ULUSLARARASI KURULUŞLAR
SANAYİ DEVRİMİ SONRASI
1802 yılında "Çırakların Sağlığı ve Morali" adlı yasa ÇIKARTILMIŞTIR. İngiltere'de işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili olarak çıkartılan bu ilk yasa çalışma saatini günde 12 saat olarak sınırlamış, işyerlerinin havalandırılmasını öngörmüştür.
SANAYİ DEVRİMİ SONRASI
1847 yılında çıkarılan "On Saat Yasası" ile çalışma saatleri sınırlandırılmıştır. 1833 yılında "Fabrikalar Yasası" yürürlüğe girmiştir. 1842 yılında yapılan başka bir yasal düzenleme ile de kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların maden ocaklarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır
SANAYİ DEVRİMİ SONRASI
1895 yılında ise bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir. Bu gelişmeler sonucunda ünlü İngiliz iş hekimi Thomas Morison Legge ilk hekim iş güvenliği müfettişi olarak atanmıştır.
ÇAĞIMIZDAKİ GELİŞMELER ULUSLARARASI KURULUŞLAR BİRLEŞMİŞ MİLLETLER •ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO) •DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) •AVRUPA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AJANSI(OSHA) •AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİ •BM ÇEVRE PROGRAMI •ULUSLARARSI ATOM ENERJİSİ AJANSI •BM KALKINMA PROGRAMI •ULUSLARARSI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ •BM BESİN VE TARIM ÖRGÜTÜ •BM SANAYİİ GELİŞTİRME ÖRGÜTÜ •BM EKONMİ KOMİSYONLARI •BM TİCARET VE KALKINMA KONFERANSI •ULUSLARARASI STANDARTLAŞTIRMA ÖRGÜTÜ (ISO) •ULUSLARARASI SOSYAL GÜVENLİK ÖRGÜTÜ (ISSA) •ULUSLARARASI İŞ SAĞLIĞI KOMİSYONU (ICOH) •ULUSLARARASI İŞ DENETİMİ ÖRGÜTÜ (IALI)
5
ÇAĞIMIZDAKİ GELİŞMELER ILO‐ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ
Uluslar arası Çalışma Örgütü 1919’da imzalanan Versay antlaşmasında öngörülen Milletler Cemiyeti ile ortaya çıkmıştır. Amaç,Birinci Dünya Savaşından sonra giderek büyüyen sorunlara yönelik sosyal reform niteliğinde çözümler bulmak ve reformların uluslar arası düzeyde uygulanmasını sağlamaktır.
ÇAĞIMIZDAKİ GELİŞMELER ILO-ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ
1919 yılında faaliyetine başlayan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) "Milletler Cemiyeti"ne bağlı olarak bu konuda önemli çalışmalar yapmış ve 1946 yılında ise Birleşmiş Milletler ile imzaladığı anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu durumuna gelmiştir
AMAÇ VE İLKELER • Uluslararası Çalışma Örgütü, sosyal adaletin ve uluslararası insan ve çalışma haklarının iyileştirilmesi için çalışan bir Birleşmiş Milletler ihtisas kuruluşudur. • Uluslararası Çalışma Örgütü, evrensel ve sürekli barışın ancak sosyal adalet ile sağlanabileceğini savunan bir temel ilke üzerine kurulmuştur
Uluslararası Çalışma Örgütü, • Sözleşmeler ve Tavsiye Kararları yoluyla, • çalışma hayatına ilişkin temel haklar, • örgütlenme özgürlüğü, • toplu pazarlık, • zorla çalıştırmanın engellenmesi, • fırsat ve muamele eşitliği gibi çalışmaya ilişkin tüm konuları düzenleyici, • uluslararası çalışma standartları oluşturur.
Uluslararası Çalışma Örgütü, • • • • • • • • • • •
Mesleki eğitim ve rehabilitasyon, istihdam politikası, iş hukuku, endüstriyel ilişkiler, çalışma şartları, yönetimin geliştirilmesi, kooperatifler, sosyal güvenlik, çalışma istatistikleri, iş sağlığı ve güvenliği konularında teknik yardım sağlar. Bağımsız iş ve işveren örgütlerinin kurulmasını destekler ve bunlara eğitim ve danışmanlık hizmeti verir.
Uluslararası Çalışma Örgütü, • FİLADELFİYA BİLDİRGESİ • Sürdürülebilir bir gelişme için ifade ve örgütlenme özgürlüğü esastır. • Dünyanın herhangi bir yerindeki yoksulluk, dünyanın her yerindeki refahı tehdit etmektedir. • Bütün insanlar, ırk, inanç ya da cinsiyet farkı gözetmeksizin özgürlük ve saygınlık, ekonomik güvenlik ve eşit fırsat koşullarında maddi ve manevi gelişimlerini sürdürme hakkına sahiptirler. •
Emek bir ticari mal değildir.
ILO NE YAPAR? • ILO’nun dört temel stratejik hedefi vardır: • Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek. • Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla fırsat yaratmak, • Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak • Üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu güçlendirmek.
ILO NE YAPAR? •
ILO ANAYASASI
• İSTİHDAM VE İŞSİZLİĞİN ÖNLENMESİ • ÇALIŞMA SAATLERİ • UYGUN ASGARİ ÜCRET • İŞ DIŞINDAKİ HASTALIK VE KAZALARDAN KORUNMA • ÇOCUKLARIN, GENÇLERİN VE KADINLARIN KORUNMASI • YAŞLILIKTA VE MALULİYETTE KORUMA • GÖÇMEN İŞÇİLERİN HAKLARINI KORUNMASI • EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET • ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ • MESLEKİ EĞİTİM VE SÜREKLİ EĞİTİM
ILO NE YAPAR? Bu hedefler bir dizi yolla gerçekleştirilmektedir: • Temel insan haklarını geliştirmek, çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirmek, istihdam olanakları yaratmak üzere uluslararası politika ve programların oluşturulması. • Uluslararası çalışma standartlarının oluşturulması; bu standartların uygulanmasının izlenmesi için uygun mekanizmanın oluşturulması, standartların ulusal merciilere, söz konusu politikaların hayata geçirilmesinde, yol gösterici olmaktadır.
ILO NE YAPAR? Ülkelerin söz konusu politikaları pratikte fiilen gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için, kapsamlı bir uluslararası teknik işbirliği programının, sosyal tarafların aktif ortaklığı ile oluşturulması ve uygulanması • Bu çabaların tümünün geliştirilmesi için eğitim, öğretim, araştırma ve yayın faaliyetlerinde bulunulması
ULUSLARARASI ÇALIŞMA STANDARTLARI •
ILO’nun temel ve en önemli fonksiyonlarından biri, Uluslararası Çalışma Konferansı’nın uluslararası standartları belirleyen Sözleşme ve Tavsiye Kararlarının üçlü yapı (işçi‐işveren‐hükümet) tarafından kabul edilmesidir. Bu Sözleşmeler, üye ülkelerin yasama organlarındaki onaylarıyla birlikte, öngördükleri koşullarının uygulanması konusunda bağlayıcı hükümler içermektedirler. Tavsiye kararları ise, politika geliştirme, yasama ve uygulama konularında rehberlik görevi görmektedir.
ULUSLARARASI ÇALIŞMA STANDARTLARI •
Sözleşme ve Tavsiye Kararları, 1919’dan bu yana, çalışma dünyası ile ilgili hemen her konuyu kapsamıştır. Bunlar arasında, bazı temel insan hakları (özellikle dernek kurma, örgütlenme ve toplu pazarlık hakkı, zorla çalıştırma ve çocuk emeğinin yasaklanması, çalışma hayatında ayrımcılığın yok edilmesi), çalışma yönetimi, endüstriyel ilişkiler, istihdam politikası, çalışma koşulları, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlığı, kadınların istihdamı ile göçmen işçiler ve denizciler gibi bazı özel kategorilerin istihdamı yer almaktadır
ULUSLARARASI ÇALIŞMA STANDARTLARI • ILO’NUN TEMEL SÖZLEŞMELERİ •
No.29: Zorla Çalıştırma Sözleşmesi (1930)
•
No.87: Örgütlenme Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması Sözleşmesi (1948)
•
No.98:Örgütlenme ve Toplu Sözleşme Hakkı Sözleşmesi (1949)
•
No.100: Ücret Eşitliği Sözleşmesi (1951)
•
No.105: Zorla Çalıştırmanın Yasaklanması Sözleşmesi (1957)
•
No. 111: Ayrımcılık (İstihdam ve Meslek) Sözleşmesi (1958)
•
No. 138: Asgari Yaş Sözleşmesi (1973)
•
No. 182: Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimleri Sözleşmesi (1999)
Türkiye’nin onayladığı ILO sözleşmeleri • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
2 No’lu İşsizlik Sözleşmesi 11 No’lu Örgütlenme Özgürlüğü (Tarım) Sözleşmesi 14 No’lu Haftalık Dinlenme (Sanayi) Sözleşmesi 15 Nol’lu Asgari Yaş (Trimciler ve Ateşçiler) Sözleşmesi 26 No’lu Asgari Ücret Belirleme Yöntemi Sözleşmesi 29 No’lu Zorla Çalıştırma Sözleşmesi 34 No’lu Ücretli İş Bulma Büroları Sözleşmesi 42 No’lu İşçinin Tazmini (Meslek Hastalıkları) Sözleşmesi (Revize) 45 No’lu Yeraltı İşleri (Kadınlar) Sözleşmesi 53 No'lu Ticaret Gemilerinde Çalışan Kaptanlar Ve Gemi Zabitlerinin Meslekî Yeterliliklerinin Asgari İcaplarına İlişkin Sözleşme 55 No'lu Gemiadamlarının Hastalanması, Yaralanması ya da Ölümü Halinde Armatörün Sorumluluğuna İlişkin Sözleşme 58 No’lu Asgari Yaş (Deniz) Sözleşmesi (Revize) 59 No’lu Asgari Yaş (Sanayi) Sözleşmesi (Revize) 68 No'lu Gemilerde Mürettebat İçin İaşe ve Yemek Hizmetlerine İlişkin Sözleşme 69 No'lu Gemi Aşçılarının Mesleki Ehliyet Diplomalarına İlişkin Sözleşme 73 No'lu Gemiadamlarının Sağlık Muayenesine İlişkin Sözleşme 77 No’lu Gençlerin Tıbbi Muayenesi (Sanayi) Sözleşmesi 80 No’lu Son Maddelerin Revizyonu Sözleşmesi 81 No’lu İş Teftişi Sözleşmesi 87 No’lu Sendika Özgürlüğü ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Sözleşmesi
ULUSLARARASI ÇALIŞMA STANDARTLARI • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
88 No’lu İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Sözleşmesi 92 No'lu Mürettebatin Gemide Barınmasına İlişkin Sözleşme 94 No’lu Çalışma Şartları (Kamu Sözleşmeleri) Sözleşmesi 95 No’lu Ücretlerin Korunması Sözleşmesi 96 No’lu Ücretli İş Bulma Büroları Sözleşmesi (Revize) 98 No’lu Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi 99 No’lu Asgari Ücret Tespit Mekanizması (Tarım) Sözleşmesi 100 No’lu Eşit Ücret Sözleşmesi 102 No’lu Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi 105 No’lu Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması Sözleşmesi 108 No'lu Gemiadamları Ulusal Kimlik Katlarına İlişkin Sözleşme 111 No’lu Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi 115 No’lu Radyasyondan Korunma Sözleşmesi 116 No’lu Son Maddelerin Revizyonu Sözleşmesi 118 No’lu Muamele Eşitliği (Sosyal Güvenlik) Sözleşmesi 119 No’lu Makinaların Korunma Tertibatı ile Techizi Sözleşmesi 122 No’lu İstihdam Politikası Sözleşmesi 123 No’lu Asgari Yaş (Yeraltı İşleri) Sözleşmesi 127 No’lu Azami Ağırlık Sözleşmesi
ULUSLARARASI ÇALIŞMA STANDARTLARI • • • • • • • • • • • • • • • • •
133 No'lu Mürettebatın Gemide Barındırılmasına İlişkin Sözleşme (İlave Hükümler) 134 No'lu İş Kazalarının Önlenmesine (Gemiadamları) İlişkin Sözleşme 135 No’lu İşçi Temsilcileri Sözleşmesi 138 No’lu Asgari Yaş Sözleşmesi 142 No’lu İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sözleşmesi 144 No’lu Üçlü Danışma (Uluslararası Çalışma Standartları) Sözleşmesi 146 No'lu Gemiadamlarının Yıllık Ücretli İznine İlişkin Sözleşme 151 No’lu Çalışma İlişkileri (Kamu Hizmeti) Sözleşmesi 152 No'lu Liman İşlerinde Sağlık ve Güvenliğe İlişkin Sözleşme 153 No'lu Karayolları Taşımacılığında Çalışma Saatleri ve Dinlenme Sürelerine İlişkin Sözleşme 155 No'lu İş Sağliği ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme 158 No’lu Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi 159 No’lu Mesleki Rehabilitasyon ve İstihdam (Sakatlar) Sözleşmesi 161 No'lu Sağlık Hizmetlerine İlişkin Sözleşme 164 No'lu Gemiadamlarının Sağlığının Korunması ve Tıbbi Bakımına İlişkin Sözleşme 166 No'lu Gemiadamlarının Ülkelerine Geri Gönderilmesine İlişkin Sözleşme 182 No’lu En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi
ULUSLARARASI ÇALIŞMA STANDARTLARI • SÖZLEŞMELERİN YAPISI • Kapsam ve tanımlar • Hükümetlerin yükümlülükleri • İşçi ve işveren örgütlerine danışma • İşverenlerin yükümlülükleri • İşçilerin görevleri • İşçilerin hakları • Denetim • Cezalar • Son hükümler
Temel ILO Sözleşmeleri •
No.29 Zorla Çalıştırma Sözleşmesi (1930) Sözleşme zorla ya da zorunlu çalıştırmanın her tür biçimine son verilmesini öngörmektedir. Ancak, askerlik hizmeti, mahkumların belirli bir denetime göre çalıştırılmaları, bu arada savaş, yangın ve deprem gibi olağanüstü durumlarda gerek duyulan çalıştırma biçimleri için istisna tanınmaktadır.
•
No.87 Örgütlenme Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması Sözleşmesi (1948) Bütün işçi ve işverenlerin, önceden izin almaksızın ve serbestçe kendi örgütlerini kurma ve bu örgütlene katılma haklarını güvence altına almakta ve bu örgütlerin resmi görevlilerin müdahalelerinden bağımsız serbestçe işlev görebilmelerini sağlayacak güvenceler getirmektedir.
Temel ILO Sözleşmeleri • No.98 Örgütlenme ve Toplu Sözleşme Hakkı Sözleşmesi (1949) Sendika ayrımcılığı gözetilmesine, farklı kesimlerin örgütlerinin birbirlerinin çalışmalarına müdahale etmelerine karşı ve toplu sözleşme düzeninin geliştirilmesine yönelik önlemler getirmektedir. • No.100 Eşit Ücret Sözleşmesi (1951) Erkek ve kadınların, eşit işlerde eşit ücret ve sosyal haklara sahip olmalarını öngörmektedir.
Temel ILO Sözleşmeleri •
No.105 Zorla Çalıştırmanın Yasaklanması Sözleşmesi (1957) Zorla ya da zorunlu çalıştırmanın herhangi bir biçiminin siyasal zorlama ve eğitme, siyasal ya da ideolojik görüşlerin açıklanması nedeniyle cezalandırma, işgücünü harekete geçirme, çalışma disiplinini sağlama, ayrımcılık ve grevi katılanları cezalandırma aracı olarak kullanılmasını yasaklamaktadır.
•
No.111 Ayrımcılık (İstihdam ve Meslek) Sözleşmesi (1958) İş verme, eğitim ve çalışma koşullarının düzenlenmesinde ırk, renk, cinsiyet,din, siyasal görüş, ulusal kimlik ve sosyal köken temelinde ayrımcılık yapılmasının ulusal politikalarla önlenmesi, fırsat ve uygulama alanında eşitliği geliştirme çağrısında bulunmaktadır.
Temel ILO Sözleşmeleri •
No.138 Asgari Yaş Sözleşmesi (1973) İşe kabulde asgari yaşın zorunlu temel eğitimin tamamlandığı yaştan daha düşük olamayacağını öngörerek çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasını amaçlamaktadır.
•
No.182 Çocuk İşçiliğinin En kötü Biçimleri Sözleşmesi (1999) Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinin acilen ve etkili biçimde ortadan kaldırılmasını sağlayacak önlemlerin alınmasını öngörmektedir. Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri arasında kölelik ve benzeri koşullarda çalıştırılma, silahlı çatışmalarda kullanılmak üzere zorla askere alınma, fuhuş ve pornografi amaçlarıyla ve yasa dışı işlerde kullanılma ve bu arada çocukların sağlığına, güvenliğine ve ahlaki değerlerine zarar verecek işler yer almaktadır.
Temel ILO Sözleşmeleri • İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ VE ÇALIŞMA ORTAMINA İLİŞKİN • 155 SAYILI SÖZLEŞME • ILO Kabul Tarihi: 3 Haziran 1981 • Kanun Tarih ve Sayısı: 07.01.2004 / 5038 • Resmi Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: 13.01.2004 / 25345
Temel ILO Sözleşmeleri • • •
KAPSAM Bu Sözleşme, bütün ekonomik faaliyet kollarına uygulanır. Bu Sözleşmeyi onaylayan Üye, mümkün olan en erken safhada, ilgili işçi ve işverenlerin temsilcisi olan kuruluşlara danıştıktan sonra, işin gereği olarak önemli özel sorunlar yaratan deniz taşımacılığı veya balıkçılık gibi belirli ekonomik faaliyet kollarını, tamamen veya kısmen uygulama alanı dışında tutabilir.
Temel ILO Sözleşmeleri • Bu Sözleşmeyi onaylayan her Üye, Uluslararası Çalışma Örgütü Anayasası’nın 22 inci maddesi uyarınca, Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin vereceği ilk uygulama raporunda, bu maddenin 2 inci fıkrası gereği, uygulama alanı dışında tutulan her bir ekonomik faaliyet kolunu, kapsam dışında tutulma nedenleri verilerek ve bu kollarda çalışanların yeterli şekilde korunması için alınan önlemler tanımlanarak bir liste halinde verecek ve daha sonraki raporlarda uygulama kapsamının genişletilmesi yolunda kaydedilmiş gelişmeleri belirtecektir
WHO‐DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ • 1945 yılında ABD’nin San Francisco kentinde toplanan Birleşmiş Milletler Konferansıda"Uluslararası Sağlık Örgütü" kurulması oybirliğiyle kabul edilmiştir.
WHO‐DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ • 19‐22 Temmuz 1946 tarihlerinde New York’da düzenlenen Uluslararası Sağlık Konferansı’nda; • BM’e üye 51 ülkenin temsilcisi • Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), • Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), • OIHP (Merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Halk Sağlığı Bürosu), • PAHO, • Kızılhaç, • Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu • Rockefeller Vakfı temsilcileri • Dünya Sağlık Örgütü anayasasını oluşturmuşlardır.
WHO‐DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ • WHO Anayasası 22 Temmuz 1946 tarihinde 61 ülkenin temsilcisi tarafından imzalanmıştır. • WHO Anayasası en az 26 üye ülke tarafından resmen kabulu ile yürürlüğe girecektir ve 26 üye ülkenin onayı 7 Nisan 1948’de gerçekleşmiştir. DSÖ Anayasası’nın yürürlüğe girdiği 7 Nisan her yıl "Dünya Sağlık Günü" olarak kutlanmaya başlanmıştır.
(EU‐OSHA) AVRUPA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AJANSI • Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU‐ OSHA), Avrupa çapında iş sağlığı ve güvenliği alanındaki bilgiden sorumlu AB resmi kurumu olarak 1996 yılında kurulmuştur. • Amacı, Avrupa’daki tüm işyerlerinin daha güvenli, sağlıklı ve üretken hale getirilebilmesi için iş sağlığı ve güvenliği alanındaki ulaşılabilen tüm bilgilerin toplanması ve paylaşılmasıdır. • Bilbao merkezli olarak hizmetlerini sürdürmektedir.
OSHA • Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı, kuruluş amacı doğrultusunda her yıl belirli bir konuda 1 yıl süren bir kampanya düzenlemektedir. Avrupa İSG Haftası adı verilen bu kampanyanın 2007 yılı için konusu, Kas‐İskelet Sistemi Hastalıkları olarak belirlenmiş ve "Yükü Hafifletin" sloganı ile bir kampanya başlatılmıştır. Bu kampanya kapsamında yaşam kalitesinde önemli bir düşüşe yol açan Kas‐İskelet Sistemi rahatsızlıklarını önlemenin yollarının geliştirilmesini hedefleyen bir yarışma düzenlenmiş ve Yerinde Masaj® hizmetlerinin de bu yarışmaya katılım başvurusu onaylanarak, sertifikalandırılmıştır.
OSHA • Bu sertifika ile Yerinde Masaj® hizmetleri, Avrupa Birliği'nin çalışma hayatı konusundaki en önemli kurumu olan EU‐OSHA tarafından Kas‐İskelet Sistemi Hastalıkları'nı önleme konusunda bir çözüm olduğu tanınmış ve kabul edilmiştir.