Opsporen van prostaatkanker
820 - ZNA331 - versie 1009
Informatie voor patiĂŤnten
ZNA331_Brochure_297x210.indd 2
7/09/10 10:52
ZNA331_Brochure_297x210.indd 3
7/09/10 10:52
Belang vroegtijdige opsporing Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen. Prostaatkanker is een ziekte waarbij kwaadaardige cellen zich vormen in het weefsel van de prostaat. De prostaat is een kleine klier met de vorm van een kastanje. De klier ligt juist onder de blaas rond het begin van de urinebuis, het kanaal dat urine en sperma doorheen de penis naar buiten brengt. De prostaat produceert een gedeelte van de vloeibare massa van het sperma. Een kwaadaardige prostaattumor groeit over het algemeen erg traag en veroorzaakt in een vroeg stadium nauwelijks klachten. Prostaatkanker kan ontdekt worden alvorens er symptomen optreden. Kankers die vroegtijdig ontdekt worden, zijn mogelijk geneesbaar. Er is jammer genoeg momenteel geen goede bewezen test om aan prostaatkankerscreening te doen.
ZNA331_Brochure_297x210.indd 4
7/09/10 10:52
Doelgroep ›
›
›
Alle mannen met urologische klachten of mannen die het bestaan van een prostaatkanker doen vermoeden (botpijn, vermoeidheid, anemie) dienen een PSA test en een rectaal onderzoek te ondergaan, ongeacht hun leeftijd, om prostaatkanker uit te sluiten. Indien bij één of meerdere verwanten in de eerste graad (vader of broer) een prostaatkanker werd vastgesteld, dan is het aan te raden een PSA controle op te starten vanaf de leeftijd van 40 45 jaar. Hoewel het eenvoudige tests betreft, is een systematische screening niet nodig. Deze zou weliswaar veel kankerhaarden ontdekken, maar onvermijdelijk ook onterechte ongerustheid veroorzaken. Bovendien zouden talloze onnodige behandelingen worden aangeboden, die voor de patiënt heel wat risico’s inhouden, en dit voor een kankerhaard die zich meestal niet ontwikkelt tot een kwaadaardige tumor. Een PSA-test/rectaal onderzoek wordt dan ook het best bewaard voor mannen met verdachte symptomen of met een erfelijke aanleg.
ZNA331_Brochure_297x210.indd 5
7/09/10 10:52
Methode PSA (Prostaat Specifiek Antigen) bepaling Het PSA is een eiwit dat enkel door de prostaatklier wordt aangemaakt. Normaal is PSA bijna niet detecteerbaar in het bloed. Als het resultaat van de prostaattest verhoogd is, dringt verder onderzoek zich op om een definitieve diagnose te kunnen stellen. Mannen met prostaatkanker hebben dikwijls een hogere PSA-spiegel in hun bloed dan normaal maar: › Het PSA is specifiek voor prostaatziektes, niet alleen voor prostaatkanker, › De normale PSA richtwaarde stijgt met de leeftijd, › Prostaatkanker komt ook voor bij een normaal of laag PSA › De PSA waarde verhoogt meestal bij prostaatinfectie, prostaatontsteking of na een rectaal onderzoek, › De PSA waarde kan verhoogd zijn door goedaardige prostaatvergroting. In de meeste gevallen kan men wel het onderscheid maken tussen een goedaardig gezwel en prostaatkanker en hiermee onnodige vervolgonderzoeken vermijden. Het rectale onderzoek De prostaat kan gemakkelijk door de arts onderzocht worden door een vinger in te brengen in de aars om de prostaat te betasten. De prostaat moet soepel zijn, met een goed te voelen mediane groeve. Het onderzoek is eenvoudig en niet pijnlijk. Het rectale onderzoek biedt een aanvullende meerwaarde aan de PSA bepaling. Echografie De PSA waarde kan verhoogd zijn door goedaardige prostaatvergroting. In de meeste gevallen kan men het onderscheid maken tussen een adenoom (een goedaardig gezwel) of prostaatkanker en biopsies vermijden. Indien nodig kan de uroloog een echografie uitvoeren worden om de prostaat in beeld te brengen.
ZNA331_Brochure_297x210.indd 6
7/09/10 10:52
Betrouwbaarheid en risico’s ›
› ›
› ›
De PSA-test en het rectale onderzoek kunnen helpen om prostaatkanker op te sporen, maar zijn niet perfect. Zij brengen ook vaak kankers aan het licht die de gezondheid van de man niet in gevaar brengen. De angst van de patiënt, die met dergelijke diagnose geconfronteerd wordt en de onzekerheid van de arts, die de reële agressiviteit van de kanker dient in te schatten, leiden vaak tot een beslissing voor agressieve aanpak. Deze aanpak is nutteloos bij ‘slapende’ kankers. De kans op een diagnose van een agressieve kanker is laag. De ontwikkelingssnelheid van de meeste tumoren is zeer traag. Het kan 15 jaar duren vooraleer een kleine haard van gelokaliseerde kanker evolueert naar een uitgezaaide vorm. Het screeningsproces, de biopsie en verdere diagnostiek van prostaatkanker geven aanleiding tot angst. De behandelingen van prostaatkanker geven onvermijdelijk aanleiding tot nevenwerkingen: incontinentie, plasproblemen, verandering van seksuele functie en darmproblemen. Alvorens te opteren voor een behandeling dient de patiënt de nevenwerkingen te bespreken met zijn arts.
Praat er over met je arts en maak een geïnformeerde keuze!
ZNA331_Brochure_297x210.indd 7
7/09/10 10:52
ZNA331_Brochure_297x210.indd 8
7/09/10 10:52
In ZNA Sint-Elisabeth kan je terecht bij een uroloog voor meer informatie. dr. Paul Van Vliet, uroloog
Om een screening van je prostaat te laten uitvoeren in ZNA SintElisabeth maak je telefonisch een afspraak via het raadplegingsnummer van de dienst Urologie. Op de dag van de afspraak meld je je aan de centrale balie en nadien aan de balie van de polikliniek op de eerste verdieping. Je brengt je identiteits-, SIS-kaart en kleefbriefjes van je ziekenfonds en eventueel een voorschrift van je huisarts. Voor meer informatie kan je terecht › Bij je huisarts of bij de uroloog › De Stichting Tegen Kanker: www.kanker.be › Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid: www.zorg-en-gezondheid.be
Leopoldstraat 26 2000 Antwerpen 03 234 40 40
raadpleging Urologie
820 - ZNA331 - versie 1009
ZNA Sint-Elisabeth
www.zna.be
ZNA331_Brochure_297x210.indd 1
7/09/10 10:52