ADRIENNE PETERS

‘We hadden wel kunnen uitwijken naar het buitenland, maar waarom zouden we dat willen?’

overwegingen te kunnen toetsen aan die van een ander mens. Om wederzijds begrip te creëren via wat ik maak.’ En dat werkt. FC Bergman werd meermaals geselecteerd voor het Theaterfestival van Avignon en rijdt sinds enkele jaren een indrukwekkend internationaal parcours, met afgelopen najaar zelfs hun Amerikaanse première. ‘Dat was een fantastische ervaring. Het voelde als een bekroning van vijftien jaar FC Bergman om in hartje New York vier keer voor een enthousiast publiek te mogen spelen. Met een artikel in The New York Times aan toe. ’ In 2023 wacht een voorstelling in Australië, afgelopen voorjaar leek het er even op dat het buitenland zelfs de definitieve bestemming van FC Bergman zou worden. Tot veler consternatie besloot de Vlaamse regering om de subsidies voor het Toneelhuis te schrappen, voor Vinck ‘zonder twijfel de moeilijkste periode van het jaar. Je werkt al jaren samen met die fantastische ploeg, bent trots om deel uit te maken van het Toneelhuis met zijn prachtige Bourlaschouwburg, en dan plots wordt dat alles existentieel bedreigd. We hadden wel kunnen uitwijken naar het buitenland, maar waarom zouden we dat willen? Het Antwerpse publiek en de geschiedenis van het Toneelhuis liggen ons na aan het hart.’

Dankzij een breedgedragen protestactie werd de beslissing teruggeschroefd, al zijn de spanningen tussen het culturele veld en de politiek niet verdwenen. Ook op andere fronten ziet de wereld er onheilspellender uit dan toen Vinck aan haar carrière begon; toch zijn de voorstellingen van FC Bergman met de jaren optimistischer geworden. ‘Het klopt dat ons mens- en wereldbeeld in onze beginperiode veel zwarter was. Ik kan die evolutie moeilijk verklaren; misschien is de noodzaak vandaag veel groter om mooie dingen te kunnen blijven zien.’ Tegelijkertijd moet ze bekennen dat ze het, sinds ze een een dochter heeft, moeilijker vindt om zich te verhouden tot het leed van de wereld. ‘De gedachte dat al deze en nog ergere ellende je eigen kind te wachten staat, verlamt me soms totaal. In dat opzicht sluit ik me vaker af voor die veelheid aan informatie, ook al weet ik dat ik het niet zou mogen doen. Mijn dochter is nog maar vijf, maar ik denk vaak aan de tieners van vandaag, hoe zij met al die doemberichten moeten omgaan. Wat ik vooral jammer vind, is om de relativering en humor bij die generatie te zien wegebben. Maar misschien vragen deze tijden ook louter ernst, ik weet het niet.’ En zo keren we, onder een opklarende hemel, terug naar het begin: de nood aan individuele projecten. De release van de Vlaamse thriller Ritueel in september was een absoluut hoogtepunt in Vincks jaar. In de film speelt ze een forensisch duikster die betrokken raakt bij een gruwelijke moordzaak. ‘De opnames waren intens. Ik moest dingen doen waar je normaal tien jaar duikervaring voor nodig hebt, het was bij momenten levensgevaarlijk, maar ik was blij dat ik me helemaal in dat project kon gooien. Het was ook een verademing om na een jarenlange pauze weer op een filmset te staan. De energie van zo’n ploeg, het hier en nu zonder dat je alles, zoals bij theater, al tientallen keren hebt gerepeteerd geeft een heel goede adrenaline.’ Volgend jaar kondigt zich alweer druk aan met de bewerking van een opera van Monteverdi in Genève, een expo en filminstallatie in het kasteel van Gaasbeek en toeren in het buitenland. Dat ze veertig wordt, deert haar weinig. ‘Als ik erop terugkijk, heb ik het afgelopen decennium te veel gewerkt en ben ik tout court wat te ernstig geweest; ook in de opvoeding van mijn dochter kan ik dat moeilijk loslaten en wil ik alles te perfect doen. Het laatste half jaar lukt het me eindelijk beter om er op alle vlakken rustiger in te staan en meer plezier te hebben. Laat de fun maar beginnen.’ Z

Marie Vinck (Antwerpen, 1983) is actrice en theatermaakster. In 2007 richtte ze met vijf medestudenten het collectief FC Bergman op, dat inmiddels een internationaal gelauwerde carrière kent. Vinck speelde ook mee in televisieseries en films zoals de Vlaamse kaskraker Loft.

2022 in scherven

Male gaze

Op de beroemde chaise longue die Charlotte Perriand met Le Corbusier ontwierp, kwamen alleen zíjn initialen te staan: LC. Zo ging dat met de ontwerpen die ze met en voor de Frans-Zwitserse meesterarchitect maakte. Over diens collega Mies van der Rohe werd gefluisterd dat zijn carrière een vlucht nam toen hij een relatie kreeg met Lilly Reich, de vrouw achter de iconische Barcelonastoel. Ik had nog nooit van haar gehoord. Áls vrouwelijke designers door mannelijke collega’s werden geprezen, dan nog haalden ze de boeken niet. Ik doe een wilde gok: kunsthistorici en schrijvers waren man. Ach, waarom zou het hen anders zijn vergaan dan de vrouwelijke schrijvers, acteurs en beeldende kunstenaars die vandaag de dag in de luwte opereren? Maar er gloort hoop. Vrouwen en kunst lijkt dé mode van het jaar. Vooral musea verdringen zich om de vrouw eindelijk centraal te stellen. Het werk van Artemisia Gentileschi, de #metoo-strijdster avant la lettre, hing in Twente. Het Rijksmuseum nam voor het eerst in 200 jaar drie vrouwen op in de Eregalerij; in de hele museale collectie is één procent afkomstig van vrouwen. Genoemde Charlotte Perriand stond met haar collega’s vol in de aandacht in de Kunsthal in Rotterdam. Alleen in de expositie De Nieuwe Vrouw in Singer Laren worden vrouwen nog steeds als model gepresenteerd. Vooruit, het zijn activistische vrouwen. Maar wel gezien door een ‘male gaze’; een deel van de makers is man. Of in de getoonde naaktportretten een feministische boodschap zit, valt te betwijfelen.

ADRIENNE PETERS