BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
SIÓ D
EM K
A
BY DG
OS ZC Z
EP CZ SZ
NA LO ZIE
253
A ON
KA
ZIEL SIÓ DEM
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
1
Gdzie przeszłość zielonymi chustami łączy się z przyszłością Jest tylko dziś, wczoraj jest już snem a jutro ledwie wizją. Ale dobre dziś czyni wczoraj snem szczęśliwym a jutro wizją nadziei
S
SIÓ DEM
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
CZ
to lat temu dla „Zielonej Siódemki” zapłonęło pierwsze ognisko. Po raz pierwszy przekazano iskrę przyjaźni, a pierwsza piosenka wkradła się do kręgu i spoczęła na ustach ówczesnych, szepcząc znane i rozumiane słowa, tak bliskie sercu każdego harcerza. W ciągu tych stu lat zmieniał się świat, zmieniała się Bydgoszcz, zmieniała się też „Siódemka”. Raz rosły, raz topniały jej szeregi, pojawiały się i znikały kolejne zastępy. Był czas leśnej przygody, młodzieńczej radości, harcerskich przyjaźni, służby i obozowych wzruszeń. Siódemkarze stanowili Plemię, którego nic – wydawało się – nie mogło rozdzielić. Potem niebo przysłoniły jednak złowrogie chmury. Beztroscy młodzi skauci musieli w jednej chwili wydorośleć i poddać się najcięższej próbie. Wyszli z niej zwycięsko, choć dziewiętnastu zapłaciło najwyższą cenę, oddając życie w obronie Ojczyzny i najwyższych harcerskich ideałów. Po wojnie, Siódemkarze przetarli wspólnie jeszcze wiele szlaków, poznali smak gorzkiej polskiej rzeczywistości, by wreszcie dożyć szczęśliwej „drugiej” albo i „trzeciej młodości”, i w końcu zmierzyć się z problemami oraz radościami współczesnego świata. Mimo upływu lat istnieją sprawy tak wielkie, tak głęboko przechowywane w sercach, że zachowują świeżość kształtu i barwy. Nie tracą na swej aktualności i żaden kurz nie jest w stanie przyćmić idei, od której wszystko się zaczęło. Sto lat historii, dziesiątki życiorysów, setki zdarzeń i tysiące przygód... Kluczem do pamięci pokoleń są opasłe tomy kronik pełne zdjęć, pożółkłe zapiski, dokumenty, a także współczesne wydawnictwa i opracowania oraz to wszystko, co pisze los i czego autorem jest samo życie. Są one skarbnicą wiedzy o przeszłych dziejach „Zie-
2
lonej Siódemki” i życiu tych, bez których nie mogłaby ona istnieć. Bydgoska „Zielona Siódemka” wpisała się trwale w życiorysy kilku pokoleń harcerek i harcerzy, instruktorek i instruktorów oraz przyjaciół harcerstwa, a obecnie wpisuje się też w życie tych najmłodszych – zuchów. Od stu lat w „Siódemce” rodzą się i rozwijają liczne pasje i zainteresowania, krzepną charaktery, zawiązują się sympatie i przyjaźnie, ujawniają się twórcze działania, kształtują wartości najprostsze, najpiękniejsze i najbliższe każdemu Polakowi. „Siódemka” to szczep, w którym przeżywa się przygody, czasem ulotne jak wakacyjne dni, a czasem poważne, uczące, jak żyć, jak postrzegać innych i jak sprawiać, by chcieli się uśmiechać. Harcerskie życie z „zielonymi chustami” w tle, niejednokrotnie jest elementem ciekawszej i piękniejszej – dzięki temu – codzienności. Jej siła i tajemniczy magnetyzm skłania byłych „Siódemkarzy” do ciągłych powrotów. Bo kto raz złoży Przyrzeczenie Harcerskie, zostaje harcerzem do końca życia. Kto raz złączy się z „Siódemką”, już zawsze ze wzruszeniem będzie do niej powracał. Album, który trzymacie w rękach, przedstawia zaledwie okruchy historii „Siódemki” i jedynie fragmenty jej dzisiejszej działalności. Jednak dzięki niemu – mamy nadzieję – te słowa i obrazy, w których zaklęta jest przeszłość i teraźniejszość, żyć będą w Waszych sercach i pamięci. Przed nami, współczesnymi „Siódemkarzami”, pozostają niezapisane, białe kartki przyszłości. Zapiszmy je wspólnie kolejnymi przygodami, próbami charakterów, przyjaźniami, byśmy mogli – zgodnie ze słowami wypowiedzianymi przez kronikarza druha Eugeniusza Szulca „– kiedyś, po latach wielu, przeczytać o tym, co przeżywaliśmy, i z pewnością „będzie to dla nas wielka chwila wzbudzenia przeszłości”.
hm. Dorota Sucharska komendantka Szczepu „Zielona Siódemka”
To im dziękujmy !!! Verba volant – scribi manet (Słowa znikają - pismo zostaje)
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
pwd. Edward Baumgart przewodniczący Koła Przyjaciół Siódemki
CZ
Szarych Szeregów), przestano zapisywać karty trzeciego tomu kronik. Wszystkie trzy tomy zostały bezpiecznie ukryte i czekały na lepsze czasy. Pracę kronikarską zawieszono, lecz nie przestano: zbierać dowodów pracy konspiracyjnej, pamiątek, opisywać wydarzenia – bo może kiedyś... To właśnie dlatego trzeci tom – dokończony w 1945 roku jest dla nas tak cenny. Jest on przecież zbiorem pamiątek, wspomnień, opisem osobistych przeżyć w obozach i na robotach przymusowych, obrazem prowadzonej i przeżytej walki. Dowodem wierności harcerskim ideałom i patriotycznej powinności. Powstanie kolejnych siedmiu dalszych kronik szczepowych (lata 1946 – 1979) oraz siedmiu kronik szczepowych opisujących działalność żeglarską w latach 1921-1978 zawdzięczamy głównie druhom: Eugeniuszowi Szulcowi, Tadeuszowi Płóciennikowi i Zbigniewowi Głodzińskiemu oraz zmobilizowanym przez nich do pisania licznemu gronu autorów relacji i wspomnień. Oprócz wyżej wymienionych zasłużonych kronikarzy, przez cały 100-letni okres naszej działalności, grono kilkudziesięciu kronikarzy – często nieznanych z imienia i nazwiska stworzyło nasz, liczący obecnie 105 tomów zbiór kronik: drużyn, zastępów, kronik z obozów, rajdów, spływów itp. W ostatnich latach systematycznie dokumentuje swoje dokonania drużyna wędrownicza „FORWARD” (6 tomów). Pisane są także kroniki drużyn i gromad zuchowych. Od 2001 roku, to znaczy od wydania monografii „Siódemki” pod tytułem – „ W zielone chusty przystrojeni” oraz 2011 roku – od wydania monografii Koła Byłych Siódemkarzy pod tytułem – „Wierni zielonej Siódemce” – co pięć lat ukazują się suplementy opisujące kolejne okresy naszej działalności. Album, który właśnie drogi Czytelniku trzymasz w ręku, jest klamrą spinającą dawne dzieje naszej „Zielonej Siódemki” z jej 100-letnią historią oraz z jej – TU I TERAZ.
SIÓ DEM
Tak – to im – kronikarzom znanym z nazwiska i imienia, a także tym, czasami bezimiennym druhom, którzy z kronikarską pasją przez lata dokumentowali nasze dokonania, opisywali codzienną harcerską działalność, utrwalali ważne wydarzenia, dzielili się wspomnieniami lub ocalali od zapomnienia ulotne przecież przeżycia z obozów, spływów, rajdów czy biwaków – POWINNIŚMY MY SIÓDEMKARZE DZIĘKOWAĆ. To dzięki ich benedyktyńskiej pracy możemy dzisiaj naszą przeszłość na nowo poznawać oraz przekazywać kolejnym pokoleniom Siódemkarzy, a także – co jest niezmiernie istotne – dzięki treściom i zdjęciom zamieszczonych w naszych kronikach mógł powstać ten – JUBILEUSZOWY ALBUM. Opisywanie działalności 7 BDH rozpoczął w dniu 10 września 1922 roku ówczesny drużynowy – druh Kazimierz Papiński. Pierwszy tom (1921-1929) naszych kronik zakończył jakże aktualnymi do dzisiaj słowami. Pamiętnika drużyny zapisane karty znaczą jej przeżyte i minione dzieje. Wspomnienia … Dzisiaj nie jedne z małości wydarte. Lecz – gdy kiedyś miną młodości naszej sny, kiedy zaglądniemy w tę Księgę Drużyny, minionych dziejów posypią się skry. HEJ „SIÓDEMKO” – czasie przeżyć jedyny. Słowa te były wyzwaniem rzuconym kolejnym pokoleniom Siódemkarzy. Podpowiedzią, jak aktualna jest ciągle treść zawarta w starej rzymskiej sentencji przytoczonej w nagłówku – parafrazując – nie tylko słowa, ale i dokonania nie opisane, znikają w mrokach niepamięci. Animatorami, kierującymi pracą kilku kronikarzy opisujących nasze dokonania w okresie od 1930 roku do kwietnia 1941 roku byli druhowie – Eugeniusz Szulc i Hubert Bonin oraz bracia Stefan i Aleksander Zielińscy. W roku 1941, z uwagi na zagrożenia (liczne aresztowania członków konspiracyjnej drużyny działającej w strukturach
3
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
4
l ata dwudzieste
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 5
l ata dwudzieste
P
GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
rzegląd bydgoskich drużyn skautowych 17 sierpnia 1919 roku w ogrodzie Domu Polskiego przy ulicy Gamma (dzisiejszej Warmińskiego). Ten przegląd był prowadzony na życzenie międzynarodowej komisji koalicyjnej, która badała stosunki narodowe byłego zaboru pruskiego. Do przeglądu stanęło pięć drużyn męskich, jedna żeńska i orkiestra wojskowa prowadzona przez Jana Kielbicha. Przeglądu dokonał Anglik, major Holme, skaut. Był mile zaskoczony, że w Bydgoszczy jest tak wielu, tak dobrze umundurowanych i wyćwiczonych skautów. Członkom Grenzschutzu, niemieckiej organizacji paramilitarnej, która nie chciała dopuścić do powrotu Bydgoszczy do Polski, trudno było znieść cel wizyty angielskiego oficera i jego przychylność dla polskiej młodzieży. Nie mogąc przeszkodzić przeprowadzeniu przeglądu zaraz po nim, gdy w Domu Polskim odbywała się zabawa, członkowie tej organizacji obrzucili Dom Polski ręcznymi granatami. 6
l ata dwudzi este
N
aczelnik Państwa przechodząc przez nasz szpaler spojrzał przedewszystkiem na nasze czapki, a wyczytawszy ze złotego napisu „Marynarka Harcerska” uśmiechnął się i…
O
GO SZ
CZE P
BYD
SZ
CZ
detchnęliśmy! Dalszy ciąg, to walka o uczciwą „wyżerkę”, która nam się słusznie należała… A
ON
ZIEL
DEM KA
D
o miasta naszego zawitał Naczelnik Państwa i twórca Wolnej Rzeczypospolitej – Józef Piłsudski. Uczestniczyliśmy w przyjęciu dostojnego gościa jako asysta podczas przejazdu do Brdyujścia.
N
ajgorszem było przeciskanie się przez kordony policji naszych „ważnych”, ażeby dostać się do portu, gdzie pod pełną parą stał oddany do naszej dyspozycji mały śrubowczyk „Krasiński” (jak on się ślicznie nazywał). W kajucie czekały na nas przygotowane mundury, więc gorączkowe przebieranie się, przyszywanie oznak (kotwic i innych naszywek), przymierzanie czapek, których o zgrozo ilość okazała się za małą, a które zresztą choć z wielkim trudem wydostaliśmy w Dow. Pułku. Wiązanie krawatów należało prawie do nadludzkich wysiłków.
SIÓ
15
czerwca. Powstała sobie dzisiaj Drużyna nasza żeglarska, jako tzw. Marynarka Harcerska pod kierownictwem dha Konkego.
7
S
l ata dwudzieste
iódemka” chętnie organizowała wyciecz„ ki, majówki, biwaki, które nazywała obozami i prawdziwe, letnie obozy. Bywała na spotkaniach i zlotach.
P
ierwsza rocznica powstania drużyny, została oczywiście upamiętniona w kronice.
W GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
czerwcu 1922 roku na Zlocie Chorągwi Wielkopolskiej w Kurniku.
8
W
ycieczka statkiem do Brdyujścia kończyła uroczystości z okazji rocznicy założenia drużyny. Wcześniej była zbiórka hufca na boisku Szkoły Podchorążych, przyrzeczenia kandydatów i defilada.
W
wakacje 1922 roku „Siódemka” zaczęła wypuszczać się na dalsze wyprawy. Niektórzy jej członkowie wybrali się na wakacyjną kolonię hufca na Hel, drużyna wybrała się też na pięciodniową wycieczkę do Gdańska, Pucka i do Jastarni. W kronice został między innymi taki po niej wpis: „O świcie pędzimy do morza i zażywamy kąpieli pomimo deszczu. Wiara używa słonej wody, co się zowie, a przytem te „bałwany” (niechodzące!), więc uciechy dużo, skakania, opryskiwania, no i… wymyślań”.
GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
l ata dwudzi este
I
kolejny: „Na Helu pogoda kapuśniaczkowa zmieniła się istną pralnię. Nareszcie obóz, wyskakiwanie, krzyki, oglądanie obozu, namiotów, pod którymi nasi zacni obozownicy wyglądają jak zmokłe kury. (…) Nazajutrz zaraz po pobudce jeno w spodenkach bez koszul pobiegliśmy do morza.”
9
N
GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
l ata dwudzieste
ocne wycieczki, podchody… „Siódemka” organizowała je od samego początku. W sierpniu 1922 wybrała się do Myślęcinka i zatrzymała na noc w stodole dworskiej. O północy alarm i poszukiwanie nieprzyjaciela. Kierownikiem drużyny był wtedy Henryk Wawrzyniak, przybocznym Tadeusz Bartnicki, a zastępowymi: Kazimierz Papiński, Feliks Miodowski, Franciszek Włoch i Władysław Durlik. Opiekunem drużyny był prof. Pałaszewski. Niedługo potem kierownikiem drużyny został Kazimierz Papiński, bo druh Wawrzyniak wyjeżdżał do Poznania. Drużyna miała teraz trzy zastępy: „Wilków”, „Lisów” i „Puchaczy”.
10
Z
tygodnia na tydzień, z miesiąca na miesiąc, „Siódemki” była coraz bardziej Plemieniem, zastępy – gromadami, a kierownik drużyny – Czarnym Wilkiem, Władcą Plemienia.
l ata dwudzi este GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
K
olejne karty kroniki ujawniają następne imiona członków plemienia: „Szary Wilk”, „Czarny Sęp”, „Biały Niedźwiedż”. Dowiadujemy się z nich też o grze w piłkę nożną lub polską oraz o działaniu przy drużynie „szkoły wodzów”, czyli zastępu zastępowych. Przeczytać możemy o rozmaitych wycieczkach – do Jachcic, Osielska, Rynkowa, Ossowej Góry (pisownia oryginalna), Ostromecka, Grudziądza, Czerska Pomorskiego, Brzozy i nad Jezioro Jezuickie. I o tym, co się na nich działo: „Humor był u nas dawno nie widziany, ryczano co niemiara, co podczas jazdy powrotnej naopowiadano sobie różnych kawałów, tego by nawet na słoniowej skórze nie spisał, co śmiechu, gwaru przechodziło w zakres naszych poczciwych wilków”.
11
P
l ata dwudzieste
rzyrzekam, że będę wzorowym członkiem Plemienia, że stał będę na straży naszych Praw i Zwyczajów, przestrzegał ich i dbał o honor Plemienia. Po tym akcie ogólne całowanie się, przemowa „Lisa Mikiły” (dha Tucewicza), życzenia członkom nowymi i prze-
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
7
12
października 1923. Święto rodowe Plemienia. Po raz pierwszy obchodziło Plemię nasze swoje – długo zapowiadane – święto rodowe. Przyrzeczenie plemienne, a ponieważ to po raz pierwszy wszyscy go składali, trzymając się pod ręce półkolem.
mowa „Czarnego Wilka”. W końcu śpiewy, gry, monologi – najważniejsza – herbatka z tańcami, ma się rozumieć zaproszone druhny. Bawiliśmy się doskonale, „Biały Niedźwiedź” podejmował gości w prawdziwym fraku i cylindrze i ojcowych pantalonach. Zjedzono 200 bułek, wypito moc herbaty…
l ata dwudzi este
Kuplet Wita (na modłę znanego krakowiaka) Siódemka – Siódemka, chłopcy jakich mało / Gdzie jaka zabawa – zawsze idą śmiało – Oj dana… / Praca idzie dobrze, nawet nie utyka / Bo w gromadzie „Łowców” ciągle gimnastyka – Oj dana…
J
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
est więc nadzieja, że będzie jeszcze lepiej, że „Siódemka” musi być pierwszą drużyną w hufcu i w Chorągwi.
13
S
l ata dwudzieste
prawności zdobywano między innymi na wycieczkach, a potem na wycieczkach (z czasem i przy dokonywaniu wpisów do kroniki) korzystano z umiejętności nabytych podczas ich zdobywania.
D
obry humor i sprawności przydawały się czasem bardziej niż zwykle. Na przykład, gdy kasa drużyny świeciła pustką. Zawsze znalazło się jednak jakieś wyjście. W 1924 roku Plemię wsparł Zdzisław Rybicki – ofiarował „Siódemce” 30 milionów na pokrycie niedoboru kasowego. Ta kwota wydana została na krzyże dla członków Plemienia.
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
Z
14
dobywanie sprawności cieszyło kiedyś tak samo jak dzisiaj. W kronice zapisano, jakie sprawności mają być zdobyte w 1924 roku: gimnastyka, terenoznawcy, sygnalisty, krajoznawcy, pioniera, samarytanina, pożarnika, kolarza, telegrafisty, kucharza, pracza, krawca, kowala, ślusarza, mechanika, mistrza do wszystkiego, pisarza na maszynie, tłumacza, hodowcy drobiu, hodowcy gołębi, warzywnika, sadownika, kwieciarza, biuralisty, siodlarza, pływaka, introligatora.
P
CZ GO SZ
CZE
SZ
BYD
Marsz Plemienia Plemię Wilków gromadami / Dąży śmiało w życia szlak / Smutki, trudy poza nami / Słońca, lasu nam nie brak. / Wicher hula wszędzie z nami / Zapach tropu niosąc z dań / Więc wesoło, hejże Plemię / Zawsze w trop!
Na wycieczkę Dalej wiara w górę czoła / Na wycieczkę śmiało wraz / Przy ognisku dookoła / Przyjedzie żwawo nocki czas
A ON
ZIEL
EM KA
Górą „Siódemka” Górą „Siódemka” oto wilki szczerze nasza hasło / Wszakże nie z pychy my to hasłem zwiem / Lecz niechby zaraz tego tysiąc beczek jasnych trzasło / Coby zapomnieć miał o haśle ten
l ata dwudzi este
Marsz łowiecki Hej wilki na łowy już czas! / w łowieckie ostępy gromady! / Już miesiąc zza lasu wzszedł blady / Dalej w las! Dalej w las! Dalej w las!
SIÓ D
Marsz „Siódemki” Harcerski sztandar wznieśmy w górę / Niech płynie jego piosnki szum / My zaś z czoła spędzi troski chmury / Ku szczytom idźmy pełni dum. / Precz waśnie, spory i oręże / My Polskę uniesiemy sobą w wyż / Pracą, wiarą, że jej nie dosiędzie / Poprzez wrogów zgotowany krzyż.
15
BYD
GO SZ
CZ
l ata dwudzieste SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
16
Nasz Buffallo Koń to zwierzę pociągowe / Buffallo Bill, Buffallo Bill – automobil /”Niedźwiedź” to bydlę domowe / Buffallo Bill, Buffallo Bill, Buffallo Bill / Są na świecie różne płazy / Buffallo Bill, Buffallo Bill, Buffallo Bill / „Mikuś” fabrykuje gazy / Buffallo Bill, Buffallo Bill, Buffallo Bill / Krowy mają wielkie rogi / Buffallo Bill, Buffallo Bill, Buffallo Bill / „Chudy” ma za długie nogi / Buffallo Bill, Buffallo Bill, Buffallo Bill
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 17
Z
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzieste
djęcie lotnicze z Jamboree, które zostało zorganizowane pod Kopenhagą w Danii w 1924 roku musiało zrobić na „Siódemce” ogromne wrażenie. To był cel, do którego dążono – być jak najlepszymi, by móc wziąć kiedyś udział i w takim zlocie.
18
l ata dwudzi este
W
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
P
o Zlocie Plemię pojechało do Krakowa i do Wieliczki.
SIÓ D
W
yjazd 1 lipca. Zbiórka wieczorem w harcowni, skąd wymaszerowano na dworzec, z namiotami, garnkami do gotowania i resztą ekwipunku. Z Warszawy, również pieszo, Plemię przemaszerowało do Siekierek, gdzie na Wisłą odbywał się zlot. 5 lipca zlot wizytował prezydent Mościcki. W kronice napisano: „zawadził też nasz obóz „Siódemki” pozdrowiwszy nas hasłem „Czuwaj”.
CZ
ędrowny obóz w Tatry. Upragniony, przygotowany wielkim wysiłkiem, bo zagrożeniem był brak funduszy. Najpierw jednak wyprawa na Zlot Narodowy w Warszawie, Tatry dopiero później. Koszty wyliczono na 69 złotych od osoby. Przygotowano dokładną instrukcję, co każdy harcerz musi mieć ze sobą wymieniając umundurowanie, skarpetki, menażki, worki na brudną bieliznę, ale też szczoteczki do bucików i zębów, mydło, przybory do szycia…
19
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
20
l ata dwudzieste
l ata dwudzi este
K
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
P
CZE
SZ
CZ
ażdego dnia pobytu w górach notatkę w kronice przygotowywał inny członek plemienia, podpisany z imienia i nazwiska jako dzienniczny. Snuta przez nich historia zawiera opisy tras wędrówek po szczytach i halach, informuje o rozbitych kolanach i guzach, ogniskach, spotkanych po drodze ludziach… Pełna jest też zachwytów nad pięknem gór.
21
l ata dwudzieste SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
3 22
sierpnia Bydgoszcz odwiedził prezydent Stanisław Wojciechowski. Miasto było ustrojone w barwy narodowe i zieleń. Prezydenta witała drużyna reprezentacyjna hufca, w skład której wchodzili harcerze „Siódemki”. Kronikarz napisał: „Drużyna wyje Czuwaj Panie Prezydencie!”. Prezydent odkrzyknął Czuwaj! W kronice napisano też, że drużyna reprezentacyjna uwieczniona została w kinie, więc pewnie film o wizycie prezydenta w Bydgoszczy i moment jego powitania przez harcerzy, trafił do Kroniki Filmowej
l ata dwudzi este SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
1
listopada Plemię zebrało się przy placu Kochanowskiego już z samego rana, by udać się na boisko Gimnazjum im. Kopernika, na którym rozgrywane były zawody lekkoatletyczne. Stanęło do nich prawie całe Plemię. Po południu Plemię przeniosło się do harcówki, co kronikarz opisał następującymi słowami: „… wspólne śpiewy i zabawy oraz boks zakończony rozbiciem nosa szlachetnemu p. Depce”.
23
l ata dwudzieste
W obozie W obozie wśród lasów w przecudowną noc/ Gdy księżyc rozsnuje swych czarów moc / Ognisko się pali i piosenka brzmi / Po liściach się rosa rozperla i lśni.
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
Zimową porą Zimową porą w leśnej toni / Śnieżysty puszek zwisa z drzew / Słońce się iskrzy w białej błoni / Zagląda pod skulony krzew.
24
Z
kolejnych rozkazów Wodza Plemienia Wilków wiadomo, jak zmieniały się nazwy gromad, kto i czasem z jakiego powodu zwolniony został z drużyny, kto poszedł na urlop, kto zdał próbę na następny harcerski stopień. Z rozkazów wyczytać można też, kiedy do drużyny wstępowali nowi członkowie. Z rozkazu z 1 lutego 1925 roku wynika, że właśnie wtedy przyjęto do drużyny jako kandydata między innymi Bernarda Mrozińskiego.
l ata dwudzi este
C
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
złonkowie Plemienia Wilków podejmowali rozmaite wyzwania. Eugeniusz Szulc napisał, na przykład wypracowanie w ramach cyklu wypracowań Towarzystwa Uczniów Handlowych w Bydgoszczy. Zamieściła je „Gazeta Bydgoska”.
25
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
26
l ata dwudzieste
l ata dwudzi este
Z
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
czasem, gdy „Siódemka” zaczęła dbać o nagłaśnianie swych działań, bydgoskie gazety zaczęły o niej pisać znacznie częściej, dokumentując rozmaite wydarzenia z jej życia.
27
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata dwudzieste ak zrodził się szczep.
T
28
W
ycieczka do Nakła.
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzi este
W
ycieczka do Żnina i Wenecji.
29
BYD
GO SZ
CZ
l ata dwudzieste SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
30
W
ycieczka obozowa do Torunia w czerwcu 1925 roku na Zlot Hufca Poznańskiego. Członkowie Plemienia Wilków pojechali nań w 30 osób. Maszerowali na czele harcerzy uczestniczących w zlocie jako drużyna sztandarowa i reprezentacyjna.
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzi este W 1925 roku obóz „Siódemki” zorganizowany został od 7 do 27 lipca w majątku państwa Rybickich w Żółwinie. W Żółwinie „Siódemkę” odwiedziło wielu gości. Przede wszystkim ci członkowie drużyny, którzy nie mogli uczestniczyć w obozie, ale też członkowie Koła Przyjaciół Drużyny i druhny z 3 drużyny żeńskiej.
31
BYD
GO SZ
CZ
l ata dwudzieste SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
32
O
bóz w Żółwinie był pierwszym stałym obozem „Siódemki”. „Siódemka” zebrała się w harcówce z samego rana 7 lipca, zapakowała na wóz sprzęt, a potem pieszo ruszyła w drogę. Z harcówki do Żółwina dzieliło ją 11 kilometrów, ale po dotarciu na miejsce zamiast odpoczynku było rozbijanie namiotów. O 21.00 wszyscy już spali.
K
ronika „Siódemki” jest tak szczegółowa, że wiadomo nie tylko, co uczestnicy obozu w Żółwinie robili w kolejne dni, kto ich odwiedził i jaka była pogoda, ale nawet, co jedli. W drugim dniu obozu na śniadanie było pół litra mleka, pół bochenka chleba i łyżka marmolady, na obiad zupa grochowa, na podwieczorek herbata, na kolację zupa ziemniaczana.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 33
BYD
GO SZ
CZ
l ata dwudzieste SIÓ D
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
34
P
o udanym obozie druhowie rwali się do pracy . Już w kilka dni po jego zakończeniu pełnili służbę podczas Regat Wielkopolskich w Brdyujściu. Niedługo potem zorganizowali Kurs Zastępowych, który był wielkim wydarzeniem – na kurs urządzony staraniem Koła Przyjaciół Drużyny zgłosiło się około 60 chłopców z większości bydgoskich drużyn.
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 35
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
36
l ata dwudzieste
CZ GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ SIÓ D
W
1926 roku „Siódemka” nie ustawała w organizowaniu wycieczek i innych wydarzeń. Wybrała się między innymi do Brzozy, na poświęcenie sztandaru Powstańców i Wojaków z Brzozy, ale też do Wyrzyska, Fordonu i do Wielkich Bartodziejów, gdzie zorganizowała obóz propagandowy na rzecz Towarzystwa Czytelni Ludowych. Często bywała na boisku Szkoły oficerskiej. Była też w Chełmży, nad Małym Jezuickim Jeziorem, w Rynkowie i w Zamczysku.
l ata dwudzi este
Siódemka – Siódemka Siódemka, Siódemka, chłopcy jakich mało / Choć się bawią cięgiem, jeszcze im za mało / Oj dana…
37
S
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzieste
port odgrywał ważne miejsce w życiu drużyny. Grano w piłkę ręczną, nożną, koszykową i… latającą, ćwiczono lekkoatletykę, strzelano.
38
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 39
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzieste
W
40
przypadku „Siódemki” każdy powód do świętowania był mile widziany, jednak ten – 10-lecie bydgoskiego harcerstwa – był szczególny. „Siódemka” brała udział nie tylko w okolicznościowej defiladzie i zabawie, ale i w zawodach sportowych, zdobywając kilka miejsc na podium, co na notce prasowej wklejonej do kroniki ktoś zaakcentował czerwonymi podkreśleniami.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 41
CZ
l ata dwudzieste SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
42
W
1927 roku „Siódemka” zorganizowała obóz na Wołyniu, w miejscowości Buszcza, na pograniczu z Rosją. Po drodze zwiedziła Warszawę i Lublin, w drodze powrotnej zajrzała do Lwowa i Łodzi. Na miejscu nawiązała kontakt między innymi z 11 Szwadronem Korpusu Ochrony Pogranicza. Wyjeżdżając, tak długo żegnała się z buszczanami, wymieniała wstążkami, krawatami i koralikami, że spóźniła się na pociąg…
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzi este
W
1928 roku„Siódemka” zorganizowała obóz na Wileńszczyźnie, w Nowych Trokach. Obóz trwał od 9 lipca aż do 15 sierpnia. Artykuł o tym obozie zamieszczono w miejscowej prasie.
43
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
44
l ata dwudzieste
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata dwudzi este 45
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
46
l ata dwudzieste
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzi este
O
d 1923 roku„Siódemka” miała swoją harcówkę przy ulicy Toruńskiej 165, w domu bydgoskiego przedsiębiorcy Antoniego Weynerowskiego. Korzystała z dwóch pomieszczeń na piętrze, harcówka zyskała więc miano „na pięterku”.
47
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
48
l ata dwudzieste
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzi este
P
ierwsza kronika drużyny obejmowała okres niemal 8 lat jej działalności. Następna zaczynała się od wspomnień – kilku zdjęć przypominających niektóre ważne wydarzenia z jej życia.
49
l ata dwudzieste SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
W 50
roku 1929 drużyna wybrała się na wakacje do Mysłowej na Podole.
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
l ata dwudzi este
S
port cały czas miał ogromne znaczenie w życiu drużyny. Wśród różnych dyscyplin sportowych uprawianych przez członków „Siódemki” był ping-pong, strzelanie i łyżwiarstwo.
51
CZ
l ata trzydzieste SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
52
B
y „zarazić” innych młodych bydgoszczan duchem harcerskim oraz zdobyć fundusze na urządzenie obozów letnich, „Siódemka” zorganizowała na Stadionie Miejskim obóz propagandowy. Przewinęło się przezeń kilka tysięcy osób.
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
l ata trzydz ieste Zielone chusty… W zielone chusty przystrojeni / Znikli z Bydgoszczy jak sen / bo „Siódemkarze” zasłużeni / Jechali do Rapki hen… / Rapka mieścina urocza / Każdy ją Polak zna. / Wysokie błyszczą Baraniej zbocza / Oblane rosą dnia.
53
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
54
l ata trzydz ieste
SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata trzydz ieste
18
września na Radzie Drużyny, Kazimierz Papiński przekazał drużynę Eugeniuszowi Szulcowi. Kilka dni później odbyło się w harcówce pożegnanie druha Papińskiego.
55
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydz ieste SIÓ D
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
56
P
ewnego dnia powstał w „Siódemce” projekt, ażeby zegar zdobyty w jakichś zawodach sportowych, a stojący nieużytecznie w harcówce – puścić jeszcze raz w zawody i to nie byle jakie, bo … małżeńskie: Kto się pierwszy ożeni – zegar zdobędzie.
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata trzydz ieste 57
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
58
l ata trzydz ieste
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata trzydz ieste 59
SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata trzydz ieste
W
60
niedzielę do „Siódemki”: Nasza sympatyczna „Siódemka”, którą zna z wycieczek cała prawie Polska, jedna z najruchliwszych drużyn nietylko Bydgoszczy, ale całego Poznańskiego i Pomorza, obchodzi w jutrzejszą niedzielę 10-lecie swego istnienia. Szczególnie poprzeć wypada „wieczorek towarzyski” – czyli zabawę „Siódemki”, która jak zwykle zresztą da uczestnikom dużo zadowolenia i wesołej zabawy.
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata trzydz ieste 61
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
62
l ata trzydzieste
BYD GO SZ
P
KA
CZE
CZ
SZ
A ON
ZIEL
SIÓ DEM
l ata trzydz ieste 63
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
64
l ata trzydzieste
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
l ata trzydz ieste
W
1931 roku „Siódemka” wybrała się na obóz do Kudryńców, znów na wschodnie rubieże Polski. Był tam między innymi „Papcio”, były drużynowy, wtedy już warszawiak, który jednak całym sercem nadal był z „Siódemką”.
65
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
66
l ata trzydzieste
BYD GO SZ
P
KA
CZE
CZ
SZ
A ON
ZIEL
SIÓ DEM
l ata trzydz ieste 67
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
68
l ata trzydz ieste
SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata trzydz ieste
W
roku bieżącym przypada 20-lecie istnienia harcerstwa Wielkopolskiego. Z racji tej zwołała Chorągiew Poznańska Zlot Harcerstwa Wielkopolskiego do Poznania-Dębica, mający się odbyć w dniach od 13 do 17 maja 1932 r. (…) Nad wieczorem i nasz obóz stanął. Mieliśmy trzy namioty i to „Bydgoszczankę”, „Domek Urwisów” i „Uśmiech Siódemki”. Maszt nasz najwyższy prawie w całym obozie. Również były ozdoby, klomby z herbem Bydgoszczy i odznaką „Siódemki”, a także napisy z hasłem „Uśmiechnij się”. (…) W powrotnej drodze nie mieliśmy już wagonu pulmanowskiego, tylko dostał nam się starodawny. Było to nam nawet na rękę, bo mieliśmy w niem dużo miejsca do tańca. Jechaliśmy bowiem razem z kilkoma druhnami bydgoskimi i urządziliśmy na poczekaniu dancing. Orkiestrą była w tym wypadku ustna harmonijka.
69
SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata trzydz ieste
Przy ognisku rozśpiewana Ram, pam papapa / Siedzi „Siódemka” kochana / Dziś radosne twarze są / W blasku ognia weselem tchną
70
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata trzydz ieste 71
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydz ieste SIÓ D
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
72
W
życiu„Siódemki” ciągle się coś działa. Jak nie Międzynarodowy Zlot Skautów Wodnych w Garczynie, to wieczorek taneczny albo Sztafeta Kajakowa Katowice – Gdynia…
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata trzydz ieste 73
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
74
l ata trzydz ieste
SIÓ DEM
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata trzydzi este
W
1933 roku kilku harcerzy „Siódemki” dołączyło do jamborowej drużyny, reprezentującej Polskę na Jamboree na Węgrzech.
75
A ON KA
ZIEL
SIÓ DEM
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
76
l ata trzydzies te
KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
A ON
ZIEL
SIÓ DEM
l ata trzydzi este 77
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydzies te SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
78
W
Jamboree uczestniczyli skauci ze wszystkich zakątków świata.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 79
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
80
l ata trzydzies te
GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
l ata trzydzie ste
N
a Jamboree „Siódemka” spotkała założyciela skautingu Roberta Baden Powella.
81
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
82
l ata trzydzies te
P
CZ GO SZ BYD
CZE
A
ON
ZIEL
DEM KA
SZ
SIÓ
l ata trzydzie ste 83
l ata trzydzies te CZ GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
84
W
„Siódemce” pomiędzy letnimi obozami, aktywność nigdy nie spadała. Oprócz pracy harcerskiej, ważny był sport i zdrowie.
GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
l ata trzydzie ste
Nowy Rok! To hasło „Spała” woła i nas / Byśmy do harców się sposobili / Byśmy gotowi byli na czas / A nie w ostatniej chwili
85
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
86
l ata trzydzies te
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 87
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
88
l ata trzydzies te
l ata trzydzi este SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
W
poniedziałek, zapowiadający piękną pogodę, nieco mroźną, po śniadaniu wygalantowani w mundurkach ciągnęliśmy na kopiec Kościuszki i Marszałka Piłsudskiego. W drodze, przy pięknej pogodzie, wesoło, ze śpiewem na ustach, wspinaliśmy się na zbocze kopca Kościuszki. Zrobiono tam kopę zdjęć (ktoś naliczył 12 fotografów), poczem gęsiego naprzełaj dotarliśmy do Sowińca. Właśnie, celem naszej wycieczki, było złożenie ziemi z grobów powstańców Wlkp. W kopcu Marszałka Piłsudskiego. Bardzo uroczyście i z powagą odbyło się złożenie ziemi do kopca Piłsudskiego. Potem kolejno wszyscy z taczkami pełnemi ziemi pchali się do góry. Piękny to był widok, gdy długi sznur „zielonych chust” z taczkami zewsząd opasywał kopiec.
89
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
90
l ata trzydzies te
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 91
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydzies te SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
92
„
S
iódemka” w jedną ze swych wycieczek wybrała się do Biskupina, by obejrzeć prowadzone tam właśnie wykopaliska.
l ata trzydzi este
T I G
radycją drużyny były bożonarodzeniowe spotkania w lesie, na wylocie z miasta w stronę Gdańska, w pobliżu Miejskich Wodociągów. Nazwano je Żywą Choinką. Na drzewku zapalano świeczki i śpiewano kolędy. Do tradycji weszły też Spotkania Gwiazdkowe i Jajko Wielkanocne.
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
dy „Siódemka” powstała nazwała się „Marynarką Harcerską”, bo jej członkowie marzyli o wodzie. Długo brakowało jednak pieniędzy, by cel ten zrealizować. W 1932 drugim roku powstał jednak zastęp żeglarski i od tego czasu organizował corocznie dla drużyny Apel Morza. Na jednym z nich, w roku 1937, oprócz piosenek żeglarskich był też między innymi wykład na temat dziejów dostępu Polski do morza.
CZ
nną tradycją była piosenka nazywana zagadkami odśpiewywana według aktualizowanego tekstu. „Siódemka”, „Siódemka”, morowe chłopaki / Chociaż ma niektóry rozmaite braki, oj dana… / Chociaż ma on żonę, często nie dojada / Choć głowa łysieje – harcerz to nie lada, oj dana… / Niewielkiego wzrostu, za to z dużą głową / Dużo funkcyj złożył, choć je wziął na nowo, oj dana… /
93
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
94
l ata trzydzies te
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
l ata trzydzi este 95
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
96
l ata trzydzies te
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 97
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
98
l ata trzydzies te
l ata trzydzi este SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
L
ato 1937 roku było szczególnie obfite w obozy. Żeglarze wybrali się do Kamieńca nad Wisłą, były też obozy w Kaczorach, Lutówku i Czersku Polskim.
99
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
100
l ata trzydzies te
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 101
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydzies te SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
102
P
o kilkunastu latach działania drużyny jej początki wydają się prehistorią, dlatego kolejny, trzeci tom kroniki, otwiera historia drużyny.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 103
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
104
l ata trzydzies te
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata trzydzi este
O
twarcie sezonu żeglarskiego 1938 roku. W kronice napisano: „Więcej już wprawy, więcej jest nas żeglarzy, bo już nie 1 zastęp, ale 3 – plutony żeglarzy”.
105
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydzies te SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
106
W
1938 roku „Siódemka” zorganizowała swój obóz propagandowy w lesie przy ulicy Gdańskiej. Takie imprezy w różnych latach odbywały się w rozmaitych miejscach. Były okazją do sprawdzenia sprzętu i ekwipunku przed letnimi wyjazdami, ale też do zaprezentowania się mieszkańcom Bydgoszczy i zainteresowania ich harcerstwem.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 107
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
108
l ata trzydzies te
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata trzydzie ste 109
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
110
l ata trzydzies te
l ata trzydzi este
W
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
śród licznych tradycji drużyny było także „Święto Wiosny”. Dzięki zdjęciom z 1939 roku wiemy, że łączyło wszystkie pokolenia „siódemkarzy”. 111
BYD
GO SZ
CZ
l ata trzydzies te SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
112
A
ktywność członków „Siódemki” sprawiała wrażenie tak intensywnej, że aż nie chce się wierzyć, że znajdowali jeszcze czas na naukę lub pracę. A jednak…
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata trzydzi este 113
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
114
l ata trzydzies te
l ata trzydzi este SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
S
iódemka” spędziła wakacje radośnie, ale nadchodząca wojna dała znać o sobie w „ końcu sierpnia. Wojsko upomniało się o harcerzy – powołano do niego między innymi drużynowego Huberta Bonina. Drużynę przejął Czesław Miodowski. Na jego rozkazie z 24 sierpnia ktoś dopisał później „ostatni rozkaz”.
115
CZ
II wojn a światowa SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
116
„…. są chwile, że płakać się chce, tylko łzy nie płyną, bo wypłukały się do źródła. Serce z żalu chce pęknąć, widząc wszystko, co polskie i drogie sercu harcerza – zniszczone i obalone” – te słowa siódemkarza Emkahaera, sanitariusza podczas pierwszych dni wojny, jak i wspomnienia innych członków drużyny, ukazują grozę tamtych dni.
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
II woj na światowa 117
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
118
II wojna światowa
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
II woj na światowa 119
CZ
II wojn a światowa SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
120
„… dostałem jako jeden z funkcyjnych „Siódemki” polecenie zorganizowania gromadki – piątki – zastępu chłopców gotowych na wszystko, nawet na śmierć dla idei wolności Polski. (…) W pamiętnym dniu 13 lipca 1940 roku zebraliśmy się u mnie i po głębokim zastanowieniu się złożyliśmy przysięgę „Nie cofnę się nawet przed ofiarą życia. Tak mi dopomóż Bóg!” „W grudniu 1942 roku zginął na froncie wschodnim jeden z najlepszych – Zyga Jabłoński. (…) Na progu 1943 roku oczekujemy wielkich zmian. Pijani wiadomościami usłyszanymi tajnie przez radio z Londynu, Moskwy i Ameryki, każdej chwili oczekujemy załamania się Niemców. I przyszło załamanie – w końcu stycznia 1943 r. padł Stalingrad i rozpoczął się odwrót Niemców. (…) Pracujemy na poziomie ćwika i przygotowujemy się do służby wojskowej. (…) W sierpniu 1944 roku Henio i Hubert Bonin dostali się do obozu śmierci w Stutthofie, z którego już tylko Hubert wraca…
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
II woj na światowa 121
okres powoj enny
P
rzez szeregi „Siódemki” przeszło przez 25 lat istnienia kilka tysięcy młodzieży, bo chociaż na ogół w drużynie nie często zmieniała się młodzież i takich, którzy obchodzili w „Siódemce” jubileusze swego harcowania było dużo w drużynie, to jednak głównym naszym zadaniem było, aby młodzież przesiąknięta harcerskimi ideałami szła w życie, wprowadzając te ideały w czyn w starszym społeczeństwie. Wszak chcemy uharcerzać społeczeństwo!
K
roniki nasze w liczbie trzech tomów są jedynymi pamiątkami z czasów przedwojennych i były prowadzone nawet podczas okupacji do chwili aresztowania członków drużyny i wywiezienia ich do obozów.
K C
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
roniki jednak udało się ukryć w bezpieczne miejsce i teraz są one naszą dumą i chlubą.
122
ały nasz sprzęt, urządzenie harcówki, bogato wyposażona bibliotek, archiwum i sekretariat drużyny prowadzony bardzo skrupulatnie od samego założenia „Siódemki” – wszystko zginęło po zbombardowaniu harcówki w 1939 roku i pierwszych dniach po wkroczeniu wojsk niemieckich do Bydgoszczy. Obecna harcówka została już staraniem i pracą drużyny częściowo odremontowana i znów kipi w niej bujne życie odmłodzonej przedwojennej drużyny.
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
okres powojen n y
W
yjazd na Centralną Akcję Szkoleniową był pierwszym powojennym dalszym wyjazdem „Siódemki”. Przy okazji „Siódemka” była w Warszawie.
123
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
124
okres powoj enny
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
okres powojen n y 125
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
126
okres powoj enny
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
okres powojen n y 127
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
128
okres powoj enny
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
okres powojen n y 129
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
130
okres powoj enny
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
okres powojen n y 131
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
132
okres powoj enny
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
okres powojen n y 133
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
134
okres powoj enny
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
okres powojen n y 135
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
136
okres powoj enny
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
okres powojen n y 137
CZ
okres powoj enny SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
138
„
S
iódemka” nie zapomina o byłych siódemkarzach, oni nie zapominają o „Siódemce” – z wizytą w Kcyni, w dawnego drużynowego Aleksandra Wolińskiego.
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
okres powojen n y 139
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
140
okres powoj enny
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
okres powojen n y 141
BYD
GO SZ
CZ
l ata milczenia SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
142
O
debranie drużynie przez władze świeżo wyremontowanej harcówki i przekazanie jej Związkowi Młodzieży Polskiej, odebranie sprzętu, sztandaru i dokumentacji drużyny spowodowało, że „chłopcy powolutku zaczynają się urlopować na okres bliżej nieokreślony. Ukoronowaniem całej tej akcji było oficjalne rozwiązanie drużyny przez władze harcerskie”. Siódemkarze poruszyli wtedy niebo i ziemię, by zachować cokolwiek – udało im się połączyć z 22 BHD, działającą przy Szkole Podstawowej przy ul. Karpackiej. Działo się to w czerwcu 1949 roku.
W
1949 roku drużyna wzięła udział w grupie obozowej HSP w Charzykowych. Kronikarz opisał to następująco: „Również i w tym roku trudniliśmy się zbieraniem jagód i grzybów oraz pomagaliśmy przy pracach żniwnych, lecz już bez większego zainteresowania. Wyczuwało się na każdym kroku, że to już ostatnia akcja obozowa przed zmianami, jakie miały nastąpić już po zakończeniu obozu…”
SIÓ DEM
CZ GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
N
ie wszyscy siódemkarze po wojnie powrócili do Polski. Eugeniusz Szulc, dawny drużynowy, po rozwiązaniu korpusu generała Maczka, osiadł w Australii. Tam ożenił się, pracował i tęsknił za Polską.
l ata milczen ia
G
dy drużyny już nie było, siódemkarze dalej byli razem. Spotykali się prywatnie w domach, podtrzymując stare zwyczaje i spotkania te nazywając zbiórkami. Pada kilka nazwisk: Mikulski, Błaszczyk, Kałdan, Paczkowski, Karczewski, Grobelny, Nowicki, Kalinowski… Niektórzy siódemkarze przybywali na te zbiórki wprost z wojska – gdy zlikwidowano drużynę, wielu z nich wcielono do wojska, korzystali więc z urlopów, by zobaczyć przyjaciół.
143
A ON KA
ZIEL
SIÓ DEM
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
144
po roku 1956
SIÓ DEM
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
CZ
p o roku 195 6
C
hoć praca harcerska po 1956 roku była już możliwa, choć „Siódemka” zaczęła działać, odczuwało się niepokój. Budziły go, oczywiście, kwestie polityczne i ideologiczne.
145
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
146
po roku 1956
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
p o roku 195 6 147
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
148
po roku 1956
P
CZ GO SZ BYD
CZE
A
ON
ZIEL
DEM KA
SZ
SIÓ
p o roku 1956 149
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
150
po roku 1956
P
CZ GO SZ BYD
CZE
A
ON
ZIEL
DEM KA
SZ
SIÓ
p o roku 1956 151
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
152
po roku 1956
GO SZ
CZE SIÓ
A
ON
ZIEL
DEM KA
P
BYD
SZ
CZ
p o roku 1956
G
dy„Siódemka” rozpoczęła pracę od nowa, powróciła do starych zwyczajów. Między innymi do organizowania obozów. Najpierw w Zawadzie koło Nowego Sącza, później w miejscowości Bardo na Dolnym Śląsku.
153
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
154
po roku 1956
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
p o roku 195 6 155
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
156
po roku 1956
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
p o roku 195 6 157
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
158
po roku 1956
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata s ześćdzie siąt e
Ż
yciem „Siódemki” znów interesowała się bydgoska prasa. Nawet pisząc o złotych godach piłkarza, przypomniano jego harcerskie korzenie.
159
BYD
GO SZ
CZ
l ata sześćdzies iąte SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
160
J
akby wbrew ciężkim czasom i trudnym doświadczeniom „Siódemka” podjęła w 1959 roku wielkie wyzwanie – w ciągu 18 miesięcy przeżyć 99 przygód.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 161
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
162
l ata sześćdzies iąte
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
l ata s ześćdzie siąt e 163
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
164
l ata sześćdzies iąte
l ata s ześćdzie siąt e
M
SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
arzenia się spełniały, jeśli trochę się im pomogło. Siódemkarze chcieli żeglować? Żaden problem – wystarczyło zbudować żaglówkę.
165
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
166
l ata sześćdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 167
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
168
l ata sześćdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 169
BYD
GO SZ
CZ
l ata sześćdzies iąte SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
170
W
kolejnych latach obozy, wycieczki, biwaki, rajdy stanowiły najistotniejsze wydarzenia w życiu „Siódemki”.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 171
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
172
l ata sześćdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 173
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
174
l ata sześćdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 175
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
176
l ata sz eśćdzies iąte
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzi esi ąte 177
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
178
l ata sześćdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 179
BYD
GO SZ
CZ
l ata sześćdzies iąte SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
180
W
1969 roku „Siódemka” obozowała na Mazurach.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s ześćdzie siąt e 181
BYD
GO SZ
CZ
l ata si edemdzies iątee SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
182
W
1970 roku zima był mroźna, a że tradycja kuligów jeszcze była żywa, więc „Siódemka” zorganizowała kulig od stacji wodociągów w Lesie Gdańskim, do wzgórz w Rynkowie. Były dwie pary koni, sanie i sanki, a na koniec ognisko i pieczone kiełbaski.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte e 183
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
184
l ata siedemdzies iątee
l ata s iedemdzie siąt ee
L
SIÓ DEM
A ON
ZIEL
KA
P
BYD GO SZ
CZE
SZ
CZ
oterie fantowe to kolejna, wieloletnia tradycja „Siódemki”. Pieniądze uzyskiwane dzięki nim przeznaczano na sprzęt i obozy.
185
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
186
l ata si edemdzies iątee
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte e 187
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
188
l ata siedemdzies iątee
SIÓ DEM
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata s iedemdzi esi ąte
P
rzez kolejne lata na łamach kronik „Siódemki” pojawiają się galerie zdjęć jej harcerzy, potem także harcerek.
189
SIÓ DEM
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
KA
P
CZE
SZ
CZ
l ata siedemdzies iąte
P
190
ewne rzeczy nigdy się nie zmieniają – w przypadku „Siódemki” jest to zamiłowanie do wyjazdów w różne zakątki Polski, górskich wędrówek i żeglowania oraz miłość do dwóch i czterech kółek.
W
1971 roku „Siódemka” świętowała jubileusz 50-lecia.
A ON
ZIEL
KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
l ata s iedemdzi esi ąte 191
l ata si edemdzies iąte SIÓ D
GO SZ BYD
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
Z
192
jednodniówki na 50-lecie „Siódemki”: „dla przypomnienia dawnych dziejów tej – można to śmiało powiedzieć – niezwykłej Drużyny, zamienionej później w Szczep (…), której zbiórki i harcówka często zastępowały dom rodzinny, a nawet i samą rodzinę…”
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 193
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
194
l ata siedemdzies iąte
P
CZ GO SZ BYD
CZE
A
ON
ZIEL
DEM KA
SZ
SIÓ
l ata s iedemdzie siąt e 195
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
196
l ata siedemdzies iąte
P
CZ GO SZ BYD
CZE
A
ON
ZIEL
DEM KA
SZ
SIÓ
l ata s iedemdzie siąt e 197
CZ
GO SZ
BYD
P
A
ON
ZIEL
DEM KA
CZE
SIÓ
SZ
198
l ata siedemdzies iąte
P
CZ GO SZ BYD
CZE
A
ON
ZIEL
DEM KA
SZ
SIÓ
l ata s iedemdzie siąt e 199
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
200
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 201
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
202
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 203
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
204
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 205
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
206
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 207
l ata si edemdzies iąte CZ GO SZ BYD
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
P
CZE
SZ
208
T
en obóz pełen był przygód i niespodzianek. Kronikarz notował, że w motorówce zepsuł się silnik, jedna z łodzi została uszkodzona, łodzie trzeba było czasami przenosić nawet o 500 metrów i to podczas ulewy. Humory jednak dopisywały…
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
A ON
ZIEL
SIÓ DEM KA
l ata s iedemdzi esi ąte 209
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
210
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 211
BYD
GO SZ
CZ
l ata si edemdzies iąte SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
212
W
kronikach „Siódemki” nie brakuje liczb. To liczby drużyn, zastępów, członków, uczestników obozów… Niemal każdy rok jest dzięki nim skrupulatnie podsumowany i oceniony.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 213
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
214
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 215
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
216
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 217
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
218
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 219
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
220
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 221
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
222
l ata si edemdzies iąte
l ata s iedemdzie siąt e SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
P
iłka nożna, siatkowa, latająca, ping-pong, łyżwiarstwo, żeglarstwo, kolarstwo… Siódemkarze uprawiali przez lata różne sporty i chętnie próbowali nowości. W 1975 roku taką nowością był windsurfing. Na pierwszych mistrzostwach Polski w tej dyscyplinie nie mogło więc zabraknąć reprezentanta „Siódemki”. A skoro pojechał musiał wygrać wśród harcerskiej braci…
223
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
224
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 225
BYD
GO SZ
CZ
l ata si edemdzies iąte SIÓ D
A ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
226
Z
imowisk było znacznie mniej w historii „Siódemki” niż obozów letnich. W 1976 roku zimowisko odbyło się w Kluczkowcach koło Czorsztyna.
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 227
EM KA
A ON
ZIEL
SIÓ D
GO SZ
BYD
P
CZE
CZ
SZ
228
l ata si edemdzies iąte
A ON
ZIEL
EM KA
GO SZ BYD
P
CZE
CZ
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzi esi ąte 229
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
230
l ata si edemdzies iąte
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
l ata s iedemdzi esi ąte 231
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
232
l ata si edemdzies iąte
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzie siąt e 233
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
234
l ata si edemdzies iąte
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
l ata s iedemdzi esi ąte 235
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
236
l ata si edemdzies iąte
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
l ata s iedemdzi esi ąte 237
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
238
l ata si edemdzies iąte
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
l ata s iedemdzi esi ąte 239
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
240
l ata si edemdzies iąte
BYD GO SZ
P
A ON
ZIEL
KA
CZE
CZ
SZ
SIÓ DEM
l ata s iedemdzi esi ąte 241
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
242
l ata si edemdzies iąte
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzie siąt e 243
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
244
l ata si edemdzies iąte
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
l ata s iedemdzie siąt e 245
A EM KA
ON
ZIEL
SIÓ D
CZ
GO SZ
BYD
P
CZE
SZ
246
CZASY współczes ne
A
ON
ZIEL
EM KA
CZ GO SZ BYD
P
CZE
SZ
SIÓ D
CZASY współczesne 247
CZASY współczes ne
„Zielona Siódemka” liczy w roku swojego 100-lecia blisko 300 zuchów, harcerzy i instruktorów oraz aż 15 jednostek funkcjonujących w Bydgoszczy i gminach ościennych: • 6 gromad zuchowych • 6 drużyn harcerskich • drużyna starszoharcerska i wędrownicza • Koło Przyjaciół Siódemki • Harcerska Sekcja Płetwonurków W Bydgoszczy działają: • 7 BGZ „Leśne Ludki” – drużynowy Przemek Olski • 7 BGZ „Powsinogi” – drużynowa pwd. Natalia Adamczyk • 7 PBGZ „Jerzyki” – drużynowa pwd. Katarzyna Deptuła • 7 BDH „Młode Wilki” im. Jana Kasprowicza – drużynowa hm. Dorota Sucharska • 7 BDSHiW „Forward” Bydgoszcz – drużynowy hm. Krzysztof Kobus W gminie Białe Błota mamy: • 7 BDH „Białe Czaple” – drużynowa phm. Aleksandra Lubońska • 7 BDH „Włóczykije” Białe Błota – drużynowa phm. Aleksandra Lubońska • 7 BGZ „Dębowe Ludki” Białe Błota – drużynowa pwd. Monika Latuszek W Przyłękach funkcjonuje • 7 BDH „Leśna Horda” – drużynowa Kamila Kołecka-Koronowska
SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
W Łochowie działają: • 7 BDH „Szare Wilki” im. płk. Antoniego Grygiela – drużynowy pwd. Rafał Jankowski • 7 PBGZ „Wilczęta” – drużynowy Jolanta Szczepanek 248
W gminie Osielsko mamy: • 7 BDH „Łaziki” Maksymilianowo – drużynowy pwd. Remigiusz Kopeć • 7 BGZ „Mali Podróżnicy” Maksymilianowo – drużynowa pwd. Julia Juszczak W gminie Szubin działa • 7 BDH „Obrońcy Lasu” Rynarzewo – drużynowa Julia Gadzinowska Komenda szczepu: • komendantka szczepu hm. Dorota Sucharska • pwd. Edward Baumgart • hm. Beata Kobus • hm. Krzysztof Kobus • pwd. Marzena Wiktorska Działalnością Koła Przyjaciół Siódemki kieruje pwd. Edward Baumgart. Harcerską Sekcję Płetwonurków, jedyną w kraju, tworzą Grzegorz Stelmachowicz i Paula Krajewska. Instruktorzy szczepu: • pwd. Anna Bagniewska • pwd. Paweł Biały • pwd. Dominika Duszyńska • pwd. Katarzyna Duszyńska • pwd. Karol Kuśmirek • pwd. Jędrzej Luboński • pwd. Aleksander Luboński • pwd. Marzena Wiktorska • pwd. Katarzyna Zakrzewska- Kulikowska
CZASY współczesne SIÓ D
GO SZ BYD
A
ON
ZIEL
EM KA
P
CZE
SZ
CZ
Ty też jesteś częścią historii „Siódemki”.
249
Zdjęcia i materiały archiwalne: Kroniki „Zielonej Siódemki” Zdjęcia z czasów obecnych: Studio River Wasilków, archiwum własne Okładka: Kronika „Zielonej Siódemki” Wybór materiałów archiwalnych, tekst i redakcja: phm. Małgorzata Grosman Koordynator projektu: hm. Beata Kobus Grafika, obróbka zdjęć, skład i łamanie: phm. Maciej Charczuk Druk: Drukarnia „Anna” Szczególne podziękowania za pomoc w przygotowaniu publikacji dla: Krzysztofa Klapki (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy), hm. Doroty Sucharskiej, pwd. Edwarda Baumgarta Digitalizacja kronik „Zielonej Siódemki”: Archiwum Państwowe w Bydgoszczy
Zrealizowano we współpracy z Archiwum Państwowym w Bydgoszczy Zadanie współfinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego
A DE MK SIÓ
DG BYD GO SZ
CZ
BY KA
NA
A ON
ZIEL
SIÓ DEM
EP
CZ
P
LO ZIE
CZE
SZ
250
SZ
OS ZC
Z
w ramach projektu „100-lecie Zielonej Siódemki”
A ON
ZIEL KA
BYD GO SZ
P
SIÓ DEM
CZE
CZ
SZ
252