5 minute read
Tekno Sağlık
Teknolojik
Total Diz Protezi
Advertisement
TOTAL DİZ PROTEZİ NEDİR?
Total diz protezi, aşınmış eklem yüzeylerinin metal ve yüksek dayanıklı polietilen parçalar ile kaplanarak değiştirildiği bir ameliyattır. Öncelikli hedef, ağrısız eklem hareketi ile günlük hayatın daha konforlu hale gelmesidir. İlk kez 1968 yılında uygulanan diz protezi, cerrahi teknikler, kullanılan maddeler ve tasarım alanındaki teknolojik ilerlemeler sayesinde geliştirilerek günümüzde çok daha başarılı bir tedavi yöntemi olmuştur.
TOTAL DİZ PROTEZİ KİMLER İÇİN UYGUNDUR?
Diz ağrısı olan kişilerde, özellikle de orta ve ileri yaşlarda sık görülmektedir. İstirahat, ilaçlar, fizik tedavi yöntemleri, baston kullanımı ve eklem içi enjeksiyonlar (hyaluronik asit ya da PRP) gibi tedavi yöntemleri uygulanmış olmasına rağmen diz ağrıları kontrol edilemeyen, yürüme, merdiven çıkma gibi günlük yaşam aktiviteleri ileri derecede kısıtlanmış ve eklem kıkırdağında ileri harabiyet
olan hastalarda total diz protezi uygundur. Özellikle istirahat sırasında olan ağrılar ve gece uyku kalitesini bozan ağrısı olan hastalarda total diz protezi ameliyatı ile başarılı sonuçlar alınır. Hastanın 60-80 yaşları arasında olması tercih edilir, ancak romatoid artrit ve osteonekroz (kemik çürümesi) gibi bazı özel durumlarda daha erken yaşlarda da protez yapılabilir.
TOTAL DİZ PROTEZİNİN UYGULAMASI
Total diz protezi ameliyatında hastaya uygun anestezi yönteminin (genel anestezi ya da belden iğne ile spinal ya da epidural uygulanmasının ardından dizin ön bölgesinde bir kesi ile diz eklemine ulaşılır. Eklemi oluşturan üç kemiğin (femur, tibia ve patella) birbirlerine temas eden yüzlerindeki aşınmış kıkırdak dokusu, ince bir kemik tabakası ile birlikte kesilerek çıkartılır ve sonra uygun boyutlarda seçilen protez parçaları, kemik çimentosu (polimetil metakrilat) adı verilen bir dolgu maddesi kullanılarak, hazırlanan kemik yüzeylere tutturulur.
AMELİYAT YAKLAŞIK 2 SAAT SÜRER
Eklem yüzleri, metal ve plastikten yapılmış parçalarla yeniden kaplanmış olur. Ameliyat 1-2 saat arasında sürer ve ameliyat sonrası ağrı kontrolü için sıklıka epidural (belden yerleştirilen) veya damar yoluyla ilaç veren ağrı pompaları kullanılır. Ertesi gün, diz hareketlerine başlanır ve yardımla ayağa kalkılır. Diz hareketi için CPM denilen cihaz kullanılarak hareket miktarı yavaş yavaş artırılır. Oda ve koridor içinde rahat yürüyebilir hale gelindiğinde hastaneden taburcu olunabilir. Bu süre, hastadan hastaya çok farklılık göstermekle birlikte 3 ile 7 gün arasında değişebilir. Toplam koltuk değneği kullanma süresi ise 3-4 haftadır.
TOTAL DİZ PROTEZİ AMELİYATI SONRASI NE BEKLENMELİ
Total diz protezi başarı oranları %95’in üzerindedir. Total diz protezi yapılan hastaların diz ağrılarında belirgin bir azalma ve yürüme/ merdiven inip çıkma gibi günlük yaşam aktivitelerini yapmada belirgin bir iyileşme elde edilir. Hastaneden taburcu olduğunuzda bir destek kullanarak, ev içinde yürüyüş yapma imkanınız olacaktır. Ağrınızın belirgin olarak düzelmesi ve bağımsız sokağa çıkmanız, her hasta için farklı olmakla birlikte 4 ila 8 hafta arasındadır. Total diz protezi sonrası koşma, sıçrama gerektiren sporlar ve ağır işlerin yapılması uygun değildir ve bu tip aktivitelerin gerçekleştirilmesi protezin ömrünü kısaltacaktır. Yürüyüş, golf, yüzme gibi zorlayıcı Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Ferit Manğal
1990 yılından önceki diz protezlerinin MR uyumu kontrol edilmeli
olmayan sporlar yapılabilir. Araç kullanmakta bir sakınca yoktur.
BİRÇOK PROBLEM AMELİYAT SIRASINDA DÜZELTİLEBİLİR
Cerrahiden önce bacağınızda var olan eğrilik ve şekil bozuklukları da ameliyat sırasında düzeltilir. Ancak, özellikle kilolu hastalarda bu hareket açıklığı daha azdır. Ortalama hareket açıklığı 115 derece civarındadır, bu nedenle diz protezi sonrası yere tam çömelmek veya namaz kılmak sıklıkla mümkün değildir. Son yıllarda diz hareket açıklığını artıran teknikler ve tasarımlar uygulanıyor olsa da, hastaların ayaklarını altlarına alıp oturmaları diz protezinin uzun süreli sağ kalımı açısından sakıncalı olabilir.
TOTAL DİZ PROTEZİ SONRASI MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMESİ (MR) YAPILABİLİR Mİ?
Modern total diz protezlerinin çoğu MR uyumlu bir metal olan krom kobalt alaşımından imal edilir. Her ne kadar dizin yakın komşuluğundaki dokular görüntülenemese de, başka bir bölgenin MR’ının çekilmesinde bir sorun yaşanmaz. 1990’dan önce yerleştirilmiş olan bir diz proteziniz var ise, MR uyumu açısından markası veya metal alaşımını doktorunuza danışmanız uygun olacaktır.
TOTAL DİZ PROTEZİNİN BİR ÖMRÜ
Total diz protezini oluşturan metal ve plastik parçalar, hareket sırasında ortaya çıkan sürtünmeye bağlı olarak zaman içinde aşınır. Aşınma ile ortaya çıkan ve gözle görülmeyecek kadar küçük metal ve plastik parçalarına karşı vücudun cevabı ile diz protezinin parçaları tutunduğu kemikten ayrılıp gevşeyebilir. Uygun cerrahi teknik, modern ve teknolojik
protez tasarımları kullanılarak yapılan diz protezlerinin ömrü günümüzde 15-20 yıla kadar uzamıştır. Gevşeyen diz protezleri, çoğu hastada ikinci bir ameliyat ile çıkartılıp yeniden protez yerleştirilebilir, ancak ikinci protezin ömrü, ilki kadar uzun değildir. Aşınma, gevşeme gibi sorunlara erken tanı koymak amacıyla, yakınmanız olmasa bile düzenli aralıklarla muayene ve röntgen incelemeleri ile diz protezinizin kontrol edilmesi uygundur. Doktorunuz size ne zaman aralıklarında kontrole geleceğinizi belirtecektir.
DİZ PROTEZİ AMELİYATINDAN SONRA HANGİ KOMPLİKASYONLAR (SORUNLAR) GÖRÜLEBİLİR?
Total diz protezi ameliyatından sonra görülen ciddi komplikasyonlar çok düşük oranda ortaya çıkar. En sık görülen sorun ise, bacağınızdaki kan akımının yavaşlamasına bağlı olarak toplar damarlarınızda pıhtı oluşmasıdır (derin ven trombozu). Bunu önlemek için cerrahiden sonra kanı sulandıracak ilaçlarla
Diz protezi ilk defa 1968 yılında uygulanmıştır
koruyucu tedavi uygulanır. Bu tedavi, gerektiğinde 20 güne kadar uzatılabilir. Ameliyat sonrasında erken dönemde diz hareketi ve yürüyüşlere başlamak, hareketsiz kalmaktan kaçınmak bu riski azaltacaktır.
ENFEKSİYON OLASILIĞI VAR MI?
Total diz protezinden sonra enfeksiyon, yani protezin iltihaplanması % 0.1 ile %2 arasında görülür. Vücudun başka bir yerinde (idrar yolunda, dişlerde, vb.) enfeksiyon olması, şeker hastalığı ve başka kronik hastalıkların varlığı bu riski artırabilir. Ameliyat öncesinde vücudun başka bir yerinde olabilecek enfeksiyonların tedavisi gereklidir. Ameliyat sırasında koruyucu antibiyotik tedavisi yapılır ve cerrahi sırasında özel önlemler alınarak enfeksiyon riski azaltılır. Ameliyat sonrası 4-5 gün boyunca koruyucu antibiyotik tedavisi verilmektedir. Total diz protezinde enfeksiyon gelişirse, tekrarlayan cerrahiler, protezin çıkartılıp
antibiyotik tedavisi ve belirli bir süre sonra tekrar yerleştirilmesi gibi işlemler gerekli olabilir.
FARKLI SEMPTOMLAR GÖRÜLEBİLİR Mİ?
Yukarıda saydıklarımız dışında, yara iyileşmesi sorunları, damar veya sinir yaralanmaları, protezin bazı parçalarının yerinden çıkması, protez çevresi kırıklar, protezin kendisinde kırıklar gibi komplikasyonlar görülebilir, ancak bunlar çok nadirdir.
TOTAL DİZ PROTEZİ SONRASI ENFEKSİYONDAN KORUNMAK İÇİN NE YAPILMALIDIR?
Kana karışan bakterilerin diz protezinize ulaşarak oraya yerleşmesi ve enfeksiyon oluşturması riski düşükte olsa
vardır. Protez ameliyatından sonraki ilk iki yıl içinde diş veya idrar yolları ile ilgili bir cerrahi işlem geçirecekseniz, mutlaka öncesinde antibiyotik kullanmanız gerekir. Özellikle diş çekimi, taş temizliği ve kanal tedavisi gibi işlemlerden bir saat önce uygun bir antibiyotik ile enfeksiyondan korunma önemlidir. Antibiyotiğin dozu ve süresi için mutlaka ortopedi doktoruna danışılması uygun olacaktır. Ayrıca, ayak bakımına dikkat edilmeli, ayak ve tırnak enfeksiyonu bulguları ortaya çıkarsa ortopedi doktorunun bilgilendirilmesi gerekmektedir.
