ΚΛΕΊΣΙΜΟ ΤΟΥ ΒΡΌΧΟΥ Το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε μια πρωτοβουλία για την κυκλική οικονομία, με τίτλο «Κλείσιμο του βρόχου». Ο στόχος ήταν να ελαχιστοποιηθούν τα απόβλητα και να επεκταθεί η αξία των προϊόντων και των πόρων όσο το δυνατόν περισσότερο. Καταρτίστηκε μια ιεράρχηση των αποβλήτων, όπου • η μείωση, • η επαναχρησιμοποίηση και • η ανακύκλωση αποβλήτων βρίσκονται στην κορυφή - και • η αποτέφρωση βρίσκεται ακριβώς πάνω από • την υγειονομική ταφή. Με άλλα λόγια, τίποτα που θα μπορούσε να ανακυκλωθεί ή να λιπασματοποιηθεί δεν θα έπρεπε να καεί. Αυτό συμβαδίζει με τον στόχο της ΕΕ για την ανακύκλωση, που συμφωνήθηκε το 2008, να ανακυκλωθεί το 50% όλων των αστικών αποβλήτων έως το 2020. Η εναλλακτική διαχείριση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα βασίζεται στην ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων. •
ΠΡΟΛΗΨΗ
•
ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ
•
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
•
ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
•
ΑΠΟΡΡΙΨΗ
Όσο υψηλότερα βρίσκεται μια επιλογή για τη διαχείριση των αποβλήτων τόσο περισσότερο επιθυμητή είναι. Η πυραμίδα διαχείρισης αποβλήτων αποτυπώνεται στην Θεματική Στρατηγική τηs Ε.Ε για την Πρόληψη και την ανακύκλωση των Αποβλήτων που έχει μεταφερθεί στην εθνική νομοθεσία με τον νόμο 4042/2012. Η βασική λογική της στρατηγικής είναι ότι τα απόβλητα δεν αποτελούν ένα άχρηστο βάρος αλλά έναν πολύτιμο πόρο που, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να δώσει πολλαπλά οφέλη. Αυτός είναι ο λόγος που η απόρριψή τους σε χώρους υγειονομικής ταφής πρέπει να είναι η τελευταία διαθέσιμη επιλογή. Από την άλλη, κάθε επεξεργασία των αποβλήτων, όσο περιβαλλοντικά φιλική και αν είναι, καταναλώνει ενέργεια και πόρους, καταλήγοντας στο ότι η πρόληψη από την παραγωγή αποβλήτων δίνει τα περισσότερα πλεονεκτήματα.
Το καλύτερο απόβλητο είναι αυτό που δεν παράγεται ποτέ! Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στον σχεδιασμό της πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων. Ένα βασικό εργαλείο είναι ο οικολογικός σχεδιασμός των προϊόντων ώστε να χρησιμοποιούνται ανακυκλωμένες πρώτες ύλες και η εκπαίδευση των καταναλωτών στην αγορά προϊόντων με λιγότερη συσκευασία. Παραδείγματα πρόληψης είναι: • η κομποστοποίηση υλικών κουζίνας, • η αποφυγή λήψης ανεπιθύμητης αλληλογραφίας • η αποφυγή χρήσης σκευών μίας χρήσης • κ.α. Η επανάχρηση περιλαμβάνει την επαναλαμβανόμενη χρήση προϊόντων και συστατικών. Η επανάχρηση επίπλων και ρούχων που διαφορετικά θα απορρίπτονταν έχει οικονομικά και κοινωνικά οφέλη (πέρα από τα περιβαλλοντικά) καθώς δημιουργεί θέσεις εργασίας και προσφέρει αγαθά σε πολίτες που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράσουν. Παραδείγματα επανάχρησης είναι: • το γέμισμα των μελανοδοχείων εκτυπωτών, • η επισκευή ηλεκτρονικού εξοπλισμού, • η μεταποίηση παλιών ρούχων, • η ανακαίνιση επίπλων • η δωρεά σε φίλους χρησιμοποιούμε
ή
απόρους ρούχων ή αντικειμένων που δεν
• κ.α.
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Τα περισσότερα από τα απορρίμματα που πετάμε ανακυκλώνονται. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 22 συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης και ανακύκλωσης για ένα μεγάλο εύρος προϊόντων. Με την ανακύκλωση εξοικονομούνται πολύτιμες πρώτες ύλες που διαφορετικά εισάγονται, συχνά με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Η ανακύκλωση απαιτεί: •
αφενός την ευθύνη του παραγωγού για το προϊόν που παράγει αλλά και
•
την υπευθυνότητα του πολίτη για το διαχωρισμό των αποβλήτων και την απόρριψή/παράδοση τους στους αντίστοιχους κάδους/ αποδέκτες ανάλογα με το είδος τους.
Η ανάκτηση αφορά κυρίως την αποτέφρωση των αποβλήτων για την παραγωγή ηλεκτρισμού, ατμού και θέρμανσης για οικιακή χρήση. Η διαδικασία αυτή, αν δεν
γίνει σωστά, εγκυμονεί κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον και για αυτό πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές ασφαλείας. Η αποτέφρωση αποβλήτων για την ανάκτηση ενέργειας είναι χαμηλά στις προτεραιότητες για τη διαχείριση των αποβλήτων γι' αυτό τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. προτρέπονται να χρησιμοποιούν πρακτικές πιο ψηλά στην ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων. Η απόρριψη σε χώρους υγειονομικής ταφής είναι η τελευταία λύση στην ιεραρχία διαχείρισης των αποβλήτων. Από την ταφή τους παράγεται το μεθάνιο, ένα πανίσχυρο αέριο του θερμοκηπίου. Η αποσύνθεση των αποβλήτων απελευθερώνει επικίνδυνες χημικές ουσίες που μπορούν να ρυπάνουν έδαφος και νερό. Υπολογίζεται ότι ένας ΧΥΤΑ μπορεί να ρυπάνει κάθε μέρα, την ποσότητα πόσιμου νερού που καταναλώνει ένα μέσο νοικοκυριό κάθε χρόνο. Με οικονομικούς όρους, η αξία των υλικών που απορρίπτεται στους ΧΥΤΑ της Ευρώπης κάθε χρόνο υπολογίζεται σε 5,25δις €.
ΚΑΥΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Η καύση των αποβλήτων, είναι μια ενέργεια που υπονομεύει τις προσπάθειες ανακύκλωσης της Ευρώπης, εκτρέποντας τα απόβλητα στους αποτεφρωτήρες αντί για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, ακυρώνοντας έτσι τον στόχο της καλοπροαίρετης οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων. Αλλά τα απόβλητα μπορούν επίσης να καούν για να δημιουργήσουν θερμότητα ή ηλεκτρισμό, μια διαδικασία γνωστή ως «ενέργεια από απόβλητα». Και καθώς το οργανικό κλάσμα των αποβλήτων θεωρείται ανανεώσιμος πόρος, είναι επιλέξιμο για κρατικές επιδοτήσεις στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος της ΕΕ για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Οι χώρες προσπαθούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις επιδοτήσεις, συχνά διαστρεβλώνοντας τους κανόνες.
Ελλείψεις αποβλήτων
Οι επιδοτήσεις ενθάρρυναν τις επενδύσεις σε μονάδες αποτέφρωσης. Σύμφωνα με μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος του 2017, τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, της Δανίας και της Εσθονίας, έχουν φθάσει σε πλεονάζουσα δυναμικότητα όσον αφορά στην αποτέφρωση - με άλλα λόγια, έχουν έλλειψη αποβλήτων. Σε ένα ιδανικό σενάριο όπου ανακυκλώνεται το 65% των αποβλήτων, η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία και οι Κάτω Χώρες παράγουν επίσης λιγότερα απόβλητα από αυτά που χρειάζονται για αποτέφρωση. Στην πραγματικότητα, αυτή η πλεονάζουσα δυναμικότητα θέτει ένα ανώτατο όριο στην ανακύκλωση: μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι με τους υφιστάμενους αποτεφρωτήρες του 2011, το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να ανακυκλώσει το 77% των
αποβλήτων του. Ωστόσο, η οικοδόμηση νέας δυναμικότητας οδήγησε σε μια παράδοξη κατάσταση: εάν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν όλες οι εγκαταστάσεις, μέχρι το 2030 η ανακύκλωση θα περιοριστεί στο 63%, απλά επειδή δεν υπάρχουν αρκετά απόβλητα. Αυτό δεν είναι ένα υποθετικό σενάριο. Ο συμβιβασμός μεταξύ της ανακύκλωσης και της καύσης πραγματοποιείται ήδη σε ορισμένες χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη νωρίτερα, το 2015, να σταματήσουν τις επιδοτήσεις σε «ενέργεια από απόβλητα» για να αποφύγουν την ανατροπή των στόχων ανακύκλωσης και της ιεραρχίας των αποβλήτων. Ωστόσο, παρά τη μείωση της «ενέργειας από απόβλητα» σε ολόκληρο το μπλοκ της ΕΕ (-3,2% το 2015 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος), αρκετές ανατολικές χώρες ( συμπεριλαμβανομένης της Σλοβενίας, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, της Εσθονίας και της Σλοβακίας), αλλά επίσης και η Μεγάλη Βρετανία, η Αυστρία και τη Σουηδία, καίνε απόβλητα με αυξανόμενα ποσοστά. «Εάν η λανθασμένη εφαρμογή της Οδηγίας των ΑΠΕ στρεβλώνει την οικονομία των αποβλήτων και την ιεραρχία, μακριά από την ανακύκλωση αλλά προς την καύση, έχουμε φτάσει στο 2020 να απέχουμε πολύ από τους στόχους ανακύκλωσης της ΕΕ του 50%. Ο φόβος είναι ότι τα κράτη μέλη θα αναθεωρήσουν τις φιλοδοξίες της ανακύκλωσής τους προς τα κάτω». Το πιο ανησυχητικό είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η τάση ανακύκλωσης αντιστράφηκε - όπως στη Βουλγαρία (-15,4% το 2015 σε σύγκριση με το 2014) και στην Εσθονία (-6,4%)-ή εμφανίζει στασιμότητα, όπως στη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Και οι τέσσερις χώρες, κατά την ίδια περίοδο, αύξησαν το ρυθμό με τον οποίο καίγονται τα απόβλητα.
Εμπορία αποβλήτων
Όπου υπάρχει ζήτηση, υπάρχει προσφορά. Με τον τρόπο αυτό τα απόβλητα έγιναν εμπόρευμα: οι εισαγωγές σύμμεικτων αποβλήτων αυξήθηκαν πενταπλάσια μετά την εισαγωγή των επιδοτήσεων για την «ενέργεια από απόβλητα». Επειδή τα απόβλητα έχουν καταστεί εμπορεύσιμο αγαθό, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν εμπόδια στο εμπόριο. Η αγορά αποφασίζει την τιμή και τα απόβλητα συρρέουν σε χώρες με σχετικά μεγαλύτερη δυναμικότητα διάθεσης, όπου καίγεται σε επιδοτούμενες εγκαταστάσεις. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς αποβλήτων είναι η Γερμανία, η Σουηδία, η Ολλανδία, η Εσθονία και το Βέλγιο - όλες χώρες με υψηλή δυναμικότητα αποτέφρωσης σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό οργανισμό περιβάλλοντος. Οι εξαγωγείς αποβλήτων συμπεριλαμβάνουν επίσης τους καθαρούς εισαγωγείς της Γερμανίας και της Αυστρίας, παραβιάζοντας την αρχή της εγγύτητας της ΕΕ (άρθρο 16 της οδηγίας για τη διαχείριση των αποβλήτων), σύμφωνα με την οποία τα απόβλητα πρέπει να διατίθενται όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον τόπο παραγωγής τους.
Εξαπάτηση ως προς το περιεχόμενο του πράσινου κάδου
Σύμφωνα με την οδηγία της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μόνο ένα ορισμένο μέρος των σύμμεικτων αποβλήτων θεωρείται επιλέξιμο για επιδοτήσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από «ανανεώσιμες πηγές», δηλαδή η βιομάζα. Πρόκειται για τα απορρίμματα κουζίνας και κήπων που καταλήγουν στον πράσινο κάδο των σύμμεικτων απορριμμάτων. Εναπόκειται στις χώρες να αποφασίσουν ποιο ποσοστό των σύμμεικτων αποβλήτων τους αποτελείται από βιομάζα, αλλά δεν υπάρχει κανόνας ομοιόμορφος για το πώς να το κάνουμε αυτό. Χώρες όπως η Ολλανδία μετρούν το μέσο όρο του περιεχόμενου του πράσινου κάδου και δημοσιεύουν κάθε χρόνο ένα επίσημο ποσοστό αποβλήτων που είναι επιλέξιμο για κρατικές επιδοτήσεις. Οι περισσότερες χώρες το θέτουν αυθαίρετα στο 50% (Γαλλία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο). Άλλοι, όπως η Εσθονία, δεν αποκαλύπτουν το επιδοτούμενο ποσοστό οργανικών αποβλήτων τους, διότι, όπως λένε, είναι ένα «εμπορικό μυστικό». Η ΜΚΟ Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κομποστοποίησης εκτιμά ότι το ποσοστό αυτό είναι πιο κοντά στο 40%, αν και εξαρτάται από την εποχή και τη χώρα. Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΜΚΟ Zero Waste Europe, μια σειρά από εγκαταστάσεις αποτέφρωσης σε όλη την Ευρώπη λαμβάνουν επιδότηση για όλα τα απόβλητα που καίγονται, και όχι μόνο για το ανανεώσιμο μέρος - αυτά περιλαμβάνουν πλαστικό, χαρτί και χαρτόνι που μπορούν να ανακυκλωθούν – και έχουν μεγαλύτερη αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον και στην υγεία. Ο αποτεφρωτήρας Zabalgarbί στο Μπιλμπάο, Ισπανία, εξαπατάει με επιδοτήσεις ΑΠΕ σύμφωνα με τον Γκόρκα Μπουένο Μεντιέτα, καθηγητή μηχανικής στο Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων. «Αν και λιγότερο από το 20% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας είναι ανανεώσιμης προέλευσης[ ... ], κάθε μεγαβάτ που παράγεται στο Zabalgarbi ανταμείβεται με τιμολόγια τροφοδοσίας, σαν να προέρχεται όλο από τα απόβλητα», γράφει ο Μπουένο Μεντιέτα σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα.
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΟΞΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΥΣΙΜΟΥ RDF ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Η υποκατάσταση ορυκτών καυσίμων από εναλλακτικά καύσιμα για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της τσιμεντοβιομηχανίας, αποτελεί διαδεδομένη πρακτική σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και αλλού ανά τον κόσμο. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι σύμφωνα με στοιχεία του 2007 για την τσιμεντοβιομηχανία, η Αυστρία παρουσιάζει βαθμό υποκατάστασης ορυκτών καυσίμων σε θερμιδική βάση 46% το Βέλγιο 55%, η Γαλλία 32%, η Ελβετία 48%, η Γερμανία 42%, η Τσεχία 45% και η Ουγγαρία 30% .
Στη χώρα μας, η χρήση εναλλακτικών καυσίμων στην τσιμεντοβιομηχανία ήταν μικρής έκτασης και περιορίζονταν στην καύση μεταχειρισμένων ελαστικών, λάσπης δεξαμενών διυλιστηρίων και γλυκερίνης στον όμιλο ΤΙΤΑΝ. • • • • • •
Τα χρησιμοποιούμενα εναλλακτικά καύσιμα συνήθως είναι: η αποξηραμένη και αδρανοποιημένη λυματολάσπη από εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων, το RDF (Refused Derived Fuel), τα μεταχειρισμένα ελαστικά αυτοκινήτων, τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, τα ιζήματα δεξαμενών διυλιστηρίων, η γλυκερίνη (παραπροϊόν παραγωγής βιοντήζελ), κ.ά.
Το εναλλακτικό καύσιμο RDF αποτελείται κυρίως από μικρά τεμάχια: • χαρτιού (60-70%), • πλαστικού (20-30%) και • υφάσματος (5-10%) και • λοιπές προσμίξεις σε μικρότερη περιεκτικότητα όμως έχει Κατώτερη Θερμογόνο Δύναμη 14.000 MJ/Kg περίπου, σε υγρή βάση αφού το 50% παραμένει ως τέφρα. Η συναποτέφρωση, όπως καλείται η αποτέφρωση αποβλήτων για ανάκτηση ενέργειας, υπάγεται στις διατάξεις της ΚΥΑ 22912/1117/6-6-2005 «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση αποβλήτων», η οποία αποτελεί ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της κοινοτικής Οδηγίας 76/2000/ΕΚ. Στην Οδηγία αυτή περιλαμβάνονται περιορισμοί, κανόνες και τεχνικές για τη αποτέφρωση αποβλήτων γενικά και οριακές τιμές εκπομπής ειδικά για την καύση σε τσιμεντοβιομηχανίες. Επίσης, στην έκθεση των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (BREFs) του οργανισμού IPPC/ΕΕ για τις εγκαταστάσεις τσιμέντου και ασβέστου περιλαμβάνονται εκτεταμένες αναφορές στη συναποτέφρωση εναλλακτικών καυσίμων και ιδιαίτερα του RDF. Η υφιστάμενη τεχνολογία δεν παρέχει τη δυνατότητα συνεχούς και αδιάλειπτης παρακολούθησης των συγκεντρώσεων διοξινών στην καμινάδα εξόδου των απαερίων στην ατμόσφαιρα, όπως εφαρμόζεται για άλλους ρύπους (διοξείδιο του θείου, υδροχλώριο, αιωρούμενα σωματίδια, κ.ά.). Από την ΚΥΑ 22912/1117/2005 επιβάλλεται η πραγματοποίηση τουλάχιστον δυο μετρήσεων διοξινών ετησίως, αλλά ο υπουργός(Φάμμελος), ενημέρωσε πως οι έλεγχοι θα γίνουν 12 ετησίως. Σε πολλές αναφορές της βιβλιογραφίας θεωρείται ότι οι εκπομπές διοξινών
από την καύση εναλλακτικών καυσίμων σε τσιμεντοκλιβάνους πρέπει να είναι κάτω από το όριο των 0.1 ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ng I-TEQ/m3. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι σε 230 μετρήσεις που έγιναν σε 110 μονάδες σε 11 Ευρωπαϊκές χώρες το 2004, το 98% των τιμών ήταν κάτω από 0.1 ng Ι-TEQ/m3 ενώ η πλειοψηφία των μετρήσεων ήταν κάτω από 0.01 ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ng Ι-TEQ/m3 . Οι συγκεντρώσεις διοξινών στα απαέρια της καμινάδας χαρακτηρίζονται από έντονες διακυμάνσεις ακόμα και σε μικρά χρονικά διαστήματα, χωρίς να μεσολαβεί κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή στις συνθήκες λειτουργίας. Ενδεικτικά, αναφέρεται η περίπτωση μετρήσεων σε τσιμεντοβιομηχανία όπου η συγκέντρωση μεταβλήθηκε σε διάστημα 5 ωρών από 4.2 ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ng I-TEQ/m3 σε 0.05 ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ng ITEQ/ m3, χωρίς καμία εμφανή διαφοροποίηση των συνθηκών λειτουργίας. Ορισμένες αναφορές αποδίδουν τη σημαντική αυτή διακύμανση της συγκέντρωσης διοξινών σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, στην ανομοιομορφία της πρώτης ύλης και στη συνεπαγόμενη μεταβολή του ρυθμού απελευθέρωσης οργανικών ουσιών . Η παραγωγή διοξινών εξαρτάται από μεγάλο αριθμό παραγόντων και μηχανισμών που δεν είναι ακόμα απολύτως γνωστοί και κατά συνέπεια η λήψη 2-4 αλλά και 12 δειγμάτων ετησίως, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική υποεκτίμηση των πραγματικών συγκεντρώσεων, δεδομένου ότι όπως τεκμηριώνεται σε ορισμένες αναφορές οι διοξίνες παράγονται σε μεγαλύτερες ποσότητες σε μικρές χρονικές περιόδους, συνήθως κατά την έναρξη/ παύση λειτουργίας της μονάδας ή σε έκτακτες περιπτώσεις δυσλειτουργιών . Μολονότι δεν υπάρχει σύστημα για τη συνεχή μέτρηση διοξινών στην καμινάδα, έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε μονάδες αποτέφρωσης αστικών απορριμμάτων, σύστημα συνεχούς δειγματοληψίας το οποίο παρέχει τη δυνατότητα δειγματοληψίας για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα (14-28 ημέρες), ενώ στις μετρήσεις που επιβάλλει η νομοθεσία η διάρκεια δειγματοληψίας είναι συνήθως 6-8 ώρες. Σε περιπτώσεις που χρησιμοποιήθηκε το σύστημα συνεχούς δειγματοληψίας, καταγράφηκαν μεγαλύτερες μέσες συγκεντρώσεις διοξινών και αυτό αποδόθηκε στην αυξημένη παραγωγή διοξινών σε μικρά χρονικά διαστήματα σε καταστάσεις δυσλειτουργίας. Στους κλιβάνους της τσιμεντοβιομηχανίας οι συνθήκες καύσης είναι εν γένει σταθερές και οι θερμοκρασίες καύσης υψηλές και κατά συνέπεια η πιθανότητα να παραχθούν προϊόντα ατελούς καύσης και κατά συνέπεια διοξίνες, είναι μικρή. Όμως ακόμα και στην περίπτωση τέλειας καύσης στον κλίβανο, οι διοξίνες είναι δυνατόν να σχηματιστούν στην περιοχή προθέρμανσης της πρώτης ύλης (κυκλώνες), ως προϊόντα ατελούς καύσης οργανικών ενώσεων που περιέχονται στις εναλλακτικές πρώτες ύλες και ενώσεων του χλωρίου οι οποίες ενδεχομένως περιέχονται στα RDF. Τα σημαντικότερα πρωτογενή μέτρα ελέγχου της παραγωγής διοξινών είναι η διατήρηση της θερμοκρασίας στα φίλτρα κατακράτησης σωματιδίων κάτω από 2000 C και κύρια η ταχεία ψύξη των απαερίων στην κρίσιμη θερμοκρασιακή περιοχή (4500 C
– 200 0 C ). Ο χρόνος παραμονής των απαερίων στην περιοχή αυτή θα πρέπει απαρέγκλιτα να είναι της τάξης των μερικών δευτερολέπτων. Στις εγκαταστάσεις τσιμεντοβιομηχανίας, λόγω των διατάξεων για την ανάκτηση θερμότητας, ο χρόνος παραμονής των απαερίων στο κρίσιμο διάστημα 4500 C – 200 0 C είναι κατά κανόνα μεγαλύτερος της κρίσιμης τιμής (της τάξης των 5sec) και εφόσον συνυπάρχουν οι λοιποί απαραίτητοι παράγοντες – οργανικές ενώσεις, ενώσεις του χλωρίου και καταλύτες όπως ο χαλκός – είναι δυνατόν να σχηματιστούν διοξίνες χωρίς αυτό όμως να συνεπάγεται απαραιτήτως την υπέρβαση των ορίων της νομοθεσίας. Στην περίπτωση που δεν τηρείται ο όρος της ταχείας ψύξης απαερίων και δεδομένης της πολυπλοκότητας του μηχανισμού σχηματισμού διοξινών, η απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον τηρούνται τα όρια της νομοθεσίας μπορεί να δοθεί μόνο με την πραγματοποίηση συστηματικών μετρήσεων πεδίου και για αρκετά μεγάλο διάστημα στην ίδια την εγκατάσταση καύσης του RDF. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα πιο πάνω τεχνικά χαρακτηριστικά, τα ανάφερα για να αντιληφθούμε τον βαθμό πολυπλοκότητας και την δυσκολία του ελέγχου της ύπαρξης των μηχανημάτων και συσκευών προστασίας(φίλτρα κλπ), ούτε και τον έλεγχο της ἐς ἀεί λειτουργίας τους. Γι΄ αυτό πρέπει να υφίστανται εξής: 1) Διαρκής έλεγχος της σύνθεσης των χρησιμοποιούμενων καυσίμων ως προς την σωστή σύνθεση των συστατικών του RDF. 2) Κατά την άποψη πολλών ερευνητών, μόνο με την εφαρμογή του συστήματος συνεχούς δειγματοληψίας(14-28μέρες) στην τσιμεντοβιομηχανία οι μετρήσεις θα είναι αντιπροσωπευτικές και κατά συνέπεια αξιόπιστες, ενώ ταυτόχρονα θα καταστεί δυνατόν να εντοπιστούν τυχόν αστοχίες του συστήματος καύσης και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα αντιμετώπισης . Απο έλεγχο που έχω κάνει υπάρχει μηχανισμός διαρκούς λήψης δεδομένων απο τα συστατικά των απαερίων του αποτεφρωτήρα! http://www.environnement-sa.com/produits-2/dioxins-furans-pop-pcdd/ 3) Αυστηρός προσδιορισμός του χώρου απόθεσης της τέφρας ή της χρήσης της σε συγκεκριμένες διαδικασίες.(Συνηθίζεται η χρήση στην άσφαλτο). 4) Κατάργηση της νομοθεσίας περί χρήσης της (τοξικής)τέφρας στο ίδιο το παραγόμενο τσιμέντο.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η τέφρα αποτελεί το 50% περίπου του όγκου του χρησιμοποιούμενου καυσίμου. Δεν είναι τυχαία η πιο πάνω αναφορά στην χαμηλή απόδοση αυτού του καυσίμου. ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΣ ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΣ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
ΣΥ.ΡΙΖ.Α ΕΥΒΟΙΑΣ