Groen Klarendal Bewonersvisie op een groene wijk
Inleiding: In het Wijkperspectief Kleur en karakter uit 2003 staat een hoofdsstuk over het groen in de wijk. Hierin wordt de situatie uit dat jaar beschreven, problemen gesignaleerd en enkele verbeteringen aangedragen. Nu, anno 2007 wil de groengroep samen met de bewoners van Klarendal een basis leggen voor een groenstructuur in de wijk. Klarendal is een zeer stenige wijk en intensivering van het groen zal een grote positieve impact hebben op de beleving van de wijk. Het is dan ook erg belangrijk om hier veel aandacht aan te geven zodat dit in goede banen word geleid. Om de verschillende initiatieven, acties en plannen te stroomlijnen en een goed middel te hebben om te kunnen communiceren met de betrokken instanties als de gemeente en Volkshuisvesting is het belangrijk om goed te weten waar we naar toe willen gaan met het groen in de wijk. Hiervoor stellen we deze visie op, een structuur op hoofdlijnen waarmee een duidelijke richting aangegeven wordt naar een Groen Klarendal.
Doel van de visie: De visie op het groen in de wijk Klarendal schetst een beeld van een groene openbare en semi-openbare ruimte zoals die door de bewoners van de wijk gewenst is. Totdat dit gerealiseerd is vormt de visie een leidraad en een toetssteen voor veranderingen met betrekking tot veranderingen in de openbare ruimte. Ook moet de visie werken als stimulans voor particuliere initiatieven. - - - -
De achterliggende visie op de groene leefomgeving van Klarendal zorgt voor een gestructureerde aanpak om de wijk groener en gevarieerder te maken. Hierdoor wordt de leefbaarheid van de wijk verbeterd. De visie op het groen wordt gedragen door de wijkbewoners en is dus een goed communicatiemiddel naar de betrokken partijen in de openbare en semi-openbare ruimte toe. De visie vormt een leidraad bij verandering van de openbare ruimte in de wijk, waarbij naar een duidelijk en concreet doel toe wordt gewerkt. De visie is hierin een kapstok waar de toekomstige projecten aan opgehangen kunnen worden. Bewoners stimuleren om hun bijdrage aan het groen in de wijk te leveren door middel van acties en voorlichting aan de hand van de visie.
Kale blinde gevel met groen zonder belevingswaarde
Functioneel, maar niet aantrekkelijk groen
Foto’s Bas Roodbergen
Nu in 2007: Klarendal heeft heel veel in zich. Waaronder de potentie om een erg prettig leefbare wijk te worden en te blijven. De wijk is divers in opzet, bestaat uit veel verschillende buurtjes met elk hun eigen architectonische uitstraling, stedenbouwkundige opzet en daarmee karakter. Ook de kleinschalige opzet van de buurten speelt hier sterk in mee. In Klarendal is ook duidelijk zichtbaar dat het een wijk met historie is, oude en nieuwe bebouwing wisselen elkaar af. De verschillende buurten worden met elkaar verbonden door de hoofdinfrastructuur in de wijk. De afgelopen tijden is de wijk al erg verbeterd qua leefbaarheid door initiatieven vanuit de bewoners, gemeente, Volkshuisvesting en vele andere instanties. Hierdoor is de leefomgeving in de wijk weer op een acceptabel niveau gekomen of wordt dat op dit moment gebracht. Het openbaar groen in de wijk bestaat voornamelijk uit het standaard assortiment waarbij de plantkeuze voor een groot deel gebaseerd wordt op functionaliteit en niet op het belevingsaspect. Hierdoor kan het groen geen tegenwicht bieden aan het stenige karakter van de wijk. Het onderhoud van het groen bestaat voornamelijk uit het onkruidvrij houden van de plantvakken. Hiertoe wordt geschoffeld. Een gevolg hiervan is dat de plantvakken niet dichtgegroeid zijn en de planten in kale grond staan. Het groen in de plantvakken is ook hierdoor niet goed beleefbaar en heeft een rommelige uitstraling. In het Wijkperspectief uit 2003 was sprake van de ontwikkeling van het Rijckepark op het terrein van het ROC Rijn-IJsselcollege aan de Klarendalseweg bij vertrek van dit ROC. Momenteel worden plannen gemaakt voor dit terrein waarin het erg onzeker is of dit park er komen zal.
Hoofdinfrastructuur
Buurten in de wijk
Visie: Het uiteindelijke beeld dat voor ogen staat is een stadswijk met een groene uitstraling, waar de beplanting bestaat uit kwalitatief, hoogwaardig en goed onderhouden groen. De hoofdstructuur van de wijk is aangezet en geaccentueerd met groen waardoor de wijk als geheel een groene indruk maakt. Door een herkenbare aanpak van het groen aan het hoofdwegennet van de wijk te koppelen, met accenten op de knooppunten en de entrees van de wijk, wordt de wijk visueel een eenheid. Hierbij kan gedacht worden aan het gebruiken van een bepaalde plantensoort, en / of een manier van presenteren van de planten (aparte boomspiegel, plantenbak, gevelbeplanting, enz.). Door de eenheid van aanpak van het hoofdwegennet blijft de wijk ĂŠĂŠn geheel, met de diversiteit binnen het geheel. Binnen het hoofdwegennet liggen de verschillende buurten van de wijk, met elk hun eigen karakteristieken. Dit is een waardevol gegeven voor de wijk. De diversiteit tussen de buurten kan verder versterkt worden door binnen de buurten andere beplanting toe te passen. Dit buurtgroen binnen de hoofdstructuur heeft een hoge belevingswaarde. De plantkeuze versterkt de karakteristieken van de verschillende buurten in de wijk. Door de gehele wijk is het plantenassortiment samengesteld op belevingswaarde en weerslag op het straatbeeld. Hierbij wordt veel aandacht gegeven aan de seizoensaspecten van de plantensoorten en combinaties tussen de plantensoorten. Deze seizoensaspecten zijn onder andere bloei, herfstkleur, bladverliezend / wintergroen en aantrekkelijkheid van plant- en bladvormen. Hiervoor is een ruim plantenassortiment aanwezig, de laatste jaren door nieuwe inzichten ook uitgebreid met siergrassen en vaste planten. Deze planten verlengen het bloeiseizoen in de plantvakken en hebben veelal een uitbundige bloei of plant/ bladvorm. Door combinaties van vaste planten, siergrassen en heesters te maken kan er een palet gemaakt worden welke de wijk een frisse en groene uitstraling geeft en de huidige stenigheid niet meer domineert. Door de juiste plantkeuzes, de juiste wijze van aanplant en beheer zijn de plantvakken dichtgegroeid. Er is geen kale aarde meer te zien waarin zwerfafval blijft liggen. Door hier extra aandacht te geven aan de aanplant van onderbegroeiing, zoals bodembedekkers in combinatie met sierheesters en/of vaste planten ontstaat een aantrekkelijk beeld. Binnen de buurten zijn veel hondenuitlaatplaatsen aanwezig. Grasstroken welke hier niet voor bedoeld zijn, maar wel zo gebruikt worden kunnen in plaats van het afsluiten met een hekwerk ook geheel beplant worden, of een haag krijgen. Hierdoor is het voor de honden niet meer aantrekkelijk en is de belevingswaarde voor de mensen vergroot. Ook wordt een rommelig straatbeeld door de aanwezigheid van de hekken rondom grasstroken voorkomen.
Geveltuinen
Foto’s www.zefanja.eu
Bewonersparticipatie: Bewoners hebben een belangrijke rol in de wijk. Ook bij het groen. Door voorlichting en acties rondom het groen ĂŠn door de zichtbaarheid van kwalitatief en goed onderhouden openbaar groen worden bewoners gestimuleerd en gevraagd om hun bijdrage te leveren. Dit bestaat uit onder andere geveltuinen, goed onderhouden voortuinen en bloembakken. Op de jaarlijkse Plantjesmarkt wordt dit gestimuleerd door het geven van voorlichting en het aanbieden van plantmateriaal. Hier zullen naast de eenjarige planten, wat van oudsher de planten van de Plantjesmarkt waren ook vaste planten en klimplanten tegen een lage prijs verkocht worden. Naast de plantjesmarkt wordt de bewonersparticipatie gestimuleerd door het geven van voorlichting en uitdelen, verspreiden van folders over onder andere geveltuinen, boomspiegel-adopteren (beplanten en onderhouden van een boomspiegel door omwonenden) en het in beheer geven door de gemeente van “snippergroenâ€? (kleine stukjes groen, welke aan het perceel vast zitten) aan omwonenden. Stadsnatuur: Groen in de wijk zorgt niet alleen voor een prettige leefomgeving voor de mens, maar ook voor vele dier- en plantensoorten. Een stevige doorgaande groenstructuur zorgt voor overlevings- en verplaatsingsmogelijkheden van deze soorten. Een levendige stadsnatuur is ook een aanwinst voor de menselijke leefomgeving. De aanwezigheid van vogels, egels, vleermuizen, insecten en andere dieren wordt altijd erg gewaardeerd. Hierin kunnen zowel de bewoners als de gemeente en andere instanties aan bijdragen door het in stand houden van nestgelegenheden, het plaatsen van nestkasten en het versterken van de groene infrastructuur, van bomenlanen tot geveltuinen.
Hoofdinfrastructuur
Groene hoofdstructuur Belangrijke voorzieningen
Combinatie Groenplan Gemeente Arnhem met de groene hoofdstructuur voor een groen Klarendal
Groenplan Gemeente Arnhem
Aanpak: Openbare ruimte: Het uiteindelijke doel is een prettige leefomgeving voor iedereen in de wijk. Een belangrijk aspect hiervan is de openbare ruimte. Deze wordt nu nog gedomineerd door steen. Om hier verandering in aan te brengen willen wij in overleg met alle betrokken partijen het stenige karakter van de wijk een prettig aanzicht geven door de inzet van groen. Dit kan gebeuren door relatief weinig middelen op die plaatsen in te zetten waar de impact het grootste is. Binnen de wijk zijn er een aantal plaatsen aan te wijzen die voor de beeldvorming van de wijk erg belangrijk zijn. Deze bestaan uit de hoofdinfrastructuur van de wijk, de belangrijkste entrees van de wijk, enkele knooppunten met veel ‘verkeer’ zoals het winkelcentrum, wijkcentrum, de Leuke Linde en enkele pleinen en kruispunten. Op en aan deze plaatsen kan met minimale inzet veel effect worden gesorteerd. Door het intensieve verkeer over deze plaatsen wordt bij een groene uitstraling hiervan de beleving van de wijk als geheel een stuk groener. Deze aanpak heeft een gedeeltelijke overlap met het Groenplan van de Gemeente Arnhem. Door het groenplan aan te vullen met de gewenste groenstructuur van de Groengroep Klarendal ontstaat een stevig groen netwerk door de wijk. De groene hoofdstructuur van Klarendal is een erg belangrijk onderdeel om de wijk groener te maken. Om dit in de toekomst te waarborgen is het belangrijk dat het beheer hiervan gedaan wordt door een gekwalificeerde hovenier. Voor deze onderdelen moeten aparte beheerplannen opgesteld worden om het groen een zo groot mogelijke belevingswaarde te geven.
Wonderwall, Sportplaza Mercator Amsterdam Copijn Utrecht Landschapsarchitecten
Verticale tuinen: Door de vrij nauwe opzet van de stadswijk is er weinig plaats voor nieuwe plantsoenen in de traditionele zin, laat staat voor de extra aanplant van grote bomen. Er zijn in de laatste jaren met succes experimenten uitgevoerd die een nieuwe dimensie aan het plantsoen geven, bijvoorbeeld in de Arnhemse wijk Spoorhoek. Deze nieuwe vormen zijn de zogenaamde verticale tuinen. Dit zijn uitstekende oplossingen voor kale blinde gevels, welke in de wijk nog al eens voorkomen. Niet alleen zorgen zij voor verfraaiing, ook zorgen zij voor een verbetering van het klimaat in de directe omgeving door een groot filterend vermogen op stof en fijnstof. Het is ons doel om in samenspraak met betrokken partijen te kijken welke mogelijkheden er zijn voor dit type plantsoen in de wijk. Bewonersparticipatie: Door middel van gerichte acties en voorlichting wil de Groengroep bewoners van de wijk bij het groen in de wijk betrekken. De bewoners kunnen een grote bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de wijk. Er bestaan veel mogelijkheden om de directe leefomgeving van de mensen op te fleuren met groen. Geveltuinen, bloembakken, boomspiegels inplanten en ‘snippergroen’ beheren zijn hier onderdelen van. Hier willen we sterk op inzetten en de bewoners bewust maken van de mogelijkheden. Door een eigen inbreng van de bewoners in de openbare ruimte wordt de betrokkenheid van de bewoners bij de openbare ruimte sterk vergroot. Naast deze punten zal de Groengroep kansen binnen de wijk zoeken om de wijk leefbaarder te maken. Ook op bedreigingen hiervan zal de Groengroep inspringen en melden bij de betrokken instanties. In samenspraak zullen we dan tot oplossingen komen welke de wijk vooruit helpen.
Aanbevelingen voor de openbare ruimte: Het groen vormt de aankleding van de openbare ruimte, waarbij dit alleen tot zijn recht komt bij een goede basis. Deze basis is in Klarendal op dit moment nog op een aantal plaatsen rommelig te noemen. Er zijn in de wijk soms wouden van verkeerswerende middelen te vinden zoals paaltjes, hekjes en verkeersborden. Ook is er een grote hoeveelheid verschillende soorten bestratingsmateriaal gebruikt, vaak ook naast elkaar, wat een rommelig beeld geeft. Hier kan veel gewonnen worden. Door deze middelen te structureren en te uniformeren zal de kwaliteit van de openbare ruimte sterk toenemen door een rustiger beeld. Ook staan op sommige belangrijke punten in de wijk nog bovengrondse (glas-)containers. Dit geeft ook hier een verstoord en rommelig beeld met een negatieve uitstraling op de gehele wijk. Dit zou op te lossen zijn door ook hier een ondergrondse container te plaatsen. De stedenbouwkundige opzet en de daarmee samenhangende straatprofielen zijn niet gemaakt op het herbergen van grote hoeveelheden auto’s. Het straatbeeld wordt nu dan ook voor een groot deel gedomineerd door deze geparkeerde auto’s. Bij nieuwbouw moet er naar ons idee om de parkeerdruk in de wijk niet toe te laten nemen zo veel als mogelijk ondergronds geparkeerd worden. Ook wat dit soort problemen betreft, wil de Groengroep meedenken om tot een oplossing te komen. Van problemen en knelpunten in de openbare ruimte zullen wij dan ook melding maken bij de betrokken instanties.
Groengroep Klarendal: P/A Klarendalseweg 442 6822 GV ARNHEM Ronald Bos Willem Henschen Chris van de Hoef Riet Kreuzen Toon Lubbers Lisa van de Pol Bas Roodbergen Met ondersteuning van Rob Klingen Tekst en vormgeving: Chris van de Hoef
Groen
groep
Klarendal