Орал өңірі №74 by Жайык Пресс

Орал өңірі ОБЛЫСТЫҚ Қоғамдық-саяси газет

+ 33 + 17

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл №74 (20003)

www.zhaikpress.kz

oral_oniri@inbox.ru

Газет 1918 жылғы 17 қарашадан шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

ҮИИД бағдарламасы елімізді жаңа белеске шығарды Кеше Астанада, жаңадан іске қосыл ған Назарбаев орталығында Үдемелі индустриялық-инновациялық даму (ҮИИД) мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асуы бойынша телекөпір өтті. Тікелей эфир арқылы берілген жиынға Елбасының өзі төрағалық етіп, оған облыс әкімі Нұрлан Ноғаев қатысты. Ал Бөрлі ауданындағы «Ақсай индуст риалдық паркі» ЖШС-ның бас дирек торы Марко Кастанини компания жұмысымен таныстырды.

Суретті түсірген Темірболат ТОҚМамбетов

Жаңалықтар мозайкасы

Елордадан жүлдемен БҚО сотының баспасөз хатшысы Аманкелді Шахин ҚР Мәдениет министрлігінің Тіл комитеті ұйымдастырған «Мемлекеттік тіл және БАҚ» республикалық байқауының жүлдегері атанды.

ҚО сотынан түскен мәліметке қарағанда, 25 маусым күні Астанадағы «Думан» мейрамханасында мемлекеттік тілді бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен насихаттауды мақсат еткен дәстүрлі байқаудың қорытындылары жария етілді. Қазылар алқасының шешімімен А. Шахинге түрлі рес публикалық басылымдардағы жарияланымдары үшін үшінші жүлде берілді. Оған салтанатты жағдайда Мәдениет министрлігінің грамотасы мен ақшалай сыйлығы табыс етілді.

демелі индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асу барысы жөніндегі көрмені тама шалаған соң Елбасы аталмыш бағдарламаға байланысты Үкіметтің есебін тыңдады. ҚР Премьер-министрінің орынбасары - ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрі Әсет Исекешевтің баяндауынша, ҮИИД-ның сәтті жүзеге асуының нәтижесінде еліміз өңдеу өнеркәсібі бойынша Ресей, Оңтүстік Корея және Польшаны басып озды. Сөйтіп, Қазақстан алдыңғы қатарлы елдердің санатына кіріп, Түркиядан кейінгі орынға табан тіреді. Ал биыл аталған саланың даму қарқыны сәл бәсеңдеген. Оның себебі әлемдік экономикадағы қиындықтарға бай ланысты. «Мұндай үрдісті көршілерімізден де аңғаруға болады. Мәселен, Ресей мен Беларусьта өңдеу өнеркәсібі саласы биыл шығынға ұшырай бастады, - деді ол. - Осындай жағдайларға қарамастан, еліміздегі өң деуші өнеркәсіп секторында жаңа жетекші бағыттар пайда болуда. Нақтылап айтсақ, металлургия мен азық-түлік өнеркәсіптері секілді дәстүрлі жетекші секторлардың қа тарына биыл мұнай өңдеу мен машина жасау саласы қосылды». (Жалғасы 2-бетте)

Жарайсың, Мәрлен!

«Алтын доптан» алтынмен!

Сан өнердің басын тоғыстырған Дельфий ойындарының республикалық кезеңі биыл Орал қаласында өтіп, оған жаңақалалық Мәрлен Ғилымханов журналистика саласы бойынша қатысқан болатын.

сыдан біразырақ күн бұ рын Көкшетау өлкесіндегі Шортанды қаласында баскетболдан 6-7-сынып оқушылары арасындағы «Алтын доп» жарысы мәреге жетті. Республикалық бұл сайысқа біздің өңірден облыстық кезеңнің жеңімпаздары – Орал қаласындағы №1 мек тептің ұлдар мен қыздар командасы қатысып қайтты. Тартысты өткен турнир қорытындысында біздің қос команда да жеңімпаз атанып, Оралға алтын медальмен оралды. Екінші орынды Маңғыстау, үшінші орынды Оңтүстік Қазақстан облыс тарының қыздары иеленсе, ер балалар арасындағы бәсекеде екінші орынға Маңғыстау, ал үшінші орынға астаналықтар табан тіреді.

л берілген тапсырмаға орай шараның ашылу кезеңінен газетке, радиоға, сайтқа хабар дайындап, IX Ұлттық дельфий ойын дарының халықаралық кезеңінен «Дәстүрлі ән» бағамы бойынша күміс медаль иеленген батысқазақстандық Әмина Ғайнединовадан сұхбат алды.

Газет-журналдарға жарияланған материалдарын қазылар алқасына ұсын ды. Сөйтіп, бас жүлдені жеңіп алды. «Тұлпар құлынынан танылады» демекші, Мәрлен аудандық, об лыстық қана емес, республикалық байқаулардан жүлдегер атанып жүр. Тырнақалды туындылары аудандық «Жаңарған өңір», облыстық «Орал өңірі» және республикалық «Ана тілі», «Ақ желкен», «Айгөлек» газетжурналдарында жарияланып жүр.

АҚПАРАТ Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru үшін шамамен 3,7 трлн. теңге бө лінген болатын, – деді министр. - Бұдан бөлек инвестициялық жобаларды жүзеге асыруға 2,4 трлн. теңге жеке инвестиция қосымша тартылған еді. Нәтижесінде атал ған кезеңде ЖІӨ екі есе өсіп, 2013 жылы 34,1 трлн. теңгеге жетті. Өткен жылдың қорытындысында өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнім

ҮИИД бағдарламасы

– Бүгінгі таңда бізде 13 серіктес компания өз жобаларын жүзеге асыруда. Мәселен, «Сферова Казахстан» компаниясы жоғары қысымды сутегі саласына қажет клапандар шығаруда. «Тематек» компаниясы ұңғымаларға керек панельдер өндіріп жатыр. Ал «СОNTRAFLEX» және «FNC» фирмалары өрт дабылқаққыштары мен жарылыстардың алдын алуға бағытталған құрылғыларды өндіру бойынша әлемдік сахнада көш бастап келеді. Біз тағы да 10 өндірісті жүзеге асыруды жоспарлап отырмыз. Құрметті

елімізді жаңа белеске шығарды

Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

(Жалғасы. Басы 1-бетте)

з кезегінде сөз алған ҚР Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат Досаевтың айтуынша, индустрияландырудың екінші кезеңінде, яғни 2015-2019 жылдарға арналған ҮИИД бағ дарламасында 6 басымдықты салаға баса назар аударылатын болады. Оларды саралап айтсақ, біріншіден, бағдарламаны жүзеге асыру барысында кешенді тәсіл дер қолға алынады. Индустрия ландыру бағдарламасының екінші кезеңі экономиканың теңге рімді құрылымын қалыптастыру және жаңа жұмыс орындарын құруға бағытталады. Екіншіден, Дүниежүзілік банк және Азия даму банкі сынды халықаралық ұйымдардың ұсыныстарын ескере отырып, басымдық тек сала ларды әртараптандыруға ғана емес, сонымен бірге экспорт барысында тауарлар мен қызметтер номенклатурасын әртарап тандыруға беріледі. Үшіншіден, екінші бесжылдық үшін банк секторын сауықтыру, жаңа инвес тицияларды белсенді тарту және мемлекеттік-жеке серіктестік механизмдерін кеңейтуді көздейтін өнеркәсіптік компаниялар мен жеке секторды қаржылай қолдаудың кең ауқымды тетіктері әзір ленген. Бұған қоса қазірдің өзін де заңнамалық база толығымен дайын тұр. Сондықтан да ағым дағы жылдың екінші жартысынан мақсатты шетелдік инвестор лармен және халықаралық қаржы ұйымдарымен жұмыс белсенді

жүргізіле бастайды. Айта кетерлігі, бағдарламаны жүзеге асыру ға қажетті инвестицияның жалпы көлемі шамамен 6,6 трлн. теңгені құрайды. Мұның 6 трлн. теңге сін квазимемлекеттік және жеке сектор есебінен тарту жоспарланып отыр. Ал бюджет тарапынан бөлінетін қаржы шамамен 650 млрд. теңгеге жуықтайды. Бұдан бөлек Ұлттық қордан бөліне тін 1 трлн. теңге қосымша қаржы да бар. Төртіншіден, индустрия ландырудың екінші бесжылдығын жүзеге асыруға шағын және орта бизнесті кеңінен тарту жоспарлануда. Ал бұл мақсат тарға орай шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау, іскерлік ахуалды жақсарту тетіктерін түбе гейлі жетілдіру жөніндегі шаралар қолға алынған. Бесіншіден, мемлекеттік органдар қызметінің үйлесімділігін қамтамасыз ету, басымдықты секторларға арнал ған ресурстарды шоғырландыру және өндірістерді тиімді ор наластыру мақсатында 2015 жылдан бастап өндірістік қуаттарды тиімді орналастыру сызбасы 2030 жылға дейінгі аумақтарды ұйымдастыру бас сызбасына кіріктірілетін болады. Алтыншы, өңірлік ерекшеліктер нақты ұштастырылады. Әрбір өңір үшін өзіндік экономикалық дербестік айқындалады. Бұл жобалардың қайталануына жол бермейді әрі ел аумағында өндіріс ошақтарын тиімді орналастыруға мүмкіндік береді. Сонымен бірге өңірлер арасындағы өндірістік кооперация ны нығайтады. «2010-2013 жылдары аралығында бұл мемлекеттік бағдарламаны қаржылай қолдау

ділігі 57,5 мың АҚШ долларын құрап, 2008 жылмен салыстыр ғанда 1,6 есе өсім көрсетті. Демек, бұл бағдарламаның екінші кезеңі де ел экономикасына сүбелі үлес қосары сөзсіз». Сонан соң Елбасы өңірлерде аталмыш бағдарлама аясында са лынған нысандардың «тұсауын» кесті. Олардың қатарында Астанада «Қорғас – Шығыс қақпасы» АЭА құрғақ портты және Семейдегі «Солтүстік-Шығыс-Оңтүстік» электр беру желілері (Семей-Алматы телімінің бірінші тірегін орнату) бар. Бұдан өзге Жамбыл облысында химиялық реагенттерді шыға ру жөніндегі зауыттың, Қарағандыдағы шар крандарын және жапқыш арматураны дайындау жөніндегі зауыттың, Қостанай үй құрылысы комбинатының, Маңғыстау облысындағы цемент за уытының, Көкшетау қоспажем за уытының ашылуына он-лайн режімінде рұқсат берді. Сондайақ Атырауда бұрғылау қашаула рын (PDC-қашауларын) шығару, Солтүстік Қазақстан облысында энергетикалық қазандық жабды ғын шығару, Павлодар шарпрокат орнағын шығару ісіне сәттілік тіледі. кі жыл бұрын облысымыздың аумағында ашылған «Ақсай индустриалдық паркі» ЖШС еліміздің мұнайгаз саласын жоғары технологиялық өнімдермен қамтамасыз етіп келеді. Елбасына компанияның қазіргі жағдайы турасында серік тестіктің бас директоры Марко Кастанини баяндады.

Нұрсұлтан Әбішұлы, шетелдік инвестор ретінде Сіздің қолдауыңыз ға өз ризашылығымды білдіргім келеді. Соның арқасында инвес торлардың күрделі жобаларды жүзеге асыруға деген сенімі пайда болды. Оның Қазақстан экономикасының дамуына оң ықпалын тигізетіндігіне сенемін, – деді Марко Кастанини. Елбасы мұндай жобалар мұ най-газ кеніші үшін өте қажет екенін айтып, инвесторлардың бұл бағыттағы жұмыстарына риза шылығын білдірді. «Біздің индустрияландыру бағдарламамызда машина жасау саласын дамыту жөнінде айтылған, – деді Пре зидент. – Соған сәйкес, кен өн діру саласына қажет құрал-жаб дықтар шығарумен айналысып жатқан бұл компанияның өнім дері Қарашығанақ кенішінде үл кен сұранысқа ие болады деп үміттенемін». Жиынды қорытындылаған Мемлекет басшысы Қазақстан бо лашақта ЕАЭО-ның инвестициялық орталығына айнала алаты нын жеткізді. Қазіргі күрделі жағдайда Қазақстан әлемдік бизнеске барынша сенімді аргументтер ұсынып отыр. Оған еліміздің геоэкономикалық тұрғыда тиім ді орналасуы, саяси тұрақтылық, экономикалық өсім, инфрақұры лымның дамуы, инвесторларға жеңілдіктер ұсыну сынды жайттар септігін тигізуде. Телекөпірден соң облыс әкімі Нұрлан Ноғаев жергілікті БАҚ өкілдеріне сұхбат берді. – Биыл Үдемелі индустриялықинновациялық даму мемлекеттік бағдарламасының алғашқы бесжылдығы аяқталады. Бағдарламаның алғашқы кезеңі сәтті жүзеге асқанына бүгін тағы куә болдық. Облысымызда 287 млрд. теңгенің 36 жобасы жүзеге асуда. Ертең бұл жобалар толық іске қосылғаннан соң 1700-ден аса жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Негізгі басымдыққа өңдеу өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы салалары ие. Екінші бесжылдыққа байланысты облысымыздың да өз жоспары бар. Біз индустрияландыру картасына тағы да төрт жобамызды ұсындық. Бүгінгі телекөпір кезінде Мемлекет басшысы атап өткендей, өңдеу өнеркәсібін, жоғары технология қолданатын салаларды, индустрияландыру аймақтарын, логис тиканы дамытуға жете мән бермекпіз. Бұл бағытта біздің облы сымыздың мүмкіндігі көп. Мәсе лен, «Орал» әуежайындағы ұшу алаңының қайта құру жұмыстарының аяқталуы, автокөлік жол дарының жөндеуден өтуі және басқа да логистикалық шаралар өңірімізге тың серпін берері сөзсіз, - деді Нұрлан Асқарұлы.

Сәкен МҰРАТҰЛЫ, «Орал өңірі»

Тілге арналған жиын Кеше Тіл туралы заңнамаларды және тілдерді қолдану мен дамыту бағдарлама ларының орындалуын бақылауды жүзеге асы ру жөніндегі облыстық үйлестіру кеңесінің кезекті отырысы өтті.

лбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына арна ған биылғы Жолдауында мемлекеттік тілге барлық ұлтты төңірегіне топтастыратын ұлттық құндылық ретінде баға берді. Тіл – қоғамдағы өзектілігін ешқашан жоймайтын мәселелердің бірі, – деді жиынға төрағалық еткен облыс әкімінің орынба сары Бақтияр Мәкен. Жиында кеңес мүшелері қаржы, экономика, қазына шылық саласындағы мемлекеттік тілдің жай-күйі туралы баяндамаларды тыңдады. Облыстық экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының басшысы Руслан Бектемір есеп-қаржы саласының құжаттары мемлекеттік тілде жүргізілетінін, облыстық тілдерді дамыту басқармасына әр ай мен тоқсан сайын есеп беретіндерін баяндамасында айтып өтті. Облыстық қаржы басқармасының басшысы Айгүл Салахатдинова басқармада ісқағаздарды жүз пайыз қазақ тілінде жүргізуге арналған іс-шаралар жоспары іске асып жатқанын айтып өтті. Қызметкерлердің мемлекет тік тілді еркін меңгеруіне жағдай жасалған. Баяндамада айтылғандай, салада арнайы терминдерді қолдануда қиындықтардың бар еке ні де шындық. ҚР Қаржы ми нистрлігі Қазынашылық комитетінің БҚО бойынша департаменті басшысының орынбасары Марат Бажиров департамент құжаттарының мемлекеттік тілде жүргізілу барысын әңгіме етті. Баяндамалар тыңдалған соң облыстық тілдерді да мыту басқармасының басшысы Махамбет Ихсанғали аталмыш департаменттерде гі мемлекеттік тілге қатысты атқарылған жұмыстарға оң баға берді. Кеңес жұмысын қорытындылаған облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкен отырыс барысында айтылған ұсыныстар бойынша тапсырмалар берді. –

Нұрлыбек НҰРЛАНҰЛЫ, «Орал өңірі»

ҚОҒАМ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл танысты. Техникаларын, суару жүйесін, тұрғынжай, қоймаларын кө ріп, ризашылығын білдірді. Теректі ауданының Долинный ауылы аумағында 2011 жылдан бастап көкөніс өсіруді қолға алған серіктестіктің бүгінде әл-ауқаты түзеліп қалған. Қаладан өзінің өнім сақтайтын қоймаларын салып жатқан шаруашылықтың дала да да толық кешені бар. Мұнда уақытша қойма, жұмысшыларға, өнімді алып кетуге алыстан келген көлік жүргізушілеріне қонақүй іспеттес барлық жағдай жасал ған тұрғынжайлар салған. Жаңа техниканың түр-түрі самсап тұр. «Мұның бәрі Үкіметтің қолдауының арқасында» дейді серіктестік басшысы. – Бұл жерде біз пайдаланатындай ешқандай құрылыс болмады. Бұрынғы Ақсай деген кішігірім ел ді мекеннің орны. Бәрін жаңадан

Қойма мәселесі шешілуде Орал қаласында көкөніс қоймалары көбейіп келеді. Таяуда облыс әкімі Нұрлан Ноғаев салынып жатқан солардың бірінің құрылысымен танысты.

POS-терминал орнату жүктеледі

Сейсенбіде облыстық кәсіпкерлік палатасында ағымдағы жылдың 10 маусымындағы «Қа зақстан Республикасының кейбір заңнамалық акті леріне қылмыстық жолмен алынған табыстарды (кірістерді) заңдастыруға және терроризмді қар жыландыруға қарсы іс-қимыл мәселелері бо йынша өзгерістер мен то лықтырулар енгізу туралы» заңын түсіндіру және тара ту аясында жиын өтті.

салдық. Он сегіз шақырым электр жүйесін тартуға бағдарлама бо йынша қаржы алдық. Жайық өзе нінен су соратын станса арқылы егіс алқабына дейін құбыр тартылды. Стансаны оралдық зауыт тардың бірі жасап берді. Енді екін ші станса қойсақ, тамшылатып суару жүйесіне алқапты толық қосар едік. Бізге голландиялық мамандар өз технологиясымен, техникасымен келді. Тұқым да солардан. Өнім жаман емес. Оны жинайтын, күтетін техниканың бәрі бар. «ҚазАгроҚаржы» арқылы біршама техника алдық. Өнімдерімізді Ақтөбе, Атырау, Самара облыстарынан келіп алады. Ірі сауда желі лерінен сұраныс бар. Біз көкөніс тің егіс алқабынан сауда сөресіне тікелей жетуі үшін жұмыстанып жатырмыз. Сонда халықтың сапаға да, бағаға да көңілі толады деп санаймыз, - дейді «ОралАгроСервис» ЖШС-ның директоры Сағын ғали Алиев.

ған Ұлттық банктің өңіріміздегі филиалы, облыстық салық департаменті, екінші деңгейлі банк өкілдері және кәсіпкерлер қатыс ты. Бұл жиында жоғарыдағы заңға сәйкес POS-терминалды (плас тикалық карта арқылы төлем қабылдауға арналған электронды бағдарламалық-техникалық құ рылғыны) орнату міндеті қызу талқыланды. Жиынды ашқан аталмыш палата директорының орынбасары Нұрлан Қайыршин бұдан былай арнайы салық режимімен жұмыс жасайтын, сондай-ақ өз қызметтерін Астана, Алматы және облыс орталықтарында жүзеге асырып отырған жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға POS-терминал орнату міндеті жүктелетінін айтты. Соған сәйкес олардан 2016 жылдың 1 қаңтарынан бұл құрылғымен белсенді жұмыстану талап етіледі, олай болмаған жағдайда жауапкершілікке тартыл мақ. Жалпы, осы шілде айынан бастап аталмыш шараны қолға алу міндеттеліп отыр. – Бұл – уақыттың талабы. Бір жағынан, тұрғындар үшін қолай лы болса, екінші жағынан, көп мөлшердегі қолма-қол есептесуді қысқартады. Енді адамдар қол дарындағы төлем карталарын кез келген дүкенде пайдалана алатын болады, - дейді ҚР Ұлттық банкі облыстық филиалы директо рының орынбасары Сергей Родин. Алайда жалпыға ортақ теле коммуникациялық байланыс мүмкіндігі жоқ аумақтарда кәсіпкер лікпен айналысушылар бұл құрылғыны орнату талабынан боса тылады. Осыған орай, басқосуда кәсіпкерлер де өз ойларын орта ға салып, тапсырманың бірқатар қиындықтары барын және оны шешудің жолдарын қаперге салды.

Суреттерді түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Ақмоншақ ЖҰМАЕВА, «Орал өңірі»

Нұрлыбек РАХМАНОВ, «Орал өңірі» «ОралАгроСервис» ЖШС-ның егіс алқабы – 1200 гектар. Оның 250 гектарына сәбіз, орамжапы рақ, картоп, пияз, қызылша өсіреді. Былтыр шығынға батқан серіктестік биыл 50 гектарға егіс еккен. Жиналған өнімнің көбі сақтау ке зінде жарамсыз болған. Сол себепті көкөніс сақтау қоймасын салуды бастап кеткен. Қала аума ғынан жер алып, ескі ғимараттарды жаңғыртқан. – Екі ескі ғимараты бар жер ал дық. Ескі ғимаратты қалыпқа кел тіріп, қоймаға айналдырып, қыс мезгілінде өнім сақтап шықтық. Бірақ көлемі аздық етті. Енді оның жанынан жаңа қойма құрылысын бастап кеттік. 2,5 тоннадай үйме, 2 мың қап картоп-пияз сақтауға болады. Голландиялық технологиямен жұмыс істейміз. Жаңа қой ма үшін де құрал-жабдықтар әзір тұр, – дейді серіктестіктің жоба жетекшісі Сергей Киришев. Ол облыс әкіміне қойма құрылысы мен техникаларын таныстырды. Технологияның заманауи жетістікте рін қолдану арқылы салынып жатқан қойма кез келген дәнді дақылдың бұзылмай сақталуына мүмкіндік беретінін айтты. Қойма ішінің ауасы компьютер арқылы бақыланып отырылады. Серіктестік «Агробизнес – 2020» бағдарламасы аясында 300 млн. теңге жеңілдетілген несие алған. Қазір жұмыстың екінші кезеңі қаржыландырылуда. – Бұл жоба ұлттық қор есебінен 6 пайызбен 12 жылға қаржы ландырылды. Жаңа технологиялар өнімді алғашқы күйінде сақ тауға мүмкіндік береді. Күзде жи налған өнім қоймаға кіргізілген-

нен кейін есік-терезесі жабылып, температура мен ылғалдылықты технологтар сыртынан компьютер арқылы қадағалап отырады. Алты генератор қойылған. Олар ішке өнімді сақтауға қажет ауаны ғана жібереді, – деді «ҚазАгро Қаржы» БҚОФ директоры Төлебай Меңдіоразов. «Батысқұрылыс» ЖШС жүргі зіп жатқан екінші қойманың құ рылысы тамыз айында аяқталмақ. Мұнда облыстың басқа да шаруа шылықтарының өнімі сақталмақ. Сондай-ақ «Оралагросервис» облыс орталығында 20 көкөніс павильонын ашуды жоспарлап отыр. Олардың орны мен жобалық құ жаттары дайын. Жобамен мұқият танысқан облыс әкімі Нұрлан Ас қарұлы оған қолдау танытты. – Келетін өнімнің мөлшерін, павильон орналасқан жердегі ха лықтың санын дұрыс есептеу қажет. Қазір көкөніс өнімдерін сататын жабайы базарлар көп. Сон дықтан санитарлық талаптарға сай, өнім бағасын да делдалдар

белгілемей, өндірушінің өз бағасымен сатылатын бұл павильондар жобасын тезірек іске асыру қажет, - деді облыс басшысы. Облысымызда өндірілетін ауыл шаруашылығы өнімдері жыл санап артып келеді. Сол себепті оны сақтайтын қоймалар аздық етуде. – Осы қарқынмен жұмыстана берсек, жақында облыс өз қажеттілігін толықтай қанағаттандыра тын болады. Сонда қыс мезгілінде өнімнің жетіспеушілігінен туындайтын баға ауытқуларының алдын алатын боламыз. Облыста сыйымдылығы 30 мың тонналық қой малар бар. Біздің қажеттілігіміз 50 мың тонна. Егер жалпы алғанда, 100 мың тонна қоймамыз болса, бұл бағыттағы барлық мәселеміз шешімін табар еді, – деді Нұрлан Асқарұлы. Өңір басшысы жобаны үздіксіз қаржыландыру мен үш нысанның да толық іске қосылуы бағытында тапсырмалар берді.

***

Облыс басшысы аталмыш се ріктестіктің егінжайларымен де

АҚПАРАТ Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Елбасының Жарлығымен биылғы көктемде генерал-майор шенін алған Ақжайық ауданының түлегі Жасұлан Жұмашев жа қында өзі туып-өскен Тайпақ ауылында болып, тұрғындармен емен-жарқын жүздесті. Жерлестері бүгінде ҚР ТЖМ азаматтық қорғаныс департаментінің басшысы болып табылатын, елжұрты мақтан тұтатын азаматқа игі тілектерін арнады. Жасұлан Қыдырқожаұлы бақилық болған ата-анасының рухына арнап ас беріп, Отанның, атажұрттың амандығы үшін Құран бағыштады.

Тасқала ауданы орталығынан кәсіпкер Альмира Ілиясова тауарларының бағасы жалпыға қолжетімді жаңа дүкен ашты. Мұнда күнделікті қолданысқа қажет тағамдар мен шаруа шылық тауарлары сатылады. Орал қаласындағы «Алтын ал ма» көтерме сауда базарынан жұмысын бастаған Альмира енді Тасқала ауданындағы саудасын да осы базар бағасымен бірдей ұстауды көздеп отыр. Жаңа дүкендегі арзан тауарлар жергілікті нарықтағы бағаға қазірдің өзінде ықпал етуде. Аталған сауда нысаны бір аптаның ішінде аудан көлеміне танымал болып үлгерді.

Кеңес орталығына келушілер көп Жуырда облыстық «Жас Отан» жастар қанатының ұйымдастыруымен Орал қаласындағы «Мирлан» базарында орналасқан Кеңес орталығында Ден саулық күні ұйымдастырылды. Шараның мақсаты – жастар мен қала тұрғындарын өз денсаулықта рына немқұрайлы қарамауға үндеу, дәрігерлік кеңес беру, салауатты өмір салтын насихаттау. Бұған облыстық денсаулық сақтау басқармасы қолдау білдірді. Сонымен қатар облыстық салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығының дәрігері Гульфия Пазылова орталыққа келушілердің қан қысымын тексеріп, нәтижесіне қарай дәрігер лік кеңес берді. Тегін көмек шамамен жиырмаға жуық адамға көрсетілді. Аталмыш шара орталықта әр жұманың сейсенбісінде өтіп оты рады. Ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығы бойынша Кеңес орта лығынан 415 жас пен қала тұрғындары мемлекеттік бағдарламалар, бос жұмыс орындары, қолжетімді баспана, кәсіпкерлік жөніндегі сұрақтарына жауап алып, тегін медициналық кеңеске жүгініпті.

Мемлекеттік қызметті сапалы көрсетудің маңызы зор. Бұл туралы ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігі БҚО бойынша департаменті жанындағы қоғамдық кеңестің кезекті отырысында айтылды.

Мемлекеттік қызметтің

тырыста қоғамдық кеңес мүшелері, БҚО «Заман» өндірушілер қауымдастығы қоғамдық бірлесті гінің төрайымы, қоғамдық кеңес мүшесі А. Түркина үкіметтік емес ұйымдар көрсететін мемлекеттік қызмет сапасына қоғамдық мониторинг жүргізу жұмыстарын түсіндіру мен оны жетілдіру мә селесіне тоқталса, облыстық кәсіпкерлер палатасында мемлекеттік қызмет сапасына жүргізіл ген қоғамдық мониторингтің қорытындысын зерделеу және мониторинг жүргізудің тиімділігін арттыру жолдары туралы палата директорының құқықтық мәселелер жөніндегі орынбасары Н. Мақсотов айтып берді. Агент тіктің тапсырмасына сәйкес БҚО Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жүргізген қоғамдық мониторинг ке зінде кедергі жасау деректері туралы Орал қаласы бойынша салық басқармасы басшысының орынбасары С. Есенғалиев жа-

мәні зор уап берсе, қоғамдық кеңестің биылғы 10 сәуірде өткен отырысында қабылданған шешімдердің орындалуы жөнінде кеңес мүшесі А. Жұбаныштың ақпараты тың далып, қатерге алынды. Сонымен қатар қоғамдық ке ңеске мемлекеттік қызмет көрсе ту саласында кемшіліктерге жол берген мемлекеттік органдардың жауапты қызметкерлері келіп, заң бұзушылықтарды жою және одан әрі болдырмау туралы баяндады. Атап айтқанда, Бөрлі және Теректі аудандары жер қатынаста ры бөлімдерінің басшылары өз ақпараттарын берді. Кеңес мүшелері мемлекеттік қызмет көрсету мониторингін жүргізу төңірегінде өз ой-толғам дарын білдіріп, ұсыныс-пікірлерін жеткізді.

Арман БОЛАТҰЛЫ

oral_oniri@inbox.ru Түзелбаевтың айтуы бойынша об ыста 600-ден астам үкіметтік л емес ұйымдар тіркелген. Бірақ олардың жүз шақтысы ғана белсенді жұмыс жасайды. Облыстың экономикалық және әлеуметтік дамуы үшін тындырылып жатқан жақсы істер бар. Солай бола тұр са да, әлі шешімін күтіп тұрған мәселелер де жетерлік. Конференцияда баяндама жасаған ҚР Өңірлік даму министрлігінің жергілікті өзін-өзі басқару, ауылдық және шекаралас аумақтарды дамыту департаментінің бас сарапшысы Марғұлан Ерма ғамбетұлы, ҚР Мемлекеттік қызмет

Бірлік алмас асу жоқ Таяуда Ғ. Құрманғалиев атындағы облыстық филар монияның залында облыстық ішкі саясат басқармасының қолдауымен, «Батыс Қазақстан облыстық «Азаматтық альянсы» қауымдастығы» заңды тұлғалар бірлестігінің ұйымдастыруымен «Азаматтарды жергілікті маңызды мәселелерді шешу үрдісіне тарту - азаматтық қоғамды қалыптастырудың негізі» атты үкіметтік емес ұйымдардың конференциясы болып өтті. – Бүгінгі конференция азамат тық қоғамның алдында тұрған мін деттерді бірігіп шешудің жолдарын қарастырмақ. Алғашқы рет кең көлемде ұйымдастырылып отыр ған мәжілісте біз жергілікті өзін-өзі басқарудың басты мақсаттарының бірі – адамдарды біріктіру, оларды әрқайсысының мақсаты на жақын адамдармен бір қауым дастыққа біріктіру мәселесін тал қылауды ұйғардық. Сондықтан

сіздерді ой-пікірлеріңізді ашық айтып, ортақ мақсат жолында бірлесіп жұмыс істеуге шақырамын, өйткені бірігіп халыққа қызмет көрсетсек, алынбайтын асу жоқ, деді конференцияда сөз алған облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкен. «Батыс Қазақстан облыстық «Азаматтық альянсы» қауымдас тығы» заңды тұлғалар бірлестігі нің атқарушы директоры Гамал

істері агенттігінің Батыс Қазақстан облысы бойынша басқармасы бастығының міндетін атқарушы Мирболат Нұртазин, «Арту» қоғам дық бірлестігінің төрағасы, облыстық мәслихат депутаты Бауыржан Тұманов және басқа сөйлеушілер де маңызды мәселелер ді тілге тиек етті. Конференцияға қатысушылар аудандарда билік пен үкіметтік емес ұйымдар арасында байланысты жақсартудың жолдарын айтты. Конференцияда сөйлегендердің ұсыныстары ескеріліп, талқы ланған мәселе бойынша қарар қа былданды.

Еламан ӘЙПІШЕВ, «Орал өңірі» Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Ең бастысы – еңбек қауіпсіздігі Кеше облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкеннің төрағалығымен әлеуметтік әріптестік және әлеуметтік еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі облыстық үшжақты комиссияның отырысы өтті.

үн тәртібінде алдымен ағымдағы жылдың бірінші маусымдағы 3-ТН есебі бойынша еңбекақы төлеу жө нінде берешегі бар облыстық кәсіпорындардың мәселелері қа ралды. Облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқарма басшы сының орынбасары, БҚО бойынша бас мемлекеттік еңбек инспекторы Арман Тұйғынбетовтің дерегінше, берешегі бар бір кәсіпорын ретінде анықталғаны – «Уральскгордорстрой» ЖШС. Оның бере шегі ағымдағы жылдың 1 маусымына 6660,1 мың теңгені құраған. Қазіргі таңда бұл мекемеге қатысты шаралар қолға алынуда. Алайда комиссия отырысына аталмыш серіктестік басшылығы қатыспады. Өз кезегінде Бақтияр Мәкенұлы Арман Тұйғынбетов пен қала әкімінің орынбасары Марс Сатыбалдиевке «Уральскгордорстрой» ЖШС-ның ісін құзырлы органдармен бірлесе отырып шешуді тап сырды. Одан әрі отырыста Ақжайық, Теректі аудандарындағы үшжақты комиссия жұмыстары туралы баяндамалары тыңдалды. Атап айтқанда, қазіргі таңда Ақжайық ауданында құрамы тоғыз адам-

нан тұратын әлеуметтік әріптестік жөніндегі комиссия құрылып, өз жұмысын бастап кеткен. Аудан мекемелерінің зейнетақы жинақ тау қоры мен еңбекақы бойынша берешегі жоқ. Жұмыс жасап жатқан 202 кәсіпорынның 76-сы ұжымдық келісімшартқа отырған. Сонымен қатар бос жұмыс орын дары жәрмеңкесінде 11 жұмыс беруші қатысып, 32 бос жұмыс орны ұсынылыпты. Бұған қатысқан 24 мүмкіндігі шектеулі аза маттың үшеуі тұрақты жұмысқа орналастырылған. Ал Теректі ауданындағы комиссия жұмысының барысында жұмыс берушілермен 32 меморандум жасалған. Өткен жылы ауданда белсенді жұмыс жүргізіп отырған 221 мекеменің 52-сімен ұжымдық келісім шартқа қол қойылған. Отырыста еңбек және зейнетақымен қам тамасыз ету заңнамаларының талаптарына сай жүргізіліп отырған жұмыстар барысы да тыңдал ды, соның ішінде 50 жастан асқан азаматтарды және мүмкіндігі шектеулі жандарды жұмысқа ор наластыру, өндірісте жарақат алушылар туралы және ұжымдық ке лісімшарт талаптарының орындалуы хақындағы мәселелер ай-

тылды. Бүгінгі таңда облыста 50 жастан асқан 1572 адам болса, соның 214-і тұрақты жұмыспен қамтылып, 746-сы қоғамдық жұмысқа, 76-сы әлеуметтік жұмыс қа орналастырылыпты. Және 36 адамға кәсіби оқуға жолдама берілген. Сондай-ақ күн тәртібінде Орал қаласындағы үшжақты комиссияның да есебі тыңдалып, кәсіподақтар туралы жаңа заң жо басы туралы сөз болды. Комиссиялардың жұмысы туралы мұқият тыңдаған Бақтияр Мәкенұлы тұрғындардың еңбек құқығын сақтау мен мекемелерге қауіпсіз дік нұсқаулықтарымен жұмысты жандандыруды қатаң тапсырды. Сондай-ақ ірілі-ұсақты компания лардың 50 жастан асқан адамдар мен мүмкіндігі шектеулі жандарды жұмыспен қамтамасыз етуін жолға қоюды ұсынды. – Қазіргі таңда қаламызда көп теген құрылыс нысандарының алаңдарында қауіпсіздік шаралары қолға алынбаған. Құрылыс маңы тұрғындардың өміріне қауіп төндірерліктей жағдайда тұр. Біз үшін адамдардың денсаулығы мен өмірінен артық құндылық жоқ. Осыны барлық мекеме басшылары назарда ұстауы қажет. Осы бағыттағы жұмыстарды ширату ларыңыз сұралады. Бұл отандық және шетелдік компаниялардың барлығына қатысты, - деді Бақтияр Мәкенұлы.

Ақмоншақ МАҚСОТҚЫЗЫ

СҰХБАТ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Газет редакциясы на оқырмандардан сарбаз өміріне, бүгінгі Қарулы Күштердің әскери дайындығына, сонымен қатар, жасыратыны жоқ, кей бір келеңсіз, көлең келі мәселелерге қатысты сауалдар, хаттар келіп жата ды. Осы орайда біз Орал гарнизонының әскери прокуроры Тұрәлі Бәкіровпен сұхбаттасқан едік.

Иә, бұрында мерзімді әскери қызметтен қашатын, өтірік ауырып, басқа да сытылудың жолда рын іздейтін азаматтар саны көп еді. Қазір керісінше әскерге барамын деушілер көп. Алайда ал дымызға саны емес, сапасы жоғары армия құру мақсаты қойыл ғандықтан, барлығын әскерге алу мүмкін емес. Соған сай қойылатын талап өте жоғары. Денсау лықтың мықтылығына қоса әрбір шақырылушы мұқият зерттеледі. Шақыру мерзімі кезінде әскери прокурор ретінде мен де бұл жұмысқа тікелей араласамын. Өйт кені Қарулы Күштер қатарында экстремизм, терроризм секілді қауіпті ағымдарға орын жоқ.

Орал гарнизонының әскери прокуроры, әділет подполковнигі Тұрәлі БӘКІРОВ:

– Сөзіңіз аузыңызда, соңғы кездері сол әскер қатарында

көлігін тоқтатып, бітелген жерді ауа қысымымен үрлеп жіберуді сұрайды. Үрлеген кезде әлгі бітеліп тұрған жер ашылып, арғы жа ғынан келген шайынды, лас судың екпіні құдықта тұрған сарбазды алып кетеді. Оны құтқарамын деп екінші сарбаз құдыққа түседі. Екеуінің тұншығып жатқанын көрген Залмұқанов та құдыққа секі реді. Нәтижесінде үшеуі де уланып, төтенше жағдайлар қызметінің көмегімен сыртқа шығарылды. Өкінішке орай, бір сарбаз есін жимастан ауруханаға барар жолда көз жұмды. Әрине, Залмұқанов бұл жерде біреуді өлтірейін деп қасақана әрекет істеген жоқ. Бірақ немқұрайлылыққа жол берді. Сержант тың ең үлкен қателігі – құдықтың терең екендігін көріп тұрып,

«Қай-қай мәселеге де адамгершілік тұрғысынан қарауға тырысамыз» – Тұрәлі Бәкірұлы, әскери саланың мамандарына жақсы таныс болғанымен, көпшілік оқырман қауымына әскери прокуратураның ішкі тыныс-тіршілігі беймәлімдеу. Әңгімемізді өзіңіз басқаратын қадағалау шы органның қызмет аясынан бастасақ. – Жалпы, прокуратура заңды лықтың бұзылмауына, қатаң сақталуына, бұзылған жағдайда әділ діктің қайта салтанат құруына жауапты орган ғой. Біздің де жұ мысымыз осы тұрғыда. Нақты айт қанда, Орал гарнизоны әскери прокуратурасының негізгі міндеті – осы Батыс Қазақстан облысы ның аумағында орналасқан әске ри бөлімдерде заңдылықтың сақталуын қадағалау болып табылады. Ол қандай әскери бөлімдер дегенге тоқталар болсақ, бізде ішкі әскерлердің «Батыс» өңірлік қолбасшылығы бар. Одан бөлек 16 застава, 9 өткізу бекетте рінен тұратын ҚР ҰҚК Шекара қызметінің екі отряды облыс ау мағында орналасқан. Біреуі Орал қаласында, екінші отряд Жәнібек ауылында. Сонымен қатар аудандық, қалалық, облыстық қорғаныс істері департаменттеріндегі заң дылықтың бұзылмауын қадағалау да бізге жүктелген міндет. Ал енді шекарадағы ахуалға келер болсақ, оңтүстік облыстарда ғы секілді емес, Батыс Қазақстанда жағдай тыныш. Бірлі-жарым балық аулап, мал бағып жүріп бай қамай шекара тәртібін бұзғандар болмаса, контрабандалық әрекеттер жоқ. Әрине, өмір болғасын жекелеген мәселелер, қиындық тар туындауы заңды. Күні бүгін, мойындауымыз керек, шекараны бекіту, өткізу бекеттерін жайландыруда жетіспей тұрған тұстар бар. Соның салдарынан кейде ке зек пайда болады. Дегенмен шекараны жайландыру мәселесі мем лекеттің басты назарында тұр. Көрші Ресеймен 8 мың шақырым шекараны жауып бітіру аз жұмыс емес, қаражат пен уақытты керек

ететінін түсінуіміз керек. Әрине, шекара толық жайластырылмады деп біз қарап отырған жоқпыз. Өзімізге жүктелген міндеттерді атқарудамыз. Нақты айтқанда, әскери қызметшілердің қызмет бабын жеке бастарына пайдаланбауын қатаң қадағалаудамыз. Кез келген әскери бөлімде сенім телефоны орнатылған және сол жерде әскери прокуратураның кезекшілік телефоны, тіпті ұялы телефонға дейін жазулы тұр. Мәселен, Жәнібекте бір заңбұзушы лық фактісі орын алған болса, ондай оқиғаға куә болған азамат Оралға келмей-ақ, көрсетілген телефондарға қоңырау шалуға мүм кіндігі бар. Оған қоса күні бүгін бас әскери прокурордың ұсынысы негізінде әскери бөлімдерде бей некамералар орнату жұмысы қолға алынды. – Осы күні әскерге барамын немесе әскери қызметке тұра мын деген өтініш-тілектерді көп еститін болдық. Бұл сонда Қазақстандағы әскери қызмет тің беделі артқандығын көрсете ме? – Әрине, әскери қызметтің беделі артты. Шынын айту керек, әскерилердің жалақысы кейбір азаматтық лауазымдармен салыстырғанда едәуір жоғары. Мысалы, шекарашыларды алар болсақ, ауылдық жерде қызмет атқаратын шекарашы сол жердегі ауыл әкімінен біршама көп жалақы алады. Одан бөлек киім-кешекпен, көлікпен, кезекшілік кезінде тамақпен қамтамасыз етілген. Тағы бір артықшылығы - 2013 жылдың 1 қаңтарынан бастап әскери қыз меткерлердің қызмет өтілдері 10 жылдан кем болса, жалдап тұрған пәтерлерінің ақысын мемлекет көтеріп алады. Мәселен, Орал қа ласы үшін бір адамға 18-19 мың теңге қаралған. Сонда егер отба сында төрт адам болса, 64 мың теңге төленеді деген сөз. Мұндай жағдай күні бүгін тек әскери қыз меткерлерде ғана бар.

жүріп өзіне-өзі қол салған, аты лып қалған, асылып қалған сарбаздар туралы жиі еститін болдық. Мұның себебі неде деп ойлайсыз? – Жасыратыны жоқ, былайғы азаматтық қоғамдағы секілді әс кери қызметте де ондай оқиғалар бар. Ешкім баласын өлімге жібермейді ғой. Бірақ менің айтайын дегенім, әскердегі суицид немесе жазатайым жағдайлардың 99 пайызы сарбаздың өзінің жеке ба сының мәселесіне қатысты болады. Біреуі жауапсыз махаббатқа күйінеді, енді бірінің басқа бір себебі болады. Әлімжеттікке шыдай алмай, өзіне-өзі қол салғандар саны сирек. Өзге өңірлер туралы айтпай-ақ қояйын, осы өзіміздің Орал гарнизонына тоқталайын. Өткен жылы бізде бір сарбаз автоматпен өзін-өзі атып, абырой болғанда, тірі қалды. Қылмыстық іс қозғалды, тергеп-тексере келгенде білгеніміз, ауылда жүріп жүрген қызы басқа біреуге тұрмысқа шығатын болыпты. Адам осы үшін де өзін өлімге қия ма сонда? Әйтеуір тірі қалып, себебін білдік. Өліп кетсе ше, онда атаанасы ұлымыз әскердегі әлімжет тіктің құрбаны болды деп әңгіме айтатыны анық еді. Екінші қайғылы жағдай – тағы бір сарбаз кәріз құдығына түсіп, уланып қаза болды. Бұл фактіге қатысты да қылмыстық іс көтері ліп, тергеу амалдары жүргізілді. Сонда анықтағанымыз – келісімшарт бойынша жұмыс істейтін Зал мұқанов дейтін сержанттың немқұрайлылыққа жол беріп, ақы рында оның соңы адам өліміне әкелгендігі. Сол күні Залмұқанов асханадан шығатын құбырды таза лауға тапсырма алған. Қасына екі сарбазды ертіп, құбырдың бітел ген жерін тазалау үшін кәріз құдығына барады. Сарбаздардың бірі құдыққа түcіп, құбырдың бітелген жерін троспен теспекші болады. Бірақ ол әрекеттен ештеңе шықпағанын көрген Залмұқанов өтіп бара жатырған ассенизатор

ол туралы жоғары басшылыққа айтпай, ережені сақтамай, өз бетімен әрекет жасағандығы. Жалпы, кез келген жұмысты атқару үшін қауіпсіздік техникасы жазыл ған нұсқаулық бар. Мысалы, құдыққа түсу үшін белге жіп байламайды, өзінің тәртібін сақтау керек. Ақырында әлгідей қайғылы жағдай орын алды. Бұл фактіге қатысты ашық сот болып, кінәлі адам жазасын алды, сот үкімі заңды күшіне енді. – Заңның қатаң сақталуы қа жеттігін түсінеміз. Дегенмен кей жерлерде адамгершілік тұрғысынан қарап, жазаға тартпай түсіндіру, қателігін ұғын дыру да қажет шығар? – Айтуыңыз орынды, құқық қорғау құрылымдарын тек жазалаушы деп түсіну қате. Кейде жаңылыс қадам жасаған адамға кемшілігін түсіндірген дұрыс. Өз басымнан өткен бір мысалды айтып берейін. Өскемен әскери гар низонының прокуроры болып қызмет істеп жүрген кезім еді. Бір адам сенім телефонына хабар ласты. Өзі әскери бөлімде қызмет істейді екен. Әріптестері отыратын кабинетімізді жөндейік деп бес мың теңгеден ақша жи науға ұйғарыпты. Мына кісі айтады, әйелім, үш балам бар, бес мың маған біраз ақша деп. Бір ұжымда жұмыс істегесін жоқ деп айтуға бата алмадым деді. Барып тексердік, факті рас. Ешкім ешкімді күштемеген, ақшаны өз ерік терімен жинаған. Сосын бұл мемлекеттік мекеме, жөндеуге арна йы қаржы бөлінеді, ақша жинамаңыздар деп түсіндірдік. Мәселе мамыражай шешілді. Ал ше шілмесе, әлгі азаматтың үйінде дау-дамай туындауы мүмкін еді. Сондықтан қай-қай мәселеге де адамгершілік тұрғысынан қарауға тырысамыз.

Сұхбаттасқан Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ, «Орал өңірі»

Тәлімгердің ықпалы мол Таяуда БҚО ҚАЖД РУ170/1 мекемесінде тәлімгерлер мен жас қызмет керлер слеті өтті. Бұған бірқатар түзеу мекеме лерінің қызметкерлерімен бірге Қазақстан халқы БҚО ассам блеясының өкілі Р. Хайруллин, ЧАЭС апатын жою ардагері А. Серіков қатысып, жаңадан сапқа қосылған мамандардың қада мына сәттілік тіледі. Аталмыш шара барысында БҚО ҚАЖД-ның аға буын өкілдері жас мамандарға өз қызметтері нің қыр-сырын үйретіп, олармен тәжірибе бөлісті. Тәлімгерлер өз жұмыстарын жоспарлау барысында тек тәрбиеге ғана көңіл бөліп қоймай, спорттық және мәдени шараларды ұйымдастыруға да мән береді. Себебі мұн дай шаралардың түзеу, оңалту жұмыстарында маңызы зор. Тәлімгерлер ай сайын өздері не бекітілген жас мамандардың мекенжайларын аралап, олар дың ата-аналарымен, тума-туыс тарымен әңгімелесіп, өзара пікір алмасып отырады. Олар өз дерінің мінез-құлқымен, жүрістұрысымен, жұмысқа деген ынта-ықыласымен жас маманға үлгі-өнеге көрсетеді. Осылайша жас мамандардың өз жұмысына тез бейімделіп, мұқият мең геріп кетулеріне ықпал жасауда.

Ф.ТЕМІРҒАЛИЕВ, Орал қалалық ҚАИ инспекторы

Көлік салығын төлемейтіндер көбейіп кетті ҚР Ішкі істер министрінің «Көлік құралдарының жекелеген түрлерін мемлекеттік тіркеу және есепке алу» жөніндегі бұй рығына сәйкес 2013 жылдың 30 қыркүйегіне дейін иелігінде болған көлігін сатып жіберген жағдайда, қожайыны оны міндетті түрде тіркеуден шығарып, мемлекеттік сан белгісін және көліктің техникалық құжатын тапсыруы тиіс. Алайда көлік иелері бұл тәр тіпті үнемі сақтай бермейді. Бұл жағдай көлік салығын төлемей жүргендер санын көбейте түсуде. Мысалы, Ақжайық ауданы бо йынша көлік салығын төлемей жүрген азаматтарға қатысты өт кен жылы 9 іс қаралса, биыл бұл сан күрт өсіп, жыл басынан бергі 5 ай ішінде 34-ке дейін жеткен. Бұлардың ішінде 7 іс бойынша көлік иелері 215864 теңгені 10 күн мерзім ішінде төлесе, қал ған сот кесімдері Тайпақ аумақтық сот орындаушысына жолданды. Азаматтық істерді қарау кезінде өсімпұлмен келіспеген тұлғалардан қарсылықтар түсіп, сот бұйрығының күші жойыл ған жағдай да кездесті. Мұндай келеңсіз жағдайды болдырмау үшін көлік жүргізушілері жоға рыдағы ережені жадыларынан шығармағаны жөн.

Болат ҚОСЖАНҰЛЫ, Ақжайық ауданы

ОҚЫРМАН Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Сау тіс бала денсаулығының мықты

і с е ж ә ң ы д л ы у а і Күлл

болуына үлкен әсерін тигізеді. Ал ауру тіс немесе оның қалдық түбірлері зиянды

Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН

микроорганизмдердің ошағы болып сана лады және улы заттарды адам ағзасына таратып отырады.

Шірік тіс – улы заттар ошағы Қоғамдық жұмыстарға бел сене араласатын есенсайлық еңбек ардагерлерінің бірі Қауымбаева Меруерт ана мызды ауылдастары құрмет тұтады. Бұл құрмет орынды да.

ұл, әрине, баланың өзін әлсіз сезінуіне, кө ңіл күйінің төмен болуына, ас қорыту, тыныс алу жолдары жұмысына кері әсерін тигізеді. Тіпті қан құрамының да өзгеріске ұшырауына әкеліп соқтыруы мүмкін. Баланың денсаулығы на ата-ананың, тәрбиеші мен мұғалімнің, дәрігердің көмегі ауадай қажет. Тістің қаншалықты қажет екенін бала біле бермейді, сол себепті оны емдетуден бас тартады. Себебі бала бойында денсаулық қа деген жауапкершіліктен гөрі қорқыныш сезімі басымырақ. Сондықтан тістің маңызын, оны сақтаудың жолдарын, дер кезінде дәрігерлік кө мек алу керектігін бала санасына екі жастан бастап ұялату қажет. Негізінде, уақытымен дұрыс тазаланған тіс тісжегісіне оңайлықпен беріле қоймайды. Керісінше, бала тісін күнделікті тазалап отырмаса, сілекеймен араласқан ас қалдықтары тіс сыртына, табиғи қуыстарға тығыздалып тұнады да, өңез (налет) немесе тіс тастары пайда болады. Оның құрамындағы толған микроорганизмдердің әсерінен жүретін шіру үрдісі (процесі) нәтижесінде түзілетін сүт қышқылы мен декстран полсахариді тістің сыртқы кіреуке қабатын әлсіздендіреді. Яғни оның беті жұмсарып, ұсақ тесіктер пайда болады, кейін шіри бастайды. Бұл, әсіресе, тәтті тағамдарды пайдаланғаннан болады. Тамақ ішуді қатты немесе тығыз тағамдармен аяқтаған дұрыс. Мысалы, алма, кептірілген нан немесе оның сыртқы қабаты, сәбіз және тағы басқалары. Бұл тіс сыртына ас қалдықтарынан тұратын өңездің тұнба уына септігін тигізеді. Тәтті тағамдарды шаймен бірге пайдаланған дұрыс және тамақтан кейін ауыз қуысын сумен болса да шайқап, тазалау пайдалы. Сүйек құрамының мықты болып өсуі үшін каль цийдің жеткілікті болғаны дұрыс. Оны күнделікті тағам қорынан шығармау керек. Әсіресе, сүт өнімдерін, көкөніс, жеміс-жидек, жаңғақ, балық жеу қа жет. Оған қосымша құрамында кальцийі бар дәрілер де бар. Баланың тісі ересектерге қарағанда әлдеқайда нәзік, әрі сыртқы кіреуке қабаты өте жұқа болып келеді, яғни тез бұзылуға бейім. Сон дықтан балаға әр кез үлкендердің қамқорлығы қажет екенін естен шығармаған жөн. «Өз денсаулы ғың - өз қолыңда» деген жанды сөзді дұрыс түсініп, өзің үшін тиімді жағын қарастыру науқастанудан әлдеқайда оңай.

Гүлбарам ҚОЖИНА, Туберкулезге қарсы «Ивушка» облыстық балалар шипажайының дәрігер-стоматологы

мерелерін мекМеруерт апай не йба н ры л ғұмы бақтарына қаты Өйткені ол 40 жы тепке апарып, са іне сіб ік тәкә өз п, арна ысы, оларға әжел ланыс саласына етбілді. сады. Баст лт е қа ет рс Ол кө . де ін ру гіс -тәрбиесін бе ім адалдықтың үл л і , рл ып тү ал е рт ын ламсаб талай мә Еңбек ете жүріп, кенде қолына қа да ла ла қа са ма ы ге Ос ер тт ы. лд газе марапатқа ие бо түрлі деңгейдегі зейнеткерлікке дың ауыл тыны ыз ам Ап . ды за жүріп 1997 жылы жа ев ғы ли да га ыл Бе ау рлері, Мәрлен шықты. Жұбайы сы, еңбек ардаге сүйді, үлгілі отжайындағы маз р қы ла бір сы , ба ұл от і бір і ел ег екеу өн бо сі жүргізуші ық «Орал өңірі» басы атанды. Көлік қалалары облыст 45 а ағ ен рл Мә п жүр. Меруерт лып жұмыс істеген Меруерт апай газетіне де шығы да құрылған ті. өт енқызы ауылымыз ег жасында өмірден Өт қжо н інің орны лінің құрамында балаларына әкес «Әжелер» ансамб ірөс . Неай лм қы кем рін де шырқайды татпай, ешкімнен ып халық әнде ай рт ре та жі н ше лы , жа ыз аң ат леріне ертегі, ре ді. Ұлы Нұрболат ме Қа ау ы. і лд жасы кіш ылізушісі бо мініп, көлік жүрг тып, айналасындағы р. жү рген еп іст с мы ылшы болып жү зір Атырауда жұ а, дастарына ақ ру ркі, кө ша ң – ды ат ыз лп Зұ ым і ыл ақты жан – ау Апамыздың келін шу ліанке рғ ыз тұ із ам тан ап елерім әдепті жан. Сондық айбаты. Мұндай әж кір ай шү шп қа на і йы дір да қа құ ң рухани ніне риза болып, әуле да, ауылды рс Нұ зы Қы ы. ад шілік етіп отыр ды. ін бітіріп, бастаЫБАЕВА, Орал педколледж Светлана ҚОЙЛ ең п лы бо і лім ға тәрбиешісі, уыш кластың мұ шағын орталық ау қа ыр Ат н ме , йы ба Есенсай ауылы бек етуде. Жұ бір жиен ға ай ап , ды ра ны тұ ласында Ақжайық ауда сүйгізді.

Зеленов ауда нына қарасты Махамбет ауылы Орал қаласынан 18 шақырым жерде. Көгілдір отыны, ауыз суы тартылған, оңтайлы орна ласқан ауылда бүгінде 2244 адам тұрады. Облыс орталығының іргесінде тұрған дықтан, махамбет тіктердің тұрмыстіршілігі, қызметі Орал қаласымен тығыз байланыс ты.

махамбеттіктер қолдай қойса дұрыс-ақ. Ал такси жүргізушісі Асқар Абдрахманов жолдың нашарлығынан жеке көлі гінің қозғаушы механизмінің ай сайын істен шығып, шамамен 30 мың теңгеге жөндететінін айтады. Асқар бұрынғы ауыл басшыларынан ешқандай қолдау таппай, Совхозный көшесінің жолын Мұрат Ержікеновпен бірге өздері жөндепті. Ауыл тұрғындары тағайындалғанына көп болмаған жаңа әкім Болатбек Ахметжановтан көп үміт күтетінін де жасырмайды. Жол мәселесі жоғарыдан шешіледі дегенбіз. Зеленов аудандық тұрғын үйкоммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің басшысы Баубек Керешовке хат жолдап, Махамбет ауылындағы жолды жөндеу жоспарын білгіміз келген еді. Төмендегідей жауап алдық: «Махамбет ауылдық округінің 20142018 жылдарға арналған кешенді даму жоспарында Самара-Шымкент ха лықаралық тас жолынан ауылдық ок ругтің елді мекендеріне кіретін жолды 2015 жылы 16 млн. теңгеге жөндеуден өткізу жұмыстары кіргізілді. Бірақ бекітілген 2014-2018 жылдардың кешендік жоспарында Махамбет ауыл дық округінің орталық елді мекені Махамбет ауылын дамыту бойынша бұл жұмыстар қарастырылмаған. 2014 жылға Переметный, Мичурин және Дариян елді мекендерінің ауылішілік жолдарын күрделі жөндеуден өткізуге жобалық-сметалық құжаттамаларын да йындауға 24,0 млн. теңге бөлінгенін хабарлаймын». Көріп отырғанымыздай, әйгілі батыр, дауылпаз ақынның атын иеленген, Орал қаласының іргесіндегі ауылдың тұрғындары қыс пен көктемде жол азабынан, жазда көше шаңынан жуырда құтылмайтын сияқты. «Шамның жарығы түбіне түспейді» деген осы ма?

.» .. е с л ө б л і ң ө к «Көшемізге іктер дейді махамбетт

лайда Махамбет ауылында жол мәселесі сын көтер мейді. Жақында ауылдың бір топ тұрғыны (барлығы 11 адам) редак циямызға хат жолдапты. Онда ауылдың ішкі жолының нашарлығы жөнінде ша ғымданған. Жолдың тесіліп, шұңқыр болуы себебінен қыста, әсіресе, көктемде қар мен шалшықтан аяқ алып жүрудің мүмкін еместігі жөнінде айтылады. Біз бұл мәселе туралы ауыл әкімі Болатбек Ахметжановпен телефон арқылы сөйлестік. Кезекті еңбек демалысында жүргенін айтқан әкім ауылда 178 жеке көлік барын, жол мәселесі өзекті екенін мойындады. «Жол жөндеу қомақты қар жыны талап етеді. Ал әзірге қыс кезінде жол тазалау жұмыстарына ауданнан жыл сайын қаржы бөлініп келеді. Бо лашақта жол жөндеу жұмыстары жоспарда бар» – деді Болатбек Аманжолұлы.

– Бұл мәселені бұрыннан қозғап жүрміз. Ауылдың ішкі жолы өте нашар. Совет үкіметі кезінде орталық көшелер мен мектеп маңы ғана асфальтталған. Содан бері қанша жыл өтті? Бәрі тесіліп, ойқы-шойқы боп қалды. Өзге көшелер туралы айтпаса да түсінікті. Әсіресе, қыс пен көктемде тракторы бар ауыл адамдарының көмегімен жолды ашып аламыз. Әйтпесе, мүлдем жүргізбейді. Ауданнан жыл сайын көмек келетін шығар деп үміттенеміз, – деді ауылдан қалаға қатынайтын №56 автобустың жүргізушісі Рақымжан Сатаев. Ауыл тұрғыны Асұлан Сұлтанғалиев «Ауданнан күрделі жөндеуге ақша бө лінбесе, ең болмағанда ауыл тұрғын дары өзіміз ұйымдасып, жыл сайын 2-3 көше жолына қиыршық тас төсеп, балаларымыз үшін әрекет жасасақ, өте жақсы болар еді» дейді. Ауылдасын

Аягөз АЙТҚАЛИЕВА, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың студенті Суретті түсірген автор

дәулет oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Кәсіпкерлік пен өндіріс дамуда Шілденің 1-і күні «Қазақстан-Орал» телеарнасының тікелей эфирінде облыстық кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасының басшысы Аслан Жақыповтың қатысуымен баспасөз брифингі өтті.

рифингте баяндама жаса ған басқарма басшысы өңірдің экономикасын дағы елеулі жетістіктерді атап өтті. - Үдемелі индустриялық-инно вациялық даму бағдарламасы жү зеге асырыла бастаған бес жыл ішінде негізгі көрсеткіштер жақсы қарқынмен дамыды. Атап айтқанда, өнеркәсіп өндірісі екі есеге өсіп, 2013 жылдың қорытындысында 1 трлн. 659 млрд. теңге құрады. Облыста көптеген жаңа өндіріс ошақтары құрылды. Соның ішін де мұнай қыздыру пешін құрас тыруды, газтурбиналық қондыр ғыларды жөндеу, автоматика және басқару жүйелерін жөндеп, қыз мет көрсету ісін, «Стекло Сервис» ЖШС-ның заманауи шыны өндірі

сін және басқаларды айрықша айтуға болады, - деді Аслан Жа қыпов. Күні бүгін облыстағы машинажасау саласы жанданған. Жергілікті тоғыз машина жасаушы кәсіпорынның басын біріктірген «Машзавод» консорциумы құры лыпты. Сондай-ақ «БҚМК» АҚ аме рикандық «LANC AIR» компаниясымен бірлесіп, отандық алғашқы ұшақтың құрылысын аяқтады. Орал трансформатор зауыты іске қосылатын болады. - Индустрияландыру картасы аясында өңірде жалпы құны 286 млрд. теңге болатын 36 жоба жүзеге асырылуда, бұларда 1755 жаңа жұмыс орны ашылады. 2014-15 жылдары тағы да төрт жобаны жүзеге асыру көзделуде. Облысқа инвестиция тарту жұмы сы белсенді жүргізілуде. Қазірге дейін бірқатар шетелдік әріп тестермен келіссөздер, түрлі фор маттағы бизнес-форумдар, көр мелер өткізілді. Сонымен қатар Зеленов ауданының Белес ауылы аумағында индустриялдық аймақ ашу үшін 300 гектар жер бөлінді. Ол жер инфрақұрылыммен толық қамтамасыз етілген, – деді бас қарма басшысы.

Батыс Қазақстанда шағын кә сіпкерлікті қолдауға және дамы туға баса маңыз берілуде. Нақты айтқанда, 2010-14 жылдары ара лығында «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы аясында облыста 45,5 млрд. теңгенің

350 жобасы мақұлданған. 2012 жылдан бері шаруасын жаңа бас таған кәсіпкерлерге 3 млн. тең геге дейін арнайы мемлекеттік инновациялық грант бөлінуде. «Кәсіпкерлерге кеңес беру үшін 2013 жылы Орал және Ақсай

қалаларында, ал биылғы жылдың 23 маусымынан бастап барлық аудан орталықтарында кәсіпкер лерді қолдау орталықтары ашы лып, жұмыс істеуде. 2017 жылы елімізде өтетін «Экспо» халықара лық көрмесіне қатысуға дайындық басталды, жұмыс тобы құрылып, іс-шаралар жоспары жасақталды. Қорыта айтқанда, Жайық өңірі өзінің алдына қойған барлық экономикалық көрсеткіштер үде сінен шығарына сенім мол» деді брифингте баяндама жасаған Аслан Жақыпов.

Тоқтар ҒАБДІРЕШҰЛЫ, «Орал өңірі»

өнеркәсіп Өнеркәсіп, млрд. теңге

Өңдеу өнеркәсібі млрд. теңге

1 659,7

1 638,5

142,5 110,7

Жан басына 32 мың АҚШ доллары (өсім 24 пайыз) Өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі Ағымдағы жылдың 5 айының қорытындысымен өнеркәсіп өндірісі көлемі 7,2 %-ға өсті және 801,2 млрд. теңге құрады Мұнай өнімдері өндірісі 4,4

1,9 0,4 8,6 3

1 Тау-кен өнеркәсібі 2 Өңдеу өнеркәсібі 3 Электрмен қамту, бу, газ

89,1 , машина құрастыру 7,1 %

4 Сумен қамту, кәріз

және құрылыс өнімдері 9,3

%-ға өсті

Облыс бойынша құрылыс жұмыстарының көлемі құрылыс жұмыстарының көлемі

17,6 млрд. теңге 2013 жылдың қаңтар-мамырында 4,99 млрд. теңге 2014 жылғы қаңтар-мамырда

2014 жылғы қаңтар-мамырда 669 жаңа ғимарат пайдалануға берілді 2014 жылғы қаңтар-мамырда тұрғын үй құрылысына

5,4 млрд. теңге инвестиция бағытталған, бұл 2013 жылдың қаңтар-мамырындағыдан 8,2 % жоғары. 568 тұрғын үй

Пайдалануға берілген тұрғын үйлердің жалпы алаңы

84,9 мың

шаршы метрді құрады,

бұл 2013 жылдың қаңтар-мамырындағыдан 101 тұрғын үйге жатпайтын ғимараттар

11,6 мың шаршы метрге төмен.

сұхбат Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

ҚР АШМ Батыс Қазақстан облыстық аумақтық инспекциясының басшысы Ғарапша САХИПОВ:

қабылдау кәсіпорнынан 2012 жылы 13261 тонна, 2013 жылы 2894 тонна яғни барлығы 16155 тонна және Ақсай элеваторынан 23385 тонна жалпы көлемі «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» Ұлт тық компаниясы» АҚ-ның 39540 тонна бидайдың жетіспеушілігін анықтады. Оның қорытындысы құ қық қорғау органдарына - проку ратураға және қаржы полициясына тапсырылып, қылмыстық іс қозғалды. Пойма астық қабылдау кәсіпорнының және Ақсай элеваторының жауапты тұлғалары бас бостандықтарынан айырылға ны туралы халайық хабардар. Қалған бес астық қабылдау кәсіпорнына жүргізілген биылғы тексерулерде ешқандай келеңсіз діктер анықталған жоқ. – Өсімдік шаруашылығын дағы міндетті сақтандыру жұ мыстары жыл сайын қиын жүреді. Бұған дейін талай шаруа

oral_oniri@inbox.ru

– Түсінікті болу үшін бірден басын ашып алатын мәселе – Қазақ стан Республикасының «Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы» Заңына соңғы кезде енгізілген өзгерістерге байланысты ірі қара мал шаруашылығы бойынша бұрынғы «асыл тұқымды мал шаруашылығы», «асыл тұқымды мал» деген түсініктер түбегейлі өзгерді. Осы өзгерістерге сәйкес облыс бойынша асыл тұқымды мал басының саны азайды. Осы жылдың бірінші маусымын дағы есеп бойынша облысымыз да 26 етті, екі сүтті, барлығы текті мал өсіретін асыл тұқымды 28 шаруашылық жұмыс істеп жатыр. Оларда ҚР мал тұқымдары палаталарына енген (қазақтың ақбасы, герефорд, қаламақ тұқымдары) сүйегі асыл етті ірі қараның жалпы саны 5588 басты (мұның 3970 басы – сиыр), өндіруші бұқалар 343 басты құрайды. «Каркула» ШҚ тоғыз бас қызылала және «Ақас» ЖШС 177

дегі тигізетін зияны үйірлі шегірт кеден кем соқпайды. Сол саяқ шегірткеге қарсы күреске өткен жылы облыс бюджетінен 77,8 млн. теңге бөлініп, 99,75 мың га жерге химиялық өңдеу жүрсе, биылғы жылға келетін болсақ, өсімдіктің жауларына қарсы 150,0 млн. тең геге 197,6 мың га жерге у шашылуы керек. «Жаулар» деп отырғаным, бұған шегірткеден басқа зиянды бақашық, астық қоңызы, қоңыр тат, саршұнақ, тышқан тектес ке міргіштер де кіреді. – Ғарапша Әділұлы, өсімдіктер карантині саласын да қадағалап, бақылай мыз деп қалдыңыз. Оқырман дарымызға түсінікті болсын, тарқатыңқырап айтыңызшы. – ҚР аумағында жоқ немесе шектеулі таралған карантиндік нысандар болады. Өсімдіктерге және оның өніміне айтарлықтай зиян

түгелдей жеп, өрт жалмағандай қылып, жалаңаштайды. Одан ағаш тар жапырақсыз қалып, қурайды. – Мұндай зиянкестер өз елі мізде, облысымызда да бар шы ғар. – Бар. Еліміз аумағында 14 түрі тіркелсе, облыс көлемінде төрт түрі: арамшөптерге кіретін жатаған укекіре, арамсояу, көпжылдық ойраншөп және зиянкес жұпсыз жібек көбелегі анықталған. Облыста карантиндік нысандарды анықтау мақсатында зерттеу жұ мыстарын ҚР АШМ «Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығы» мемлекеттік мекемесінің БҚО филиалы жүргізеді. Өткен жылдары химиялық өңдеу жұмыс тарының барлығы республика лық бюджет есебінен жүргізілген болатын. Ал биылғы жылы рес публикалық бюджет есебінен тек

«Егіс алқаптарын сақтандырмайтын

– Ғарапша Әділұлы, әуелі өзіңіз басқаратын аумақтық инспекцияның тікелей міндеті мен қызметі туралы оқырмандары мызға таныстырып өтсеңіз.

– Аумақтық инспекцияда алты бөлім бар. Ол ең алдымен өсім діктерді қорғау, өсімдіктер каран тині саласына, асыл тұқымды мал шаруашылығына, тың, жаңа селек циялық жетістіктердің орындалуына, астық сапасы, соның ішінде мемлекеттік астық қорының сандық, сапалық жағдайы мен сақталуына мемлекеттік бақылауды және қадағалауды жүзеге асырады. Облыс тық аумақтық инспекцияның Орал қаласы мен барлық аудандарда аумақтық инспекциялары жұмыс істеуде. Біздің мемлекеттік астық инспекциясы мемлекеттік ас тық нарығын реттеуге қатысты жұмыстарды белгіленген заңдардың шеңберінде бақылайды және қадағалайды. Өсімдік шаруашылығын дағы міндетті сақтандыру саласында да бақылау-қадағалау міндеттерін жүзеге асырады. Облыста астық сақтаумен айналысатын мемлекеттік лицензияға ие 10 астық қабылдау кәсіпорны бар. Олар бір мезгілде 610,8 мың тонна бидайды сақтай алады. Бүгінде олардың 9-ы талапқа сәйкес жұмыс істеп тұр. Ал «Пойма астық қабылдау кәсіпорны» 2012 және 2013 жылдардағы сақтауда тұрған бидайдың жетіспеушілігіне байланысты жұмысын уақытша тоқтатқан. – Бидайдың жетіспеушілігі дегеннен шығады, соған байланысты дау-дамайлар болғаны белгілі. Осындай жағымсыздықтар ды анықтауға сіздің инспекция да қатысқан шығар... – Мемлекеттік астық инспекторлары астық қабылдау кәсіпорын дарының жұмысына 2013 жылы мемлекеттік астық қорының сандық (мөлшері деп түсініңіз), сапалық жағдайына 20 тексеру жүргізді. Мұның сыртында прокуратура мен қаржы полициясы жүргізген тексерулерге де қатысты. Соның нәтижесінде астық қабылдау кәсіп орындарында 11 заңбұзушылық анықталып, соған сай нұсқама толты рылды. Анықталған кемшіліктер сол бойда жойылып, ал орындалмаған екеуіне 2 хаттама толтырылып, 294 мың 270 теңге көлемінде екі айыппұл салынып өндірілді. Жинақтай айтсақ, осы тексеру лердің нәтижесінде Пойма астық

шаруашылықтар әлі бар»

күйіп кеткен егінінің сақтан дырған сомасын ала алмай, сот қа жүгінген дау-дамай туындап жататын... – Өткен жылы 348 мың 500 гектар егін егіліп, соның 311 мың 024 гектары сақтандырылды. Бұл - 89,2 пайыз. Жаздық дақылдары бар, майлы дақылдары бар - бар лығы 435 сақтандыру келісімшарты жасалынды. Негізі «Өсімдік шаруашылығын міндетті сақтан дыру туралы» ҚР Заңы бойынша барлық егіс көлемі сақтандырылуы керек. Алайда облысымызда егіс алқаптарын сақтандырмайтын шаруашылықтардың да кездесетінін жа сыруға болмайды. – Атын атап, түсін түстеп бере аласыз ба? – Берейін, мысалы, «Необутов» шаруа қожалығы, «Алға», «Горба чев», «Шуриев» сияқты шаруа қожалықтарын атауға болады. Олардың жалпы саны – 24, соның ішінде Зеленовта – 14, Тасқалада – 3, Бөрліде – 3, Теректі ауданында – 3 және Орал қаласында бір шаруашы лық. Өткен жылы облыс бойынша барлығы 70 мың 747 гектарға күздік дақылдар егілді. Соның тек қана 56 мың 126 гектары сақ тандырылды. Жалпы сақтандыру дегеннің негізгі мақсаты – қолай сыз ауа райынан, табиғи апаттардан шаруаны шығынға қалдырмау ғой. Заңға сәйкес мемлекет зардап шеккен шаруаға қаржылай қолдау көрсетеді. Жоғарыда айттым, міндетті сақтандыруға байланысты заң бар, сол бойынша шаруаның барлық егістік көлемі міндетті түрде сақтандырылуы керек. Өткен жылы егістік алқаптарын себепсіз сақтандырмаған 5 шаруа шылыққа 865 мың 500 теңге көлемінде айыппұл салынды. Сон дықтан сақтандыруға салақ қарау ға болмайды... – Ғарапша Әділұлы, мал тұқымын асылдандыру мен селекциялық жетістіктердің қолданылуына мемлекеттік қадағалау және бақылау жасау да сіздердің құзырыңызда. Жалпы, текті малдың жәй-күйі қан дай дәрежеде?

бас голштин тұқымды венгриялық сиырларды сүтті бағыттағы мал дардың республикалық палатасына енгізген. «Сүндетқалиев», «Айдархан» шаруа қожалықтары мен «Бірлік мал зауыты» ЖШС-ында 15218 еділбай қойы, «Жәңгір хан БҚАТУ» шаруашылығында 4728 бас ақжайық етті-жүнді асыл тұқымды қой өсірілуде. Сондай-ақ серіктестіктер мен шаруа қожалықтарында 4567 тегі асыл көшім жылқысы (оның 1644-і – биелер) өсіп жатыр. Асыл мал өсірумен айналысатын шаруашылықтар саны 2012 жылдан бермен қарай үш шаруашылыққа көбейді, ондағы мал 765 басқа артты. Түйеге келетін болсақ, ол «Хан Ордасы» ЖШС-ында 336 бастың төңірегінде өсірілуде. – Жаз келсе, онымен ілесе ке летін шегіртке дейтін «жау» бар. Оған қарсы қандай шаралар алынуда? – Біздің облыста италияндық прус пен азиялық шегіртке түрлері кездеседі. Биыл азиялық түріне қарсы химиялық өңдеу Ақжайық, Жаңақала, Қазталов және Қара төбе аудандары аумағында 112,7 мың гектарға жүргізіледі деп жос парлануда. Соңғы үш жылда облыста италияндық шегірткенің өсуі байқалады, соған орай оған қарсы өңдеу жұмыстары барлық аудандарда жүргізілуде. Өткен жылы 670,0 мың га жер химиялық өңделсе, биыл 548,8 мың гектар жоспарлануда. Жалпы, өсімдік атаулының қас жауы шегіртке 1012 жылда кереметтей көбейіп, міндетті түрде қайта айналып соғып тұрады. Биыл облыстың егін шаруашылығымен айналысатын аудандарында үйірлі шегірткелер көлемі аз болып, оңтүстік аудандарда, әсіресе, Бөкей ордасы, Жаңақала аудандарының құмды аймақтарда шегірткелер дің көлемі көбейгені байқалып тұр. Қазіргі кезде химиялық өңдеу жұмыстары Жәнібек, Қаратө бе, Тасқала, Шыңғырлау аудандарында аяқталып, қалған аудандарда жұмыстар өз деңгейінде жал ғасуда. Соңғы жылдары саяқ шегірткемен күресудің өзі де оңайға түспей тұр. Олардың жалпы таралған кез-

келтіретін зиянкестер, ауру қоз дырғыштар, арамшөп түрлері осы карантиндік нысанды құрайды. Зиянкестердің өңірімізге таралмауын, қорғалуын бақылайтын, қадағалайтын арнайы өсімдіктер карантині жөніндегі мемлекеттік инспекторлар бар. Облыста арнайы бөлім және Бөрлі, Зеленов, Сырым, Тасқала, Теректі, Шыңғырлау аудандары мен Орал қаласында карантин мамандары жұмыс істейді. Өсімдіктерге және оның өнімдеріне зиян келтіретін карантиндік нысандар Кедендік одақ елдері Ресейде 31, Беларусьта 8, шекаралас мемлекеттер Қытайда 57, Украинада 27 және Өзбекстанда 10 түрі бар. Осылардың бірі – жатаған укекіре (горчак ползучий) зақымдалған алқаптың беткі қабатын түгелдей тамырымен қаптап, жердің жыртылатын қабатын қатты кептіреді және мәдени дақылдардың солуына әкеп соқтырады. Сонымен қатар көптеген малдарға, әсіресе, жылқы малына улы болып келеді. Ал карантиндік нысандардың біздің облысымызда бұрыннан жоқ түрлері енетін болса, олардан да келетін зиян тіпті орасан. Биылғы жылы еліміздің Солтүстік Қазақстан облысында карантиндік зиянкес – жұпсыз жібек көбелегімен зақымдалған орман-тоғайдың аумағы 4 есе өсіп, жасыл-желек ке орасан зиян келтіруде. Жұпсыз жібек көбелегі Ресей Феде рациясының Омбы облысынан келгені анықталды. Бұл зиянкес орман ағаштарының жапырақтарын

қана мемлекеттік қордағы ауыл шаруашылығы жерлерін өңдеу жоспарланып отыр. Осы орайда сөздің реті келіп тұрғанда айта кетейін, біздің мекеме рұқсат беру құжаттарын беру ар қылы мемлекеттік қызметтер де көрсетеді. Карантинге жататын жүктің еліміз аумағында жеткізілуіне карантиндік сертифи кат берілсе, республикадан тыс жерлерге шығарылатындарына фитосанитариялық сертификат беріледі. Бұл екі сертификатты аумақтық инспекция сертификат алушының тиісті құжаттарын инспекцияға тапсырған, сондай-ақ порталға жүгінген кезден бастап 3 және 5 жұмыс күні ішінде береді. Мемлекеттік қызмет электрондық (ішінара автоматтандырылған) және жазбалай түрінде ақысыз көрсетіледі. Жалпы, мемлекеттік қызмет көрсету стандарттары туралы ақпарат мекеменің көрнекті жерінде ілулі тұр. Тап сырыс берушіге қажетті құжаттар мен басқа да ақпараттарды сол жерден қарауға немесе жауапты мамандарымыздан алуға болады. Тағы бір айта кететін жәйт, мамандар тарапынан қандайда бір заңсыз әрекеттер байқалса, мекемеде сенім телефоны жұмыс істейді немесе тікелей өзіме келіп жолығуға болады. Бірақ, Құдай сақтасын, мамандарымның тарапынан осы кезге дейін ешқандай ол қылықтар байқалған жоқ.

Әңгімелескен Есенжол ҚЫСТАУБАЕВ

Дала-қала oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Жағымды жаңалық

БАҚ саласының кәсіби мерекесі қарсаңында «Нұр Отан» партиясының облыстық фи лиалы «Ардагерлерді ардақтайық» жобасы аясында ардагер журналистерге сый-сияпат, құрмет көрсетіп, жас журналистерді белсенді жұмысы үшін марапаттады.

Жуырда облыстық мәслихаттың кезекті сессиясы өтіп, сессия отырысында жүрегі «елім», «тілім» деп соғатын әрбір ұлт жанашыры үшін жағымды жаңалық облыстық қазақ драма театрына Хадиша Бөкееваның есімін беру жөнінде шешім қабылданған болатын. 2002 жылдың қыркүйек айында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Орал қаласының төрінен бой көтерген облыстық қазақ драма театрының ашылу сал танатына арнайы келді. Елбасы театр ғимаратын аралап көрген нен кейін театрға КСРО-ның халық әртісі Х. Бөкееваның есімін беруді арнайы тапсырған болатын. Бұған қалың қазаққа танымал өнер майталманы, атақты режиссер Әзербайжан Мәмбетов пен қазақ әдебиетінің классигі Қадыр Мырза

Әлі куә болған еді. Бүгінгі күні дәл осы тапсырма 2014 жылдың 27 маусымында өткен облыстық мәслихаттың кезекті сессиясында депутаттардан қолдау тауып, облыс әкім дігімен бірлескен шешім шықты. Ендігі кезекте Елбасының бұл тапсырмасы республикалық ономастикалық комиссияның қарауына жолданады.

Гүлнәр ӘЛЖАНОВА, облыстық тілдерді дамыту басқармасының қызметкері, Орал қаласы

Ардагер журналистерге құрмет Ж

урналистика саласындағы ұрпақтар сабақтастығы» та« қырыбында өткен отырыста тұшым ды пікір айтылып, әдемі әңгіме өрбіді. Шара барысында ардагерлер ұлағатты әңгімелерін айтып, тәжірибелерімен бөлісті. Ардагер журналист Бисен Жұмағалиев тұңғыш мақаласын Ұлы Отан соғысы кезінде жазғанын, саланың сол кезеңдегі қиыншылықтарын жастарға әңгімеледі. Базарғали Қуатов жас тілшілер ардагерлердің дайын

тәжірибесін алулары керектігін, ұрпақтар сабақтастығы үзілмеуі қажеттігін айтты. Ақын Айтқали Нәрі ков сиясы кеппеген өлеңдерін оқыды. Ғилаж Наурзин тілшілікке келмес бұрын пошта тасып, сол арқылы газетпен тереңірек танысқанын, балалығын аштық пен соғыс ұрлаған буынның журналистика дағы өкілдері жайлы естеліктерін айтты. Қазақстан Журналистер одағы облыстық бөлімшесінің төрағасы Ибрагим Жүсіпқалиев тілшілік-

ке қалай келгенін әңгімелеп берді. Шара барысында «ҚазақстанОрал» телеарнасы жаңалықтар бөлімінің редакторы Клара Қам бетова, облыстық «Приуралье» газетінің тілшісі Жанна Балықова, облыстық «Орал өңірі» газетінің бөлім редакторы Нұрлыбек Рахманов «Нұр Отан» партиясы облыстық бөлімшесінің алғысхаты мен марапатталды.

Өз тілшіміз

Құл болудан сақтаныңыз! Жақында облыстық ішкі саясат басқармасының әлеуметтік тапсыры сы аясында «Аймақтық әйелдерді қолдау орталығы» қоғамдық бір лестігі «Адам саудасының жолын кесу және оның ал дын алу» атты тақырыпта тренинг өткізді.

талмыш шараға облыстық ішкі саясат басқармасының қоғамдық ұйымдармен және діни бірлестіктермен жұмыс жөніндегі бөлім бастығы Жамал Ихсанова, кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының директоры Бекет Дәулетқалиев, облыстық ІІД Көші-қон полиция басқармасының ерекше тапсырмалар жөніндегі аға инспекторы, подполковник Қайрат Кубалиев пен құқық қорғау органдарының тағы да басқа өкіл дері, сондай-ақ ұлттық мәдени орталықтардың жетекшілері қа тысты. Жиынды жүргізген жоба үйлес тірушісі Меңболат Сахметов мұн дай шараның облыстық ішкі саясат басқармасының әлеуметтік тап сырысы аясында осымен екінші рет ұйымдастырылып отырғанын айтты. Адам саудасының әлемде кең етек жайып отырғандығына, оның зардаптарына тоқталды. Көші-қон бойынша халықаралық ұжымның мәліметіне сілтеме жасаған Мең

болат Сахметов адам құқығын аяққа таптайтын бұл сорақы қылмыстың соңғы он жылда біздің елімізде де өрши бастағанын айтты. Оның сөзінше, қылмыстық топтар бұрын жас қыз-келіншектерді жыныстық мақсатқа пайдалану үшін ұрласа, қазіргі уақытта кәмелетке толмаған балалар мен ер-азаматтарды ауыр жұмысқа салуға немесе олардың ағзаларын (органдарын) алу үшін алдап-сулап қақпандарына түсіреді екен. Оның сөзін жалғастырған Жамал Ихсанова құрбандарын қолға түсіру үшін мұндай қылмыстық топтың небір айла-шарғыларды қолданатынын айтып, олардың арбауына түсіп қалмау үшін осындай семинартренингтерді жастар арасында жиі өткізу қажет екенін жеткізді. – Адам саудасымен айналысатын топтар, әсіресе, жасөспірім дердің аңқаулығы мен жұмыс сыз жүрген жандардың қиын жағдайын пайдалануға тырысады. Сондықтан осындай ауыр қылмыстың алдын алу үшін құқық қорғау құрылымдарымен бірігіп жұмыстану керек. Жастармен жиі кездесіп, адам ұрлығына қатысты жиындар өткізу, оларға шырмауға түсіп қалмаудың әдісамалдары туралы жазылған кітапшалар тарату және тағы басқа да шараларды жиі өткізудің нәтижелі болары анық. Сондықтан қоғамдық бірлестіктер осындай іс-шараларды жиі ұйымдастырып тұрса, нұр үстіне нұр болар еді, - деді ол өз сөзінде.

Подполковник Қайрат Куба лиев басқа елдердегідей жұмыс іздеушілер біздің елімізге де ағылып келетінін, олардың арасында заңбұзушылықтар кездесіп қалатынын айтып, бұған нақты мысалдар келтірді. Мысалы, ағым дағы жылдың 6 айында көші-қон полициясының бөлімшесінде 10563 шетелдік тіркелсе, оның 8603-і ТМД елдерінен, ал қалған 1960 адам алыс шетелдерден екен. Солардың ішінде 1145 шетелдік әкімшілік жауапкершілікке тартылып, 60 шетелдік елімізден шеттетілген. Шетелдік жұмыс күшін тартқан 45 жұмыс беруші жауапкершілікке тартылып, оларға 15 млн. 880 мың 900 теңге әкімшілік айыппұл са лынған. Қазіргі таңда мұның 13 млн. 659 мың 248 теңгесі өндіріліп алын ған. Жиын барысында кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығының директоры Бекет Дәулетқалиев қараусыз жүрген жасөспірімдерді орталықта күтіп-ұстайтын мерзім нің шектеулі екенін, құжатсыз жүрген балалармен одан әрі жұмыс танудың түйткілге айналып отыр ғанын айтып, мәселе көтерді. Бұдан әрі тренингке қатысушыларға адам саудасының құрбан дарына айналғандардың тұрмыстіршілігі жайында бейнебаян көрсетіліп, жиын соңында оларға аталмыш тренингтен өткені жөнінде сертификат берілді.

Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»

«Алтын белгі» иегерлеріне қор гранты табысталды Қазталов өңірінде ұзақ жылдар судьялық қызмет атқарған Хаби Жақыповтың туғанына алдағы жылы 100 жыл толмақ.

азталов аудандық сотында 20 жыл судья болып қызмет атқарған кезінде Хаби аға тура жолдан таймаған әділ би болды. Талай жандардың осы асыл ағаның арқасында әділдікке қолы жетсе, енді біреулері жазықсыз жаладан ақталды да. Азаматты көзі көргендердің айтуынша, ағамыздың қолынан жаза алғандардың өзі соңынан жазаның әділ тағайындалғанын, өздерін дұрыс жолға салғаны үшін ағамызға рақмет айтқандарын аңыз қылып айтады. Абзал аға туралы «Би атанған Хабақаң» атты деректі кітап та жарық көрді. Қазіргі күнде ағамыздың атында қоғамдық қор жұмыс жасайды. Бұл қордың

мақсаты білім жолына түскен жастарға қолдау көрсету болып табылады. Сонымен қатар мектепті «Алтын белгімен» бітірген түлектерге жыл сайын грант тағайындайды. 2008 жылдан бері 50-ге жуық ауданның «Алтын белгі» иегерлеріне қаржылай грант беріп келеді. Биылғы жылы да осы дәстүр жалғасын тапты. Ауданымыздың 6 «Алтын белгі» иегеріне грантты Хаби Жақыпов атындағы қоғамдық қордың атқарушы директоры, аудандық мәслихаттың депутаты Владимир Ғабидуллин салтанатты түрде табыс етті.

Серік ЖҰМАҒАЛИЕВ, Қазталов ауданы

Әдебиет әлемі oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Үзілдік ЕЛЕУБАЙҚЫЗЫ, Сайқұдық ауылы, Ақжайық ауданы

Бүгінгі ауыл Бүгінгі ауыл бұрынғыдан басқа ма, Мен қараймын жан-жағыма жас тама. Біздің бала кездегідей көгалда, Шыбықты ат қып ойнамайды жас бала. Арылғандай сол қазақи ғұрыптан, Заман озды, өткенімді ұмытпан. Топ-топ болып ауыл шетінен сұлулар, Иінағашпен су тасымайды құдықтан. Жігіттер жоқ сәйгүлікті баптайтын, Ақсақал жоқ аңыз айтып жатпайтын. Қыстан қалған қара қазан ішінде, Қазыларды шілде айында таппайсың. Көл жағалап киікотын термейсің, Өткеніңе жастар өсті сенбейтін. Емші ана жоқ, дәрігерден мың артық, Елдің бәрін шөп дәрімен емдейтін. Дала толы мыңғырған мал болатын, Ел керегін бір ұстадан табатын. Соның бәрін қамтитұғын жем-шөппен, Ауылымызда бір трактор шабатын. Бүгінгі өмір жаңалыққа беттейді, Өткен тозып тарихтан кетпейді. Әй, бірақ та ақпараттар ағыны, Бабалардың айтқанына жетпейді.

Құрдасқа жауап Өтіп кеткен қараймын жылдарға бек, Талай-талай жайларға жыр арнап ек. Бір құрдасым кенеттен сұрақ қойды:

«Айтшы, осы сенде де мұң бар ма?» деп. Жүргеннен соң толғанып заман жайлы, Тартады екен не түрлі адам қайғы. Көз алдыңда боп жатқан көрініске Көңіл, шіркін, күн сайын алаңдайды. Жақсысына шаттанып тамсанасың, Ауасымен тыныстап сар даланың. Ауылыңды Парижден кем көрмейсің, Одан артық Отаның болмағасын. Адамың, ойың-қырың таныс бәрі, Бабаңның қолмен салған қоныстары. Қиналып қайғысын да бөлісесің, Алаңдап ағайынға алыстағы. Қарсы келдік тағдырда күш ағымға, Майыссақ та мойымай сынағына. Қоғамға сіңген ақын қыздың бәрі, Неге сыймады бір жігіт құшағына? Әкесі салып кеткен баспананы, Быт-шыт қып көрдік бұзған масқараны. Тартып ап ата-анасын сорлатқан бар, Жат дінге уыз көңіл жас баланы. Кеудесін кіндігімен қатар ашып, Қыздар жүр қасымызда ашық-шашық. Жағдайын жасап алған жігіттер жүр, Біреудің әйелімен мауқын басып. Замананы қойғаннан соң табысты ғып, Аяққа тапталғандай намыстылық. Жүреді ол жол бойында күнде өлік, Көлікті көйлек секілді ауыстырып. Білмейтін бала біткен «Жеті атаны» Бетіңе балағаттап кете алады. Мектептен әзер кеткен «дөкей» ұлы, Әкім боп бүгін істі “шеше” алады. Тұнжырап болмаған соң көңіл күйің, Иықта тауқыметің тартар қиын. Безбүйрек баласы бар үлкендердің, Ең соңғы арманындай қарттар үйі. Бұл қашан кетеді азап қазағымнан, Тапқаны артылмай жүр тамағынан. Төзімі жетпей жігіт қор болды ғой, Орыстың ем тапқандай арағынан. Білімінен алды екен кім сынақты, Дәрігердің қалт еткен мылтығы атты. Мүгедек қып қойғаны жан інімді Менің шыбын жанымды шырқыратты. Бүкпесіз бұл шындықтар боялмаған, Әділдіктің жолдары баяулаған.

Жаман ауру салды ауыз жас балаға, Ем табылмады жандарға оянбаған. Осылай көргенімді жыр етемін, Түсін тек мақсат сізбен бір екенін. Баспалдақсыз бағы өскен мисыздарға, Көк тиын бұл өмірде кім екенің.

Өмір Әркімнің пәк сезімін, ашып сырын, Бақыттың қиындығын, қашықтығын. Бәрін де жырлай алсам бәз қалпында, Өмір, бұл саған деген ғашықтығым. Өкінбей өтсем деймін өткелдерді, Гүлдерімен сүйемін көктемдерді. Дауыл соқса, ап-ашық күндеріңде, Деп сеземін, өмір, бұл өктем белгі. Шыңдай түсер білемін қасіретті, Түк көрмеймін мұқатса тақсіретті. Өмір, өзің үйреттің, сүйем сені, Қайыспайтын, қайсарлық қасиетті.

Армысың Армысың адырлы өлкем, сағым белім, Кей кезде жыр боп ағар жаным менің. Ақ Жайық, тымырайып жатқаның не, Асау ең, арынды едің, ағынды едің? Армысың, ақ самалды даналарым, Бармысың, ақ сақалды бабаларым, Жүрмісің тыныштығын тілеп күннің, Аяулы ақ жаулықты аналарым. Армысың, құрбыларым, бауырларым,

Жақын тартсаң бәріңе бауырмалмын. Сендер барда жүк деп мен елемеймін, Атан тартар азабын ауырлардың.

Уа, жылдар! Жанарымда сағыныш атты жарқыл бар, Уа, жылдар алға қарай тартыңдар. Сағынышсыз қажет емес бұл өмір, Ауыр артсаң, сағынышпен артыңдар. Сағынышсыз басталмайды жол сапар, Сағынышсыз алаулы емес таң да атар. Сағынышсыз гүл сезім жоқ тіпті де, Талай жанды кірпік қақпай аңсатар. Сағынышпен ана шашы ағарған, Сағынышпен жас ағады жанардан. Сағынышпен уыз сезім ақ арман Жалғыз ғана бұл өмірде жаралған. Сол сағыныш, бәріміздің жүргеніміз ән қылып, Сол сағыныш, тағдырыңды тұратұғын мәнді ғып. Сол сағыныш, заңғар таудың қиясына жетелер, Ақ қарлардай қалып қояр мәңгілік.

Ол, рас Ол, рас, мен осындай қатал жанмын, Өйткені ізіне ердім адалдардың. Жалынбай, жалтақтамай жарып айтқан, Жұбанның топырағынан жаралғанмын. Тағдырым жатса-дағы шымшылап мың, Қалайша мойып оған тыншымақпын. Рухы мықты елдің тамырынан, Күш алып көкке ұмтылып бүршік аттым. Болған жоқ сүйенетін көкелерім, Еңбекпен бақытымды еселедім. Тайғанақ болса-дағы тайдырған жоқ, Таңдаған тағдырдағы төте жолым. Біреулер қойып маған тілек-талап, Алдыма келді талай тірек санап. «Мейірімді жан еді» деп айтарсыздар, Кеудемде тоқтағанда жүрек-сағат.

Анаға сыр Әппақ армандарымның қанатын жалғаған, Балаларының бақытына бар ғұмырын арнаған. Жүрек лүпілімен ұйытқан ақ сүтіңнің уызы Дарымаса тәніме, тірлігімде бар ма мән? Ақ сүтіңмен қасиет сіңген бойға Ар атты, Мейірім тұнған жанарың оятқан жігер, талапты. Азамат мына атанған қарагөз ұлың едім ғой, Күмбірлетіп жыр төккен күй-көкірек шанақты. Алақанының аясымен жарты әлемді қаусырған, Ақ деміңмен алғашқы тірлік тынысы аршылған. «Құлыным-ау» дегенде жұлдыздар сау-сау төгіліп, Жүректің сыры қалайша көңілімде таусылған. Ана десе, асқар тау қалтқысыз мүлгіп сыр тыңдар, Кіндіктен бүкіл бойыма байланған жұмбақ бір қыл бар. Аяғыңызға оралып, қызмет етейін, қадірлім, Табан ізіңде, анашым, Әлемнің жұмақ кілті бар.

Нұртай АЛТАЙҰЛЫ, Жәнібек ауданы

Жаңа кітап жарық көрді

арихтың бүгіп жатқан сан қырынан сыр шертетін тағы бір жаңа кітап оқырманға жол тартты. «Зори Ак Жайык» деп аталатын кітаптың авторы – өлкетанушы Жайсаң Ақбай. Бұл кітапты бұған дейін жарық көрген «Радуга Ак Жайык», «Ритмы Ак Жайык» сынды еңбектердің заңды жалғасы деуге болады. Аталмыш еңбекке автор Тәуелсіз Қазақстанның құрылуы туралы жергілікті басылымдарға шық қан очерктері мен мақалаларын топ тастырған. Атап айтқанда, Кир мен Томирис, Турандот, Бопай ханша, Орын ханша, Фатима ханша, Исатай мен Махамбеттің жарлары туралы жазбалары оқырманға қызықты болмақ. Сондай-ақ Жәңгір хан және оның немересі Шәңгерей жайлы деректер де оқылымды ақ паратқа толы. Ақмоншақ МАҚСОТҚЫЗЫ

АУЫЛ-АЙМАҚ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

100 мың теңге

Елбасы өзінің «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты биылғы Жолдауында: «Біз

демеушілік жасады

оларды белсенді өмірге тар тамыз, олар тек жәрдемақы

Қазталов ауданында Болат Мұсағалиев жетекшілік ететін «ҚазСтрой» ЖШС құрылыс салу жұмысымен біраз жылдан бері айналысып келеді.

алып қана қоймайды, соны мен бірге өздерін қоғамның мүшесі, пайдалы еңбеккер ретінде сезінетін болады. Біздің барлық әлеуметтік институттар, үкіметтік емес ұйымдар, «Нұр Отан» пар тиясы осы жұмысты қолға алғандары жөн» деген бо латын. Осыған орай, соңғы жылдары мүмкіндігі шек теулі жандарға барынша көңіл бөлініп келеді.

сы бағытта ағымдағы жылдың І тоқсанында аудандық мәдениет үйінің кең дәлізінде жиырмаға жуық мекеме, кәсіпорын басшылары мен олардың өкілдерінің қаты суымен мүмкіндігі шектеулі жандар үшін бос жұмыс орындары жәрмеңкесі ұйымдастырылды. Нә тижесінде 4 адам жұмысқа алынды. Бұдан соң аудандық мәдениет үйінің дәлізінде «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалының бастамасымен аудандық жұмыс пен қамту және әлеуметтік бағ дарламалар бөлімі мүмкіндігі шектеулі жандар үшін бос жұмыс орындарының жәрмеңкесі тағы ұйымдастырылды.

Ақсуат ауылдық ок ругіне қарасты «Демеу», «Аққу», «Жібек жолы», «Астана», «Саланг» кафелері Орал-Атырау тас жолының бойында орна

Жұмыс іздесең, жәрмеңкеге кел Жәрмеңкені алғы сөзбен ашқан аудан әкімінің орынбасары Л. Қайырғалиева, одан кейін сөйлегендер «Нұр Отан» партия сы аудандық филиалы төрағасы ның бірінші орынбасары Т. Арыстанбеков, аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарла малар бөлімінің басшысы Ж. Ер кеғалиев денсаулығы тұрғысында мүмкіндігі шектеулі болғанымен, еңбек етуге қабілеті барларға ешқандай шектеу жоқ екенін айтып, жәрмеңкеге қатысушы жан дардың жұмыс тауып алуларына тілектестік білдірді. Жәрмеңке қорытындысында ІІІ топ мүгедектері Клара Ерәлиева аудандық демалыс орталығына,

Қамажай Жармұқанова «Нұр Отан» партиясы аудандық филиа лына, Гүлмира Оспанова Мұратсай ауылындағы кітапханаға таза лықшы болып жұмысқа алынса, Сисенбай Рахмушев ағаш шебері болып аудандық ауруханаға жұмысқа орналасты. Олар бос жұмыс орнына қолдары жеткеніне қуанып, ризашылықтарын білдірді. Игі шараны ұйымдастырушы лар мүмкіндігі шектеулі жандар үшін мұндай жәрмеңкелер алдағы уақытта да өткізілетінінен хабардар етті.

А. ХАМЗИН, Бөкей ордасы ауданы

Наубайхана ашып, нәпақасын табуда

ласқан. Әрі-бері жүргін

за Елекенова үйде отырып, іс тігумен айналысуға ниет білдір ген еді. Осыған орай Болат Мұсағалиев Роза Елекеноваға іс тігумен айналысу үшін 100 мың теңгені сыйға тартты. Осынау қомақты қаржыны аудан әкімінің орынбасары Зәйлім Мәжитова мен Болат Мұсағалиевтің құрылысшы ұлы Талғат бірінші топтағы мүгедектің үйіне барып табыс етті. Осындай қайырымдылық жасағаны үшін Роза Елекенова Болат Мұсағалиевке және мүмкіндігі шектеулі жандарға үнемі қол дау көрсетіп келе жатқан аудан әкімдігіне алғыс айтты.

Гүлфия КӨШБАЕВА, Қазталов ауданы

ы л о т а қ қ ы з Қы з а ж ы р а д й а ж

шілер көп болғандықтан, бұлар күні-түні үздіксіз жұмыс жасайды. – Тәулігіне жүздеген адам ауқаттанатын кафелерде өз ауылымыздан, Ақбұлақтан, Ілбішіннен, Чапаевтан келіп, бір ауысымда 34-36 қызметкер жұмыс істейді. Тамақтары дәмді, қызметтері мін сіз осы қоғамдық тамақтану орындарына дән ризамыз, – дейді округ әкімі Дәмелі Бекен. Біз де солардың бірі «Саланг» кафесін көзбе-көз көруге бардық. Іші кірсе шыққысыз, тап-таза, жайнап тұр. – Тәулігіне төрт адам жұмыс істейміз. Әсіресе, түс мезгілінде тамақтанушылар көп келеді. Бә ріне лайықты қызмет көрсетіп жүрміз. Ұлттық тағамдарға сұра ныс мол түседі. Оның үстіне, осы кафеге жалғас наубайхана салып, іске кірісіп жатырмыз. Оған да 2 қызды жұмысқа алдым. Жазира Мәмбетова, Жангүлім Серікболсынова секілді көмекшілеріме ризамын, – дейді кафе меңгерушісі Ләззат Сейткереева. Ләззат өткен жылы «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы аясында үш миллион теңге несиеге

удан орталығында және басқа да ауылдарда бой көтерген заманауи үлгідегі әсем үйлерде Болат Мұсағалиевтің қолтаңбасы бар. Олар жүргізген құрылыс жұмыстарына аудан тұрғындары дән риза. Сондықтан болар, бұл құрылыс мекемесіне тапсырыс та көп. Болат Мұсағалиев тек құрылыс салып қана қоймайды, қайырым дылық істердің де басы-қасында жүреді. Аудандағы тұрмысы ауыр отбасыларына және әлеуметтік мекемелерден көмегін аяп жат қан жоқ. Міне, таяуда тағы бір сондай қайырымдылық ісінің куәсі болдық. Аудан орталығының тұрғыны, бірінші топтағы мүгедек Ро-

Жаз келісімен әр бала демалыс сәтін асыға күтетіні жа сырын емес. Себебі бұл – нағыз қызыққа толы күндерді сыйлайтын ерекше кез.

қол жеткізген. Содан осы кафесіне күрделі жөндеу жүргізіп, қосымша құрылыс бастап, наубайхана ашты. Оны қажетінше жабдықта ды. Енді, міне, электрлі нан пісіру қондырғысы кафелер мен жақын ауылдарды нанмен қамтып отыр. Күніне 40-50 дана нан сатылады. Болашақта әр түрлі тәтті нан өнімдерін пісіріп сату да ойла рында бар. – Жолдасым Теңелбай Дүйсе ғалиев Ауған соғысының ардагері еді. Сондағы Саланг шатқалы кеңес жауынгерлеріне қолайлы болмапты. Талай қаруластары сол жерден оралмаған. Соларды ес ке түсіріп тұру үшін кафені осылай атады. Облыстағы «Ауған со

ғысы ардагерлері қауымдастығы» үнемі қатысып тұрады, қамқорлық көрсетеді. Әттең, балаларымыз өсіп, нағыз қызықты көрер шақта жолдасым жол апатынан қаза болды, – деп Ләззат көзіне жас алды. Талай қиыншылықтармен бетпе-бет келген жас тағдырдың салғанына мойымады. Ерінің бастаған ісін жалғастырып әкетті әрі округтегі әр түрлі шараларға да қол дау көрсетіп келеді.

Тілес Жазықбай, Ақжайық ауданы Суретті түсірген автор

із де өз оқушыларымыз дың жазғы уақытын тиімді өткізу және денсаулықтарын нығайту мақсатында мектеп жанынан «Самал» демалыс лагерін ұйымдастырдық. Лагерь меңгерушісі Гүлсім Аманжолқы зы мен әр тәрбиеленушінің ішкі жан-дүниесін жақсы түсінетін тәр биеші Рая Айбасқызы көптеген шараларға мұрындық болды. Атап айқанда, 1 маусым – Халықаралық балаларды қорғау күні, «Лагерь аруы» секілді шаралар жо ғары деңгейде өтті. Мектеп ауласын және тұрғылықты жерлерді аббаттандыруға арналған «Үздік бригада» акциясы аясында 5-8сынып оқушылары көгалдандыру учаскесінде жұмыс істеуде.

Жалпы, биылғы оқу жылында аудандық білім беру бөлімі алты оқушыны Орал қаласындағы «Талап» сауықтыру лагеріне жіберді. Сондай-ақ жас туристер стан циясындағы «Жас турист» лагерінде, Бумакөлдегі «Қарашығанақ» шатырлы лагерінде оқушы лар демалысы жоспарлануда. Алда да біздің ұжым мұндай игі іс-шараларды жалғастырып, жайдары жаз демалысын мәнді де сәнді өткізуге ат салыса бермек.

Арайлым ЖҰБАНҒАЛИҚЫЗЫ, директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары, Киров орта мектебі, Бөрлі ауданы

көкейкесті Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Мультфильмдердің Осы күні балаларға көретін мультфильм көп. Бірақ ұлқызымыздың қандай дүниені көріп жатқаны, оның бала психологиясына әсері жайында көбіміз бас қатыра бермейміз.

бәрі керім бе?

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА, «Орал өңірі»

ультфильмдер кеңес заманында да болды. Біздің ұрпақ “Ну, погоди!”, “Крокодил Гена”, “Чебурашка”, “Маугли” сықылды орысша, “Қарлығаштың құйрығы неге айыр?”, “Ақсақ құлан” атты қа зақы мультфильмдерді көріп өсті. Қатыгез ханға баласының мерт болғанын жеткізген домбыраның көмейіне ыстық қорғасын құйыл ғанда, тұла бойымыз түршігіп, жанарымызды жас тұмшалайтын. Сібірдегі бұғышылар өмірінен сыр шертетін бір мультфильмнің атын ұмытсам да, оқиғасының желісі әлі күнге жадымда. Онда үш ұлынан қайыр көрмеген ана ақыр аяғында құсқа айналады да, ұшып кетеді. Ал балалары болса, ауру анасын бағып-қаға алмағандарын енді түсініп, зар еңіреп опынатыны бар. Бірақ мұндай мультфильмдермен бүгінгінің баласын таңғалдыра алмайсыз. Олар шытырман оқиғалы Өрмекші адам, Бэтмен, тасбақа Ниндзя, Шрек дейтін көк есек, аспаздыққа құ мар, егеуқұйрық болса да, арманмақсатына ұмтылған Ремми, бай мен кедей боп бөлінетін роботтар, адамдар сияқты жұмыс істеп, түр лі әрекеттерге баратын көліктер жайын шертетін «Тачки» мультфильмдерін жақсы көреді. Айтпақшы, kazadebiet.kz сайтында қазақша мультфильмдер бар. Демек, ұл-қызына ұлттық тә лім-тәрбие беруді көздейтін атаана осыны ескерсе дейміз. Бірде көршінің 4 жастағы қызы Әлияның «Маша мен аюды көрсет» деп үй ішіндегілерге қиғылық салып жатқанын көргенім бар. Оның анасының айтуынша, кішкентай қыз балабақшадан келген соң міндетті түрде осы мультфильмді көреді екен. Ол ол ма, Әлия мультфильмдегі шолжаңдау басты кейіпкердің қылықтарын салып, үйдегі заттарды шашып, берекетті алатын әдет тауыпты. Ресейде орыс халқының «Маша мен аю» деген ертегісінің желісімен жасалған 37 сериялы мультфильм біздің кішкентай көрермендеріміздің санасын «жаулап» алғанға ұқсайды. Мультиктегі Маша тынымсыз, аю

байғұстың үйіне келіп бәрін тө гіп-шашып, ойына келгенін іс теп бағады. Осы мультфильмді көріп отырған сіздің көкейіңізде «Машаның үйі жоқ па? Мамасы неге іздемейді екен?» деген сауал дар туындап жатады. Психолог тар баланың басты тәрбиешісі кө гілдір экран, айпад емес, ата-ана, үлкендер екенін естен шығармау керектігін ескертеді.

«Шрек» қатыгездікке, «Спанч Боб» алаңғасарлыққа үндейді Қазіргі мультфильмдер жоғары технологиямен жасалатындықтан, бояуы қанық, кейіпкерлері құдды тірі адамдай бала біткенді өзіне баурап алады. Бірақ олардың беретін тәрбиесі мықты дей алмайсың. «Шрек» мультфильмін де мектеп жасына дейінгі және мектепте оқитындар да, одан ересектер де сүйіп қарайды. Бірақ ондағы Фиона деген қыздың мінез-құлқы, іс-әрекеті жақсылыққа жетелейді деу қиын. Мәселен, бірде ол тоғайда сайрап тұрған бұлбұлға ән қоспақ болған кезде, оның даусының ащылығына құс екеш құс шыдай алмай, өліп қалады. Ал қыздың онымен ісі жоқ, бұлбұлдың жұмыртқаларын алып, Шрекке қуырып береді. Қатыгез емес деп көріңіз. Тірі жәндікке тиме, обалы жібермейді деп тәр биелейтін ұлттық педагогикамыз мұндай мультфильмдерде адыра қалады. Шетелдің өнімдерінде сол елдің дүниетанымы, бітім-болмысы жататыны осыдан-ақ байқалады. Мысалға, бала тәрбиесіне қатты мән беретін Қытайда шетелдің мультфильмдерін көрсетуге, сырт тан кіргізуге тыйым салынған. Оның астары тереңде. Өйткені психологтар жетіліп келе жатқан баланың санасы құрғақ ақылдан гөрі көргенін жадына тез тоқи тынын, бойына сіңіріп алатынын айтады. Қазір жиі көрсетілетін «Спанч Боб» мультфильмінің бір қарағанда ешқандай жамандығы байқалмайды. Бірақ оның өмірі езуі жиылмайды, ерсі мінез-құлықтары бір басына жетерлік. Ғаламторда

ғы ақпараттарға сүйенсек, Чикаго ның ғалымдары жүргізген зерттеу қорытындысы бұл мультфильмнің баланың ойлау қабілетін тө мендететінін көрсеткен. Олар зерттеуге төрт жастағы 60 баланы тартып, олардың 30-ына сурет салдырған, екінші жартысына «Спанч Бобты» көрсетумен бол ған. Біраз уақыттан кейін 60 баланы психологиялық тестілеуден өткізген. Сонда мультфильм көр ген балалардың тест қорытынды сы сурет салған балалардан төмен болып шыққан. Сондықтан бала ға кейбір түкке алғысыз мультфильмдерді көрсеткенше, оларды шығармашылық жұмыстарға баулыған пайдалырақ.

Ұлттық дүниелердің насихаты кемшін “Батыл пингвиндер” деп аталатын бірнеше сериядан тұратын мультфильмді де бала-шағасымен бірге көріп жүргендер бар. Он дағы мысық үнемі бір келеңсіз жағдайларға ұрынып жүреді. Ондайда оған оқымысты пингвиндер көмектеседі, қиындықты түр лі техниканың көмегімен шешіп береді. Әрине, кішкентайларды ілім-білімге, техникаға әуестікке тәрбиелейтін осындай дүниелерді көрсетудің сөкеттігі жоқ. Алайда бала бойында техникаға құштарлықты, инновациялық жаңа лықтарға деген іңкәрлікті оята тын мультфильмдер жоқ. Тәуел сіздік алғалы бергі уақытта халқымыздың таным-түсінігіне, болмысына лайықталған өз дүние леріміз там-тұмдап көріне бастады. Мысалға, қасқыр жеген ешкінің құйыршығынан пайда болатын шынашақтай бала туралы “Құйыршық” ертегісі кішкентай балақандарға арналған десе де болады. Шымкенттегі “Жебе” киностудиясының ”Алдар Көсе”, “Аңқау қасқыр”, “Қанатты Барыс” деген мазмұнды мультфильмдері бар. Алайда олардың көрсетілуі сирек, насихаты кемшін. Көршілердің «Маша мен аюының», Disney, Warner Bros, Pixar студиялары өнімдерінің насихатталуы

сұмдық. Киім-кешекке, стаканның, пакеттің сыртына да солардың суретін салады, ойыншық қылып та шығарады. Бұл тұрғыдан келгенде қазақ мультфильмдерінің жарнамасы мен таратылуы нашар. Одан соң қазіргі балалар шытырман оқиғалы сюжетке құрылған дүниелерді ұнатады. Мұндай ани мацияға сұранып тұрған қазақ тың шығармалары, эпостық және лиро-эпостық жырлары, ертегілері жеткілікті емес пе? Өзіміздің Алпа-

мыс, Қобыланды батырлар жайында мультфильмдер болмаған соң, ұрпағымыз орыстың Алеша Попович, Добрыня Никитич және Илья Муромец туралы мультфильмдерін қарайды. Бізде ұлттық рухқа тәрбиелейтін дүниелер кемшін. Соңғы кезде «Алдар Көсе» мультитоптамасы ұлттық арналардан көрсетілуде. Жоба авторы Артур Краустың топтамасында бір қарағанда бәрі кереметтей көрінеді, қазақтың киіз үйі, төрт түлік малы, киім-кешегі дегендей. Бірақ кейіпкерлері ебедейсіз, байдың өзі кескен томардай кеспелтек, оның бәйбішесі одан өткен сүйкімсіз, ал басты кейіпкеріңіз ұртын толтырып алған, көзі сықсиған қазанбас біреу. Кейіпкерлері тартымсыз, жан дүниесі жұтаң, жаныңды баурай алмайтын мұндай мультфильмдер бала жанына жақын болады деу қиын. Сондықтан ұлқызымызды жастайынан туған тілге, ұлтжандылыққа, адамгер шілікке тәрбиелейтін мультфильмдердің қажеттігі сөзсіз. Бірақ ғаламторда, телеарналарда шетелдік, америкалық мультфильмдер жиі көрсетіледі екен деп балаларға мультфильм көрсетпей отыра алмайсыз. Психолог мамандар ата-ана балаға мультфильмді көрсетпес бұрын әуелі өзі көріп алғаны дұрыс деседі. Негізі мультфильмді баламен бірге қарап, жақсысын жақсы, жаманын жаман деп баланы ұнамды кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне үңілдіріп, жақсылыққа сүйсінтіп отырудың тәрбиелік мәні зор екенін естен шығармалық.

Маманның кеңесі Толқын Ғатауова, психолог маман: - Теледидар алдында ұзақ отыру кім-кімге де зиян. Әсіресе, балалар мультфильмдері ұзақ бол мағаны дұрыс. Бала көзіне салмақ түсірмеу үшін көрсетілімнің суреттері анық, сюжеті қарапайым, түсінікті болуы керек. Ал ертегі кейіпкерлерінің әрекеттері балаға түсінікті болса құба-құп. Бастысы, ата-ана көрсетілетін мультфильмдердің психикаға әсер ететін агрессиялы емес, адамгершілік сипатта болуына мән беруі тиіс. Ұрыссоғыс тақырыбындағы дүниелерді көп көретін балалар өзі құралпы басқа жеткіншектерге қарағанда жанжалшыл, ашушаң, қыңыр, сабырсыз, қырсық болады. Дамытушы мазмұндағы материалдардың рөлі екі есе артық, өйткені бала кейіпкердің қимылына мұқият назар салып отырады. Кейіпкерлерді шатастырмас үшін олардың саны 5-6-дан аспағаны жөн. Айкүміс Шушанова, №29 «Балауса» балабақшасының тәрбиешісі: - Біздің «Ақбота» тобында күнделікті өткізілетін шаралар алдын ала белгіленген. Сабақтар өткізе міз, шығармашылық жұмыстармен айналысамыз, кейде мультфильм қарауға да уақыт табамыз. Негізінен ұлттық тәрбиеге негізделген «Құйыршық», «Алдар көсе» және орыстың «Маша мен аю», «Том және Джерри», «Ну, погоди!» мультфильмдерін қараймыз. Көріп болған соң көргеніміз жайында пікірлесеміз. Бірақ олардың экран алдында ұзақ отырмауын қадағалаймыз. Виктория Малощук, №2 Орал қалалық емханасының жалпы тәжірибедегі дәрігері: – Үш жасқа дейінгі балалардың негізгі қозғалыс қызметі толық дамымаған. Сондықтан оларды ұзақты күн теледидардың алдына отырғызу зиян. Оған қоса бұл жастағылардың бір затты ұстау, қозғалу, есту, көру қабілеттері қатар қызмет ете алмайтындықтан, олар мультфильм көріп отырып, айналасындағы басқа дыбыстарға, қозғалыстарға мән бере бермейді. Өсе келе бұл балалардың қимылдау, сөйлеу, көру қабілеттері төмендейді, артық салмақ қосуы да мүмкін. Үш жастан кейінгі балаларға мультфильмдерді белгілі бір мезгілде және таңдап көрсету керек.

айналайын

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Әпкелі-сіңлілі суретшілер А

лты жасар қызым Ақкербез Байтас көршіміздің қыз дары Камила және Мәликамен ойнауға олардың үйіне ара-тұра барып тұрады. Бір күні сондай «сапарлардың» бірінен оралған ол үйге кіре сала өзінің дербес жазу столына отырып, дереу сурет салуға кірісті. Жарты сағаттың шамасында 3-4 сурет салып, бояп үлгерген Ақкербез оларды асүй дегі тоңазытқыштың есігіне кішігі рім магнитті сувенирлер арқылы жапсырып қойды. – Салған суреттерін Камила мен Мәлика осылай жапсырып қояды екен, көке. Өзінің жас шамасына қарағанда менің қызым суретті тым жақсы салатын. Бірақ бұл жолы оның асыққандығы анық аңғарылып тұрды. Алайда мен баланың көңілін қимай ештеңе демедім. Осы оқиғадан кейін кішкене көршілерімнің салған суреттерін көруге аңсарым ауды. Сөйтіп жүргенде, көршілеріміз бір күні қонаққа шақырып, шай мен астың арасында көптен көрсем деп жүрген «көрмені» де көрдім. Көрдім де, сүйсіндім. Өйткені Камила мен Мәлика бейнелеу өнеріне бек қабілетті балдырған дар екен. Олардың салған суреттері мені әдемілігімен, үйлесімді боялуымен баурады. Енді менің бүгінгі кейіпкерлеріммен жақсылап танысып қойы ңыздар: Камила Бағдат – Орал қала сындағы №20 мектептің үздік оқу шысы. Ол биыл төртінші сыныпқа көшті. Ал Мәлика Бағдат жа ңағы білім ошағының бірінші сыныбын осыдан бірер ай бұрын үздік тәмамдады. Өнегелі отбасында желкілдеп өсіп келе жат-

Нұржаһан Ахмамбетов – Сырым ауданының орталығы Жымпиты ауылындағы Қадыр Мырзалиев атындағы орта мектептің 3-сынып оқушысы. Нұржаһан Ахмамбетов 6 жасынан мектеп табалдырығын аттады.

Зерек оқушы О

Камила мен Мәлика қан қос қызғалдақтың әкесі – Байтас көршім мұнайгаз саласында қызмет істейді. Ал шаңырақтың шамшырағы Айымгүл келініміз университетте оқытушы. Сабақтары үздік, тәртіптері үлгілі Камила мен Мәлика үй шаруасына көмектесуге де уақыт табады. Әрине, олар барлық балалар сияқты ойнауға да үлгереді. – Үй жинау, гүл суару, дастарқан қамдау жағынан қыздарым қазірдің өзінде аналарына қолқа нат, - дейді көрші інім. Біз бүгін «Айналайын» бетіне әпкелі-сіңлілі Камила мен Мәликаның бірнеше суретін жариялап отырмыз. Талаптарыңа нұр жаусын, айналайындар!

ФАЙЗОЛЛАНЫҢ Бауыржаны, Орал қаласы

л – өте зерек, әдепті бала және оқу озаты. Бос уақытында кітап оқығанды, сурет салғанды жақсы көреді. Сондай-ақ ол логикалық есептерді, кроссвордсканвордтар құрастырып, соларды сыныпқа алып келеді. Осындай ізденгіштігінің нәтижесінде Нұржаһан көптеген жарыстар ға, білім додаларына қатысты. Атап айтсақ, ол республикалық деңгейде дарынды оқушыларды анықтау мақсатында ұйымдас тырылған «Русский медвежонок» атты байқауда жүлдегер атанып, ІІ дәрежелі дипломмен марапат-

талды. Нұржаһан «Казахстан великий любимый мой край!» атты көр кемсөз оқу сайысынан бас жүлде алды. Бірлестің Нұржаһанының алар биігі, әрине, әлі алда. Нұржаһан ның әжесі Кәма Хабиева – өлең шығаратын ақынжанды кісі. Нұр жаһандай немересінің тұлға, азамат ретінде қалыптасуына әже тәрбиесінің де ықпалы зор.

Бағдагүл ҚҰСПАНОВА, Қ. Мырзалиев атындағы мектептің мұғалімі, Жымпиты ауылы, Сырым ауданы

Санамақ Жеті дегенім – жалау, Жалындайды алау. Сегіз дегенім – серік, Мойны ұзын керік. Тоғыз дегенім – тақпақ, Ниетім менің аппақ. Он дегенім – оймақ, Сүттен шығар қаймақ.

Самал ҚОЙБАҚОВА, 4-сынып оқушысы, Жамбыл негізгі мектебі, Зеленов ауданы

Камиланың салған суреттері

Мәликаның салған суреттері

Бір дегенім – бөрік, Бақта өсер өрік. Екі дегенім – есік, Тербетейін бесік. Үш дегенім – үтік, Әкемді жүрмін күтіп. Төрт дегенім – торсық, Ін қазуда борсық. Бес дегенім – бел, Өркендей берсін ел! Алты дегенім – асық, Тасып жүрмін астық.

ТАРИХ Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Сырым аудандық мұражайында әйгілі Алаш қайраткері, заңгер Жаһанша Досмұхамедұлының студент кезінде түскен әдемі суреті сақтаулы. Фотоның сыртқы бетіне: «Сүйікті ұстазым Құрекеңе разы болған шәкірті Жаншадан» деп жазылған.

«Қызыл ту» газетінде 1989 жылдың 28 қараша күні шығыпты. Мақалада Жымпитыда совет үкіме тінің қалай орнағаны, сол кездегі ел азаматтары туралы айтылады. Осы жерде Құрманғали Сүйербаев туралы да естелік бар: «Сүйербаев Құрманғали жасы жетпіске жеткен, сақалы беліне түскен шал еді. Ол бұрын көп жылдар бойы мұғалім болыпты. Жымпитыда совет үкіметі орнаған соң ол уездік статистика басқар масын басқарды. 1920 жылы август (тамыз) айының екінші жартысында жүргізілген тұңғыш ха лық санағына басшылық жасады» делінген жоғарыда аталған мақа лада. Хасан ағайдың «жасы жетпіске жеткен» дегеніне қарағанда, Құр манғали ақсақал 1930 жылдардың ортасына дейін туған жерін де, Жымпитыда болған. 1918-1919 жылдары Алаш қозғалысына қатынасы бізге белгісіз. Көзі ашық мұғалімнің ұлт тағдыры таразыға түскен уақытта бой тартынып қалуы да ақылға сыймайды. Сірә, туған жерінен ауа көшіп, жылы ор-

Қазбек ҚҰТТЫМҰРАТҰЛЫ, «Орал өңірі»

аһанша Досмұхамед ұлының бұл ақ тілегі жымпитылық Құр манғали Сүйербаевқа арналған болатын. Қазақтан шыққан алғашқы ағартушы ұстаздың бірі болған Құрманғали атамыз Орынбордағы мұғалімдер семинариясын 1891 жылы алтын погонмен («өте жақсы» деген бағаға) аяқтапты. Ұлт көсемі Ахмет Байтұрсыновтың өзі аталған семинарияға Құрманғали Сүйербаев бітірген жылы келіп түскен екен...

Жаһаншаның ұстазы Атасын айтуға болмайтын кезең

Өңіріміздегі алғашқы мұғалім дердің бірі, Жаһаншадай арыстың ұстазы болған Құрманғали Сүйербаевты Ақ Жайық жұртшылы ғы әлі күнге біле бермейді. Оның сыры неде? – Өзіңіз білесіз, партия-совет қызметінде жүрдік, үлкен лауазымдарды атқардық. Сондықтан атамыз туралы айтып, мақтануды жөн көрмедік. Ол кездегі тәртіп солай еді, – дейді облысымызға қоса, елімізге танымал ардагер аға, Батыс Қазақстан облысында басшылық қызметтер атқарып, бір кездері Қазталов ауданын басқарған, облыстық партия коми тетінің хатшысы, БҚО тәртіптік кеңесінің төрағасы болған Рахметолла Сүйербаев. Рахметолла Хамитұлының айтуы рас. Кеңес өкіметі кезінде «атам сіңірі шыққан кедей, құл еді» деп қана мақтануға болатын еді. Көзі ашық, ел сыйлаған тұл ғалардың көбі атылып немесе айдалып кеткен. Мұндай қуғын-сүр гіннен Құрманғали Сүйербаев та құр қалмаса керек. – Біздің, яғни Байбақты-тоқсо балардың атақонысы Жымпиты өңірі, Есенаңқаты, Көпірліаңқаты бойы саналады. Бірақ атамның асыл сүйегі қазіргі Орынбор облысына қарасты Красногвардейский ауданында қалды. Бұрын ол Люксембург ауданы аталатын. Яиково, яғни Жайық деген ауылда тұрдық, – деп еске алады Рахметолла ағай. Құрекең 83 жас жасап, 1947 жылы дүние салған. Немересінің айтуынша, өле-өлгенше ақыл-есінен жаңылмапты. Тіпті соғыстың қиын жылдарында сексенге келген жасына қарамастан мектеп те сабақ беріпті. «Мектепке түйе арбаға салып алып баратын атамды. Мен жанында жүремін. Мен де сауатымды өз атамнан, Жаһан шаның ұстазынан аштым» дейді мақтанышпен Рахаң.

Құжаттар сөйлесе... Құрманғали Сүйербаев 1864 жылы туған. Оның 1880 жылдары Орынборға қалай барып оқығаны анық емес. «Атамның үш ағасы болыпты. Соның ішінде Бисенғали тентектеу, ақылды адам екен. «Осы бізді надандық құртты ғой! Мен Құрманғалиды оқуға алып барайын. Оқытайық, арамызда ең болмаса біреуі білім алсын» деп, атына мінгестіріп, Орынборға апарып тастаған көрінеді. Жат қалада жалғыз оқыған жас баланың артынан іздеп барушы да болмаған. Оның қандай қиындық көргені бір Ал лаға ғана аян. Әйтеуір, семина рияны алтын погонмен аяқтап, елге келісімен туберкулез болып ауырып, жатып қалыпты. Оны құтқарған қазақтың ұлттық сусыны – түйенің шұбаты. Атам өле-өлгенше қысы-жазы шұбат ішіп кетті» деп еске алады немересі. Құрманғали Сүйербаевтың 1891 жылы Орынбор мұғалімдер семинариясын бітіргендігін 1936 жылы РСФСР Халық Ағарту комиссариаты берген №1892 санды «Бастауыш мектеп мұғалімі аттестаты» да айғақтап тұр. Батыс Қазақстан облыстық мұрағатынан табылған, 1926 жылы өз қолымен толтырған құжатта да Құрманға ли Сүйербаев өзінің Орынбор қазақ мұғалімдер мектебін бітірге нін, 1891 жылдан мұғалім болып еңбекке араласқанын, 1905 жылдан бастап Жымпиты, Темір және Торғай уездерінде статистика бөлімінде қызмет атқарғанын жазыпты. «Статистика саласында еңбек жолымды регистратор (тір кеуші) болып бастадым, ол кездері статистика жұмысы маусым дық еді, сондықтан бос кезімде мұғалімдікпен айналыстым. 1922 жылдың 1 қаңтарынан бастап Жым питы уездік статбюросына меңгеруші болып тағайындалдым» делінген «Қызметкердің жеке кар точкасында».

Осы құжатта Құрекеңнің отбасы туралы құнды мәлімет бар: «Отбасы құрамы» деген тармақта үйде 7 жан барлығын, әйелі Димаш 42 жаста, келіні Тойдық 37 жаста, ұлдары Хамит – 15, Ғайса – 14 жаста, қыздары Рахима – 12, Рабиға 4 жаста екендігін көр сеткен. – Мұндағы Хамит – менің әкем. Ал Ғайса, Рахима, Рабиға туралы мен білмеймін, естімедім. Шамасы, аласапыран жылдары қайтыс болса керек. Ал Тойдық дегені келін емес, атамның екінші әйелі, – дейді Рахметолла ағай.

Дабаровтың естелігі Жымпитылық қарт мұғалім, ше жіре ақсақал болған Хасан Дабаров туралы аға ұрпақ жақсы біле ді. Совет өкіметінің қылышынан қан тамып тұрған жылдары аудандық газетке Алашорда арыстары туралы мақала жазып, елді шулат қаны, сол үшін біраз адамның қызметтен айрылғаны өз алдына бір хикая. Сол Хасан ағайдың «Туған жер тарихымен таныстырамыз» атты мақаласы аудандық

нын суытуына да 1930 жылдары басталған саяси қуғын-сүр гіннің әсері болған шығар деген ойдамыз. «Арқада қыс жақсы болса, арқар ауып несі бар» демекші, пайғамбар жасынан асқанда атажұрттан ауып, орман орыстың ортасына кетуі, сүйегі жат жұртта қалуы талай қазақтың басына түс кен трагедия демеске лаж жоқ.

Ұстаз бен шәкірт Енді әңгімемізді сөз басындағ ы Жаһанша Досмұхамедұлына қарай бұрайық. Алаштың асыл тұлғасы Жаһан шаның 1887 жылы Орал облысы, Орал уезі, Жымпиты болысы ның №1 ауылында дүниеге келге ні, 1899 жылы тамыз айында Орал әскери реалдық училищесіне тү сіп, оны 1905 жылы 31 мамырда толық бітіріп шыққаны белгілі. Құрманғали Сүйербаев Жаһаншаға қай жерде ұстаздық еткен? Әрине, Оралда емес. Яғни Жа һаншаның алғаш сауатын ашқан, білімінің іргетасын қалаған ауыл мұғалімдері екені анық. Зерттеуші Равиль Мәжитов өзінің «Жаханша Досмухамедов» («Арыс», 2007) атты еңбегінде Жа һаншаның әуелі Бұлдыртыда жыл жымалы қазақ-орыс мектебінде

сауат ашқанын, оны бітірген соң Жымпитыдағы бір класты орысқазақ училищесіне түскендігін жазады. «Жаһаншаның алғашқы ұстаздары Андрей Ксенофонтович Фуфиль, Исләмғали Бекенов болды» дейді ғалым. Сол кездегі өлшеммен орта білім беретін 6 жылдық осы оқу орнында біздің кейіпкеріміз Құрманғали Сүйер баев та қызмет етсе керек. Міне, 12 жасына дейін-ақ Жым питыда мықты мұғалімдерден сабақ алып, дүниетанымының негізі берік қаланған Жаһанша Орал әскери реалды училищесінде де үздік оқыған, Мәскеу универси тетінің заң факультетін Орал об лысының стипендиаты ретінде оқып, 1910 жылы 4 наурызда бітіріп шыққан. Ұстазына риза көңілмен ұсынылған тарихи фото суреттің берілген кезі де дәл осы тұс – 1911 жылдар болса керек.

Ұстаздар әулеті Бүгінде бір әулеттен шыққан мұғалімдердің жалпы еңбек өтілін қосып, «Ұстаздар династиясы» деген атақ беру дәстүрге айналды. Ал мұғалімдік еңбек өтілі сонау 1891 жылдан басталатын Сүйер баевтар әулетінің еңбек өтілі есептелер болса, бұл сайыстың бәйгесін шаппай алар еді. Құрманғали Сүйербайұлының ұлдары Жәлел мен Хамит те әке жолын қуып, мұғалімдікті таңда ды. Екеуі де А.С.Пушкин атындағы Орал педагогикалық институтын бітірген. Олардан тараған Роберт Хамитұлы Сүйербаев ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы болса, Рахметолла Хамитұлы тарих ғылымының кандидаты атанды, ал Ахметолла Хамитұлы физика-математика ғылымдары ның кандидаты болды. Атадан балаға мирас болған білім жолын бүгінде шөберелер жалғап келе ді. Мысалы, Ғарифолла Рахметоллаұлы экономика ғылымдары ның кандидаты болса, Әлима Робертқызы – медицина ғылымда рының кандидаты. Тағы бір шө бере – Сүйербаева Гүлмира Рахметоллақызы қазіргі заманғы ғылым иесі – магистр атанып отыр. – Аппақ шапанын киіп алып, үнемі газет-журнал оқып отыратын атам әлі көз алдымда. Елжұртына аса сыйлы еді. Жәлел мен Хамит деген екі ұлына сонау Әнес сахабадан таратып атабаба шежіресін араб әрпімен жаздырғаны жадымда. Көлемі кішігірім дастарқандай сол жәдігер – біздің отбасының құнды мұ расы. Атамыз Жымпитыда Ақжа рық көшесі, 13-үйде тұрыпты. Ертеректе бір қария «Үйінің орнын көрсетейін» дегенде көңіл бөлмегеніме әлі өкінемін. Атамның фотосуреті табылса деп армандаймын, – дейді Рахметолла Хамитұлы бізге ағынан жарылып. Әрине, алғашқы қазақ мұғалімдерінің бірі болған, Жаһаншадай ұлт көсеміне ұстаздық еткен Құр манғали Сүйербайұлының өмір жолы зерттеуге тұрарлық екендігі сөзсіз. Жалпы, мұны төңкеріске дейінгі қазақ даласындағы оқуағарту мәселесімен орайласты ра жүргізсе дұрыс болар. Зерт теушілердің құлағына алтын сырға дей отырып, Құрманғали Сүйербайұлының есімін ел жадында қалдыруға бағытталған шаралардың да қажеттігін жергілікті билік тізгінін ұстаған азаматтар дың назарына ұсынамыз.

АРДАГЕР oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Ардагерлер ән шырқайды Облыстық ардагерлер ұйымына қарасты бір қалалық, 12 аудандық, 319 бастауыш ардагерлер ұйымында 76 мыңнан астам зейнеткер, 300 ҰОС-ның ардагері мен майдангерлердің 19 жесірі, 10 мыңға жуық тыл ардагері, 20 шақты Ленинград қоршауынан жапа шеккендер мен жиырмаға жуық елімізге ерекше еңбегі сіңген ардагер есепте тұрады.

Ө ы ғ я а т Рекеңнің ң аяғы і н ң е к е з Ба қаз-қалпында

ұлындай құлдырайтын, қояндай бұлдырайтын біздің Базекең, кәдімгі Базарғали Қуатов «үш аяқпен» жүреді қазір. Уақытша. Екеуі өз аяғы, ал үшіншісі зайыбы Розаның таяғы. Қырық жылдай кейінге шегініс жасайық. Кезекті еңбек демалысына шыққан Роза жеңгеміз екіүш құрбы келіншекпен Қара теңіз жағалауындағы курорттардың біріне ат басын тірейді. «Орал өңірі» газетінің ең үлкен, ең жауапты ауыл шаруашылығы бөлімінде істейтін Базекең бірінен екіншісі туындап жататын науқандық жұ мыстарға байланысты курортқа зайыбымен бірге бара алмай, Оралда қалып қояды. Үй шаруасына олақтау Базарғалиының жағдайын қатты ойлап жүреді Роза курортта. Қасындағы келіншектер үнемі басу айтады оған. «Қызық екенсің, қаралай екі иығын жұлып жеп жүретін Базарғали аш қалмас. Карта ойнаған үйлерден жүрегін жал ғар» деп әзіл-шыны аралас көңілін аулайды екен. Ал шынына келгенде, Базекеңнің жағдайы курорт тағы Розадан кем болмаса керек. Әйелі алыста жүрген қамкөңіл жі гіт қой деп Айман, Алма, Сара, Ару сияқты келіншектер үйлеріндегі жылы-жұмсақты күйеулерімен қызметтес Базарғалидың аузына тосқан ғой. Иә, санаулы уақыт «зу» етіп өте шықпай ма? Роза қайтуға жинала бастайды. Күндіз есінен, түнде түсінен шықпаған Базекесіне қан дай ескерткіш сыйлық апаруы керек? Құрбыларымен ақылдасса, олар алақалжыңға басып, «10 қо рап ойын картасын ал, болмаса 10 литр жүзім шарабын апар» дей тін көрінеді. Содан әріден ойлайтын ақылды келіншек өте бағалы ағаштан келістіріп жасалған таяқ (трость) сатып алады. Өзі және қымбат! Үйге оралған соң, дос-жа ранның көзінше Роза таяқты Базекеңе ұсынбасын ба баяғы. Ба зарғали бензиндей лап бермесін бе! «Таяқ ұстайтындай шалмын ба? Мені қартайта алмай жүрсің бе? Көрсетпе көзіме, лақтыр да лаға!» деп біраз тулапты. Мінезге бай Роза шаптықпай, аптықпай, таяқты ұзатылғанда ала келген сан дығының түбіне әспеттеп салып тастайды. Қайтымы тез Базекең ұмытып кетеді бұл жайтты.

Айлар ағып, жылдар жылжып жатты. Редакцияның қатардағы қызметкері болып еңбек жолын бастаған Базарғали Қуатов облыс тық газет редакторының бірінші орынбасарына дейінгі жолдан өт ті. Біраз жыл Ақжайық аудандық газетінің редакторы болды. Облыс әкімдігінде қызмет істеді. Қазақ станның құрметті журналисі Ба зарғали Сәниұлы Қуатов биыл 75 жасқа толады. Біз, облыстық «Орал өңірі» газеті редакциясында Базекеңмен қызметтес болған қаламгерлер оны қатты сыйлаймыз, журналистік қабілет-қарымын бағалап, шығарған кітаптарына үнемі үңіліп отырамыз. Бұл мақаланы жазуыма себепші болған жайлардың бірі - өзіме, отбасыма тікелей қатысты. 1968 жылы пединститутты тә мамдап, облыстық «Орал өңірі» газетіне қызметке келдім. Үйле нер кезде тұратын пәтер табу қиынға соқты. Сонда үш бөлмелі пәтерінің бір бөлмесін босатып берген Базекең мен Рекең болатын. Тұңғыш ұлым Жігер сол шаңырақта дүниеге келді. Мұны қалай ұмытарсың! Бізден кейін де Базекеңнің бір бөлмесінде қазір есімдері облысқа белгілі азаматазаматшалар тұрып, «енші» алып шықты. Әділін айтуым керек, біз пәтерақы дегенді білмедік, бір отбасындай өмір сүрдік. Иә, қазір Базекең уақытша «үш аяқпен» жүреді. Қырық жылдай сандықтың түбінде жатқан таяқ пайдаға асты. Кезінде Роза Базарғалидың қартайғанын, әрине, тілеген жоқ. Әдемі трості сыйлық үшін сатып алды. Десек те, Сырым елінің сұлуы Рекең көреген болып шықты. Таңдаған таяғы жасы егделенген тұста Базекеңе демеу болды. Өмір көші бара жатыр алға асып, Бір керуенге екіншісі жалғасып. Қарттық келер, көзді ашып-жұмғанша, Көмір қара шашыңды аппақ қар басып. Жүрсең-дағы ертелі-кеш сабылып, Қу тірліктің билігіне бағынып. Ей, жігіттер, бір-біріңе қонақсың, Жаныңдағы қосағыңның жанын ұқ!..

Айтқали НӘРІКОВ, ақын, ҚР мәдениет саласының үздігі, Орал қаласы

ткен жылдың 12 шілдесінде «Ұлы Жеңістің 70 жылдығын лайықты қарсылауға байланысты облыс тық ардагерлер ұйымының міндеттері» туралы пленум өтті. Пленум жұмысына республикалық Орталық кеңестің төрағасы, академик Өмірзақ Озғанбаев, облыс әкімі Нұрлан Ноғаев қаты сып, сөз сөйледі. Онда 1941-1945 жылдардағы Ұлы Жеңістің 70 жылдығына әзірлік пен оны атап өтудің шаралары мен республикалық ұлттық бағдарламасын жүзеге асыруға облыс, қала, ауданауылдардағы ардагерлер ұйым дарын жұмылдыру міндеттелді. Сол сияқты 2013 жылы 27 жел тоқсан күні өткен республикалық Орталық кеңестің қаулысы бо

йынша «Қайран ерлер, қаһарман ардагерлер» атты республикалық байқау-фестивалін облыс дең гейінде өткізу жоспарланған болатын. Фестивальдің мақсаты – халқы мыздың мәдени дәстүрін жаңғыр тып, кейінгі жас ұрпаққа үлгі ету. Бұл байқау-фестивалі 2014-2015 жылдары үш кезеңмен өтеді. Яғни 1-кезең 2014 жылы қала, ау дандарда наурыз-мамыр айларында, 2-кезең қазан-желтоқсан айында, 3-кезең 2015 жылдың сәуір-мамыр айларында оздырылуы тиіс. Облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкеннің келісімімен Ұлы Жеңістің 70 жылдығына ар налған байқау-фестивальді өткізу мақсатында облыстық ардагерлер

ұйымының ұйымдастыру комитеті мен қазылар алқасы құрылып, оның төрағасы болып Мыр зағали Мұхамбетов сайланып, ал ғашқы отырысын өткізді. Қала, аудандар мен ауылдық округтер бойынша мамыр-маусым айларында байқау фестивальдері ойдағыдай өтті. Байқауға 700ден астам өнерпаз қатысты. Атал ған байқауда әрбір жанр бойынша 1-орын алған жеңімпаздар үс тіміздегі жылдың тамыз айының аяғында Орал қаласында өтетін облыстық байқауға қатысады. Барлық ардагерлер мен қалада өткен байқауға қатысушылар диплом, алғысхат, бағалы сыйлық тармен марапатталды. Осы облыстық байқауда әр жанр бойынша жеңіп шыққандар 2015 жылы сәуір-мамыр айында Астана қаласында өтетін респуб ликалық байқауға қатысуға жолдама алады.

Шернияз БАЙТЕМІРОВ, облыстық ардагерлер ұйымы кеңесі төрағасының орынбасары, Орал қаласы

Алпыс жылдан кейінгі кездесу Жүзімізді әжім торлап, жасымыз 80-ге таянғанда бұл кездесу біз үшін мектептегі оқушылық дәуреннің елесін дей болды.

ғни бұл 1954 жылы бұрынғы Фурманов ауда нының Жалпақтал ауылындағы Ғиният Молдашев атын дағы орта мектеп түлектерінің 60 жылдан соң кездесуі еді. 1999 жылы мектепті бітіргенімізге 45 жыл толуын атап өттік. Онда 30 шақты кластастың басы қосылды. 2004 жылы 50 жылдық кездесуде 40-тан астам едік. 2009 жылы 30дан астам болды. Биылғы, 2014 жылғы 60 жылдан кейінгі кездесуге кластас құрбы-құрдастардың 20-дан астамы ғана қатынасты. Қатарымыздың жыл өткен сайын сирей түсуі бізге, әрине, қиын тиіп жүр. 1954 жылы төрт оқу класынан 123 оқушы бітіріп едік. 72 кластасымыз о дүниелік болды. Олардың рухына бас иеміз. 51-і бұтақтарын жайып, қыз ұзатып, келін түсіріп, немере-жиен сүйіп, өмірден тиесілі несібілерін алып үлгерген жандар. Мұғалім – мектептің жүрегі. Мектебіміздің директоры Жайсаң Ақбай, тарихшы Ораз ағай, биолог-географ Мағрупа апай, физик Нәсіпқали аға, химик Күнзира апай, әдебиетші Софья Сүлейме

нова мен Клавдия Ильинична. Ұс таздарымыздың қай-қайсысы да бізге өмірлік бағыт-бағдар берген аяулы жандар. Кездесуге келген кластасымыз дың бірі – алматылық Ерғазым Өтебалиев. Ол мектепті күміс медальмен бітіріп, Саратовтың по литехникалық институтынан инженер-механик мамандығын алып, заводтарда мастер, инженер, бас инженер болып қызмет істеді. ХХ ғасырдың алпысыншы жылдары Алматы қаласының комсомол ко митетінің бірінші хатшысы, бертін келе облыстық республикалық бақылау комитеттерінде жауапты қызметте, республиканың Сырт қы экономикалық байланыс және өндіріс-сауда министрлігінде жа уапты қызметтер атқарды. Атырау қаласынан келген Мұхамбетжан Сапаров Алматы қа ласында медициналық институт бітіріп, дәрігер-эпидемиолог ма мандығы бойынша Ақтау, Атырау қалаларында басшы қызметте зейнеткерлікке шыққанша еңбек етті. Тараз қаласынан келген Мұста хим Ерәлин - жылдар бойы Герма нияда, Белоруссияда, Польшада,

Украинада әскери қызметте бол ған сардар. Жалпақталдың Қараөзен ауылынан келеген Мүтиғолла Темірханов Қараөзен орта мектебінде 30 жылдай мектеп директоры болып қызмет істеді. Жалпақталда тұратын Айман Кереева – меди цина қызметкері болып, 30 жылдай еңбек еткен ардақты аналар дың бірі. Кездесудің құрметті қонағы сол кездегі мектеп директоры болған Жайсаң Ақбай құттықтау сөзінде оқушыларын мақтан ететінін, барлығына жуығы жоғары білімді екендігін, шәкірттердің қай салада қызмет істемесін өз жұмысын абыроймен атқарғандығын мақтан ететіндігін алға тартты. Ауырып, әрең жүрсе де, химия пәнінің оқытушысы Күнзира апай біздерді көруге келіпті. Оның ұнамды даусы, ұлағатты ой-пікірі бізді баяғы мектеп партасына қайта отырғызғандай болды. Кездесу кешінде «Ұстазым», «Ар мандастар», «Қайдасыңдар, достарым?» әндері шырқалып, орынды қалжың айтылып, би де биленді.

Шадияр АХТАНОВ, ардагер-ұстаз, «Халық ағарту ісінің озат қызметкері», Орал қаласы

таным терезесі Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Николай Гусев Мен Ясная Полянадағы Лев Толстойдың үйінде алғаш рет 1903 жылы болдым. Ал 1907 жылдың қыркүйегінен 1909 жылдың тамызына дейін маған Лев Толстойдың көмекшісі әрі әдеби хатшысы болу бақыты бұйырды. Осынау екі жылдың ішінде мен оның тыныс-тіршілігін, шығармашылық өмірін өз көзіммен көріп, оны қандай қасиеттері ұлы тұлға ретінде қалыптастырғандығына көз жеткіздім. Бұл Л. Толстойдың күн тәртібінен-ақ көрінетін.

oral_oniri@inbox.ru

Лев Толстойдың бір

олстой ұйқыдан таңер тең сегіздер шамасында тұрып, жуынып, бірден табиғат аясына, орман ішіне серуендеуге шығатын. Жазушы таңғы таза ауаны рақаттана жұтып, жазда шөпке тұнған таңғы шыққа сүйсініп, қыста ағаш бұтақтарына тұрған қы рауды қызықтап, Табиғат-Анамен оңашада еркін «сырласу» арқылы өзін күрделі шығармашылық үр діске дайындайтын. Кейде жарты сағаттық, кейде бір сағаттық серуеннен соң Лев Толстой үйіне қайтып келе жатып, жол-жөнекей кезіккен кедей-кепшік, қайыршыкембағалға тиын-тебен үлестіретін. Кей күндері қайыршы-кедейлермен тілдесіп, олардың тауқыметті тағдыры мен ауыр өмір жолын естігенде, жүрегіне ауыр батпан тас түскендей күй кешетін. Лев Николайұлы келгенше, мен оның поштасына келіп түскен хаттар мен қолжазбаларды, кітаптар мен газеттерді жиыстырып қоятынмын. Ол сол кездегі «Жаңа заман» («Новое время»), «Русь», «Сөз» («Слово») секілді газеттерді ғана оқитын еді. Өйткені бұл басылымдар өлім жазасына кесілгендердің тізімін ашық жариялап, күнделікті жаңалықтарды жазатын. Таңғы серуеннен кейін кабинетіне келген Толстой кофе іше отырып, оқырмандарының хаттарын оқып, соларға жауап жазатын. Кейде таңғы серуеннің алдын да, кейде таңғы серуеннен кейін, бірақ күн сайын таңертең міндетті түрде ол өзі құрастырған «Әрбір күнге кеңес» атты даналық сөздер жинағына бір көз жүгіртіп шығатын. «Әрбір күнге кеңес» жинағына жазушы әр түрлі ха лықтардың әр ғасырларда өмір сүрген данышпандарының ойларын енгізген. Міне, осы шаруалардың басын қайырған соң, Толстой шығарма шылық жұмысқа кірісетін. Жазу үстінде Л. Толстой мүлгіген тыныштықты қалайтын. Сол себепті жұмыс кабинетінің есі гін іштен кілттеп алып, жұмыс уақытында кабинеттен мүлдем

шықпайтын. Мұндай кездерде оны жұбайы Софья Андрейқызынан басқа ешкім мазаламайтын. Бюф фонның «Ең жақсы қасиет – сабыр» деген сөзі Лев Толстойдың өмірлік ұстанымы еді. Сондықтан ол жазушы шығармасына бар нәрін беріп болғанша, жарияламауы тиіс деп есептейтін. Сол себепті Лев Николайұлының туындылары сан рет қайта өңделіп, сан рет түзетілетін. Оның өзіне қойған талабының күштілігін дәлелдеу үшін сізге бір қызықты дерек айтайын. Толстой өзі құрастырған «Әрбір күнге кеңес» атты даналық ой-пікір жинағына 1907 жылы алғы сөз жаза бастайды. Машинкамен бастырғанда төрт-ақ бет болатын осы алғы сөзді жазу үшін ол үш жыл бойы жұмыс істеп, 105 рет қайта өңдеп жазып шығады! Ойланып көріңізші, 105 рет! Лев Толстой өте еңбекқор адам болатын. Ол өмірінің барлық күндерін еңбекпен өткізіп, өзіне мүлдем демалыс бермейтін еді. Тіпті рождество, пасха секілді діни мейрамдардың өзін жұмыс кабинетінде, жазу үстелінде отырып өткізетін. Тек денсаулығы сыр беріп, сырқаттанып қалған кезде ғана жұмыс істемейтін. Бірақ жазбаса да, жұмыс кабинетінде отырып, алдағы уақытта жазатын шығармаларын ой елегінен өткі зіп, жоспар құратын. Лев Николайұлының таңғы се руеннен кейінгі жазу уақыты 4-5 сағатқа созылатын. Ауыр шығар машылық жұмыстан кейін Толстой түскі асын ішетін. Тамақты мөлшермен жеуді жөн деп са наған жазушының түскі асы бір жұмыртқа, бір үзім нан, қарақұмық ботқасының шағын мөлшерінен ғана тұратын. Шығармашылық жұ мыстың әсерінен арыла қоймаған Толстой тамақтану кезінде терезеден алысқа көз тастап, ойға шомып отыратын. Құдды бір өзінен басқа ешкім көрмейтін көріністерді тамашалап отырғандай.

Жазушы түстеніп отырғандаақ, онымен кездесіп, тілдесу үшін елдің түкпір-түкпірінен келген адамдар үй алдына жиналып қалатын. Олардың кейбірі Ясная Полянаға келудегі мақсаты жай ғана Лев Толстойды көру екендігін жасырмайтын. Мұндай жағдайларда заңғар жазушы: – Қараңыздар, менің бет-әл петімнің басқалардікінен ешқан дай айырмашылығы жоқ. Екі кө зімнің ортасында бір мұрным бар... – дейтін күлімсіреп. Толстойдың айтқаныңды мұ қият тыңдап, дұрыс жөн сілтей тінін білетін шаруалар мен қа рапайым жұмысшылар да оған көп келетін. Теміржол немесе шахта басшылығы жұмысшыларға жалақысын төлемейді, қазы әділ үкім шығармады, жер иелері шаруаларға жалға жер бермейді – осы секілді әр түрлі әлеуметтік мәселелер жөнінде қарапайым халық Л. Толстойдан ақыл-кеңес сұрайтын. Бұл ретте кейде күлкілі оқиғалар да орын алатын. Жаймашуақ жаз күндерінің бі рінде Лев Николайұлы түскі асын ішіп болған соң далаға шықты. Кесек лақтырым жерден үш шаруаны көріп, оларға таяп барғаны сол еді, үшеуі тізерлеп отыра кетті. Ал Лев Толстой төменшіктеуді жек көретін. Шаруаларға: – Орындарыңыздан тұрып, қандай мәселемен келгендеріңізді айтсаңыздаршы, - деді. Үшеуі тіл қатпады. Орындарынан да қозғалар емес. Өзін ыңғайсыз сезіне бастаған Толстой: – Тұрсаңыздаршы, енді. Неменеге соншама төменшіктейсіздер? Мен де сіздер секілді адаммын ғой, - деді. Бірақ үш шаруа тізерлеп отыра берді. Ендігі кезекте көп ойланып жатпай-ақ, жазушының өзі де тізерлеп отыра кетті. Сөйтіп, Лев Толстой мен үш шаруа бірбіріне үнсіз қарап екі минуттай отырды. Бірінші болып қайтадан Лев Николайұлы тіл қатты:

– Орнымнан тұрсам бола ма? деді ол қартаңдау бір шаруаға. – Мен сізді тізерлеуге мәж бүрлеген жоқпын, мырза, – деп жауап берді жасы ең үлкен шаруа сыпайы сөйлеп. – Ендеше, мен де сіздерді мәжбүрлеген жоқпын, - деді Лев Николайұлы, – Қане, бәріміз орнымыздан тұрып адам сияқты сөйлесейік. Иә, Лев Толстой тұлға ретінде қаншалықты ұлы болса, сон шалықты қарапайым еді... Алыстан іздеп келген оқыр мандарымен әңгіме-дүкен құрып, сырласып болған соң жазушы қайтадан серуенге шығатын. Л. Толстой шөбінің биіктігі адам бойынан асатын «Засека» деп аталып кеткен орманда серуендейтін еді. Делир атты тұлпарына мініп, қолына мылтығын алып, соңына тазысын ертіп, Засека орманын сағаттар бойы аралап жүретін. Бұл орман Толстойдың шығармашылығында үлкен рөл атқарады. Өйткені осы орманды аралап жүргенде туған ойларды жазушы ат үстінде отырып, қойын дәптеріне түртіп алады екен. Кейін көптеген шығармаларына сол дәптеріндегі жазбаларды қол данған. ев Николайұлы қоршаған ортаны, табиғатты қатты жақсы көретін. Табиғат құбылыстары, жаз, күз, қыстың келуі, әсіресе, көктем мезгілі оның жан дүниесін қуанышқа бөлейтін. Ағаштар бүршік атқанда, гүлдер қауызын жарғанда, балаша қуа нып, шаттанып, шабыттанатын. Бір әдемі гүл көрсе, ат үстінен еңкейіп үзіп алып, хош иісі мен сұлулығына тамсанатын. Кейін ас бөлмесіне немесе жазу үстеліне құмыраға салып қоятын. Не болмаса, біреуге сыйлайтын. Кей кезде Толстой серуен кезінде Ясная Полянаның жанынан өтетін Тула күре жолына барып, сондағы шаруалармен

әңгіме-дүкен құратын. Ұлы ойшыл қарапайым халықпен жақын араласқанды ұнататын. Ол Ясная Полянадағы барлық шаруаларды арғы тегіне дейін жақсы білетін еді. Көп жағдайда ойнап жүрген кішкентай балалардың бет-әлпетіне қарап, қай отбасының перзенті екендігін дәл айтып беретін. Лев Толстой қашан, қайда болса да, қарапайым халықтың керегін өтеп жүруге тырысатын. Бір яснополяналық шаруадан мынадай әңгіме естігенім бар: Қақаған қыс болатын. Үйде отын таусылды. Долы боран тынар емес. Айналадағы орманның бәрі графқа тиесілі. Ал графтың орманынан ағаш шаппақ түгілі, жерге түскен бұтақты алуға да тыйым салынған. Енді не істеймін? Отынды қайдан аламын? Басқа амал жоқ, түнді күттім. Қас қарайғанда қолыма балтам мен арқанды алып, шанамды сүйреп, орманға кірдім. Тың тыңдап, ешкім жоғына көз жеткізген соң, өзіме керегінше отын шауып алып, кеткелі тұрғанда, кенет артымнан бір сыбдыр естілді. Артыма бұрылып, ескі тон киген граф Лев Толстойды көргенде, ұялғаннан және таңырқағаннан өңім бозарып кетті. Маған сынай қарайды. Ал мен не дерімді білмей, абдырап, үнсіз тұрмын. Ол менің қасыма жақындап келді де: «Балтаңды бері әкел», – деп балтаны алып, тағы да отын шаба бастады. Шапқан отынын шананың үстіне қойып, арқанмен байлап, маған: «Енді бұл жерден тезірек кет. Әйтпесе, қазір менің қызметшілерімнің көзіне түсіп қаласың», – деді. Қар немесе жаңбыр жауып, күн райының бұзылуы да Лев Толстойға серуенге шығуға бөгет бола алмайтын. Тек сырқаттанған жағдайда ғана ол орманға бармай, үй ішінде бөлме-бөлмені аралап, «серуендейтін». Сондай-ақ Толстойдың ізде німпаздығы, білімге деген құш-

аудан-ауыл oral_oniri@inbox.ru

күні тарлығы серуен кезінде де көрініс табатынын айта кету керек. Мә селен, ол орманнан құмырсқаның өзгеше пішінді илеуін көріп қалса да, қызығушылық танытып, үйіне келген соң, энциклопедиядан құ мырсқалар жайында оқитын еді. Серуеннен сілесі қата шаршап келген Толстой бір-бір жарым сағат көз шырымын алатын. Күнделікті дағды бойынша, кешкі ас сағат жетіде әзір болады. Дастарқан басында Лев Николайұлы серуен кезінде куә болған қызықты жәйттарды айтып, өзінің әсерімен бөлісетін. Күндізгі ауыр шығармашылық жұмыстан шаршайтын Толстой кешкі астан соң жүйкесін тыныштандырып, санасын сергітуді жөн көретін. Сол себепті кейде шахмат ойнайтын. Ал кей күндері Мәскеуден келген атақты пианистер мен скрипкашылардың өнерін тамашалап, әндерін тыңдайтын. Лев Николайұлы музыканы өте қатты жақсы көретін. Музыка оның ішкі сарайын керемет күйге бөлеп, жан дүниесін толқытып, көзіне жиі жас алдыратын. Ал кей кештерде Толстой өзінің жаңадан жазған шығармаларын отбасына немесе үйіне келген қонақтарға оқып беретін. Сол арқылы тыңдаушылар ды жалықтырған тұстары болса, өзгертіп, қайтадан тартымды қы лып жазуға тырысатын. ейбір күні кешкісін үйіне келген қонақтар болса, солармен әңгіме-дүкен құратын. Толстойдың адамдармен қарым-қатынас жасауда ғы маған қатты ұнағаны – ол ешкімді бөліп-жармайтын, ешкімге жағымпазданбайтын. Қарапайым шаруамен де, революционермен де, мансабы зор шенеуніктермен де бірдей сөйлесетін еді. Әрдайым сыпайы сөйлеп, қарсы алдындағы адамның көңіліне ұнайтын сөз дер айтуға тырысатын. Бірақ шындықты айтуға келгенде, ешкімнен тайсалмайды. Сонымен қатар Лев Толстой ұлы орыс тілінің жанашыры да еді. Адамдармен қарымқатынаста ана тілін шұбарламай, таза орысша сөйлеуге тырысатын. Французша сөйлеген қандастарын көргенде қатты кейитін. Бұған қоса Лев Николайұлы адамдармен сөйлескенде, тек салмақты ойлар, мағыналы сөздермен ғана әңгіме өрбітпей, сөз арасында қалжыңдасып, әзілдесіп көңілді отыруды да жақсы көретін. Сағат кешкі онда Толстойдың үйінде шай ішіліп, келген кісілер көбіне түнгі он бірде тарасады. Жатын бөлмесіне кетерден бұрын жазушы үй қонақтарының қолын қысып, жанарына мейірлене қа рап қоштасады. Осы арқылы ол әр адамға ыстық ықыласы мен кіршіксіз көңілін білдіргісі келетін...

Орыс тілінен тәржімалаған Алпамыс ФАЙЗОЛЛА, студент, Алматы қаласы

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

«Қош бол, балабақшам!» «Қызғалдақ» балабақшасында өткен шара осылай аталды.

алабақшамен қоштасу кеші жүр гізушінің кіріспе сөзімен басталды. Осыдан соң шеттерінен бәрі де сүйкімді балдырғандар ортаға шыға бастады. Данияр, Айсәуле, Ислам, Жарасбек, Бекзат, Диас, Дастан, Айдос. Бүгінгі мерекенің негізгі кейіпкерлері осылар. «Біз бақытты баламыз, Жетіліп ой-санамыз, Балабақшамен қоштасып, Мектепке кетіп барамыз» деп басталған бүлдіршіндер тақпақтары рет-ретімен жалғаса береді. «Біз мектепке барамыз» әнінен соң кіші топ балаларына ойыншықтар сыйланды. Мальвина мен Буратиноның қатынасуы мен көрініс көрсетілді. Бүлдіршіндер Бибігүл Зорбайқызынан бастап барлық тәрбиеші апаларына ал ғыс айтты. Ән де айтылды, би де биленді. Балабақша меңгерушісі бүлдіршіндерді

дипломдармен марапаттады. Ата-аналар атынан Софья Қалниязова мен Бибігүл Сисенова сөз сөйледі. «Мектеп бізді шақырады, Қош бол, әсем бақшамыз!» деген жолдар балғындардың алдынан білім әлемінің есігін ашқандай.

Жолың болсын, бүгінгі балабақша түлегі, ертеңгі мектеп шәкірті!

ата-аналар атынан Бақтыгүл ИШЕКЕНОВА, Шыңғырлау ауданы

Балғын өнерпаздар Ж

уырда ауылымыздың мәдениет үйінде 3-6 жас аралығындағы бүл діршіндер арасында сайыс өтті. Кішкене балғындардың өнерге деген бейімін арт тырып, эстетикалық талап-талғамдарын ойын арқылы қалыптастыру тұрғысында өткен сайыста кішкентай аруларымыз сұ рақ қою арқылы өздерін таныстырып, қуыр шақ, қоян, аюларының есімдері мен жақсы көретін тағамдары жайлы айтып, тақпақтарымен таңғалдырды. Өз өнер лерін көрсетіп, топ болып қазіргі заманғы

би билеп, журнал бетіндегі қуыршақтарды бояды. Асхат Байдәулетов, Қасым Өтешов, Айнара Берік, Бақнұр Молданияз тамаша әндер айтып, көпшіліктің көңілін көтерсе, «Айгөлек» кіші топ бишілері латын, америкалық және үнді билерін орындап, көрермен қошеметіне бөленді. Көрермендердің дауыс беруі арқылы «Көркем қыз», «Әдепті қыз», «Ерке қыз», «Әдемі қыз», «Биші қыз», «Көрермен көзайымы» аталымдарына ие болған кішкене хан-

шайымдарды ауыл әкімі Зәмзәгүл Мере кеқызы дипломдармен марапаттады. Шара соңында мәдениет үйінің ди ректоры Света Сайынқызы келген көрер мендерге рақметін айтып, бүлдіршіндерге сыйлық таратты.

Гүлсара ЗИНУЛЛИНА, мәдени демалыс жұмысын ұйымдастырушы, Аралтөбе ауылы, Сырым ауданы

Жұмыс жәрмеңкесі Жақында «Нұр Отан» партиясы Жаңақала аудандық бөлімшесі мен аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі бір лесіп, мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған бос жұмыс орындары жәрмеңкесін өткізді.

әрмеңкені жұмыспен қамту жә не әлеуметтік бағдарламалар бө лімінің басшысы Е. Сапаров ашты. Бұдан соң сөз алған аудан әкімі Лавр Хайретдинов Елбасының биылғы Жолдауында мүмкіндігі шектеулі жандардың әлеумет тік-тұрмыстық ахуалын жақсарту үшін оларды сау адамдармен бірдей жұмысқа тарту керектігі талап етілгенін айтып, бұл жолғы жәрмеңкенің сол тапсырма ны орындау мақсатында ұйымдастыры лып отырғанын айтты. Оның сөзінше, мүгедектерге арналған жәрмеңке осымен

екінші рет өткізіліп отыр. Жалпы аудан бойынша 782 мүгедек есепте тұрса, оның ішінде І топтағы мүгедектер – 68, ІІ топтағы мүгедектер – 210, ІІІ топтағы мүгедектер – 237, бала жастан мүгедектер – 149. Бірінші, екінші және үшінші топ мүгедектері арасында ауданда 108 адам түрлі салада еңбек етуде. Бұл жолы жәрмеңкеге 15 мүгедек жан жұмыс істеуге ниет білдіріп келді. Шара барысында мүмкіндігі шектеулі аудан тұрғындары бос жұмыс орындарын ұсынған мекеме өкілдерімен әңгімелесіп, жұмыс жағдайымен танысты және еңбек

заңнамасы жөнінде мол мағлұмат алды. Ұсынылған бос жұмыс орындарының қа тарында сатушы, ағаш шебері, жүргізуші, кіші қызметкер, газ-электр дәнекершісі сияқты қызмет түрлері бар. Жәрмеңкеде барлығы 14 бос жұмыс орны ұсынылып, мүмкіндігі шектеулі 7 азамат тұрақты, 2 адам ақылы қоғамдық жұмысқа жолдама алды. Тағы екі мүмкіндігі шектеулі азамат несие алуға құжат тапсырып, екі адамға оқуға жолдама берілді.

Гүлжанат ТАЛҒАРҚЫЗЫ, Жаңақала ауданы

Қаулы-қарар Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысы 2014 жыл 4 мамыр №99 Орал қаласы

БҚО әділет департаментінде 13.06.2014 жылы №3563 болып тіркелді

«Мұрағаттық анықтамаларды беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентін бекіту туралы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңдарын басшылыққа ала отырып Батыс Қазақстан облысы әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

2014 жылғы 4 мамырдағы №99 Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысымен бекітілген «Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті 1. Жалпы ережелер 1. «Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызметін (бұдан әрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет), осы «Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентінің (бұдан әрі – регламент) 1-қосымшасында көрсетілген облыстың, қалалардың, аудандардың мемлекеттік мұрағаттары және оның филиалдары (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 5 наурыздағы №183 «Мұрағат ісі саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер стандарттарын бекіту туралы» қаулысымен бекітілген «Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына (бұдан әрі - стандарт) сәйкес көрсетеді. Құжаттарды қабылдау және мемлекеттiк қызметті көрсетудің нәтижелерін беру: 1) көрсетілетін қызметті беруші; 2) «Халыққа қызмет көрсету орталығы» Республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Батыс Қазақстан облысы бойынша филиалы және оның қалалық және аудандық бөлімдері (бұдан әрі – ХҚО); 3) www.e.gov.kz «электрондық үкiмет» веб-порталы (бұдан әрi – портал) арқылы жүзеге асырылады. 2. Мемлекеттік қызметті көрсету нысаны: электрондық және (немесе) қағаз түрінде. 3. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесі: 1) көрсетілетін қызметті берушіде, ХҚО-да – мұрағаттық анықтамаларды не мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап беру; 2) порталда – мұрағаттық анықтамалардың дайын екендігі туралы хабарлама не мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап беру; Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесін беру нысаны: электрондық және (немесе) қағаз түрінде. 4. Мемлекеттiк қызмет ақысыз негізде жеке және заңды тұлғаларға (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті алушы) әлеуметтік-құқықтық сипаттағы мәселелер жөніндегі мұрағаттық құжаттар негізінде көрсетіледі: еңбек өтілі мен еңбекақысының мөлшерін, жасын, білімі мен біліктілігін, мемлекеттік және ведомстволық наградалармен марапатталуын, зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдардың аударылуын, ғылыми дәреже және атақ берілгенін, емделу, қамау орындарында болғанын, көшірілгенін және ақталғанын, экологиялық апат аймақтарында болғанын растайтын, күштеп айдалғаны және репатриацияланғаны туралы, азаматтық халжағдайы актілері, мүліктік құқықтар туралы растау. 2. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде құры лымдық бөлімшелер (қызметкерлер) мен көрсетілетін қызметті берушінің іс-қимыл тәртібін сипаттау 5. Мемлекеттік қызмет көрсету бойынша рәсімді (ісқимылды) бастауға: 1) көрсетілетін қызметті берушіге, ХҚО-ға көрсетілетін қызметті алушының (не сенімхат бойынша оның өкілі) стандарттың 9-тармағында көрсетілген өтінім мен құжаттар тізбесін ұсынуы; 2) порталға көрсетілетін қызметті алушының электрондықцифрлық қолтаңбасымен (бұдан әрі - ЭЦҚ) куәландырылған электрондық құжат нысанындағы сұрау салуы негіздеме болып табылады. 6. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінің құрамына кіретін әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) мазмұны, оның орындалу ұзақтығы: 1) көрсетілетін қызметті берушінің қызметкері көрсетілетін қызметті алушыдан стандарттың 9-тармағында көрсетілген құжаттарды қабылдайды және өтінішті тіркеп, 15 (он бес) минут ішінде құжаттарды көрсетілетін қызметті берушінің басшысына жолдайды; 2) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы 30 (отыз) минут ішінде көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысын белгілеп, бұрыштама қойып, құжаттарды көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысына береді; 3) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы 15 (он бес) күнтізбелік күн ішінде ақпаратты іздестіреді және мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесінің не бас тарту туралы дәлелді жауаптың жобасын әзірлейді; 4) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы 4 (төрт) сағат ішінде көрсетілетін қызмет нәтижесіне не бас тарту туралы дәлелді жауапқа қол қояды; 5) көрсетілетін қызметті берушінің қызметкері 15 (он бес) минут ішінде көрсетілетін қызметті алушыға дайын мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесін береді. Мемлекеттік қызметті көрсету үшін екі немесе одан да көп ұйымдардың, сондай-ақ уақыты бес жылдан асқан кезеңнің құжаттарын зерделеу қажет болған жағдайларда, көрсетілетін қызметті берушінің басшысы мемлекеттік қызмет көрсету мерзімін қосымша әр бес жыл кезеңіне күнтізбелік он бес күннен аспайтын мерзімге ұзарта алады, бұл туралы құжаттар тіркелген күннен бастап күнтізбелік 3 (үш) күн ішінде көрсетілетін қызметті алушыға хабарланады. 7. Келесі рәсімді (іс-қимылды) орындауды бастау үшін негіздеме болатын мемлекеттік қызметті көрсету бойынша рәсімдердің (іс-қимылдың) нәтижесі: 1) көрсетілетін қызметті алушыдан құжаттарды қабылдау және көрсетілетін қызметті беруші басшысына құжаттарды беру; 2) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы құжаттарды көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысына жолдауы; 3) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындау шысының мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесінің не бас тарту туралы дәлелді жауаптың жобасын әзірлеуі; 4) көрсетілетін қызметті берушінің басшысының көр сетілетін қызмет нәтижесіне не бас тарту туралы дәлелді

1. Қоса беріліп отырған «Мұрағаттық анықтамаларды беру» мемлекеттік қызметтің регламенті бекітілсін. 2. Осы қаулының орындалуын бақылау облыс әкімінің орынбасары Б.М.Мәкенге жүктелсін. 3. Осы қаулы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 5

жауапқа қол қоюы; 5) көрсетілетін қызметті берушінің қызметкерінің көр сетілетін қызметті алушыға дайын мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесін беруі. 3. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде құры лымдық бөлімшелер (қызметкерлер) көрсетілетін қыз метті берушінің өзара іс-қимыл тәртібін сипаттау 8. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет процесіне қатысатын қызмет берушілердің, құрылымдық бөлімшелерінің (қыз меткерлерінің) тізбесі: 1) көрсетілетін қызметті берушінің қызметкері; 2) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы; 3) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы. 9. Әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) ұзақтығын көрсете отырып, әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) өту блок-схемасы осы регламенттің 2-қосымшасымен сүйемелденеді. 4. ХҚО-мен және (немесе) өзге де көрсетілетін қызметті берушілермен өзара іс-қимыл тәртібін, сондай-ақ мемле кеттік қызмет көрсету процесінде ақпараттық жүйелерді пайдалану тәртібін сипаттау 10. ХҚО-ға және (немесе) өзге де көрсетілетін қызметті берушілерге жүгіну тәртібін, көрсетілетін қызметті алушының өтінішін өңдеу ұзақтығын сипаттау: 1) ХҚО қызметкері 5 (бес) минут ішінде көрсетілетін қызметті алушы ұсынған өтінімнің дұрыс толтырылуын және құжаттардың толықтығын тексереді; Көрсетілетін қызметті алушының өтініш білдірген күні сол жерде көрсетілетін мемлекеттік қызметті алғанға дейінгі күтудің рұқсат берілген ең ұзақ уақыты 15 (он бес) минут. 2) 1-процесс – қызмет көрсету үшін ХҚО-ның қызметкері Халыққа қызмет көрсету орталығының ықпалдастырылған ақпараттық жүйесінің автоматтандырылған жұмыс орнына (бұдан әрі – ХҚО ЫАЖ АЖО) логин мен парольді (авторизациялау процесі) енгізеді; 3) 2-процесс – ХҚО-ның қызметкері 5 (бес) минут ішінде қызметті таңдайды, экранға мемлекеттік қызметті көрсету үшін сұраныс нысанын шығарады және ХҚО-ның қызметкері көрсетілетін қызметті алушының, сондай-ақ сенімхат бойынша көрсетілетін қызметті алушы өкілінің мәліметтерін (нотариалды куәландырылған сенімхат болған жағдайда, басқа куәландырылған сенімхатының мәліметтері толтырылмайды) енгізеді; 4) 3-процесс – электрондық үкімет шлюзі (бұдан әрі - ЭҮШ) арқылы жеке тұлғалардың мемлекеттік деректер қорына/ заңды тұлғалардың мемлекеттік деректер қорына (бұдан әрі – ЖТ МДҚ/ЗТ МДҚ) көрсетілетін қызметті алушының мәліметтері туралы, сонымен бірге Бірыңғай нотариалдық ақпараттық жүйеге (бұдан әрі - БНАЖ) - көрсетілетін қызметті алушы өкілінің сенімхат мәліметтері туралы сұранысты 2 (екі) минут ішінде жолдайды; 5) 1-шарт - ЖТ МДҚ/ЗТ МДҚ көрсетілетін қызметті алушының мәліметтерінің және БНАЖ сенімхат мәліметтерінің бар болуын 1 (бір) минут ішінде тексереді; 6) 4-процесс – көрсетілетін қызметті алушының ЖТ МДҚ/ЗТ МДҚ-да мәліметтерінің және БНАЖ-да сенімхат мәліметтерінің болмауына байланысты, мәліметтерді алу мүмкіндігінің болмауы туралы хабарлама 2 (екі) минут ішінде қалыптастырылады; 7) 5-процесс – ХҚО қызметкерінің ЭЦҚ-мен куәландырылған (қол қойылған) электрондық құжаттарды (көрсетілетін қызметті алушының сұранысын) ЭҮШ арқылы электрондық үкіметінің аумақтық шлюзі автоматтандырылған жұмыс орнына (бұдан әрі – ЭҮАШ АЖО) 2 (екі) минут ішінде жолдайды. 11. Мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижесін ХҚО арқылы алу процесінің сипаттамасы, оның ұзақтығы: 1) 6-процесс - ЭҮАШ АЖО-да электрондық құжатты тіркеу 2 (екі) минут ішінде; 2) 2-шарт – көрсетілетін қызметті беруші қызмет көрсетуге негіз болатын және стандартта көрсетілген (өтінімі, жеке басын куәландыратын құжат) көрсетілетін қызметті алушының жалғаған құжаттарының сәйкестігін тексеру (өңдеу) 2 (екі) минут ішінде; 3) 7-процесс – көрсетілетін қызметті алушының құжат тарында бұзушылықтың болуына байланысты сұратылып отырған қызметтен бас тарту жөнінде хабарламаны қа лыптастыру 5 (бес) минут ішінде немесе көрсетілетін қызметті алушының ХҚО-ның қызметкері арқылы тиісті құжаттарды алғандығы туралы қолхат алуы; 4) 8-процесс - көрсетілетін қызметті алушы ХҚО-ның қызметкері арқылы ЭҮАШ АЖО-да қалыптастырылған қыз меттің нәтижесін (сұрау бойынша мұрағаттық анықтама) алады (ХҚО-ға құжаттар топтамасын тапсырған сәттен бастап 15 (он бес) күнтізбелік күн ішінде). ХҚО арқылы мемлекеттік қызметті көрсету кезінде іске қосылатын ақпараттық жүйелердің өзара функционалдық ісқимылдары осы регламенттің 3-қосымшасына сәйкес диаграммада келтірілген. 12. Жүгіну тәртібін және портал арқылы мемлекеттік қызмет көрсету кезінде қызмет беруші мен қызмет алушының рәсімдерінің (іс-қимылдарының) реттілігін сипаттау: 1) көрсетілетін қызметті алушы жеке сәйкестендіру нөмірі (бұдан әрі - ЖСН) және (немесе) бизнес сәйкестендіру нөмірі (бұдан әрі - БСН), сондай-ақ паролі (порталда тіркелмеген көрсетілетін қызметті алушылар үшін іске асырылады) көмегімен порталда тіркеу жүргізеді; 2) 1-процесс – көрсетілетін қызметті алу үшін көрсетілетін қызметті алушымен порталға ЖСН және (немесе) БСН және паролін (авторизациялау процесі) енгізу; 3) 1-шарт - ЖСН және (немесе) БСН және пароль арқылы тіркелген көрсетілетін қызметті алушының мәліметтерінің дұрыстығы порталда тексеріледі; 4) 2-процесс - көрсетілетін қызметті алушының құжатта рында бұзушылықтың болуына байланысты авторизациядан бас тарту жөнінде порталда хабарлама қалыптастырылады; 5) 3-процесс – көрсетілетін қызмет алушы осы регламентте көрсетілген көрсетілетін қызметті таңдайды, стандарттың 9-тармағында көрсетілген қажетті құжаттардың көшірмелерін электрондық түрде сұраныс нысанына жалғайды, үлгілік та-

наурыздағы №183 «Мұрағат ісі саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарттарын бекіту туралы» қаулысы қолданысқа енгізілгеннен кейін, алғашқы ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Облыс әкімі Н.Ноғаев

лаптарын және оның құрылымын ескере отырып, көрсетілетін қызметті алушымен нысанды толтыру (мәліметтерді енгізу) және қызметті көрсету үшін сұраныс нысандарын экранға шығарады, сондай ақ көрсетілетін қызметті алушымен сұранысты (қол қою) куәландыру үшін ЭЦҚ тіркеу куәлігін таңдайды; 6) 2-шарт – порталда ЭЦҚ-мен тіркеу куәлігінің қолдану мерзімін және қайтарылған (күші жойылған) тіркеу куәліктерінің тізімінде жоқтығын, сондай-ақ сәйкестендіру мәліметтерінің сәйкестігі (сұраныста көрсетілген ЖСН және (немесе) БСН және ЭЦҚ тіркеу куәлігінде көрсетілген ЖСН және (немесе) БСН аралығын) тексеріледі; 7) 4-процесс – көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ-мен расталмауына байланысты сұратылған қызметтен бас тарту жөнінде хабарлама қалыптастырылады; 8) 5-процесс – көрсетілетін қызметті беруші сұранысты өңдеу үшін көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ-мен куәландырылған (қол қойылған) электрондық құжатты (көрсетілетін қызметті алушының сұранысын) ЭҮШ арқылы ЭҮАШ АЖО жолдайды; 9) 3-шарт - көрсетілетін қызметті беруші қызметті көрсетуге негіз болатын стандарттың 9-тармағында көрсетілген

көрсетілетін қызметті алушы жалғаған құжаттарды тексереді; 10) 6-процесс - көрсетілетін қызметті алушының құжат тарында бұзушылықтың болуына байланысты сұратылып отырған қызметтен бас тарту жөнінде хабарлама қалып тастырылады; 11) 7-процесс – көрсетілетін қызметті алушымен порталда қалыптастырылған қызметтің нәтижесін (электрондық құжат нысанындағы хабарлама) алу. Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесі көрсетілетін қызметті берушінің басшысының ЭЦҚмен куәландырылған электрондық құжат түрінде порталға өтініш берген кезден бастап 15 (он бес) күнтізбелік күннің ішінде көрсетілетін қызметті алушының «жеке кабинетіне» жолданады. Портал арқылы мемлекеттік қызмет көрсету кезіндегі ақпараттық жүйелердің функционалдық өзара іс-әрекеттері осы регламенттің 4-қосымшасына сәйкес диаграммада келтірілген. 13. Мемлекеттік қызметті көрсету мәселелері бойынша көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды адамдарының, ХҚО-ның және (немесе) олардың қызметкерлерінің шешімдеріне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану стандарттың 3-бөліміне сәйкес жүзеге асырылады.

«Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 1-қосымша Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайы және жұмыс кестесі № Қызмет берушінің атауы р/с 1 2 1. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Батыс Қазақстан облысының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 2. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Батыс Қазақстан облысының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің Жалпақтал филиалы 3. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Батыс Қазақстан облысының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің Сырым филиалы 4. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Ақжайық ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 5. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Бөкей ордасы ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 6. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Бөрлі ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 7. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Жаңақала ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 8. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Жәнібек ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 9. «Батыс Қазақстан облысының мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Зеленов ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 10. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Қазталов ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 11. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Қаратөбе ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 12. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Тасқала ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 13. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Теректі ауданының мемлекеттік мұрағаты»коммуналдық мемлекеттік мекемесі 14. «Батыс Қазақстан облысы мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының Шыңғырлау ауданының мемлекеттік мұрағаты» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Қызмет берушінің мекенҚызмет берушінің Қызмет берушінің жайы жұмыс кестесі байланыс телефоны 3 4 5 Батыс Қазақстан облысы, Дүйсенбі-жұма күндері 8 (7112) 504319 Орал қаласы, Қ.Аманжолов сағат 9.00-ден 18.00-ге көшесі, 85-үй дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Батыс Қазақстан облысы, Дүйсенбі-жұма күндері 8 (71138) 21208 Қазталов ауданы, Жалпақтал сағат 9.00-ден 18.00-ге ауылы, Меңдалиев көшесі, дейін, түскі үзіліс 45-үй 13.00-ден 14.00-ге дейін Батыс Қазақстан облысы, Сырым ауданы, Жымпиты ауылы, Әйтеке би көшесі, 11-үй

Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін

Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданы, Чапаев ауылы, Қазақстан көшесі, 65-үй Батыс Қазақстан облысы, Бөкей ордасы ауданы, Сайқын ауылы, Т.Жароков көшесі, 5-үй Батыс Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, Ақсай қаласы, Советский көшесі, 99-үй

Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін Дүйсенбі-жұма күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, түскі үзіліс 13.00-ден 14.00-ге дейін

Батыс Қазақстан облысы, Жаңақала ауданы, Жанақала ауылы, Халықтар достығы көшесі, 69-үй Батыс Қазақстан облысы, Жәнібек ауданы, Жәнібек ауылы, Ғ.Қараш көшесі, 32-үй Батыс Қазақстан облысы, Зеленов ауданы, Переметный ауылы, Жеңіс көшесі, 24 Б-үй Батыс Қазақстан облысы, Қазталов ауданы, Қазталов ауылы, Шарафутдинова көшесі, 2-үй Батыс Қазақстан облысы, Қаратөбе ауданы, Қаратөбе ауылы, Құрманғалиев көшесі, 18-үй Батыс Қазақстан облысы, Тасқала ауданы, Тасқала ауылы, Абай көшесі, 23-үй Батыс Қазақстан облысы, Теректі ауданы, Федоров ауылы, Абай көшесі, 26-үй Батыс Қазақстан облысы, Шыңғырлау ауданы, Шыңғырлау ауылы, Тайманов көшесі, 95-үй

8 (71134) 21575

8 (71136) 91306 8 (71140) 21533

8 (71133) 21170

8 (71141) 21825

8 (71135) 21295

8 (71130) 22895

8 (71144) 31281

8 (71145) 31650

8 (71139) 21566

8 (71132) 21892

8 (71137) 34116

«Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 2-қосымша Әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) ұзақтығын көрсете отырып, әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) өту блок-схемасы

Көрсетілетін қызметті алушы

Көрсетілетін қызметті берушінің қызметкері көрсетілетін қызметті алушыдан стандарттың 9-тармағында көрсетілген құжаттарды қабылдайды және өтінішті тіркеп, 15 (он бес) минут ішінде құжаттарды көрсетілетін қызметті берушінің басшысына жолдайды

Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы 30 (отыз) минут ішінде көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысын белгілеп, бұрыштама қойып, құжаттарды көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысына береді

Көрсетілетін қызметті берушінің қызметкері 15 (он бес) минут ішінде көрсетілетін қызметті алушыға дайын мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесін береді

Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы 4 (төрт) сағат ішінде көрсетілетін қызмет нәтижесіне не бас тарту туралы дәлелді жауапқа қол қояды

Көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы 15 (он бес) күнтізбелік күн ішінде ақпаратты іздестіреді және мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесінің не бас тарту туралы дәлелді жауаптың жобасын әзірлейді

Қаулы-қарар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

«Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 3-қосымша ХҚО арқылы мемлекеттік қызметті көрсету кезінде іске қосылатын ақпараттық жүйелердің өзара функционалдық іс-қимылдарының диаграммасы

«Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет Регламентіне 1-қосымша Әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) ұзақтығын көрсете отырып, көрсетілетін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелері (қызметкерлері) арасындағы рәсімдердің (іс-қимылдардың) реттілігін сипаттаудың блок-схемасы

«Мұрағаттық анықтамалар беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 4-қосымша Портал арқылы мемлекеттік қызмет көрсету кезіндегі ақпараттық жүйелердің функционалдық өзара іс-әрекеттерінің диаграммасы

«Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет Регламентіне 2-қосымша «Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік қызметін көрсетудің бизнес-процестерінің анықтамалығы

жоба

«Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентін бекіту туралы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңдарын басшылыққа ала отырып, Батыс Қазақстан облысының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Қоса беріліп отырған «Ағаш кесу және орман би-

летін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті бекітілсін. 2. Осы қаулының орындалуын бақылау Батыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары А.К.Өтеғұловқа жүктелсін. 3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі. Облыс әкімі Н.Ноғаев

2014 жылғы «___» ______ №____ Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысымен бекітілген

4) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы төрт сағат ішінде ағаш кесу және (немесе) орман билетін немесе бас тарту туралы дәлелді жауапты қарайды және қол қояды; 5) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы жиырма минут ішінде жасалынған ағаш кесу және (немесе) орман билетін немесе бас тарту туралы дәлелді жауапты көрсетілетін қызметті алушыға береді. 6. Келесі рәсімді (іс-қимылды) орындауды бастау үшін негіздеме болатын мемлекеттік қызметті көрсету бойынша рәсімдердің (іс-қимылдың) нәтижесі: 1) көрсетілетін қызметті алушыдан құжатты қабылдау және көрсетілетін қызметті берушінің басшысына беру; 2) көрсетілетін қызметті беруші басшысының құжаттарды көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысына жолдауы; 3) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындау шысының ағаш кесу және (немесе) орман билетін немесе бас тарту туралы дәлелді жауапты әзірлеуі; 4) көрсетілетін қызметті беруші басшысының ағаш кесу және (немесе) орман билетін немесе бас тарту туралы дәлелді жауапқа қол қоюы; 5) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындау шысының көрсетілетін қызметті алушыға мемлекеттік көр сетілетін қызмет нәтижесін беруі.

«Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті 1. Жалпы ережелер 1. «Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызметі (бұдан әрі - мемлекеттік көрсетілетін қызмет) мемлекеттік орман иеленушілермен (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) жеке және заңды тұлғаларға (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті алушы) көрсетіледі. Мемлекеттiк көрсетілетін қызмет 2003 жылғы 8 шілдедегі № 477 Қазақстан Республикасының Орман кодексіне және «Қазақстан Республикасы Қоршаған орта және су ресурстары министрлігі көрсететін мемлекеттік қызметтер стандарттарын бекіту, Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кейбiр шешiмдерiнiң күшi жойылды деп тану туралы» 2014 жылғы 17 маусымдағы №607 Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарты (бұдан әрі - Стандарт) негізінде көрсетіледі. 2. Мемлекеттік қызметті көрсету нысаны: электрондық (ішінара автоматтандырылған) және (немесе) қағаз түрінде. 3. Мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесі - қағаз нысанда ағаш кесу және (немесе) орман билетін беру. 2. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде көрсетіле тін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қыз меткерлерінің) іс-қимыл тәртібін сипаттау 4. Мемлекеттік қызмет көрсету бойынша рәсімді (ісқимылдарды) бастауға негіздеме еркін нысандағы өтініш болып табылады. 5. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінің құрамына кіретін әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) мазмұны, оны орындау ұзақтығы: 1) көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері көрсетілетін қызметті алушыдан Стандарттың 9-тармағында көрсетілген құжатты (бұдан әрі – құжат) түскен сәттен бастап жиырма минут ішінде тіркейді, қызметті берушінің басшысына қарауға береді; 2) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы төрт сағат ішінде көрсетілетін қызметті алушының құжатын қарайды және мемлекеттік қызметті көрсету үшін көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысын анықтайды; 3) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы екі жұмыс күн ішінде құжатты қарайды, көрсетілетін қызметті алушының өтінішінде көрсетілген жерді тексереді, ағаш кесу және (немесе) орман билетін немесе бас тарту туралы дәлелді жауапты әзірлейді;

3. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде көрсетіле тін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) өзара іс-қимыл тәртібін сипаттау 7. Мемлекеттік қызмет көрсету процесіне қатысатын көрсетілетін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) тізбесі: 1) көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері; 2) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы; 3) көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы. 8. Әрбір рәсімнің (іс-қимылдың) ұзақтығын көрсете отырып, құрылымдық бөлімшелер (қызметкерлер) арасындағы рәсімдердің (іс-қимылдардың) реттілігін сипаттаудың блоксхемасы «Ағаш кесу және орман билетін беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентінің (әрі қарай - Регламент) 1 қосымшасында көрсетілген. 9. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде көрсетілетін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызмет керлерінің) рәсімдері (іс – қимылдары) реттілігін сипаттау осы Регламенттің 2 қосымшасына сәйкес мемлекеттік қызмет көрсетудің бизнес – процестерінің анықтамалығында көрсетілген. 10. Көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) олардың лауазымды адамдарының мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша шешімдеріне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану тәртібі Стандарттың 3 тарауына сәйкес жүзеге асырылады.

ТЕЛЕЖОСЫҚ Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

ДҮЙСЕНБІ, 7 шілде ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН». 9.00 «Дауа» 9.35 «Айтуға оңай...» 10.20 «Қазақстан би әлемі» 10.40 «Спортты серік еткен Ел мен Елбасы». Арнайы тележоба 10.50 «Апта. Kz» 11.55 «Ақсауыт». 12.25 Нұрлан Әлімжанов, Нұржұман Ықтымбаев, Жан Байжанбаев, Наталья Арынбасарова «Елбасы жолы. Теміртау» драмасында 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «МЕН ҚАШАНҒЫ ЖҮЙРІГІҢ...». ҚР еңбек сіңірген қайраткері Сәуле Жанпейісованың шығармашылық кеші 16.30, 19.30, 23.00, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 17.15 Астанаға 16 жыл. «ӘН ЖҮРЕГІМ - АСТАНА». Гала-концерт 20.05 Астанаға 16 жыл. «МЕН КӨРГЕН ЕЛБАСЫ. ҚИЫРДАН ҚАЙТҚАНДАР». Арнайы тележоба. 3-бөлім 20.30 Астанаға 16 жыл. «АРМАНДАР ОРЫНДАЛАДЫ». Ретро-концерт 22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ» (Марат Омаров – әнші, композитор, «Талант» Халықаралық өнер орталығының директоры) 23.35 «Арнайы репортаж»

0.00 Астанаға 16 жыл. «Астанадан - атырапқа». Арнайы тележоба 0.30 «Шарайна». Телесаяхат 1.00 «Дауа» 1.30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев»

ОРАЛ

16.50 «Апта» 17.30 “Тарихтан тағылым”

Қазақстан-Орал

07.55 Аңдатпа 08.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 08.30 «Телемаркет», жарнама 08.35 “Шырқайды Жайық” 09.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 09.30 “Сыр толғау” 10.00 «Свое дело» (с сурдопереводом) 10.20 “Темірқазық” 10.40 “Астана туған елдің жүрегісің!” Деректі фильм 11.10 «Телемаркет», жарнама 11.15 “Оливер Твист” Мультсериал 12.10 “БӘЙТЕРЕК” Көркем фильм 13.15 “Қазақ даласының құпиялары” Пирамида 13.45 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 13.55 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 “Ән махаббат” Ж.Ғайсағалиевтің

ән кеші 19.15 «Телемаркет», жарнама 19.20 “ЗАҢҒА СҮЙЕН” 20.00 “Жайық жауһарлары” 20.30 “ТОПЖАРҒАН” 20.50 «Телемаркет», жарнама 21.00 “АСТАНАҒА ТАҒЗЫМ” Астана күніне арналған мерекелік репортаж 22.00 «Телемаркет», жарнама 22.05 “БІРЖАН САЛ” Көркем фильм 00.10 “БЕЗ СРОКА ДАВНОСТИ”. Телехикая. 12 бөлім 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 Кино. «Бәйтерек». 07.10 «Астана кештері» өнер фестивалі-2013. Құрманғазы атындағы Қазақтың мемлекеттік академиялық халық аспаптар оркестрі. 9.00 «Звезда Евразии» Д/фильм. 10.30 «Әлем».Astana Ballet. 11.20 «Лесной этюд» Д/ фильм. 12.00, 16.00, 19.00, 23.00 Жаңалықтар 12.15 «Magic Astana».Международный фестиваль иллюзионистов. 14.00, 17.00, 20.00, 23.30 Новости 14.10 Кино. « Осторожно, корова». 16.15 «Астана: Воплощенная мечта». Д/ф. 17.15 Гала-концерт песенного конкурса «Ән жүрегім-Астана» .

19.30 «Бюро расследований». 20.30 Ретро – концерт «Мечты сбываются». 22.30 Тотальный футбол 00.00 Кино. «Қыз Жібек»

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ОНИ И МЫ» (каз.) 5.45 «Последняя Мимзи Вселенной» (каз.) 7.10 «П@УТINA+» 8.00 Новости 8.10 Любимые комедии. «ЛЮБОВЬ И ГОЛУБИ» 10.10 «СВАДЕБНЫЙ ПЕРЕПОЛОХ» 11.10 «ОНИ И МЫ» (каз.)

12.10 «101 КЕҢЕС» 12.40 Анастасия Стежко, Елена Яковлева, Борис Щербаков в фильме «ОБМЕНЯЙТЕСЬ КОЛЬЦАМИ» (каз.) 14.50 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!» 15.45 Елена Шилова, Антон Пампушный в мелодраме «НЕЗАБУДКИ» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.20 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «П@УТINA+» 22.05 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 23.10 Премьера. Андрей Соколов, Дарья Мороз, Виктория Толстоганова в многосерийном фильме «ДЕПАРТАМЕНТ» 1.15 Фильм «ЧЕЛОВЕК, КОТОРЫЙ ЗНАЛ ВСЕ» (каз.)

Қазақстан Республикасы “Динамо” ДСҚ “Мамандандырылған оқу орталығы” ЖШС БҚО филиалы

СЕЙСЕНБІ, 8 шілде ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН» 7.00, 8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 23.00, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 9.00 «Айналайын». Төртінші маусым. 10.00, 20.05 «Айтуға оңай...» 10.45 «Көк тарландары». 25-соңғы бөлімі 11.45 Астанаға 16 жыл. «Мен көрген Елбасы. ұядан ұшқандар». Арнайы тележоба. 1-бөлім 12.15 «Алаң» ток-шоуы 13.05 Жаңа маусым. «Саяхатшы Дара». 13.55 «ДЖУНГЛИ КІТАБЫ». 10- бөлім 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. 15.10 «Келін». 966-967-бөлімдері 16.00 «Келбет» 16.50 «Еңселі Елорда» 17.05 «Ас болсын!» 17.50 «Еңбек түбі - береке» 18.00 «EXPO жолы» 18.25 «Ағайынды». 1-бөлім 20.50 «Ауыл сақшысы». 1-бөлім 21.40 «КЕЛІН». 968, 969-бөлімдері 22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ» 23.35 «EXPO жолы» 0.00 «Eңселі Елорда» 0.15 «Келбет» 0.45 «Ас болсын!»

1.30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев»

Орал

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Темірқазық” 17.35 «Жан сәулесі»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама 07.30 .”Шырқайды Жайық” 07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 08.30 “ҚАЗАҚ ДАЛАСЫНЫҢ ҚҰПИЯЛАРЫ” Тастағы таңба 09.00 “Без срока давности”.Телехикая 12 бөлім 10.00 “Заңға сүйен” 10.30 “Замансөз” 11.00 “Бәрекелді” 11.20 «Арнайы репортаж» 11.40 “Балапаннан” базарлық 12.00 БҚО тұтынушылар құқығын қорғау басқармасының басшысы С.Иманқұлдың қатысуымен тікелей эфирдегі баспасөз мәслихаты 12.45 “Оливер Твист” Мультсериал

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары . Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “Табиғат таңғажайыптары” Деректі сериал 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ» . Тікелей эфир 19.20 БҚО тұтынушылар құқығын қорғау басқармасының басшысы С.Иманқұлдың қатысуымен баспасөз мәслихаты 20.00 “АТАМЕКЕН АЯСЫНДА” 20.30 “Будьте здоровы” 20.50 «Телемаркет», жарнама 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 “БЕЗ СРОКА ДАВНОСТИ”. Телехикая. 22.50 “МАРУСЯ”. Телехикая. 33 бөлім 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 00.30 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн». 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 23.20 Жаңалықтар 08.10 «Бюро расследований» 08.40 «Моя планета». 9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.50 Новости 9.10 Аймақтар аламаны. 10.10 «Сулейман Великолепный». 3 –сезон. 12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма. 13.15 «Айтұмар». 14.10 Премьера! «Перекресток в Астане». 14.45 «Маша и медведь». 15.00 «Мать и мачеха». 15.50 «Подари детям жизнь...» 16.15 Арнайы хабар 16.45 100 бизнес-историй. 17.15 «Тракторшының махаббаты». 18.10 «Біз». Ток-шоу. 19.30 «Перекресток в Астане». 20.30 «Сулейман Великолепный». 22.10 «Жансарай». Әшірбек Сығай. 22.50 Көзқарас 00.20 Арнайы хабар Бизнес Ауа райы Спорт

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ҚҰРБЫЛАР» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «ДОБРОЕ УТРО» 10.00 Владимир Скворцов в многосерийном фильме «шаман» 11.00 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.) 11.25 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.) 12.35 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 13.10 «101 КЕҢЕС» 13.35 «П@УТINA» 13.55 Премьера. Елена Яковлева, Нелли Уварова, Анна Большова в многосерийном фильме «МАМОЧКИ» 14.45 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.55 Егор Бероев, Алексей Комашко в многосерийном фильме «Ковбои» (каз.) 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 Летняя комедия «СВАТЫ 4» 21.45 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 23.15 Премьера. Андрей Соколов, Дарья Мороз, Виктория Толстоганова в многосерийном фильме «ДЕПАРТАМЕНТ» 0.40 FIFA. ЧЕМПИОНАТ МИРА ПО ФУТБОЛУ 2014. 1/2 ФИНАЛА. Прямой эфир из Бразилии (каз/рус)

СәрСЕНБІ, 9 шілде ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН» 7.00, 8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 23.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 9.00 «Ауыл сақшысы». 1-бөлім 9.45 «Айтуға оңай...» 10.30 «Ағайынды». 1-бөлім 11.45 Астанаға 16 жыл.«Мен көрген Елбасы. қиядан шалғандар». Арнайы тележоба. 2-бөлім 12.05 «EXPO жолы» 12.30 «Заң және біз» 13.00 Жаңа маусым. «Саяхатшы Дара». 11-12 бөлімдері 13.55 «ДЖУНГЛИ КІТАБЫ». 11- бөлім 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН». 968-969-бөлімдері 16.00 «Шетелдегі қазақ балалары». 7-хабар (Германия. 1-хабар) (с субтитрами) 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.05 «Ғажайыпстанға саяхат» 17.20 «Толағай» 18.05 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА» 18.25 «Ағайынды». 2-бөлім 20.50 «Ауыл сақшысы». 2-бөлім 21.40 «КЕЛІН». 970, 971-бөлімдері 22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ» 23.35 «Өзекжарды» 23.50 «Шетелдегі қазақ балалары». 7-хабар (Германия. 1-хабар) (с субтитрами) 0.15 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ОЙЫНҒА ПРЕВЬЮ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР

0.45 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. № 62 МАТЧ, 2-ШІ ЖАРТЫЛАЙ ФИНАЛ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР 3.05 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ОЙЫНҒА ШОЛУ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Арнайы репортаж” 17.35 «Бәрекелді»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 07.25 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 09.00 “Без срока давности”. Телехикая. 13 бөлім 10.00 “Жайық жауһарлары” 10.30 “Топжарған” 10.50 “Оливер Твист” Мультсериал 11.35 “Ән салайық” 12.00 “Балапаннан” базарлық 13.00 “Білгіштер бекеті” 13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа

18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “Табиғат таңғажайыптары” Дерек ті сериал 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.20 “ЕЛ АЛДЫНДА”. Тікелей эфир 19.50 «Телемаркет», жарнама 20.00 Деректі фильм 20.40 “ЖАСАМПАЗДЫҚ БЕЛЕСІ 2050” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 “БЕЗ СРОКА ДАВНОСТИ”. Телехикая. 14 бөлім 22.50 “МАРУСЯ”. Телехикая. 34 бөлім 00.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 00.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» (с сурдопереводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн». 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 23.20 Жаңалықтар 08.10 Арнайы хабар 08.35 Ұлт саулығы. 9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.50 Новости 9.10 Аймақтар аламаны. 10.10 «Сулейман Великолепный». 3 –сезон. 12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі

драма. 13.15 «Айтұмар». 14.10 Премьера! «Перекресток в Астане». 14.45 «Маша и медведь». Мультсериал 15.00 «Мать и мачеха» 15.50 «Подари детям жизнь...». 16.15 Жаңа қоғам 16.30 «За безопасный город». Д/фильм 17.15 «Тракторшының махаббаты». Телехикая. 18.10 «Біз». Ток-шоу. 19.30 Премьера! «Перекресток в Астане». 20.30 «Сулейман Великолепный». 3-сезон. 22.10 «Көзкөрген». 22.50 Көзқарас 00.20 Жаңа қоғам 00.30 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕУРАЗИЯ

14.45 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 «FIFA. ФУТБОЛ-14» (каз/рус) 17.55 Егор Бероев, Алексей Комашко в многосерийном фильме «Ковбои» (каз.) 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 Летняя комедия «СВАТЫ 5» 21.45 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 23.15 Премьера. Андрей Соколов, Дарья Мороз, Виктория Толстоганова в многосерийном фильме «ДЕПАРТАМЕНТ» 2.10 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.)

ТҮЗЕТУ

Бөрлі ауданының экономика және қаржы бөлімі 2014 жылдың 1 шілдедегі №73 «Орал өңірі» газетінің 14бетінде жарияланған ақпараттық бағдарламаның тақыры бындағы көрсетілген «2014 жылдың 16 шілде» сөзі «2014 жылдың 18 шілде» сөзіне жә не 2-ші қатарында көрсетілген «ТТК 851» сөзін «ТТК 171» сөзіне түзетіп оқуларыңызды сұрайды.

Тележосық oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

бейСЕНБІ, 10 шілде ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН» 7.00, 8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 23.00, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 9.00 «Ауыл сақшысы». 2- бөлім 9.45, 20.05 «Айтуға оңай...» 10.30 «Ағайынды». 2-бөлім 11.45 «Агробизнес» 12.10 «Сіз не дейсіз?» 12.35 Астанаға 16 жыл.«Мен көрген Елбасы. Қиырдан қайтқандар». Арнайы тележоба. 3-бөлім 13.05 Жаңа маусым. «Саяхатшы Дара». 13-14 бөлімдері 13.55 «ДЖУНГЛИ КІТАБЫ». 12бөлім 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «Келін». 970-971-бөлімдері 16.00 «Мың түрлі мамандық» 16.50 «Қылмыс пен жаза» 17.15 «Қазақстанның жиырма кереметі» 17.35 «EXPO жолы» 18.00 «ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН - 2050»

18.25 «Ағайынды». 3-бөлім 20.50 «Ауыл сақшысы». 3-бөлім 21.40 «КЕЛІН». 972, 973-бөлімдері 22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА НҰРЛАН ҚОЯНБАЕВ» 23.35 «Қылмыс пен жаза» 0.00 «Қазақстанның жиырма кереметі» 0.30 «Мың түрлі мамандық» 0.55 «Мәлім де беймәлім Қазақстан» 1.25 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев»

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Топжарған” 17.35 «Жайық жауһарлары»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 07.25 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 07.55 «Телемаркет», жарнама

08.00 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 09.00 “Без срока давности”. Телехикая. 14 бөлім 09.50 «Ел алдында» 10.25 “Атамекен аясында” 10.55 “Будьте здоровы” (с сурдопереводом) 11.15 Мультсериал 12.00 “Балапаннан” базарлық 13.00 “Білгіштер бекеті” 13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 Деректі сериал 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.15 «Телемаркет», жарнама

19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА”. Тікелей эфир 20.00 Деректі фильм 20.20 «ЖАНДАУА» 20.40 “Алтын бесік” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 “БЕЗ СРОКА ДАВНОСТИ”. Телехикая. 15 бөлім 22.50 “МАРУСЯ”. Телехикая. 35 бөлім 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 00.30 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн» 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.35, 23.15 Жаңалықтар 08.10 Жаңа қоғам 08.20 «Моя планета». Д/сериал 9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.45 Новости 9.10 Аймақтар аламаны.

10.10 «Сулейман Великолепный». 3 –сезон. 12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». 13.15 «Айтұмар». 14.10 Премьера! «Перекресток в Астане». 14.45 «Маша и медведь». 15.00 «Мать и мачеха» 15.50 «Подари детям жизнь». 16.15 Арнайы Хабар 16.25 «За безопасный город». Д/фильм. 17.15 Бизнес сыры. 17.25 Футбол. Лига Европы. Шахтер /Караганда/– Ширак/ Армения/ . Прямая трансляция . 20.30 «Сулейман Великолепный». 3 –сезон. 22.10 Сол бір кеш... 00.15 Арнайы Хабар 00.30-03.00 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Арнайы Хабар

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ҚҰРБЫЛАР» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «ДОБРОЕ УТРО»

10.00 Владимир Скворцов в многосерийном фильме «шаман» 11.00 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.) 11.25 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.) 12.35 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 13.10 «101 КЕҢЕС» 13.35 «П@УТINA» 13.55 Премьера. Елена Яковлева, Нелли Уварова, Анна Большова в многосерийном фильме «МАМОЧКИ» 14.45 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 «FIFA. ФУТБОЛ-14» (каз/рус) 17.55 Егор Бероев, Алексей Комашко в многосерийном фильме «Ковбои» (каз.) 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 Летняя комедия «СВАТЫ 5» 21.45 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 23.15 «ДЕПАРТАМЕНТ». Заключительные серии 1.15 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.) 2.00 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.)

жұма, 11 шілде ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН» 7.00, 8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 23.00, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 9.00 «Ауыл сақшысы». 3-бөлім 9.45, 20.05 «Айтуға оңай...» 10.30 «Ағайынды». 3-бөлім 11.45 «МЕНІҢ ҚАЗАҚСТАНЫМ» 12.20 «Көкпар» Ұлттық ойын 13.05 Жаңа маусым. «Саяхатшы Дара». 15-16 бөлімдері 13.55 «ДЖУНГЛИ КІТАБЫ». 13- бөлім 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «Келін». 972-973 бөлімдері 16.00 «Жан жылуы» 16.25 «Еңбек түбі - береке» 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.10 «Жаңа Қазақстан - 2050» 17.35 «ПАРЛАМЕНТ» 18.00 «ИМАН АЙНАСЫ» 18.25 «Ағайынды». 4-бөлім 20.50 «ҰЛТТЫҚ ШОУ» 21.55 «КЕЛІН». 974-975

ҚАЗАҚСТАН

6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт 7.00 «Шарайна». Телесаяхат 7.30 «СЕНБІЛІК ТАҢ». 8.35 «АГРОБИЗНЕС» 9.00 «ДАУА» 9.35 «АC БОЛСЫН!» 10.20 «ЖАЙДАРМАН» 11.55 «Телқоңыр» 12.40 «ОТБАСЫМ - ТІРЕГІМ, ОТАНЫМ - ЖҮРЕГІМ». Республикалық ақындар айтысы. 1-бөлім 14.45 «МӘЛІМ ДЕ БЕЙМӘЛІМ ҚАЗАҚСТАН» 15.20 «ЖАРҚЫН БЕЙНЕ» 15.50 «ЕҢСЕЛІ ЕЛОРДА» 16.00 «МЫҢ ТҮРЛІ МАМАНДЫҚ» 16.30, 19.30, 22.35 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 Тамара Қосубаева, Е. Жайсаңбаева, Раиса Мухамедьярова, А. Райымбеков «Долана» драмасында

бөлімдері 22.40 «Жайдарман». Үздік әзілдер 23.35 «Өзекжарды» 23.55 Тамара Қосубаева, Е. Жайсаңбаева, Раиса Мухамедьярова, А. Райымбеков «Долана» драмасында 1.15 «Иман айнасы» 1.40 «Парламент»

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 «Атамекен» 17.35 “Алтын бесік”

Қазақстан-Орал

08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама. 09.00 «Время вашего вопроса» 09.35 “Жасампаздық белесі 2050” 09.55 Телемаркет», жарнама 10.00 “Без срока давности”. Телехикая. 15 бөлім 10.40 “Балапаннан” базарлық 11.40 “Білгіштер бекеті” 12.40 Мультсериал 13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “ Табиғат таңғажайыптары” Деректі сериал 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ».

Тікелей эфир 19.20 “ЕЛ АЛДЫНДА”. 20.00 “ТАРИХТАН ТАҒЫЛЫМ” 20.30 “ЖАН СӘУЛЕСІ” 20.50 «Телемаркет», жарнама 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 “БЕЗ СРОКА ДАВНОСТИ”. Телехикая. 16 бөлім 22.50 “МАРУСЯ”. Телехикая. 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 00.30 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн». 08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 22.35 Жаңалықтар 08.10 Арнайы Хабар 08.35 «Моя планета». Д/сериал. 9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.05 Новости

9.15 Аймақтар аламаны 10.10 «Сулейман Великолепный». 3 –сезон. 12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». 13.15 «Айтұмар». 14.10 Премьера! «Перекресток в Астане». 14.45 «Маша и медведь». 15.00 «Мать и мачеха». 15.50 «Подари детям жизнь». 16.15 Вектор развития 16.30 «За безопасный город». Д/фильм 17.15 «Тракторшының махаббаты». 18.00 «Орталық Хабар». 19.30 Премьера! «Перекресток в Астане». 20.30 Мегахит.Джеки Чан в комедийном боевике «Большой солдат». 22.05 Көзқарас 23.35 Вектор развития 00.00-03.00 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕУРАЗИЯ

5.00 «КӨК ТАРЛАНДАРЫ» 5.55 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «ДОБРОЕ УТРО» 10.00 Владимир Скворцов в многосерийном фильме «шаман» 11.00 «ЖҰМА УАҒЫЗЫ» 11.15 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.) 12.30 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.) 13.05 «101 КЕҢЕС» 13.35 «П@УТINA» 13.55 «МАМОЧКИ». Заключительные серии 15.50 «ЖДИ МЕНЯ». КАЗАХСТАН 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.55 «Ковбои». Заключительные серии (каз.) 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 «ПОЛЕ ЧУДЕС» 21.45 «КЛУБ ВЕСЕЛЫХ И НАХОДЧИВЫХ». Высшая лига 0.50 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.) 2.30 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.) 3.25 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (каз.)

СЕНБІ, 12 шілде 18.00 «БІЗДІҢ КИМАНЕЛЛИ». Арнайы тележоба 18.40 «Жан жылуы» 19.05 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 20.05 «ӘНДЕР МЕН ЖЫЛДАР». Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт 22.10 «СІЗ НЕ ДЕЙСІЗ?» 23.10 «Арнайы репортаж» 23.35 «Біздің Киманелли». Арнайы тележоба 0.15 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ОЙЫНҒА ПРЕВЬЮ. 0.45 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. № 63 МАТЧ 3-ШІ ОРЫНҒА ТАЛАСУ ОЙЫНЫ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР 3.05 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ОЙЫНҒА ШОЛУ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР

Қазақстан-Орал

08.55 Аңдатпа 09.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен)

09.30 «Алтын бесік» 09.50 «Телемаркет», жарнама 10.00 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 10.30 “Ел алдында” 11.05 “Жандауа” / сурдоаудармамен/ 11.25 “Телемаркет”, жарнама 11.30 “Без срока давности”. Телехикая. 16 бөлім 12.30 “БОЛЬШОЕ КОСМИЧЕСКОЕ ПРИКЛЮЧЕНИЕ” Мультфильм 13.50 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 16.55 Үзіліс 16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 17.00 “Балапаннан” базарлық 17.40 “Жүрек үні” ақын Дариға Мұштанованың шығармашылық кеші 19.00 «АПТА» /сурдоаудармамен/ 19.40 “Темірқазық” 20.00 «ПАНОРАМА НЕДЕЛИ» /с сурдопереводом/

20.40 «СВОЕ ДЕЛО» 21.00 “СЫР ТОЛҒАУ» 21.20 «Телемаркет», жарнама 21.30 “СЕНБІЛІК ШОУ” 22.15 “БРАЧНЫЙ ДОГОВОР”. 23.45 “ДЖУНГЛИДІҢ ӨТКЕНІ МЕН БҮГІНІ” Деректі фильм 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Махаббат мерейі». 07.30 «Ким». Мультфильм 08.00 «Табиғаттың тартуы». Д/с. 08.20 Ұлт саулығы. 08.55 «Подари детям жизнь...» 9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 22.50 Новости 9.10 «Тренк маленький рыцарь». 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 22.20 Жаңалықтар 10.10 «Әр үйдің сыры басқа». 11.00 «Дело вкуса с Татьяной Веденеевой» 11.30 ПРОД.ВОПРОС 12.10 Любимое кино. Роберт

Патинсон, Кристен Стюарт в мелодраме «Сумерки». 14.10 «Жансарай». Әшірбек Сығай. 15.00 «Орталық Хабар». 16.15 Бармысың, бауырым? 17.15 «Астана-арқау» түрік музыкасы фестивалі. 19.30 «Энергия будущего». 20.30 Мегахит по выходным. Аманда Сейфред, Бен Барнс в комедии «Большая свадьба». 23.20 Қазақтың мемлекеттік М.Әуезов атындағы академиялы драма театры. С.Торайғыров.”Қамар сұлу” (трагедия). 01.00– 02.30 «Көкжалдар мекені».

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (каз.) 6.00 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.) 7.30 «ТАҢҒЫ ПОШТА» 8.00 Новости 8.10 «СМАК»

8.45 Евгения Дмитриева, Андрей Егоров в фильме «ПОЗДНЯЯ ЛЮБОВЬ» 10.40 «ФАБРИКА ГРЕЗ» с Ольгой Артамоновой 11.05 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» 12.05 Многосерийный фильм «ТРАВМА» (каз.) 13.05 ЮБИЛЕЙНЫЙ КОНЦЕРТ ИРИНЫ АЛЛЕГРОВОЙ (каз.) 15.00 Максим Аверин, Екатерина Федулова в фильме «ВОЗВРАЩЕНИЕ ДОМОЙ» 20.00 «НОВОСТИ В СУББОТУ» 20.30 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 20.45 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 21.15 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.30 Ауа райы 21.35 «КЕШКІ КЕЗДЕСУ» бағдарламасының тұсаукесері 23.05 «ТОЧЬ-В-ТОЧЬ». Шоу перевоплощений 2.20 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.) 3.05 Многосерийный фильм «ТРАВМА» (каз.)

жекСЕНБІ, 13 шілде ҚАЗАҚСТАН

6.00 «Мәлім де беймәлім Қазақстан» 6.30 Жаңа маусым. «ДИЕГО». 7.25 «Орман қазынасы» Мультфильм 8.45 VI маусым. «АЙГӨЛЕК». Республикалық балалар байқауы. 1-айналым, 1-концерт 10.05 «1 KZ ЛОТО». Тікелей эфир 10.35 «АҚСАУЫТ» 11.10 «СӘНДІ БАСПАНА» 11.40 «Ұлттық шоу» 12.40 «ОТБАСЫМ - ТІРЕГІМ, ОТАНЫМ - ЖҮРЕГІМ». Республикалық ақындар айтысы. 2-бөлім 14.45 «Айналайын». 16.00 «СЫР-СҰХБАТ» 16.35 «ШАРАЙНА». Телесаяхат 17.05 Астанаға 16 жыл.«Қазақстан шетелдіктер көзімен». 17.35 «Шығыс думан». Ғибрат Азубаевтың жеке концерті 18.40 «АЛАҢ» ток-шоуы 19.30 «АПТА. КZ» 20.35 «ЖАЙДАРМАН».

Республикалық арнайы жоба. «Туған күн - 2014» 105 22.20 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ЖАБЫЛУ САЛТАНАТЫ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР 22.35 «КӨКПАР». Ұлттық ойын 23.15 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ОЙЫНҒА ПРЕВЬЮ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР 23.45 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. № 64 МАТЧ ФИНАЛДЫҚ ОЙЫН. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР 2.15 ӘЛЕМ ЧЕМПИОНАТЫ 2014 ФИФА. ОЙЫНҒА ШОЛУ. ТІКЕЛЕЙ ЭФИР 2.30 «АПТА. КZ»

Қазақстан-Орал

08.55 Аңдатпа 09.00 «Апта» (сурдоаудармамен) 09.40 «Жан сәулесі» 10.00 «Панорама недели» (с сурдопереводом) 10.30 «Телемаркет», жарнама

10.40 “Тарихтан тағылым” 11.00 “Сенбілік шоу” 11.45 “ЗУБНАЯ ФЕЯ” Көркем фильм 13.05 “ҚАМБАР БАТЫР” Мультфильм 13. 55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 16.55 Үзіліс 16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 17.00 “Балапаннан” базарлық 18.00 “Күлегеш” 18.30 “БҚО Атырау облысындағы мәдени күндерінің гала концерті” 20.00 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 20.20 «БӘРЕКЕЛДІ» 20.40 “ЗАМАНСӨЗ” 21.05 «Телемаркет», жарнама 21.10 “ЖҰМАҚҚА САЯХАТ”. Көркем фильм 22.35 “ВРАТА ДРАКОНА” Көркем фильм 00.35 “ ОЛАФУР ЕЛЛАСИОН” Деректі фильм 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Махаббат мерейі». 07.30 Айбын. 08.10 Балалар уақыты. «Роботым екеуміз». 9.00 Куб удачи. Лотерея. 9.10 Мультфильм «Приключения маленького Марко Поло» . 9.30 Фильм-детям. «Сказки братьев Гримм. Король - лягушонок». 10.30 «Гномео и Джульетта». Мультфильм. 12.20 АС АРҚАУ 12.45 Кино. Әсел Сағатова, Алексей Чадов «Махаббат мазағы». 14.30 ТВ Бинго. 15.30 «Қос дауыс». Концерт. 16.00 «За безопасный город». 16.30 Көзкөрген. 17.10 Заттыбек Көпбосынұлының шығармашылық кеші. 19.00 Жаңалықтар 19.15 «Жұлдызды дода.Звездные

войны». Развлекательное шоу. 20.00 Новости 20.15 «Жұлдызды дода.Звездные войны». Развлекательное шоу. 21.00 Мегахит по выходным. Леонардо Ди Каприо в мелодраме «Ромео + Джульетта». 23.00-02.30 «Көкжалдар мекені».

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ОНИ И МЫ» (каз.) 6.00 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.) 6.45 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.00 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 7.30 «СЕНБІЛІК ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.45 «ВОСКРЕСНЫЕ БЕСЕДЫ» 8.00 Новости 8.10 «ЗДОРОВЬЕ» 9.10 «КАЗЛОТО». Прямой эфир 9.55 «ЧТО? ГДЕ? КОГДА?» 11.05 «ОНИ И МЫ» (каз.) 12.05 Многосерийный фильм «ТРАВМА» (каз.) 13.05 «МИНУТА СЛАВЫ»

14.50 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!» 16.00 «УГАДАЙ МЕЛОДИЮ» 16.00 Александра Самохина, Дмитрий Исаев http ://www.kinoteatr.ru/kino/acter/w/ros/5054/bio/ в мелодраме «ПОСЛЕДНЯЯ ЖЕРТВА» 19.00 «FIFA. ФУТБОЛ-14» (каз/рус) 20.00 Премьера. Дмитрий Орлов, Екатерина Суворова, Дмитрий Быковский-Ромашов в криминальном боевике «ПРОСТО ДЖЕКСОН» 22.20 FIFA. ЧЕМПИОНАТ МИРА ПО ФУТБОЛУ 2014. ЦЕРЕМОНИЯ ЗАКРЫТИЯ. Прямой эфир из Бразилии (каз/рус) 22.35 «П@УТINA+» 23.40 FIFA. ЧЕМПИОНАТ МИРА ПО ФУТБОЛУ 2014. ФИНАЛ. Прямой эфир из Бразилии (каз/рус) 2.00 «КАТИНА ЛЮБОВЬ» (каз.) 2.45 Многосерийный фильм «ТРАВМА» (каз.) 3.30 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (каз.)

әлеумет Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Меморандумға қол қойды ҚР Бас прокуратурасы Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің Батыс Қазақстан облысы бойынша басқармасында әкімшілік айыппұлдардың өндірілуін талқылаған мемлекеттік органдар басшыларының басқосуы өтті. Отырыс соңында өзара ынтымақтастық пен әрекеттестік туралы меморандумға қол қойылды.

Нұрлыбек НҰРЛАНҰЛЫ, «Орал өңірі»

тырысқа облыстық ІІД басшысының орынбасары Самат Мұқатов, БҚО сот актілерін орындау департаменті басшысының орынбасары Жомарт Асқаров, БҚО бойынша салық департаменті басшысы Аманжол Жақанов қатысты. Басқарманың бөлім меңгеру шісі Гүлнәр Ибрашева әкімшілік

айыппұлдардың өндірілуі жөнінде көрсеткіштерді баяндады. Оның айтуынша, 25 маусым күнгі есеппен жалпы 66 699 әкімшілік іс қаралып, айыппұл көлемі 1,403 млн. теңгеден астам қаржыны құрап отыр. Оның 63,2 пайызы ғана өндірілген. Бұл былтырғы көрсеткіштен 20 пайызға кем. Айыппұлдардың уақтылы өндіріл меуінің бір себебі – уәкілетті органдар арасында бірлескен ісәрекеттердің жолға қойылмауы. Сол себепті меморгандардың

әкімшілік заңнаманы орындау, соның ішінде әкімшілік айыппұл дарды өндіру, халық арасында айыппұлдарды мерзімінен кешік тірмей төлеу қажеттігі туралы түсінік жұмыстарын жүргізу, де ректер қорына әкімшілік құқық бұзушылықтар мен оларды жа сағандар туралы мәліметтердің уақытында және сапалы енгізілуін қамтамасыз етудің бірлескен ша раларын жүргізу мақсатында ішкі істер департаменті, сот актілерін орындау жөніндегі департамент және салық департаменті Құқық тық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің БҚО бойынша басқармасымен өзара ынтымақтастық меморандумына қол қойды. Басқарма бас шысы Жанат Нұрмағамбетова меморандумға қол қойғандарға ал ғысын білдіріп, саланың жұмысы ілгерілейтіндігіне сенімді екенін айтты.

Сәрсенбі күні «Beeline Қазақстан» компаниясының қызметкерлері Орал қаласына келіп, кең көлемді «WiFi Bus» республикалық жобасын жүзеге асырды.

Автобустарда –

тегін ғаламтор

Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»

обаның тұсаукесеріне «Оралавтотранс» ЖШС директоры Владимир Аркашевич, «Орал қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімі» ММ-ның жолаушылар көлігі секторының меңгерушісі Асқар Мұқанов, қа лалық кәсіпкерлер бөлімінің басшысы Ринат Шәуенов және «Beeline Қазақстан» компаниясының қыз меткерлері мен жергілікті БАҚ өкілдері қатысты. Жиынды «Beeline Қазақстан» компаниясының қоғаммен байланыс қызметінің маманы Қырмызы Төребаева ашып, жиналғандарға аталмыш компанияның қызметі жөнінде жалпылама мағлұмат берді. Биыл компанияның жаңа әлеуметтік жобаны жүзеге асыруды қолға алғанын жеткізген ол «WiFi Bus» республикалық жобасының маңызын түсіндіру үшін сөз кезегін Алексей Бендзьге берді.

- «WiFi Bus» - қалалық қоғамдық көліктерде ғаламторға (интернетке) тегін қосылуға мүмкіндік беретін әлеуметтік жоба. Қалалықтардың көп уақытын қоғамдық көлікте өт кізетіндерін ескеріп, біз олардың автобус ішінде отырып-ақ жақынжуықтарымен, әріптестерімен интернет арқылы байланысып, ха барласуына мүмкіндік жасап отырмыз. Олар сондай-ақ көлікте отырып, діттеген жеріне жеткенше интернет арқылы электронды пошталарын тексеріп, әлеуметтік желілерде сөйлесуге немесе ертеңгі ауа райы туралы мәлімет алады, тіпті қажет болса сүйікті кітабын интернет арқылы оқып, кино да тамашалай алады. Бұл қала тұрғындарының уа қыттарын тиімді пайдалануына және байланысқа жұмсалатын қар жыларын үнемдеуіне мүмкіндік береді. Көлік ішінде интернетке қосылу үшін жолаушының қолын да смартфон, планшет немесе ноутбук болса жеткілікті. Бір айта кететін жәйт, қандай байланыс операторына қосылғанына қарамастан, барлық жүргіншілер интернетке тегін қосыла ала-

ды. Қысқасы, «WiFi Bus» жобасы «Beeline» компаниясы ұсынған 3G желісі арқылы таралады және өз тұтынушыларына еліміз бойынша мобильді интернетті пайдалануға мүмкіндік береді, - деген компания өкілі қазірдің өзінде Орал қаласында №5 автобус бағыты бойынша 8 қоғамдық көлікке тегін интернет қосылғанын жеткізді. Алексей Бендзьдің сөзінше, Орал – Қарағанды мен Қостанай қалаларынан кейін автобустарына тегін интернет орнатқан үшінші қала. Алдағы уақытта бұл жоба еліміздің өзге де қалаларында жүзеге асырылмақ. Одан әрі аталмыш компания тегін интернетті еліміздің барлық қалаларындағы халыққа қызмет көрсету орталығы, банктер мен әуежай және теміржол вокзалы секілді адамдар жиі шоғырланатын орындарға қосуды жоспарлап отыр. Жобаның тұсаукесерінен соң «Beeline Қазақстан» компания сының қызметкерлері «WiFi Bus – Интернет баршаңыз үшін» жобасын жүзеге асыру мақсатында жиналғандардың көзінше №5 ав тобусқа тегін интернет қосты.

Несие аламын деушілерге есік ашық

Батыс Қазақстан облысында ауыл шаруашылығы басым бағыттағы сала болып табылады. Сондықтан да егін және мал шаруашылығын дамытуға ерекше ден қойылып отыр.

Ерболат ОҢҒАРБЕК, «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ Батыс Қазақстан облысы бойынша филиалының бас маманы

оңғы жылдары облыста «Агробизнес – 2020» бағдарламасы шеңберінде ау қымды жұмыстар атқарылуда. Шаруалардың мол өнім алулары үшін қаржылай көмек беруде «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-ның Батыс Қазақстан облысы бойынша филиалы біраз істің басын қайырды. Мысалы, тек өткен жылы біздің филиал бойынша 183 шаруаға 1 млрд. 25 млн. 529 теңге көлемінде несие берілді. Біз төрт бағдарлама шеңбе рінде несие ұсынамыз. 2013 жылы 117 несие серіктестігі арқылы өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы өндірісі, ауыл шаруашылығы өнімдерін өң деу саласын несиелеу бағдар ламасы бойынша 510 млн. 354 мың теңге, ауылдық жерлердегі адамдарды несиеленді ру бағдарламасы бойынша 1 млн. теңге, «Сыбаға» бағдар ламасымен 47 ауыл шаруашы лығы тауарын өндірушілерге 2 647 бас ірі қара сатып алу үшін 508 млн. 925 мың теңге несие бердік. Бұған қоса ком мерциялық несие де беріледі. Биылғы жылы осы бағдар ламалар бойынша несие беруді одан әрі жалғастырудамыз. Өт кен бес айда несие серіктестіктері арқылы 363 млн. 274 мың теңге көлемінде 64 несие берілді. Облыста 12 несие серіктестігі тіркелген. Оларда 450 адам бар. Бірқатар несие серіктестіктері бұл жұмысты жақсы жолға қойды. Атап өтер болсам, өткен жылы «Жаңақала» несие серіктестігі 116 млн. 602 мың теңгеге 28 несие, «Қазталов» серіктестігі 78 млн. 900 мың теңгеге 20, Зеленов ауданының «Батыс шаруа» серіктестігі 117 млн. 670 мың теңгеге 18 несие алды. «Сыбаға» бағдарламасы бо йынша несие алуға тілек білдірушілер қатары да көбейіп келеді. Дегенмен ауылдық жерлерде мал бағуға құштар шаруалар азайып бара жатқаны алаңдатады. Біз ауылдарға, ау дандарға жиі шығамыз. Сонда несие алуға жастар тарапынан ынта жоқ екенін аңғарып жүрміз. Көбіне егде тартқан адамдар келеді. Бұл бағдарлама

бойынша барлығы 306 асыл тұқымды бұқа және 8 494 аналық мал сатып алуға 1 млрд. 657 млн. 663 мың теңге көлемінде 115 шаруаға несие бердік. Биылғы жылдың бес айында 20 шаруа қожалығына 886 аналық мал, 32 асыл тұқымды бұқа сатып алуға 183 млн. 699 мың теңге қаржы бердік. Бұл қаржының басым бөлігін Жәні бек ауданының «Әбдрахман» шаруа қожалығы, Жаңақала ау данының «Ерхан» шаруа қожа лығы, Тасқала ауданының «Өсім тал» шаруа қожалығы және Ақжайық ауданының «Ақжайықагро» несие серіктестігі алды. Күні бүгін филиалда 675 бас ірі қара сатып алуға 133 млн. 600 мың теңге қаржыға 11 жоба қаралуда. «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-ның Батыс Қазақстан облысы бойынша филиалының 2014 жылға арналған жоспарында қаржыны несие серіктестіктері арқылы беруді ұлғайту қаралған. Биыл Сырым, Шыңғырлау және Теректі несие се ріктестіктерінің жұмысын жолға қоюды қолға алмақпыз. Жыл аяғына дейін Орал қаласында несие серіктестігі ашылады. Сонымен қатар несиені қайтаруға асықпайтын шаруалармен жұ мысты жандандырамыз. Ол үшін кепілдікке қойылған мүлікті сатуды ұйымдастыру көзделуде. Ауылдық жерлердегі ауыл шаруашылығы тауарын өндіру шілер арасында түсінік жұмыс тарын жан-жақты жүргізу міндеті тұр. Ауыл округтерінде, аудан әкімдіктерінде кеңестер өткізіп, кепілдікке беретін мүлік, алған несиені қайтару барысына жүргізілген мониторинг туралы айтып, түсіндіру шараларын жүргізіп келеміз. Берілген несиені қайтаруда қиындықтар бар екені жасырын емес. Кейбір шаруалар қаржыны қайтаруға асықпайды. Бірақ та біз өз тарапымыздан оларға қысым жасаудан аулақпыз. Несие алып, шаруасын дөңгелеткісі келетіндерге біздің «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-ның Батыс Қазақстан облысы бойынша фи лиалының есігі қашанда айқара ашық.

хабар-ошар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

Шілденің 21 жұлды зында Мүнира Такайқызы Тажғалиеваның қайтыс болғанына жыл болғалы отыр. Орал қаласының тұрғыны, біреуге асыл ана, біреу ге асыл жар, Орал санаторий мектебінің ардақты ұстазы, бүкіл тума-туыс әулеттері арасындағы аралас-құралас дәнекері, ақ адал дос, құрбы-құрдас арасындағы беделді жан 59 жасына қараған шағында ақ-қан жұлдыздай ойда жоқта о дүниелік болды. Болған іске әлі күнге дейін сенерсенбес, абдырап-сабдырап қалған күйінде міз. Орны толмас жоққа қайғырудамыз. Өмірдегі біртуар едің бізге, Асылдай жан едің, кеттің неге? Адамдық ақ адал құдыретіндей Жүрмедің бе арада әлде де... Мүнира, ақ жүрек адам едің, Кім-кімге де ақ тілек тілеп едің. Әлі де бұл фәниге артық етпей, Жүре тұра тұрғанда қайтер еді?.. Ақ Мінуша! Қайтейік, өкінеміз, Енді жоқ жүздесуге не істейміз? Дидарласу өзіңмен өмір еді, Не дейміз? Не істейік? Көнеміз...

Тыл және еңбек ардагері, «Әлеуметтік қам сыздандыру саласының үздігі» атағының иесі Фариха Хафизқызы Қо жахметованың дүние салғанына екі айдың жүзі болып қалыпты. Ол облыстық «Орал өңірі» газетінде ұзақ жыл еңбек еткен, бас редактордың орынбасары болған Рахим Қожахметовтің аяулы жары еді. Фариха апамыз ширек ғасырдан астам облыстық қамсыздандыру бөлімінде еңбек етті. Он үш жыл бойы мемлекеттік зейнетақы және жәрдемақы секторының меңгерушісі болды. Қай кезде де қиындықтан қашпайтын, еңбекқор жан жастардың да ақылшысы, жанашыры болды. Талай шәкірт тәрбиелеп шығарды. Еселі еңбегі үшін Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды. Ол – «Еңбек ардагері» медаліне екі дүркін ие болған жан. Фариха Хафизқызының жарқын бейнесі оны білген жандардың есінде ұзақ сақталады.

Жаңақала ауданы Жаңақала ауылы Мамыр көше сіндегі №30 үйдің 1 пәтері сатылады. Жанында жаңа мектеп пен жаңа аурухана бар. Жылу жүйесі тартылған. Ауыз суы, көл суы кіріп тұр. Аулада 16 метр сарайы екі бөлмелі, моншасы, гаражы, мал қорасы мен су құятын құдығы және қорада мал суаратын құдығы бар, Жер астынан өнген, жеміс ағаштары, бау-бақша өсіп тұр. Ұялы тел: 8-778-105-98-13, 8-771-025-10-72 Жаңақала ауылынан үй сатылады, қасында мектеп-гимназия, көше қатқыл жол. Бағасы келісім бойынша. Тел.: 8-777-530-01-73 Орал қаласынан 25 шақырым жердегі Теректі ауданы, Юбилейный ауылында орналасқан өте жақ-сы жағдайдағы үй шұғыл түрде сатылады. Газдал-ған, пластикалық терезелер, кіреберіс есіктер металдан, ауданы – 66 ш.м., ауласы 10 сотық, қосалқы шаруашылығы, қасында өзен бар. Бағасы - 28 000 АҚШ доллары. Орал қаласынан айырбастау жолдары да бар, бағасы келісім бойынша. Мына телефондар арқылы хабарласа аласыз: 28-05-3, 23-46-79, ұялы: +7 777 317 70 47, 8 705 142 95 54 Жайық-2 саяжайынан 12 сотық жер телімі сатылады. Орталық су құбыры, құдық, фундамент 8×10 га, жарық, газ. Тұрғын үй салуға қолайлы. Қымбат емес. Тел.: 25-42-26, 8-771-999-87-94 Ақжайық ауданы Бударин ауылынан үлкен жер үй сатылады (Орал қ. - 85 км). Газдалған, су жүргізілген.

Еске алушылар: әкесі Бақтығали, зайыбы Мәншүк, қыздары Гүлстан, Гүлмаржан және бауырлары

Еске алушылар: жұбайы Шауат, қыздары-күйеу балалары, сіңлілері, жиендері

Қаратөбе ауданы Сулыкөл ауылының тұрғыны болған Жақсат Тұраққалиұлы Искалиев егер арамызда тірі болса, 3 шілде күні 37 жасқа толар еді. Ардақты жанды сағынышпен еске ала отырып, төмендегі жыр жолдарын марқұмның рухына бағыштаймыз: Сенсіз бірақ таң да атар, күн де батар, Жоқтығы бір өзіңнің жанға батар. Сағынып, сарғаюмен күн кешеміз, Иманың жолдас болғай – бізден айтар. Сағынып еске алушылар: ата-анасы Тұраққали-Үміт, бауырлары, зайыбы Ботагөз, балалары Валентина, Эдуард, Аружан

Хабарландыру

Телефон, құдық, монша, 3 сарай, жертөле, қора-жай, үлкен учаскесі (жер телімі) бар. Тел.: 8 (71136) 97-7-47, 8 (7112) 26-50-36, 8-702-680-45-95 Репетиторлық, бастауыш сынып мұғалімі (0-4-сынып). Ұялы тел.: 8-775-235-30-35, 8-705-512-75-56, үй тел.: 28-90-12 Балконы бар бір бөлмелі жатақханаға жалға жіберемін. Орал қ., Гагарин көшесі, 36/4, 44-пәтер. Тел.: 8-778-277-05-63, үй тел.: 27-47-42 VOLKSWAGEN Jeto автокөлігін сатамын, 1998 ж., америкалық седан, жасыл түсті, металик, көлемі 2 куб, орталық кілт (центр. замок), механикалық титанды диск, автозавод кері байланыс (обрат. связь). Қалада 1 ғана иесі бар. Бағасы келісім бойынша. Тел.: 8-777-671-66-24, үй тел.: 21-93-37 Зашаған кентінен мансард үй сатылады. Аулада шағын үй, дүкен, монша бар, алаңы – 10 сотық. Гринько-Цветоч. көшесі қиылысында. Тел.: 8-705-602-27-27 Автокрандар сатамын.

Адал жар, аяулы әке, асылдар ма, Сағыныш сізге деген басылар ма?! Көз жұмдың, дүниеден өттің ерте, Тағдырдың жазғанына шара бар ма?! Жатқан жері жарық, топырағы торқа, иманы жолдас болсын.

Өмір-өзен ағынды, өтер-кетер, Сол ағынмен жақсы да, жаман да өтер. Тек жақсының игі істері артта қалып, Артта қалған ұрпағы мақтан етер. Дегендей біз аяулы анамызды Еске алмақпыз жақсы істерін өнеге қып. Орнықты, нұр келбеті жылы жүзді, Тұрғандай әлі күнге сілтеп бағыт.

Сауда-саттық Тәжірибелі биоток иесі классикалық, нүктелі массаж жасайды (бас, мойын, омыртқа, остеохондроз, жарақаттан соңғы сарысуды тарату). Бағасы келісім бойынша. Тел.: 8 705 145 67 56, 8 778 105 05 52

Бөкей ордасы ауданы Ұялы ауылының тұр ғыны болған бірімізге сүйікті ұл, бірімізге асыл жар, бірімізге аяулы әке Жұмагелді Уаяпов егерде ортамызда болса, 3 шілде 50 жасқа толар еді.

Ақжайық ауданы Чапаев ауылының тұрғыны болған бірімізге адал жар, бірімізге ардақты ана, бірімізге сүйікті әп ке Рая Қапсиыққызы Ералиева осы күні арамызда болса, 60 жасқа толар еді.

Еске алушылар: ардагер журналистер Ғилаж Наурзин, Мәжит Қайырғалиев, Құбаш Қажымов, Базарғали Қуатов, Тихон Әліпқалиев, Айтқали Нәріков

Еске алушылар: тума-туыстары атынан Чапай ауылынан апа-жездесі Манар-Дүйсенбай

Тел.: 8-701-330-79-50

Желаев күрежолы бойындағы жасыл аймақтан (карьер) жеке үй сатылады. Аумағы – 160 м², 15 сотық жер телімі, мал ұстауға арналған арнайы орны бар. Барлық жағдай (газ, су, құйылыс). Бағасы – 90 000 ш.б., саудаласуға болады. Тел.: 8-701-371-43-12, 8-705-541-98-17 Қызмет көрсету Құрылыс қызметі, сантехник, электрик қызметі, плотниктік, жөндеу, кафельдік, кірпіштік жұмыстар, ГВЛ, ГКЛ. Үй, коттеджерді даярлап тапсыру. Балқыту жұмыстары. Жобалық, сметалық есептемелер. Қымбат емес! Тел.: 8-705-328-60-54, 8-701-849-07-78

2014 жылы «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасының «Кәсіпкерлік әлеуеттік кү шейту» төртінші бағыты аясында «Жұмыс істеп тұрған бизнесті жүргізуді сервистік қолдау көрсету» жөніндегі операторы Қазақстан Рес публикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы. Бағдарламаға сәйкес жергілікті жерлерде Өңірлік кәсіпкерлер палатасы арқылы жүзеге асырады. 2014 жылы 14 мамыр айында Сервистік компанияларды іріктеу үшін ӨКП Өңірлік кеңес, облыстың жергілікті органының, бақылау-қа дағалау және құқық қорғау органдарының өкілдерінен Комиссияны құрды. Сервистік қолдау Батыс Қазақстан облысы ның шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне көрсетіледі. Қызметтерді қаржыландыру рес публикалық бюджеттен мақсатты трансферттер есебінен жүзеге асырылады. Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін қызметтер тегін ұсынылады. №1 қызмет: Бухгалтерлік және салықтық есепті жүргізу, сондай-ақ статистикалық есептілікті жасау. «Шағын бизнес орталығы» ассоциациясы. Орал қ., Құрманғазы көш., 85, тел. 51-25-15, 5053-31, 50-64-99. №2 қызмет: Кедендік рәсімдер бойынша қызметтер. «Алт-Ал Орал» ЖШС, Орал қ., Аманжолов көш., 114\2, тел. 51-12-90, 8-777-181-9653. №3 қызмет: Менеджмент жүйелерін енгізу

бойынша үдеріс барысына консультация беру және оны толық сүйемелдеу. «New Consulting» ЖШС, Орал қ., Ескалиев көш., 297, 32-кеңсе, тел: 24-02-96, 8-702-000-00-84. №4 қызмет: Заңды қызметтерді көрсету. Әділет Республикалық ғылыми-білім орталығы» ЖШС, Орал қ., Т. Масин көш., 67, тел: 51-9225, 8-775-300-75-33. №5 қызмет: Маркетинг мәселелері бойынша қызметтер. «БҚО Кәсіпкерлерінің қауымдастығы» Заңды тұлғалар бірлестігі. Орал қ., Достық-Дружба даңғ., 194, 219-кеңсе, тел: 98-10-76, 98-10-77, 50-77-66. №6 қызмет: Ақпараттық технологияларға қызмет көрсету саласында консультациялар беру. Жеке кәсіпкер Трифонов Д.Ю., Орал қ., Чапаев көш., (темір жол вокзалы ғимараты), 208-кеңсе, тел: 25-40-08, 8-707-848-60-54. №7 қызмет: Мемлекеттік сатып алулармен, ұлттық компаниялардың және жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуларымен байланысты көрсетілетін қызметтер. Әділет Республикалық ғылыми-білім орталығы» ЖШС, Орал қ., Т. Масин көш., 67, тел: 51-9225, 8-775-300-75-33. Батыс Казақстан кәсіпкерлер палатасы Бизнестің сервистік қолдау бөлімі Орал қ., Т.Масин көш., 67, тел: 24-28-99.

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС Бас директор

Жантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН

Бас редактор Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН Редакция алқасы: Есенжол Қыстаубаев, Сырымбек Тұяқов (бас редактордың орынбасарлары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы), Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ (қоғамдық-саяси бөлім), Қазбек ҚАБЖАНОВ (арнайы тілші), Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ (экономика бөлімі), Нұрлыбек РАХМАНОВ (гуманитарлық бөлім). Меншікті тілшілер: Тілес ЖАЗЫҚБАЙ (Ақжайық ауданы) Нұрымбек Жапақов (Жәнібек ауданы) Өмірзақ Ақбасов (Жаңақала ауданы) Серік Жұмағалиев (Қазталов ауданы) Мүсірбек Айташев (Сырым ауданы)

8-711-42-21-720, 8-711-35-21-770, 8-711-41-21-755, 8-711-44-31-468, 8-711-34-31-126

Телефондар: Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 51-18-08,

Жауапты хатшы 50-83-99. Жарнама қабылдау тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 50-63-99.

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Е-mail: zhaikpress@inbox.ru Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пайдаланылмаған хат авторларына жауап қайтарылмайды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауапты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Редакция тапсырысымен жазылмаған материалдар үшін қаламақы төленбейді. «Орал өңірінде» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп ба суға болмайды. Мақалалар электрондық нұсқада қабылдана ды. Ж белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.

Газет облыстық «Орал өңірі» газетi редакциясының компьютерлiк орталығында терiлiп, беттелдi. "Жайық Пресс" ЖШС баспаханасында басылды Индексі: 65428 Таралымы: 15374, 6 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады. Корректорлар: Н. СҰЛТАНОВА, Д. шанкишева, ж. жайлауова Кезекшi редактор: Т. Кенжеғалиев

керуен сарай Бейсенбі, 3 шілде 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Бизнес-жоспар құруды үйретті Сейсенбіде ҚР Президентінің «Болашақ» Халықаралық стипендиясы стипендиаттары қауымдастығының ұйымдастыруымен «Бизнес-жоспарды құрудың негіздері» атты тақырыпта семинар өтті. Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»

ұл шараға Орал қаласының әкімі Алтай Көлгінов, «Бола шақ» бағдарламасының түлектері және Астана, Ақтөбе, Атырау, Ақ тау қалаларынан келген жас мамандар мен кәсіпкерлер қатысты. Жиынды қала әкімі Алтай Көл гінов ашып, аталмыш шараның ма ңызына тоқталды. – «Болашақтықтар» мұндай семинарды биыл бесінші жыл қатары нан өткізуде. Мұндай шараларды ұйымдастырудағы олардың ең басты мақсаты – Елбасы Жолдауын дағы «Қазақстан - 2050» стратегия сын түсіндіру және жастар ара-

сында шағын және орта бизнес тің маңызын насихаттау. Сондайақ кәсіпкерлікке қабілетті жастардың басын қосып, оларға бизнесжоспар жасап үйрету, тәжірибелерімен бөлісу. Қауымдастық тың жастарға үйретері көп, бұған мысал ретінде олардың жетім балалар үйін қамқорлыққа алу бағытында, білім және мәдениет салалары бойынша жүзеге асыр ған жобаларын айтуға болады, деді Алтай Көлгінов. «Болашақ» қауымдастығының атқарушы директоры Ермек Мақашев семинарды өткізуге қолдау танытқан қала әкімдігі мен Жәңгір хан атындағы БҚАТУ басшылығына алғысын айтып, одан әрі «R@D Research@Develop

ment» ЖШС директоры Данар Раисовты жиналғандарға спикер ретінде таныстырды. Оның сөзін ше, Данар секілді «Болашақ» бағдарламасының түлектері шетелден алған білімдерін пайдаланып, бүгінде ел экономикасын көтеру ге өз үлестерін қосуда. Данар он шақты жылдан бері жастарға бизнес-жоспар жасап беріп, олар дың жобаларының жүзеге асырыл уына көмектесіп жүр. Оның сөзін жалғастырған Данар Раисов статистика бойынша біздің елімізде әзірге тек әрбір бесінші адамның ғана кәсіпкерлікпен айналысатынын айтып, бизнесі дамыған елдермен салыстыр ғанда мұның тым аз екенін жеткізді. Еліміздің экономикасын көтеру үшін жастарды орта және шағын бизнеспен айналысуға шақыр ған ол семинардың алғашқы ке зеңінде бизнесті қалай құру керек тігін және оны жүргізуге қажетті бизнес-жоспарды қалай жасауды слайд арқылы көрсетті. Ол сондайақ жастарға еңбекпен келген қара жатты қалай жұмсауды да үйретті.

Биылғы бәсеке де тартысты өтті Белгілі боксшы Еділ Ешекеновті еске түсіруге арналған халықаралық турнир. Бұл - боксшылар дың жылма-жыл өткізіліп тұратын дәстүрлі додасы. Жиырма жылдан бері ұйымдастырылатын жа рыс Шыңғырлау ауылын да 17-21 маусым күндері өтіп, оған облысымыздың Орал қаласынан, Зеле нов, Қазталов, Теректі аудандары командала рымен қатар, Алматы, Атырау, Ақтөбе, ФортШевченко және Ресейдің Соль-Илецк, Стерлитамак қалаларынан келген жас боксшылар қатысты.

асыратыны жоқ, біздің аудан – әуелден-ақ талантты боксшыларымен танылған мекен. Талай жарыстарда жеңіс туын желбіреткен шыңғырлаулықтар ды жерлестері ұмытқан жоқ. Облысымыздағы бірінші спорт шебері А. Чистовский, талантты боксшылар М. Бикқұлов, А. Акиев, Е. Ешекенов туған ауылаймағының намысын көтеріп, талай жарыстарда топ жарған-ды. Шыңғырлау боксының атасы деп Александр Пятинді айтуымыз керек. Қысы-жазы талмай ізденіп, жас таланттарды тауып, танып жүретін ел ағасының еңбегі зор. Биылғы бокс бәсекесі де тартысты өтті. Жарысты тамашалай жүріп, бірнеше бапкер-спортшылармен сұхбаттасудың сәті түсті.

Адақ ШОТПАНОВ, Шыңғырлау ауданы

Құттықтаймыз! Қос анамызды – бірі Орал қаласының тұрғыны Бақыт ЕСМУХАМБЕТОВА, екіншісі Жаңақала ауданы Қызылоба ауылының тұрғыны Үнзила САГЫНДЫКОВАНЫ мерейлі 70 жастарымен шын жүректен құттықтаймыз! Сіздер біздің күнімізсіз жарқыраған, Анадан қуат алған жарты ғалам. Құны мен қасиеті тозбайтұғын Біз үшін ана деген – алтын адам. Жетпіс деген – жеті белес ғұмырың, Жетпісте де берік, мықты тұғырың. Құтты болсын айтамыз қос анаға, Әкемізбен жеткізсін ғасыр тойға.

Тілек білдірушілер: Нұрболат-Сәндігүл, Әсем, Саида, Ерсұлтан Орал қаласындағы іргелі оқу орындардың бірі «ҚазИИТУ» ғылыми-білім кешенінің «ҚазИИТУ» газетінің бас редакторы Мукарима Қуанышқызы Сейдахметова! Сізді өткен журналистер күнімен және сол мереке күні Қазақстан Республикасы Журналистер одағының мүшесі атануыңызбен шын жүректен құттықтаймыз! Біз қуаныштымыз! Еңбегіңіз табысты болып, биіктерден көріне бер! Деніңе саулық, отбасыңа бақыт тілейміз!

Игі тілекпен: достарыңыз Ташкент қаласында жасөспірімдер арасында самбо дан Азия чемпионаты аяқталды.

Гауһардың алтын жүлдесі

блыстық дене шынықтыру және спорт басқармасы нан Әскербек Нұрмұқановтың хабарлағанындай, қыздардан батысқазақстандық Гауһар Сағадат 75 келі салмақта жеңімпаз атанды. Альмира Исатаева мен Ержан Шүкіров жаттықтыратын Гауһар

бұдан бұрын да түрлі жарыстарда топ жарып жүрген жас болатын. Сондай-ақ дәл осы салмақта Еркебұлан Қалеш (бапкері Талғат Баймағамбетов) қола жүлдеге ие болды.

Елжан ЕРАЛЫ

Коммуналдық баспаналар көбеюде Ақжайық ауданының орталығы Чапаевта коммуналдық меншіктегі тұрғын үйлер көбейе түспек.

үгінде 3 бөлмелі бірпәтерлік 5 баспананың құрылысын «Бакс» Стройорганизация» ЖШС жүргізуде. Іске тәжірибелі жергілікті құрылысшылар тартылған. Сапа бақылануда. Қазір аталған барлық құрылыста әрлеу жұмыстары жүр

Мейрамғали АБСЕНОВ, Атырау қаласындағы №2 БЖСМ-ның бапкері:

– Бұл турнирге жиі келіп тұрамыз. Ұйымдастыру жағы көңілден шығады, балалар риза. Осы жолы 12 бала алып келдім. Жарысқа баруға мүмкіндік жасаған Атырау бокс федерациясының вице-президенті С.Торғаевқа алғысымыз шексіз. Руфат, Ринат, Ермахан атты балаларым ширек финалға шықты. Ал Муаз Халухов атты боксшымыз 36 келі салмақ дәрежесінде бірінші орынға ие болды. Бұл біздің командаға үлкен күш береді.

Арон АКИЕВ, спорт шеберлігінен үміткер, бокстан Ленинград қаласының чемпионы: - Дарынды боксшы досым Еділ Ешекеновпен бірге жаттыққан, жарысқа барған күндерімді сағына еске аламын. Әсіресе, Ленинград қаласында жүріп, Шыңғырлау деген жер барын дәлелдеп, сан жарыстарда жеңіске жетіп және жүлдегер атанғанымызды мақтаныш етемін. Еділдей азаматтың атын асқақтатып, турнир ұйымдастыратын жерлестеріме шын жүректен алғысымды арнаймын. Александр Пятин бастаған Шыңғырлау боксының болашағы үлкен екеніне сенемін.

гізілуде. Айта кетейік, келер жылы екі пәтерлік 5 коммуналдық үй салу жоспарланды. Өткен 4-5 жылда Чапаевта осындай он шақты баспаналар бой түзеді.

Бекем БЕКҰЛЫ, Ақжайық ауданы

Дәріханадан – түрмеге Орал қалалық соты ҚР ҚК 176-бабы 4-бөлігі «б» тармағы бойынша айыпталған Алма Молдағалиеваға қатысты үкім шығарды.

блыстық соттың баспасөз қызметінен түскен мәлімет ке қарағанда, «Талап» АҚ-ға қарас ты №17 дәріхана меңгерушісі болған ол қызмет бабын пайдаланып, ауыр қылмыс жасаған. 2004 жы лы аталмыш қызметке кіріскен дәріхана меңгерушісі 2011 жылдың 17 ақпаны мен 2012 жылдың 2 қарашасы аралығында 16,527 млн. астам тауар-материалдық қорын (дәрі-дәрмек және басқа тауар) қолды қылған. Сондай-ақ кассадан 1,750 млн. астам теңгені және жымқырған. Сондай-ақ «Талап» АҚ

бухгалтериясына жалған деректер енгізу арқылы ай сайын жалған есеп беріп отырған. Сот үкімімен А. Молдағалиева мүлкін тәркілеумен бірге жаза сын жалпы тәртіптегі колонияда өтеуге 7 жылға сотталды, ол сонымен қатар 4 жыл материалдықжауапкершілікті қажет ететін лауа зымдық қызмет атқару құқығынан айырылды. Кепіл түрінде бостандықта жүр ген А. Молдағалиева сот залында тұтқындалды.

Арман БОЛАТҰЛЫ