Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας 2022 by Παγκύπρια Εργατική Ομοσπονδία

8η του Μάρτη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας «Γνωρίζω - Οργανώνοµαι - ∆ιεκδικώ» Νομοθεσίες που αφορούν την Ισότητα μεταξύ Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και Διάφορες Κοινωνικές Παροχές και Επιδόματα

ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κεντρικό Γραφείο Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ, συμβάλλοντας στην ενημέρωση των εργαζομένων γυναικών για τα δικαιώματα τους, έχει προχωρήσει σ’ αυτή την έκδοση η οποία περιλαμβάνει νομοθεσίες που προωθούν την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στην εργασία, κοινωνικές παροχές, επιδόματα καθώς και άλλες χρήσιμες πληροφορίες. Το νομοθετικό πλαίσιο για την ισότητα των δυο φύλων που έχουμε πετύχει μέσα από αγώνες στην Κύπρο, κρίνεται αρκετά ικανοποιητικό. Η αξία όμως ενός νομοθετήματος εξαργυρώνεται με την έμπρακτη εφαρμογή του και με τα αποτελέσματα που επιφέρει στους δείκτες για την ισότητα. Όπως συμβαίνει με οποιαδήποτε νομική κατοχύρωση δικαιωμάτων, η εφαρμογή τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα και την έκταση της διεκδίκησης των δικαιωμάτων από τους/τις δικαιούχους/χες νοουμένου ότι τα γνωρίζουν και τα διεκδικούν. Για το σκοπό αυτό ετοιμάσαμε αυτήν την έκδοση σε μια προσπάθεια να ενημερώσουμε κάθε εργαζόμενη γυναίκα για τα βασικά δικαιώματα και αναμένουμε ότι θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στα χέρια της για διεκδίκηση των δικαιωμάτων της. Σημειώνουμε ταυτόχρονα ότι η προσπάθεια για εφαρμογή των νόμων δεν τελειώνει με την ενημέρωση των εργαζομένων αλλά χρειάζεται μηχανισμούς αυστηρής επιθεώρησης και ελέγχου εφαρμογής τους και θέληση από την πολιτεία να δημιουργήσει τέτοιους μηχανισμούς που να είναι αποτελεσματικοί στο ρόλο τους. Θέλοντας να διαχύσουμε όσο πιο πλατιά γίνεται αυτή την έκδοση με τίτλο «Γνωρίζω - Οργανώνομαι - Διεκδικώ» αξιοποιούμε τη μαζική εκστρατεία της 8ης του Μάρτη, Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας. Για την ΠΕΟ, η 8η του Μάρτη αποτελεί μέρα τιμής προς τις πρωτοπόρες αγωνίστριες αλλά και μέρα αγώνα και επανατοποθέτησης στόχων και δράσεων στην πορεία προς την ισότητα μέσα από την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης, των διακρίσεων και των ανισοτήτων. Με αυτή την ευκαιρία στέλνουμε αγωνιστικό χαιρετισμό σε όλες τις εργαζόμενες και τις καλούμε να ενημερώνονται για τα δικαιώματα τους και μέσα από την οργανωμένη συλλογική δράση να τα διεκδικούν. Η ιστορία μας διδάσκει ότι μόνο με συλλογικές προσπάθειες και οργανωμένους αγώνες μπορούμε να πετύχουμε την ισοτιμία και την ισότητα και κατ’ επέκταση τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην εργασία και στην κοινωνία. Το Συνδικαλιστικό Κίνημα της ΠΕΟ όπως συνέβαλε στους αγώνες για την ψήφιση αυτών των νομοθεσιών θα βρίσκεται μπροστάρης για την εφαρμογή τους στην πράξη και την συνεχή βελτίωση τους. Κεντρικό Γραφείο Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ Μάρτιος 2022 2

Α. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ • Ο Περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμος του 2002-2009 • Ο Περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στα Επαγγελματικά Σχέδια Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος του 2002 • Ο Περί Καταβολής Ίσης Αμοιβής μεταξύ Ανδρών και Γυναικών για την ίδια εργασία ή για εργασία στην οποία αποδίδεται ίση αξία Νόμος του 2002

Β. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ - ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ • Ο Περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμος του 1997 • Ο Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Aνωτέρας Bίας Nόμος του 2012 • Ο Περί Προστασίας της Πατρότητας Νόμος του 2017

Γ. ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ, ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ • Κοινωνική Σύνταξη • Επίδομα Μάνας • Επίδομα Τέκνου • Ειδικό Βοήθημα Τοκετού σε άγαμες μητέρες • Επίδομα Μονογονεικών οικογενειών

Δ. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ • Σύνταξη Γήρατος • Σύνταξη Χηρείας • Επίδομα Μητρότητας • Βοήθημα Τοκετού

Ε. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023 3

Α. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Ο ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙΤΗΣ ΤΗΝΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ/ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ Β. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 2002 ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Γ. ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ, ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Άμεση διάκριση λόγω φύλου Άμεση διάκριση σημαίνει δυσμενής μεταχείριση που συνδέεται εμφανώς με το φύλο. Δ. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

Έμμεση διάκριση λόγω φύλου Έμμεση διάκριση υπάρχει όταν μια διάταξη, έναΜΑΣ κριτήριο, ένας όρος ή πρακτική, ενώ Ε. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ φαίνεται ουδέτερη, στην πραγματικότητα θίγει ένα σημαντικά ψηλότερο ποσοστό ατόμων του ενόςΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ φύλου, εκτός εάν μπορεί να δικαιολογηθεί από αντικειμενικούς Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ παράγοντες, άσχετους προς το φύλο.

Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023

Οι όροι άμεση και έμμεση διάκριση έχουν την ίδια ερμηνεία όπως και στο νόμο για την Ίση Αμοιβή. Προστίθενται όμως, στις καταστάσεις που μπορεί να καλύψουν αυτοί οι όροι, η εγκυμοσύνη, ο τοκετός, ο θηλασμός, και η μητρότητα. Αγγελία Είναι κάθε γνωστοποίηση προς το κοινό ή προς ορισμένο ή ορισμένα πρόσωπα πληροφορίας ή διαφήμισης ή δήλωσης, άσχετα από τον τρόπο ή το μέσο που αυτή γίνεται. Αυτό σημαίνει ότι αν δημοσιευτεί στον τύπο αγγελία που ζητά υπαλλήλους και αναφέρεται σε φύλο, αυτό είναι παράνομο. Παράνομο είναι και όταν η αγγελία είναι προφορική και απευθύνεται σε πρόσωπα του ενός φύλου μόνο. Αρχή της Ίσης Μεταχείρισης Σημαίνει την απουσία κάθε διάκρισης λόγω φύλου άμεσης ή έμμεσης η οποία συσχετίζεται με την οικογενειακή κατάσταση όσον αφορά τα θέματα που αφορά ο Νόμος Περί Ίσης Μεταχείρισης. Διάκριση λόγω φύλου Σημαίνει κάθε πράξη ή παράλειψη που συνιστά ή συνεπάγεται δυσμενή μεταχείριση λόγω φύλου. Η διάκριση λόγω φύλου περιλαμβάνει και την σεξουαλική παρενόχληση. 4

Δεν θεωρούνται διάκριση λόγω φύλου τα μέτρα που λαμβάνονται για προστασία των γυναικών λόγω εγκυμοσύνης, τοκετού, μητρότητας, θηλασμού ή ασθένειας που οφείλεται στην εγκυμοσύνη ή το τοκετό και οι θετικές δράσεις. Θετικές Δράσεις Οι θετικές δράσεις είναι οποιαδήποτε μέτρα τα οποία με στόχο την εξασφάλιση πλήρους και ουσιαστικής ισότητας ανδρών και γυναικών στον επαγγελματικό βίο, προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήματα για τα άτομα του υποαντιπροσωπευόμενου φύλου στους τομείς δράσεις του Νόμου. Τα μέτρα που λαμβάνονται για προστασία της γυναίκας λόγω εγκυμοσύνης, τοκετού, θηλασμού, μητρότητας δεν θεωρούνται θετικές δράσει. Σκοπός του Νόμου Είναι η προώθηση της ισότητας ανδρών και γυναικών στον τομέα της εργασίας. Απαγορεύει οποιαδήποτε μορφή διάκρισης λόγω φύλου, είτε άμεσης είτε έμμεσης, σε ότι αφορά: • την πρόσβαση στην απασχόληση (συμπεριλαμβανομένης και της πρόσβασης σε ελεύθερα επαγγέλματα) • τους όρους και τις συνθήκες απασχόλησης ή εργασίας (συμπεριλαμβανομένης και της επαγγελματικής ανέλιξης) • τους όρους και τις προϋποθέσεις απόλυσης • τον επαγγελματικό προσανατολισμό • την επαγγελματική εκπαιδεύσει και κατάρτιση. Διασφαλίζει τη δυνατότητα υιοθέτησης θετικών δράσεων, με στόχο την πλήρη και ουσιαστική ισότητα των φύλων στα πιο πάνω θέματα. Προστατεύει από παρενόχληση σεξουαλική παρενόχληση. Προστατεύει τις γυναίκες από οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση δυσμενή μεταχείριση λόγω εγκυμοσύνης , τοκετού, γαλουχίας, μητρότητας ή ασθένειας που οφείλεται στην εγκυμοσύνη ή στο τοκετό. Εφαρμόζεται: • Στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα • Σε όλους τους εργαζόμενους, δηλαδή κάθε άνδρα ή γυναίκα που εργάζεται ή μαθητεύει, συμπεριλαμβανομένων και των εργαζομένων στο σπίτι αλλά όχι των αυτοεργοδοτούμενων. • Σε όλες τις επαγγελματικές δραστηριότητες με εξαίρεση ορισμένες που καταγράφονται σε πίνακα που επισυνάπτεται στο νόμο (π.χ. ηθοποιοί, μανεκεν, δεσμοφύλακες κ.λ.π.) • Σε όλες τις μορφές παροχής εργασίας ή υπηρεσιών με αμοιβή, όπως πλήρη ή μερική απασχόληση, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, συνεχή ή μη χρόνο. 5

Η Ισότητα της μεταχείρισης στους τομείς που καλύπτει ο νόμος αφορά: • Σχέδια υπηρεσίας • Εσωτερικούς κανονισμούς • Συλλογικές συμβάσεις ή συμφωνίες για όρους απασχόλησης • Αγγελίες, διαδικασίες αξιολόγησης • Προσόντα των υποψηφίων • Ωράρια • Κριτήρια των επιτροπών επιλογής Οι διατάξεις της ίσης μεταχείρισης εφαρμόζονται και σε περίπτωση δυσμενούς μεταχείρισης λόγω εγκυμοσύνης , τοκετού, γαλουχίας. Όταν μια γυναίκα βρίσκεται σε μια από τις καταστάσεις που αναφέρονται πιο πάνω και υπόκειται σε δυσμενή μεταχείριση τεκμαίρει ότι οφείλεται σ΄ αυτή την κατάσταση μέχρι αποδείξεως του εναντίον. Ενημέρωση Εργαζομένων Το Υπουργείο Εργασίας υποχρεούται να ενημερώνει τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και τις οργανώσεις τους γύρω από το νόμο. Ευθύνη για την ενημέρωση των εργαζομένων έχουν και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις. Οι εργοδότες οφείλουν να διευκολύνουν τις συντεχνίες στο έργο της ενημέρωσης των εργαζομένων. Απαγορεύεται οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση διάκριση Οι άνδρες και οι γυναίκες απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης στο τομέα της εργασίας χωρίς άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου. Απόλυση Απαγορεύεται οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου, ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις απόλυσης. Επίσης ο νόμος παρέχει προστασία στους εργαζομένους, εκπαιδευόμενους ή υποψήφιους για απασχόληση οι οποίοι προβαίνουν σε καταγγελία ή διαμαρτυρία για λόγους ίσης μεταχείρισης ή παρενόχλησης ή σεξουαλικής παρενόχλησης από πιθανές εκδικητικές ενέργειες του εργοδότη όπως η απόλυση ή αλλαγή των συνθηκών και όρων απασχόλησης σε βάρος τους. Δικαστική και εξώδικη προστασία Ο νόμος καθορίζει ότι κάθε άτομο που θεωρεί ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα του, μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο ή να πάρει όποιο άλλο μέσο του παρέχει ο νόμος για διεκδίκηση των δικαιωμάτων του. Δικαστική προστασία Τη βασική αρμοδιότητα για την εκδίκαση εργατικών διαφορών και άλλων διαφορών ιδιωτικού δικαίου που δημιουργούνται από την εφαρμογή του Νόμου, έχει το δικαστήριο Εργατικών Διαφορών, το οποίο επιδικάζει στο δικαστήριο εύλογη αποζημίωση. 6

Σε περίπτωση που κάποιος προσφύγει στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών αυτό έχει το δικαίωμα να επιδικάσει αποζημίωση που περιλαμβάνει: • Δίκαιη και εύλογη αποζημίωση που καλύπτει ολόκληρη τη θετική ζημιά που το άτομο υπέστη. • Χρηματική ικανοποίηση για τυχόν ηθική ή σωματική βλάβη. • Στο πιο πάνω ποσό προστίθενται και νόμιμοι τόκοι από την ημερομηνία της παραβίασης ως την ημερομηνία πλήρους καταβολής της αποζημίωσης εάν ο εργαζόμενος ζητήσει ως θεραπεία την επαναπρόσληψη του, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την επαναπρόσληψη. • Εάν ο εργαζόμενος επαναπροσληφθεί, και του εκδικαστεί αποζημίωση, δεν δικαιούται αναδρομική καταβολή μισθών. Η περίοδος όμως της απόλυσης του θεωρείται υπηρεσία. • Στις περιπτώσεις που καλύπτει ο νόμος και έχει καταδειχθεί παραβίαση του, τότε δεν ισχύουν οποιεσδήποτε διατάξεις που συνδέουν το δικαίωμα αποζημίωσης με ελάχιστες ώρες εργασίας ή διάστημα απασχόλησης. (Αυτό σημαίνει ότι δεν ισχύουν οι πρόνοιες του περί τερματισμού απασχόλησης νόμου) . • Το ποσό αποζημίωσης πληρώνεται εξολοκλήρου από τον εργοδότη. • Ο νόμος προστατεύει από εκδικητικές ενέργειες οποιοδήποτε είτε καταγγείλει, είτε μαρτυρήσει και στηρίξει υπόθεση παραβίασης του νόμου. Εξωδικαστική προστασία Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας αποτελεί τον κύριο εξωδικαστικό μηχανισμό για την εφαρμογή του νόμου. • Δέχεται καταγγελίες σχετικά με οποιαδήποτε παράβαση του νόμου από πρόσωπο ή για λογαριασμό προσώπου που θεωρεί ότι θίγεται από την παράβαση, • Μπορεί να απαιτεί από οποιοδήποτε πρόσωπο στο χώρο εργασίας να του παρέχει οποιεσδήποτε πληροφορίες θεωρεί αναγκαίες για την εκτέλεση των καθηκόντων του και να εισέρχεται σε οποιοδήποτε χώρο εργασίας, • Παρέχει πληροφορίες και υποδείξεις προς εργαζόμενους, εργοδότες και οργανισμούς για την αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου, • Απαγορεύει να έχει άμεσο ή έμμεσο συμφέρον στις επιχειρήσεις που υπόκεινται στον έλεγχο του.

Παρενόχληση και Σεξουαλική Παρενόχληση Παρενόχληση σημαίνει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη από τον αποδέκτη της συμπεριφορά που σχετίζεται με το φύλο, η οποία έχει ως σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου ιδίως όταν δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό ή επιθετικό περιβάλλον κατά την απασχόληση ή την επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση. Σεξουαλική παρενόχληση σημαίνει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη από τον αποδέκτη της συμπεριφορά σεξουαλικής φύσεως ή άλλη συμπεριφορά που βασίζεται στο φύλο, που θίγει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και εκφράζεται με λόγια ή πράξεις, 7

ιδίως όταν δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό ή επιθετικό περιβάλλον κατά την απασχόληση ή την επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση ή κατά την πρόσβαση σε απασχόληση ή επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση. Απαγορεύεται οποιαδήποτε πράξη, οποιουδήποτε φυσικού ή νομικού προσώπου, είτε μεμονωμένη είτε επαναλαμβανόμενη η οποία συνιστά παρενόχληση ή σεξουαλική παρενόχληση ή αποτελεί άμεση ή έμμεση δυσμενή μεταχείριση λόγω της, με οποιονδήποτε τρόπο, αποκρούσεως ή καταγγελίας της. Το γεγονός ότι ένα πρόσωπο αποκρούει τέτοια πράξη ή υποκύπτει σε αυτής δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί ως βάση για οποιαδήποτε απόφαση που θα θίγει το πρόσωπο. Υποχρεώσεις εργοδοτών Οι εργοδότες και οι εκπρόσωποι δημοσίων ή ιδιωτικών υπηρεσιών ή φορέων εξεύρεσης εργασίας • οφείλουν να προστατεύουν τους/τις εργαζόμενους/ες, εκπαιδευόμενους/νες, ή υποψηφίους/ες για απασχόληση και επαγγελματική εκπαίδευση από κάθε πράξη προϊστάμενου τους ή υπεύθυνου ατόμου που συνιστά παρενόχληση ή σεξουαλική παρενόχληση και από κάθε πράξη που αποτελεί άμεση ή έμμεση δυσμενή μεταχείριση λόγω της, με οποιονδήποτε τρόπο. Σε αντίθετη περίπτωση είναι συνυπεύθυνοι με τον προϊστάμενο ή άλλο πρόσωπο που διέπραξε τις απαγορευμένες πράξεις. • έχουν υποχρέωση απέναντι στο άτομο που υπέστη παρενόχληση ή σεξουαλική παρενόχληση. • λαμβάνουν κάθε πρόσφορο και έγκαιρο μέτρο για να αποτρέψουν τέτοιες πράξεις όπως κώδικα συμπεριφοράς και επαρκή πρακτικά μέτρα για των όσων καθορίζονται σε τέτοιο κώδικα. Κώδικας συμπεριφοράς κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης Ο κώδικας συμπεριφοράς γίνεται από τους εργοδότες και/η εκπροσώπους τους και οι κοινωνικοί εταίροι δύναται να καθορίσου τον τύπο του υπό εκπόνηση κώδικα με αναφορά στα προβλεπόμενα στοιχεία του νόμου και την διαβίβαση τους στα μέλη τους. Ο κώδικας πρέπει να είναι κατανοητός από τα οικία μέρη και να περιλαμβάνει • περιγραφή του πεδίου εφαρμογής του • τους ορισμούς των τιμωρητέων πράξεων της σεξουαλικής παρενόχλησης, της παρενόχλησης, της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς και άλλων συναφών συμπεριφορών • περιγραφή των συμπεριφορών που συνιστούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση των τιμωρητέων πράξεων • τη δυνατότητα υποβολής παραπόνων και καταγγελιών σε αρμόδια όργανα • τις σχετικές υποχρεώσεις των εργοδοτών, εργαζομένων και συνδικαλιστικών οργανώσεων • τα μέτρα και τη διαδικασία αντιμετώπισης συμπεριφορών που συνιστούν τιμωρητέες πράξεις και • οτιδήποτε άλλο κρίνεται αναγκαίο ώστε να είναι αποτελεσματικός και να εξυπηρετεί το σκοπό για τον οποίο εκπονήθηκε. 8

Σύσταση Επιτροπής/Λειτουργού στην επιχείρηση/οργανισμό Σε κάθε νομικό πρόσωπο/οργανισμό συστήνεται τριμελής επιτροπή για τήρηση του κώδικα συμπεριφοράς και/ή τη ρύθμιση οποιονδήποτε άλλων θεμάτων προκύπτουν από την εφαρμογή αυτού. Όπου λόγω του μεγέθους του οικείου νομικού προσώπου/οργανισμού δεν καθίσταται δυνατή η σύσταση τριμελούς επιτροπής να ανατίθεται η αρμοδιότητα σε ορισθέντα λειτουργού του οργανισμού. Επιθεωρητές Ισότητας Έχουν οριστεί από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Επιθεωρητές και Αρχιεπιθεωρητής Ισότητας των Φύλων. Κάθε πρόσωπο που θεωρεί ότι θίγεται από παράβαση του Νόμου δικαιούται προστασία από τους επιθεωρητές και μπορεί να τους υποβάλει σχετικές καταγγελίες. Οι επιθεωρητές έχουν ως κύριο έργο την εξασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Νόμου και την παροχή πληροφοριών, συμβουλών και υποδείξεων στους εργοδότες, εργαζομένους και άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και οργανισμούς. Επιτροπή Ισότητας Έχει συσταθεί Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και την Επαγγελματική Εκπαίδευση. Η Επιτροπή είναι αρμόδια να χειρίζεται διάφορα θέματα σχετικά με τον Νόμο, όπως π.χ. να παρέχει, σε όποιον το ζητήσει και χωρίς οικονομική επιβάρυνση, συμβουλές σε θέματα ισότητας των φύλων, να υποβάλει από μόνη της παράπονα ή να δέχεται παράπονα από επηρεαζόμενα άτομα και να τα διαβιβάζει στους επιθεωρητές. Να ετοιμάζει ετήσια έκθεση και να την υποβάλλει στον Υπουργό. Να υποβοηθεί τους εργοδότες στη διαδικασία εκπόνησης κώδικα συμπεριφοράς και να παρακολουθεί κατά πόσο έχει υιοθετηθεί και εφαρμοσθεί ο κώδικας και έχουν ενημερωθεί οι εργαζόμενοι/ες. Παρέχει εκπαίδευση σε εργοδότες και εργαζόμενους σε θέματα αρμοδιοτήτων της. Επίσης παρέχει ανεξάρτητη συνδρομή προς τα θύματα διακρίσεων όταν καταγγέλλουν διακριτική μεταχείρηση. Επίτροπος Διοίκησης Κάθε πρόσωπο που θεωρεί ότι θίγεται από παράβαση του παρόντος Νόμου, δικαιούται επίσης να υποβάλει σχετικό παράπονο στην Επίτροπο Διοίκησης. Οργανώσεις Οργανώσεις εργαζομένων και άλλες οργανώσεις ή σωματεία που έχουν σκοπό την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή την προώθηση της ισότητας των φύλων, δικαιούνται να ασκούν τα δικαιώματα του Νόμου αυτού για λογαριασμό παραπονούμενων ατόμων (με τη συναίνεση τους) ενώπιον Δικαστηρίου. Διοικητικών Αρχών, Επιθεωρητών, Επιτρόπου Διοίκησης και άλλων Αρχών. 9

Οι οργανώσεις εργοδοτών και άλλων εργαζομένων οφείλουν να προβαίνουν σε διάλογο μεταξύ τους με σκοπό την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών. Εργοδότες Οι εργοδότες οφείλουν να προωθούν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στους τόπους εργασίας. Για το σκοπό αυτό, ενθαρρύνονται να πληροφορούν τους εργαζόμενους για το θέμα. Αντιστροφή του βάρους απόδειξης Με βάση αυτή την αρχή το βάρος να αποδείξει ότι δεν μεταχειρίστηκε διακριτικά ένα άτομο το έχει ο καταγγελλόμενος και όχι το άτομο που καταγγέλλει. Αδικήματα και Ποινές για παραβίαση του Νόμου Όποιος παραβαίνει το Νόμο είναι ένοχος αδικήματος και τιμωρείται με πρόστιμο μέχρι €10.000 ή και με φυλάκιση μέχρι 3 έτών. Αν τα αδικήματα διαπράττονται από νομικό πρόσωπο ή οργανισμό, ένοχος είναι ο διευθύνων σύμβουλος, ο πρόεδρος, διευθυντής ή άλλος παρόμοιος αξιωματούχο θα τιμωρείται με πρόστιμο μόνο μέχρι €20.000 πρόσθετα από το πρόστιμο που μπορεί να επιβληθεί στους εκπροσώπους τους το οποίο φθάνει μέχρι τις €5000 εάν αποδειχθεί ότι το αδίκημα έχει διαπραχθεί με την συγκατάθεση, σύμπραξη ή ανοχή τους. Αδικήματα και Ποινές για παρεμπόδιση του Αρχιεπιθεωρητή ή Επιθεωρητή κατά την άσκηση των εξουσιών τους Όποιος παραβαίνει το Νόμο είναι ένοχος αδικήματος και τιμωρείται με πρόστιμο μέχρι €6.000 ή και με φυλάκιση μέχρι ενός έτους, Αν τα αδικήματα διαπράττονται από νομικό πρόσωπο ή οργανισμό, ένοχος είναι ο διευθύνων σύμβουλος, ο πρόεδρος, διευθυντής ή άλλος παρόμοιος αξιωματούχο θα τιμωρείται με πρόστιμο μόνο μέχρι €10.000 πρόσθετα από το πρόστιμο που μπορεί να επιβληθεί στους εκπροσώπους τους το οποίο φθάνει μέχρι τις €2000 εάν αποδειχθεί ότι το αδίκημα έχει διαπραχθεί με την συγκατάθεση, σύμπραξη ή ανοχή τους.

Ο ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2002 Σκοπός του Νόμου Ο πιο πάνω νόμος αποσκοπεί στην πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της Ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στα επαγγελματικά σχέδια κοινωνικής ασφάλισης, έτσι που οι όροι που τίθενται για εισδοχή σε αυτά τα σχέδια, οι προϋποθέσεις παροχής ωφελημάτων, οι προϋποθέσεις εισφορών και το πεδίο εφαρμογής να στηρίζονται στην αρχή της ίσης μεταχείρισης. Ποιά είναι τα Επαγγελματικά Σχέδια Κοινωνικής Ασφάλισης Επαγγελματικό Σχέδιο Κοινωνικής Ασφάλισης είναι οποιοδήποτε σχέδιο ή ταμείο το οποίο προβλέπει την παροχή σε χρήμα ή σε κέρδος παροχής σε εργοδοτούμενο/η 10

ή σε αυτοεργοδοτούμενους/ες και σε άλλα άτομα (που μέσω αυτών αποκτούν δικαιώματα) στις πιο κάτω περιπτώσεις: • Γήρατος, συμπεριλαμβανομένων της πρόωρης αφυπηρέτησης • Θανάτου • Διακοπής της απασχόλησης λόγω μητρότητας, ασθένειας ή ανικανότητας • Εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής ασθένειας • Ανεργίας Τα σχέδια που προβλέπουν καταβολή άλλων κοινωνικών παροχών σε είδος ή σε χρήμα και ιδιαίτερα παροχές επιζώντων και οικογενειακές παροχές σε εργοδοτούμενους/ες, εάν αυτές αποτελούν οφέλη που δίνονται στον/ην εργοδοτούμενο/η από τον εργοδότη λόγω της απασχόλησης του. Ίση μεταχείριση στα επαγγελματικά σχέδια κοινωνικής ασφάλισης Άνδρες και γυναίκες απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης, απαγορευμένης οποιαδήποτε άμεσης ή έμμεσης διάκρισης λόγω φύλου, στα επαγγελματικά σχέδια κοινωνικής ασφάλισης. Εξέταση και τροποποίηση ή κατάργηση διάταξης επαγγελματικών σχεδίων κοινωνικής ασφάλισης και συμβάσεων εργασίας Ο νόμος υποχρεώνει τα άτομα υπεύθυνα για τη λειτουργία των επαγγελματικών σχεδίων να προβαίνουν στις αναγκαίες ενέργειες για εξάλειψη των όποιων διατάξεων μπορεί να περιέχουν έμμεσα ή άμεσα διάκριση εις βάρος του ενός φύλου. Προστασία εργοδοτουμένων Απαγορεύεται η απόλυση ή υποβολή με οποιοδήποτε τρόπο σε δυσμενή μεταχείριση από για το λόγο ότι υπέβαλε παράπονο ή έδωσε μαρτυρία ή συνέβαλε στη λήψη οποιονδήποτε μέτρων με βάση τον νόμο αυτό και οποιοσδήποτε εργοδότης παραβαίνει την πρόνοια αυτή, υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τα €1709. Δικαστική Προστασία Κάθε πρόσωπο που θεωρείται ότι θίγεται από παράβαση του νόμου δικαιούται να διεκδικεί τα δικαιώματα του ενώπιον του αρμόδιου Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Αδικήματα και Ποινές Όποιος παραβαίνει τον νόμο είναι ένοχος αδικήματος και τιμωρείται με πρόστιμο που δεν υπερβαίνει τα €3417. Απαγόρευση παραίτηση από δικαιώματα Οποιασδήποτε μονομερής ή κατά συμφωνή παραίτηση από τα δικαιώματα που του παρέχονται από αυτό το νόμο απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη.

Ο ΠΕΡΙ ΙΣΗΣ ΑΜΟΙΒΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΣΗΣ ΑΞΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2002 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Απασχόληση Απασχόληση σημαίνει την παροχή εργασίας ή υπηρεσιών με αμοιβή βάσει κάποιασύμβασης (προφορικής ή γραπτής, ατομικής ή συλλογικής) ή σχέσης εργασίας. Η απασχόληση μπορεί να είναι πλήρης ή μερική, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, σε συνεχή ή μη συνεχή βάση και ασχέτως του τόπου εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των κατ’ οίκον εργαζομένων και των μαθητευομένων. Αμοιβή Αμοιβή είναι οποιεσδήποτε παροχές (απευθείας ή έμμεσα, σε χρήμα ή σε είδος) που καταβάλλονται από τον εργοδότη προς τον εργοδοτούμενο σε αντάλλαγμα για την προσφορά εργασίας του. Εργοδοτούμενος Είναι κάθε άνδρας ή γυναίκα που εργάζεται ή είναι μαθητευόμενος • σε πλήρη βάση • με μερική απασχόληση • με ορισμένο ή αόριστο χρόνο (αφορά δηλαδή και όσους εργάζονται με συμβόλαια τακτής προθεσμίας). • με συνεχή ή διακεκομμένη απασχόληση • άσχετα από τον τόπο απασχόλησης συμπεριλαμβανομένου και των κατ΄ οίκο εργαζομένων. Δηλαδή αν ένας εργοδότης εργοδοτεί άτομα στην επιχείρηση του αλλά εργοδοτεί και άτομα με τη μορφή της κατ’ οίκο απασχόλησης οφείλει να τους θέτει στην ίδια μοίρα σε σχέση με την εφαρμογή της ίσης αμοιβής. Αρχή της ισότητας στην αμοιβή Σημαίνει την απουσία κάθε άμεσης ή έμμεσης διάκρισης λόγω φύλου όσον αφορά την αμοιβή για ίδια εργασία ή για εργασία ίσης αξίας. Κάθε εργοδότης οφείλει να προσφέρει σε άνδρες και γυναίκες ίση αμοιβή για ίδια εργασία ή εργασία ίσης αξίας, ανεξάρτητα από το φύλο του εργοδοτουμένου και χωρίς να ασκεί άμεση ή έμμεση διάκριση, σε ότι αφορά την αμοιβή, ή σε τυχόν άλλα ωφελήματα, είτε σε χρήμα είτε σε είδος. Εργασία ίσης αξίας Σημαίνει εργασία που εκτελείται από άνδρες και γυναίκες, η οποία είναι όμοιας ή κατ΄ ουσία όμοιας φύσης, η εργασία στην οποία έχει αποδοθεί ίση αξία με βάση αντικειμενικά κριτήρια όπως αυτά καθορίζονται στο Νόμο στο άρθρο 18. Το πεδίο που καλύπτει ο όρος Ίση Αμοιβή για εργασία ίσης Αξίας αφορά τόσο εργασίες που εκτελούνται από άνδρες και γυναίκες και έχουν το στοιχείο της 12

ομοιότητας π.χ. πωλητή – πωλήτρια όσο και εργασίες που κρίθηκαν ως εργασίες ίσης αξίας στη βάση κάποιων κοινών αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης. Άμεση διάκριση λόγω φύλου Άμεση διάκριση σημαίνει δυσμενής μεταχείριση που συνδέεται εμφανώς με το φύλο. Έμμεση διάκριση λόγω φύλου Έμμεση διάκριση υπάρχει όταν μια διάταξη, ένα κριτήριο, ένας όρος ή πρακτική, ενώ φαίνεται ουδέτερη, στην πραγματικότητα θίγει ένα σημαντικά ψηλότερο ποσοστό ατόμων του ενός φύλου, εκτός εάν μπορεί να δικαιολογηθεί από αντικειμενικούς παράγοντες, άσχετους προς το φύλο. Σκοπός του Νόμου Η διασφάλιση της εφαρμογής της αρχής της ισότητας στην αμοιβή για ίδια εργασία ή για εργασία ίσης αξίας, ανεξάρτητα από το φύλο του εργοδοτουμένου. Με τροποποίηση, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Μαϊου 2004 (Τροποποιητικός Νόμος), παραχωρείται πρόσθετο δικαίωμα σε κάθε πρόσωπο, που θεωρεί ότι θίγεται από παράβαση του Νόμου, να υποβάλει σχετικό παράπονο στο Γραφείο του Επίτροπου Διοίκησης, το οποίο έχει αρμοδιότητα να το εξετάζει. Ποιους καλύπτει Ο Νόμος εφαρμόζεται σε όλους τους εργοδοτούμενους (σε ιδιωτικό, δημόσιο και ημικρατικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των Ενόπλων Δυνάμεων και των Δυνάμεων Ασφαλείας), αναφορικά με όλες τις δραστηριότητες που έχουν σχέση με την απασχόληση, με μοναδική εξαίρεση τους αυτοεργοδοτούμενους. Παροχή Ίσης Αμοιβής σε άνδρες και γυναίκες για ίδια εργασία και εργασία ίσης αξίας • Κάθε εργοδότης οφείλει να παρέχει σε άνδρες και γυναίκες εργοδοτούμενους ίση αμοιβή για ίδια εργασία, ή για εργασία ίσης αξίας, ανεξάρτητα από το φύλο των εργοδοτουμένων. • Εκεί και όπου χρησιμοποιείται σύστημα επαγγελματικής κατάταξης για τον καθορισμό της αμοιβής το σύστημα πρέπει να βασίζεται σε κοινά κριτήρια και αυτά να διαμορφώνονται με τρόπο που να αποκλείουν τις διακρίσεις με βάση το φύλο. • Το πεδίο σύγκρισης μεταξύ εργοδοτουμένου γίνεται στην ακόλουθη βάση. Εργοδοτότούμενοι που εργοδοτούνται αυτή την στιγμή ή εργοδοτήθηκαν στον ίδιο εργοδότη ή σε επιχείρηση που ελέγχει ο εργοδότης κατά τα δύο προηγούμενα ή επόμενα δύο χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η σύγκριση γίνεται όχι μόνο μεταξύ εργαζομένων που από την ώρα που γίνεται η καταγγελία εργοδοτούνται στο συγκεκριμένο εργοδότη, αλλά και σε περιπτώσεις που εργοδοτήθηκαν δυο χρόνια πριν ή δυο χρόνια μετά από την ώρα που εικάζεται η μη εφαρμογή του Νόμου. 13

Ένα δεύτερο στοιχείο είναι και το γεγονός ότι η σύγκριση μπορεί να γίνει μετάξυ εργοδοτουμένων που είτε εργοδότούνται στον ίδιο εργοδότη είτε σε επιχειρήσεις που ελέγχει ο συγκεκριμένος εργοδότης. Ενημέρωση εργοδοτουμένων και εργοδοτών Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει υποχρέωση να ενημερώνει τους εργοδότες και εργοδοτούμενους γύρω από θέματα που αφορούν τον Νόμο. Ενημέρωση στους εργοδοτούμενους μπορούν να δίνουν και οι συντεχνίες με ανακοινώσεις και άλλα μέσα που δύνανται να χρησιμοποιήσουν στους χώρους εργασίας. Για την εκπλήρωση του στόχου της ενημέρωσης των εργαζομένων οι εργοδότες υποχρεούνται να παρέχουν τις αναγκαίες διευκολύνσεις στις Συντεχνίες. Κατάργηση ή ακυρότητα αντίθετων ρυθμίσεων 1. Από την 1 Ιανουαρίου 2003, που τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος, κάθε διάταξη νόμου που έρχεται σε αντίθετη με αυτόν καταργείται στο σημείο εκείνο που αφορά άμεσα ή έμμεσα διάκριση. 2. Σε περίπτωση που η διάκριση αφορά δικαίωμα ή πλεονέκτημα που παρέχεται σε άτομα του ενός φύλου μόνο, τότε αυτοδικαίως ή πλεονέκτημα αυτό επεκτείνεται και στα άτομα του άλλου φύλου. 3. Με την έναρξη εφαρμογής του Νόμου, οποιεσδήποτε νέες ρυθμίσεις σε συλλογικές ή ατομικές συμβάσεις, εσωτερικούς κανονισμούς, κανόνες ελεύθερου επαγγέλματος, είναι αντίθετες με τον νόμο, είναι άκυρες, σε εκείνα τα σημεία που συνιστούν άμεση ή έμμεση διάκριση. Επίσης αν υπάρχουν πλεονεκτήματα ή δικαιώματα μέσα στις συλλογικές συμβάσεις τα οποία παρέχονται μόνον στα άτομα του ενός φύλου τότε αυτόματα πρέπει να ισχύουν και για τα άτομα του άλλου φύλου. 4. Σε περίπτωση που υπάρξει απόφαση δικαστηρίου σε σχέση με θέματα που θίγονται πιο πάνω και αφορούν συλλογικές συμβάσεις τότε αυτές κοινοποιούνται στις οργανώσεις εργοδοτών και συντεχνιών οι οποίες υποχρεούνται να περιβάλλουν στην συλλογική σύμβαση την κατάργηση ή ακυρότητα ή επέκταση που διαπιστώθηκε από το δικαστήριο. Για παράδειγμα αν υπάρξει απόφαση δικαστηρίου ότι το Χ επίδομα που προβλέπεται σε συλλογική λανθασμένα, κατά παράβαση του Νόμου, δίνεται μόνο στις γυναίκες, τότε αυτόματα αυτή η απόφαση πρέπει να μεταφέρεται στην συλλογική σύμβαση. Εξέταση και τροποποίηση ή κατάργηση διατάξεων ν συλλογικών συμβάσεων εργασίας Σε τρεις μήνες από την ημερομηνία που τίθεται σε εφαρμογή ο Νόμος, το Υπουργείο Εργασίας καλεί εργοδότες και συνδικαλιστικές οργανώσεις να εξετάσουν τις συλλογικές συμβάσεις, να διαπιστώσουν αν υπάρχουν διατάξεις αντίθετες με τον νόμο και σε τέτοια περίπτωση να προβούν στις αναγκαίες τροποποιήσεις για εξάλειψη τους. 14

Για την εκτέλεση αυτού του έργου τίθεται προθεσμία ενός έτους. Σε περίπτωση που η προθεσμία του ενός έτους παρέλθει χωρίς να γίνουν οποιεσδήποτε ενέργειες τότε το Υπουργείο Εργασίας, μέσα σε έξι μήνες από την λήξη της προθεσμίας, ζητά με αίτηση του στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών να διαπιστωθεί η κατάργηση τυχόν διακρίσεων. Το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών διαπιστώνει αν έχει γίνει η κατάργηση αφού ακούσει συντεχνίες και εργοδότες. Προστασία Εργοδοτουμένων Ο Νόμος προστατεύει από απόλυση και δυσμενή μεταχείριση τόσο τα άτομα που υποβάλλουν παράπονο για μη εφαρμογή του Νόμου, όσο και άτομα που έδωσαν μαρτυρία για θέματα που αφορούν τον Νόμο. Εφαρμογή του Νόμου και διορισμός Επιθεωρητών Ο Υπουργός ορίζει Επιθεωρητές και λειτουργούς που έχουν την ευθύνη ελέγχου και εφαρμογής του Νόμου. Τα καθήκοντα και οι εξουσίες των επιθεωρητών ορίζονται επακριβώς και λεπτομερειακά. Ένα σημαντικό στοιχείο σε σχέση με τα καθήκοντα των επιθεωρητών αφορά το σημείο (Ι) στο άρθρο 13. Με βάση την πρόνοια αυτού του σημείου ο επιθεωρητής μπορεί να δεχτεί καταγγελίες, τόσο από το άμεσα ενδιαφερόμενο άτομο όπως και για λογαριασμό τέτοιων ατόμων από οργανώσεις εργαζομένων και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) που ασχολούνται με ζητήματα ισότητας ή και προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιτροπή Έρευνας και Αξιολόγησης Εργασίας Ένα νέο στοιχείο που εισάγεται στο Νόμο είναι η δυνατότητα για σύσταση Επιτροπής Έρευνας και Αξιολόγησης της Εργασίας. Σε περίπτωση που σε διαφορά που αναφύεται με βάση τον νόμο και η οποία έχει εξετασθεί από τους Επιθεωρητές δεν έχει επέλθει διευθέτηση της, τότε ο Επιθεωρητής είτε αυτεπάγγελτα, είτε από αίτημα οποιουδήποτε από τα ενδιαφερόμενα μέρη παραπέμπει την διαφορά στην Επιτροπή. Η Επιτροπή δεν είναι μόνιμη. Διορίζεται από τον Υπουργό Εργασίας όταν την παραπεμφθεί παράπονο για εξέταση. Αποτελείται από τρία μέλη τα οποία επιλέγονται από κατάλογο που καταρτίζει ο υπουργός σε συνεννόηση με τις συντεχνίες και τους εργοδότες. Τα μέλη της Επιτροπής είναι άτομα τα οποία έχουν εξειδικευμένες γνώσεις στα ζητήματα της ίσης μεταχείρισης, της αξιολόγησης επαγγελμάτων, τις εργασιακές σχέσεις και την αγορά εργασίας. 15

Η Επιτροπή με στόχο να διεκπεραιώσει το έργο της έχει εξουσία να προβεί σε έρευνα, να απαιτήσει την προσκόμιση αρχείων και στοιχείων όπως και πληροφορίες για το θέμα που θα εξετάσει. Σε τρεις μήνες από την ημέρα που της ανατέθηκε η εξέταση μιας υπόθεσης η Επιτροπή πρέπει να ολοκληρώσει το έργο της. Κριτήρια σύγκρισης και αξιολόγησης εργασίας Ίσης Αξίας Ακόμα ένα καινούριο στοιχείο στο Νόμο είναι η ύπαρξη συγκεκριμένων κριτηρίων που οι Επιθεωρητές ή η Επιτροπή θα λαμβάνουν υπόψη όταν θα συγκρίνουν δύο εργασίες αν είναι ίσης αξίας ή όχι. Τα κριτήρια που καταγράφονται στον Νόμο αποφασίστηκαν στη βάση της πρακτικής που υπάρχει διεθνώς γύρω από το θέμα της ίσης αμοιβής και της αξιολόγησης εργασίας. Συγκεκριμένα λαμβάνονται υπόψη για σκοπούς σύγκρισης. • η φύση των καθηκόντων • ο βαθμός ευθύνης • τα προσόντα, οι δεξιότητες και η αρχαιότητα του κάθε εργαζόμενου • απαιτήσεις της εργασίας που έχουν σχέση με φυσικά ή πνευματικά προσόντα • συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξάγεται η εργασία • κατά πόσον οι οποιεσδήποτε διαφορές σε σχέση με την εκτελούμενη εργασία ή τους όρους κάτω από τους οποίους η εργασία επιτελείται είναι μικρής σημασίας σε σχέση με το σύνολο της εργασίας που γίνεται. Εξετάζεται επίσης η συχνότητα αυτών των διαφορών. Αρμόδια Δικαστήρια και κυρώσεις Με εξαίρεση την αρμοδιότητα του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε διαφορές που προκύπτουν με βάση τον Νόμο και αφορούν τον δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα, αρμόδιο δικαστήριο για τα θέματα που προκύπτουν από τον Νόμο είναι το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών μπορεί να επιδικάσει αποζημίωση, η οποία καλύπτει τουλάχιστο ολόκληρη τον θετική ζημιά που υπέστη το άτομο και χρηματική ικανοποίηση για τυχόν ηθική βλάβη του αιτητή. Στο επιδικαζόμενο ποσό προστίθεται και νόμιμος τόκος από την ημερομηνία της παράβασης μέχρι την πλήρη καταβολή της αποζημίωσης. Το Δ.Ε.Δ. μπορεί εφ’ όσον το κρίνει αναγκαίο να εκδώσει και διάταγμα δεσμευτικής αναγνώρισης των δικαιωμάτων του αιτητή / τριας. Στις περιπτώσεις που διαπιστωθεί παράβαση του Νόμου δεν ισχύουν οποιεσδήποτε διατάξεις ή και συμφωνίες που θέτουν ως προϋπόθεση για την ευθύνη του παραβάτη ή για τα δικαιώματα σε αποζημίωση, ένα μόνιμο διάστημα απασχόλησης ή αριθμού ωρών ή ανώτατο όριο αποζημίωσης. 16

Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι σε παραβιάσεις που αφορούν τον Νόμο για την ίση αμοιβή δεν ισχύουν π.χ. οι πρόνοιες για 6μηνη υπηρεσία. Το ποσό της αποζημίωσης πληρώνεται εξ ολοκλήρου από τον εργοδότη. Αδικήματα και ποινές Άτομο το οποίο παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου 5 - Περί παροχής ίσης αμοιβής - είναι ένοχος αδικήματος και τιμωρείται με πρόστιμο μέχρι £4000 ή έξι μήνες φυλάκιση ή και τα δύο μαζί. Σε περίπτωση που το αδίκημα διαπράττεται από νομικό πρόσωπο ή οργανισμό, ένοχοι θεωρούνται ο διευθύνων σύμβουλος, πρόεδρος, διευθυντής, γραμματέας ή άλλος αξιωματούχος του νομικού προσώπου ή οργανισμού, εφ’ όσον αποδειχθεί ότι το αδίκημα διαπράχθηκε με συγκατάθεση, σύμπραξη ή ανοχή του. Σ’ αυτή την περίπτωση το άτομο τιμωρείται όπως και η προηγούμενη περίπτωση, ενώ ο οργανισμός μόνο με πρόστιμο μέχρι £7000. Στον Νόμο προβλέπονται ποινές και για την περίπτωση παρεμπόδισης του έργου της Επιτροπής ή των Επιθεωρητών. Αντίστροφη του βάρους της Απόδειξης Στον Νόμο εισάγεται η αρχή με βάση την οποία, άτομο που θεωρεί ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα που ο Νόμος του κατοχυρώνει και το οποίο επικαλείται και αποδεικνύει πραγματικά περιστατικά από τα οποία φαίνεται η παράβαση, τότε το Δικαστήριο υποχρεώνει τον αντίδικο του (τον εργοδότη) να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παράβαση Α.Νόμου. ΙΣΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑ του Αυτό ΣΤΗΝ ισχύει και στις περιπτώσεις καταγγελίας στους Επιθεωρητές.

Β. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ/ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ Ο ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 1997

Γ. ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ, ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Ποιες καλύπτει ΟΔ.Νόμος καλύπτει κάθε εργαζόμενη γυναίκα που ασκεί το δικαίωμα της στη ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ μητρότητα με φυσική εγκυμοσύνη, την εργαζόμενη που υιοθετεί παιδί, εργαζόμενη ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ που τεκνοποιεί παιδί μέσω παρένθετης μητέρας και την παρένθετη μητέρα, είτε εργάζεται στο δημόσιο, είτε στον ιδιωτικό τομέα, διασφαλίζοντας της το δικαίωμα Ε.άδεια ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΜΑΣ για μητρότητας, προστασία ΜΠΡΟΣΤΑ από απόλυση, άδεια για προγεννητικές εξετάσεις, διευκολύνσεις θηλασμού/φροντίδας παιδιού, ασφάλεια και υγεία.

Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Άδεια Μητρότητας σε βιολογική μητέρα • Κάθε εργαζόμενη που παρουσιάζει πιστοποιητικό από τον γιατρό της ότι είναι

Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023 17

•

• • •

•

έγκυος και στο οποίο καθορίζεται η αναμενόμενη βδομάδα τοκετού, δικαιούται άδεια μητρότητας. Κάθε εργαζόμενη γυναίκα έχει δικαίωμα σε άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 18 εβδομάδων. Από τις 18 εβδομάδες, οι 12 λαμβάνονται υποχρεωτικά ως εξής: 2 εβδομάδες πριν την εβδομάδα τοκετού και 10 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Αυτό σημαίνει ότι για το υπόλοιπο της άδειας μητρότητας επιλέγει η ίδια η γυναίκα, αν θα το πάρει πριν ή μετά τον τοκετό. Ο εργοδότης σε καμία περίπτωση δεν έχει δικαίωμα να εξαναγκάσει εργαζόμενη να εγκαταλείψει οποιονδήποτε μέρος της άδειας μητρότητας. Σε περίπτωση 2ου τοκετού η άδεια μητρότητας αυξάνεται στις 22 εβδομάδες. Σε περίπτωση 3ου και μεταγενέστερων τοκετών η άδεια αυξάνεται σε 26 εβδομάδες. Σε περίπτωση που μια εργαζόμενη γεννήσει πριν από την εβδομάδα που καθορίζεται στο πιστοποιητικό του γιατρού, τότε το υπόλοιπο της άδειας παρέχεται μετά τον τοκετό, έτσι ώστε να παρέχεται χρόνος συνολικής άδειας 18 εβδομάδων. Σε περίπτωση που μια εργαζόμενη γεννήσει μετά από την εβδομάδα που καθορίζεται στο πιστοποιητικό του γιατρού, τότε η προ του τοκετού άδεια, παρατείνεται έτσι που να μην επηρεάζεται η υποχρεωτική άδεια μητρότητας των 10 εβδομάδων μετά την εβδομάδα στην οποία συνέβηκε ο τοκετός. Σε περίπτωση το βρέφος νοσηλεύεται σε θερμοκοιτίδα λόγω πρόωρου τοκετού ή λόγω άλλου προβλήματος υγείας παραχωρείται επιπρόσθετη άδεια μητρότητας 1 εβδομάδα για κάθε 21 ημέρες που το βρέφος χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Η δικαιούχος πρέπει να προσκομίσει πιστοποιητικό του γιατρού και του νοσηλευτικού ιδρύματος στο οποίο νοσηλεύτηκε το βρέφος.

Εάν η νοσηλεία μετά την πάροδο των πρώτων 21 ημερών διαρκέσει για περίοδο μικρότερης της 21 ημερών τότε όποτε οι μέρες νοσηλείας υπερβαίνουν το 50% των 21 ημερών παραχωρείται η επιπρόσθετη άδεια μητρότητας. Η περαιτέρω επέκταση της άδειας μητρότητας προστίθεται στην περίοδο των 18 εβδομάδων στην περίπτωση του 1ου παιδιού, ή των 22 εβδομάδων στην περίπτωση του 2ου παιδιού και των 26 εβδομάδων στην περίπτωση του 3ου και άνω παιδιού. Στην περίπτωση πολλαπλού τοκετού, για κάθε τέκνο πέραν του ενός από τον ίδιο τοκετό, αυξάνεται η άδεια μητρότητας κατά 4 εβδομάδες και δεν υπερβαίνει τη μέγιστη περίοδο των 6 εβδομάδων. Άδεια Μητρότητας σε θετή μητέρα Εργαζόμενη η οποία υιοθετεί παιδί κάτω των 12 ετών δικαιούται σε άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 16 εβδομάδων. Σε περίπτωση υιοθεσίας 2ου παιδιού η άδεια αυξάνεται στις 20 εβδομάδες και σε περίπτωση υιοθεσίας 3ου παιδιού η άδεια αυξάνεται στις 24 εβδομάδες. Η άδεια λαμβάνεται ευθύς μετά την ανάληψη φροντίδας του παιδιού και εφ’ όσον γνωστοποιήσει την πρόθεση της για ανάληψη του παιδιού στο Τμήμα Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας με βάση τον Περί Υιοθεσίας Νόμο του 1995, ή εφόσον έχει συντελεστεί υιοθεσία με βάση τον 18

περί Σύμβασης για την Προστασία του Παιδιού και για την Συνεργασία Αναφορικά με Διακρατική Υιοθεσία (Κυρωτικό) Νόμο του 1994. Το δικαίωμα αυτό παρέχεται στην εργαζόμενη νοουμένου ότι θα γνωστοποιήσει γραπτώς στον εργοδότη την πρόθεση της να υιοθετήσει παιδί και την ημερομηνία που θα αναλάβει το παιδί τουλάχιστον 6 εβδομάδες προηγούμενα. Άδεια Μητρότητας σε παρένθετη μητέρα Εργαζόμενη, παρένθετη μητέρα δικαιούται 14 εβδομάδες άδεια μητρότητας οι οποίες λαμβάνονται υποχρεωτικά από τη δεύτερη εβδομάδα πριν από την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού. Εάν ο τοκετός δεν επισυμβεί μέσα στην εβδομάδα κατά την οποία αναμένεται ή πριν από τον τοκετό, η περίοδος άδειας μητρότητας παρατείνεται κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της εβδομάδας του αναμενόμενου τοκετού και της εβδομάδας στην οποία επισυμβαίνει ο τοκετός, χωρίς επηρεασμό της εκτάσεως της περιόδου των 8 εβδομάδων οι οποίες λαμβάνονται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό. Εάν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από την αρχικά αναμενόμενη εβδομάδα τοκετού, το υπόλοιπο της άδειας μητρότητας παρέχεται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλίζεται χρόνος συνολικής διάρκειας άδειας 14 εβδομάδων. Άδεια Μητρότητας σε μητέρα που αποκτά παιδί μέσω παρένθετης μητέρας Εργαζόμενη που αποκτά παιδί μέσω παρένθετης μητέρας δυνάμει των διατάξεων του περί Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμου, δικαιούται άδεια μητρότητας 18 εβδομάδων για το 1Ο παιδί ή 22 εβδομάδων για το 2ο παιδί και 26 εβδομάδων για το 3ο ή περισσοτέρων παιδιών. Η άδεια ξεκινά 2 εβδομάδες πριν την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού ή την εβδομάδα του τοκετού, κατ’ επιλογή της ιδίας. Κατά την διάρκεια της άδειας μητρότητας, η εργαζόμενη παίρνει επίδομα μητρότητας όπως αυτό προβλέπεται από τον Νόμο Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στις περιπτώσεις που οι εργαζόμενες καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, προσωπικά συμβόλαια, γραπτές ή προφορικές συμφωνίες, πέραν από το επίδομα μητρότητας, λαμβάνουν και τα ευρύτερα δικαιώματα σε σχέση με την άδεια μητρότητας που προνοούνται στις εν λόγω συμφωνίες και δεν επηρεάζονται από τον Νόμο Απαγόρευση Τερματισμού Απασχόλησης Απαγορεύεται σε εργοδότη να δώσει προειδοποίηση για τερματισμό απασχόλησης σε εργαζόμενη που του έχει γνωστοποιήσει με πιστοποιητικό γιατρού για την εγκυμοσύνη της. Η απαγόρευση αυτή αρχίζει από την στιγμή της γνωστοποίησης και λήγει 5 μήνες μετά την λήξη της άδειας μητρότητας. 19

Για την καλύτερη προστασία των εργαζομένων γυναικών, συστήνεται στις ενδιαφερόμενες όπως γνωστοποιούν γραπτώς αμέσως την εγκυμοσύνη τους στον εργοδότη τους. Ο εργοδότης δικαιούται να απολύσει εργαζόμενη μέσα σε αυτήν την περίοδο μόνο στις πιο κάτω περιπτώσεις: • Αν η εργαζόμενη είναι ένοχη σοβαρού παραπτώματος ή συμπεριφοράς η οποία δικαιολογεί την ρήξη της σχέσης εργοδότησης. • Αν η σχετική επιχείρηση έπαυσε να λειτουργεί. • Αν η εργαζόμενη εργάζεται για συγκεκριμένη περίοδο και έχει λήξει η περίοδος της σύμβασης εργασίας της. Η απαγόρευση για τερματισμό της απασχόλησης ισχύει και για τις εργαζόμενες που υιοθετούν παιδιά, που αποκτούν παιδί μέσω παρένθετης μητρότητας και σε παρένθετες μητέρες. Άδεια απουσίας για προγεννητικές εξετάσεις Η εργαζόμενη δικαιούται να απουσιάσει από την εργασία της για προγεννητικές εξετάσεις χωρίς να επηρεάζεται ο μισθός της εφόσον οι εξετάσεις αυτές είναι αναγκαίο να γίνουν κατά την διάρκεια του εργάσιμου χρόνου της. Πρέπει όμως να ειδοποιήσει έγκαιρα τον εργοδότη παρουσιάζοντας και σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό. Προστασία μητρικού θηλασμού και διευκολύνσεις για τη φροντίδα του παιδιού Η εργαζόμενη, για το θηλασμό και τις αυξημένες φροντίδες που απαιτούνται για την ανατροφή του παιδιού, δικαιούται για χρονική περίοδο εννέα μηνών μετά τον τοκετό ή από την ημέρα που αρχίζει η άδεια μητρότητας σε περίπτωση υιοθεσίας: α) είτε να διακόπτει την εργασία της για μια ώρα β) είτε να αποχωρεί μια ώρα νωρίτερα γ) είτε να προσέρχεται μια ώρα αργότερα Ο χρόνος που παρέχεται για θηλασμό ή διευκολύνσεις θεωρείται και αμείβεται ως εργάσιμος χρόνος. Η φυσική μητέρα χάνει το δικαίωμα αυτό την στιγμή που θετή μητέρα κάνει χρήση του ιδίου δικαιώματος για το ίδιο παιδί. Η παρένθετη μητέρα χάνει το δικαίωμα αφού αυτό το δικαίωμα αυτό μεταφέρεται στη βιολογική μητέρα η οποία έκανε χρήση παρένθετης μητρότητας για την απόκτηση τέκνου. Η εργαζόμενη που επιλέγει να διακόπτει την εργασία για μια ώρα για να θηλάζει ή να αντλεί και να αποθηκεύει μητρικό γάλα, ο εργοδότης υποχρεούται να παρέχει σε αυτήν όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις σύμφωνα με τις διατάξεις του 20

Περί Προώθησης και της Προστασίας του Μητρικού Θηλασμού Νόμου και των εκδιδόμενων κανονισμών. Ασφάλεια στον χώρο εργασίας Ο Νόμος απαγορεύει την απασχόληση εγκύων σε εργασίες που έχουν χαρακτηριστεί από τους Περί προστασίας της Μητρότητας Κανονισμού του 2002 που εκδίδονται με βάση τους Περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμους ως επικίνδυνες για την υγιεινή εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Η απαγόρευση αυτή μπορεί να ισχύει μέχρι και 6 μήνες μετά τον τοκετό. Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να εκτιμούν τους κινδύνους κατά την εργασία για την υγεία της εγκύου, της λεχώνας και της γαλουχούσας και να λαμβάνουν μέτρα προστασίας. Σε περίπτωση που η φύση της εργασίας εκτιμάται ότι εγκυμονεί κινδύνους που δεν μπορούν να αποφευχθούν, η εργοδοτούμενη θα πρέπει να μετακινηθεί σε άλλη θέση εργασίας. Αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, η εργαζόμενη έχει το δικαίωμα να απουσιάζει από την εργασία της για όσο χρόνο χρειαστεί χωρίς να επηρεάζονται οι απολαβές της. Οι πιο πάνω υποχρεώσεις του εργοδότη ισχύουν και στην περίπτωση νυκτερινής εργασίας νοουμένου ότι παρουσιάζει σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό. Διασφάλιση Δικαιωμάτων Η άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει την αρχαιότητα της εργαζόμενης ή το δικαίωμα της σε προαγωγή ή την επάνοδο της στην εργασία που εκτελούσε προηγουμένως ή σε άλλη παρόμοια, με τις ίδιες απολαβές. Διορισμός Επιθεωρητών Με στόχο την σωστή εφαρμογή του Νόμου για την Προστασία της Μητρότητας, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει διορίσει σε όλες τις πόλεις Επιθεωρητές. Οι εργαζόμενες μπορούν και πρέπει να καταγγέλλουν οποιεσδήποτε παραβιάσεις του Νόμου στους επιθεωρητές. Αρμόδιο Δικαστήριο Αρμόδιο δικαστήριο για την επίλυση κάθε διαφοράς που προκύπτει από τον παρόντα νόμο είναι το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Ποινές Εργοδότης ο οποίος παραβιάζει τον Νόμο είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή προστίμου που δεν υπερβαίνει τις €7.000 και αυξάνεται σε €8.000 σε περίπτωση δεύτερης καταδίκης του σε χρονικό διάστημα 2 ετών. Προϋποθέσεις ευθύνης Σε περίπτωση παράβασης του νόμου, δεν ισχύουν διατάξεις που θέτουν, ως προϋπόθεση της ευθύνης του παραβάτη/ή και του δικαιώματος για αποζημίωση ή άλλη θεραπεία, 21

• •

ελάχιστο διάστημα απασχόλησης ή ελάχιστες ώρες απασχόλησης της εργοδοτούμενης ανώτατο όριο αποζημίωσης.

Ο ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2017 Ποιους καλύπτει Ο Νόμος τέθηκε σε εφαρμογή τη 1η Αυγούστου 2017 και καλύπτει κάθε εργαζόμενο, η σύζυγος του οποίου γέννησε ή απέκτησε παιδί μέσω παρένθετης μητέρας ή ο ίδιος και η σύζυγος του έχουν υιοθετήσει παιδί ηλικίας μέχρι 12 ετών. Κατά τη διάρκεια της άδειας πατρότητας ο εργαζόμενος λαμβάνει επίδομα πατρότητας στην έκταση και υπό τους όρους και προϋποθέσεις που προβλέπει ο Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος. Ο Νόμος δεν καλύπτει πατέρα που δεν έχει τελέσει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Διάρκεια Άδειας Πατρότητας Ο εργαζόμενος δικαιούται άδεια πατρότητας 2 εβδομάδων μέσα στην περίοδο που αρχίζει την εβδομάδα του τοκετού ή της υιοθεσίας και λήγει μετά την παρέλευση 16 εβδομάδων. Σε περίπτωση άσκησης του δικαιώματος αυτού υποχρεούται να προειδοποιήσει γραπτώς τον εργοδότη του 2 εβδομάδες πριν την έναρξη της άδειας. Απαγόρευση τερματισμού της απασχόλησης Απαγορεύεται σε εργοδότη να τερματίζει την απασχόληση ή να δίδει προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης σε εργαζόμενο κατά την περίοδο η οποία αρχίζει από την ημερομηνία που δίδεται η γραπτή προειδοποίηση για την πρόθεσή του να ασκήσει το δικαίωμά του σε άδεια πατρότητας μέχρι και τη λήξη της άδειας πατρότητας. Η προειδοποίηση για τερματισμό απόλυση κατά την πιο πάνω χρονική περίοδο δεν αποτελεί αδίκημα στις περιπτώσεις που: • Ο εργαζόμενος είναι ένοχος σοβαρού παραπτώματος ή συμπεριφοράς η οποία δικαιολογεί τη ρήξη της σχέσης εργοδότησης∙ • η σχετική επιχείρηση έπαυσε να λειτουργεί • η περίοδος διάρκειας της σύμβασης εργασίας έχει λήξει Σε περίπτωση τερματισμού της απασχόλησης εργαζομένου στις πιο πάνω περιπτώσεις, ο εργοδότης οφείλει να δικαιολογήσει δεόντως και γραπτώς τον τερματισμό της απασχόλησης. Διασφάλιση δικαιωμάτων Η άδεια πατρότητας δεν επηρεάζει δυσμενώς την αρχαιότητα του εργαζόμενου ή το δικαίωμα του σε προαγωγή ή την επάνοδο του στην εργασία την οποία ασκούσε πριν από τη λήψη της άδειας πατρότητας ή σε άλλη παρόμοιας φύσεως εργασία με 22

το ίδιο ύψος αποδοχών ή αποδοχές και ωφελήματα που σχετίζονται με την εργασία, εξαιρουμένων προμηθειών. Αρμόδιο Δικαστήριο Αρμόδιο για την εκδίκαση παραβιάσεων του Νόμου είναι το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Άσκηση εξουσιών και εκτέλεση καθηκόντων λειτουργών και αξιωματούχων Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ως η αρμόδια αρχή, είναι υπεύθυνο να ορίσει λειτουργό ως υπεύθυνο για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Νόμου και επιθεωρητές για την αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων του. Ο παρόν νόμος ορίζει τα καθήκοντα, τις εξουσίες , τις υποχρεώσεις και τις ενέργειες των επιθεωρητών κατά την εκτέλεση του έργου τους. Αδικήματα και ποινές Ο Εργοδότης ο οποίος παραβαίνει τις υποχρεώσεις του είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €7.000.

Ο ΠΕΡΙ ΓΟΝΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑ ΚΑΙ ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΒΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2012 Οι Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμος του 2012(47(Ι)/2012) αποτελούνται από το βασικό Νόμο που τέθηκε σε εφαρμογή την 12η Ιανουαρίου 2003 και τον Τροποποιητικό Νόμο που τέθηκε σε εφαρμογή στις 25 Ιουλίου 2007 και ρυθμίζουν το δικαίωμα του γονέα – εργοδοτουμένου να παίρνει άδεια χωρίς απολαβές για σκοπούς φροντίδας και ανατροφής του παιδιού. Επίσης, ο εν λόγω Νόμος ρυθμίζει το δικαίωμα του εργοδοτουμένου να παίρνει άδεια για λόγους ανωτέρας βίας που σχετίζονται με επείγοντες οικογενειακούς λόγου

ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ Ποιους/ποιες καλύπτει Ο Νόμος καλύπτει όλους τους εργαζόμενους, άνδρες και γυναίκες, που έχουν συμπληρώσει συνεχή απασχόληση έξι μηνών στον ίδιο εργοδότη, περιλαμβανομένων και των εργαζομένων με μερική απασχόληση, με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου ή με σύμβαση ή σχέση εργασίας με επιχείρηση προσωρινής απασχόλησης. Δικαιώματα των γονέων για χορήγηση γονικής άδειας • Κάθε γονέας εργοδοτούμενος, άνδρας ή γυναίκα, δικαιούται να πάρει άδεια, χωρίς απολαβές, μέχρι και 18 εβδομάδες, λόγω γέννησης ή υιοθεσίας με σκοπό τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού. • Σε περίπτωση χήρου γονέα η διάρκεια της γονικής άδειας μπορεί να είναι μέχρι και 23 εβδομάδες • Το δικαίωμα αυτό είναι ατομικό και αμεταβίβαστο εκτός από τις περιπτώσεις 23

• • •

στις οποίες ο ένας εκ των δύο γονέων έχει λάβει γονική άδεια τουλάχιστον 2 εβδομάδων οπόταν επιτρέπεται η μεταβίβαση 2 εβδομάδων στο υπόλοιπο της συνολικής άδειας του άλλου εκ των δύο γονέων. Το δικαίωμα γονικής άδειας παρέχεται για το κάθε παιδί ξεχωριστά, αρκεί από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί να μεσολαβήσει ένας χρόνος απασχόλησης του γονέα στον ίδιο εργοδότη. Σε περίπτωση που γεννηθούν πάνω από ένα παιδί( π.χ. δίδυμα, τρίδυμα) την ίδια μέρα, το δικαίωμα γονικής άδειας είναι 18 βδομάδες για κάθε παιδί ξεχωριστά. Όταν και οι δύο γονείς εργάζονται στον ίδιο εργοδότη, έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν μεταξύ τους, κάθε φορά, ποιος θα πάρει άδεια και για πόσο χρονικό διάστημα. Μπορούν με την σύμφωνο γνώμη του εργοδότη και οι 2 γονείς να κάνουν χρήση συγχρόνως του δικαιώματος αυτού

Χρόνος και τρόπος λήψης της γονικής άδειας Στην περίπτωση της φυσικής μητέρας, η γονική άδεια λαμβάνεται μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας και πριν την συμπλήρωση του 8ου έτους της ηλικίας του παιδιού. • Στην περίπτωση του φυσικού πατέρα, η γονική άδεια λαμβάνεται μεταξύ του διαστήματος γέννησης του παιδιού μέχρι της συμπλήρωσης του 8ου έτους της ηλικίας του παιδιού • Στην περίπτωση θετής μητέρας, η γονική άδεια λαμβάνεται μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας και στην περίπτωση θετού πατέρα αμέσως μετά την υιοθεσία και μέσα σε 8 χρόνια από την ημέρα υιοθεσίας του παιδιού, νοουμένου ότι το παιδί δεν έχει υπερβεί μέχρι τότε το δωδέκατο έτος της ηλικίας του. • Στην περίπτωση παιδιού με αναπηρία μέχρι το 18ο έτος της ηλικίας του. • Η γονική άδεια μπορεί να λαμβάνεται με ελάχιστη διάρκεια 1 εβδομάδας και μέγιστη διάρκεια 5 εβδομάδων τον χρόνο στις περιπτώσεις 1 παιδιού ή 2 παιδιών και 7 εβδομάδων για 3 παιδιά και περισσότερα. Με την σύμφωνο γνώμη του εργοδότη η άδεια μπορεί να υπερβαίνει το μέγιστο όριο. Προειδοποίηση προς τον εργοδότη Ο/η εργοδοτούμενος/η οφείλει να προειδοποιήσει γραπτώς τον εργοδότη του, 3 εβδομάδες πριν την ημέρα έναρξης της γονικής άδειας, και να αναφέρει την ημέρα λήξης της. Στις σοβαρές περιπτώσεις ασθενείας παιδιού(όπως καθορίζονται στο παράρτημα του νόμο) η προειδοποίηση μειώνεται σε 1 εβδομάδα. Άρνηση χορήγησης γονικής άδειας Ο εργοδότης μπορεί να αρνηθεί τη χορήγηση γονικής άδειας εάν έχει εύλογη αιτία να πιστεύει ότι ο εργοδοτούμενος/η δεν δικαιούται τέτοια άδεια. Θα πρέπει όμως προτού αρνηθεί: • Να ενημερώσει γραπτώς τον/ην εργοδοτούμενο/η για την πρόθεση του να μην 24

•

του χορηγήσει την γονική άδεια και Να καλέσει τον/ην εργοδοτούμενο/η να υποβάλει εντός 7 ημερών τους λόγους που πιστεύει ότι δικαιούται την άδεια

Πριν ο εργοδότης αποφασίσει να αρνηθεί τη χορήγηση γονικής άδειας, οφείλει να λάβει υπόψη τους λόγους για τους οποίους ο/η εργοδοτούμενος/η πιστεύει ότι δικαιούται τέτοια άδεια. Εάν αρνηθεί, θα πρέπει να διευκρινίζει τους λόγους της άρνησης του. Μετάθεση χορήγησης γονικής άδειας Ο εργοδότης μπορεί να μεταθέσει τη χορήγηση γονικής άδειας μετά από διαβούλευση με τον/ην εργοδοτούμενο/η, για λόγους που σχετίζονται με την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης. Για παράδειγμα όταν: • Η εργασία είναι εποχιακού χαρακτήρα • Δεν μπορεί να βρεθεί αντικαταστάτης • Σημαντικό ποσοστό των υπαλλήλων της επιχείρησης ζητά γονική άδεια για την ίδια χρονική περίοδο • Συγκεκριμένα καθήκοντα του/της εργοδοτούμενου/ης είναι στρατηγικής σημασίας για την επιχείρηση Επιπλέον, ο εργοδότης οφείλει εντός 2 εβδομάδων από την ημέρα υποβολής της αίτησης του/ης εργοδοτούμενου/ης, να τον/ην ενημερώσει γραπτώς για τους λόγους μετάθεσης της ημερομηνίας χορήγησης της άδειας. Η ημερομηνία μετάθεσης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 6 μήνες από την ημερομηνία κοινοποίησης της αναβολής. Τερματισμός και κοινοποίηση τερματισμού γονικής άδειας Αν ο εργοδότης έχει εύλογη αιτία να πιστεύει ότι ο/η εργοδοτούμενος/η χρησιμοποιεί την γονική άδεια για άλλο σκοπό εκτός από τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού του, τότε μπορεί να τερματίσει τη γονική άδεια. Ο εργοδότης, προτού τερματίσει τη γονική άδεια, πρέπει να ενημερώσει γραπτώς τον/την εργοδοτούμενο/η και να τον/ην καλέσει να υποβάλει εντός επτά ημερών τους δικούς του λόγους και εξηγήσεις για την ανάγκη λήψης της άδειας. Πριν ο εργοδότης αποφασίσει να τερματίσει τη γονική άδεια, οφείλει να λάβει υπόψη τους λόγους που θα υποβάλει ο/η εργοδοτούμενος/η. Στην περίπτωση που ο εργοδότης τελικά αποφασίσει να τερματίσει τη γονική άδεια, υποχρεούται να ενημερώσει με γραπτή ειδοποίηση τον/ην εργοδοτούμεν/η. Στην ειδοποίηση πρέπει να αναφέρει τους λόγους και την ημερομηνία τερματισμού. 25

Η ημερομηνία τερματισμού πρέπει να είναι τουλάχιστον 7 μέρες μετά την ημερομηνία της σχετικής ειδοποίησης, οπότε ο/η εργοδοτούμενος/η είναι υποχρεωμένος/η να επιστρέψει στην εργασία του/ης. Από την ημερομηνία επιστροφής στην εργασία του/ης, παύει να μετρά η γονική άδεια. Υποχρεώσεις και δικαιώματα εργοδοτουμένου μετά τη λήξη της γονικής άδειας • Ο/Η εργοδοτούμενος/η δικαιούται να επιστρέψει στην εργασία του, στην ίδια ή παρόμοια θέση, η οποία δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι κατώτερη από αυτήν που είχε πριν την γονική άδεια. • Μετά τη λήξη της γονικής άδειας, ο/η εργοδοτούμενος/η συνεχίζει να διατηρεί όλα τα δικαιώματα του (κεκτημένα ή όσα θα αποκτούσε), συμπεριλαμβανομένων και αυτών που πιθανόν να προκύψουν από αλλαγές στη νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις ή την πρακτική. • Ο χρόνος απουσίας του/ης εργοδοτουμένου/ης κατά τη διάρκεια της γονικής άδειας συνυπολογίζεται και ο/η εργοδοτούμενος/η πιστώνεται με ασφαλιστέες αποδοχές σύμφωνα με τις διατάξεις των περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμων του 1980 μέχρι (Αρ.4) του 2001. • Ο χρόνος απουσίας του/ης εργοδοτούμενου/ης κατά τη διάρκεια της γονικής άδειας θεωρείται περίοδος απασχόλησης για τον υπολογισμό της ετήσιας άδειας με απολαβές που δικαιούται. Η γονική άδεια δεν θεωρείται ως ετήσια άδεια. • Ο χρόνος απουσίας του/ης εργοδοτούμενου/ης κατά τη διάρκεια της γονικής άδειας θεωρείται περίοδος απασχόλησης για τους σκοπούς των περί Τερματισμού Απασχολήσεως Νόμων του 1967 μέχρι (Αρ. 2) του 2001. Ενημέρωση Διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ο/Η εργοδοτούμενος/η, ο/η οποίος/α λαμβάνει γονική άδεια, έχει υποχρέωση, μέσα σε τρεις μήνες από τη λήξη κάθε περιόδου της άδειας αυτής, να ενημερώνει το Διευθυντή των Υπηρεσιών των Κοινωνικών Ασφαλίσεων συμπληρώνοντας το σχετικό έντυπο (μπορεί να το παραλάβει από τα Επαρχιακά Γραφεία Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή τα Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη). Αν ο/η εργοδοτούμενος/η δεν ενημερώσει το Διευθυντή εντός της πιο πάνω προθεσμίας, ο Διευθυντής μπορεί με απόφαση του να παρατείνει την προθεσμία εφόσον ο/η εργοδοτούμενος/η αποδείξει βάσιμη αιτία για την παράλειψη του να ενημερώσει. Ο Διευθυντής μπορεί να παρατείνει την προθεσμία για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η συγκεκριμένη αιτία, αλλά δεν μπορεί να υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες.

Σημείωση Είναι αναγκαία η συμπλήρωση του ειδικού εντύπου των Κοινωνικών Ασφαλίσεων για να πιστώνονται οι ασφαλιστές αποδοχές του εργοδοτούμενου κατά τη διάρκεια της γονικής άδειας και να θεωρείται συνεχόμενη η υπηρεσία του στην εργασία του. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι υποχρεωμένη βάση της οδηγίας Ε.Ε.2019/1158 να καλύψει με επίδομα την γονική άδεια από την 1/8/2022 με ελάχιστη διάρκεια ενάμιση μήνα γονικής άδειας.

ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΒΙΑΣ Ο/Η εργοδοτούμενος/η δικαιούται να παίρνει άδεια 7 ημερών το χρόνο, χωρίς αποδοχές, για λόγους ανωτέρας βίας. Οι λόγοι της άδειας πρέπει να συνδέονται με επείγοντες οικογενειακούς λόγους που αφορούν ασθένεια, ή ατύχημα εξαρτωμένων μελών της οικογένειας του/ης εργοδοτούμενου/ης (παιδί, σύζυγο, γονέα, αδελφό, αδελφή, παππού, γιαγιά) και καθιστούν απαραίτητη την άμεση παρουσία του. Τρόπος χορήγησης της άδειας Η άδεια χορηγείται ολόκληρη μια φορά ή τμηματικά. Όταν οι δικαιούχοι είναι σύζυγοι, αυτή η άδεια χορηγείται στον κάθε ένα ξεχωριστά. Υποχρεώσεις του εργοδοτούμενου Ο/Η εργοδοτούμενος/η πρέπει να ειδοποιεί τον εργοδότη του το συντομότερο δυνατό σε περίπτωση που πρόκειται να κάνει χρήση της άδειας για λόγους ανωτέρας βίας. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ Ευνοϊκότερες ρυθμίσεις Μπορούν να υπάρξουν ευνοϊκότεροι όροι από ότι προνοεί ο Νόμος είτε μέσω συλλογικών συμβάσεων είτε σε περίπτωση συμφωνίας μεταξύ εργοδότη και εργοδοτούμενου/ης. Απαγόρευση τερματισμού ή διακοπής της απασχόλησης Η αίτηση για λήψη ή η λήψη γονικής άδειας ή η απουσία από την εργασία για λόγους ανωτέρας βίας, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί λόγο για τερματισμό της απασχόλησης και ούτε διακόπτει το συνεχές της απασχόλησης. Απαγορεύεται σε εργοδότη να τερματίζει την απασχόληση εργοδοτούμενου/ης ή να δίνει προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης σε εργοδοτούμενο/η κατά τη χρονική περίοδο που αρχίζει από τη στιγμή της υποβολής αίτησης για λήψη γονικής άδειας και που λήγει με το τέλος της περιόδου γονικής άδειας ή προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης, η οποία εκπνέει κατά τη διάρκεια της προαναφερθείσας 27

περιόδου, η προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης κατά τη διάρκεια απουσίας για λόγους ανωτέρας βίας. Δεν αποτελεί αδίκημα η προειδοποίηση τερματισμού ή ο τερματισμός απασχόλησης στις πιο κάτω περιπτώσεις: • Αν ο/η εργοδοτούμενος/η είναι ένοχος σοβαρού παραπτώματος ή συμπεριφοράς η οποία δικαιολογεί τη ρήξη της σχέσης της εργοδότησης • Αν η σχετική επιχείρηση έπαυσε να λειτουργεί • Αν η περίοδος διάρκειας της σύμβασης εργασίας έχει λήξει Σε περίπτωση τερματισμού της απασχόλησης εργοδοτουμένου/ης κατά τη χρονική περίοδο που προβλέπεται στο εδάφιο (2) του παρόντος άρθρου, ο εργοδότης οφείλει να δικαιολογήσει δεόντως και γραπτώς τον τερματισμό της απασχόλησης. Ποινές Εργοδότης, ο οποίος παραβιάζει οποιαδήποτε από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου, είναι ένοχος αδικήματος και η ποινή σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα €7.500.

Α. ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αρμόδιο Δικαστήριο Το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών έχει την αρμοδιότητα να αποφασίζει για Β. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ/ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ διάφορες αστικής φύσεως, που προκύπτουν από την εφαρμογή του Νόμου. Το ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ βάρος απόδειξης για παραβίαση τηςΣΤΟΥΣ αρχής της ίσης μεταχείρισης βαραίνει τον εναγόμενο.

Γ. ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ, ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ Δ. ΠΑΡΟΧΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

Ο Περί Χορήγησης Κοινωνικής Σύνταξης Νόμος του 1995.

ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΟΕ.νόμος τέθηκε σε ΤΙΘΕΝΤΑΙ εφαρμογή την 1η Μαϊου ΜΑΣ 1995 και σκοπό έχει τη χορήγηση σύνταξης σε κατοίκους της Κυπριακής Δημοκρατίας οι οποίοι δεν δικαιούνται σύνταξη ή άλλη παρόμοια πληρωμή από οποιαδήποτε πηγή. Η Κοινωνική Σύνταξη Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ καταβάλλεται από το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας. Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023

Αρμόδια υπηρεσία για την εφαρμογή του Νόμου είναι το Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Ποίοι δικαιούνται Κοινωνική Σύνταξη Πρόσωπα που: (α) συμπλήρωσαν το 65 έτος (β) με τη συμπλήρωση της ηλικίας αυτής ή μετέπειτα, ικανοποιούν τις προϋποθέσεις διαμονής και (γ) δεν δικαιούνται από οποιαδήποτε πηγή σύνταξη ή άλλη παρόμοια πληρωμή της 28

οποίας το μηνιαίο ύψος είναι ίσο ή μεγαλύτερο από το μηνιαίο ύψος της κοινωνικής σύνταξης. Προϋποθέσεις διαμονής για τη χορήγηση κοινωνικής σύνταξης είναι: (α) νόμιμη διαμονή στην Κύπρο ή σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και της Ελβετίας για συνολική περίοδο 20 τουλάχιστον χρόνων από την ημερομηνία από την οποία ο αιτητής/τρια συμπλήρωσε την ηλικία των 40 χρόνων, ή (β) νόμιμη διαμονή στην Κύπρο ή σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και της Ελβετίας για συνολική περίοδο 35 χρόνων από την ημερομηνία από την οποία ο αιτητής/τρια συμπλήρωσε την ηλικία των 18 χρόνων. Για σκοπούς υπολογισμού της περιόδου διαμονής, οποιαδήποτε περίοδος απουσίας από την Κύπρο για χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο μηνών σε οποιοδήποτε ημερολογιακό χρόνο θα θεωρείται ως περίοδος διαμονής στη Κύπρο. Ύψος Κοινωνικής Σύνταξης Το μηνιαίο ύψος της Κοινωνικής Σύνταξης είναι ίσο με το ογδόντα ένα τοις εκατό του εκάστοτε μηνιαίου ανώτατου ποσού της βασικής σύνταξης γήρατος των κοινωνικών Ασφαλίσεων χωρίς εξαρτώμενο. Το ύψος της Κοινωνικής Σύνταξης από 1.1.2022 είναι €361.97. Στη περίπτωση που πρόσωπο δικαιούται από οποιαδήποτε πηγή σύνταξη ή άλλη παρόμοια πληρωμή της οποίας το μηνιαίο ύψος είναι κατώτερο του μηνιαίου ύψους της κοινωνικής σύνταξης, τότε, το μηνιαίο ύψος της Κοινωνικής Σύνταξης είναι ίσο με τη διαφορά των δυο συντάξεων. Το Δεκέμβριο κάθε χρόνου χορηγείται και 13η σύνταξη ίση με το 1/12 του ολικού ποσού της σύνταξης που πληρώθηκε για το χρόνο. Έναρξη και τερματισμός πληρωμής Η πληρωμή της κοινωνικής σύνταξης αρχίζει την πρώτη ημέρα του μήνα, ο οποίος ακολουθεί το μήνα μέσα στον οποίο αποκτάται το δικαίωμα σε σύνταξη και τερματίζεται την τελευταία μέρα του μήνα στον οποίο το δικαίωμα σε σύνταξη παύει. Διαβήματα αιτητή/αιτήτριας Για να πάρει κοινωνική σύνταξη το ενδιαφερόμενο πρόσωπο, πρέπει να υποβάλει αίτηση με ειδικό έντυπο των Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η αίτηση πρέπει να πιστοποιείται από τον Κοινοτάρχη της ενορίας, ή της κοινότητας του αιτητή και να παραδίδεται μαζί με το πιστοποιητικό γέννησης του στο πλησιέστερο Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στα Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη.. Προθεσμία για υποβολή της αίτησης Η αίτηση για κοινωνική σύνταξη πρέπει να υποβληθεί μέσα σε τρεις μήνες από την 29

ημέρα που αποκτά το δικαίωμα στη σύνταξη. Αν η αίτηση υποβληθεί καθυστερημένα η σύνταξη πληρώνεται αναδρομικά μόνο για τρεις μήνες. Σε εξαιρετικές όμως περιπτώσεις, αν ο αιτητής αποδείξει ότι έχει εύλογη αιτία για την καθυστέρηση στην υποβολή της αίτησης, η σύνταξη μπορεί να πληρωθεί αναδρομικά μέχρι δώδεκα μήνες. Έκπτωση από το δικαίωμα λήψης κοινωνικής σύνταξης. Ο δικαιούχος κοινωνικής σύνταξης χάνει το δικαίωμα του στη σύνταξη όταν και αν: • Αποκτήσει από οποιαδήποτε πηγή δικαίωμα σύνταξης ή άλλης παρόμοιας πληρωμής της οποίας το ύψος είναι ίσο ή μεγαλύτερο από το ύψος της κοινωνικής σύνταξης. • Είναι εξαρτώμενος συνταξιούχου και το ύψος της αύξησης που πληρώνεται γι’ αυτό είναι ίσο ή μεγαλύτερο από το ύψος της κοινωνικής σύνταξης που δικαιούται. • Απουσιάζει από την Κύπρο για χρονικό διάστημα πέραν των δύο μηνών ή εκτίει ποινή φυλάκισης ή τελεί υπό νόμιμη κράτηση. Εφ’ άπαξ ποσό Σε περίπτωση κατά την οποία πρόσωπο συμπληρώνει την ηλικία των 65 χρόνων και δεν αποκτά δικαίωμα σε σύνταξη γήρατος ή χηρείας γιατί δεν ικανοποιούνται οι σχετικές προϋποθέσεις εισφοράς, αλλά αποκτά δικαίωμα σε εφάπαξ ποσό από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το ποσό αυτό δεν θα καταβάλλεται στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο εάν έχει δικαίωμα σε κοινωνική σύνταξη.

ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΤΙΜΗΤΙΚΟΥ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ ΠΟΛΥΤΕΚΝΗΣ ΜΑΝΑΣ Δικαιούχες του Σχεδίου για τιμητικό επίδομα πολύτεκνης μάνας είναι οι πολύτεκνες μητέρες τεσσάρων τουλάχιστο τέκνων των οποίων το νεαρότερο τέκνο έχει συμπληρώσει την ηλικία των δεκαοχτώ ετών και οι οποίες δεν λαμβάνουν Επίδομα Τέκνου δυνάμει του περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμου, οι οποίες είναι: Α. δικαιούχες του Σχεδίου Ενίσχυσης των Συνταξιούχων με Χαμηλά Εισοδήματα, είτε Β. δικαιούχες του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, είτε Γ. έχουν ετήσιο εισόδημα που δεν υπερβαίνει τις €32.667 εάν πρόκειται για μονήρες πρόσωπο ή τις €49.000 εάν πρόκειται για ζεύγος, και στις περιπτώσεις αυτές το ύψος του ετήσιου επιδόματος που παρέχεται αναπροσαρμόζεται ανάλογα με το ύψος του ετήσιου εισοδήματος. Για τον υπολογισμό του εισοδήματος λαμβάνονται υπόψη τα εισοδήματα του προηγούμενου έτους τόσον της αιτήτριας όσον και του συζύγου, εάν υπάρχει σύζυγος, τα οποία προέρχονται από: συντάξεις οποιασδήποτε μορφής και από οποιαδήποτε πηγή εντός και εκτός Κύπρου, απασχόληση μισθωτού ή αυτοτελώς εργαζομένου, εισπρακτέα ενοίκια, τόκους, μερίσματα, επιδόματα (ορφάνιας, 30

ασθενείας, ανεργίας, σωματικής βλάβης, φοιτητική χορηγία), ειδική μηνιαία σύνταξη παθόντων. Το Τιμητικό Επίδομα Πολύτεκνης Μάνας παραχωρείται είτε εφάπαξ είτε σε αριθμό ισόποσων δόσεων, όπως ήθελε καθοριστεί αναλόγως. Το επίδομα θα παραχωρείται μόνο στις πολύτεκνες μάνες που πληρούν τους όρους του σχετικού Σχεδίου που εγκρίνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν τη συνεχή και νόμιμη διαμονή τους για τουλάχιστο 5 έτη στις περιοχές στις οποίες ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΕΠΙΔΟΜΑ ΤΕΚΝΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑ ΜΟΝΟΓΟΝΕΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Ο Περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμος του 2002. Παραχωρείται από την 1η Ιανουαρίου 2003 και πληρώνεται από το πάγιο ταμείο του κράτους. Αρμόδια Υπηρεσία είναι η Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. Ποιοι δικαιούνται Δικαίωμα σε επίδομα τέκνου έχει η οικογένεια της οποίας το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα για το προηγούμενο έτος δεν υπερβαίνει: (α) τις €49.000 για οικογένειες με 1 εξαρτώμενο τέκνο, (β) τις €59.000 για οικογένειες με 2 εξαρτώμενα τέκνα, (γ) τις €59.000 αυξανόμενες κατά €5.000 για κάθε εξαρτώμενο τέκνο για οικογένειες με περισσότερα από 2 εξαρτώμενα τέκνα. Για παράδειγμα οικογένεια με 4 εξαρτώμενα τέκνα δικαιούται επίδομα τέκνου αν το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημά της για το προηγούμενο έτος δεν υπερβαίνει τις €69.000. Παραχωρείται σε οικογένειες που έχουν τη συνήθη διαμονή τους στην Κύπρο και των οποίων τα άγαμα παιδιά ζουν μαζί τους κάτω από την ίδια στέγη και τα οποία 31

εμπίπτουν σε μία από τις πιο κάτω κατηγορίες. • Παιδιά ηλικίας κάτω των 18 ετών. • Αγόρια ηλικίας μεταξύ 18-25 ετών που εκτελούν τη θητεία τους στην εθνική Φρουρά και ακολούθως είναι φοιτητές. • Κορίτσια ηλικίας μεταξύ 18-23 ετών και είναι φοιτήτριες. • Τέκνα που, ανεξαρτήτως ηλικίας, στερούνται μόνιμα της ικανότητας αυτοσυντήρησης τους.

€496.42

€444.17

€397.14

€0

€595.71

€543.45

€397.14

€360.56

€1092.13

€1039.87

€794.28

€721.12

€1750.54

€1593.78

€1316.83

€1186.19

Σε ποιους πληρώνεται: Το επίδομα καταβάλλεται στη μητέρα όταν οι γονείς συζούν Όταν οι γονείς δεν συζούν πληρώνεται στο γονέα που έχει την επιμέλεια των παιδιών. Όταν και οι δύο γονείς έχουν πεθάνει, πληρώνεται στο πρόσωπο που έχει την επιμέλεια των παιδιών. Τρόπος πληρωμής • Για τις οικογένειες με 3 παιδιά κα άνω το επίδομα πληρώνεται κάθε μήνα. • Για τις οικογένειες με ένα και δύο παιδιά το επίδομα καταβάλλεται μια φορά τον χρόνο. • Στις οικογένειες που έχουν τρία και άνω τέκνα, όταν ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων για τα οποία καταβάλλεται το επίδομα έχει μειωθεί σε λιγότερα από τρία, θα εξακολουθήσει να καταβάλλεται το ίδιο ύψος επιδόματος ανά τέκνο που δικαιούνται οι οικογένειες με τρία τέκνα για τα υπόλοιπα πάνω σε μηνιαία βάση. • Το οικογενειακό εισόδημα που λαμβάνεται υπόψη για σκοπούς παραχώρησης του πρόσθετου ποσού είναι αυτό που αποκτήθηκε τρία χρόνια πριν το έτος καταβολής του επιδόματος τέκνου. • Το ύψος του επιδόματος τέκνου αναπροσαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου κάθε χρόνου κατά το ποσοστό αύξησης του μέσου όρου που δείκτη τιμών 32

καταναλωτή κατά τον τελευταίο χρόνο σε σύγκριση με το μέσο όρο του δείκτη αυτού κατά το αμέσως προηγούμενο χρόνο. Διαδικασία υποβολής της αίτησης • Οι δικαιούχοι σε επίδομα τέκνου πρέπει να υποβάλουν αίτηση σε ειδικό έντυπο στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας ή στο Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη ή ηλεκτρονικά μέσω της Κυβερνητικής Διαδικτυακής Διόδου Ασφάλειας(ΑΡΙΑΔΝΗ). • Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί το αργότερο μέσα σε τρεις μήνες από την ημέρα που η οικογένεια αποκτά το δικαίωμα σε επίδομα.

ΕΠΙΔΟΜΑ ΜΟΝΟΓΟΝΕΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Δικαίωμα σε επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας έχει οικογένεια της οποίας το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα της για το προηγούμενο έτος δεν υπερβαίνει τις €49.000. Η καταβολή του επιδόματος μονογονεϊκής οικογένειας, εντός του έτους στο οποίο αναφέρεται η αίτηση, ξεκινά από τον επόμενο μήνα κατά τον οποίο: (α) γεννήθηκε το τέκνο, στην περίπτωση άγαμου γονέα και εφόσον το τέκνο είναι αγνώστου πατρός (β) εκδόθηκε το διάταγμα διατροφής ή γονικής μέριμνας, στην περίπτωση άγαμου γονέα εφόσον το τέκνο έχει αναγνωριστεί (γ) εκδόθηκε το διαζύγιο, στην περίπτωση διαζευγμένης/ου (δ) απεβίωσε ο άλλος γονέας, στην περίπτωση χήρας/ου (ε) ο άλλος γονέας κηρύχθηκε σε αφάνεια από το δικαστήριο (στ) ο/η σύζυγος εκτίει ποινή φυλάκισης, νοουμένου ότι η διάρκεια της ποινής φυλάκισης είναι έξι μήνες και άνω 13. Άτομο παύει να είναι δικαιούχο του επιδόματος μονογονεϊκής οικογένειας όταν για οποιοδήποτε λόγο σταματήσει να είναι δικαιούχος του επιδόματος τέκνου σύμφωνα με τον περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμο και όταν: (α) η/ο δικαιούχος, περιλαμβανομένων και των εξαρτώμενων τέκνων, απουσιάζει από τη Δημοκρατία για χρονική περίοδο μεγαλύτερη των τριάντα ημερών. Σημειώνεται ότι η εν λόγω διάταξη εφαρμόζεται μόνο μια φορά ανά ημερολογιακό έτος, εκτός εάν ο δικαιούχος περιλαμβανομένων και των εξαρτώμενων τέκνων, απουσιάζει για λόγους υγείας αποδεδειγμένα με βάση τις διαδικασίες που προβλέπονται από το Υπουργείο Υγείας (β) έχει απωλέσει τη μονογονεϊκή του ιδιότητα με τη σύναψη γάμου ή με συμβίωση (γ) διαπιστωθεί ότι το σύνολο ετήσιου ακαθάριστου οικογενειακού εισοδήματος της/ του αιτήτριας/τη και των εξαρτωμένων της/του, υπερβαίνει τα εισοδηματικά όρια του πιο πάνω πίνακα (δ) το άτομο αποβιώσει. 33

Α. συμπληρωμένες ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Οι αιτήσεις μπορούν να αποστέλλονται στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας και στα κατά τόπους Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη (ΚΕΠ) και Κέντρα του Πολίτη (ΚΕ.ΠΟ.). Β. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ/ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ €0-39.000 €39.001 - €49.000

€188.12 €167.22

Γ. ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ, ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ Δ. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

ΣΥΝΤΑΞΗ ΓΗΡΑΤΟΣ - ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗ Ε. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ Ποιοι Δικαιούνται Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ Σύνταξη γήρατος ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ δικαιούνται όλοι οι ασφαλισμένοι/ες ανεξάρτητα από κατηγορία δηλ. μισθωτοί, αυτοτελώς εργαζόμενοι και προαιρετικά ασφαλισμένοι.

Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023

Προϋποθέσεις για την πληρωμή της σύνταξης γήρατος είναι: • ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει τη συντάξιμη ηλικία δηλ. το 65ο έτος της ηλικίας του, • να έχει συμπληρώσει πραγματική βασική ασφάλιση 10 τουλάχιστον ασφαλιστικών μονάδων και να έχουν παρέλθει 520 εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισης του, και • ο ολικός αριθμός των ασφαλιστικών μονάδων πραγματικής και εξομοιούμενης βασικής ασφάλισης του ασφαλισμένου να μην είναι κατώτερος των 30% των ετών που εμπίπτουν στη σχετική περίοδο αναφοράς. Ασφαλισμένος δικαιούται ωστόσο να πάρει σύνταξη γήρατος μετά τη συμπλήρωση των 63 χρόνων αν: • ικανοποιεί τις πιο πάνω ασφαλιστικές προϋποθέσεις εισφοράς και έχει συμπληρώσει περίοδο ασφάλισης ίση τουλάχιστον με 70% της πλήρους περιόδου ασφάλισης, ή • είναι ηλικίας μεταξύ 63 και 65 χρόνων και θα δικαιούταν σύνταξη ανικανότητας αν δεν είχε συμπληρώσει την ηλικία των 63 χρόνων. Για τους μεταλλωρύχους η συντάξιμη ηλικία μπορεί να μειωθεί μέχρι και το 58ο έτος της ηλικίας, ανάλογα με τη διάρκεια της εργασίας τους σε μεταλλεία. Από 1/1/2013 όσοι/όσες αποφασίζουν να πάρουν την σύνταξη τους από το 63 έτος τους έχουν αποκοπή 12% στο σύνολο της σύνταξης τους. Αναβολή πληρωμής Ασφαλισμένος δικαιούται να ζητήσει αναβολή της έναρξης της πληρωμής της σύνταξης του μέχρι και το 68ο έτος της ηλικίας του. Σε τέτοια περίπτωση το ύψος της σύνταξης αυξάνεται κατά 0,5% για κάθε ημερολογιακό μήνα αναβολής. 34

Το ύψος της σύνταξης Η σύνταξη γήρατος περιλαμβάνει βασική σύνταξη και συμπληρωματική σύνταξη. Το εβδομαδιαίο ποσό της βασικής σύνταξης υπολογίζεται με βάση τον εβδομαδιαίο μέσο όρο των πληρωμένων και πιστωμένων ασφαλιστέων αποδοχών στο κατώτερο τμήμα ασφαλιστέων αποδοχών. Το ποσό της βασικής σύνταξης είναι 60% των πιο πάνω εβδομαδιαίων αποδοχών για δικαιούχο χωρίς εξαρτώμενους, 80% για δικαιούχο με ένα εξαρτώμενο, 90% για δικαιούχο με δυο εξαρτώμενους και 100% για δικαιούχο με τρεις ή περισσότερους εξαρτώμενους. Σε περίπτωση γυναίκας δικαιούχου δεν πληρώνεται αύξηση της σύνταξης για εξαρτώμενο σύζυγο αλλά μόνο για εξαρτώμενα παιδιά και άλλα εξαρτώμενα, εκτός του συζύγου (μέχρι ανώτατο αριθμό δύο εξαρτωμένων). Το ύψος της αύξησης της σύνταξης για παιδιά ή άλλα εξαρτώμενα είναι για κάθε εξαρτώμενο ίσο με το 1/6 του ύψους της βασικής σύνταξης. Το εβδομαδιαίο ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης είναι ίσο με το 1/52 του 1,5% του συνόλου των πληρωμένων και πιστωμένων ασφαλιστέων αποδοχών του δικαιούχου στο ανώτερο τμήμα ασφαλιστέων αποδοχών. Το σύνολο της σύνταξης (βασικής και συμπληρωματικής) δεν μπορεί να είναι λιγότερο από το 85% της βασικής σύνταξης που θα πληρωνόταν στο δικαιούχο αν είχε πλήρη ασφάλιση στο βασικό μέρος του Σχεδίου. Για σκοπούς υπολογισμού του ύψους της σύνταξης οι ασφαλιστέες αποδοχές του ασφαλισμένου ανατιμούνται με βάση το ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών που ισχύει την ημέρα της συνταξιοδότησης του. Το μηνιαίο ύψος της σύνταξης βρίσκεται αφού πολλαπλασιαστεί το εβδομαδιαίο επί τέσσερα. Το Δεκέμβριο κάθε χρόνου πληρώνεται και 13η σύνταξη, ίση με το 1/12 της σύνταξης που πληρώθηκε για ολόκληρο το χρόνο. Οι συντάξεις αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο με βάση την αύξηση στο γενικό επίπεδο των μισθών / ημερομισθίων και στον τιμάριθμο. Συνταξιούχος ο οποίος εργάστηκε και είχε αποδοχές στην περίοδο μεταξύ της συνταξιοδότησης του και του 65ου έτους της ηλικίας του, δικαιούται αύξηση στο εβδομαδιαίο ποσό της σύνταξης του ίση με 1/52 του 1,5% των αποδοχών αυτών.

Πληρωμή εφάπαξ ποσού αντί σύνταξης Όταν ένας ασφαλισμένος συμπληρώσει την ηλικία των 68 χρόνων και δε δικαιούται σύνταξη γήρατος και δεν πληρεί τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις για σύνταξη γήρατος, τότε δικαιούται ένα εφάπαξ ποσό αντί σύνταξης εάν έχει συμπληρώσει πραγματική βασική ασφάλιση 6 τουλάχιστον ασφαλιστικών μονάδων και έχουν παρέλθει 312 εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισης του. Το ποσό αυτό είναι ίσο με 15% του συνόλου των ασφαλιστέων αποδοχών του ασφαλισμένου. Διευκρινίζεται ότι το εφάπαξ αυτό ποσό δεν καταβάλλεται σε πρόσωπο που δικαιούται σε κοινωνική σύνταξη. Περίοδος πληρωμής Η περίοδος της σύνταξης γήρατος αρχίζει από την ημέρα που ο ασφαλισμένος αποκτά δικαίωμα σε σύνταξη και συνεχίζεται εφ’ όρου ζωής. Τρόπος πληρωμής Η σύνταξη γήρατος πληρώνεται αναδρομικά στο τέλος κάθε μήνα με ταχυδρομική επιταγή που στέλλεται στη διεύθυνση του δικαιούχου. Κάθε επιταγή πρέπει να εξαργυρώνεται το αργότερο μέσα σε 6 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης της. Διαβήματα αιτητή Για να πάρει σύνταξη γήρατος ο ασφαλισμένος πρέπει να υποβάλει αίτηση πάνω σε ειδικό έντυπο που μπορεί να εξασφαλίσει από οποιοδήποτε Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η αίτηση μαζί με όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά που αναφέρονται στο έντυπο της αίτησης θα πρέπει να παραδοθεί στο Επαρχιακό Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στο Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη. Προθεσμία για υποβολή της αίτησης Η αίτηση για σύνταξη γήρατος πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 3 μήνες από την ημέρα που απαιτείται η χορήγηση της σύνταξης. Αν η αίτηση υποβληθεί καθυστερημένα, η σύνταξη πληρώνεται αναδρομικά μόνο για 3 μήνες. Σε εξαιρετικές όμως περιπτώσεις, αν ο αιτητής αποδείξει ότι έχει εύλογη αιτία για την καθυστέρηση στην υποβολή της αίτησης, η σύνταξη μπορεί να πληρωθεί αναδρομικά μέχρι 12 μήνες. Για την πληρωμή του εφάπαξ ποσού σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος δε δικαιούται σύνταξη γήρατος, η αίτηση πρέπει να υποβληθεί το αργότερο μέσα σε 3 μήνες. Αν η αίτηση υποβληθεί καθυστερημένα, η πληρωμή του εφάπαξ ποσού μειώνεται κατά 1/120 για κάθε μήνα καθυστέρησης. Διπλά δικαιώματα Σε περίπτωση που ασφαλισμένος δικαιούται ταυτόχρονα σύνταξη γήρατος και άλλη περιοδική παροχή από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, παίρνει μόνο την πιο ψηλή παροχή. 36

Σε περίπτωση που ασφαλισμένη δικαιούται ταυτόχρονα σύνταξη γήρατος και σύνταξη χηρείας, ή σύνταξη γήρατος και επίδομα αγνοουμένου, οι δύο συντάξεις πληρώνονται ταυτόχρονα με ορισμένους, όμως, περιορισμούς σ’ ότι αφορά το ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης. Η αύξηση για εξαρτώμενα πληρώνεται στη σύνταξη στην οποία η αύξηση είναι μεγαλύτερη.

ΣΥΝΤΑΞΗ ΧΗΡΕΙΑΣ Ποίοι Δικαιούνται Σύνταξη χηρείας δικαιούνται χήρες και οι χήροι(από 1/1/2018) ασφαλισμένων ανεξάρτητα από κατηγορία ασφάλισης δηλ. μισθωτών, αυτοτελώς εργαζομένων και προαιρετικά ασφαλισμένων, οι οποίες/οι συζούσαν με τον/την σύζυγο τους πριν αυτός/αυτή πεθάνει, ή αν δεν συζούσαν, συντηρούνταν από αυτόν/αυτήν. Δεν δικαιούνται σύνταξη χηρείας άτομα που έχουν τελέσει γάμο μετά το 60 έτος της ηλικίας τους και ο/η σύζυγος τους έχει απεβίωσε πριν την συμπλήρωση 5 χρόνων γάμου. Προϋποθέσεις για την πληρωμή της σύνταξης χηρείας είναι: • ο/η σύζυγος την ημέρα του θανάτου του/της να δικαιούτο σύνταξη γήρατος. • Σε περίπτωση που ο/η σύζυγος ήταν κάτω της συντάξιμης ηλικίας την ημέρα που πέθανε: - να έχουν περάσει τρία χρόνια από την ημέρα της ασφάλισης του/της μέχρι την ημέρα του θανάτου του/της και στην περίοδο αυτή να είχε πληρώσει εισφορές στο κατώτερο τμήμα ασφαλιστέων αποδοχών(1) πάνω σε ασφαλιστέες αποδοχές που στο σύνολο τους να μην είναι λιγότερες από 156 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών(2) και - να έχει εβδομαδιαίο μέσο όρο πληρωμένων(3) και πιστωμένων(4) ασφαλιστέων αποδοχών στο κατώτερο τμήμα ασφαλιστέων αποδοχών ίσο τουλάχιστον με το ¼ του εβδομαδιαίου ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών από 05/10/64 ή από τις 04/01/57 αν τούτο είναι ευεργετικότερο για την χήρα ή το χήρο, ή από το χρόνο που συμπλήρωσε την ηλικία των 16 χρόνων μέχρι την τελευταία εβδομάδα πριν από το θάνατο του/της. • Σε περίπτωση που ο θάνατος του/της συζύγου προκλήθηκε από οποιοδήποτε ατύχημα: - να έχουν περάσει 26 τουλάχιστον εβδομάδες από την ημέρα ασφάλισης του/της, μέχρι την ημέρα του θανάτου του/της και στην περίοδο αυτή να έχει πληρώσει εισφορές πάνω σε ασφαλιστέες που να μην είναι στο σύνολο τους λιγότερες από 26 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών, και 37

- να έχει πληρωμένες ή πιστωμένες ασφαλιστέες αποδοχές μέσα στο προηγούμενο έτος εισφορών που στο σύνολο τους να μην είναι λιγότερες από 20 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών. Ύψος σύνταξης χηρείας Η σύνταξη χηρείας περιλαμβάνει βασική σύνταξη και συμπληρωματική σύνταξη. Το εβδομαδιαίο ποσό της βασικής σύνταξης υπολογίζεται με βάση τον εβδομαδιαίο μέσο όρο των πληρωμένων και πιστωμένων ασφαλιστέων αποδοχών του/ της συζύγου που απεβίωσε, στο κατώτερο τμήμα ασφαλιστέων αποδοχών. Το ποσό της βασικής σύνταξης είναι 60% του πιο πάνω εβδομαδιαίου μέσου όρου ασφαλιστέων αποδοχών για δικαιούχο χωρίς εξαρτωμένους(6), 80% για δικαιούχο με έναν εξαρτώμενο, 90% για δικαιούχο με δυο εξαρτώμενους και 100% για δικαιούχο με τρεις εξαρτώμενους. Το εβδομαδιαίο ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης είναι ίσο με το 1/52 της ετήσιας συμπληρωματικής σύνταξης που είναι ίση με το 60% του 1,5% του συνόλου των πληρωμένων και πιστωμένων ασφαλιστέων αποδοχών του/της συζύγου στο ανώτερο τμήμα ασφαλιστέων αποδοχών(7). Το σύνολο της σύνταξης (βασικής και συμπληρωματικής) δεν μπορεί να είναι λιγότερο από το 85% της βασικής σύνταξης που θα πληρωνόταν στη χήρα/ο αν ο/η σύζυγος είχε πλήρη ασφάλιση στο βασικό μέρος του Σχεδίου. Ασφαλισμένος/η που πέθανε πριν να συμπληρώσει την ηλικία των 63 χρόνων, θεωρείται ότι έχει εισφέρει για την περίοδο από την ημέρα του θανάτου του/της μέχρι την ημέρα που θα συμπλήρωνε την ηλικία των 63 χρόνων. Η θεωρητική ασφάλιση βασίζεται στις ασφαλιστέες αποδοχές του/της ασφαλισμένους/ης στο ανώτερο τμήμα από 06/10/80 μέχρι την ημέρα που πέθανε. Σε περίπτωση θανάτου συνταξιούχου γήρατος, το εβδομαδιαίο ύψος του βασικού μέρους της σύνταξης χηρείας, είναι ίσο με το εβδομαδιαίο ύψος του βασικού μέρους της σύνταξης γήρατος του/της συζύγου και αυξάνεται ανάλογα αν η χήρα ή ο χήρος έχει εξαρτώμενους, όπως αναφέρεται πιο πάνω. Το εβδομαδιαίο ύψος του συμπληρωματικού μέρους της σύνταξης χηρείας, είναι ίσο με 60% του εβδομαδιαίου ύψους της συμπληρωματικής σύνταξης που έπαιρνε ο/η σύζυγος την ημέρα του θανάτου του/της. Για σκοπούς υπολογισμού του ύψους της σύνταξης, οι ασφαλιστέες αποδοχές του/ της ασφαλισμένου/ης ανατιμούνται με βάση το ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών που ισχύει την ημέρα του θανάτου του/της. Το μηνιαίο ύψος της σύνταξης βρίσκεται αφού πολλαπλασιαστεί το εβδομαδιαίο ύψος επί τέσσερα. Το Δεκέμβριο κάθε χρόνου πληρώνεται και 13η σύνταξη ίση με το 1/12 της σύνταξης που πληρώθηκε για ολόκληρο το χρόνο. 38

Οι συντάξεις αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο με βάση την αύξηση στο γενικό επίπεδο των μισθών / ημερομισθίων και στον τιμάριθμο. Πληρωμή εφάπαξ ποσού αντί σύνταξης Όταν η χήρα ή ο χήρος δεν δικαιούται σε σύνταξη χηρείας γιατί ο εβδομαδιαίος μέσος των ασφαλιστέων αποδοχών του/της συζύγου είναι κάτω από το ¼ του εβδομαδιαίου ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών, τότε παίρνει ένα εφάπαξ ποσό. Το ποσό αυτό είναι ίσο με το 15% του συνόλου των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών του/της συζύγου και 9% του συνόλου των ασφαλιστέων αποδοχών πέρα από τις βασικές. Διευκρινίζεται ότι το εφάπαξ αυτό ποσό δεν καταβάλλεται σε πρόσωπο που δικαιούται σε κοινωνική σύνταξη. Περίοδος πληρωμής Η σύνταξη χηρείας αρχίζει από την ημέρα του θανάτου του/της συζύγου και πληρώνεται εφ’ όρου ζωής ή μέχρι που η χήρα, ο χήρος να ξαναπαντρευτεί. Σε τέτοια περίπτωση η χήρα/ρος παίρνει ένα εφάπαξ ποσό ίσο με τη σύνταξη της για ένα χρόνο χωρίς όμως την αύξηση για εξαρτώμενα. Τρόπος πληρωμής Η σύνταξη χηρείας πληρώνεται αναδρομικά στο τέλος κάθε μήνα με ταχυδρομική επιταγή που στέλλεται στη διεύθυνση της/τους δικαιούχου. Διαβήματα αιτητή Για να πάρει σύνταξη χηρείας η χήρα ή ο χήρος πρέπει να υποβάλει αίτηση πάνω σε ειδικό έντυπο, που μπορεί να εξασφαλίσει από οποιοδήποτε Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά που αναφέρονται στο έντυπο της αίτησης και να παραδοθεί στο πλησιέστερο Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Προθεσμία υποβολής της αίτησης Η αίτηση για σύνταξη χηρείας πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 3 μήνες από την ημέρα του θανάτου του/της συζύγου. Αν η αίτηση υποβληθεί καθυστερημένα, η σύνταξη πληρώνεται αναδρομικά μόνο για 3 μήνες. Σε εξαιρετικές όμως περιπτώσεις, αν η αιτήτρια / ο αιτητής αποδείξει ότι έχει εύλογη αιτία για την καθυστέρηση στην υποβολή της αίτησης, η σύνταξη μπορεί να πληρωθεί αναδρομικά μέχρι 12 μήνες. Για την πληρωμή του εφάπαξ ποσού, σε περίπτωση που η αιτήτρια / ο αιτητής δε δικαιούται σύνταξη χηρείας, η αίτηση πρέπει να υποβληθεί το αργότερο μέσα σε 3 μήνες από την ημέρα του θανάτου του/της συζύγου. Αν η αίτηση υποβληθεί καθυστερημένα, η πληρωμή του εφάπαξ ποσού μειώνεται κατά 1/120 για κάθε μήνα καθυστέρηση. 39

Διπλά δικαιώματα Ασφαλισμένη χήρα που παίρνει σύνταξη χηρείας δικαιούται να πληρώνεται ταυτόχρονα και οποιαδήποτε άλλη σύνταξη ή επίδομα που δικαιούται βάσει των δικών της εισφορών. Σε περίπτωση που ασφαλισμένη δικαιούται ταυτόχρονα σύνταξη χηρείας και σύνταξη γήρατος ή σύνταξη χηρείας και σύνταξη ανικανότητας, οι δυο συντάξεις πληρώνονται ταυτόχρονα με ορισμένους, όμως, περιορισμούς σε ότι αφορά το ποσό της συμπληρωματικής σύνταξης. Η αύξηση για τα εξαρτώμενα πληρώνεται στη σύνταξη στην οποία η αύξηση είναι μεγαλύτερη.

ΕΠΙΔΟΜΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ Ποιες δικαιούνται Επίδομα μητρότητας δικαιούνται οι ασφαλισμένες στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, μισθωτές, αυτοτελώς εργαζόμενες και προαιρετικά ασφαλισμένες στην υπηρεσία Κύπριου εργοδότη στο εξωτερικό, οι οποίες έχουν τεκνοποιήσει ή έχουν υιοθετήσει παιδί ηλικίας μέχρι δώδεκα ετών. Προϋποθέσεις για την πληρωμή του επιδόματος • Η ασφαλισμένη να είναι με άδεια μητρότητας και να μην παίρνει ολόκληρο το μισθό της από τον εργοδότη της. • Να έχουν περάσει 21 τουλάχιστο εβδομάδες από την ημέρα ασφάλισης της στο Τ.Κ.Α. μέχρι την εβδομάδα που αρχίζει η άδεια μητρότητας. • Στην περίοδο αυτή να έχει συμπληρώσει εισφορές πάνω σε αποδοχές που συνολικά να μην είναι λιγότερες από 26 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των Βασικών Ασφαλιστέων Αποδοχών. • Να έχει πληρωμένες ή πιστωμένες ασφαλιστικές αποδοχές μέσα στο προηγούμενο έτος εισφορών όχι λιγότερο από 20 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των Βασικών Ασφαλιστέων Αποδοχών. Περίοδος Πληρωμής Το επίδομα μητρότητας καταβάλλεται στις δικαιούχες ανάλογα με την άδεια μητρότητας που προνοείται στον Περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμο. Ύψος Επιδόματος Το ύψος του επιδόματος μητρότητας καθορίζεται με βάση τον εβδομαδιαίο μέσο όρο των πληρωμών και πιστωμένων ασφαλιστέων αποδοχών των ασφαλισμένων μέσα στο προηγούμενο έτος εισφορών. Το επίδομα μητρότητας περιλαμβάνει βασικό και συμπληρωματικό επίδομα. Το εβδομαδιαίο ποσό του βασικού επιδόματος είναι ίσο με 72% του εβδομαδιαίου 40

μέσου όρου των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών του δικαιούχου μέσα στο προηγούμενο έτος εισφορών. Το εβδομαδιαίο ποσό του συμπληρωματικού επιδόματος είναι ίσο με 72% του εβδομαδιαίου μέσου όρου ασφαλιστέων αποδοχών της δικαιούχου πάνω από τις βασικές ασφαλιστέες αποδοχές. Σημείωση: Μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις έχει κατοχυρωθεί με ειδική πρόνοια η συμπλήρωση του επιδόματος μητρότητας των Κοινωνικών Ασφαλίσεων από τον εργοδότη έτσι που να παρέχεται ολόκληρος ο μισθός της εργαζόμενης που ασκεί το δικαίωμα της άδειας μητρότητας. Διαδικασία υποβολής αίτησης για παροχή του επιδόματος και τρόπος πληρωμής • Για να πάρει το επίδομα η δικαιούχος πρέπει να υποβάλει αίτηση σε ειδικό έντυπο στο Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στο Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη. • Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί το αργότερο 21 ημέρες από την ημέρα που αρχίζει η άδεια μητρότητας. • Το επίδομα πληρώνεται αναδρομικά με δύο επιταγές.

ΕΠΙΔΟΜΑ ΤΟΚΕΤΟΥ Ποιες δικαιούνται Το βοήθημα τοκετού πληρώνεται στη μητέρα είτε είναι η ίδια ασφαλισμένη είτε ο σύζυγος της, ανεξάρτητα από την κατηγορία ασφάλισης (μισθωτοί, αυτοτελώς εργαζόμενοι, προαιρετικά ασφαλισμένοι). Προϋποθέσεις για πληρωμή του βοηθήματος • Να έγινε ο τοκετός. Το βοήθημα τοκετού πληρώνεται για γέννηση ζωντανού παιδιού, ή παιδιού που γεννιέται νεκρό ύστερα από εγκυμοσύνη 28 τουλάχιστον εβδομάδων. • Να έχουν περάσει 26 τουλάχιστον εβδομάδες από την ημέρα ασφάλισης της αιτήτριας ή του συζύγου της, μέχρι την ημέρα του τοκετού και στην περίοδο αυτή η αιτήτρια ή ο σύζυγος της να έχει πληρώσει εισφορές πάνω σε αποδοχές που να μην είναι στο σύνολο της λιγότερες από 21 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών και • Να έχει η ίδια ή ο σύζυγος της πληρωμένες ή πιστωμένες ασφαλιστέες αποδοχές μέσα στο προηγούμενο έτος εισφορών που στο σύνολο τους να μην είναι λιγότερες από 20 φορές το εβδομαδιαίο ποσό των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών. 41

Το ποσό του βοηθήματος Το ποσό του βοηθήματος τοκετού είναι από 1/1/22 €580.92 για όλες τις μητέρες ανεξαρτήτως εισοδήματος. Σε περίπτωση όμως που γεννιούνται δίδυμα ή πιο πολλά παιδιά πληρώνεται €580.92 για κάθε νεογέννητο παιδί. Το ποσό αυτό αυξάνεται κάθε χρόνο. Διαδικασία λήψης επιδόματος Η δικαιούχος πρέπει να υποβάλει αίτηση σε ειδικό έντυπο στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στο Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από πιστοποιητικό γέννησης του παιδιού και σε περίπτωση που η αιτήτρια υποβάλει την αίτηση με βάση την ασφάλιση του συζύγου της, η αίτηση να συνοδεύεται και από πιστοποιητικό γάμου. Προθεσμία υποβολής της αίτησης Η αίτηση για βοήθημα τοκετού πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 12 μήνες από την ημέρα του τοκετού. Αν η αίτηση υποβληθεί αργότερα τότε το βοήθημα τοκετού δεν πληρώνεται.

BOΗΘΗΜΑ ΤΟΚΕΤΟΥ ΓΙΑ ΑΓΑΜΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ Από 12 Σεπτεμβρίου 2007 παραχωρείται από το Υπουργείο Οικονομικών μετά από σχετική αίτηση €580.92 επίδομα τοκετού στις άγαμες μητέρες οι οποίες δεν τηρούν τις προϋποθέσεις για λήψη επιδόματος τοκετού από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το επίδομα αυτό δίνεται και σε υπηκόους της Ε.Ε.

Δ. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Ε. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ Η ΠΕΟ θα συνεχίσει με σταθερότητα και συνέπεια τον αγώνα για ισότητα ανδρών Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ και γυναικών. Θέτει καινούργιους στόχους που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της εργαζόμενης γυναίκας σε μια σύγχρονη κοινωνία.

Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023

Βασικοί μας στόχοι είναι:

• • • • • • • • • • • •

Η έμπρακτη εφαρμογή όλων των νομοθεσιών για την ισότητα με την ουσιαστική παρέμβαση του κράτους και της πολιτείας. Η βελτίωση των μισθών και η εξάλειψη των αιτιών που δημιουργούν το χάσμα αμοιβών και συντάξεων μεταξύ των δύο φύλων. Η πλήρης εφαρμογή της αρχής της ισότητας μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις. Να αντιμετωπιστεί η χρησιμοποίηση των λεγόμεων ευέλικτων μορφών απασχόλησης ως μέσο εκμετάλλευσης και απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων. Η δημιουργία επαρκών και προσιτών δομών φροντίδας και φύλαξης παιδιών και άλλων εξαρτωμένων ατόμων με σκοπό την στήριξη των εργαζομένων οικογενειών μέσα από την κοινωνική πολιτική του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η χρηματική κάλυψη της γονικής άδειας έτσι που οι εργαζόμενοι γονείς να μπορούν έμπρακτα να ασκούν αυτό τους το δικαίωμα. Η περαιτέρω στήριξη της μητρότητας και η βελτίωση του νόμου για την προστασία της πατρότητας Η ενημέρωση των εργαζομένων για τα δικαιώματα τους με στόχο την διεκδίκηση τους. Η συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων για κατοχύρωση των όρων απασχόλησης τους μέσα από συλλογικές συμβάσεις και για υγιείς εργασιακές σχέσεις. Εισαγωγή θεσμικών ρυθμίσεων έτσι που οι βασικοί όροι των κλαδικών συμβάσεων να καθίστανται υποχρεωτικοί στις επιχειρήσεισ του κλάδου. Θεσμοθέτηση τριμερούς μηχανισμού για καθορισμό ελάχιστων μισθών και ωφελημάτων για όσους δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις Η διασφάλιση υγιούς εργασιακού και κοινωνικού περιβάλλοντος, μακριά από βία, εκφοβισμό, σεξουαλική παρενόχληση και σεξιστικές συμπεριφορές. Η ανατροπή των αναχρονιστικών στερεοτύπων και αντιλήψεων σε βάρος των γυναικών και άλλων ευάλωτων ομάδων.

Η υλοποίηση αυτών και πολλών άλλων στόχων απαιτεί ένα ισχυρό προοδευτικό συνδικαλιστικό κίνημα, απαιτεί μια πιο μαζική και ουσιαστική παρουσία των γυναικών στο συνδικαλιστικό κίνημα, απαιτεί συνέπεια, συνέχεια και ασταμάτητο αγώνα. Μέσα από την εξειδικευμένη δράση του, το Κεντρικό Γραφείο Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων της ΠΕΟ, θα συνεχίσει τους αγώνες του μαζί και για τις εργαζόμενες προς την κατεύθυνση της πλήρους ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στην εργασία και στην κοινωνία. 44

Δ. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ Ε. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ Ζ. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ (ΠΕΟ) Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023 Αρχέρμου 29, Τ.Τ.1045ΜΑΡΤΗ Λευκωσία Τηλ: 22866400 Φαξ: 22346828 email: peo@peo.org.cy Web. www.peo.org.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΛΑΡΝΑΚΑΣ Μάρκου Δράκου 30Α 6011 Λάρνακα Τηλ: 24828740 Φαξ: 24653789 email: larnaca@peo.org.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Αγίου Κορνηλίου 3 Τ.Κ. 5280 Παραλίμνι Τηλ: 23821940 / 23744220 Φαξ: 23827525 email: syxka.am@peo.org.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΛΕΜΕΣΟΥ Λουκή Ακρίτα 11 Τ.Κ. 3030, Τ.Θ. 50151 Λεμεσός Τηλ: 25443000 Φαξ: 25356911 email: ts.lim@peo.org.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΑΦΟΥ Παλλάδος 4, Τ.Τ. 8046 Πάφος Τ.Θ. 60222, Τ.Τ. 8101 Τηλ:26932144 Φαξ: 26943531 email: c.theodorou@peo.org.cy ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ (ΙΝΕΚ) ΠΕΟ Αρχέρμου 29, Τ.Τ.1045 Λευκωσία Τηλ: 22866701 Φαξ: 22346828 email: info@inek.org.cy Web: www.inek.org.cy ΕΘΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, Λεωφ. Αθαλάσσας 125, 1461 Λευκωσία Τηλ: 22805900 Φαξ: 22518356 email: womens.rights@mjpo.gov.cy Web: www.mjpo.gov.cy 45

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Τμήμα Εργασίας, Κλήμεντος 9, 1061 Λευκωσία Τηλ: 22400895 Φαξ: 22400809 email: genderequality@spidernet.com.cy Web: www.genderequality.com.cy ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ – ΑΡΧΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ 1470 Λευκωσία Τηλ: 22405500 Φαξ: 22672881 email: ombudsman@ombudsman.gov.cy Web: www.ombudsman.gov.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ Τηλ: 25358090 Φαξ: 25347727 email: singleparents@cytanet.com.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Τ.Θ.20422, 2152, Λευκωσία Τηλ: 22339001 ή 1440 Φαξ: 22462930 email: info@domviolence.org.cy Web: www.domviolence.org.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ (Π.Ο.Π) Στασάνδρου 7, 3ος Οροφος, 1060, Λευκωσια Τηλ: 22758622 Φαξ: 22758903 Web: www.pop.org.cy ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΝΤΑΜΕΛΟΥΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ (Π.Ο.Π.Ο) Αλκαίου 1Β & 1Γ Πολυκατοικία Constanza 1060, Λευκωσία Τηλ: 22818518 Φαξ: 22818516 Web:www.triteknoi.org

Χορηγός έκδοσης:

Η. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΗ 2022 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023

ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ΙΟΥΛΙΟΣ 2022

AYΓΟΥΣΤΟΣ 2022

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2022

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2022

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2022

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2023

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2023

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

2 9 16 23 30

1 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20 21 22 24 25 26 27 28 29 31

ΜΑΪΟΣ 2022 2 9 16 23 30

1 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20 21 22 24 25 26 27 28 29 31

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Έκδοση Κεντρικού Γραφείου Γυναικών Εργατοϋπαλλήλων ΠΕΟ Μάρτιος 2022 48