Ε.Θ. Αρχιτεκτονικής Μορφολογίας 7ου Εξαμήνου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο | Ιανουάριος 2018
Μορφή και Κατοικησιμότητα: η περίπτωση της Σαντορίνης
Το πορώδες ως ενδεχόμενο κατοίκησης
Σπουδάστρια: Ιωάννα Γιαννακοπούλου | Διδάσκουσα: Ρίβα Λάββα
Ένα από τα γνωρίσματα της Σαντορίνης που την καθιστούν μοναδική, ίσως μάλιστα το σημαντικότερο, είναι η σύσταση του ηφαιστειογενούς εδάφους της. Σε αυτό έχουν εγγραφεί όλα τα στρώματα της ιστορίας, λειτουργώντας ως απτό αρχείο μνήμης και είναι το στοιχείο που διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των ανθρώπων που κατοίκησαν πάνω και εντός του. Μπορεί άραγε σήμερα μέσα από τη διερεύνησή του να αποτελέσει την αφορμή και την έμπνευση για τη φαντασία άλλων, εναλλακτικών σεναρίων κατοίκησης;
3
δαχτυλιά η αφορμή
Εκεί που ο λόφος αγγίζει την ακτή έχουν σχηματιστεί σπηλιές. Όπως στις απεικονίσεις των ερημιτών κατά το Trecento, μια πόρτα εμφανίζεται εδώ και εκεί στο βράχο. Walter Benjamin, 1925
4
φωτογραφία
5
πτυχώσεις η πολεοδομική κλίμακα
Το πορώδες μπορεί να γίνει νοητό ως μία εμπειρία κατοίκησης. Αρθρώνοντας την αστική ζωή, χαλαρώνει τα όρια που διατηρούν την αυστηρή χωρικά και χρονικά κοινωνική τάξη. Σταύρος Σταυρίδης, 2007
6
φωτογραφία
δομή
διάγραμμα 7
Ο κώνος του ηφαιστείου ευθύνεται για το σχηματισμό των ιδιαίτερων πτυχώσεων στη Σαντορίνη. Η γεωλογική δομή εμφανίζεται στην επιφάνεια του εδάφους μέσα από βάθη και ύψη, μέσα από κυρτώσεις της γης, όμοιες με τις αρθρώσεις των δαχτύλων.
Απέναντι σελίδα. Επάνω: Ύφασμα σε αφρολέξ. Κάτω: Γύψος σε αφρολέξ. 8
9
πέτρωμα το υλικό
Το σφουγγάρι μπορεί να αναγνωριστεί ως μια συνεχής συνθήκη που απορροφά και μετασχηματίζει ό,τι βρίσκεται γύρω της, λόγω της απουσίας διάκρισης ανάμεσα σε μάζα, δομή και πρόσοψη. Tanvi Sanghvi, 2015
10
φωτογραφία
δομή
διάγραμμα 11
12
Το πέτρωμα των πτυχώσεων είναι πορώδες, εξαιτίας της ηφαιστειογενούς σύστασής του. Μία ομοιογενής επιφάνεια με ομαλά κατανεμημένα κενά.
Απέναντι σελίδα. Επάνω: Σφουγγάρι. Κάτω: Πολυουρεθάνη. 13
Αγριλιά η γειτονιά
Όσο πορώδης είναι αυτός ο βράχος, είναι και η αρχιτεκτονική. Walter Benjamin, 1925
14
φωτογραφία
δομή
διάγραμμα 15
Το ομοιογενές πέτρωμα εμφανίζει στους οικισμούς των ποταμών μεγαλύτερα ανοίγματα, ικανά να φιλοξενήσουν χρήσεις. Τα περιγράμματα διαφέρουν, αποκαλύπτοντας το βαθμό ανθρώπινης παρέμβασης. Κάποια είναι απόλυτα οργανικά -ως φωλιές ζώων, άλλα καταγράφουν τις πρώτες απόπειρες δόμησης με πέτρες, ενώ μερικά εμφανίζονται μέσα από αυστηρές ευθείες και ορθές γωνίες, υπονοώντας την ύπαρξη ενός ορθολογικού ανθρώπινου πολιτισμού.
16
Η ανίχνευση εναλλακτικών υλικοτήτων -όχι ίδιων, αλλά παρόμοιων- και ο πειραματισμός πάνω στους διαφορετικούς τρόπους κατασκευής του πορώδους δημιουργεί αναπάντεχες χωρικές ποιότητες.
Σελίδες 18-19: Αφρολέξ διαβρωμένο με ασετόν. Σελίδες 20-21: Πολυουρεθάνη σε καλούπι με μπαλόνια. Σελίδες 22-23: Εξηλασμένη πολυστερίνη διαβρωμένη με ασετόν. Σελίδες 24-25: Γύψος σε καλούπι με μπαλόνια. 17
Κρατήρες ενός σεληνιακού τοπίου ή οργανικά κύτταρα στο μικροσκόπιο;
18
Απόκοσμες εικόνες μιας απροσδιόριστης κλίμακας.
19
Η ελαφρότητα και η λεπτή πλέξη του υλικού παράγουν χώρους φωτεινούς και γαλήνιους.
20
21
22
Ανοίγματα σπηλαιώδους μορφής, σκοτεινές οπές που βυθίζονται στο λευκό.
23
Το φως, πέφτοντας στα τοιχώματα, αναδεικνύει το γλυπτικό χώρο στις τρεις διαστάσεις.
24
25
Διαθέτουν όμως οι πορώδεις χώροι ποιότητες κατοίκησης ή μένουν απλώς μια ανούσια άσκηση πάνω στην υλικότητα; Μια πολυκατοικία, ένα παράθυρο, μια σάλα χορού και ένα δωμάτιο μουσικής δείχνουν πως, εκκινώντας από το ιδιόμορφο ηφαιστειογενές έδαφος της Σαντορίνης, μπορεί κανείς να φανταστεί καινούργιους χώρους, ικανούς να φιλοξενήσουν ζωή, αλλόκοτους και ταυτόχρονα τόσο οικείους.
26
27
28
29
30
31
32
33