3 ΟΙ ΠΩΛΗΣΕΙΣ CD (ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΜΕΣΩΝ) ....................................28 3.1 Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΩΝ ΤΩΝ ΣΙΝΓΚΛ .....................................33 4 ΕΝΑ ΧΡΟΝΙΚΟ ΑΠΟ ΦΟΥΣΚΕΣ, ΜΗΝΥΣΕΙΣ, ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ.................................................................................36 4.1 2000......................................................................................................37 4.1.1 Οι Συγχωνεύσεις ..................................................................................37 4.1.1.1 AOL και Time Warner.....................................................................37 4.1.1.2 Seagram και Vivendi .......................................................................37 4.1.2 Εκπλήξεις, προσδοκίες και αποτυχίες .................................................39 4.1.3 Νάπστερ ...............................................................................................40 4.1.3.1 Το Kid A, μία (εσκεμμένη;) διαρροή και ένα #1 .............................41 4.2 2001......................................................................................................43 4.2.1 Η Νάπστερ πρόθυμη να συμβιβαστεί και να αποζημιώσει της δισκογραφικές εταιρίες ........................................................................43 4.2.2 Η εμφάνιση του iPod και του η δεύτερη εκδοση του iTunes ..............43 4.2.2.1 iPod ..................................................................................................43 4.2.2.2 iTunes...............................................................................................44 4.2.3 Τα πρώτα ψηφιακά καταστήματα με την υποστήριξη των δισκογραφικών εταιριών......................................................................46 1
ii
4.3 2002......................................................................................................48 4.3.1 Το iPod συγχρονίζετε και με τα Windows...........................................48 4.3.2 H εξαγορά, η πτώχευση και η μεταπώληση του Ναπστερ ..................49 4.3.3 Απομάκρυνση στελεχών και το τέλος μιας εποχής .............................50 4.3.3.1 Στον Όμιλο Μπέρτελσμαν ...............................................................50 4.3.3.2 Στη Vivendi Universal .....................................................................50 4.4 2003......................................................................................................52 4.4.1 Επιστροφή στο όνομα Time Warner...................................................52 4.4.2 Sony BMG ...........................................................................................52 4.4.3 Η Vivendi Universal συνεχίζει τον περιορισμό...................................52 4.4.3.1 Επαφές της Universal Music με την Apple ....................................53 5 iTUNES MUSIC STORE ....................................................................54 5.1 ΤΟ ITUNES ΣΤΑ WINDOWS, Η ΚΟΛΑΣΗ ΠΑΓΩΣΕ ....................57 5.1.1 Napster 2.0 & itunes ............................................................................57 5.2 ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΞΕΎΟΝΤΑΙ ..............................59 5.3 ΒΙΝΤΕΟ...............................................................................................61 5.4 ΠΙΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣ.....................62 5.4.1 Το μοντέλο των 99 σεντς .....................................................................64 5.5 Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ iTMS ΓΙΑ ΤΗΝ APPLE ...........................66 5.5.1 Ο ρόλος του Fairplay ...........................................................................68 5.5.2 Το οριακό κέρδος των iPod .................................................................69 5.6 HALO EFFECT ...................................................................................70 6 ΤΟ ΑΙΘΕΡΙΟ ΜΕΛΛΟΝ.....................................................................73 6.1 TO ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ «ΜΟΝΑΧΙΚΩΝ» ΣΥΣΚΕΥΩΝ ............................74 6.2 ΑΙΘΕΡΙΟ ΤΖΙΟΥΚ ΜΠΟΞ (CELESTIAL JUKEBOX).....................75 6.3 MUSICGREMLIN...............................................................................75 6.4 TUNA ..................................................................................................76 6.5 SOUND PRYER..................................................................................78 6.6 PUSH!MUSIC .....................................................................................79 6.7 CAFÉ SOUND LIFE PARIS...............................................................80 6.8 ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ...............82 6.8.1 Malleable Mobile Music ......................................................................82 6.8.2 Sonic City.............................................................................................83 Βιβλιογραφία ..............................................................................................................84
iii
Γράφημα 1 Ο ρυθμός μείωσης της τιμής των Η/Υ (U.S. Department of Commerce, 2000) ......................................................................................................................9 Γράφημα 2 Χρήστες Ίντερνετ στις ΗΠΑ σε εκατομμύρια, στο χρονικό διάστημα 1995-2004 (Liebowitz, S, 2004) ............................................................................9 Γράφημα 3 Αριθμός τρανζιστορ Η/Υ στη πάροδο του χρόνου υπολογιστών (Jorgenson D, 2004).............................................................................................10 Γράφημα 4 Κατώφλι ακουστικότητας .........................................................................14 Γράφημα 5 Ακουστική σκίαση ....................................................................................15 Γράφημα 6 Η κατανάλωση bandwidth στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι πριν και μετά το Νάπστερ ..........................................................................................................23 Γράφημα 7 Ο αριθμός των χρήστων του Νάπστερ δεκαπλασιάζετε ...........................25 Γράφημα 8 Τίτλοι CD..................................................................................................31 Γράφημα 9 Η μέση τιμή CD ........................................................................................31 Γράφημα 10 Πωλήσεις CD, DVD, video games .........................................................31 Γράφημα 11 Γράφημα της φούσκας των σχετιζόμενων με το διαδίκτυο εταιριών (dot com bubble) .........................................................................................................36 Γράφημα 12 Η πλειοψηφεία είναι εξοικειωμένη με την ανταλλαγή αρχείων.............48 Γράφημα 13 Ποσοστιαία προσπέλαση του google ανα λειτουργικό σύστημα ...........56 Γράφημα 14 Αναγνωρισιμότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων μουσικής..........60 Γράφημα 15 Οι Πωλήσεις του itunes συνολικά και ανα ημέρα ..................................61 Γράφημα 16 Η πίτα εσόδων στο μοντέλο των 99 σεντς..............................................65 Γράφημα 17 Πωλήσεις iPod ανα τρίμηνο ...................................................................68 Γράφημα 18 Ο ρυθμός ανάπτυξης των πωλήσεων Η/Υ Mac και PC το 2004 ............71 Γράφημα 19 Συνολικές Πωλήσεις H/Y Mac ...............................................................71 Κατάλογος Φωτογραφιών Φωτογραφία 1 Ο Σον Φάννιγκ, ιδρυτής του Νάπστερ με μπλουζάκι του συγκροτήματος των «Μετάλικα» ........................................................................41 Φωτογραφία 2 Ζαν Μαρί Μεσιε..................................................................................51 Φωτογραφία 3 Ο Εισαγγελέας Έλιοτ Σπίτζερ .............................................................63
iv
Περίληψη Το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες αλλάζουν ριζικά την καθημερινότητα γύρω μας. Ένας από τους τομείς που έχει επηρεαστεί κατά πολύ από τα νέα δεδομένα είναι ο κλάδος της μουσικής βιομηχανίας και της λεγόμενης «ψηφιακής διασκέδασης». Η εργασία έχει σκοπό την εισαγωγή και την περαιτέρω εμβάθυνση στο σύγχρονο κόσμο της ψηφιακής διανομής της μουσικής μέσα από τα έως τώρα σημαντικότερα και πιο αξιοπρόσεκτα γεγονότα στο χώρο της τεχνολογίας, των επιχειρήσεων και της μουσικής βιομηχανίας. Το πρώτο κεφάλαιο αφορά τα αρχεία και τον αλγόριθμο MP3. Ξεκινώντας με την ιστορία του MP3 από τα τέλη της δεκαετίας του 70 μέχρι την εξέλιξή του στις μέρες μας. Παράλληλα η χρησιμότητα του MP3 για να γίνει πιο κατανοητή δίνετε με την βοήθεια παραδείγματος. Επιπλέον περιγράφετε και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο αλγόριθμος του MP3 και πια φαινόμενα της ανθρώπινης ακοής εκμεταλλεύεται, κάτι που πάρα πολλοί, ακόμα και καθημερινοί χρήστες, αγνοούνε. Τέλος παρουσιάζονται ενδεικτικά κάποια αρχεία που ίσως στο μέλλον τα δούμε να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Στη συνέχεια παρουσιάζετε το πρόγραμμα Νάπστερ, το οποίο έφερε στο στόμα αλλά και στους σκληρούς δίσκους εκατομμυρίων τη λέξη και τα αρχεία MP3. Γίνετε περιγραφή για το τι ήταν και τι προσέφερε το πρόγραμμα αυτό. Μέσα από μία σύντομη ιστορική αναδρομή παρακολουθούμε την ιδέα ενός φοιτητή η οποία γέννησε το Νάπστερ (και άλλα τα παρόμοια μετέπειτα προγράμματα) να μεταμορφώνετε σε μία εταιρία πολλών εκατομμυρίων τρομοκρατώντας την μουσική βιομηχανία. Επιπλέον γίνετε περιγραφή του τρόπου λειτουργίας του Νάπστερ. Η μεγάλη πτώση των πωλήσεων των CD-άλμπουμ αλλά και των CD-σινγκλ από το 2000 και έπειτα, κυρίως στις ΗΠΑ, και η κατηγορία από μέρους των δισκογραφικών εταιριών ότι το Νάπστερ είναι υπεύθυνο για όλα αυτά είναι το κύριο θέμα του κεφαλαίου αυτού. Ειδική μνεία γίνετε για την τακτική πώλησης και προώθησης των CD σινγκλ. Μέσα από επίσημα στοιχεία και την ανάλυση των τακτικών των δισκογραφικών εταιριών ως προς την πώληση και την προώθηση καταλήγουμε στο
1
συμπέρασμα ότι το Νάπστερ δεν είναι ο μοναδικός υπαίτιος για την πτώση των πωλήσεων. Στο κεφάλαιο 4 παρουσιάζετε ένα χρονικό με τα γεγονότα κλειδιά της πιο σημαντικής περιόδου στο χώρο των ΜΜΕ και της μουσικής βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια. Τα γεγονότα παρουσιάζονται ανα χρονιά με σκοπό να μπει ο αναγνώστης στο κλίμα της περιόδου αυτής, με τις συνεχείς αλλαγές, τις συγχωνεύσεις μεγάλων εταιριών των ΜΜΕ και δισκογραφικών εταιριών, τις εξαγορές, τις πτωχεύσεις, την απήχηση του Νάπστερ, την φούσκα με τις σχετιζόμενες με το διαδίκτυο εταιρίες, τα πρώτα ψηφιακά καταστήματα, την ενασχόληση της Apple με το χώρο της μουσικής και την εμφάνιση του ipod. Στο κεφάλαιο 5 εξετάζετε το ψηφιακό μουσικό κατάστημα της Apple Computers, iΤunes Music Store η μεγάλη επιτυχία του καταστήματος η σύγκρισή του με το Napster 2.0 και οι πωλήσεις των ψηφιακών κομματιών. Αναλύετε το κυρίαρχο μοντέλο τιμολόγησης των $0.99 σεντς και το οριακό κέρδος ή ζημιά για κάθε κομμάτι και η προσπάθεια των δισκογραφικών εταιριών για αλλαγή μοντέλου τιμολόγησης. Στη συνέχεια αναλύετε η χρησιμότητα του iTMS το οριακό κέρδος των ipod αφού το οριακό κέρδος για κάθε κομμάτι του iTMS είναι ή πολύ μικρό ή ανύπαρκτο και η προσπάθεια εξαργύρωσης του φαινομένου Halo Effect από την Apple. Τέλος παρουσιάζονται μερικά καινούργια εγχειρήματα και συσκευές οι οποίες στο άμεσο μέλλον θα αλλάξουν και πάλι τον τρόπο που ως τώρα έχουμε συνηθίσει να αγοράζουμε και να ακούμε μουσική. Περνάμε πλέον σε μία εποχή οπού η ουτοπία ότι όλα θα είναι διαθέσιμα παντού και πάντα φαίνεται να αγγίζει την πραγματικότητα. Αλλά πέρα από την διανομή που θα μπορεί να γίνετε από πολλούς φορείς, τα νέα αυτά εγχειρήματα θα αλλάξουν και τη μουσική αυτή καθαυτή δημιουργώντας μουσική σε σχέση με το περιβάλλον τη διάθεσή μας και τους γύρω μας.
2
1 MP3 Τα τελευταία χρόνια η «λέξη» που ακούγεται συνέχεια στο χώρο της βιομηχανίας της διασκέδασης και των ΜΜΕ είναι το MP3. Το ακούμε συνέχεια πολλοί από εμάς το χρησιμοποιούν σχεδόν καθημερινά αλλά λίγα ξέρουμε για αυτό. 1.1
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ MP3
Όταν λέμε MP3, από τη μία, εννοούμε το ψηφιακό αρχείο, με προέκταση 1 .mp3, το οποίο περιέχει συμπιεσμένο ήχο και από την άλλη τον αλγόριθμο συμπίεσης με τον οποίο συμπιέσαμε τον ήχου και δημιουργήσαμε το αρχείο. Η ιδιαιτερότητα του MP3 είναι ότι αποτελεί ψηφιακό αρχείο ήχου, το οποίο περιέχει συμπιεσμένο ήχο χωρίς να χάνει σε σημαντικό βαθμό την αρχική ποιότητα, καταλαμβάνοντας πολύ μικρότερο όγκο. Μετά τη συμπίεση το αρχείο είναι περίπου 6-15 φορές μικρότερο (ανάλογα με το βαθμό συμπίεσης και την ποιότητα που θέλουμε) καθιστώντας το ικανό για μεταφορά μέσω Ίντερνετ μέσα σε λογικά χρονικά πλαίσια. Ένα ακόμα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό του MP3 είναι πως δεν διαθέτει καμία προστασία περί πνευματικών δικαιωμάτων. Το όνομα MP3 προέρχεται από την προέκταση του αρχείου η οποία αρχικά δημιουργήθηκε
με
την
εμφάνιση
προγράμματος
κωδικοποίησης
και
αποκωδικοποίησης του προτύπου MPEG-1 Layer III για το λειτουργικό σύστημα των Windows. Μετά την τυποποίηση του προτύπου MPEG-2, αρχεία ήχου που κωδικοποιούνται με τη χαμηλότερη συχνότητα δειγματοληψίας (sampling rate) του προτύπου MPEG-2 Layer III λέγονται επίσης MP3 2 . Το MPEG που συχνά συναντάμε στο χώρο των ψηφιακών μέσων είναι το ακρωνύμιο του Moving Pictures Expert Group, του οποίου μία απόδοση στα Ελληνικά θα ήταν Ομάδα Ειδικών στις Κινούμενες Εικόνες. Όπως καταλαβαίνουμε και από το όνομα πρόκειται για μία ομάδα ή καλύτερα υπο-επιτροπή του Διεθνή Οργανισμού
1
Η προέκταση αρχείου είναι ένα επιπλέον σετ (συνήθως) αλφαριθμηκών χαρακτήρων που προσαρτώνται στο τέλος του ονόματος του αρχείου και επιτρέπει στους χρήστες αλλά και σε προγράμματα να προσδιορίζουν τον τύπο δεδομένων που είναι αποθηκευμένα σε αυτό. 2 Heiko Purnhagen, MPEG Audio FAQ (2004)
3
Προτυποποίησης (γνωστός διεθνώς ως ISO 3 ) και της Διεθνούς Ηλεκτροτεχνικής Επιτροπής (IEC), με σκοπό την ανάπτυξη προτύπων για την συμπίεση, αποσυμπίεση, επεξεργασία και κωδικοποίηση 4 της ψηφιακής αναπαράστασης της κινούμενης εικόνας, του ήχου και των συνδυασμό αυτών 5 . Tα πρότυπα της επιτροπής είναι επίσης γνωστά ως MPEG.
Το όνομα MP3 πολλές φορές συνηθίζετε να χρησιμοποιείται για μία σειρά από άλλα ψηφιακά αρχεία που περιέχουν ήχο. Οι κύριοι λόγοι είναι η μεγάλη απήχηση και ευκολία στη χρήση των αρχείων MP3 και η δυνατότητα των MP3 Player (είτε προγραμμάτων είτε συσκευών) να αναπαράγουν και άλλα αρχεία ήχου, δημιουργώντας έτσι την πεποίθηση πως οτιδήποτε αρχείο παίζετε από αυτά είναι MP3. Η κατάσταση θυμίζει λίγο το όνομα Τζιπ (Jeep) που χρησιμοποιείται για να περιγράψει όλα τα εκτός δρόμου οχήματα ή το όνομα Τάπερ (Tupper) για να περιγράψει όλα τα πλαστικά δοχεία αποθήκευσης τροφίμων. Έτσι λοιπόν κάτω από την ομπρέλα του ονόματος MP3 συνήθως συναντάμε τα παρακάτω αρχεία: o WMA - Windows Media Audio o WAV - Waveform Audio o MIDI - Music Instrument Digital Interface o AAC - Advanced Audio Coding (AAC) o Ogg Vorbis - ΄Ελεύθερο και α-παντετάριστο φορμά o ADPCM - Adaptive Differential Pulse Code Modulation o ASF - Advanced Streaming Format o VQF - Vector Quantization Format
3
Για την αποφυγή διαφορετικών ακρωνυμίων στις διάφορες γλώσσες ο οργανισμός έχει υιοθετήσει την ελληνική λέξη ίσο(ς). 4 Moving Picture Experts Group, Terms of Reference 5 ISO, MPEG Standards - Coded representation of video and audio (2004)
4
1.2 1.2.1
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ MP3 Προϊστορία
Η προ-ιστορία του MP3 ξεκινάει στις αρχές της δεκαετίας του 1970 όταν ο καθηγητής Ντάιτερ Σάιτζερ (Dieter Seitzer) του πανεπιστημίου
Ερλάνγκεν-
Νούρεμπεργκ της Γερμανίας άρχισε να προβληματίζεται με την ιδέα
για την
μεταφορά μουσικής μέσω απλής τηλεφωνικής γραμμής. Αν και αρνήθηκε χρηματοδότηση για την ανάπτυξη της ιδέας του, δημιούργησε μία ομάδα από τεχνικούς και επιστήμονες που ενδιαφέρονταν για το θέμα. Το 1979 είναι έτος κλειδί αφού ο καθηγητής Σάιτζερ κατάφερε να αναπτύξει έναν πρώτο ψηφιακό επεξεργαστή ικανό για την συμπίεση ήχου 6 . Μέλος της ομάδας αυτής έγινε και ο Καρλχάινζ Μπράντερμπουργκ (Karlheinz Branderburg), που σπούδαζε Ηλεκτρικός Μηχανικός στο πανεπιστήμιο
Ερλάνγκεν-Νούρεμπεργκ και ήταν μαθητής του Σάιτζερ. Ο
Μπράντερμπουργκ είχε αρχίσει να ασχολείται με το πρόβλημα συμπίεσης
της
μουσικής από το 1977. Αν και βασικές θεωρίες και τεχνικές για τη συμπίεση είχαν αναπτυχθεί πολύ πριν την εποχή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (από εδώ και πέρα Η/Υ) η εφαρμογή τους στον ήχο δεν είχε ερευνηθεί ιδιαίτερα. 7 Ο Μπράντερμπουργκ ανέπτυξε και εμπλούτισε βασικές αρχές της αντιληπτικής ηχητικής κωδικοποίησης εκμεταλλευόμενος τις ιδιότητες της Ψυχοακουστικής 8 , δηλαδή της
ανθρώπινης
αντίληψης για τον ήχο. Υπό την καθοδήγηση του Σάιτζερ η ομάδα άρχισε να αναπτύσσει αλγόριθμους κωδικοποίησης. 1.2.2
Η εξέλιξη: Από τον πρώτο Αλγόριθμο στο πρώτο πρόγραμμα αναπαραγωγής MP3
Επίσημα η προσπάθεια για τη συμπίεση του ψηφιακού ήχου ξεκινάει το 1987 όπου στα πλαίσια της ευρωπαϊκής έρευνας Eureka 9 και με το επιδοτούμενο «πρόγραμμα EU147 που ως σκοπό είχε την τυποποίηση του ψηφιακού ραδιοφώνου (DAB, Digital
6
Thomson, The History of mp3 (2005) h2g2 Researchers, Karlheinz Brandenburg and The Secret History of MP3 (2000). 8 Thomson, The History of mp3 (2005) 9 Από το γνωστό Εύρηκα!Εύρηκα! που λέγετε πως αναφώνησε ο Αρχιμήδης όταν ανακάλυψε τον νόμο της άνωσης. Η παράδοση λέει ότι την διαπίστωση αυτή την έκανε στην προσπάθεια του να προσδιορίσει την αναλογία χρυσού και χαλκού που περιείχε το στέμμα του Ιερώνα του Β’ των Συρακουσών. Όταν το βρήκε επειδή ήταν στο λουτρό του βγήκε έξω γυμνός φωνάζοντας ΕΥΡΗΚΑΕΥΡΗΚΑ. 7
5
Audio Broadcast)» 10 . Την έρευνα αναλαμβάνει η ερευνητική κοινοπραξία του πανεπιστήμιου του Ερλάνγκεν με το Ινστιτούτο ολοκληρωμένων κυκλωμάτων Φράουνχοφερ (Fraunhofer) 11 . Υπό την διεύθυνση του καθηγητή Χάινζ Γκερχάουζερ (Heinz Gerhauser) γίνετε ένα σημαντικό επόμενο βήμα αφού θέτουν ως βάση της έρευνάς τους τον αλγόριθμο LC-ATC (Low Complexity Adaptive Transform Coding) 12 . Το 1989 το Ινστιτούτο ολοκληρωμένων κυκλωμάτων Φράουνχοφερ κατοχυρώνει στην Γερμανία την πατέντα 13 για τον αλγόριθμο συμπίεσης ήχου που έχει αναπτύξει ενώ έχουν προηγηθεί διάφορα δοκιμάστηκα με τον αλγόριθμο στο τραγούδι Tom’s Dinner της Suzzane Vega 14 προφανώς λόγω της απλότητα και της απαλότητας του. Το 1991 υπήρχαν δύο προτάσεις για την κωδικοποίηση, η ASPEC και η MUSICAM που υποστηριζόταν από τη Philips (Ολλανδία), CCETT (Γαλλία) και το Institut für Rundfunktechnik (Γερμανία). Τελικά η MPEG μετά από επίσημες δοκιμές ενθάρρυνε στη συγχώνευση των δύο προτάσεων και στη δημιουργία τριών περιγραμμάτων κωδικοποίησης 15 . Αν και η κωδικοποίηση του τύπου ASPEC προσέφερε μεγαλύτερη συμπίεση, το ψηφιακό ραδιόφωνο (DAB) υιοθετεί το Layer-2 για την εκπομπή του σήματός του λόγω της απλότητας του Layer-2 16 . Το 1992 η κωδικοποίηση και οι αλγόριθμοι οριστικοποιούνται και η MPEG καταλήγει στο πρώτο συμπιεστικό πρότυπο, το MPEG –1. Ενώ καθορίζονται και τρεις τυποποιήσεις κωδικοποίησης για τον ήχο 17 , το Layer 1,2 και 3. Ο αλγόριθμος του Ινστιτούτου Φράουνχοφερ, μία εξέλιξη του ASPEC 18 , προτυποποιήτε σαν ISOMPEG Audio Layer-3 (IS 11172-3 and IS 13818-3) 19 . Το πρότυπο MPEG –1 δημοσιεύετε επίσημα το 1993 από τον ISO και την IEC ως Διεθνές Πρότυπο ISO/IEC 11172-3 20 .
10
Γ. Οικονόμου Στο Ρυθμο του MP3,περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000 Fraunhofer Gesellschaft , Audio & Multimedia MPEG Audio Layer-3 12 Thomson, The History of mp3 (2005) 13 Mp3 for the Mac, The history of Mp3 and How It all Begin? 14 h2g2 Researchers (2000), Karlheinz Brandenburg and The Secret History of MP3 15 Thomson, The History of mp3 (2005) 16 Thomson, The History of mp3 (2005) 17 Thomson, The History of mp3 (2005) 18 Thomson, The History of mp3 (2005) 19 Fraunhofer Gesellschaft , Audio & Multimedia MPEG Audio Layer-3 20 MPEG Audio FAQ Heiko Purnhagen (2004), MPEG Audio FAQ 11
6
Στις 13 Ιουλίου του 1994 το Ινστιτούτου Φράουνχοφερ κυκλοφορεί το πρόγραμμα L3enc 21 . Το οποίο έκανε ότι ακριβώς υποδηλώνει και το όνομα του (Layer 3 encoder) κωδικοποιούσε σύμφωνα με τον αλγόριθμο που είχε αναπτύξει το Ινστιτούτο. Το πρόγραμμα L3enc χρησιμοποιούσε για την κωδικοποίηση αρχεία ήχου τύπου .wav 22 και τα μετέτρεπε σε αρχεία που σήμερα αποκαλούμε MP3. Το 1995 αρχίζει με την υποβολή της αίτησης, του Ινστιτούτου Φράουνχοφερ, για κατοχύρωση της πατέντάς του στις ΗΠΑ 23 . Μερικούς μήνες μετά, έπειτα από μία εσωτερική ανώνυμη ψηφοφορία 24 στις 14 Ιουλίου του 1995 η ομάδα του Ινστιτούτου επιλέγει (για τα αρχεία που θα έφεραν το αποτέλεσμα του αλγορίθμου που είχαν αναπτύξει) την προέκταση .mp3 αντικαθιστώντας την μέχρι τότε προέκταση .bit. Την ίδια χρονία δημοσιεύεται το πρότυπο MPEG-2, επισήμως γνωστό ως Διεθνές Πρότυπο ISO/IEC 13818-3 25 . Ενώ τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονίας το Ινστιτούτου Φράουνχοφερ παρουσιάζει άλλη μία καινοτομία κυκλοφορώντας το πρώτο πρόγραμμα αναπαραγωγής αρχείων MP3, το Winplay3. Μέχρι τότε αν και τα αρχεία MP3 υπήρχαν δεν ήταν δυνατό να ακουστούν σε πραγματικό χρόνο, αφού έπρεπε πρώτα να αποσυμπιεστούν.
Εικόνα 1 Το WinPlay3 είναι το πρώτο πρόγραμμα αναπαραγωγής MP3
Με την κυκλοφορία του προγράμματος Winplay3 και σε συνδυασμό με το πρόγραμμα L3enc, προσφέρετε, ουσιαστικά για πρώτη φορά μία ολοκληρωμένη 21
Roberto Amorim, Programs .wav είναι ένα είδος αρχείου αποθήκευσής ήχου που αναπτύχθηκε από την Microsoft και την IBM και χρησιμοποιείται κυρίως στο λειτουργικό σύστημα των Windows. 23 Mp3 for the Mac, The history of Mp3 and How It all Begin? 24 Thomson, The History of mp3 (2005) 25 ISO (2000), Short MPEG-2 description 22
7
δυνατότητα σε έναν απλό χρήστη υπολογιστή να κωδικοποιήσει ηχητικά αρχεία σε μορφή MP3 και στη συνέχεια να τα ακούσει χωρίς κάποια περαιτέρω αποσυμπίεση ή αποκωδικοποίηση. Το MP3 παύει να είναι ένα ενδιάμεσο στάδιο ή μέσο για τη μεταφορά του (ψηφιακού) ήχου και αποτελεί πλέον από μόνο του ένα τελικό προϊόν. Ενώ o Η/Υ κάνει ένα ακόμη βήμα προς τη διασκέδαση. Αφού πέρα από τα παιχνίδια και την αναπαραγωγή μουσικών CD, είναι το μοναδικό μέσω δημιουργίας
και
αναπαραγωγής των MP3. Παρόλα αυτά η χρήση του MP3 θα παραμείνει περιορισμένη αφού οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για την εξάπλωσή του. Το κόστος των Η/Υ είναι σχετικά υψηλό (Σχήμα 1), και η υπολογιστική τους ισχύ (Σχήμα 2) περιορισμένη. Η χωρητικότητα των σκληρών δίσκων της εποχής για τον μέσο χρήστη είναι περίπου στα 500MB δηλαδή 500 περίπου λεπτά μουσικής σε MP3 ή αλλιώς περίπου έξι CD μουσικής. Το εναλλακτικό κόστος είναι πολύ μεγάλο αν σκεφτεί κανείς πως στην ουσία κάποιος θα έπρεπε να θυσιάσει έναν ολόκληρο Η/Υ για 6 μουσικά CD. Παράλληλα, η διείσδυση του Ίντερνετ, που θα ευνοούσε την διανομή των προγραμμάτων για τη δημιουργία και την αναπαραγωγή των MP3, είναι και αυτή περιορισμένη. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως στις ΗΠΑ το 1995 λιγότερο από 20 εκ. Χρήστες (Σχεδιάγραμμα ) μόλις το 9% των ενηλίκων συνδέονταν στο Ίντερνετ και μόλις το 18% των χρηστών Η/Υ σε αντίθεση με το 74% του συνολικού πληθυσμού και το 94% των χρηστών το 2005 26 . Βέβαια πολλά από τα παραπάνω δεδομένα θα άλλαζαν ως το τέλος της δεκαετίας και την πρώτη μεγάλη έκρηξη του MP3, της «ηλεκτρονικής» οικονομίας και της ψηφιακής διανομής.
26
Lenard Thomas M., Pickford Michael J. (2005), The Digital Economy Fact Book SEVENTH EDITION
8
Γράφημα 1 Ο ρυθμός μείωσης της τιμής των Η/Υ (U.S. Department of Commerce, 2000)
Γράφημα 2 Χρήστες Ίντερνετ στις ΗΠΑ σε εκατομμύρια, στο χρονικό διάστημα 1995-2004 (Liebowitz, S, 2004)
9
Γράφημα 3 Αριθμός τρανζιστορ Η/Υ στη πάροδο του χρόνου υπολογιστών (Jorgenson D, 2004)
Πριν όμως προχωρήσουμε παρακάτω ας δούμε με ποιο τρόπο το MP3 και οι υπόλοιποι αλγόριθμοι συμπίεσης καταφέρνουν να συμπιέζουν τον ήχο χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητα του ήχου στα αυτιά μας.
1.3
ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΕ ΤΟ MP3
Πριν εξηγήσουμε τι κάνει ο αλγόριθμος ας δούμε πρώτα με ένα παράδειγμα για ποιο λόγο χρειαζόμαστε το MP3 με ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε πως θέλουμε ακούσουμε ένα τραγούδι από τον ιστοτόπο ενός συγκροτήματος. Για παράδειγμα το κομμάτι των Be Your Own Pet με τον τίτλο Let’s Get Sandy (Big Problem) διάρκειας
10
ενός λεπτού, σε ποιότητα ήχου CD από τον ιστοτόπο του συγκροτήματος μέσω μίας απλής τηλεφωνικής γραμμής (PSTN). 1.3.1
Ήχος Ποιότητας CD
Λέγοντας CD εννοούμαι ψηφιακό ήχο σε μορφή στέρεο που είναι αποθηκευμένος στο CD χρησιμοποιώντας PCM κωδικοποίηση στα 16-bit με ρυθμό δειγματοληψίας τα 44.1 kHz. Τα 16-bit θεωρούνται το ελάχιστο στάνταρ για την αναπαράσταση του αναλογικού ήχου. Αυτό σημαίνει ότι παίρνουμε 44100 τιμές το δευτερόλεπτο για κάθε κανάλι, ένα για το δεξί και ένα για το αριστερό που κάθε μία καταλαμβάνει 2 byte. Με άλλα λόγια «το σήμα δειγματοληπτείται με συχνότητα 44.100Hz, δηλαδή παίρνουμε την τιμή του σήματος μία φορά κάθε 1/44.100 = 23msec. Για την αποθήκευση του σήματος χρησιμοποιούνται λέξεις των 16bit, δηλαδή η τιμή του σήματος μπορεί να πάρει μια ένδειξη ανάμεσα σε 216=65.536 τιμές» 27 Δηλαδή ο όγκος που καταλαμβάνει το Let’s Get Sandy (Big Problem) είναι
Εικόνα 2 CD
Η κωδικοποίηση για τα CD Ήχου είναι 44.1kHz στα 16-Bit ενώ μπορεί να φτάσει μέχρι τα 192kHz στα 24-bit.
27
Κάλλος Ευθύμιος, Ήχος και ηχητικά πρότυπα!
11
Πίνακας 1 Αποθηκευτικά μεγέθη
1 Byte = 8 Bit
1 Bit = ένα ψηφίο 0 ή 1
1 KB (KiloByte) = 1024 Bytes
1 kb (Kilobit) = 1000 bit
1 MB (MegaByte) = 1024 KB
1 Mb (Megabit) = 1000kbit
1 GB (GigaByte) = 1024 MB
1 Gb (Gigabit) = 1000mbit
44.100 τιμές/δευτερόλεπτο Χ 2 κανάλιά ήχου Χ 2 byte/τιμή Χ 60 δευτερόλεπτα (τη διάρκεια του Let’s Get Sandy ) = 10 584 000 byte δηλαδή 10.09 Megabyte (MB) 1.3.2
Διάρκεια Μεταφοράς
Τώρα που ξέρουμε το μέγεθος του τραγουδιού μας ας δούμε και πόση ώρα θα κάνουμε να το κατεβάσουμε από μία απλή τηλεφωνική γραμμή. Η ταχύτητα μίας απλής τηλεφωνικής γραμμής είναι 56 Kbit (όχι ΚΒ) /δευτερόλεπτο. Οπότε 10 584 000 byte Χ 8 bit/byte / (56000 bit/δευτερόλεπτο Χ 60 δευτ/λεπτο) = 25.2 λεπτά 1.3.3
Συμπέρασμα
Δηλαδή με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα της απλής τηλεφωνικής γραμμής χρειαζόμαστε 25 ολόκληρα λεπτά για το τραγούδι των Be Your Own Pet. Αν αναλογιστούμε πως τα τραγούδια διάρκειας ενός λεπτού είναι η εξαίρεση και πώς η πλειοψηφία των τραγουδιών έχει διάρκεια 3 με 4μιση λεπτά, εύκολα καταλαβαίνουμε ότι ο χρόνος για να κατεβάσουμε ένα μέσο τραγούδι μπορεί να κυμαίνεται από 1 ώρα και ένα τέταρτο έως και δύο ώρες. Υποθέτοντας πάντα πως αξιοποιούμε στο μέγιστο το εύρος της τηλεφωνικής μας σύνδεσης και γραμμής, πράγμα βέβαια που δυστυχώς δε συμβαίνει και πάρα πολύ συχνά. Οπότε ο χρόνος μπορεί να αυξηθεί και άλλο. Ούτε να κάνουμε λόγο για 24-bit ή δειγματοληψία στα 96kHz ή 192kHz. Θα ήταν λοιπόν γρηγορότερο να πάει κάποιος στο δισκοπωλείο της περιοχής του, να πάρει το CD του συγκροτήματος και να γυρίσει σπίτι του, πάρα να το κατεβάσει από
12
το ιστοτόπο του συγκροτήματος. Μικρό το κακό θα έλεγε κάποιος. Το πρόβλημα αυτό όμως δεν αφορά μονάχα τους ακροατές των Be You Own Pet που μπορεί να είναι λίγοι και υπομονετικοί. Φαντασθείτε τι θα γινότανε αν βλέπατε σε απευθείας σύνδεση τον τελικό του Μουντιάλ μέσω δορυφόρου και ο ήχος υψηλής ποιότητας που θα θέλατε να ακούσετε είναι και πάλι ασυμπίεστος. Ναι, πολύ σωστά σκεφτήκατε, όταν θα βλέπατε τη νικήτρια ομάδα να πανηγυρίζει με το Κύπελλο αγκαλιά θα ακούγατε τη σφυρίχτρα του διαιτητή να δίνει το σήμα της έναρξης. Εύκολα γίνεται αντιληπτή η αναγκαιότητα για συμπίεση του ψηφιακού ήχου.
1.4
ΟΙ ΒΑΣΙΚΕ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΥ MP3
«Το MPEG-Layer 3 είναι ένας απωλεστικός αλγόριθμος συμπίεσης [..]Απωλεστικός αλγόριθμος συμπίεσης είναι αυτός ο οποίος κατά τη διαδικασία της συμπίεσης χάνει για πάντα κάποιο μέρος της πληροφορίας» 28 . Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήχους. Η επιλογή για το ποιους ήχους θα κρατήσουμε και ποιους όχι γίνετε σύμφωνα με τις αρχές της αντιληπτικής ηχητικής κωδικοποίησης και της ανθρώπινης αντίληψης για τον ήχο 29 . Πιο συγκεκριμένα ο αλγόριθμος αξιοποιεί τα φαινόμενα της ακουστικής σκίασης και της μεταβολής του ελάχιστου σημείου ακουστικότητας του ανθρώπου, τα οποία είναι γνωστά ως ψυχοακουστικό μοντέλο. 1.4.1
Το ψυχοακουστικό μοντέλο
1.4.1.1 Κατώφλι ακουστικότητας Tο ανθρώπινο αυτί του μέσου ανθρώπου είναι ικανό να ακούσει συχνότητες μεταξύ 20 Hz ως 20000Hz. Η ευαισθησία του όμως είναι μεγαλύτερη στις συχνότητες γύρω από τα 4kHz 30 δηλαδή στις συχνότητες 2,5 με 5 kHz 31 , τις συχνότητες της ανθρώπινης φωνής 32 . Επίσης η αντίληψη που έχουμε για το πόσο δυνατά ακούμε έναν ήχο εξαρτάται και από τη συχνότητά του αφού «δύο τόνοι ίσης δύναμης αλλά
28
Οικονόμου Γ. (2000), Στο Ρυθμο του MP3,περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000 Thomson (2005), The History of mp3 30 Tsutsui K, Suzuki H, Shimoyoshi O, Sonohara M, Akagiri K, Heddle R.M (1992) ATRAC: Adaptive Transform Acoustic Coding for MiniDisc 93o Audio Engineering Society Convention, San Fransisco 31 Fraunhofer Gesellschaft, Basics about MPEG Perceptual Audio Coding 32 Chen A, Shehad N, Virami A, Welsh E, W.A.V.S. Compression 29
13
διαφορετικής συχνότητας δεν ακούγονται το ίδιο δυνατά» 33 . «Η ένταση του ήχου που φτάνει στα αφτιά μας μετριέται σε db SPL (Decibel Sound Pressure Level). Έχουμε δημιουργήσει μια κλίμακα έντασης ήχων, στην οποία ως 0 έχουμε βάλει τον πιο αδύναμο ήχο που μπορεί να ακούσει ένα φυσιολογικό αφτί στη συχνότητα του 1KHz. Αυτό είναι το κατώφλι ακουστότητας για τη συγκεκριμένη συχνότητα» 34 (Γράφημα 4) Γράφημα 4 Κατώφλι ακουστικότητας
Πηγή: Tsutsui K, Suzuki H, Shimoyoshi O, Sonohara M, Akagiri K, Heddle R.M (1992)
1.4.1.2 Ακουστική Σκίαση «Ακουστική σκίαση έχουμε όταν ένας ήχος «σκεπάζετε» από έναν άλλο και είναι αδύνατο να τον ακούσουμε. [..] Η σκίαση γίνεται ισχυρότερη όσο οι ήχοι έρχονται πιο κοντά τόσο χρονικά όσο και στις συχνότητες» 35 . Η αλλιώς «η δυναμική μεταβολή του κατωφλιού ακουστότητας της ακοής μας ανάλογα με το συχνοτικό περιεχόμενο
33
Tsutsui K, Suzuki H, Shimoyoshi O, Sonohara M, Akagiri K, Heddle R.M (1992) ATRAC: Adaptive Transform Acoustic Coding for MiniDisc 93o Audio Engineering Society Convention, San Fransisco 34 Οικονόμου Γ (2000)Τι Εστί MP3, περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000 35
Tsutsui K, Suzuki H, Shimoyoshi O, Sonohara M, Akagiri K, Heddle R.M (1992) ATRAC: Adaptive Transform Acoustic Coding for MiniDisc 93o Audio Engineering Society Convention, San Fransisco
14
του ήχου που ακούγεται» 36 . (Γράφημα 5) Έτσι λοιπόν στο Σχεδιάγραμμα 4 παρατηρούμε πως για να ακούσουμε έναν ήχο συχνότητας 2kHz η ένταση που χρειάζεται είναι σχεδόν 0 db SPL, όταν ένας ήχος 1kHz της έντασης των 60 db SPL κάνει την εμφάνισή του, το κατώφλι ακουστικότητας για τη συχνότητα των 2kHz από 0 db SPL γίνετε σχεδόν 20 db SPL. Οπότε οι ήχοι που βρίσκονται κάτω από τη μαύρη καμπύλη είναι αδύνατο να τους ακούσουμε. Γράφημα 5 Ακουστική σκίαση
Πηγή: Tsutsui K, Suzuki H, Shimoyoshi O, Sonohara M, Akagiri K, Heddle R.M (1992)
1.4.2
Η κωδικοποίηση με βάση το ψυχοακουστικό μοντέλο
Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύεται και ο αλγόριθμος συμπίεσης του MP3 και «πετάει» τους ήχους που βρίσκονται κάτω από τη εκάστοτε καμπύλη ήχου. «Κατά την κωδικοποίηση σε MP3, σε κάθε ψηφιακό δείγμα του πρωτότυπου ήχου το συχνοτικό φάσμα χωρίζεται σε 576 περιοχές και με τη χρήση του ψυχοακουστικού μοντέλου της ακοής υπολογίζεται το κατώφλι ακουστότητας για κάθε περιοχή τη δεδομένη στιγμή. Οι πληροφορίες περιεχομένου για ήχους που έχουν ένταση κάτω από το κατώφλι ακουστότητας απορρίπτονται, αφού δεν τους ακούμε ούτως ή άλλως. Έτσι, αφού
36
Οικονόμου Γ (2000)Τι Εστί MP3, περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000
15
μειώνονται οι πληροφορίες, μειώνεται και το μέγεθος του αρχείου.» 37 Μία αναπαράσταση για το πως μερικοί ήχοι απορρίπτονται υπάρχει στην εικόνα3. Εικόνα 3 Οι συχνότητες που βρίσκονται κάτω από το ακουστικό κατώφλι δεν συμπεριλαμβάνονται στα αρχεία MP3
Πηγή:How Stuff works (2001)
. 1.4.3
Τάξεις Συμπίεσεις
Τελειώνοντας με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του MP3 θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο βαθμός συμπίεσης μπορεί να διαφέρει. Όσο περισσότερο συμπιέζουμε τόσο μικρότερα αρχεία παίρνουμε ως αποτέλεσμα. Χάνοντας όμως και περισσότερες πληροφορίες, δηλαδή ποιότητα. Συνηθίζετε η συμπίεση και η ποιότητα του ήχου του MP3 να μην μετριέται σαν λόγος ή σε ποσοστό αλλά σε bit rate δηλαδή σύμφωνα με τη ποσότητα των δεδομένων ανα δευτερόλεπτο. «Μπορούμε όμως εύκολα να εξαγάγουμε και το ποσοστό ή το λόγο συμπίεσης, αφού γνωρίζουμε ότι ο ρυθμός ροής δεδομένων του ασυμπίεστου ήχου είναι 1.360kbps» 38 . Σύμφωνα με το Πρότυπο MPEG έχουμε τις ακόλουθες ποιότητες και αναλογίες:
Πίνακας 2 Οι τάξεις συμπίεσης
1:4 37 38
Layer 1 (αντιστοιχεί σε 384 kbps για στερεοφωνικό σήμα)
Οικονόμου Γ (2000)Τι Εστί MP3, περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000 Οικονόμου Γ (2000)Τι Εστί MP3, περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000
16
1:6...1:8
Layer 2 (αντιστοιχεί to 256-192 kbps για στερεοφωνικό σήμα)
1:10...1:12 Layer 3 (αντιστοιχεί to 128-112 kbps για στερεοφωνικό σήμα)
Πίνακας 3 Ποιότητα ήχου και λόγος συμπίεσης
Ποιότητα Ήχου Τηλεφωνικός ήχος καλύτερος από μικρά κύματα καλύτερος από AM ραδιόφωνο
Εύρος
Τύπος
bitrate
Λόγος Συμπίεσης
2.5 kHz μονοφωνικός
8 kbps *
96:1
4.5 kHz μονοφωνικός
16 kbps
48:1
7.5 kHz μονοφωνικός
32 kbps
24:1
Όμοιος με FM ραδιόφωνο
11 kHz
στέρεο
56...64 kbps
26...24:1
σχεδόν-CD
15 kHz
στέρεο
96 kbps
16:1
στέρεο
112..128kbps
14..12:1
>15
CD
kHz
Πηγή: Fraunhofer Gesellschaft
1.4.3.1 Variable Bit Rate Επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα συμπίεσης με μεταβλητό bit rate (Variable Bit Rate). Χρησιμοποιώντας το VBR ο αλγόριθμός αφήνει λιγότερο χώρο για τα πιο απλά κομμάτια ήχου πχ παύση ή σιγή και περισσότερο για τα πιο σύνθετα 39 . Παρόλα αυτά πολλοί απλοί χρήστες, σε συνάρτηση με τους πόρους αποθήκευσης που έχουν στη διάθεσή τους, όταν συμπιέζουν τα αρχεία τους προτιμούν τη μέγιστη δυνατή ποιότητα. 1.5
Το ΜP3 ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΑΡΧΕΙΑ ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ
1.5.1 MP3 Surround
39
PC Mag Encyclopedia, MP3 VBR
17
Ήδη το Ινστιτούτο Φράουνχοφερ (και όχι μόνο) προσφέρει δοκιμαστικές εκδόσεις προγραμμάτων τα οποία με πανομοιότυπο τρόπο είναι ικανά να συμπιέζουν και να κωδικοποιούν ψηφιακό ήχο surround 5.1. Τα νέα αυτά αρχεία φέρουν το όνομα MP3 Surround 40 . Ήχο surround 5.1 (Εικόνα 6) έχουμε συνηθίσει να ακούμε στον κινηματογράφο, τα DVD-Audio ή τα Super Audio CD. Πράγμα που σημαίνει ότι ο και ήχος του κινηματογράφου ετοιμάζετε να αρχίσει το ταξίδι του μέσω (και μέσα) από το διαδίκτυο. Εικόνα 4 Η διάταξη ηχείων για να έχουμε ήχο surround
1.5.2
Το Τέλος της Συμπίεσης;
Με την μεγαλύτερη διάδοση των ευρυζωνικών συνδέσεων, την περαιτέρω αύξηση της ταχύτητας και την αύξηση των αποθηκευτικών πόρων, θα δούμε την ποιότητα των ηχογραφημάτων που διακινούνται μέσω του διαδικτύου να αυξάνεται και να αγγίζει τα όρια του ασυμπίεστου ήχου. Ηλεκτρονικά καταστήματα και υπηρεσίες σαν 40
Fraunhofer Gesellschaft, Fraunhofer IIS MP3 Surround Evaluation Software v2
18
το MusicGiant που σήμερα μας μοιάζουν πρωτοποριακά και απευθύνονται σε ένα περιορισμένο αριθμό ατόμων, προσφέροντας ποιότητα ήχου που φθάνει κοντά στα 1100kb/s (Εικόνα 7 ) υποστηρίζοντας και ήχο 5.1 surround μέχρι το τέλος του 2006 41 , ίσως στο μέλλον να τα θεωρούμε κάτι το δεδομένο. Μπορεί ο κύκλος ψηφιακής διανομής συμπιεσμένης μουσικής να φτάνει στο τέλος του και ένας καινούργιος κύκλος ασυμπίεστης ψηφιακής διανομής να ξεκινάει. Δίνοντας στον ακροατή τη δυνατότητα να αγοράζει υψηλή ποιότητα ήχου και μετά να τη συμπιέζει κατά βούληση για χρήση σε χώρους με περιορισμένες αποθηκευτικές δυνατότητες όπως το αυτοκίνητο ή κάποια φορητή συσκευή αναπαραγωγής. Εικόνα 5 Σύγκριση συμπιεσμένων και ασυμπίεστων φορμάτ
Πηγή: MusicGiants
41
MusicGiants (2006) Press Release: MUSICGIANTS TO OFFER HIGH-DEFINITION, 5.1 DIGITAL MUSIC DOWNLOADS THIS YEAR Las Vegas, NV 4/1/2006
19
Μπορεί υπηρεσίες σαν το MusicGiants να αποτελούν το μέλλον της ψηφιακής διανομής μουσικής και το τέλος της συμπίεσης;
Εικόνα 6 Music Giant
20
2
ΝΑΠΣΤΕΡ (NAPSTER)
Όπως αναφέραμε και παραπάνω οι συνθήκες για την ευρεία διάδοση του MP3 θα άλλαζαν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 90. Αυτό όμως που έκανε το MP3, λέξη στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και έκανε απλούς χρήστες Η/Υ, μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες, κολοσσούς των ΜΜΕ, δημιουργούς, καλλιτέχνες, εκδότες, οργανώσεις προστασίας δικαιωμάτων των καταναλωτών, των δημιουργών, των εταιριών, των χρηστών και πολλών άλλων να χάνουν τον ύπνο τους και την ψυχραιμία τους 42 και τους απλούς χρήστες να μην κρύβουν τη χαρά τους, ήταν το Ναπστερ (Napster). 2.1
ΤΙ ΗΤΑΝ ΤΟ ΝΑΠΣΤΕΡ
Το Νάπστερ ήταν ένα πρόγραμμα το οποίο συνδύαζε μια μηχανή αναζήτησης, ενός προγράμματος ανταλλαγής αρχείων βασισμένης στα πρωτόκολλα διαμοιρασμού αρχείων των Windows και του UNIX και ενός IRC client. Σε ένα εύχρηστο και εύκολο περιβάλλον που έκανε πλέον την αναζήτηση και την εύρεση αρχείων MP3 μία πάρα πολύ απλή διαδικασία ακόμα και για τον πλέον αδαή χρήστη Η/Υ. Η αναζήτηση αρχείων MP3 με τις μέχρι τότε μεθόδους (Usenet, τα δωμάτια του IRC ή σε μηχανές αναζήτησης) φαινόταν πλέον μία πρωτόγονη διαδικασία. Εικόνα 7 Το κεφάλι μιας γάτας που φοράει ακουστικά είναι το λογότυπο του Νάπστερ
42
Ο καθένας για διαφορετικούς λόγους. Οι χρήστες ξενυχτώντας και παρακαλώντας για όσο το δυνατό καλύτερη ταχύτητα σύνδεσής τους με το διαδίκτυο και οι εταιρίες για το τι πρέπει να κάνουν.
21
2.2 2.2.1
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΙΔΕΑ ΩΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΥΝΗΣΗ Η ιδέα
Η ιδέα για τη δημιουργία του Νάπστερ γεννήθηκε στο μυαλό του Σον Φάννιγκ (Shawn Fanning) ενός δεκαοχτάχρονου, σε συζητήσεις που είχε με φίλους του για τη δυσκολία που είχε να βρεί MP3 στο διαδίκτυο. 43 Έτσι σκέφτηκε να αναπτύξει ένα πρόγραμμα που να περιλαμβάνει σε μία εφαρμογή (Εικόνα ) Μηχανή Αναζήτησης MP3 Κοινόχρηστη χρήση αρχείων χωρίς κεντρικό αποθηκευτικό εξυπηρετητή IRC 44 Το όνομα Νάπστερ προήλθε από το παρατσούκλι που του είχαν βγάλει η φίλοι του στο σχολείο για τα μαλλιά του και θέλησε να ονομάσει έτσι το πρώτο του πρόγραμμα 45 . Εικόνα 8 Στιγμιότυπο από το Νάπστερ
43
Jeff Tyson, How the Old Napster Worked Εφαρμογή άμεσης ανταλλαγής γραπτών μηνυμάτων μέσω Η/Υ 45 Benny Evangelista (2000), The Napster Effect, San Francisco Chronicle 28/9/2000 44
22
Ο Σον όταν τελείωσε την πρώτη δοκιμαστική έκδοση του προγράμματός του, το έδωσε εμπιστευτικά σε 30 φίλους του που είχε γνωρίσει μέσω του IRC, αφού πρώτα είχαν υποσχεθεί ότι δεν θα το έλεγαν και δε θα το διέθεταν σε κανέναν. Προφανώς κανένας δε τήρησε την υπόσχεση του αφού μερικές μέρες αργότερα πάνω από 3000 άτομα είχαν κατεβάσει το πρόγραμμα 46 . Λόγω της υψηλής ταχύτητας διασύνδεσης των πανεπιστήμιων μεταξύ τους αλλά και με ολόκληρο το διαδίκτυο και των τοπικών δικτύων ταχύτητας το Νάπστερ έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές στους χώρους των πανεπιστήμιων. Χαρακτηριστικό είναι το γράφημα του πανεπιστημίου του Σινσινάιτι (Γράφημα 6) που μας δείχνει τον διπλασιασμό του όγκου διακίνησης δεδομένων προφανώς λόγω της χρήσης του Νάπστερ και την επαναφορά σε φυσιολογικά επίπεδα της διακίνησης δεδομένων με το μπλοκάρισμα του Νάπστερ από τους εξηπηρετητές του. Γράφημα 6 Η κατανάλωση bandwidth στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι πριν και μετά το Νάπστερ
Πηγή: Landwehr, J. (2000)
46
Jason & Jonathan, NapsterSupport
23
2.2.2
Η ίδρυση της Napster Inc
Η μεγάλη απήχηση του προγράμματος οδηγεί τον Σον Φάννιγκ και τον θείο του Τζών Φάννιγκ στην ίδρυση της Napster Inc. «Το Μάιο του 1999, ιδρύθηκε η «Appellant Napster Inc.» με τη μέθοδο χρηματοδότησης του «venture capital» 47 . Διευθυντής της εταιρείας ανέλαβε ο Hank Barry, ένας εκ των συνεταίρων της εταιρείας «Hummer Winblad Venture Partners» η οποία ήταν η κύριος χρηματοδότης της Napster Inc.» 48 Το μέγεθος που κατάφεραν να αντλήσουν ήταν $15 εκ. Δολαρία ΗΠΑ 49 . Η τελική συμφωνία έδινε το 30% του ελέγχου της εταιρείας στον Σον Φαννιγκ και το υπόλοιπο 70% στον Τζων Φάννιγκ 50 . Μάζι με τον εθελοντή Σον Πάρκερ (Sean Parker) κυκλοφορούν το πρώτο Νάπστερ τον Ιούνιο του 1999 στην ίδρυση του Napster Inc το Μάιο του 1999 με χρηματοδότη τον θείο του Σον Φάννιγκ. Μπορεί σήμερα να μας κάνει εντύπωση το μέγεθος του κεφαλαίου σε μία ουσιαστικά ανύπαρκτη εταιρεία αλλά ας μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ βρίσκονται στην έκρηξη των επιχειρήσεων του διαδικτύου (dotcom boom) που μερικά χρόνια αργότερα θα καταλήξει σε μια «φούσκα». Ως σύμβολο της εποχής αυτης θεωρείτε η συγχώνευση της America On Line με την Time Warner. (βλ. Κεφ. 4)
2.2.3
Η αντίδραση της ένωσης δισκογραφικών εταιριών
Η απήχηση και η χρήση του προγράμματος ήταν τόσο μεγάλη που θορύβησε τη μουσική βιομηχανία και στις 7 Δεκεμβρίου 1999 η Ένωση Δισκογραφικών των ΗΠΑ (RIAA) μηνύει την εταιρεία Νάπστερ για καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων. Σύμφωνα με την RIAA «το Νάπστερ είναι σαν ένα γιγαντιαίο πειρατικό παζάρι που παρέχει τα μέσα για μαζική καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων» 51 και ζητάει αποζημίωση 20 δις. Δολαρίων. Ως αποτέλεσμα της μήνυσης, της δημοσιότητας που δόθηκε (o Σον Φαννιγκ έγινε εξώφυλλο στο 47
Το venture capital ή καινοτομικό κεφάλαιο, είναι το κεφάλαιο που επενδύεται σε νέες ή υπό σύσταση επιχειρήσεις από ειδικευμένες επενδυτικές εταιρίες. Μια εταιρία venture capital προσφέρει κεφάλαιο στην επιχείρηση συμμετέχοντας στο μετοχικό κεφάλαιο της τελευταίας. Συνήθως οι επιχειρήσεις απευθύνονται σε μια εταιρία venture capital για βοήθεια όταν θέλουν να κάνουν μια επένδυση υψηλού ρίσκου. 48 Αλέξανδρο Μπούκουρη (2001), Ποιο το μέλλον του Napster ; Κυβερνογράφοι Τευχος 15ο 49 Darren Waters (2003), Napster’s legacy lives on, BBC News 9/10/2003 50 Ο θείος του Σον ήταν αυτός που τον είχε πρωτοβάλει στον κόσμο των Η/Υ, αγοράζοντας του έναν Η/Υ με πρόσβαση στο διαδίκτυο το 1996 και έχοντας τον τα καλοκαίρια να δουλεύει στην επιχείρησή του NetGames, όπου άρχισε ο νεαρός Σον να ασχολείται με τον προγραμματισμό. 51 Brian Hiatt (1999), RIAA Sues Napster, Claiming 'Music Piracy' , Sonicnet News 8/12/1999
24
περιοδικό Τάιμ τον Οκτώβριο του 2000) και με το φόβο των χρηστών ότι το Νάπστερ θα κλείσει οι χρήστες του δεκαπλασιάστηκαν 52 . ( Γράφημα 8) Το Νάπστερ με τη λειτουργία του ουσιαστικά κατάλυε το νομό της προσφοράς και της ζήτησης καθώς «μερικοί χρήστες προσφέρουν μία απεριόριστη ποσότητα μουσικής με μηδενικό κόστος μέσω ομότιμων δικτύων» και «στερεί τον έλεγχο αυτών που κατέχουν τα δικαιώματα για τα έργα τους» 53 . Υπό μία έννοια μέσω των P2P δικτύων και των προγραμμάτων τα οποία τα υποστηρίζουν επιτυγχάνετε ένα είδος ψηφιακής κοινοκτημοσύνης. Από το σημείο αυτό και μετά η RIAA αρχίζει έναν δικαστικό αγώνα και μία εκστρατεία ενάντια στο Νάπστερ και τα άλλα παρόμοια προγράμματα τα οποία αναπτύχθηκαν μετέπειτα, κατηγορώντας τα, σχεδόν αποκλειστικά, ως τον μόνο υπαίτιο για την πτώση των πωλήσεων των CD και της γενικότερης κρίσης της μουσικής βιομηχανίας.
Γράφημα 7 Ο αριθμός των χρήστων του Νάπστερ δεκαπλασιάζετε
Πηγή: Wikipedia: Napster
52
Zack Urlocker (2002), Bertelsmann Buys Napster, Valley of the Geeks 19/5/2002 OECD (Organisation for Economic Co-Operation and Development) (2005), Digital Broadband Content: Music, OECD DSTI/ICCP/IE(2004)12/FINAL 13/12/2005 53
25
2.3
ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΝΑΠΣΤΕΡ
Η μη χρήση κεντρικού αποθηκευτικού εξυπηρετητή (server) με την ταυτόχρονη κοινόχρηστη χρήση αρχείων δεν ήταν κάτι συνηθισμένο για την εποχή αφού οι πλειοψηφία των εργασιών των απλών χρηστών γινόταν με βάση τη δομή του εξυπηρετητή/πελάτη. Με λίγα λόγια ζητάμε από έναν άλλον κεντρικό Η/Υ (εξυπηρετητή) τις διάφορες σελίδες και τα αρχεία τα οποία βρίσκονται αποθηκευμένα σε αυτόν τον εξυπηρετητή και τα λαμβάνουμε (πελάτης) από αυτόν. Υπό αυτή τη σκοπιά το Νάπστερ ήταν ένα πρόγραμμα ομότιμων (Peer to Peer ή όπως για συντομία χρησιμοποιείτε P2P) κόμβων. «Σε έναν δίκτυο ομότιμων κόμβων κάθε συμμετέχων κόμβος ενεργεί και ως πελάτης και ως εξυπηρετητής. Ο κόμβος αυτός “αποπληρώνει” τη συμμετοχή του στο δίκτυο προσφέροντας πρόσβαση σε κάποιες από τις πηγές του, μέρος της επεξεργαστικής του ισχύος ή/και ένα μέρος του δίσκου του.» 54 Ο κάθε χρήστης του Νάπστερ προσέφερε τα αρχεία του και την μεταφορά τους.
Στη δομή όμως του Νάπστερ υπήρχε και ένας κεντρικός εξυπηρετητής «μια κεντρική βάση δεδομένων όλων των αρχείων μουσικής MP3/WMA που προσφέρονται από τους προσωρινά συμμετέχοντες κόμβους. Οι πελάτες (ορολογία Napster) συνδέονται με τον εξυπηρετητή και στέλνουν σε αυτόν τον κατάλογο αρχείων που μπορούν να προσφέρουν [..]. Οι νέοι χρήστες πρέπει πρώτα να δημιουργήσουν έναν λογαριασμό χρήστη με τον εξυπηρετητή του Napster ειδικά για αυτόν το λόγο. Κάθε πελάτης μπορεί να στείλει τα αιτήματα της αναζήτησης του στον εξυπηρετητή του Napster και να λάβει έτσι τη λίστα των πελατών που μπορούν να προσφέρουν ένα αρχείο που ταιριάζει με την τα στοιχεία της επερώτησης που έγινε [..]. Ο αιτών μπορεί να επιλέξε από αυτόν τον κατάλογο, έναν πελάτη και να ζητήσει από αυτόν να του μεταφορτώσει το ίδιο το αρχείο (τεχνοτροπία P2P). Κατά συνέπεια ο Napster δεν είναι γνήσιο P2P σύστημα αλλά ένας συνδυασμός P2P και πελάτη/εξυπηρετητή τεχνοτροπίας.» 55 (Εικόνα 9)
54
Ανδρουλάκη Ε. (2005), Υλοποίηση Ενεργού Μηχανισμού σε σύστημα Ομότιμων Βάσεων, Διπλωματική Εργασία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Αθήνα 55 Ανδρουλάκη Ε. (2005), Υλοποίηση Ενεργού Μηχανισμού σε σύστημα Ομότιμων Βάσεων, Διπλωματική Εργασία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Αθήνα
26
Εικόνα 9 Ο τρόπος λειτουργίας του Νάπστερ
Πηγή:How Stuff Works
27
3
ΟΙ ΠΩΛΗΣΕΙΣ CD (ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΜΕΣΩΝ)
Το Νάπστερ με τη λειτουργία του ουσιαστικά κατάλυε το νομό της προσφοράς και της ζήτησης καθώς «μερικοί χρήστες προσφέρουν μία απεριόριστη ποσότητα μουσικής με μηδενικό κόστος μέσω ομότιμων δικτύων» και «στερεί τον έλεγχο αυτών που κατέχουν τα δικαιώματα για τα έργα τους» 56 . Υπό μία έννοια μέσω των P2P δικτύων και των προγραμμάτων τα οποία τα υποστηρίζουν επιτυγχάνετε ένα είδος η ψηφιακής κοινοκτημοσύνης. Το γεγονός αυτό από μόνο του ήταν αρκετό για να κατηγορηθεί ως ο μόνος υπαίτιος για την πτώση των πωλήσεων των CD. Καταλυτικό ρόλο στις συγχωνεύσεις, τις αγοροπωλησίες εταιριών, και το μεγάλο πανικό που δημιουργήθηκε γύρω από το διαδίκτυο προκάλεσε και η συνεχόμενη πτώση των πωλήσεων των φυσικών μέσων (CD, κασέτες, βινύλιο κλπ) από το19992000 και έπειτα κατά κύριο λόγω στις ΗΠΑ (Πίνακας 9) και η τακτική της RIAA να κατηγορεί σχεδόν αποκλειστικά το διαδίκτυο για την πτώση των πωλήσεων 57 . Η εκστρατεία της RIAA ενάντια στα P2P δίκτυα και η προσπάθεια δαιμονοποίησής τους έφτασε στα άκρα και τη γραφικότητα ορισμένες φορές όπως φαίνεται και στην αφίσα. (Εικόνα 10).
56
OECD (Organisation for Economic Co-Operation and Development) (2005), Digital Broadband Content: Music, OECD DSTI/ICCP/IE(2004)12/FINAL 13/12/2005 57 Newsbyte (1999), Recording Industry Blames MP3 For Declining CD Sales, EXN.ca 26/3/1999
28
Εικόνα 10 Η εκστρατεία για τη δαιμονοποίηση του MP3 άγγιξε τα όρια της γραφικότητας
Βέβαια η επίρριψη ευθύνης αποκλειστικά και μόνο στα MP3 και τα P2P δίκτυα, για τη μείωση των πωλήσεων των CD, είναι υπερβολή και χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως επιχείρημα για την ζημιά που προκαλούσε το Νάπστερ στη δισκογραφία 58 . Αυτό δεν σημαίνει ότι και τα MP3 δεν είχαν μερίδιο ευθύνης. Οι λόγοι για τη μείωση των πωλήσεων είναι αρκετοί και πολλές φορές συνδυάζονται. Οι κυριότεροι από αυτούς «είναι η φυσική
μουσική πειρατεία (κλεψιτυπία), οικονομικοί παράγοντες που
δείχνουν μείωση της ανάπτυξης του ΑΕΠ μετά το 1999 σε πολλές χώρες, δημογραφικοί παράγοντες που δείχνουν μία πτώση των εφήβων που χαλάνε αρκετά χρήματα στις χώρες του ΟΟΣΑ, η απουσία νέων μουσικών μέσων που όπως το CD οδήγησαν σε νέα πηγή μουσικών εσόδων, αυξημένος ανταγωνισμός της προσοχής του καταναλωτή από πηγές διασκέδασης (όπως το διαδίκτυο, οι ταινίες, τα διαδικτυακά
παιχνίδια Η/Υ), και μία πτώση στις μουσικές κυκλοφορίες (αριθμός
τίτλων) με τις δισκογραφικές εταιρίες να εστιάζονται ακόμα περισσότερο στο 58
BBC News, Napster blamed for CD singles slump, BBC Entertainment 26/2/2001
29
υπάρχον κατάλογο ονομάτων παρά στην ανάπτυξη νέων καλλιτεχνών – παρόλο που αυτή η εξέλιξη ήρθε σαν αποτέλεσμα του χαμηλού ρίσκου εξαιτίας των μειωμένων εσόδων, η αύξηση της τιμής και πιθανά η έλλειψη καινοτομίας» 59 . Ειδικά το θέμα προσοχής του καταναλωτή ίσως να είναι και το μεγαλύτερο αφού έρευνα του μουσικού καναλιού MTV το 2002 έδειξε ότι «ο τυπικός τηλεθεατής τους ζει μία μέρα 30 ωρών. Όχι αυτό δε σημαίνει ότι η αμερικάνικη νεολαία παράτησε τον ύπνο. Σημαίνει ότι ζούνε σε ένα κόσμο άμεσης διάθεσης: σερφάρουν στο δίκτυο, βλέπουν DVD, παίζουν MP3, στέλνουν άμεσα μηνύματα, κατεβάζουν ταινίες και μερικές φορές βλέπουν και λίγο τηλεόραση—κάνοντας πολλά από αυτά ταυτόχρονα καταλήγουμε στις 30 ώρες ημερησίως a la carte κατανάλωσης μέσων» 60 . Έτσι παράλληλα με τον πίνακα της RIAA ενδιαφέρον έχει να δούμε και τα γραφήματα του περιοδικού Sound and Vision 61 . (Γράφημα 9,10,11)
59
OECD (2005), Digital Broadband Content: Music, OECD DSTI/ICCP/IE(2004)12/FINAL 13/12/2005 60 IBM Business Consulting Services (2003), The 30-hour day: On demand for media and entertainment, Media and entertainment on demand IBM Business Consulting Services 61 Willcox J.K. (2003), Where Have All the CDs Gone?, Sound & Vision Online 6/2003
30
Γράφημα 8 Τίτλοι CD
Γράφημα 9 Η μέση τιμή CD
Γράφημα 10 Πωλήσεις CD, DVD, video games
Πηγή: Willcox J.K. (2003)
Έτσι στο Γράφημα 11 βλέπουμε ότι η μέση τιμή των CD αυξάνετε χρόνο με το χρόνο από $14,31 δολάρια το 1998 σε κάτι παραπάνω από $17 δολάρια το 2002. Παράλληλα στο Γράφημα 10, που βασίζετε στα στοιχεία της επίσημης εταιρίας καταγραφής πωλήσεων των αμερικάνικων καταλόγων επιτυχιών, δείχνει μία μείωση στη κυκλοφορία νέων τίτλων από σχεδόν 40 000 το 1999 σε λιγότερο από τις 35 000 το 2002 ή λίγο παραπάνω από 30 000 το 2001. Στο θέμα των νέων τίτλων ο Τζορτζ Τσίμαν, μουσικός και ιδιοκτήτης της εταιρίας μουσικής παραγωγής MacWizards, ο οποίος χρησιμοποιεί τα στατιστικά της RIAA καταλήγει σε διαφορετικά νούμερα μειώνοντας των αριθμό των νέων κυκλοφοριών στις 27 000 (Πίνακας 5) μείωση δηλαδή που φτάνει το 25%. 31
Πίνακας 4 Κυκλοφορία τίτλων CD 1995-2001
.
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
12320.3
12533.8
12236.8
13723.4
14651
14404
13700
30200
30200
33700
33100
38900
27000
27000
Σύνολο Δολάρια (εκατομμύρια) Νέες Κυκλοφορίες Δολάρια ανά κυκλοφορία
407,956.96 415,026.49 363,109.79 414,604.23 376,632.39 533,481.48 507,407.41
Πηγή Ziemann G. (2002)
Στο Γράφημα 12 παρατηρούμε ότι από το 2001 και μετά υπάρχει κατακόρυφη αύξηση στις πωλήσεις των DVD και των βίντεο-παιχνιδιών και μείωση των CD. Μεγάλο ρόλο σε αυτή την αύξηση, πέρα από την εδραίωση του DVD ως το κύριο μέσο αναπαραγωγής ταινιών στο σπίτι, έπαιξε και η είσοδος στην αγορά της παιχνιδο-μηχανής της Σόνι, Πλέιστασιον 2 62 (Playstation 2 ή εν συντομία PS2 ή απλά πλέι) με την οποία κάποιος πέρα από τα βίντεο- παιχνίδια μπορεί να αναπαράγει και DVD. Το PS2 και οι μετέπειτα παχνιδο- μηχανές ξεφεύγουν από τα παιδικά δωμάτια και εγκαθίσταται στο σαλόνι του σπιτιού προσφέροντας μία ολοκληρωμένη λύση για την οικιακή διασκέδαση (παιχνίδια, μουσική, ταινίες, δυνατότητα δικτύωσης) και αποτελούν συσκευές στρατηγικής σημασίας για το αποκαλούμενο «ψηφιακό σαλόνι (και σπίτι)».
62
Howells J. (2000) Playstation 2 boosts DVD sales, Personal Computer World 6/3/2000
32
Εικόνα 11 Playstation
Το Playstation 2(δεξιά) και ο πολύ αναμενόμενος διάδοχός του, το PS3 αποτελεί το «Δούρειο Ίππο» της Sony στο ψηφιακό σπίτι. Τώρα όσον αφορά την επίδραση των βίντεο- παιχνιδιών στις σύγχρονες γενιές, είναι ένα φαινόμενο που κάποιοι δεν διστάζουν να συγκρίνουν με το μεγαλύτερο φαινόμενο στο χώρο της διασκέδασης για πάνω από 50 χρόνια, με το ροκ ν ρολ. «Αν είσαι κάτω από 35, τα παιχνίδια είναι ένα μεγάλο μέρος της διασκέδασης και της ζωής. Με αυτή την έννοια είναι όμοια με το τι, το ροκ ν ρολ σήμαινε στους μπούμερς 63 » 64 .
3.1
Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΩΝ ΤΩΝ ΣΙΝΓΚΛ
Ιδιαίτερα για της πωλήσεις των cd σινγκλ, που υπερτονίζονταν από την RIAA στον αγώνα κατά του Νάπστερ, μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρουν και οι εταιρίες με την τακτική που ακολούθησαν. Αξιοσημείωτη είναι η πτώση την 30% στη μέση της χρονιάς του 1999 65 πριν δηλαδή από την επίσημη λειτουργία του Νάπστερ.
63
Μπούμερς ή Μπέιμπι Μπούμερς (Baby Boomers) είναι όρος που αναφέρετε στις γενιές που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ μετά τον 2ο ΠΠ και εκτείνετε από το 1946-1964 64 Maney K. (2004), 'Halo 2' shows new generation gap: Boomers vs. gamers, USA Today Technology 17/11/2004 65 BOEHLERT E. (1999), Are singles going the way of the eight-track?, The Rolling Stone 9/6/1999
33
Εικόνα 12 Πτώση πωλήσεων
Πηγή: Willcox J.K. (2003)
Την εποχή εκείνη οι δισκογραφικές εταιρίες κατηγορούσαν τους πωλητές (λιανικής και χονδρικής) και οι πωλητές τις εταιρίες. Συγκεκριμένα οι πωλητές «κατηγορούν τις δισκογραφικές εταιρίες ότι αρνούνται να κυκλοφορήσουν τίτλους σούπερ σταρ σινγκλ, με φόβο ότι τα φτηνότερα σινγκλ θα κανιβάλιζαν [θα μείωναν ενδεχομένως] τις πωλήσεις των περισσότερο κερδοφόρων άλμπουμ. (πχ γιατί να ξοδέψεις $14 δολάρια για το άλμπουμ των Sugar Ray, 14:59, όταν μπορείς να αγοράσεις το χίτ της μπάντας «Every Morning», μόνο για $1,99 δολάρια;)» 66 . Από την άλλη μεριά «οι δισκογραφικές εταιρίες, οι οποίες τσεπώνουν περισσότερα λεφτά από τις πωλήσεις των άλμπουμ από ότι των σινγλ, είναι ενωμένες κατηγορώντας τους πωλητές μουσικής για την επιθετική ενθάρρυνση των ‘ δωρεάν αγαθών ’. Τα δωρεάν αγαθά είχαν χρησιμοποιηθεί από τις εταιρίες τα τελευταία χρόνια ως ένα τρόπο για την τεχνίτη αύξηση των πωλήσων των σινγκλ και την άνοδο τους στους καταλόγους επιτυχιών: σε αυτό το σενάριο, οι δισκογραφικές εταιρίες δίνουν έναν τίτλο ουσιαστικά δωρεάν. Για παράδειγμα το «If You Had My Love» της Jennifer Lopez είναι διαθέσιμο για 49 σεντς σε πολλές μεγάλες μουσικές αλυσίδες για να αντισταθμίσει το γεγονός ότι το τραγούδι μόλις ανέβηκέ στο No 38 στο 66
BOEHLERT E. (1999), Are singles going the way of the eight-track?, The Rolling Stone 9/6/1999
34
ραδιόφωνο. Επειδή ο ανταγωνισμός για την ανάδυση καλλιτεχνών είναι μανιώδης, οι εταιρίες νιώθουν την ανάγκη να δώσουν μερικά σινγκλ δωρεάν στους πωλητές, οι οποίοι μετά τσεπώνουν όλα τα κέρδη. [..] Στις δισκογραφικές μπορεί να μην αρέσουν τα δωρεάν αγαθά, αλλά για να στείλουν μερικούς
καλλιτέχνες ψηλά στους
καταλόγους επιτυχιών συνεχίζουν να στέλνουν τους τίτλους με την έκπτωση. Οι δισκογραφικές εταιρίες δίνουν εθελοντικά τα δωρεάν αγαθά, αλλά κατηγορούν τους πωλητές για τη δημιουργία της εκπτωτικής νοοτροπίας.» 67 Πέρα όμως από το ποιος έφταιγε το θέμα είναι ένα, ότι τα σινγκλ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 90 σιγά-σιγά άρχισαν να εξαφανίζονται από το ράφια των δισκοπωλείων και των άλλων καταστημάτων με το σκεπτικό των μεγάλων δισκογραφικών εταιριών ότι βλάπτουν τις πωλήσεις των άλμπουμ των καλλιτεχνών, τα οποία φυσικά απέφεραν μεγαλύτερα κέρδη για τις εταιρίες. Το φαινόμενο αυτό είχε τόσο μεγάλη επίπτωση στο χώρο της μουσικής βιομηχανίας ώστε ανάγκασε το περιοδικό Billboard στην αλλαγή της διαμόρφωσης του καταλόγου επιτυχιών των σινγκλ και το όνομα του καταλόγου. Έτσι στις 5 Δεκεμβρίου 1998 ο κατάλογος επιτυχιών από “Hot 100 Singles” μετονομάζετε σε “Hot 100 Songs” υποδηλώνοντας πλέον ότι θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται στον παραπάνω κατάλογο και τραγούδια που απλά παίζονταν από το ραδιόφωνο (Album Cuts) έστω και ας μην μπορούσε να τα αγοράσει κάποιος σε σινγκλ, όπως γινόταν επί δεκαετίες και αποτελούσε τον κορμό και χαρακτήρα του καταλόγου.
67
BOEHLERT E. (1999), Are singles going the way of the eight-track?, The Rolling Stone 9/6/1999
35
4
ΕΝΑ ΧΡΟΝΙΚΟ ΑΠΟ ΦΟΥΣΚΕΣ, ΜΗΝΥΣΕΙΣ, ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ
Η διείσδυση του διαδικτύου σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού και η ανάπτυξη του Παγκόσμιου Ιστού στα μέσα της δεκαετίας του 90 δημιούργησε νέα δεδομένα για το μέλλον του εμπορίου και των ΜΜΕ. Νέα μοντέλα πωλήσεων και διανομής αγαθών ήρθαν να απειλήσουν κλάδους και εταιρίες με μεγάλη ιστορία Η επιτυχία του Amazon στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου και του Yahoo! στο χώρο των ΜΜΕ δημιούργησαν μεγάλες προσδοκίες και ένα κλίμα υπεραισιοδοξίας και μανίας γύρω από τις εταιρίες που σχετίζονταν με το διαδίκτυο και όλοι έτρεχαν να επενδύσουν σε αυτές τις εταιρίες επιδιώκοντας μεγάλα και γρήγορα κέρδη. Αν και το διαδίκτυο άλλαξε κατά πολύ την καθημερινότητα μας και συνεχίζει να την αλλάζει οι προσδοκίες την εποχή εκείνη ξεπερνούσαν τα πραγματικά δεδομένα και πολλοί εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση. Η κατάσταση αυτή απεικονίστηκε και στο χρηματιστήριο με την κατακόρυφη αύξηση του δείκτη NASDAQ και την επακόλουθη πτώση του (Γράφημά 11). Σε αυτό το κλίμα κινήθηκαν και οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες (μέρη μεγάλων κολοσσών των ΜΜΕ) προσπαθώντας να προλάβουν τις εξελίξεις και να μπουν σε μία νέα εποχή διασφαλίζοντας την κυριαρχία τους στη παραγωγή και τη διανομή. Βέβαια οι κινήσεις του ήταν σπασμωδικές, χωρίς συνέχεια λόγω της έλλειψης της κατάλληλης τεχνογνωσίας. Το γεγονός αυτό έφερε τις δισκογραφικές να προβαίνουν σε αμφιλεγόμενες επιλογές, συνεργασίες και επενδύσεις. Γράφημα 11 Γράφημα της φούσκας των σχετιζόμενων με το διαδίκτυο εταιριών (dot com bubble)
Πηγή: Wikipedia:NASDAQ
36
4.1 4.1.1
2000 Οι Συγχωνεύσεις
4.1.1.1 AOL και Time Warner Η χιλιετία ξεκινάει με την ανακοίνωση της συγχώνευσης δυο κολοσσών των ΜΜΕ της AOL με την Time Warner στις 10 Ιανουαρίου 2000. Η αξία των δύο εταιριών έφτανε τα 350 δις δολάρια 68 . Ενώ λίγες μέρες αργότερα ανακοινώνετε και η συγχώνευση της Warner Music με μία από της ιστορικότερες δισκογραφικές εταιρίες την EMI 69 . Ένα μέρος των δυνατοτήτων του υπέρ- κολοσσού που πρόκειται να δημιουργηθεί φαίνονται στην εικόνα. Εικόνα 13 Το όραμα της AOL TIME WARNER
4.1.1.2 Seagram και Vivendi Στις 20 Ιουνίου του 2000 ανακοινώνετε η συμφωνία για τη απόκτησης της Σίγκραμ (Seagram Co) από τον γαλλικό κολοσσό των ΜΜΕ (εκτός των πολλών άλλων) (Βιβέντι) Vivendi έναντι του ποσού των $34 δισεκατομμυρίων δολαρίων 70 . Το όνομα της νέας εταιρίας είναι Vivendi Universal (VU) και ως έδρα θα έχει το Παρίσι 71 .
68
BBC News (2000) AOL, Time Warner confirm merger, BBC Business 10/1/2000 BBC News (2000), Merger heralds music scramble, BBC Business 24/1/2000 70 BBC News, Vivendi buys Seagram, BBC Business 20/6/2000 71 Zap2it (2000), French Company Buys Universal, Zap2it TV 19/6/2000 69
37
Εικόνα 14 Vivendi Universal
Δημιουργώντας έτσι τον πρώτο ευρωπαϊκό κολοσσό στο χώρο των ΜΜΕ και δεύτερο σε μέγεθος πίσω μόνο από τον αμερικάνικο AOL Time Warner. Επικεφαλής θα οριζόταν ο Jean-Marie Messier της Vivendi ενώ ο Bronfman Jr της Seagram Co θα ήταν ο αντιπρόεδρος και υπεύθυνος των μουσικών και διαδικτυακών δραστηριοτήτων του ομίλου 72 . Η καναδέζικη Seagram Co γνωστή για τη δράση της στο χώρο της ποτοποιίας με προϊόντα όπως το ουίσκι Chivas Regal, τη βότκα Absolut και το ρούμι Captain Morgan με πρωτοβουλία του Edgar Bronfman Jr που ήθελε να επεκταθεί στο χώρο της διασκέδασης έκανε το πρώτο της άνοιγμα το 1994 αποκτώντας μερίδιο 14,5% στην Time Warner 73 . Την επόμενη χρονιά (1995) πουλάει το μερίδιο που είχε στη χημική βιομηχανία Du Pont και αγοράζει την MCA από τη Matsushita και τη μετονομάζει σε Universal Studios 74 και λίγα χρόνια αργότερα (1998) αγοράζει από την Philips, (ανταγωνίστρια της Matsushita) την Polygram 75 . Από την άλλη η Vivendi ως όνομα εμφανίζετε το 1998 μετά την μετονομασία της Compagnie Générale des Eaux (CGE) που ιδρυθηκε το 1853 76 και μετά από πολλά χρόνια και διάφορες αγοροπωλησίες, συνεργασίες, εξαγορές και συγχωνεύσεις «τώρα κινείται στο χώρο του διαδικτύου για τα κινητά και θέλει περιεχόμενο για να διασφαλίσει την κυριαχία της» 77 . Επιπλέον πέρα από πολλά άλλα στις αρχές του 1998 ξεκινάει στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Πολωνία, τη Σκανιδαβία, το Βέλγιο και
72
Knowledge @ Wharton (2000), Vivendi-Seagram deal highlights investor vs. family capitalism, Knowledge @ Wharton 22/6/2000 73 Calson Analytics (2004), Seagram and Universal, Ketupa.net 6/2004 74 Calson Analytics (2004), Seagram and Universal, Ketupa.net 6/2004 75 Calson Analytics (2004), Seagram and Universal, Ketupa.net 6/2004 76 Calson Analytics (2006), Vivendi and Universal, Ketupa.net 2/2006 77 BBC News (2000), Vivendi buys Seagram, BBC Business 20/6/2000
38
τις Κάτω Χώρες ψηφιακά τηλεοπτικά κανάλια πέρα του γνωστού Canal + του οποίου κατέχει ένα ποσοστό και θα εξαγόραζε ως το τέλος της χρονιάς. Εν ολίγοις η συγχώνευση που θα ολοκληρωνόταν μέχρι το τέλος της χρονιάς θα έφερνε κάτω από την «στέγη» της Viviendi Universal τους Πίνακας 5 Ο γάμος Seagram Vivendi
Universal Music με
50% Vizzavi ISP και web
Le Studio Canal Plus
750000 δικαιώματα
portal
(ταινίες)
Havas Publishing
Canal Plus Image
τραγουδιών Universal Pictures με αρχείο 90000 ταινιών
(Τηλεοπτικές 25% του BskyB (τηλεοπτικό
Παραγωγές)
κανάλι στο ΗΒ) 42% στη USA Netwoks
12 θεματικά γαλλικά 44% of Cegétel ( γαλλική εταιρία κινητής)
κανάλια, ευρωπαϊκή καλωδιακή, satellite holdings
Πηγή: CNNfn (2000)
4.1.2
Εκπλήξεις, προσδοκίες και αποτυχίες
Τον Οκτώβριο του 2000 η αναμενόμενη συγχώνευση των Warner Music με την EMI ανακαλείτε εξαιτίας προβληματισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού 78 . Και ενώ ολόκληρη η μουσική βιομηχανία κλυδωνίζεται από συγχωνεύσεις, το διαδίκτυο και το Νάπστερ ο όμιλος Μπέρτελσμαν (Bertelsmann) κομμάτι του οποίου είναι και η δισκογραφική εταιρία Bertelsmann Music Group ήτοι BMG ανακοινώνει 78
BBC News, EMI, Time Warner abandon merger, BBC Business 5/10/2000
39
στις 10 του μήνα ότι θα αρχίσει να πουλάει τραγούδια μέσω «κατεβασμάτων», κάτι που έχουν αρχίσει ήδη να κάνουν και οι Sony, Emi, Universal από τις σελίδες τους. Οι τιμές ορίζονταν στο $1.98 με $3.49 για το σινγκλ και $9.98 με $14.98 για τα άλμπουμ 79 σχεδόν ίδια τιμή με αυτή των CD. Στο τέλος του μήνα μία νέα έκπληξη περιμένει το χώρο της δισκογραφίας αφού ο όμιλος Μπέρτελσμαν επενδύει στη Napster Inc 85 εκ δολάρια 80 για την ανάπτυξη νόμιμου τρόπου ψηφιακής διανομής μουσικής σε μορφή συνδρομής των περίπου $5 το μήνα 81 ενώ ο όμιλος λέει πως θα άρει τη μήνυση κατά της Νάπστερ όταν θα ξεκινήσει η νέα υπηρεσία 82 . Επιπλέον λίγες ημέρες μετά ο όμιλος Μπέρτελσμαν εκμεταλλευόμενος την αποτυχία συγχώνευσης της EMI με την Warner προσπαθεί να πετύχει συγχώνευση με την EMI 83 . Ας σημειώσουμε ότι η EMI επειδή ήταν (και προς το παρόν ακόμα είναι) η μόνη από τις τότε 5 μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες (BMG, EMI, Sony, Universal, Warner) που δεν ανήκει σε κάποιον όμιλο ΜΜΕ έχει πολλές φορές βρεθεί στο στόχαστρο συγχωνεύσεων ιδιαίτερα μετά το 1998 και την κρίση στις ασιατικές αγορές 84 άλλα μέχρι και σήμερα. 4.1.3
Νάπστερ
Μετά την RIAA μηνύσεις υποβάλουν τον Απρίλιο του 2000 το συγκρότημα των «Μετάλικα» (Metallica) και ο γνωστός καλλιτέχνης και παραγωγός της χιπ –χοπ Ντόκτορ Ντρε (Dr. Dre). Το συγκρότημα των «Μετάλικα» προχωράει ακόμα παραπέρα μηνύοντας 300.000 οπαδούς τους που «μοίραζαν» αρχεία του συγκροτήματος μέσω του Νάπστερ 85 .
79
Hu J. (2000), BMG tunes into the Net with music downloads, CNET news.com 10/10/2000 Darren Waters (2003), Napster’s legacy lives on, BBC News 9/10/2003 81 Oppelaar J. (2000), BMG, Napster in duet, Variety.com 31/10/2000 82 Hu J. and Hansen E. (2000), Record label signs deal with Napster, CNET news.com 83 Smith T. (2000), BMG attempting to merge with EMI, The Register 10/11/2000 84 BBC News (1998),The Company File EMI not on song, BBC Business 17/7/1998 85 Mel C (2000), Napster and Metallica, Shredding Paper τεύχος 7, 6/2000 80
40
Φωτογραφία 1 Ο Σον Φάννιγκ, ιδρυτής του Νάπστερ με μπλουζάκι του συγκροτήματος των «Μετάλικα»
Στις 26 Ιουλίου δικαστήριο της Καλιφόρνια αποφασίζει την παύση του Νάπστερ μέχρι τη δίκη που θα γίνει αργότερα 86 ενώ λίγες ώρες πριν την εφαρμογή της απόφασης
με έφεση στη παραπάνω απόφαση επιτυγχάνετε η λειτουργία του
Νάπστερ μέχρι το δικαστήριο να πάρει την τελική του απόφαση 87 . 4.1.3.1 Το Kid A, μία (εσκεμμένη;) διαρροή και ένα #1 Τον Οκτώβριο του 2000 επίσης, μέσα στον όλο πυρετό των συγχωνεύσεων και των «φλερτ» των δισκογραφικών εταιριών με το Νάπστερ (και το διαδίκτυο γενικότερα) φωτιά στην αντιπαράθεση για το αν το Νάπστερ βλάπτει τις πωλήσεις των CD ή όχι ήρθε να βάλει η πολύ μεγάλη και απρόσμενη επιτυχία του άλμπουμ των Radiohead, Kid A. Το Kid A είχε διαρρεύσει στο Νάπστερ τουλάχιστον 3 εβδομάδες νωρίτερα 88 (κάποιοι γράφουν για 3 μήνες νωρίτερα 89 ) και παρόλα αυτά κατάφερε να φτάσει «Στο νούμερο ένα! Όχι στο νούμερο 27, που θα ήταν διαβολικά εντυπωσιακό. Όχι νούμερο 10 που θα ήταν ένα θαύμα. Την πρώτη εβδομάδα, το Kid A ήταν στη κορυφή των καταλόγων επιτυχιών. Το Kid A υπερτέρησε τον προϋπολογισμό μάρκετινγκ του Eminem, της Madonna, των Creed, των N’Sync και της ίδιας της Britney, μαζί» 90 . Αξίζει να αναφέρουμε πως το προηγούμενο βρετανικό σχήμα που κατάφερε να
86
Borland J. and Barnes C. (2000), Judge issues injunction against Napster, CNET news.com 26/7/2000 87 Barnes C. and Ard S. (2000), Court grants stay of Napster injunction, CNET news.com 28/7/2000 88 Mernagh M. (2000), Radiohead & Green Day = Napster Good, Chartattack 16/10/2000 89 Menta R. (2000), Did Napster Take Radiohead's New Album to Number 1?, mp3newswire.net 28/10/2000 90 Menta R. (2000), Did Napster Take Radiohead's New Album to Number 1?, mp3newswire.net 28/10/2000
41
φτάσει στη κορυφή του καταλόγου των άλμπουμ του Billboard ήταν οι Prodigy πριν από σχεδόν 3 χρόνια 91 ! Αυτό που κάνει την επιτυχία αυτή τόσο σημαντική είναι γιατί «η μπάντα δεν κυκλοφόρησε κανένα σινγκλ ή δεν ξεκίνησε μία επίσημη τουρνέ, το άλμπουμ είχε μικτή κριτική ανταπόκριση καθώς το γκρουπ κατηγορήθηκε για τη δημιουργία απόμακρου και μη φιλικού προς το ραδιόφωνο δίσκου» 92 Με λίγα λόγια το μόνο μέσω προώθησης του άλμπουμ στη Β. Αμερική ήταν το διαδίκτυο. Το συγκρότημα απέφυγε της κλασικές μεθόδους προώθησης στα κλασικά μέσα που συνήθως περιλαμβάνουν διαφήμιση, συνεντεύξεις, σινγκλ, βίντεο και μεγάλες περιοδίες 93 , άλλωστε θα ήταν και δύσκολο να προβληθούν από αυτά λόγω του «δύσκολου» υλικού τους. Αυτό που συνέβη ήταν η επιβεβαίωση της χρήσης του διαδικτύου ως μέσω προώθησης των πωλήσεων των CD. Ίσως αυτός να ήταν και ο λόγος που η Sony εμπόδισε την κυκλοφορία δωρεάν MP3 του συγκροτήματος των Offspring πριν τη κυκλοφορία του CD. Ίσως «ο μεγαλύτερος φόβος της Sony να ήταν ότι η προώθηση θα δούλευε. Αν γινόταν, θα υπονόμευε την υπόθεση της βιομηχανίας με το Νάπστερ» 94 πράγμα απόλυτα λογικό αφού ήδη η BMG με τις χρηματοδοτήσεις προς το Νάπστερ θα ήταν πρόθυμη για κάποιο συμβιβασμό και η συγχώνευση δύο ακόμα εταιριών ήταν θέμα χρόνου. Κατά ειρωνικό τρόπο μετά από λίγα χρόνια κάτω από την ίδια στέγη βρέθηκαν τα μουσικά τμήματα της Sony και της BMG (Βλ. παρ. 3.4.2) Εικόνα 15 Kid A
Η επιτυχία και η άνοδος στο #1 των καταλόγων επιτυχιών του άλμπουμ Kid A, των Radiohead, με μόνη ουσιαστική προώθησή του από το διαδίκτυο έδωσε νέα ώθηση στις αντιπαραθέσεις
91
Allen J. (2000), The Benefits of Giving Away Music, CNN.com Erlewine S. T. (2006), Radiohead Biography, AMG 93 Allen J. (2000), The Benefits of Giving Away Music, CNN.com 94 Menta R. (2000), Did Napster Take Radiohead's New Album to Number 1?, mp3newswire.net 28/10/2000 92
42
4.2
2001
4.2.1
Η Νάπστερ πρόθυμη να συμβιβαστεί και να αποζημιώσει της δισκογραφικές εταιρίες
Στις 12 Φεβρουαρίου 2001 το δικαστήριο αποφασίζει ότι αφού είναι δυνατό η Νάπστερ να σταματήσει τη διακίνηση προστατευμένων κομματιών θα πρέπει να το κάνει 95 . Στις 21 η Νάπστερ προσφέρει $1δις δολάρια στη μουσική βιομηχανία ως συμβιβασμό για την καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων. Η προσφορά περιελάμβανε «$150 εκ το χρόνο για πέντε χρόνια στις μεγάλες (Sony, Warner, BMG, EMI και Universal) και $50 εκ το χρόνο για πέντε χρόνια στις ανεξάρτητες εταιρείες» 96 . Ποσό πολύ μικρότερο από τα $20 εκ τα οποία αξίωνε η RIAA στην πρώτη της μήνυση το 1999 ( Βλέπε παρ. 2.2.2). Η προσφορά απορρίφθηκε 97 και μέχρι το καλοκαίρι το Νάπστερ που ξέραμε δεν θα υπήρχε πια 98 . Αλλά το γεγονός αυτό δεν ένοιαζε σχεδόν κανέναν αφού άλλες εφαρμογές που έκαναν την ίδια δουλεία με το Νάπστερ είχαν αναπτυχθεί όλο αυτό το διάστημα. 4.2.2
Η εμφάνιση του iPod και του η δεύτερη εκδοση του iTunes
4.2.2.1 iPod Σε συνέντευξη τύπου στις 23 Οκτωβρίου 2001 η Apple Computers κάνει τα αποκαλυπτήρια του iPod, μια συσκευή αναπαραγωγής MP3 συμβατή με τους υπολογιστές της. «Το iPod αντιπροσωπεύει την επόμενη γενιά φορητών συσκευών αναπαραγωγής MP3 η οποία [..] αποθηκεύει έως 1000 τραγούδια σε ποιότητα CD στον πολύ λεπτό εσωτερικό σκληρό δίσκο των 5 GB.» 99 . Φορητές συσκευές αναπαραγωγής MP3 (χωρίς σκληρό δίσκο) υπήρχαν από το 1998 100 και είχαν ήδη δημιουργήσει αντιδράσεις στο χώρο της δισκογραφίας με κορύφωση τη δικαστική διαμάχη ανάμεσα στην RIAA και την Diamond Multimedia 101 , κατασκευάστρια του Rio PMP300, και τη δικαίωση της Diamond Multimedia 102 . Στη παρουσίαση του iPod τα λόγια του επικεφαλής της Apple Computers, Στηβ Τζομπς (Steve Jobs), ήταν 95
CNN.com (2001), Napster says it will appeal ruling, CNN.com/LAWcenter 12/2/2001 CNN.com (2001), Napster offers $1 billion to settle suit, CNN.com/LAWcenter 21/2/2001 97 BBC News (2001), Napster may be saved by filter, BBC Business 2/3/2001 98 Vance A. (2001), Judge Halts Napster's Return, IDG News Service 12/7/2001 99 Apple Computer, Inc (2001), Press Release: Apple Presents iPod, CUPERTINO, California 23/10/2001 100 Thomson (2005), The History of mp3 101 Hu J. (1998), Music group sues over MP3 device, CNET news.com 9/10/1998 102 Clampet E. (1999), Court OKs Diamond Rio MP3 Player, internetnews.com 16/6/1999 96
43
τα εξής «Με το iPod, η Apple επινόησε μία καινούργια κατηγορία συσκευών αναπαραγωγής ψηφιακής μουσικής με την οποία μπορείς να βάλεις ολόκληρη την μουσική σου συλλογή στη τσέπη σου και να την ακούς οπουδήποτε πας» 103 . Οι αντιδράσεις λόγω και της υψηλής τιμής του iPod, παρόλο την «θρυλική» ευκολία χρήσης που ανέφερε το δελτίο τύπου 104 , $399 δολάρια έναντι $249 των ανταγωνιστών και της εισόδου της Apple Computers σε ένα νέο πεδίο δράσης, ήταν ανάμεικτες 105 . 4.2.2.2 iTunes Στην ίδια εκδήλωση παρουσιάζετε και η δεύτερη έκδοση του προγράμματος iTunes, της Apple. «Το iTunes ήταν το πρώτο ‘ψηφιακό’ τζιουκ-μποξ που εξοβέλισε τη πολυπλοκότητα από τη διαχείριση της ψηφιακής μουσικής, κάνοντας γρήγορη και εύκολη τη μετατροπή σε MP3, τη δημιουργία λιστών, την εγγραφή CD με προσωπικές επιλογές και την αποθήκευση ολόκληρων ψηφιακών μουσικών συλλογών σε Mac. To iTunes 2 συνενώνετε με το iPod επιτρέποντας στους χρήστες των Mac εύκολα και γρήγορα να κατεβάσουν ολόκληρη τη ψηφιακή μουσική τους συλλογή του iTunes2 των έως 1000 τραγουδιών σε ένα iPod σε λιγότερο από 10 λεπτά.» 106 . Για την προώθηση του iTunes η Apple Computers χρησιμοποίησε το σύνθημα «Rip. Mix. Burn» το οποίο σε μία ελεύθερη απόδοση θα ήταν «μετέφερε τα CD στον Η/Υ, φτιάξε τη προσωπική σου λίστα, αντέγραψέ τη». Όπως ήταν αναμενόμενο το παραπάνω διαφημιστικό σύνθημα σε αφίσες στους κεντρικούς δρόμους της Καλιφόρνια προκάλεσε μία κάποια δυσφορία αφού το rip εύκολα μπορούσε να παρερμηνευτεί με το rip off που σημαίνει κλέβω, για όσους δεν είχαν επαφή με τους Η/Υ, σε αντίθεση «με τη φράση rip που σημαίνει παίρνω τα μπιτς του CD και τα βάζω στον σκληρό δίσκο» 107 όπως δηλώνει αργότερα ο Στηβ Τζομπς σε συνέντευξη του στο μουσικό περιοδικό Rolling Stone. Εύκολα μπορούμε να φανταστούμε σε ποιους. Ο Στηβ Τζομπς απαντώντας στις κατηγορίες για προώθηση της πειρατείας απάντησε λέγοντας ότι «Η πειρατεία δεν είναι τεχνολογικό θέμα. Είναι 103
Apple Computer, Inc (2001), Press Release: Apple Presents iPod, CUPERTINO, California 23/10/2001 104 Apple Computer, Inc (2001), Press Release: Apple Presents iPod, CUPERTINO, California 23/10/2001 105 Fried I. (2001), Apple's iPod spurs mixed reactions, CNET news.com 23/10/2001 106 Apple Computer, Inc (2001), Press Release: Apple Presents iPod, CUPERTINO, California 23/10/2001 107 Goodell J. (2003), Steve Jobs: The Rolling Stone Interview, Rolling Stone 3/12/2003
44
θέμα συμπεριφοράς» προσθέτοντας «κατέχουμε πολλά πνευματικά δικαιώματα οι ίδιοι. Είμαστε μία από τις λίγες εταιρίες στο χώρο που έχει» 108 . Προς το παρόν η κυκλοφορία του iPod και του iTunes προορίζετε αποκλειστικά για τους υπολογιστές της Apple. Η κυκλοφορία για κάποια έκδοση συμβατή με το λειτουργικό σύστημα της Microsoft (Windows) αφήνετε αόριστα και απροσδιόριστα από τον Στηβ Τζομπς σε απαντήσεις του στιλ «όταν βρούμε ελεύθερο χρόνο» 109 ή «θα δούμε στη πορεία» 110 .
Εικόνα 16 Το πρώτο iPod
Η φορητή συσκευή αναπαραγωγής MP3 της Apple δημιουργεί μία νέα κατηγορία συσκευών και βάζει την Apple στο χώρο των ηλεκτρονικών συσκευών ευρείας κατανάλωσης
Πηγή: Wikipedia: ipod
108
Fried I. (2001), Apple's iPod spurs mixed reactions, CNET news.com 23/10/2001 Fried I. (2001), Apple's iPod spurs mixed reactions, CNET news.com 23/10/2001 110 Fried I. (2001), Apple's iPod spurs mixed reactions, CNET news.com 23/10/2001 109
45
4.2.3
Τα πρώτα ψηφιακά καταστήματα με την υποστήριξη των δισκογραφικών εταιριών
Μέχρι το τέλος της χρονιάς του 2001 με την υποστήριξη των δισκογραφικών εταιρειών θα αρχίσουν οι υπηρεσίες νόμιμων κατεβασμάτων από την pressplay και την MusicNet 111 . Το ιδιοκτησιακό καθεστώς της MusicNet είχε ως εξής «40% στη Real, 20% στη AOLTW, 20% στη BMG και 20% στη EMI» 112 . Η pressplay ήταν μία συνεργασία από την Universal Music Group και την Sony Music Entertainment. Οι τιμές από τους νόμιμους ανταγωνιστές του Νάπστερ ήταν $9,95 δολάρια το μήνα για 100 «κατεβάσματα» από έναν κατάλογο 75.000 τραγουδιών 113 για την MusicNet ενώ η pressplay προσέφερε 14 ημέρες δωρεάν ως δοκιμαστική περίοδο και 4 είδη συνδρομών. Η βασική συνδρομή κόστιζε $9.95 δολάρια το μήνα ενώ η πιο ακριβή κόστιζε $24.95 δολάρια για 1.000 ακούσματα, 100 «κατεβάσματα» και 20 αντιγραφές σε CD μέσα από μία συλλογή 60.000 περίπου τραγουδιών 114 . Εικόνα 17 MusicNet και pressplay
Η «απάντηση» της βιομηχανίας στο Νάπστερ, δεξιά το MusicNet και αριστερά το pressplay Βέβαια πέρα από τη προφανή διαφορά, της νομιμότητας, που διέθεταν οι παραπάνω υπηρεσίες υστερούσαν στο εύρος του καταλόγου τους, την ευχρηστία και το κόστος. Οι υπηρεσίες και των δύο καταστημάτων ήταν τόσο δύσχρηστες που το PC World 111
Zack Urlocker (2002), Bertelsmann Buys Napster, Valley of the Geeks 19/5/2002 O'Reilly Media, Inc. (2001), Musicnet, O'Reilly 22/5/2001 113 BBC News (2001), MusicNet Launches battle for fans, BBC Entertainmnt: New Media 4/12/2001 114 NOME D. T. (2002), BASICS; You Listen, You Pay: Post-Napster Music Services, The New York Times 7/3/2002 112
46
συμπεριέλαβε και τα δύο καταστήματα στη λίστα με τα 25 χειρότερα τεχνολογικά προϊόντα όλων των εποχών 115 . Το κόστος ήταν υψηλό, όχι σε σύγκριση με το δωρεάν Νάπστερ βέβαια, άλλα ακόμα και με το κόστος ενός CD. Ακόμα οι συνθήκες δεν είναι ώριμες για τις δισκογραφικές εταιρίες να πουλήσουν πραγματικά τα τραγούδια σε ψηφιακή μορφή. Αυτό που κάνουν είναι να δίνουν τη δυνατότητα στον χρήστη να ακούει τα τραγούδια σαν ένα είδος ραδιοφώνου εντελώς προσωπικών επιλογών (streaming). Επιπλέον τα «κατεβάσματα» που προσέφεραν οι παραπάνω υπηρεσίες είχαν ημερομηνία λήξης. «Όταν ο χρήστης κατεβάζει ένα τραγούδι, μένει διαθέσιμο για 30 μέρες, όπου στο σημείο αυτό ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να ανανεώσει την άδεια για 30 ακόμα μέρες εφόσον η μηνιαία συνδρομή έχει πληρωθεί. Προς το παρόν τα τραγούδια δε μπορούν να αντιγραφούν σε έναν φορητό player, ή να αγοραστούν μόνιμα.» 116 . Στην ουσία πρόκειται για ενοικίαση. Έτσι για παράδειγμα αν κρατούσαμε «75 τραγούδια (περίπου 6 CD) στο σκληρό μου δίσκο για έναν χρόνο, μας κάνει $120.00 δολάρια, ή $20 δολάρια το CD. Αν θελήσω να συνεχίσω να κατέχω αυτά τα τραγούδια για έναν επιπλέον χρόνο το κάθε CD τώρα θα μου κοστίζει $40.00 και τα τραγούδια δεν είναι ακόμα δικά μου.» 117 Σε συνδυασμό με την αντίληψη των χρηστών για πλήρη κατοχή, μεταφορά και χρήση των ψηφιακών μουσικών τους αρχείων και την πλειοψηφία εξοικειωμένη με την ανταλλαγή αρχείων (Γράφημα 9) τα «μαγαζιά» των μεγάλων εταιριών δεν κατάφεραν και πολλά.
115
Tynan D. (2006), The 25 Worst Tech Products of All Time, PC World 26/5/2006 HARMON A. (2001), Congress Getting a Preview of Online Music Service, The New York Times 17/5/2001 117 Menta R. (2001), MusicNet and Duet: downloads expire after 30 days, mp3newswire.net 17/5/2001 116
47
Γράφημα 12 Η πλειοψηφεία είναι εξοικειωμένη με την ανταλλαγή αρχείων
Γενικότερα όμως τα νόμιμα κατεβάσματα δεν τα πήγαν και πολύ κάλα. Σύμφωνα με την OC&C Strategy Consultants έκαναν τζίρο $1 εκ δολαρίων σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο το 2001 ενώ την ίδια περίοδο χρήστες αντάλλαζαν 8 δις αρχεία ενώ η έρευνα της εταιρείας καταλήγει στο ότι οι «[δισκογραφικές] εταιρείες πρέπει να αποδεχθούν μοντέλα φθηνότερης τιμολόγησης και οριακού κέρδους για να συναγωνιστούν αποτελεσματικά τις πειρατικές υπηρεσίες» 118 . 4.3 4.3.1
2002 Το iPod συγχρονίζετε και με τα Windows
Στις 17 Ιουλίου 2002 η Apple Computers ανακοινώνει τη νέα γενιά iPod. «Τα νέα iPod θα είναι για πρώτη φορά διαθέσιμα ταυτοχρόνως σε πελάτες Mac και
118
BBC News (2002), Music industry's digital plans 'fail', BBC Entertainment: New Media 8/2/2002
48
Windows» 119 . Το πρόγραμμα για το συγχρονισμό του iPod με τα Windows ήταν το MusicMatch Jukebox 120 και όχι το iTunes.
4.3.2
H εξαγορά, η πτώχευση και η μεταπώληση του Ναπστερ
Η ιστορία του παλιού Νάπστερ συνεχίζετε για λίγο ακόμα με τον όμιλο Μπέρτελσμαν να παίρνει τον έλεγχο της εταιρείας για $8 εκ δολάρια το Μάιο του 2002 121 ενώ λίγους μήνες αργότερα το τον Ιούνιο η Νάπστερ κηρύσσει πτώχευση 122 . Το Νοέμβριο του 2002 θα αγοράσει την Νάπστερ η εταιρεία Ρόξιο (Roxio Inc), γνώστη για την δημιουργία προγραμμάτων εγγραφής σε CD, για μόλις $5 εκ δολάρια. Ποσό πολύ μικρότερο από τα $125 εκ δολάρια 123 που φαίνεται να είχε επενδύσει και δανείσει ο γερμανικός κολοσσός στη Νάπστερ. Μπορεί σήμερα να μας φαίνεται περίεργο γιατί ο όμιλος Μπέρτελσμαν επένδυσε τόσο χρήματα αλλά ας μην ξεχνάμε ότι οι δισκογραφικές εταιρίες είχαν απέναντι τους έναν υπέρ-κολοσσό, με το όνομα AOL-Time Warner, ο οποίος έχοντας στις τάξεις του την AOL φαινόταν ικανός να κυριαρχήσει και στο νέο χώρο του διαδικτύου και από την άλλη πλευρά η Universal Music Group η μεγαλύτερη δισκογραφική εταιρία, μέρος της Vivendi Universal η οποία ανταγωνίζεται την AOL-Time Warner. Το 2002 μάλιστα η Universal Music Group καταφέρνει να έχει το μεγαλύτερο μέχρι τότε μερίδιο πωλήσεων άλμπουμ στις ΗΠΑ από οποιοιδήποτε εταιρία, ξεπερνώντας το 30% σύμφωνα με την εταιρία καταγραφής πωλήσεων SoundScan 124 . Οπότε οι ανταγωνιστές προσπαθούν και αυτοί με τη σειρά τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα χώρο που δεν γνωρίζουν και να μην μείνουν θεατές στις εξελίξεις για ακόμα μία φορά. Με αυτό το σκεπτικό και ο όμιλος Μπέρτελσμαν επένδυσε τόσο χρήματα στη Νάπστερ, με την προοπτική η Νάπστερ να αποτελέσει το ψηφιακό σκέλος για τη διανομή της μουσικής του όμιλου. Επιπλέον η δύναμη του ομίλου Μπέρτελσμαν είναι μεγαλύτερη στην Ευρώπη (όπου κατέχει και μέρος της AOL Europe) και μία 119
Apple Computer, Inc (2002), Press Release: Apple Unveils New ipods, MACWORLD EXPO, NEW YORK 17/7/2002 120 Apple Computer, Inc (2002), Press Release: Apple Unveils New ipods, MACWORLD EXPO, NEW YORK 17/7/2002 121 Zack Urlocker (2002), Bertelsmann Buys Napster, Valley of the Geeks 19/5/2002 122 Darren Waters (2003), Napster’s legacy lives on, BBC News 9/10/2003 123 Borland J. (2001), Napster pockets more Bertelsmann cash, CNET news.com 26/10/2001 124 Universal Music Group, Universal Music Group: History
49
πετυχημένη προσαρμογή και λειτουργία του Νάπστερ θα ήταν μία περαιτέρω εισχώρηση στην αγορά των ΗΠΑ. 4.3.3
Απομάκρυνση στελεχών και το τέλος μιας εποχής
Η υπερ-προσδοκία των χρηματιστηρίων για τις νέες αυτές υπερ-επιχειρήσεις σβήνει, καθώς η οικονομική τους αλλά και η γενικότερη κατάστασή τους δεν καταφέρνει να πείσει για κάποιο αξιόλογο αποτέλεσμα. Το γεγονός αυτό οδηγεί στο κλείσιμο του κύκλου των υπερ-συγχωνεύσεων που είχαν ως κύριο άξονά τους την κυριαρχία στο χώρο του διαδικτύου, ή που προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν το νέο αυτό μέσο στο χώρο των ΜΜΕ. Το τέλος εποχής σηματοδοτούν οι απομάκρυνσεις των διευθυντικών στελεχών, τα οποία πριν από μερικά χρόνια πρωτοστάτησαν σε τέτοιου είδους συγχωνεύσεις και πειραματισμούς. αλλά και των αλλαγών στα γραφεία των μεγαλύτερων εταιριών στο χώρο των ΜΜΕ. 4.3.3.1 Στον Όμιλο Μπέρτελσμαν Συγκεκριμένα από τον όμιλο Μπέρτελσμαν απομακρύνετε από τη θέση ο διευθύνων σύμβουλος Τόμας Μίντελχοφ 125 και ο επικεφαλής του eCommerce Group Αντρέας Σμίντ, ο οποίος ήταν κεντρικό πρόσωπο στη συμφωνία του ομίλου με την Νάπστερ 126 . Από την AOL Time Warner απομακρύνονται οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Aol Time Warner Τζέραλντ Λεβίν 127 και της America Online Μπάρι Σούλερ 128 , καθώς και ο επικεφαλής της διεύθυνσης της AOL Time Warner, Μπομπ Πιτμαν 129 .
4.3.3.2 Στη Vivendi Universal
125
Ledbetter J. (2002), Bertelsmann's Big Bungle, Slate 30/7/2002 Hu J. (2001), Bertelsmann's e-commerce chief resigns, CNET news.com 28/11/2001 127 Hu J. (2001), CEO Levin to retire from AOL Time Warner, CNET news.com 5/12/2001 128 Time Warner, Press Release: Barry Schuler Named Chairman and CEO of New AOL Time Warner Digital Services Development Group, New York, NY and Dulles, VA 9/4/2002 129 CNN/Money (2002), Pittman Out at AOL, CNN/Money New York 18/7/2002 126
50
Φωτογραφία 2 Ζαν Μαρί Μεσιε
Ο Ζαν Μαρί Μεσιέ γνωστός επίσης και ως «ο ροκ σταρ των επιχειρήσεων» προσέλκυσε δριμείες κριτικές για την κακή οικονομική κατάσταση και διαχείριση του κολοσσού Vivendi Universal.
Πηγή: AP
Το 2002 είναι η χρονιά των ρεκόρ για την Vivendi Universal. Στις ΗΠΑ καταφέρνει ρεκόρ στο μερίδιο πωλήσεων της Universal Music Group και την καθιέρωση της ως την μεγαλύτερη δισκογραφική εταιρία παγκοσμίως. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στη Γαλλία η VU ανακοινώνει «καθαρές ζημιές €23.3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις λειτουργίες του 2002, μία αύξηση μεγαλύτερη του 50% σε σχέση με το 2001, επισκιάζοντας τα €15 δισεκατομμύρια που προέβλεπαν οι περισσότεροι από τους αναλυτές. Η ζημιά ταξινομείτε ως η μεγαλύτερη στην γαλλική επιχειρηματική ιστορία [..]» 130 . Συνέπεια και των αρνητικών ρεκόρ ήταν και η απομάκρυνση του Ζαν Μαρί Μεσιέ από τη Vivendi Universal 131 στις 2 Ιουλίου 2002. Παρόλες τις ενδο- εταιρικές αλλά και πολιτικές 132 πιέσεις ήταν ο τελευταίος που της εποχής αυτής. Ο άνθρωπος που από το 1994 που ανέλαβε την σταθερή εταιρία Compagnie Générale des Eaux, μια εταιρία διαχείρισης λυμάτων και απορριμμάτων και τη μετέτρεψε σε έναν γίγαντα των ΜΜΕ σε παγκόσμια κλίμακα 133 και την μετονόμασε Vivendi Umiversal. Ο ροκ σταρ των επιχειρήσεων όπως τον αποκαλούσαν. Αλλά και ο άνθρωπος που κατηγορήθηκε για την πτώση του 80% της αξίας της εταιρίας 134 όσο κανένας άλλος. Η κάθετη πτώση της αξίας της μετοχής της εταιρίας έφερε σχεδόν στα δικαστήρια τη VU με τη θυγατρική της Rondor. Αφού οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες της Rondor και γνωστοί μουσικοί, Χερμπ Άλμπερτ και Τζερρι Μος, είχαν βάλει ως όρο την αποζημίωση τους με το ποσό των $250 εκατομμυρίων δολάριων αν η τιμή της μετοχής της VU, που είχαν πάρει ως αντάλλαγμα για την εξαγορά της εταιρίας τους 130
CIT's Datafile of European Telecommunications (2003), Vivendi reports biggest corporate loss in French history, but remains upbeat, TeleGeography 7/3/2003 131 BBC News World Edition (2002), Vivendi's Messier steps down, BBC Business 2/7/2002 132 Neligan Μ. (2002), Profile: Jean-Marie Messier, BBC Business 2/7/2002 133 Neligan Μ. (2002), Profile: Jean-Marie Messier, BBC Business 2/7/2002 134 BBC News World Edition (2002), Vivendi's Messier steps down, BBC Business 2/7/2002
51
από την UMG, έπεφτε πολύ χαμηλά 135 . Η VU έφτασε πολύ κοντά στην χρεοκοπία 136 και κοντά στην πληρωμή. Η λύση που προτίμησαν ήταν ο περιορισμός της εταιρίας και του χρέους. Οπότε αρχίζει μία αντίστροφη πορεία και η VU αρχίζει να πουλάει διάφορες εταιρίες της 137 δημιουργώντας και πάλι νέες ισορροπίες στο χώρο. 4.4 4.4.1
2003 Επιστροφή στο όνομα Time Warner
Ο κύκλος κλείνει και τυπικά πλέον με την αποκαθήλωση του ονόματος της America Online από το όνομα του κολοσσού AOL Time Warner. Σύμφωνα με την εταιρία αυτό έγινε «για να αντικατροπτίζει καλύτερα το εύρος των επιχειρήσεων της, οι οποίες περιλαμβάνουν κινηματογραφικά στούντιο, καλωδιακή τηλεόραση, έκδοση περιοδικών και βιβλίων, μουσική και την American Online» 138 . Το όνομα το οποίο συμβόλιζε μία ολόκληρη εποχή προσδοκίας, αγωνίας και χρυσοθηρισμού γύρω από τις εταιρίες του διαδικτύου αποτελεί παρελθόν. 4.4.2
Sony BMG
Ο μεγάλος ανταγωνισμός και η κρίση στη μουσική βιομηχανία οδηγούν τις εταιρίες Sony και Bertelsmann στη συγχώνευση τους. Οι δύο εταιρίες «συμφωνούν να συγχωνεύσουν της μουσικές τους επιχειρήσεις» 139 . Η συμφωνία αφορούσε μόνο «τις εταιρίες δίσκων και παραγωγής» ενώ τα εκδοτικά τμήματα, η παραγωγή και διανομή CD και DVD και ο ιαπωνικός κλάδος της Sony δεν αποτελούν μέρος της συμφωνίας» 140 . 4.4.3
Η Vivendi Universal συνεχίζει τον περιορισμό
Όπως είπαμε και παραπάνω η Vivendi Universal στην προσπάθειά της να περιορίσει το χρέος και να αποφύγει τη χρεοκοπία, πουλάει διάφορες εταιρίες- τμήματα του
135
Fawcett T. (2002), Vivendi faces $250m bill from Herb Alpert, BBC Business 3/5/2002 Schoen J. W. (2001), Big media falls on hard times, MSNBC 25/9/2001 137 Calson Analytics (2006), Vivendi and Universal, Ketupa.net 2/2006 138 Isidore C. (2006), Time Warner drops AOL name, CNN/Money New York 18/9/2003 139 Smith T. (2003), Sony, Bertelsmann agree to merge music labels, The Register 7/11/2003 140 ChartAttack.com Staff (2003), Sony And BMG Merger Made Official, Chart Attack 12/12/2003 136
52
ομίλου. Αρχές του 2003 δημοσιεύματα θέλουν την Microsoft να αγοράζει το τμήμα των βίντεο- παιχνιδιών της VU 141 . 4.4.3.1 Επαφές της Universal Music με την Apple Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως είχε το «φλερτ» της Universal Music Group με την Apple. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας LA Times, στις 11 Απριλίου 2003, η UMG ήρθε σε επαφή με την Apple και όχι το αντίστροφο 142 . Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα οι υπεύθυνοι της VU ήρθαν σε επαφή με την Apple μετά από την επίδειξη της Apple σε στελέχη της μουσικής βιομηχανίας (μεταξύ των οποίων και η UMG) για μία νέα υπηρεσία που ετοίμαζε, τον περασμένο Δεκέμβρη. Οι υπεύθυνοι των δύο εταιριών ήρθαν σε επαφή η οποία έφτασε σχεδόν στην αγορά της UMG από την Apple, αλλά οι «φήμες» διαψεύδονται 143 . Η συμφωνία αυτή θα εξυπηρετούσε την VU αφού θα απαλλασσόταν από άλλη μία ζημιογόνο εταιρία και θα έφερνε την Apple κοντά στο όραμα που είχε εκφράσει το 2000 ο διευθύνοντας σύμβουλος της Apple, Στηβ Τζομπς, πως θα ήθελε να δει την Apple σαν τη Sony 144 . Βέβαια τότε πολλοί περιορίζονταν στην επιτυχία στης Sony ως εταιρίας ηλεκτρονικών και ξεχνούσαν την ενασχόληση της Sony με τη δισκογραφία. Έστω και αν δεν είχε ανάλογη επιτυχία και συνοχή με την υπόλοιπη Sony 145 . Επιπλέον θα έβγαζε την Apple από τον πολύ σκληρό και όχι τόσο κερδοφόρο κλάδο των κατασκευαστών Η/Υ και θα την μετέτρεπε σε μία εταιρία «περιεχομένου». Πράγμα ιδιαιτέρα σημαντικό αφού η Apple βρίσκετε λίγες ημέρες πριν τα εγκαίνια του διαδικτυακού μουσικού καταστήματός της. Το γεγονός της χρονιάς όμως δεν ήταν το ναυάγιο της συμφωνίας της Apple με την UMG, αλλά το νέο ηλεκτρονικό κατάστημα της Apple, του iTunes Music Store
141
Becker D. (2003), Microsoft eyeing Vivendi unit?, CNET news.com 29/1/2003 Smith T. (2003), Apple in talks to buy Universal Music Group – report, The Register 11/4/2003 143 Fried I. (2003), Apple denies bid for record label, CNET news.com 16/4/2003 144 Smith T. (2003), Apple in talks to buy Universal Music Group – report, The Register 11/4/2003 145 Fried I. and Hansen E. (2003), Apple may buy Universal Music, CNET news.com 11/4/2003 142
53
5
iTUNES MUSIC STORE
Στις 28 Απριλίου 2003 σε συνέντευξη τύπου η Apple ανακοινώνει πέρα από τα καινούργια ipod, «ένα επαναστατικό διαδικτυακό μουσικό κατάστημα που επιτρέπει στους πελάτες γρήγορα να βρίσκουν, αγοράζουν και να κατεβάζουν τη μουσική που θέλουν μόνο για 99 σέντς το τραγούδι, χωρίς συνδρομές. Το μουσικό κατάστημα iTunes προσφέρει πρωτοποριακά δικαιώματα χρήσης, συμπεριλαμβανομένων αντιγραφής των τραγουδιών σε απεριόριστο αριθμό CD για προσωπική χρήση, ακρόαση των τραγουδιών σε απεριόριστο αριθμό iPod, αναπαραγωγή των τραγουδιών μέχρι τρεις Η/Υ Macintosh και τη χρήση των τραγουδιών σε οποιαδήποτε εφαρμογή στο Mac, περιλαμβανομένων του iPhoto, iMovie, iDVD» 146 . Ο κατάλογος των τραγουδιών αγγίζει τις 200 000 και συμπεριλαμβάνει τραγούδια από τις τότε 5 μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες BMG, EMI, Sony Music Entertainment, Universal and Warner. Το κατάστημα iTunes Music Store
είναι ουσιαστικά ενσωματωμένο με την 4η
έκδοση (και σε όλες τις μετέπειτα) του προγράμματος αναπαραγωγής, ταξινόμησης και αντιγραφής τραγουδιών της Apple, το iTunes. Ο επικεφαλής της Apple παρουσιάζει το iTunes Music Store ως μία επαναστατική λύση λέγοντας «Οι καταναλωτές δεν θέλουν να μεταχειρίζονται σαν εγκληματίες και οι καλλιτέχνες δε θέλουν η πολύτιμη δουλειά τους να κλέβετε το iTunes Music Store προσφέρει μία επαναστατική λύση και για τους δυο». Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη για τους, έως τώρα αγνοημένους από τα άλλα ηλεκτρονικά καταστήματα, χρήστες Η/Υ της Apple . Την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας το iTunes Music Store σημειώνει πωλήσεις πέρα από κάθε προσδοκία ξεπερνώντας το 1 εκατομμύριο σε πωλήσεις τραγουδιών. «Το εσωτερικό μας μέτρο επιτυχίας ήταν το iTunes Music Store να πουλήσει 1 εκατομμύριο τραγούδια των πρώτο μήνα. Να γίνει αυτό την πρώτη εβδομάδα είναι μία υπερ επιτυχία» 147 είπε ο Νταγκ Μόρρις (Doug Morris) επικεφαλής της Universal Music Group. «Πάνω από τα μισά από τα τραγούδια αγοράστηκαν ως άλμπουμ
146
Apple Computer, Inc (2003), Press Release: Apple Launches the iTunes Music Store, CUPERTINO, California 28/4/2003 147 Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Sells Over One Million Songs in First Week, CUPERTINO, California 5/5/2003
54
διαλύοντας τους ενδοιασμούς που ήθελαν την πώληση μουσικής ανά κομμάτι πως θα καταστρέψει τις πωλήσεις των άλμπουμ. Επιπλέον, πάνω από τα μισά από τα 200. 000 τραγούδια που προσφέρει το iTunes Music Store αγοράστηκαν τουλάχιστον μία φορά, επιδεικνύοντας το εύρος των μουσικών τάσεων
που υπηρετεί το
πρωτοποριακό διαδικτυακο κατάστημα της Apple» 148 . Η επιτυχία είναι όντως πολύ μεγάλη αν αναλογιστεί κάποιος πως το μερίδιο αγοράς της Apple στο χώρο τον Η/Υ είναι περίπου 3% σύμφωνα με τις πωλήσεις (Πίνακας) και την προσπέλαση της σελίδας του google για τον Σεπτέμβριο του 2003 (Γράφημα) αλλά γιατί και οι πωλήσεις συνεχίζουν να μένουν στα ίδια υψηλά επίπεδα, καθώς μέχρι τον Σεπτέμβριο και την πώληση του τραγουδιού της Avril Lavigne “Complicated”, οι πωλήσεις τραγουδιών φτάνουν τα 10 εκατομμύρια τραγούδια 149 και η Apple παραδίδει το εκατομμυριοστό iPod 150 . Δείχνοντας έτσι πως η απήχηση του κόσμου δεν ήταν στείρος ενθουσιασμός ή περιέργεια αλλά μία πραγματική εναλλακτική πρόταση στη διανομή της μουσικής στην εποχή του διαδικτύου με όρους που ήταν εύκολα αποδεκτοί από τους καταναλωτές και τις δισκογραφικές εταιρίες και σε προσιτή τιμή. Πίνακας 6 Πωλήσεις Η/Υ στις ΗΠΑ 4ο Τρίμηνο 2003
Πωλήσεις Η/Υ στις ΗΠΑ, 4ο Τρίμηνο, 2003 Θέση Πωλητής #7
Apple
Τ4 2003
Μερίδιο
Τ4 2002
Μερίδιο
Πωλήσεις
Αγοράς
Πωλήσεις
Αγοράς
409,000
2.8%
411,000
3.0%
Ανάπτυξη -0.2%
Πωλήσεις Η/Υ στις ΗΠΑ, 2003 Θέση Πωλητής #5
Apple
2003
Μερίδιο
2002
Μερίδιο
Πωλήσεις
Αγοράς
Πωλήσεις
Αγοράς
1,675,000
3.2%
1,679,000
3.5%
Ανάπτυξη -0.2%
Πηγή: Gibson B. (2004) 148
Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Sells Over One Million Songs in First Week, CUPERTINO, California 5/5/2003 149 Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Sells Ten Millionth Song, Cupertino, California 8/9/2003 150 Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Hits Five Million Downloads, WWDC 2003, San Francisco 23/6/2003
55
Γράφημα 13 Ποσοστιαία προσπέλαση του google ανα λειτουργικό σύστημα
Πήγη: Google Inc (2003)
Παρόλο που η λειτουργία του παλιού Νάπστερ έχει τελειώσει από το καλοκαίρι του 2001, η εταιρεία Ρόξιο κατέχει το όνομα Νάπστερ και προσπαθεί να δημιουργήσει μία υπηρεσία που θα λειτουργεί καθόλα νόμιμα. Έτσι τον Μάιο του 2003 η Ρόξιο έχοντας το γνωστό όνομα Νάπστερ στην κατοχή της (βλέποντας και την επιτυχία του iTunes Music Store) δίνει $39,5 εκ δολάρια για την απόκτηση του pressplay και λέει πως θα ξοδέψει άλλα $20 εκ δολάρια για την επανέναρξη του Νάπστερ 151 και τον Ιούλιο ανακοινώνει πώς το Νάπστερ 2.0 θα αρχίσει να λειτουργεί
μέχρι τα
Χριστούγεννα «επιτρέποντας στους χρήστες πρόσβαση σε 500.000 κομμάτια με οποιονδήποτε
τρόπο επιλέξουν, πληρώνοντας για κάθε τραγούδι ξεχωριστά, με
μηνιαία συνδρομή μέσω διαδικτυακού ραδιοφώνου, ή οποιονδήποτε συνδυασμό» 152 . Πράγματι στις 29 Οκτωβρίου 2003 αρχίζει η λειτουργία του Νάπστερ 2.0 προσφέροντας τραγούδια για $0.99 δολάρια και άλμπουμ έναντι $9.99 δολαρίων 153 . Το μεγάλο γεγονός της περιόδου των Χριστουγέννων (και της προ- εορταστικής περιόδου) δεν ήταν η λειτουργία του Ναπστερ 2.0 προσφέροντας υπηρεσίες
151
Roxio, Inc (2003), Press Release: Roxio acquires pressplay as the foundation for the re-launch of Napster®, Santa Clara 19/5/2003 152 Roxio, Inc (2003), Press Release: NAPSTER 2.0 TO LAUNCH BY CHRISTMAS, New York 28/7/2003 153 Roxio, Inc (2003), Press Release: Napster’s Back, Los Angeles, CA 29/10/2003
56
παρόμοιες με αυτές του iTunes Music Store αλλά η άφιξη του iTunes στο λειτουργικό σύστημα των Windows. 5.1
ΤΟ ITUNES ΣΤΑ WINDOWS, Η ΚΟΛΑΣΗ ΠΑΓΩΣΕ
Στις 16 Οκτωβρίου ανακοινώνετε η πολύ- αναμενόμενη «δεύτερη γενιά του επαναστατικού iTunes Music Store και για χρήστες Mac και για χρήστες Windows. Το νέο iTunes Music Store προσφέρει στους χρήστες των Windows το ίδιο διαδικτυακό κατάστημα που αγαπούν οι χρήστες των Mac—τον ίδιο μουσικό κατάλογο, τα ίδια προσωπικά δικαιώματα χρήσης και την ίδια τιμολόγηση των 99 σεντς» 154 και με μία δόση υπερβολής ο επικεφαλής της Apple να δηλώνει ότι «το iTunes για τα Windows είναι ίσως η καλύτερη εφαρμογή για τα Windows που έχει ποτέ γραφτεί» 155 μη ξεχνώντας ότι η Microsoft και τα Windows είναι ο μεγάλος ανταγωνιστής της Apple στο χώρο των Η/Υ και θέλοντας προφανώς να τονίσει την σταθερότητα των Η/Υ της εταιρίας. Κάτι που ίσως έμοιαζε αδύνατο μέχρι και πριν μερικούς μήνες γίνετε πραγματικότητα. Η Apple δημιουργεί ένα πρόγραμμα για τον αιώνιο «αντίπαλό» της, τη Microsoft και για το λειτουργικό των Windows. Η «κόλαση πάγωσε» όπως ήταν και το σύνθημα της παρουσίασης της εφαρμογής. Η επιτυχία του iTunes είναι μεγάλη και στους χρήστες των Windows. Μόλις τρεις μέρες μετά, 1 εκατομμύριο χρήστες των Windows «κατέβασαν» το iTunes 156 .
5.1.1
Napster 2.0 & itunes
Η σύγκριση με το itunes και Νάπστερ 2.0 γίνετε γιατί όπως αποδεικνύεται και από σχετική έρευνα είναι τα δύο περισσότερο αναγνωρίσιμα ονόματα στο χώρο. Στη σχετική αυτή έρευνα το 79% των καταναλωτών αναγνωρίζει το όνομα του Νάπστερ και 46% το όνομα του iTunes όταν τους δίνονται τα ονόματα. Ενώ όταν τους ζητήθηκε να αναφέρουν ηλεκτρονικά καταστήματα τα αποτελέσματα ήταν 20% και για το Νάπστερ και για το iTunes και ακολούθησαν αρκετά πιο πίσω η μεγάλη αλυσίδα πολυκαταστημάτων των ΗΠΑ Wal-Mart (5%), η υπηρεσία Rhapsody (4%)
154
Apple Computer, Inc (2003), Press Release: Apple Launches iTunes for Windows, SAN FRANSISCO 16/10/2003 155 Borland J. and Fried I. (2003), Apple launches iTunes for Windows, CNET news.com 16/10/2003 156 Apple Computer, Inc (2003), Press Release: One Million Copies of iTunes for Windows Software Downloaded in Three and a Half Days, CUPERTINO, California 20/10/2003
57
και MusicMatch (3%). Την παραπάνω έρευνα επιβεβαιώνουν και οι πωλήσεις. (Πίνακας 7)
Πίνακας 7 Ψηφιακές πωλήσεις ανα κατάστημα το 2003 και 2004
Επιπλέον το «παράνομο» παρελθόν του Νάπστερ αλλά και το διαφορετικό μοντέλο πώλησης των κομματιών –με συνδρομή ή a la carte—και της τακτικής τους σε σχέση με τα φορητά μηχανήματα αναπαραγωγής MP3—τα τραγούδια από το iTunes είναι συμβατά μόνο με το iPod ενώ τα τραγούδια από το Νάπστερ 2.0 με πάρα πολλά μηχανήματα όχι όμως με το iPod. Το γεγονός αυτό προσπαθεί να τονίσει και η διαφημιστική εκστρατεία του Νάπστερ (Εικόνα ) Παρόλα αυτά το itunes κατά την πρώτη εβδομάδα λειτουργίας του Νάπστερ 2.0 κατάφερε να σημειώσει πωλήσεις 1,5 εκατομμυρίου τραγουδιών ενώ το Νάπστερ 2.0 πούλησε 300 000 157 .
157
Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Sells 1.5 Million Songs During Past Week; Five Times Napster's First Week Downloads, CUPERTINO, California 6/11/2003
58
Εικόνα 18 Σύγκριση Ναπστερ & itunes
5.2
ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΞΕΎΟΝΤΑΙ
Το επόμενο διάστημα ο ρυθμός αύξησης των πωλήσεων των ψηφιακών τραγουδιών μέσω του iTunes συνεχίζει να μεγαλώνει και ξεπερνάει σε πωλήσεις μεγάλες αλυσίδες δισκοπωλείων 158 με χρόνια παρουσίας στο χώρο. Φτάνοντας τις 1 δισεκατομμύριο πωλήσεις τραγουδιών (Γράφημα 16 ) στις 23 Φεβρουαρίου 2006 με την αγορά του τραγουδιού «Speed Of Sound» του συγκροτήματος των Coldplay 159 . Πλέον η ψηφιακή πώληση τραγουδιών φτάνει το 6% των συνολικών πωλήσεων των εταιριών δίσκων ή ακόμα και το 11% στην περιπτωση της Warner πρώτο τρίμηνο του 2006 160 . Αρχές Απριλίου 2006, το τραγούδι Crazy
του σχήματος των Gnarles
Barkley γράφει ιστορία καθώς είναι το πρώτο τραγούδι που πηγαίνει νούμερο ένα, στον επίσημο κατάλογο επιτυχιών των σινγκλ του Ηνωμένου Βασιλείου, με πωλήσεις αποκλείστηκα σε ψηφιακή μορφή 161 (τουλάχιστον για την πρώτη εβδομάδα).
158
Borland J. (2005), iTunes outsells traditional music stores, CNET news.com 21/11/2005 Apple Computer, Inc (2006), Press Release: iTunes Music Store Downloads Top One Billion Songs, CUPERTINO, California 23/2/2006 160 BBC News, Download sales ease Warner loss, BBC News International Edition 5/5/2006 161 Bennett R. (2006), 'Crazy' the first No. 1 digital-only U.K. single, Hollywood Reporter 4/4/2006 159
59
Γράφημα 14 Αναγνωρισιμότητα των ηλεκτρονικών καταστημάτων μουσικής
Πηγή: Resnikoff P (επ.) (2004)
Τα έσοδα των εταιριών από τις ψηφιακές πωλήσεις για το 2005 φτάνουν τα $1.1 δις δολάρια τριπλάσια από τα $380 εκατομμύρια του 2004, ενώ οι ψηφιακές πωλήσεις τραγουδιών για το 2005 φτάνουν τα 420 εκατομμύρια, υπερδιπλάσια δηλαδή από τα 156 εκατομμύρια της χρονιάς του 2004 162 .
162
IFPI (2006), Press Release: The Digital Music Report 2006 - Facts and Figures, London 19/1/2006
60
Γράφημα 15 Οι Πωλήσεις του itunes συνολικά και ανα ημέρα
Πηγή: Barbarian C. (2006)
5.3
ΒΙΝΤΕΟ
Εντωμεταξύ τον Οκτώβριο του 2005 σε συνέντευξη τύπου η Apple παρουσιάζει την έκτη έκδοση του προγράμματος/καταστήματος iTunes το οποίο, πέρα από τη μουσική προσφέρει και βίντεο και δίνει τη δυνατότητα «στους φαν να αγοράσουν και να κατεβάσουν πάνω από 2000 μουσικά βίντεο και έξι μικρού μήκους ταινίες από την βραβευμένη από την Ακαδημία Pixar Animation Studios μόνο για $1.99 έκαστο. Επίσης σε μία συμφωνία ορόσημο με την Disney, το iTunes τώρα προσφέρει παλιά και νέα επεισόδια από δύο από τις πιο επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές, Νοικοκυρές σε Απόγνωση (Desperate Housewives) και Οι Αγνοούμενοι (Lost) [..] για $1.99 το επεισόδιο» 163 . Την ίδια μέρα παρουσιάζετε και η νέα έκδοση του iPod με δυνατότητα αναπαραγωγής βίντεο. Η επιτυχία και στο χώρο των βίντεο ήταν μεγάλη αφού σε 20 μέρες πωλήθηκαν 1 εκατομμύριο βίντεο 164 ενώ ο αντίκτυπος στο χώρο της
163
Apple Computer, Inc (2005), Press Release: Apple Announces iTunes 6 With 2,000 Music Videos, Pixar Short Films & Hit TV Shows, SAN JOSE, California 12/10/2005 164 Apple Computer, Inc (2005), Press Release: iTunes Music Store Sells One Million Videos in Less Than 20 Days, CUPERTINO, California 31/10/2005
61
τηλεόρασης, της διαφήμισης και των μουσικών (σε σχέση με τα βιντεο κλιπ) είναι πολύ μεγάλος. 5.4
ΠΙΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣ
Όπως αναφέραμε και πριν η επιτυχία του iTunes Music Store ήταν πολύ μεγάλη και ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες και τα μελλοντικά σχέδια των μεγάλων δισκογραφικών εταιριών. Το γεγονός όμως αυτό, πέρα από την απόδειξη ότι η ψηφιακή διανομή και πώληση της μουσικής μπορούσε πλέον να αποτελεί ένα σοβαρό έσοδο, άρχισε να δημιουργεί και ένα είδος δυσαρέσκειας στις δισκογραφικές εταιρίες αφού «άθελά τους εκχώρησαν πάρα πολύ δύναμη της βιομηχανίας τους σε αυτόν τον χαρισματικό στέλεχος του κλάδου των Η/Υ» 165 , τον Στηβ Τζομπς και συνεπώς την εταιρία Apple.
Η Apple όντας ο ηγέτης στις πωλήσεις της ψηφιακής μουσικής κατέχοντας το 87% του μεριδίου της αγοράς με το iTunes Music Store και το 78% της αγοράς των φορητών συσκευών αναπαραγωγής MP3 στις ΗΠΑ 166 έχει πλέον τη δύναμη αν όχι να διαμορφώνει καταστάσεις στη ψηφιακή διανομή μουσικής αλλά τουλάχιστον να εμποδίζει τυχόν αλλαγές που μπορεί να τη βλάψουν.
Οι δισκογραφικές εταιρίες μετά το επιτυχημένο «δοκιμαστικό διάστημα» αρχίζουν να πιέζουν την Apple και «διαμαρτύρονται ότι οι πολιτικές της Apple είναι απαθής ως προς τους στόχους τους και περιορίζουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις ψηφιακές τους δραστηριότητες ακόμα πιο γρήγορα. Για παράδειγμα η Apple θέλει να πουλάει όλα της τα τραγούδια για 99 σεντς το καθένα [..]. Αλλά οι δισκογραφικές εταιρίες πίεσαν για τη δυνατότητα να μεταβάλλουν τις τιμές για να μεγιστοποιήσουν τις πωλήσεις τους. Θέλουν να πουλούν παλιότερους τίτλους σε έκπτωση—όπως τα CD των $9,99 δολαρίων που είναι διαθέσιμα στα περισσότερα δισκοπωλεία –και να χρεώνουν περισσότερο για δημοφιλή τραγούδια εκμεταλλευόμενες τη ζήτηση της αγοράς» 167 .
165
Borland J. (2002),Music moguls trumped by Steve Jobs?, CNET news.com 15/4/2005 Macnn (2006),Apple's music biz, iPod share grows, macnn digital music/video 20/4/2006 167 Borland J. (2002),Music moguls trumped by Steve Jobs?, CNET news.com 15/4/2005 166
62
Οι πιέσεις από πλευράς των πέντε μεγάλων δισκογραφικών εταιριών ήταν μεγάλες. Δημοσιεύματα στον τύπο για διαπραγματεύσεις των (τότε) πέντε μεγάλων δισκογραφικών εταιριών έχουμε από τον πρώτο κιόλας χρόνο λειτουργίας του iTMS κάνοντας λόγο για τιμές από $1.25 εως και $2.99 168 . Μάλιστα δεν έλειψαν τα δημοσιεύματα τα οποία ισχυρίζονταν ότι τελικά «η Apple έχει υπογράψει συμφωνίες με την EMI, την Bertelsmann Music Group (BMG), την Sony, την Universal και την Warner η οποία θα δει τις τιμές μερικών τραγουδιών να αυξάνονται από τα 99 σεντς στα $1.25, μία αύξηση πάνω από 26 τοις εκατό. Παρόλα αυτά, αυτό είναι καλύτερο από το σημείο τιμής των $2.99 το οποίο μερικές εταιρίες πίεζαν την Apple να εισαγάγει» 169 .
Αν και οι πιέσεις από πλευράς δισκογραφικών εταιριών δεν απέδωσαν, συνεχίστηκαν προκαλώντας κάποιες έρευνες από τη πλευρά της δικαιοσύνης. «Αυτή η εξέταση άρχισε να ψάχνει τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρίες προωθούν τη μουσική στο ραδιόφωνο, αλλά πιστεύετε ότι εκτείνετε στην τιμολόγηση των ψηφιακών μουσικών κομματιών» 170 και το «κατά πόσο πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού βρίσκονται σε εξέλιξη» 171 καθώς επίσης και μονοπωλιακές πρακτικές αφού «σύμφωνα με τους πολιτειακούς και ομοσπονδιακούς αντιμονοπωλιακούς νόμους, οι δισκογραφικές δεν επιτρέπετε να συνεργάζονται για τον προσδιορισμό των τιμών για τη μουσική» 172 . Φωτογραφία 3 Ο Εισαγγελέας Έλιοτ Σπίτζερ
Ο εισαγγελέας και υποψήφιος κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Έλιοτ Σπίτζερ με τις έρευνές του φαίνεται ότι «πάγωσε» πιθανές αυξήσεις των τιμών των τραγουδιών στα ηλεκτρονικά καταστήματα του διαδικτύου.
Αν και η έρευνα αυτή του εισαγγελέα Έλιοτ Σπίτζερ (Eliot Spitzer) θεωρείται από μερικούς πως γίνετε και για προσωπικές επιδιώξεις. Κατηγορώντας τον
ότι
προσπαθεί να τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας επάνω του, εν όψη των εκλογών κυβερνήτη στην πολιτεία της Νέας Υόρκης όπου είναι υποψήφιος με τους 168
Orlowski A. (2004), Labels seek end to 99c music per song download, The Register 9/4/2004 Smith T. (2004), Major labels 'force 70% price hike' on Apple, The Register 7/5/2004 170 Smith T. (2006), DoJ 'to probe music download pricing', The Register 3/3/2006 171 Werde B. and Garrity B. (2006), Dept. Of Justice Probes Majors On Pricing, Billboard.biz N.Y 2/3/2006 172 Borland J. (2006), Probe may delay change in digital-music prices, CNET news.com 4/1/2006 169
63
Δημοκρατικούς. Το επιχείρημα αυτό φαίνεται να δυναμώνει στους επικριτές του από το γεγονός ότι «μία προηγούμενη κλήτευση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης το 2001 τελείωσε άκαρπη. Μετά από δύο χρόνια συστηματικής έρευνας η υπόθεση αποσύρθηκε και αντιμονοπωλιακές κατηγορίες δεν στοιχειοθετήθηκαν» 173 . Παρόλα αυτά ο διακαής πόθος των δισκογραφικών εταιριών για αύξηση της τιμής των ψηφιακών τραγουδιών πάνω από τα 99 σεντς προσωρινά πάγωσε αφού η Apple «ανανέωσε τα συμβόλαια με τις τέσσερις μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες για να πουλάει τραγούδια μέσω του ηλεκτρονικού καταστήματος του iTunes στα 99 σεντς έκαστο. Η συμφωνία ήρθε έπειτα από μήνες παζαρέματος και ήταν μία ήττα για τις μουσικές εταιρίες που πίεζαν για ένα μοντέλο μεταβλητής τιμολόγησης. [..] Το θέμα είχε γίνει οξείας αντιπαράθεσης με τον κο Τζομπς την περσινή χρονιά δημοσίως να χαρακτηρίζει τη βιομηχανία “άπληστη”» 174 . 5.4.1
Το μοντέλο των 99 σεντς
Ας δούμε όμως την τιμή των 99 σεντς και το τι εισπράττει ο καθένας από αυτή αλλά και το κόστος ενός τραγουδιού το οποίο πωλείται προς 99 σεντς σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
173
Werde B. and Garrity B. (2006), Dept. Of Justice Probes Majors On Pricing, Billboard.biz N.Y 2/3/2006 174 Chaffin J. and Allison K. (2006), Apple sets tune for pricing of song downloads, Financial Times, New York 1/5/2006
64
Γράφημα 16 Η πίτα εσόδων στο μοντέλο των 99 σεντς
Πηγή: OECD (2005)
Ενώ από την ίδια έκθεση βλέπουμε πως το κόστος για ένα κομμάτι μπορεί να είναι αρκετά πάνω από τα 99 σεντς.
Πίνακας 8 Πιθανή διακύμανση Κόστους στα κομμάτια των 99 σεντς
Διακύμανση Πάροχος
Παροχή
Υψηλό
Χαμηλό
κόστος
κόστος
Εταιρία/ Καλλιτέχνης
Κύρια Ηχογράφηση USD 0.67
USD 0.40
Πιστωτική Κάρτα/
Διαδικασία
USD 0.30
USD 0.10
Οικονομικό Ίδρυμα
Πληρωμής
Εκδότης
Μηχανικό
USD 0.12
USD 0.10
USD 0.25
USD 0.10
USD 1.34
USD 0.70
«Κατέβασμα» Κόστος Λειτουργικό &
Υποδομή,
Μάρκετινγκ
Διαφήμιση Ζημιά-USD
Καθαρό Κέρδος / (Ζημία)
0.35
Πηγή: OECD (2005)
65
USD 0.29
Η Apple αν και πουλάει όλα τα κομμάτια 99 σεντς «αυτό δε σημαίνει ότι η Apple δε πληρώνει περισσότερο για κάποια κομμάτια από ότι για άλλα, αλλά αν είναι έτσι, είναι εντελώς σίγουρη ότι μπορεί να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις διαφορετικές τιμές κόστους διανέμοντας το βάρος σε όλα τα τραγούδια που προσφέρει [..]» 175 . Σύμφωνα με το Γράφημα 11 τα έσοδα του διανεμητή στα κομμάτια των 99 σεντς είναι 1 μόλις σεντ πράγμα που επιβεβαιώνουν και διάφορα δημοσιεύματα όπως αυτό του περιοδικού Time που γράφει «Για κάθε 99 σεντς που παίρνει η Apple από την πιστωτική σας κάρτα, 65 σεντς πηγαίνουν κατευθείαν στη δισκογραφική εταιρία. Άλλα 25, περίπου, σεντς τα τρώνε τα κόστη διανομής. Στην καλύτερη, ο Τζομπς, μένει με ένα σεντ για κάθε τραγούδι, έτσι ακόμα και ετήσιες πωλήσεις $500 εκατομμυρίων δολαρίων θα μάζευαν το μηδαμινό κέρδος των $50 εκατομμυρίων δολαρίων» 176 . Τα ακριβή κέρδη από κάθε κομμάτι δε μπορούμε να τα ξέρουμε, αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι το η Apple έχει μικρά κέρδη από 1 εως και 4 σεντς 177 ανα κομμάτι ή ακόμη και ζημιές, που μάλλον είναι ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Στο συμπέρασμα ότι το iTunes Music Store λειτουργεί με ζημιά μας οδηγούν και οι δηλώσεις του επικεφαλή της Apple, Στηβ Τζομπς λέγοντας ότι «θα θέλαμε να βγάλουμε μερικά, λίγα, λεφτά αλλά δεν κάνει λεφτά» 178 .
Από τα παραπάνω το εύλογο ερώτημα που γεννάται στο μυαλό όλων είναι το γιατί η Apple ξοδεύει τόσο χρόνο και χρήμα για την ανάπτυξη, τη διανομή και την προώθηση ενός ηλεκτρονικού καταστήματος το οποίο αποφέρει μηδαμινά κέρδη ή ακόμα και ζημιές και επιπλέον γιατί αρνείται να αυξήσει την τιμή των κομματιών.
5.5
Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ iTMS ΓΙΑ ΤΗΝ APPLE
Αν μιλούσαμε με τους όρους της σύγχρονης μουσικής ποπ κουλτούρας θα λέγαμε ότι η Apple σαμπλάρει τις κινήσεις δισκογραφικών εταιριών αλλά και εταιριών που εμπλέκονταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γύρω από τον χώρο της δισκογραφίας της εποχής των δεκαετιών του 1920 - 1940. 175
Smith T. (2005), Apple CEO blasts 'greedy' music labels, The Register 20/9/2005 Taylor C. (2003), Coolest Inventions of 2003, Time Vol. 162 No. 20 17/11/2003 177 Macnn (2004), Apple earns 4-cents per iTunes track, labels on top, maccn.com applenews/media reports 22/9/2004 178 Orlowski A. (2003), Your 99c belong to the RIAA – Steve Jobs, The Register 7/11/2003 176
66
«Οι περισσότερες μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες κατασκεύαζαν τόσο γραμμόφωνα όσο και δίσκους και κατείχαν εταιρίες καλλιτεχνών και ρεπερτορίου (A&R). Η Philips η οποία ξεκίνησε να κατασκευάζει γραμμόφωνα σε μικρή κλίμακα [..] ήταν μία εξαίρεση. Μία άλλη κατασκευάστρια εξαρτημάτων, η Radio Corporation of America (RCA), κινήθηκε προς το περιεχόμενο, συγχωνευόμενη με την Victor Talking Machine Company το1929. Δεν ήταν έκπληξη τότε που η Philips πήρε την HDD, όταν εμφανίστηκε η ευκαιρία το 1942» 179 .
H εταιρία Hollandsche Decca Distributie (HDD) δημιουργήθηκε από τον H. W. Van Zoelen, ιδιοκτήτη ενός μικρού δισκοπωλείου, για την διανομή των δίσκων της αγγλικής Decca στην Ολλανδία. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1930 είχε αναπτυχθεί σε μία μικρή δισκογραφική εταιρία, η οποία και αποτέλεσε τον σπόρο για την μετέπειτα Polygram 180 .
«[..] το στρατηγικό κίνητρο για τη Philips ήταν πιθανώς να κάνει δίσκους για τα γραμμόφωνά της. Τα εργαστήρια της Philips έκαναν ήδη έρευνα στις μαγνητικές ταινίες και στους δίσκους μακράς διάρκειας. Ένα τμήμα περιεχομένου θα μπορούσε να υποστηρίξει την τελική εισαγωγή αυτών των μέσων και θα δυνάμωνε τη θέση της σε διαπραγματεύσεις με τις δισκογραφικές εταιρίες. Σε μία συνάντηση της Οργανωτικής Επιτροπής της Philips κορυφαία στελέχη παρατήρησαν ότι οι δισκογραφικές εταιρίες δεν ήταν ενθουσιώδης σχετικά με τα νέα μέσα και για αυτό η Philips θα πρέπει να κινηθεί μόνη της στην υψηλής κλίμακας μουσική παραγωγή και διανομή. [..] Η ανάμιξη στη κατασκευή και τη διανομή ολοκλήρωσαν την είσοδο της Philips στη μουσική βιομηχανία» 181 .
Πάνω από μισό αιώνα μετά και βλέπουμε τις δισκογραφικές εταιρίες να είναι και πάλι απρόθυμες στην υιοθέτηση νέων μέσων και μία κατά κύριο λόγο εταιρία κατασκευής συσκευών, στην προκειμένη περίπτωση Η/Υ (κατά κύριο λόγο), να έχει 179
Bakker G. (2003), The making of a music multinational: The international strategy of Polygram 1945-1998, AFM Working Paper, University of Essex 180 Bakker G. (2003), The making of a music multinational: The international strategy of Polygram 1945-1998, AFM Working Paper, University of Essex 181 Bakker G. (2003), The making of a music multinational: The international strategy of Polygram 1945-1998, AFM Working Paper, University of Essex
67
ως «στρατηγικό κίνητρο τους δίσκους για τα γραμμόφωνά της». Μόνο που στην εποχή μας αντί για δίσκους έχουμε MP3 και αντί για γραμμόφωνα έχουμε συσκευές αναπαραγωγής MP3 και στη συγκεκριμένη περίπτωση τα iPod. Ο όγκος των πωλήσεων αλλά και ο ρυθμός πωλήσεων των iPod μετά την έναρξη της λειτουργίας του καταστήματος του iTunes στις 28 Απριλίου του 2003 μαρτυρούν τη σχέση που υπάρχει. Για το λόγο αυτό και η Apple δεν «ανοίγει» των κώδικα που έχει αναπτύξει για τον Έλεγχο Ψηφιακών Δικαιωμάτων (Digital Rights Management) με την ονομασία Fairplay.
Γράφημα 17 Πωλήσεις iPod ανα τρίμηνο
Πηγή: Seibold C. (2005)
5.5.1
Ο ρόλος του Fairplay
H Apple κρατώντας «κλειστό» και αποκλειστικό τον ΕΨΔ Fairplay αποκλείει κάθε κομμάτι που είναι αγορασμένο από οποιοδήποτε ανταγωνιστικό κατάστημα να αναπαραχθεί από τα iPod, καθώς επίσης αποκλείει την αναπαραγωγή των κομματιών που έχουν αγοραστεί από το iTMS να αναπαραχθούν σε οποιαδήποτε άλλη συσκευή πέρα των iPod. Αναγκαστικά λοιπόν αν αγοράσει κάποιος ένα iPod θα ψωνίζει από το
68
iTMS και αντίστροφα. Αν κάποιος που θελήσει να ακούσει τα MP3 που αγόρασε από το iTMS σε κάποια φορητή συσκευή αναπαραγωγής MP3 η μοναδική του επιλογή είναι τα iPod. Μια τακτική που δέχεται πολλές κριτικές τόσο από τις δισκογραφικές εταιρίες, ενώσεις καταναλωτών και προσφάτως και από τη γαλλική βουλή η οποία «ψήφισε ένα νόμο ο οποίος στοχεύει στην κατάργηση του DRM που "δένει" ένα προϊόν με κάποιο άλλο» 182 φωτογραφίζοντας την Apple.
Έτσι εξηγείται και η στάση της Apple για την σταθερή τιμή των κομματιών στα 99 σεντς και η άρνησή της για αύξηση της τιμής τους. Μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται πως μία αύξηση της τιμής των κομματιών να ήταν καλή και για την Apple, αλλά από μία πιθανή αύξηση στην τιμή δεν έχει να κερδίσει (σχεδόν) τίποτα, γιατί απλά δε πουλάει κομμάτια αλλά iPod τα οποία αποφέρουν πολύ μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. 5.5.2
Το οριακό κέρδος των iPod
Σύμφωνα με υπολογισμούς τα περιθώρια κέρδους από τα iPod κυμαίνονται από 2050%. Συγκεκριμένα για το iPod Shuffle «έχει λιανική τιμή $99 δίνοντας στην εταιρία ένα κέρδος περίπου $40, ή σχεδόν 40 τοις εκατό» 183 , ενώ το iPod nano των 2GB και λιανικής τιμής $199 δολαρίων «κοστίζει στην Apple $90.18 σε υλικά να σχηματίσει τη μονάδα και $8 να τη συναρμολογήσει, αφήνοντας περιθώριο κέρδους, εκτός των εξόδων του μάρκετιγκ και της διανομής, περίπου 50%» 184 ενώ για το iPod των 30GB «το οποίο πωλείται λιανική προς $299, κοστίζει στην Apple $151 να το κατασκευάσει» 185 . Τα παραπάνω στοιχεία έχουν ως βάση το 2005 και τις συνθήκες και τις τιμές που επικρατούσαν τότε. Στοιχεία από πρόσφατα άρθρα ρίχνουν το περιθώριο κέρδους στο 18% για το nano 186 ενώ ο Διευθύνων Οικονομικός Σύμβουλος της Apple «είπε στο Reuters ότι το συνολικό περιθώριο για τα iPod στο τρίμηνο που μόλις ολοκληρώθηκε το Μάρτιο [του 2006] ήταν πάνω από 20 τοις εκατό» 187 .
182
Σιγάλας Α. (2006), iTunes - Αρχή προβλημάτων στην Ευρώπη;, Pathfinder 28/3/2006 Williams M (2005), How Much Should an IPod Shuffle Cost?, IDG News Service 24/2/2005 184 Hesseldahl A. (2005), Unpeeling Apple's Nano, Business Week Online 22/9/2005 185 Hesseldahl A. (2005), The Numbers Inside the New iPod, Business Week Online 21/10/2005 186 Ozanian M. K. (2006), This Apple Is Too Shiny, Forbes 30/1/2006 187 Economic Times, The (2006),iPod helps Apple top profit targets, The Economic Times, International Business 21/4/2006 183
69
Αν κάνουμε και μερικούς πρόχειρους υπολογισμούς θα δούμε ότι η πώληση ενός πχ ipod των 30GB με οριακό κέρδος $148 δολάρια, ισοδυναμεί σχεδόν με το κέρδος από τη πώληση 3700 κομματιών από το iTMS, αν υπολογίσουμε το μέγιστο κέρδος από κάθε κομμάτι στα 0,04 σεντς. Ενώ αν οι υπολογισμοί γίνουν με οριακό κέρδος κάθε κομματιού το 0,01 σεντς αγγίζουμε τα 15000 κομμάτια (περίπου όσα κομμάτια χωράει ένα ipod των 60GB). 5.6
HALO EFFECT
Τελευταίο, ίσως και σημαντικότερο, είναι η «εξαργύρωση» της μεγάλης επιτυχίας των ipod προς όφελος του ονόματός της κάνοντας πράξη το φαινόμενο του Halo Effect. «Στο μάρκετινγκ και συγκεκριμένα στην Συμπεριφορά του Καταναλωτή το halo effect σημαίνει την αξιολόγηση πολλών αντικειμένων (π.χ. μιας γραμμής προϊόντων μιας εταιρείας) βάσει της αξιολόγησης μίας μόνο διάστασης (π.χ. brand name, ένα προϊόν της εταιρείας)» 188 . Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνουν και διάφορες έρευνες οι οποίες βρίσκουν ότι «το 6 τοις εκατό των χρηστών των iPod έκαναν την αλλαγή [από τα Windows στα Mac]. Ένα επιπλέον 7 τοις εκατό είπαν ότι σκοπεύουν να απορρίψουν το παλιό τους πισι για ένα μηχάνημα της Apple [..]» 189 την ίδια τάση φανερώνει και άλλη έρευνα «η οποία καταδεικνύει την πρόθεση του 19% των χρηστών πισι, να μετατρέψουν τα πισι τους σε Mac» 190 . Πέρα όμως από τις έρευνες οι πραγματικές πωλήσεις αποδεικνύουν το γεγονός αυτό. «Στο 2004 το μερίδιο αγοράς της Apple στις ΗΠΑ ήταν 3,2% ανάμεσα σε όλους τους Η/Υ γραφείου, πάνω από το 2,9% το 2003, σύμφωνα με την Gartner Dataquest. Σύμφωνα με υπολογισμούς της IDC, η Apple επιτέλεσε το 2,9% της αποστολής των Η/Υ των ΗΠΑ το Τ4 [τέταρτο τρίμηνο] του 2004, πάνω από το 2,2% το Τ3 του 2004 και από το 2,1% το Τ4 του 2003» 191 (Γράφημα 14) σημαντική αύξηση αν παρατηρήσουμε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης στο χώρο των Η/Υ την ίδια περίοδο μειώνετε σημαντικά (Γράφημα 18, 19).
188
Bizwriter (2005), Switch?, Bizwriter 12/5/2005 Best J. (2004), Survey: Some iPod fans dump PCs for Macs, CNET news.com 190 Shilov A. (2005), Analysts Forecast Apple’s Share in Desktop to Soar, Xbit Laboratories 22/3/2005 191 Shilov A. (2005), Apple Unit Sales Growth Higher than PC Unit Growth, Says CEO, Xbit Laboratories 6/9/2005 189
70
Γράφημα 18 Ο ρυθμός ανάπτυξης των πωλήσεων Η/Υ Mac και PC το 2004
Πηγή: Shilov A. (2005b)
Το προϊόν το οποίο εισήγαγε η Apple για να ικανοποιήσει την νέα αυτή τάση που δημιουργήθηκε ήταν το Mac mini. Ένας Η/Υ ειδικά για όσους ήθελαν να δοκιμάσουν τα προϊόντα της Apple. Ενδεικτικό είναι πως για να διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα η τιμή του και να είναι πιο προσιτό σε όσους ήδη διαθέτουν ήδη έναν Η/Υ πωλείται χωρίς πληκτρολόγιο, ποντίκι, οθόνη. Η Apple Ο συνειρμός και η σύνδεση που προσπαθεί να επιτευχθεί με το iPod mini είναι προφανής. Τα ραδιοφωνικά, μάλιστα, διαφημιστικά για το Mac mini στην Ελλάδα τελείωναν με την φράση «Από τον εφευρέτη του iPod». Ο πιο μικρός και φτηνός Η/Υ γραφείου της εταιρίας ήταν λίγο μεγαλύτερος από ένα iPod (Εικόνα 19). Γράφημα 19 Συνολικές Πωλήσεις H/Y Mac
Πηγή: Seibold C. (2005)
71
Εικόνα 19 Το mac mini
72
6
ΤΟ ΑΙΘΕΡΙΟ ΜΕΛΛΟΝ
Οι συσκευές αναπαραγωγής MP3 ώθησαν σε ένα νέο ποσοτικό επίπεδο το θέμα της φορητότητας της μουσικής. Θα ακουγόταν σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας αν πριν από 10 χρόνια, ή και λιγότερα, αν κάποιος μας έλεγε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε στην τσέπη μας μουσική που αντιστοιχεί σε 1000 ή 1500 μουσικά CD και όμως, αυτό σήμερα είναι γεγονός. Μπορεί κάποιος να έχει μια ολόκληρη δισκοθήκη στη παλάμη του. Μπορεί να πάει διακοπές χωρίς να βάλει τον εαυτό του στη δύσκολη διαδικασία της επιλογής μερικών λίγων CD ή κασσετών που θα ήθελε να έχει μαζί του και όλα αυτά χωρίς να του προσθέτουν κάποιο ιδιαίτερο βάρος στις αποσκευές του. Παρόλο όμως την τεράστια αυτή ποσοτική διαφορά, οι βασικές διαδικασίες και οι δυνατότητες που είχαμε ως τώρα σε σχέση με τη φορητότητα της μουσικής παραμένουν ουσιαστικά ίδιες από τις αρχές του περασμένου αιώνα. Οι δύο συσκευές που πήγαν τη μουσική πιο μακριά από κάθε άλλη και έθεσαν νέα δεδομένα στην προσωπική διασκέδαση είναι το ραδιόφωνο αυτοκινήτου που παρουσιάστηκε το 1930 από την εταιρία που σήμερα ξέρουμε ως Motorola 192 και το ατομικό στέρεο της Sony, το γνωστό walkman, το οποίο πρώτο παρουσιάστηκε την 1 Ιουλίου 1979 193 . Στην ουσία όλη η «φορητή», εν κινήσει και απομακρυσμένη από δημόσιο ηλεκτρικό δίκτυο μουσική εμπειρία που έχουμε ως τώρα βασίζετε πάνω σε αυτές τις δύο συσκευές
τις βελτιώσεις τους και την εξέλιξή τους—όπως το δορυφορικό
ραδιοφωνικό και το MP3 Walkman. Ακούμε είτε ραδιόφωνο, δηλαδή ένα σταθμό ο οποίος επιλέγει τη μουσική για εμάς, είτε ακούμε τη μουσική που κατέχουμε ήδη, δηλαδή κασσέτες, CD, MP3 και «απομονωνόμαστε» από τους διπλανούς μας στο λεωφορείο, από τους γύρω οδηγούς στο αυτοκίνητό μας ή ακόμα και από το ίδιο το περιβάλλον και τους θορύβους του. Η εξέλιξη νέων τεχνολογιών έρχεται να μας προσφέρει νέους τρόπους επικοινωνίας της μουσικής και των ακροατών μεταξύ τους αλλά και με το περιβάλλον τους. Ίσως στο μέλλον όταν θα φοράμε τα ακουστικά μας να μην έχουμε σκοπό να «απομονωθούμε» αλλά να έρθουμε σε επαφή με άλλους ανθρώπους.
192
Motorola, Motorola History, (R) th Sony Corporation (1999), Press Release: Sony Celebrates Walkman 20 Anniversary, Tokyo, Japan 1/7/1999
193
73
Εικόνα 20 Οι εφευρέσεις που όρισαν τη φορητότητα της μουσικής
Πηγή: Sony Australia
Πηγή: Motorola.com
Την 1η Ιουλίου 1979 η Sony παρουσιάζει το μοντέλο TPS-L2 το πρώτο Walkman.
Διαφημιστικό της Motorola από τη δεκαετία του 1930 το οποίο μας προτρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα ραδιόφωνα της εταιρίας «για πιο ευτυχισμένα μίλια»
6.1
TO ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ «ΜΟΝΑΧΙΚΩΝ» ΣΥΣΚΕΥΩΝ
Όπως είδαμε ως τώρα το a la carté μοντέλο πωλήσεων (με τη μεγάλη βοήθεια του itunes) και η ιδιοκτησία των κομματιών κυριαρχεί τόσο στις πωλήσεις όσο και στην ευρύτερη αντίληψη των καταναλωτών. Η κατάσταση όμως αυτή μπορεί να ανατραπεί και πάλι με διάφορες νέες τεχνολογίες που παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό και αυτή η κάποια δεδομένη κατάσταση που έχει επέλθει στο χώρο της δισκογραφίας και των ψηφιακών πωλήσεων να αποτελέσει, ίσως, μία μακρινή ιστορία από το παρελθόν. Όπως δήλωσε και o Σκοτ Μακ Νέιλι, πρόεδρος και ένας εκ των ιδρυτών της Sun Microsystems, «Σας εγγυώμαι ότι θα είναι δύσκολο να πουλήσεις ipod σε πέντε ή επτά χρόνια από τώρα, όταν κάθε κινητό τηλέφωνο θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε ολόκληρη την μουσική σου βιβλιοθήκη οπουδήποτε είσαι» 194 . Γενικεύοντας τον παραπάνω συλλογισμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι «μοναχικές» συσκευές, δηλαδή συσκευές που δεν θα έχουν δυνατότητα επικοινωνίας με το διαδίκτυο, ή μεταξύ τους, θα μας φαίνονται αρκετά ανίκανες να ικανοποιήσουν τις ανάγκες μας σε
194
Vance A. (2006), Sun and Apple almost merged three times – Bill Joy, The Register 12/1/2006
74
έναν δικτυωμένο επικοινωνιακά περιβάλλον. Θα είναι σαν κάποιος να χρησιμοποιεί ασπρόμαυρη τηλεόραση χωρίς τηλεχειριστήριο στις μέρες μας.
Βέβαια η Sun Microsystems έχει τις δικές της προθέσεις και κίνητρα για να πιστεύει και να προωθεί κάτι τέτοιο που δεν είναι άλλα από την πώληση «εξυπηρετητών [servers] που θα μπορούν να αποθηκεύσουν τέτοιο υλικό, το πρόγραμμα που θα δίνει δικαίωμα πρόσβασης και το πρόγραμμα Java που θα είναι αποτελεσματικό για τα κινητά.» 195 . Πράγματα στα οποία δηλαδή δραστηριοποιείτε η Sun Microsystems. 6.2
ΑΙΘΕΡΙΟ ΤΖΙΟΥΚ ΜΠΟΞ (CELESTIAL JUKEBOX)
Βλέπουμε λοιπόν πως η τάση που υπάρχει για το άμεσο (;) μέλλον είναι αυτό που αποκαλείται «αιθέριο/ουράνιο τζιουκ μποξ (celestial jukebox ή Everywhere Internet Audio (Διαδικτυακός Ήχος Παντού)». Λέγοντας «αιθέριο/ουράνιο τζιουκ μποξ» εννοούμε «την δυνατότητα για πρόσβαση σε όλα τα περιεχόμενα που έχουν ποτέ δημιουργηθεί, από οπουδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή» 196 . Αν και η ιδέα αυτή δεν είναι καινούργια 197 , σήμερα βρίσκετε ένα στάδιο πριν την ευρεία εφαρμογή και χρήσης της από το ευρύ κοινό. Όπως αναφέραμε και παραπάνω οι συσκευές αναπαραγωγής MP3 έθεσαν ένα νέο ποσοτικό επίπεδο και όριο στη μουσική που μπορούμε να έχουμε μακριά από το σπίτι. Τώρα με τις τεχνολογίες που προβάλλουν δεν έχουμε να κάνουμε με το πόσο και που θα είναι το νέο όριο αλλά με την κατάργηση του ορίου. Θεωρητικά θα έχουμε πρόσβαση σε οτιδήποτε έχει ποτέ ηχογραφηθεί, στο άπειρο. Μπορεί να μην έχουμε στη κατοχή μας ούτε ένα κομμάτι αλλά θα μπορούμε να ακούσουμε τα πάντα. Η μουσική εμπειρία θα απαγκιστρωθεί κατά ένα μέρος από τον Η/Υ, αφού πλέον δεν θα είναι απαραίτητος για την αγορά ή την προσπέλαση κομματιών. 6.3
MUSICGREMLIN
Στην κατεύθυνση του «αιθέριου τζιουκ μποξ» φαίνεται να κινείται και η εταιρία MusicGremlin με τον
συνδυασμό υπηρεσίας και συσκευής με το όνομα
MusicGremlin. Η πρόταση της MusicGremlin είναι μία συσκευή αναπαραγωγής MP3 η οποία εκμεταλλευόμενη της δυνατότητες της ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο 195
Shankland S. (2006), McNealy's cold feet and other tales of Sun, CNET news.com 12/1/2006 Buskirk E.V. (2006), Celestial Jukebox Falls to Earth, Wired 12/6/2006 197 Ο όρος Celestial Jukebox προέρχεται από το βιβλίο του Paul Goldstein, Copyright's Highway: From Gutenberg to the Celestial Jukebox, το οποίο πρώτο κυκλοφόρησε το 1993. 196
75
θα γίνετε ταυτόχρονα και ένα μουσικό κατάστημα. δίνοντας με τον τρόπο αυτό στους χρήστες τη δυνατότητα « να κατεβάζουν μία σχεδόν απεριόριστη προσφορά μουσικής στις φορητές τους συσκευές χωρίς τη χρήση Η/Υ» 198 . Το Music Gremlin προσφέρει και τα δύο κυρίαρχα μοντέλα παροχής, δηλαδή πουλάει και κομμάτια a la carte, όπως το itunes music store, αλλά και μηνιαίες συνδρομές με δυνατότητα απεριόριστης χρήσης. Επίσης μία νέα δυνατότητα του MusicGremlin είναι η σύνδεση των χρηστών μεταξύ τους. «Οι χρήστες του Gremlin μπορούν να συνδέονται ο ένας με τον άλλο ασύρματα για να πλοηγηθούν στις μουσικές βιβλιοθήκες ο ένας του άλλου, ενώ οι συνδρομητές να στέλνουν μουσική ο ένας στη συσκευή του άλλου, ασύρματα και νόμιμα, τοπικά ή συνδεδεμένοι ασύρματα στο διαδίκτυο» 199 .
Εικόνα 21 Μία γραφική αναπαράσταση της λειτουργίας του MusicGremlin
Πηγή: MusicGremlin
6.4
TUNA
Πάνω στην ασύρματη μεταφορά δεδομένων βασίζετε και η εφαρμογή με το όνομα tunA το οποίο, όπως και το MusicGremlin, δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να μοιραστούν τη μουσική τους τοπικά. Το διαφορετικό, όμως που προσφέρει το tunA είναι πως επιτρέπει στους χρήστες να συντονίζονται με τις κοντινές συσκευές που χρησιμοποιούν το tunA, και να «μοιράζονται τις πηγές τους χωρίς τη χρήση
198 199
MusicGremlin, Frequently Asked Questions Macnn (2006), MusicGremlin takes on iPod, itunes, macnn digital music/video 14/6/2006
76
κεντρικών εξηπηρετητών» καθώς επίσης «να ακούνε ότι ακούνε οι άλλοι στις συσκευές τους» 200 . Δεν θα χρειάζεται πλέον ο φίλος μας να πάρει το ένα ακουστικό από το αυτί μας για να ακούσουμε το αγαπημένο μας τραγούδι, αρκεί να «συντονίσει» την εξοπλισμένη με την εφαρμογή tunA συσκευή του με τη δική μας. Ή δε χρειάζεται να έχουμε κάποιο ογκώδες ραδιοκασετόφωνο με δυνατή μουσική σε καταστάσεις που άλλοι γύρω μας ίσως να μη θέλουν να ακούσουν μουσική όπως πχ σε μία παραλία ή ένα λεωφορείο. Επιπλέον οι χρήστες του tunA έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν τα προφίλ των χρηστών και να στέλνουν «άμεσα μηνύματα» 201 δίνοντας έτσι μεγάλες προεκτάσεις στο θέμα κοινωνικοποίησης των χρηστών.
Εικόνα 22 Οι χρήστες του tunA μπορούν να μοιράζονται—κυριολεκτικά—τα ακούσματά τους.
Πηγή: Bassoli A. Moore J and. Agamanolis S
Φανταστείτε ότι κάποιος για παράδειγμα, στο λεωφορείο ή στη παραλία, θα μπορεί (αν το θέλετε) να ακούσει ότι ακούτε και εσείς από τη φορητή σας συσκευή, να δει το 200
Bassoli A. Moore J and. Agamanolis S.(2004), tunA: Synchronized Music-Sharing on Handheld Devices, Adjunct Proceedings, UbiComp 2004 Sixth International Conference on Ubiquitous Computing, Nottingham, England, 7 - 10 September 201 Moore J. (2004), tunA: Shared Audio Experience, Advanced Scholar / AIB Fellow University of Limerick / Media Lab Europe
77
προφίλ που πιθανώς θα έχετε φτιάξει και επιπλέον θα μπορεί να σας στείλει και «άμεσο μήνυμα». Αν υποθέσουμε και μία ενδεχόμενη συνένωση των δυνατοτήτων του tunA με αυτές ισοτόπων κοινωνικοποίησης όπως το myspace τότε θα έχουμε να κάνουμε με ένα μεγάλο κοινωνικό φαινόμενο. Μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο μικροσυσκευές σαν το Lovegetty οι οποίες αναβόσβηναν διάφορα φωτάκια, βγάζοντας διάφορους ήχους 202 και σημείωσαν επιτυχία, στην Ιαπωνία κυρίως, φαίνονται εντελώς παιδαριώδεις. Εικόνα 23 Τα προφίλ και τα άμεσα μηνύματα του tunA
Πηγή: Moore J. (2004)
Πηγή: Moore J. (2004)
Τα προφίλ και τα άμεσα μηνύματα που προσφέρει η εφαρμογή, για φορητές συσκευές αναπαραγωγής MP3, tunA ίσως αλλάξουν τις καθημερινές σχέσεις και επαφές με τους γύρω μας, κάνοντάς μας πιο κοινωνικούς.
6.5
SOUND PRYER
Παρόμοια λειτουργία με αυτή του tunA έχει και η εφαρμογή με το όνομα Sound Pryer.
Εν ολίγοις το Sound Pryer είναι ένα «συνεργατικό» στερεοφωνικό
αυτοκινήτου που επιτρέπει στους χρήστες του να παίξουν τη μουσική της αρεσκείας τους, αλλά και να ακούσουν τι παίζουν τα στερεοφωνικά των άλλων αυτοκινήτων 203 (που
φέρουν
τη
συσκευή).
Οι
μουσικές
202
μας
επιλογές
στο
Reuters (1998), Bleep at First Sigh, Wired 15/5/1998 Östergren M & Juhlin O. (2004), Sound Pryer: truly mobile joint music listening, Presented at the first international workshop on mobile music technology
203
78
αυτοκίνητο
πολλαπλασιάζονται (τουλάχιστον στις πόλεις) αφού κάθε αυτοκίνητο μεταμορφώνετε σε ένα είδος κινητού ραδιοφωνικού σταθμού. Ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι αν και παραμένουμε ανώνυμοι μέσα στα αυτοκίνητα μας ταυτόχρονα μοιραζόμαστε τα ακούσματά μας. Επιτέλους θα ακούσουμε και εμείς το τραγούδι που κάνει τον κύριο ή την κυρία που είναι μπροστά μας στον αυτοκινητόδρομο να τραγουδάει μέσα στο αμάξι 204 . Βέβαια το μεγάλο πρόβλημα ερώτημα που δημιουργείται είναι το κατά πόσο ευχαριστημένοι θα είμαστε όταν θα ακούμε μικρά αποσπάσματα από τραγούδια, αφού αν δεν είμαστε «κολλημένοι» στη κίνηση τα αυτοκίνητα που είναι κοντά μας μπορεί να απομακρυνθούν γρήγορα από κοντά μας. Ίσως στο μέλλον δούμε μουσικές καταδιώξεις και «μουσικά» ατυχήματα. Εικόνα 24 Το Sound Pryer μεταμορφώνει τα οχήματα σε ένα είδος ραδιοφωνικού σταθμού
Πηγή: Östergren M & Juhlin O. (2004)
6.6
PUSH!MUSIC
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης παρουσιάζει το εγχείρημα με το όνομα Push!Music. Η περιγραφή που δίνει η συν δημιουργός του, Μαρία Χέκανσον (Maria Håkansson), είναι η εξής: «Αναπτύξαμε έναν τρόπο για τη μουσική να βρίσκει τον χρήστη, αντί ο
204
Εκτός αν, η κυρία ή ο κύριος έχει μετατρέψει το όχημα του σε κινητό κλαμπ οπότε και δεν χρειάζεται το Sound Pry για να μοιραστούμε τις μουσικές μας εμπειρίες.
79
χρήστης να ψάχνει διαρκώς για την μουσική» 205 . Πρόκειται για μία εφαρμογή που επιτρέπει στους χρήστες ενεργά να προτείνουν τραγούδια στέλνοντας (ή προωθώντας) μουσική σε άλλους χρήστες που βρίσκονται κοντά από τη μία ενώ από την άλλη επιτρέπει και στα τραγούδια να πάρουν «πρωτοβολίες». Οι χρήστες μπορούν να έχουν αυτενεργές μουσικές προτάσεις αφού τα τραγούδια «σε συνδυασμό με μία μικρή βάση δεδομένων που περιέχει συναφής πληροφορίες που συλλέχθηκαν από τη συμπεριφορά του χρήστη—μετά-πληροφορίες» 206 όπως τι τραγούδια έχουμε στη συσκευή, τι ακούγαμε πριν, θα συστήνονται μόνα τους και θα «κινούνται αυτόνομα μεταξύ των συσκευών των χρηστών που είναι κοντά, ψάχνοντας για το περιβάλλον που τους ταιριάζει καλύτερα» 207 . Εικόνα 25 Με την εφαρμογή Push!Music τραγούδια «πηδάνε» αυτόνομα από χρήστη σε χρήστη αναζητώντας ένα ιδανικό περιβάλλον
Πηγή: Jacobsson Μ, Rost Μ, Håkansson Μ and Holmquist L.E. (2005)
6.7
CAFÉ SOUND LIFE PARIS
Ένα βήμα μακρύτερα μας πάει το πείραμα με το όνομα Café Sound Life Paris. Στο πείραμα αυτό παρουσιάζετε μία συσκευή και ένα ευρύτερο σύστημα/ δίκτυο το οποίο προσπαθεί να αποτελέσει ένα είδος πασπαρτού για το ψηφιακό σπίτι και περιβάλλον γενικότερα. Η φορητή συσκευή πέρα από τη δυνατότητα αναπαραγωγής μουσικής, προσφέρει τη δυνατότητα να ακούσουμε τη μουσική που θέλουμε από τα κατάλληλα εξοπλισμένα ηχεία του χώρου στον οποίο βρισκόμαστε ασύρματα. Την ίδια στιγμή το σύστημα έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει τη θέση μας (τη θέση της συσκευής) και να 205
New Scientist (2006), MP3 players swap songs with strangers, New Scientist, issue 2533, 7/1/2006 Jacobsson Μ, Rost Μ, Håkansson Μ and Holmquist L.E. (2005) Push!Music: Intelligent Music Sharing on Mobile Devices, Demonstration In Adjunct Proceedings of UbiComp 2005, Tokyo, Japan. 207 Jacobsson Μ, Rost Μ, Håkansson Μ and Holmquist L.E. (2005) Push!Music: Intelligent Music Sharing on Mobile Devices, Demonstration In Adjunct Proceedings of UbiComp 2005, Tokyo, Japan. 206
80
παίζει τη μουσική που έχουμε επιλέξει αν μετακινηθούμε, πχ από ένα δωμάτιο σε κάποιο άλλο, στον χώρο τον οποίο βρισκόμαστε κάθε στιγμή. Παράλληλα επιτρέπει την ασύρματη ανταλλαγή μουσικής από συσκευή σε συσκευή με μία απλή κίνηση, αγγίζοντάς την οθόνη της συσκευής και δείχνοντας προς την κατεύθυνση της συσκευής του λήπτη. Είναι επίσης εφικτή η «εκπομπή» και συνακρόαση σε άλλες τέσσερις συμβατές συσκευές. Ενώ υπάρχει και η δυνατότητα λήψης φωτογραφιών και η συσχέτισή τους με κάποιο τραγούδι. Τέλος με την ίδια ευκολία και χειρονομία, που επιτρέπει στους φίλους να μοιράζονται τη μουσική τους, μπορεί κάποιος να αγοράσει το τραγούδι που θέλει από το café. Στο σενάριο αυτό το café διαθέτει και την ανάλογη υποδομή για κάτι τέτοιο. Αλλά ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για ένα πείραμα που προσπαθεί να εξομοιώσει ή ίσως να δημιουργήσει το μέλλον.
Εικόνα 26 Café Sound Life Paris
Πηγή: Sony CSL
Με τη συσκευή του πειράματος Café Sound Life Paris με μία χειρονομία θα μπορούμε να μοιραζόμαστε μουσική με φίλους, να αγοράζουμε μουσική από καφετέριες ή να «στέλνουμε» τη μουσική που θέλουμε κατευθείαν στα ηχεία
81
6.8
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
Πέρα από τα σχέδια για νέους τρόπους «διανομής», ακρόασης και συνακρόασης με τη βοήθεια των φορητών συσκευών αναπαραγωγής και τα ασύρματα δίκτυα—που ενώνουν τις συσκευές αυτές
μεταξύ τους αλλά και με το διαδίκτυο—κάποια
εγχειρήματα που βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο πειραματικό στάδιο προσπαθούν να αναδημιουργήσουν ή ακόμα και να δημιουργήσουν μουσική μέσω των φορητών μας συσκευών και των δικτύων επικοινωνίας. Τα εγχειρήματα αυτά έρχονται μετά από δεκαετίες να επαληθεύσουν ακόμα μία φορά τις διαπιστώσεις του Άλβιν Τόφλερ για το ότι ζούμε «την αρχή μιας θεμελιώδους αλλαγής στη σχέση αυτών των δύο τομέων ή μορφών παραγωγής μεταξύ τους. Βλέπουμε ότι προοδευτικά χάνεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή. Διαπιστώνουμε τη μεγαλύτερη σημασία που αποκτά ο παραγωγαναλωτής [sic]. Και πέρα απ΄αυτά , διακρίνουμε μια τεράστια αλλαγή που θα μεταβάλει ακόμη και το ρόλο της ίδιας της αγοράς στη ζωή μας και στο παγκόσμιο σύστημα» 208 . Τουλάχιστον αν δεν επαληθεύουν κάτι, μας προβληματίζουν για το πιο μπορεί να είναι το μέλλον της ασύρματης ψηφιακής διασκέδασης και ζωής. 6.8.1
Malleable Mobile Music
To απώτερο όραμα του Ατούα Τανάκα (Atua Tanaka) και το εγχειρήματός του Malleable Mobile Music 209 είναι να «ενθαρρύνει την ακρόαση της μουσικής όχι σαν μία παθητική πράξη κατανάλωσης» αλλά σαν μία «προ-ενεργητική, συμμετοχική δραστηριότητα» 210 . Με τη βοήθεια Η/Υ παλάμης (που θα παίζει και τη μουσική) και διάφορων αισθητήρων κίνησης και πίεσης «κάθε ακροατής διαλέγει ένα κομμάτι της μουσικής να είναι το μουσικό του avatar[υπογράμμιση του συγγραφέα]. Η μουσική δεν είναι πια μία προδιαγεγραμμένη δομή, αλλά μία εύπλαστη φόρμα που μπορεί να πλαστεί για να ταιριάζει στη διάρκεια μιας διαδρομής με το τρένο ή να σχηματιστεί για να ανταποκρίνεται στη κίνηση φίλων στη πόλη. Καθώς οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά, τα κομμάτια (της μουσικής) τους ακούγονται καθαρότερα, δημιουργώντας ένα
208
Τόφλερ Α.(1982) Το Τρίτο Κύμα, Η αόρατη οικονομία, Εκδόσεις Κάκτος
209
Μία απόδοση του οποίου του Malleable Mobile Music θα μπορούσε να είναι Εύπλαστη Φορητή Μουσική. 210 Tanaka, Atau (2004), Mobile Music Making, Proceedings of New Interfaces for Musical Interaction (NIME)
82
κοινωνικό ρεμίξ» 211 . Έτσι για παράδειγμα ένας χρήστης θα «είναι» τα ντραμς ένας άλλος το πιάνο και κάποιος άλλος η φωνή από ένα τραγούδι. Έπειτα τα διάφορα δομικά μέρη
της μουσικής (που αντιστοιχούν σε κάποιον χρήστη) μπορούν να
μεταβάλλονται ή να παραμορφώνονται από διάφορα φίλτρα και εφφέ, ανάλογα με τις κινήσεις του χρήστη, αργές ή γρήγορες, την αναπνοή ή το κατά πόσο σφιχτά κρατάει τη συσκευή αναπαραγωγής. Όσο πλησιάζουν οι χρήστες τα μέρη της μουσικής που εκπροσωπούν ακούγονται όλο και δυνατότερα. Εικόνα 27 Ο στόχος του Malleable Mobile Music είναι η αναδημιουργία της μουσικής μέσω αλληλεπιδράσεων των χρηστών του.
Πηγή: Sony CSL
6.8.2
Sonic City
Στη λογική της αλληλεπίδρασης βασίζετε και το εγχείρημα Sonic City. Η διαφορά όμως σε σχέση με το Malleable Mobile Music είναι πως δεν έχει σκοπό την αναδημιουργία της μουσικής αλλά τη δημιουργία της. Αν και το συγκεκριμένο εγχείρημα ίσως έχει περισσότερη σχέση με την καλλιτεχνική δημιουργία και τις καταστασιακές θεωρίες της τέχνης, ξεφεύγοντας φαινομενικά από τα πλαίσια της παρούσας εργασίας αναφέρετε, όμως, ενδεικτικά ως δείγμα των νέων δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει ο συνδυασμός τεχνολογία, φορητότητα, μουσική, αλλά και ως πιθανή επιπλέον χρήση της εφαρμογής αυτής, ή παρόμοιας της, ως μέρος μιας 211
Tanaka, Atau (2004), Malleable Mobile Music. Adjunct Proceedings of the 6th International Conference on Ubiquitous Computing (Ubicomp)
83
«απλής» συσκευής αναπαραγωγής μουσικής. Επίσης καταδεικνύει την ευρύτερη τάση που αναπτύχθηκε χάρις της προόδου της τεχνολογίας και μετατρέπει όλο και περισσότερους,
από
παθητικούς
αποδέκτες/
καταναλωτές
σε
δημιουργούς/
παραγωγούς. Συγκεκριμένα το Sonic City, δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες «να δημιουργήσουν ηλεκτρονική μουσική σε πραγματικό χρόνο περπατώντας και αλληλεπιδρώντας μέσα στο αστικό περιβάλλον» 212 . Η εφαρμογή υποστηρίζει την προσωπική έκφραση και μεταμορφώνει την καθημερινές μας συνήθειες σε δημιουργική πρακτική μέσω φυσικών και παιχνιδιάρικων μέσων αλληλεπίδρασής με το αστικό περιβάλλον» 213 . Διευρύνοντας με τον τρόπο αυτό το χώρο της προσωπικής μουσικής δημιουργίας έξω από τα στούντιο, τα γκαράζ ή τα δωμάτιά μας, συμπεριλαμβάνοντας προσωπικές κινήσεις αλλά και μεγάλης κλίμακας χωροταξικές κινήσεις στο αστικό περιβάλλον ως παραμέτρους στην ηλεκτρονική μουσική σύνθεση. Πλέον η καθημερινή βόλτα του κατοικίδιου μας για την ανάγκη του γίνετε μοναδική στιγμή δημιουργίας και έργο τέχνης! Χώροι που πριν αποφεύγαμε ή δεν είχαν κάτι για να μας αναγκάσει να πάμε σε αυτούς τώρα αποκτούν ένα νέο ενδιαφέρον, αφού μπορεί να μας ικανοποιούν μουσικά. Η στάση του λεωφορείου μπορεί πλέον να αποτελεί για κάποιους καλλιτεχνική στάση στο μουσικό τους περίπατο. Εικόνα 28 Το Sonic City δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας μουσικής μέσω των αλληλεπιδράσεων του χρήστη με το αστικό περιβάλλον
Οι αλλαγές γίνονται αντιληπτές από αισθητήρες που βρίσκονται στο χρήστη. Ένας από αυτούς φαίνεται στο μπουφάν της κοπέλας
Πηγή: Gaye L, Mazé R, Holmquist LE, (2003)
212
Gaye L, Mazé R, Holmquist LE, (2003), Sonic City: The Urban Environment as a Musical Interface, Proceedings of the 2003 Conference on New Interfaces for Musical Expression (NIME-03), Montreal, Canada 213 Gaye L, Mazé R, Holmquist LE, (2003), Sonic City: The Urban Environment as a Musical Interface, Proceedings of the 2003 Conference on New Interfaces for Musical Expression (NIME-03), Montreal, Canada
84
Πίνακας 9 RIAA 2005
85
Βιβλιογραφία
Allen J. (2000), The Benefits of Giving Away Music, CNN.com Διαθέσιμο στο http://edition.cnn.com/2000/SHOWBIZ/Music/10/24/online.music/index.html Apple Computer, Inc (2001), Press Release: Apple Presents iPod, CUPERTINO, California 23/10/2001 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2001/oct/23ipod.html Apple Computer, Inc (2002), Press Release: Apple Unveils New ipods, MACWORLD EXPO, NEW YORK 17/7/2002 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2002/jul/17ipod.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: Apple Launches iTunes for Windows, SAN FRANSISCO 16/10/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/oct/16itms.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: Apple Launches the iTunes Music Store, CUPERTINO, California 28/4/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/apr/28musicstore.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Hits Five Million Downloads, WWDC 2003, San Francisco 23/6/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/jun/23itunes.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Sells Over One Million Songs in First Week, CUPERTINO, California 5/5/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/may/05musicstore.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Music Store Sells Ten Millionth Song, Cupertino, California 8/9/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/sep/08musicstore.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: iTunes Sells 1.5 Million Songs During Past Week; Five Times Napster's First Week Downloads, CUPERTINO, California 6/11/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/nov/06itunes.html Apple Computer, Inc (2003), Press Release: One Million Copies of iTunes for Windows Software Downloaded in Three and a Half Days, CUPERTINO, California 20/10/2003 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2003/oct/20itunes.html Apple Computer, Inc (2005), Press Release: Apple Announces iTunes 6 With 2,000 Music Videos, Pixar Short Films & Hit TV Shows, SAN JOSE, California 12/10/2005 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2005/oct/12itunes.html
86
Apple Computer, Inc (2005), Press Release: iTunes Music Store Sells One Million Videos in Less Than 20 Days, CUPERTINO, California 31/10/2005 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2005/oct/31itms.html Apple Computer, Inc (2006), Press Release: iTunes Music Store Downloads Top One Billion Songs, CUPERTINO, California 23/2/2006 Διαθέσιμο στο http://www.apple.com/pr/library/2006/feb/23itms.html Attali J. (1977), Θόρυβοι: δοκίμιο πολιτικής οικονομίας της μουσικής, Εκδόσεις Ράππα Μάρτιος 1991 Bakker G. (2003), The making of a music multinational: The international strategy of Polygram 1945-1998, AFM Working Paper, University of Essex Διαθέσιμο στο http://www.essex.ac.uk/AFM/Research/working_papers/WP03-12.pdf Barbarian C. (2006), One Billion Breakout!!, MacCimmeria Διαθέσιμο στο http://www.geocities.com/Conan_da_Barbarian/applestats.html Barnes C and Ard S (2000), Court grants stay of Napster injunction, CNET news.com 28/7/2000 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Court+grants+stay+of+Napster+injunction/2100-1023_3243817.html Bassoli A. Moore J and. Agamanolis S tunA a handheld ad-hoc radio device for local music sharing, Media Lab Europe, Human Connectedness Διαθέσιμο στο http://web.media.mit.edu/~stefan/hc/projects/tuna/ Bassoli A. Moore J and. Agamanolis S.(2004), tunA: Synchronized Music-Sharing on Handheld Devices, Adjunct Proceedings, UbiComp 2004 Sixth International Conference on Ubiquitous Computing, Nottingham, England, 7 - 10 September Διαθέσιμο στο http://web.media.mit.edu/~stefan/hc/publications/Bassoli04TunaUBICOMP.pdf BBC News (1998),The Company File EMI not on song, BBC Business 17/7/1998 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/134623.stm BBC News (2000), AOL, Time Warner confirm merger, BBC Business 10/1/2000 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/597169.stm BBC News (2000), Merger heralds music scramble, BBC Business 24/1/2000 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/616259.stm BBC News (2000), Vivendi buys Seagram, BBC Business 20/6/2000 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/797146.stm BBC News (2001), MusicNet Launches battle for fans, BBC Entertainmnt: New Media 4/12/2001 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1691108.stm
87
BBC News (2001), Napster may be saved by filter, BBC Business 2/3/2001 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/1199394.stm BBC News (2002), Music industry's digital plans 'fail', BBC Entertainment: New Media 8/2/2002 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1809391.stm BBC News World Edition (2002), Vivendi's Messier steps down, BBC Business 2/7/2002 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2075948.stm BBC News, Download sales ease Warner loss, BBC News International Edition 5/5/2006 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4977742.stm BBC News, EMI, Time Warner abandon merger, BBC Business 5/10/2000 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/956567.stm BBC News, Napster blamed for CD singles slump, BBC Entertainment 26/2/2001 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1190724.stm Becker D. (2003), Microsoft eyeing Vivendi unit?, CNET news.com 29/1/2003 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Microsoft+eyeing+Vivendi+unit/2100-1040_3982601.html Bennett R. (2006), 'Crazy' the first No. 1 digital-only U.K. single, Hollywood Reporter 4/4/2006 Διαθέσιμο στο http://www.hollywoodreporter.com/thr/music/brief_display.jsp?vnu_content_id=1002 276159 Benny Evangelista (2000), The Napster Effect, San Francisco Chronicle 28/9/2000 Διαθέσιμο στο http://sfgate.com/cgibin/article.cgi?file=/chronicle/archive/2000/09/28/BU14858.DTL Best J. (2004), Survey: Some iPod fans dump PCs for Macs, CNET news.com Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Survey+Some+iPod+fans+dump+PCs+for+Macs/2100-1042_35465935.html Bizwriter (2005), Switch?, Bizwriter 12/5/2005 Διαθέσιμο στο http://bizwriter.wordpress.com/2005/05/12/switch/ BOEHLERT E. (1999), Are singles going the way of the eight-track?, The Rolling Stone 9/6/1999 Boorstin, E. (2004), Music Sales in the Age of File Sharing, Senior thesis, Princeton University. Διαθέσιμο στο http://www.cs.princeton.edu/~felten/boorstin-thesis.pdf Borland J. (2001), Napster pockets more Bertelsmann cash, CNET news.com 26/10/2001 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Napster+pockets+more+Bertelsmann+cash/2110-1023_3275030.html
88
Borland J. (2002),Music moguls trumped by Steve Jobs?, CNET news.com 15/4/2005 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Music+moguls+trumped+by+Steve+Jobs/21001027_3-5671705.html?tag=st.num Borland J. (2005), iTunes outsells traditional music stores, CNET news.com 21/11/2005 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/iTunes+outsells+traditional+music+stores/2100-1027_35965314.html Borland J. (2006), Probe may delay change in digital-music prices, CNET news.com 4/1/2006 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Probe+may+delay+change+in+digitalmusic+prices/2100-1027_3-6016879.html?tag=nl Borland J. and Barnes C. (2000), Judge issues injunction against Napster, CNET news.com 26/7/2000 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Judge+issues+injunction+against+Napster/2100-1023_3243698.html Borland J. and Fried I. (2003), Apple launches iTunes for Windows, CNET news.com 16/10/2003 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Apple+launches+iTunes+for+Windows/2100-1041_35092414.html?tag=nl Botto F. (2003), Dictionary of e-business Brian Hiatt (1999), RIAA Sues Napster, Claiming 'Music Piracy' Sonicnet News 8/12/1999 Διαθέσιμο στο http://www.mtv.com/news/articles/569952/12071999/id_0.jhtml Buskirk E.V. (2006), Celestial Jukebox Falls to Earth, Wired 12/6/2006 Διαθέσιμο στο http://www.wired.com/news/columns/0,71122-0.html?tw=wn_index_3 Calson Analytics (2004), Seagram and Universal, Ketupa.net 6/2004 Διαθέσιμο στο http://www.ketupa.net/universal3.htm#vivendi Calson Analytics (2006), Vivendi and Universal, Ketupa.net 2/2006 Διαθέσιμο στο http://www.ketupa.net/vivendi2.htm Chaffin J. and Allison K. (2006), Apple sets tune for pricing of song downloads, Financial Times, New York 1/5/2006 Διαθέσιμο στο http://news.ft.com/cms/s/297eecc2-d934-11da-8b06-0000779e2340.html ChartAttack.com Staff (2003), Sony And BMG Merger Made Official, Chart Attack 12/12/2003 Διαθέσιμο στο http://www.chartattack.com/damn/2003/12/1210.cfm Chen A, Shehad N, Virami A, Welsh E, W.A.V.S. Compression Διαθέσιμο στο http://is.rice.edu/~welsh/elec431/psychoAcoustic.html
89
CIT's Datafile of European Telecommunications (2003), Vivendi reports biggest corporate loss in French history, but remains upbeat, TeleGeography 7/3/2003 Διαθέσιμο στο http://www.telegeography.com/cu/article.php?article_id=338 Clampet E. (1999), Court OKs Diamond Rio MP3 Player, internetnews.com 16/6/1999 Διαθέσιμο στο http://www.internetnews.com/busnews/article.php/139091 CNN.com (2001), Napster offers $1 billion to settle suit, CNN.com/LAWcenter 21/2/2001 Διαθέσιμο στο http://archives.cnn.com/2001/LAW/02/20/napster.settlement.03/index.html CNN.com (2001), Napster says it will appeal ruling, CNN.com/LAWcenter 12/2/2001 Διαθέσιμο στο http://archives.cnn.com/2001/LAW/02/12/napster.decision.04/index.html CNN/Money (2002), Pittman Out at AOL, CNN/Money New York 18/7/2002 Διαθέσιμο στο http://archives.cnn.com/2002/BUSINESS/asia/07/18/us.aol.biz/index.html CNNfn (2000), EU to Extend Vivendi Probe, CNN Money 13/10/2000 Διαθέσιμο στο http://money.cnn.com/2000/10/13/deals/vivendi/ Darren Waters (2003), Napster’s legacy lives on, BBC News 9/10/2003 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/3178004.stm Digital Media Project team (2004), iΤunes How Copyright, Contract, and Technology Shape the Business of Digital Media A Case Study, The Berkman Center for Internet and Society at Harvard Law School Διαθέσιμο στο http://cyber.law.harvard.edu/media/uploads/81/iTunesWhitePaper0604.pdf Dolfsma W. (2005), How Will The Music Industry Weather the Globalization Storm?, First Monday 7/2005 Διαθέσιμο στο http://www.firstmonday.org/issues/issue5_5/dolfsma/#tab1 Economic Times, The (2006),iPod helps Apple top profit targets, The Economic Times, International Business 21/4/2006 Διαθέσιμο στο http://economictimes.indiatimes.com/articleshow/1498229.cms EFF (2004), A Better Way Forward: Voluntary Collective Licensing of Music File Sharing, "Let the Music Play" White Paper Διαθέσιμο στο http://www.eff.org/share/collective_lic_wp.pdf EFF (2005), When Push Comes to Shove: A Hype-Free Guide to Evaluating Technical Solutions to Copyright Infringement on Campus Networks Διαθέσιμο στο http://www.eff.org/wp/univp2p.pdf Electronic Frontier Foundation (2005), Digital Vinyl: The Opposite of Sony BMG, EFFector Vol. 19, No. 1, 13/1/2005 Διαθέσιμο στο http://www.eff.org/effector/19/02.php
90
Erlewine S. T. (2006), Radiohead Biography, AMG Διαθέσιμο στο http://allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&sql=11:e9duakok5m3k~T1 Fawcett T. (2002), Vivendi faces $250m bill from Herb Alpert, BBC Business 3/5/2002 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/1966504.stm Fraunhofer Gesellschaft, Fraunhofer IIS MP3 Surround Evaluation Software v2 Διαθέσιμο στο http://www.iis.fraunhofer.de/amm/download/mp3surround/index.html Fraunhofer Gesellschaft, Audio & Multimedia MPEG Audio Layer-3 Διαθέσιμο στο http://www.iis.fraunhofer.de/amm/techinf/layer3/ Fraunhofer Gesellschaft, Basics about MPEG Perceptual Audio Coding Διαθέσιμο στο http://www.iis.fraunhofer.de/amm/techinf/basics.html Frederiksen L. (2002), Innovation? The Fuzzy Case of Pop Music Industry, Danish Research Unit on Industrial Dynamics (DRUID) Summer Conference on "Industrial Dynamics of the New and Old Economy - who is embracing whom?" Copenhagen/ Elsinore 6-8 June Διαθέσιμο στο http://www.druid.dk/conferences/summer2002/Papers/FREDERIKSEN.pdf Fried I. (2001), Apple's iPod spurs mixed reactions, CNET news.com 23/10/2001 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Apples+iPod+spurs+mixed+reactions/21001040_3-274821.html?tag=nl Fried I. (2003), Apple denies bid for record label, CNET news.com 16/4/2003 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Apple+denies+bid+for+record+label/21001027_3-997175.html?tag=nl Fried I. and Hansen E. (2003), Apple may buy Universal Music, CNET news.com 11/4/2003 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/Apple+may+buy+Universal+Music/2100-1042_3996532.html?tag=nl GartnerG2 and The Berkman Center for Internet & Society at Harvard Law School (2003), Copyright and Digital Media in a Post-Napster World, Διαθέσιμο στο http://cyber.law.harvard.edu/home/uploads/254/2003-05.pdf GartnerG2 and The Berkman Center for Internet & Society at Harvard Law School (2005), Copyright and Digital Media in a Post-Napster World: International Supplement, Διαθέσιμο στο http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=655391 GartnerG2 and The Berkman Center for Internet & Society at Harvard Law School (2004), Transposing the Copyright Directive: Legal Protection of Technological Measures in EU-Member States - A Genie Stuck in the Bottle? Διαθέσιμο στο http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=628007 Gaye L, Mazé R, Holmquist LE, (2003), Sonic City: The Urban Environment as a Musical Interface, Proceedings of the 2003 Conference on New Interfaces for Musical
91
Expression (NIME-03), Montreal, Canada Διαθέσιμο στο http://www.viktoria.se/fal/projects/soniccity/pdf/NIME03_Gaye.pdf Gibson B. (2004), TMO Reports - Apple's US Market Share Declines Slightly In 2003 & Fourth Quarter, Mac Observer 15/1/2004 Διαθέσιμο στο http://www.macobserver.com/article/2004/01/15.15.shtml Gilbert P. (ed) (1995), The Complete Introduction To Record Collecting, Diamond Publishing Group Limited Goodell J. (2003), Steve Jobs: The Rolling Stone Interview, Rolling Stone 3/12/2003 Διαθέσιμο στο http://www.rollingstone.com/news/story/5939600/steve_jobs_the_roll Google Inc (2003), September 2003 Zeitgeist, Google Zeitgeist Διαθέσιμο στο http://www.google.com/press/zeitgeist/zeitgeist-sep03.html h2g2 Researchers (2000), Karlheinz Brandenburg and The Secret History of MP3 Διαθέσιμο στο http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A406973 HARMON A. (2001), Congress Getting a Preview of Online Music Service, The New York Times 17/5/2001 (απαιτεί δωρεάν συνδρομή) Διαθέσιμο στο http://www.nytimes.com/2001/05/17/technology/17MUSI.html?ex=1143781200&en= 0b05e27f9a79efb8&ei=5070 Heiko Purnhagen (2004), MPEG Audio FAQ. Διαθέσιμο στο http://www.tnt.unihannover.de/project/mpeg/audio/faq/mpeg1.html#1A Hesseldahl A. (2005), The Numbers Inside the New iPod, Business Week Online 21/10/2005 Διαθέσιμο στο http://www.businessweek.com/technology/content/oct2005/tc20051021_937792.htm Hesseldahl A. (2005), Unpeeling Apple's Nano, Business Week Online 22/9/2005 Διαθέσιμο στο http://www.businessweek.com/technology/content/sep2005/tc20050921_4557.htm Howells J. (2000) Playstation 2 boosts DVD sales, Personal Computer World 6/3/2000 Διαθέσιμο στο http://www.pcw.co.uk/vnunet/news/2111535/playstationboosts-dvd-sales Hu J. (1998), Music group sues over MP3 device, CNET news.com 9/10/1998 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/2100-1023-216534.html Hu J. (2000), BMG tunes into the Net with music downloads, CNET news.com 10/10/2000 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/BMG+tunes+into+the+Net+with+music+downloads/21001023_3-246813.html Hu J. (2001), Bertelsmann's e-commerce chief resigns, CNET news.com 28/11/2001 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/2100-1023-276281.html Hu J. (2001), CEO Levin to retire from AOL Time Warner, CNET news.com 5/12/2001 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/2100-1023-276617.html
92
Hu J. and Hansen E. (2000), Record label signs deal with Napster, CNET news.com Διαθέσιμο στο http://news.com.com/2100-1023-247859.html IBM Business Consulting Services (2003), The 30-hour day: On demand for media and entertainment, Media and entertainment on demand IBM Business Consulting Services Διαθέσιμο στο http://www03.ibm.com/industries/media/doc/content/bin/OnDemand-WhatIwantG510-330601f.pdf IFPI (2006), Press Release: The Digital Music Report 2006 - Facts and Figures, London19/1/2006 Διαθέσιμο στο http://www.ifpi.org/sitecontent/PRESS/20060119d.html Isidore C. (2006), Time Warner drops AOL name, CNN/Money New York 18/9/2003 ISO (2000), Short MPEG-2 description. Διαθέσιμο στο http://www.chiariglione.org/MPEG/standards/mpeg-2/mpeg-2.htm ISO (2004), MPEG Standards - Coded representation of video and audio, Διαθέσιμο στο http://www.iso.org/iso/en/prods-services/popstds/mpeg.html ISO, Overview of the ISO system, Διαθέσιμο στο http://www.iso.org/iso/en/aboutiso/introduction/index.html#one Jacobsson Μ, Rost Μ, Håkansson Μ and Holmquist L.E. (2005) Push!Music: Intelligent Music Sharing on Mobile Devices, Demonstration In Adjunct Proceedings of UbiComp 2005, Tokyo, Japan. Διαθέσιμο στο http://www.viktoria.se/fal/publications/2005/Jacobsson_final_version_ubicomp05.pdf Jason & Jonathan, NapsterSupport Διαθέσιμο στο http://writing.fsu.edu/oow/2002/home.html Jeff Tyson, How the Old Napster Worked Διαθέσιμο στο http://computer.howstuffworks.com/napster.htm/ Jorgenson D W (2004), Economic Growth in the Information Age, παρουσίαση στο Harvard University 16/2/2004 Διαθέσιμο στο http://www.esri.go.jp/jp/prjrc/macro/macro15/04-1-P.pdf Karagiannis, T., A. Broidon, N. Brownlee, K. Claffy and M. Faloursos, (2004), Is Knowledge @ Wharton (2000), Vivendi-Seagram deal highlights investor vs. family capitalism, Knowledge @ Wharton 22/6/2000 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/VivendiSeagram+deal+highlights+investor+vs.+family+capitalism/2100-1023_3242255.html Landwehr, J. (2000), UC Blocks Napster Access, UCit Now Volume 26 No 3 Διαθέσιμο στο http://www.uc.edu/ucitnow/spring_00/napster.html Lawrence L. (2004), Free Culture: How Big Media Uses Technology and the Law to Lock Down Culture and Control Creativity, The Penguin Press Επίσης διαθέσιμο στο http://www.free-culture.cc/freeculture.pdf
93
Ledbetter J. (2002), Bertelsmann's Big Bungle, Slate 30/7/2002 Διαθέσιμο στο http://www.slate.com/id/2068637/ Lenard Thomas M., Pickford Michael J. (2005), The Digital Economy Fact Book SEVENTH EDITION Liebowitz, S. (2003), Will MP3 Downloads Annihilate the Record Industry? The Evidence so Far, G. Libecap (ed.), Advances in the Study of Entrepreneurship, Innovation, and Economic Growth, JAI Press Διαθέσιμο στο http://www.utdallas.edu/~liebowit/intprop/records.pdf Liebowitz, S. (2004), Pitfalls in Measuring the Impact of File-sharing, Mimeo, University of Texas at Dallas Διαθέσιμο στο http://www.utdallas.edu/~liebowit/intprop/pitfalls.pdf Lohmann F. (2002), Fair Use and Digital Rights Management: Preliminary Thoughts on the (Irreconcilable?) Tension between Them Διαθέσιμο στο http://www.eff.org/IP/DRM/cfp_fair_use_and_drm.pdf Macnn (2004), Apple earns 4-cents per iTunes track, labels on top, maccn.com applenews/media reports 22/9/2004 Διαθέσιμο στο http://www.macnn.com/articles/04/09/22/itunes.song.profits.slim/ Macnn (2006), MusicGremlin takes on iPod, itunes, macnn digital music/video 14/6/2006 Διαθέσιμο στο http://www.macnn.com/articles/06/06/14/musicgremlin.takes.on.ipod/ Macnn (2006),Apple's music biz, iPod share grows, macnn digital music/video 20/4/2006 Διαθέσιμο στο http://www.macnn.com/articles/06/04/20/apples.music.business/ Malik A. (2005), Fall In Australian CD Sales Disguises A Lack Of Choice, Music Dish 18/12/2005 Διαθέσιμο στο http://www.musicdish.com/mag/?id=10539 Maney K. (2004), 'Halo 2' shows new generation gap: Boomers vs. gamers, USA Today Technology 17/11/2004 Διαθέσιμο στο http://www.usatoday.com/money/industries/technology/maney/2004-11-16-halo2generation-gap_x.htm Mel C (2000), Napster and Metallica, Shredding Paper τεύχος 7, 6/2000 Διαθέσιμο στο http://www.shreddingradio.com/metallica.html Menta R. (2000), Did Napster Take Radiohead's New Album to Number 1?, mp3newswire.net 28/10/2000 Διαθέσιμο στο http://www.mp3newswire.net/stories/2000/radiohead.html Menta R. (2001), MusicNet and Duet: downloads expire after 30 days, mp3newswire.net 17/5/2001 Διαθέσιμο στο http://www.mp3newswire.net/stories/2001/expire.html
94
Mernagh M. (2000), Radiohead & Green Day = Napster Good, Chartattack 16/10/2000 Διαθέσιμο στο http://www.chartattack.com/damn/2000/10/1603.cfm Moore J. (2004), tunA: Shared Audio Experience, Advanced Scholar / AIB Fellow University of Limerick / Media Lab Europe Διαθέσιμο στο Motorola, Motorola History, Διαθέσιμο στο http://www.motorola.com/content.jsp?globalObjectId=117-282 Moving Picture Experts Group, Terms of Reference, Διαθέσιμο στο http://www.chiariglione.org/mpeg/terms_of_reference.htm Mp3 for the Mac, The history of Mp3 and How It all Begin? Διαθέσιμο στο http://www.mp3-mac.com/Pages/History_of_MP3.html MusicGiants (2006) Press Release: MUSICGIANTS TO OFFER HIGHDEFINITION, 5.1 DIGITAL MUSIC DOWNLOADS THIS YEAR Las Vegas, NV 4/1/2006 Διαθέσιμο στο http://www.musicgiants.com/mgpr51.aspx MusicGremlin, Frequently Asked Questions, Διαθέσιμο στο http://www.musicgremlin.com/About/Technology/FAQ.aspx Neligan Μ. (2002), Profile: Jean-Marie Messier, BBC Business 2/7/2002 Διαθέσιμο στο http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2078564.stm New Scientist (2006), MP3 players swap songs with strangers, New Scientist, issue 2533, 7/1/2006 Newsbyte (1999), Recording Industry Blames MP3 For Declining CD Sales, EXN.ca 26/3/1999 Διαθέσιμο στο http://www.exn.ca/Stories/1999/03/26/01.asp Nome D. T. (2002), BASICS; You Listen, You Pay: Post-Napster Music Services, The New York Times 7/3/2002 Διαθέσιμο στο http://tech2.nytimes.com/mem/technology/techreview.html?_r=1&res=9E07E4DE153 0F934A35750C0A9649C8B63&oref=slogin Oberholzer, F. and K. Strumpf (2004), The Effect of File sharing on Record Sales: An Empirical Analysis, Mimeo, University of North Carolina at Chapel Hill Διαθέσιμο στο http://www.unc.edu/~cigar/papers/FileSharing_March2004.pdf OECD (Organisation for Economic Co-Operation and Development) (2005), Digital Broadband Content: Music, OECD DSTI/ICCP/IE(2004)12/FINAL 13/12/2005 Διαθέσιμο στο http://www.oecd.org/dataoecd/13/2/34995041.pdf Oppelaar J. (2000), BMG, Napster in duet, Variety.com 31/10/2000 Διαθέσιμο στο http://www.variety.com/article/VR1117788546?categoryid=-1&cs=1 O'Reilly Media, Inc. (2001), Musicnet, O'Reilly 22/5/2001 Διαθέσιμο στο http://www.oreillynet.com/pub/d/910
95
Orlowski A. (2003), Your 99c belong to the RIAA – Steve Jobs, The Register 7/11/2003 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2003/11/07/your_99c_belong/ Orlowski A. (2004), Labels seek end to 99c music per song download, The Register 9/4/2004 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2004/04/09/pigopolist_price_hike/ Östergren M & Juhlin O. (2004), Sound Pryer: truly mobile joint music listening, Presented at the first international workshop on mobile music technology Διαθέσιμο στο http://www.tii.se/mobility/Files/mobilemusic_0405271.pdf Ozanian M. K. (2006), This Apple Is Too Shiny, Forbes 30/1/2006 Διαθέσιμο στο http://www.forbes.com/technology/free_forbes/2006/0130/043.html P2P Dying or just Hiding, Mimeo, University of California, Riverside. Διαθέσιμο στο http://www.caida.org/outreach/papers/2004/p2p-dying/p2p-dying.pdf PC Mag Encyclopedia, MP3 VBR Διαθέσιμο στο http://www.pcmag.com/encyclopedia_term/0,2542,t=MP3+VBR&i=47289,00.asp Peitz M. and Waelbroeck P. (2004), The Effect of Internet Piracy On Music Sales: Cross-Section Evidence, Review of Economic Research on Copyright Issues, vol. 1(2) Διαθέσιμο στο http://www.serci.org/docs_1_2/waelbroeck.pdf Peitz, M. and P. Waelbroeck (2003), Piracy of Digital Products: A Critical Review of theEconomics Literature, CESifo Working Paper #1071 Διαθέσιμο στο http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=466063 Peitz, M. and P. Waelbroeck (2004), An Economist’s Guide to Digital Music, CESifo Working Paper #1333 Διαθέσιμο στο http://www.cesifo.de/DocCIDL/1333.pdf Resnikoff P (επ.) (2004), Napster, iTunes Top Awareness Survey, Digital Music News 8/12/2004 Διαθέσιμο στο http://www.digitalmusicnews.com/yesterday/december2004 Reuters (1998), Bleep at First Sigh, Wired 15/5/1998 Διαθέσιμο στο http://www.wired.com/news/culture/1,12342-0.html Roberto Amorim, Programs Διαθέσιμο στο http://www.rjamorim.com/rrw/l3enc.html Roxio, Inc (2003), Press Release: NAPSTER 2.0 TO LAUNCH BY CHRISTMAS, New York 28/7/2003 Διαθέσιμο στο http://www.napster.com/press_releases/pr_030728.html Roxio, Inc (2003), Press Release: Napster’s Back, Los Angeles, CA 29/10/2003 Διαθέσιμο στο http://www.napster.com/press_releases/pr_031029.html Roxio, Inc (2003), Press Release: Roxio acquires pressplay as the foundation for the re-launch of Napster®, Santa Clara 19/5/2003 Διαθέσιμο στο http://www.napster.com/press_releases/pr_030519.html
96
Schoen J. W. (2001), Big media falls on hard times, MSNBC 25/9/2001 Διαθέσιμο στο http://www.msnbc.msn.com/id/3073062/from/RL.2/ Seibold C. (2005), iPod: The Only Reason to Buy a Mac?, Apple Matters 3/11/2005 Διαθέσιμο στο http://www.applematters.com/index.php/section/comments/ipod_the_only_reason_to_ buy_a_mac/ Shankland S. (2006), McNealy's cold feet and other tales of Sun, CNET news.com 12/1/2006 Διαθέσιμο στο http://news.com.com/McNealys+cold+feet+and+other+tales+of+Sun++page+2/2100-1010_3-6026521-2.html?tag=st.num Shilov A. (2005), Analysts Forecast Apple’s Share in Desktop to Soar, Xbit Laboratories 22/3/2005 Διαθέσιμο στο http://www.xbitlabs.com/news/other/display/20050322114235.html Shilov A. (2005), Apple Unit Sales Growth Higher than PC Unit Growth, Says CEO, Xbit Laboratories 6/9/2005 Διαθέσιμο στο http://www.xbitlabs.com/news/other/display/20050609215358.html Shore M. (1984), The Rolling Stone Book Of Rock Video, Rolling Stone Press USA Smith T. (2000), BMG attempting to merge with EMI, The Register 10/11/2000 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2000/11/10/bmg_attempting_to_merge/ Smith T. (2003), Apple in talks to buy Universal Music Group – report, The Register 11/4/2003 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2003/04/11/apple_in_talks_to_buy/ Smith T. (2003), Sony, Bertelsmann agree to merge music labels, The Register 7/11/2003 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2003/11/07/sony_bertelsmann_agree_to_merge/ Smith T. (2004), Major labels 'force 70% price hike' on Apple, The Register 7/5/2004 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2004/05/07/apple_itunes_price_rises/ Smith T. (2005), Apple CEO blasts 'greedy' music labels, The Register 20/9/2005 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2005/09/20/apple_jobs_piracy_pricing/ Smith T. (2006), DoJ 'to probe music download pricing', The Register 3/3/2006 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2006/03/03/doj_music_probe/ Sony Corporation (1999), Press Release: Sony Celebrates Walkman(R) 20th Anniversary, Tokyo, Japan 1/7/1999 Διαθέσιμο στο http://www.sony.net/SonyInfo/News/Press_Archive/199907/99-059/ Tanaka, Atau (2004), Malleable Mobile Music. Adjunct Proceedings of the 6th International Conference on Ubiquitous Computing (Ubicomp) Διαθέσιμο στο http://www.csl.sony.fr/downloads/papers/2004/tanaka-04c.pdf
97
Tanaka, Atau (2004), Mobile Music Making, Proceedings of New Interfaces for Musical Interaction (NIME) Διαθέσιμο στο http://www.csl.sony.fr/downloads/papers/2004/tanaka-04b.pdf Taylor C. (2003), Coolest Inventions of 2003, Time Vol. 162 No. 20 17/11/2003 Διαθέσιμο στο http://www.time.com/time/2003/inventions/invmusic.html Thomson (2005), The History of mp3, Διαθέσιμο στο http://www.mp3licensing.com/mp3/history.html Time Warner, Press Release: Barry Schuler Named Chairman and CEO of New AOL Time Warner Digital Services Development Group, New York, NY and Dulles, VA 9/4/2002 Διαθέσιμο στο http://media.aoltimewarner.com/media/cb_press_view.cfm?release_num=55252532 Toop D. (1998), Ωκεανός του Ήχου: Αιθέριες συνομιλίες, περιβαλλοντικοί ήχοι & φανταστικοί κόσμοι, Αθήνα Εκδόσεις Οξύ Tsutsui K, Suzuki H, Shimoyoshi O, Sonohara M, Akagiri K, Heddle R.M (1992), ATRAC: Adaptive Transform Acoustic Coding for MiniDisc 93o Audio Engineering Society Convention, San Fransisco Διαθέσιμο στο http://www.minidisc.org/aes_atrac.html Tynan D. (2006), The 25 Worst Tech Products of All Time, PC World 26/5/2006 Διαθέσιμο στο http://www.pcworld.com/reviews/article/0,aid,125772,pg,1,00.asp U.S. Department of Commerce (2000), Digital Economy 2000, Economics and Statistics Administration Office of Policy Development Διαθέσιμο στο https://www.esa.doc.gov/Reports/DIGITAL.pdf Universal Music Group, Universal Music Group: History, Διαθέσιμο στο http://www.universalmusic.com/history.aspx Vance A. (2001), Judge Halts Napster's Return, IDG News Service 12/7/2001 Διαθέσιμο στο http://www.pcworld.com/news/article/0,aid,54963,00.asp Vance A. (2006), Sun and Apple almost merged three times – Bill Joy, The Register 12/1/2006 Διαθέσιμο στο http://www.theregister.co.uk/2006/01/12/sun_apple_snapple/ Werde B. and Garrity B. (2006), Dept. Of Justice Probes Majors On Pricing, Billboard.biz N.Y 2/3/2006 Διαθέσιμο στο http://www.billboard.biz/bb/biz/newsroom/business_finance/article_display.jsp?vnu_ content_id=1002115137 Willcox J.K. (2003), Where Have All the CDs Gone?, Sound & Vision Online 6/2003 Διαθέσιμο στο http://www.soundandvisionmag.com/article.asp?section_id=2&article_id=453&page_ number=1 Williams M (2005), How Much Should an IPod Shuffle Cost?, IDG News Service 24/2/2005 Διαθέσιμο στο http://www.pcworld.com/news/article/0,aid,119799,00.asp
98
Zack Urlocker (2002), Bertelsmann Buys Napster, Valley of the Geeks 19/5/2002 Διαθέσιμο στο http://www.valleyofthegeeks.com/News/Bertelsmann.html Zap2it (2000), French Company Buys Universal, Zap2it TV 19/6/2000 Διαθέσιμο στο http://tv.zap2it.com/tveditorial/tve_main/1,1002,271%7C59630%7C1%7C,00.html Ziemann G. (2002), RIAA Statistics Don’t Add Up to Piracy, azoz.com 11/12/2002 Διαθέσιμο στο http://www.azoz.com/music/features/0008.html Αλέξανδρο Μπούκουρη (2001), Ποιο το μέλλον του Napster ; Κυβερνογράφοι Τευχος 15ο Διαθέσιμο στο http://www.kybernografoi.gr/issues/no15/napster.html Ανδρουλάκη Ε. (2005), Υλοποίηση Ενεργού Μηχανισμού σε σύστημα Ομότιμων Βάσεων, Διπλωματική Εργασία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Αθήνα Βογιατζής T. (2006), Πωλήσεις cd vs ψηφιακές πωλήσεις κομματιών;, Avopolis 16/01/2006 Διαθέσιμο στο http://www.avopolis.gr/articles/default.asp?ID=205 Διαθέσιμο στο http://money.cnn.com/2003/09/18/technology/aol_name/index.htm Κάλλος Ευθύμιος, Ήχος και ηχητικά πρότυπα! Διαθέσιμο στο http://ieee.ntua.gr/both/articles/Hxos.htm Οικονόμου Γ (2000), Τι Εστί MP3, περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000 Οικονόμου Γ. (2000), Στο Ρυθμο του MP3,περιοδικό Ram, τεύχος 138, 1/7/2000 Σιγάλας Α. (2006), iTunes - Αρχή προβλημάτων στην Ευρώπη;, Pathfinder 28/3/2006 Διαθέσιμο στο http://tech.pathfinder.gr/mac/news/171809.html Συκκά Γ. (2003), H τούρτα της δισκογραφίας, Καθημερινή 29/11/2003 Διαθέσιμο στο http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_628298_29/11/2003_85682 Τόφλερ Α.(1982) Το Τρίτο Κύμα, Εκδόσεις Κάκτος
Όλα οι σύνδεσμοι προσπελάστηκαν τελευταία φορά με επιτυχία στις 18 Ιουνίου 2006
99