100% Berlijn by mo'media

1 0 0 % B E R L I J N In Berlijn valt zo veel te beleven; waar moet je dan beginnen? Natuurlijk wil je naar plekken die doordrenkt zijn van geschiedenis, zoals de Alexanderplatz, de Brandenburger Tor en de overblijfselen van de Berlijnse Muur. Maar dwaal ook eens over een van de markten van Berlijn, flaneer door bijzondere winkelstraatjes, ga hip dineren en zorg dat je een Berlijns avondje uit meemaakt om nooit te vergeten. Deze gids leidt je in no-time langs alles wat je graag wilt zien. Sightseeing, shoppen, culinair genieten & avontuur. De overzichtelijke plattegrondjes wijzen je de weg.

1 0 0 % B E R L I J N , O N T D E K D E S TA D I N N O - T I M E !

2 - 10 0% OVERZICHTELIJK

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 2

08-09-11 09:48

Inhoud 100% OVERZICHTELIJK

HOTELS

VERVOER

WIJK 1: MITTE

WIJK 2: CHARLOTTENBURG, WILMERSDORF & SCHÖNEBERG

WIJK 3: PRENZLAUER BERG

WIJK 4: KREUZBERG 36

WIJK 5: KREUZBERG 61 & NEUKÖLLN

WIJK 6: FRIEDRICHSHAIN

116

OVERIGE BEZIENSWAARDIGHEDEN

136

UITGAAN

140

INDEX

142

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 3

SECTIE - PB

08-09-11 09:48

100% overzichtelijk Om deze gids overzichtelijk te maken, hebben we Berlijn opgedeeld in zes wijken en die voorzien van een gedetailleerde plattegrond. Op de overzichtskaart voor in de gids kun je zien waar die wijken zich ten opzichte van elkaar bevinden. Met de letters A t/m Z staat aangegeven waar je de hotels, de overige bezienswaardigheden en de uitgaansgelegenheden kunt vinden die verderop in de gids worden beschreven. In de zes hoofdstukken die volgen, staat steeds uitgebreid beschreven wat er in de betreffende wijk allemaal te doen is, wat de belangrijkste bezienswaardigheden zijn, waar je lekker kunt eten en drinken, shoppen en luieren en waar je leuke dingen kunt doen. Elk adres is voorzien van een nummer 1 dat terug te vinden is op de plattegrond achter in het hoofdstuk van de wijk. Aan de kleur van het nummer kun je zien om wat voor soort adres het gaat en waar het adres te vinden is bij de beschrijvingen: bezienswaardigheden eten & drinken

shoppen leuk om te doen

ZES WANDELINGEN Aan elk hoofdstuk is een wandeling toegevoegd die, zonder de genoemde adressen uitgebreid te bezoeken, maximaal drie uur duurt. Op de plattegrond staat met een lijn aangegeven hoe de route loopt. De beschrijving van de wandeling vind je op de pagina ernaast. De wandeling voert je vanzelf langs de meest interessante plekken en de leukste adresjes van de wijk, zodat je niets mist. Je komt niet alleen langs bezienswaardigheden, musea en parken, maar ook langs bijzondere winkeltjes, lekkere lunchadressen en goede restaurants voor â&#x20AC;&#x2122;s avonds. Wie geen zin heeft om de route te lopen, kan met de beschrijvingen en de plattegronden ook prima zelf alles ontdekken. PRIJSINDICATIE BIJ HOTELS EN RESTAURANTS Om je een idee te geven van de prijzen in hotels en restaurants, vind je bij hun adresgegevens steeds prijsindicaties. De bedragen die vermeld staan bij de hotels zijn, tenzij anders vermeld, de prijzen voor een tweepersoonskamer per nacht, exclusief ontbijt. De bedragen bij de restaurants zijn, tenzij anders 4 - 10 0% OVERZICHTELIJK

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 4

08-09-11 09:48

vermeld, een indicatie voor de gemiddelde prijs van een hoofdgerecht. Bij lunchcafés is het de gemiddelde prijs van een broodje of snack. GEWOONTES Over het algemeen kun je in winkels van maandag tot en met zaterdag tot 20.00 uur terecht, maar er zijn uitzonderingen. In West-Berlijn sluiten veel kleinere winkels op zaterdagmiddag al om 16.00 of zelfs 14.00 uur. Bij de meeste restaurants is de keuken de hele dag open en bij sommige kun je zelfs tot ver na middernacht iets eten. De eetcultuur in Berlijn is de afgelopen jaren snel veranderd. Het gaat het Berlijnse publiek al lang niet meer alleen om satt werden door reuzenporties. Tegenwoordig vind je in de stad steeds meer kwaliteitsrestaurants en goede Italiaanse en Aziatische restaurants. Typisch zijn de vele Frühstückcafés, waar je vaak tot maar liefst 17.00 uur terechtkunt voor een ontbijt. In het weekend gaan de Berlijners het liefst brunchen, natuurlijk mét een glaasje sekt. Hele volksstammen schuifelen dan langs buffetten met Kartoffelsalat, lekkere kaasjes, roerei, gerookte zalm, antipasti en verse broodjes. Ook kent Berlijn de laatste jaren een flinke bio-boom. Vooral in het oostelijke deel, Mitte en Prenzlauer Berg kom je op bijna elke straathoek wel een biologische supermarkt of reformwinkel tegen en ook vegetarische eettentjes – die vaak alleen biologische gerechten serveren – vind je op steeds meer plekken. Hoewel de Berlijner in Duitsland de naam heeft grofgebekt te zijn, word je in de Berlijnse horeca zeer hoffelijk bediend. Fooi geven hóéft niet, maar wordt natuurlijk wel gewaardeerd. Als je wat geeft: meer dan 10 procent is niet nodig. Ook in Berlijn heerst tegenwoordig een rookverbod in bars en restaurants, al geldt dat niet overal. Een vuistregel is: in kleine zaken (minder dan 75 m2) mag nog gerookt worden als er geen eten wordt geserveerd; grotere locaties met een aparte rookruimte zijn verder rookvrij. BERLIJNSE EIGENAARDIGHEDEN Ook na de val van de muur, ook wel die Wende (ommekeer) genoemd, is Berlijn nog altijd geen echte eenheid. Als er geen dringende noodzaak bestaat, komen Oost- en West-Berlijners nog steeds niet bij elkaar over de vloer. 10 0% OVERZICHTELIJK - 5

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 5

08-09-11 09:48

Een echt centrum ontbreekt, maar elke wijk heeft zijn eigen leuke buurtjes, die Kiez heten. Een eigenaardigheid is de huisnummering die zelfs gevorderde Berlijnbezoekers tot wanhoop kan drijven. Even-oneven kennen ze hier niet, in plaats daarvan geldt het oude hoefijzerprincipe, dat nog uit het vroegere Pruisen stamt. Zo kan nummer 10 tegenover nummer 220 liggen. Een hulpmiddel zijn de kleine spiekbordjes onder de straatnaamborden, die aangeven welke nummers zich in het blok bevinden. De meeste mensen in het voormalige West-Berlijn spreken goed Engels. In het oosten zijn de bewoners (vooral de mensen ouder dan dertig jaar) opgegroeid met Russisch als tweede taal; zij spreken amper Engels. NATIONALE FEESTDAGEN Er zijn een paar Duitse feestdagen waar je rekening mee moet houden. Op deze dagen zijn de winkels over het algemeen gesloten en kunnen de openingstijden van de bezienswaardigheden anders zijn. Naast de religieuze feestdagen Karfreitag (Goede Vrijdag), Ostermontag (paasmaandag), Christi Himmelfahrt (Hemelvaartsdag), Pfingsten (Pinksteren) en Weihnachten (kerstavond, eerste en tweede kerstdag) kent Duitsland de volgende feestdagen: 1 januari - Nieuwjaarsdag 1 mei - Dag van de Arbeid 3 oktober - viering van de Duitse hereniging HEB JE NOG TIPS? We hebben deze gids zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Het aanbod van winkels, eetgelegenheden, cafĂŠs en bars wisselt in Berlijn echter regelmatig. Mocht je onverhoopt een adres niet meer kunnen vinden of heb je andere opmerkingen of tips voor deze gids, laat het ons dan weten op onze website www.100procenttravel.com. Op het forum van deze site vind je alle updates voor en aanvullingen op de gids. Voor de goede orde moet worden vermeld dat geen van de geselecteerde adressen voor vermelding heeft betaald, niet voor de tekst en niet voor de fotoâ&#x20AC;&#x2122;s. Alle teksten zijn geschreven door een onafhankelijke redactie. 6 - 10 0% OVERZICHTELIJK

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 6

08-09-11 09:48

10 0% OVERZICHTELIJK - 7

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 7

08-09-11 09:48

Hotels In Berlijn zijn hotels in elke prijsklasse te vinden. Uiteraard zijn alle bekende hotelketens in de stad vertegenwoordigd, maar misschien vind je het leuker om in een kleiner en persoonlijker hotel, in een appartement of in een Gästezimmer bij mensen thuis te overnachten. Door overaanbod en een ongekende prijzenslag tussen Berlijnse hoteliers logeer je vaak voor een prikkie in een vijfsterrenhotel. Een hotel reserveren via www.hrs.de kan een flinke korting opleveren. Onze favoriete overnachtingsadressen vind je hieronder. Ze zijn voorzien van een letter, die je op de overzichtskaart voor in de gids terugvindt. Kijk voor nog meer leuke hotels op www.100procenttravel.com. LAGERE PRIJSKLASSE In het Hüttenpalast hebben ze ook ‘gewone’ hotelkamers, maar veel leuker is het om indoor te kamperen in een van de hutten of caravans. De ‘Hütten’, met namen als ‘Herzenbrecher’, ‘Kleine Schwester’ en ‘Schwalbennest’, staan in een overdekte ruimte – een voormalige stofzuigerfabriek – en hebben allemaal een uniek design. 's Ochtends wordt er een croissantje aan je deur gehangen; voor een uitgebreider ontbijt kun je terecht in het bijbehorende café. hobrechtstraße 65/66, neukölln, www.huettenpalast.de, telefoon 030 37305806, prijs 2-persoonswoonwagen of hut vanaf € 60, hotelkamer vanaf € 80, u-bahn hermannplatz A

Het Michelberger Hotel is een leuke plek om te overnachten als je het nachtleven van Friedrichshain of Kreuzberg wilt ontdekken. Een groep creatieve vrienden opende het hotel in 2009 en sindsdien is het een van de hotste slaapplekken in de omgeving. De origineel ingerichte kamers variëren van een knusse ‘cosy room’ tot een ‘big one’, waar je met zijn zessen tot achten in kunt overnachten. De bar mag je zeker niet overslaan en op de binnenplaats is een gezellige biergarten. warschauer straße 39/40, friedrichshain, www.michelbergerhotel.com, telefoon 030 29778590, prijs vanaf € 65, s- & u-bahn warschauer straße B

8 - HOTELS

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 8

08-09-11 09:48

HÜTT E N PA L AST

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 9

08-09-11 09:48

YES RESIDEN Z

Overnachten in een tentje midden in de natuur en toch in hartje Berlijn? Dat kan in het appartement Yes Residenz. Nou ja, de natuur is nep – want in de vorm van fotobehang van bomen – maar kans op plensbuien en muggenbeten heb je daardoor gelukkig ook niet. Je kunt er met maximaal vier personen overnachten en hebt de beschikking over een eigen keuken en Romantikdusche. Een ouderwetse typemachine heet de gasten welkom. Gewoon gaan beleven! fehrbelliner straße 83, prenzlauer berg, www.yesberlin.de, telefoon 0176 40108772, prijs vanaf € 66 (2 personen) of € 88 (4 personen), u-bahn rosenthaler platz C

10 - HOTELS

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 10

08-09-11 09:48

In Pfefferbett Hostel slaap je in moderne kamers onder gewelfde, bakstenen plafonds. Het gebouw in Prenzlauer Berg hoorde ooit bij een bierbrouwerij en is nu omgetoverd tot kunst- en cultuurcomplex Pfefferberg. In Pfefferbett kun je al naar gelang je budget slapen op een slaapzaal of in een privékamer. Het hostel heeft een leuke lobby en een paar fijne terrassen, en op het terrein van de Pefferberg ligt een grote biergarten. am pfefferberg, hof 4, haus 6, christinenstraße 18-19, prenzlauer berg, www.pfefferbett.de, telefoon 030 93935858, prijs vanaf € 79 (slaapzaal vanaf € 12 per persoon), u-bahn senefelder platz D

MIDDENKLASSE Bij Propeller Island City Lodge overnacht je letterlijk in een kunstwerk. In een zwevend bed op een schuine vloer bijvoorbeeld, of in een caleidoscopische spiegelkamer. De kamers zijn ontworpen door de Duitse kunstenaar Lars Stroschen, die ooit met twee tot Gästezimmer omgebouwde kamers in zijn woning begon om zijn projecten te kunnen financieren. Dat liep zo goed, dat hij zijn idee uitbouwde en een ‘überhip’ hotel oprichtte. albrecht-achilles-straße 58, wilmersdorf, www.propeller-island.de, telefoon 030 8919016, prijs vanaf € 94, u-bahn adenauer platz E

The Weinmeister is sinds zomer 2010 een hotspot voor Berlijns creatieve scene. Het designhotel trekt veel hippe types aan die er een 24-uurslifestyle op nahouden en zich in het nachtleven van Berlijn willen onderdompelen. Handig dus dat je er elk uur van de dag kunt ontbijten. De bedden zijn op een originele manier geïntegreerd met een garderobemeubel en de verlichting is bijzonder. weinmeisterstraße 2, mitte, www.the-weinmeister.com, telefoon 030 7556670, prijs vanaf € 99, u-bahn weinmeisterstraße F

Bij Sankt Oberholz kun je overnachten in een van de twee appartementen boven de voormalige Aschinger-bierhal, bekend uit Alfred Döblins roman Berlin Alexanderplatz. De ruime en in stijlvol zwart-wit ingerichte appartementen met originele altbau-details bieden plaats aan vier tot zes personen. Er zijn drie balkons waarvandaan je een geweldig uitzicht over het levendige Mitte hebt. rosenthaler straße 72a, mitte, www.sanktoberholz.de, telefoon 030 24085586, prijs appartement tot 4 personen € 220 per nacht, u-bahn rosenthaler platz G

HOTELS - 11

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 11

08-09-11 09:48

HOTEL ELL I N G TO N

Hotel Q! won al diverse belangrijke hotelprijzen. Terecht, want hier overnachten is een spectaculaire ervaring. Vanuit je bed maak je eerder een reis door het heelal dan naar dromenland, zo futuristisch is de inrichting van de kamers. Muren en vloeren gaan in vloeiende bewegingen in elkaar over en bedden transformeren tot badkuipen. Ook de wellnessruimte is een belevenis. Liggend op het verwarmde zand kun je alle indrukken van de wereldstad verwerken. Geen wonder dat Hollywoodsterren hier kind aan huis zijn. knesebeckstraĂ&#x;e 67, charlottenburg, www.loock-hotels.com, telefoon 030 8100660, prijs vanaf â&#x201A;Ź 110, s-bahn savignyplatz H

12 - HOTELS

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 12

08-09-11 09:48

Lux 11 ligt midden in het bruisende Mitte. Het hotel is ontworpen door een architectenduo dat eerder het interieur voor een Armani-winkel voor zijn rekening nam en dat is de ruime appartementen ook aan te zien. Onder hetzelfde dak vind je een Japans designrestaurant, een spa en een Ulf Haineswinkel, waar je kunt winkelen voor een passende designeroutfit. rosa-luxemburg-straße 9-13, mitte, www.lux-eleven.com, telefoon 030 9362800, prijs vanaf € 110, s- & u-bahn alexanderplatz I

HOGERE PRIJSKLASSE Waar nu Hotel Ellington is gevestigd, traden ooit jazzhelden als Duke Ellington, Ella Fitzgerald en Louis Armstrong in de legendarische ‘Badewanne’ op. Achter de strakke façade van het voormalige Haus Nürnberg, dat inmiddels een monumentenstatus heeft, kun je nu op een steenworp afstand van de Ku'damm stijlvol overnachten. nürnberger straße 50-55, charlottenburg, www.ellington-hotel.de, telefoon 030 683150, prijs vanaf € 128, u-bahn augsburger straße & wittenbergplatz J

Soho House Berlin is een besloten sociëteit voor de creatieve scene, maar ook niet-leden kunnen in een van de veertig hotelkamers overnachten of van de spa en het enorme dakterras met uitzicht op Alexanderplatz gebruikmaken. In het imposante Bauhaus-gebouw bevond zich ooit het hoofdkwartier van de Oost-Duitse partij SED. Het interieur van de kamers is bijzonder: een glamorous mix van art deco en 'pornochic'. torstraße 1, mitte, www.sohohouseberlin.com, telefoon 030 4050440, prijs vanaf € 130, u-bahn rosa-luxemburg-platz K

Casa Camper is het hotelconcept van het gelijknamige Spaanse schoenenmerk. Na Barcelona heeft nu ook Berlijn zijn eigen superhippe hotel. De achterliggende filosofie is groen, het interieur vurig rood, met veel warm hout en wit. In het hotel vind je buffetrestaurant Tentempié, met fabuleus uitzicht, en restaurant Dos Palillos, waar de voormalige chef-kok van het beroemde elBulli zijn gasten Aziatische gerechten als tapas-hapjes serveert. weinmeisterstraße 1, mitte, www.casacamper.com, telefoon 030 20003410, prijs vanaf € 205 inclusief ontbijt, u-bahn weinmeisterstraße L

HOTELS - 13

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 13

08-09-11 09:48

Vervoer Berlijn heeft twee vliegvelden – Schönefeld en Tegel – en in 2012 wordt er nog een geopend (BBI), waarna de andere twee op termijn zullen sluiten. De vliegvelden zijn per openbaar vervoer goed bereikbaar. Vanaf Tegel rijden speciale JetExpress-bussen: lijn X9 rijdt naar Bahnhof Zoo (15 minuten) en lijn TXL naar Alexanderplatz (30 minuten). Vanaf het buiten de stad gelegen Schönefeld is het met de S-Bahn (S9) 40 minuten naar Alexanderplatz of een halfuur met de Airport-Express van de Deutsche Bahn. Treinen uit Nederland komen aan op het Hauptbahnhof. De S-Bahnnummers S5, S75 en S9 verbinden het station met alle belangrijke (overstap)haltes in de stad. Kom je met de auto naar Berlijn, denk er dan aan dat je in de binnenstad een milieusticker op je auto moet hebben (onder andere verkrijgbaar bij de ANWB). Of je nou een bus, tram, U-Bahn of S-Bahn neemt, je kunt in Berlijn bijna overal gemakkelijk komen. Een kaartje binnen de A- en B-zones van de stad kost € 2,30. Het is twee uur geldig in alle vormen van openbaar vervoer, maar geldt alleen als enkele reis. Ga je terug, dan moet je opnieuw een kaartje kopen. Denk er wel aan om het kaartje af te stempelen. Voor een korte afstand koop je een Kurzstrecke (€ 1,40) waarop je maximaal zes bus- of tramhaltes, of drie U- of S-Bahnhaltes kunt reizen. Je kunt ook kiezen voor een dagkaart (€ 6,30) of een WelcomeCard voor 48 uur (€ 16,90 voor zone A en B), 72 uur (€ 22,90) of 5 dagen (€ 29,90). Bij een WelcomeCard krijg je ook een boekje met kortingsbonnen voor allerlei bezienswaardigheden. De trams, U- en S-Bahn rijden tot circa 0.30 uur. In het weekend rijden sommige U- en S-Bahnen de hele nacht. Er is ook een netwerk van nachtbussen (herkenbaar aan de letter ‘N’ voorop) die door de hele stad rijden. Kijk voor meer informatie over tickets, prijzen en verkrijgbaarheid op www.bvg.de. Taxi’s kun je zowel op straat aanhouden als per telefoon bestellen. Würfelfunk, het grootste taxibedrijf, kun je bereiken op nummer 030 210101. Een ander groot taxibedrijf is TaxiFunk, te bereiken via 030 443322. De taxi’s in Berlijn zijn niet zo duur en er wordt geen extra toeslag berekend voor bagage.

14 - VERVOER

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 14

08-09-11 09:48

Ook fietsen is in Berlijn heel goed mogelijk. Op tachtig plekken in Mitte, Prenzlauer Berg en Kreuzberg kom je de huurfietsen van de Duitse spoorwegen (DB) tegen. Deze service heet Call a Bike (www.callabike-interaktiv.de). Je moet je vooraf op de website of ter plekke bij een verhuurstation eenmalig registreren en dan kun je voor 8 cent per minuut of maximaal â&#x201A;Ź 15 per dag de hele stad door fietsen. Ook kun je bij talloze fietsverhuurbedrijven terecht, zoals Fahrradstation (www.fahrradstation.com), met zes locaties verspreid door de stad. Geen zin om zelf te fietsen? Spring in een Velo-taxi, een riksja-achtig voertuig dat je op straat kunt aanhouden of kunt bestellen via nummer 030 44319428. Tip: met Bus 100 (een gewone stadsbus) kun je heel goedkoop een rondrit door de stad maken, waarbij je langs alle belangrijke highlights komt. VERVOER - 15

Berlijn_NL_Voorwerk.indd 15

08-09-11 09:49

Mitte

Macht, musea en Milchkaffee Als er één wijk verantwoordelijk is voor het huidige beeld van Berlijn als jongste en meest trendy stad van Europa, dan is het Mitte wel. Vooral in het ten noorden van de Spree gelegen Scheunenviertel, de voormalige Joodse buurt, is het culturele leven sinds de Wende enorm opgebloeid. De Augusten Linienstraße ontwikkelden zich met hun galeries tot internationaal kunstcentrum, in de Mulackstraße en Torstraße vestigden zich talloze veelbelovende jonge designers en creatieve initiatieven en op elke straathoek vind je inmiddels wel een hip café of restaurant. Het deel ten zuiden van de Spree is het luxe zaken-, winkelen regeringscentrum (Regierungsviertel), met Unter den Linden en de Friedrichstraße als kloppende aders. In de Friedrichstraße kun je super-de-luxe shoppen, maar je vindt in deze omgeving ook veel van de belangrijkste bezienswaardigheden van de stad.

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 16

08-09-11 09:59

1 Niet voor niks is Mitte erg populair bij toeristen. De wijk heeft een authentieke uitstraling, met plekken als de Hackesche Höfe en de Gendarmenmarkt, en je kunt er dankzij het ruime aanbod aan trendy tentjes gemakkelijk integreren met de ‘Mitte-mensen’. Drink net als zij een Milchkaffee op een terras en nip ’s avonds aan een cocktail in een moderne club. Ingeklemd tussen de twee delen van Mitte ligt het Museumsinsel, waar de belangrijkste kunstschatten van het land zijn verzameld. Bovendien ligt in Mitte onder bijna elke stoeptegel geschiedenis verborgen. Het is het gedeelte waar de herinnering aan het Derde Rijk het meest tastbaar is. Talloze monumenten herinneren aan de gruweldaden die onder aanvoering van Hitler plaatsvonden. Maar ook de recentere geschiedenis is hier alom aanwezig, van het voormalige Oost-Berlijnse centrum Alexanderplatz tot dé symbolen van het verenigde Berlijn: de Brandenburger Tor en de Fernsehturm.

MITTE - 17

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 17

08-09-11 09:59

6x zeker doen volgens de locals!

Barcomi’s Deli Eet heerlijk smeuïge cheesecake in een verstopt binnenhofje.

Holocaustmonument Neem een moment van bezinning tussen 2711 betonblokken.

Bezienswaardigheden Shoppen

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 18

Frau Tonis Parfum

Cookies Cream

Laat je eigen Berlijnse

Ga vegetarisch eten

geurtje samenstellen.

op z’n hipst.

Mulackstraße

Tadschikische Teestube

Shop in unieke Berlijnse

Geniet van een authentieke

modewinkeltjes.

theeceremonie.

Eten & drinken Leuk om te doen

08-09-11 09:59

Bezienswaardigheden De Alexanderplatz, ‘Alex’ in de volksmond, was het centrale plein van Oost-Berlijn in de DDR-tijd. De gebouwen in de omgeving hebben nog steeds een typisch Oost-Duitse sfeer, zoals Galeria Kaufhof, ooit als ‘Centrum Warenhaus’ de Oost-Berlijnse tegenhanger van het KaDeWe. In de herfst van 1989 vond hier de grootste demonstratie tegen het DDR-regime plaats. Met de renovatie van het warenhuis en de komst van shopping mall Alexa heeft het plein z'n oude rol als winkelcentrum van het Oosten terug. Een bekende publiekstrekker op het plein is de Weltzeituhr (wereldtijdklok), waarvan je de tijd in verschillende wereldsteden kunt aflezen. alexanderplatz, s- & u-bahn alexanderplatz 10

Samen met de Brandenburger Tor is de Fernsehturm hét symbool van het verenigde Berlijn. Als hoogste gebouw van Berlijn (368 meter) is de tv-toren een betrouwbaar oriëntatiepunt. Vanuit de toren kun je de stad eens vanuit een ander perspectief bekijken. Neem de lift naar het uitzichtplatform of het ronddraaiende restaurant (op 207 meter) en geniet van een prachtig panorama. alexanderplatz, panoramastraße 1a, www.tv-turm.de, telefoon 030 247575875, open dagelijks mrt-okt 9.00-0.00, nov-feb 10.00-0.00, entree € 11, s- & u-bahn alexanderplatz 11

Al in de jaren 20 vormden de Hackesche Höfe met hun restaurants en feestzalen het kloppend hart van Berlijn. Na de Wende werd het complex in al zijn glanzende jugendstilpracht gerestaureerd en sindsdien lokken de acht met elkaar verbonden binnenhofjes zowel toeristen als Berlijners. Je vindt er leuke eettentjes, winkels, twee bioscopen, een theater en een club. rosenthaler straße 40/41, www.hackesche-hoefe.de, telefoon 030 28098010, open dagelijks 24 uur, entree gratis, s-bahn hackescher markt 12

Berlijn is in Europa toonaangevend op het gebied van hedendaagse kunst. Het instituut Kunst-Werke speelt daarin een grote rol, vooral vanwege de controversiële tentoonstellingen. In deze voormalige margarinefabriek hebben veel kunstenaars hun atelier. Café Bravo, in de glazen kubus op de binnenplaats, heeft lekkere Kaffee und Kuchen. auguststraße 69, www.kw-berlin.de, telefoon 030 2434590, open di-zo 12.00-19.00, do 12.00-21.00, entree € 6, s-bahn oranienburger straße 17

MITTE - 19

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 19

08-09-11 09:59

MUSEUMSIN SEL

De 18e-eeuwse Heckmann Höfe zijn bij toeristen veel minder bekend dan de Hackesche Höfe en dat maakt ze nou juist zo leuk. Er zijn een paar fijne terrasjes en bij het kunstig ingerichte restaurant Neu eet je klassieke gerechten met een twist (www.restaurant-neu.de). Ook kun je bij de Bonbonmacherei typisch Berlijnse zuurtjes kopen, zoals framboosjes met cayennepeper of groene Maiblätter. heckmann höfe, tussen oranienburger straße en auguststraße, open dagelijks 24 uur, s-bahn oranienburger straße 19

20 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 20

08-09-11 09:59

De gouden koepel van de Neue Synagoge uit 1866 was het pronkstuk van de Joodse gemeenschap in Berlijn. Nadat het gebouw in 1938 de Kristallnacht overleefde, werd het in 1943 tijdens een bombardement alsnog verwoest. In het gerenoveerde gebedshuis is een permanente tentoonstelling over het Joodse leven in de Duitse hoofdstad te bezichtigen. oranienburger straße 28-30, www.cjudaicum.de, telefoon 030 88028300, open zo-vr vanaf 10.00 (sluitingstijden variëren, zie website), entree € 3,50, koepel € 2, tijdelijke expo € 3, s-bahn oranienburger straße 20

Het in de Spree gelegen Museumsinsel omvat een aantal van de belangrijkste musea van Duitsland. Het Altes Museum herbergt werken uit de klassieke oudheid, de Alte Nationalgalerie toont 19e-eeuwse schilderkunst, het Bodemuseum heeft een grote collectie beeldhouwkunst, in het Pergamonmuseum zijn archeologische schatten uit het Midden-Oosten te zien en het Neues Museum toont onder meer Egyptische kunst. Ook de Berliner Dom bevindt zich op het museumeiland. bodestraße 1-3, www.smb.spk-berlin.de, telefoon 030 424242, voor openingstijden zie website, voor prijzen zie website, s-bahn friedrichstraße 21

De Gendarmenmarkt is met zijn romantische architectuur en twee koepelkerken ongetwijfeld een van de mooiste pleinen van Berlijn. ’s Zomers zijn er voor het Konzerthaus klassieke openluchtconcerten, ’s winters is er een gezellige kerstmarkt, compleet met glühwein, gepofte kastanjes en mooi houten speelgoed uit het Ertsgebergte. gendarmenmarkt, u-bahn stadtmitte 24

Op 13 augustus 1961 begonnen Oost-Duitse soldaten met de bouw van de muur. Het Mauermuseum bij grenspost Checkpoint Charlie vertelt het verhaal van de meestal weinig succesvolle vluchtpogingen van Oost naar West. Buiten staat een kopie van het vroegere wachthuisje. friedrichstraße 43-45, www.mauer-museum.de, telefoon 030 2537250, open dagelijks 9.00-22.00, entree € 12,50, u-bahn kochstraße 27

MITTE - 21

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 21

08-09-11 09:59

Op de plek waar de SS en de Gestapo de meest wrede methodes voor de onderdrukking en vervolging van politieke tegenstanders uitbroedden, bevindt zich nu Topographie des Terrors. Deze tentoonstelling is de aangewezen plek om je historisch bewustzijn op te frissen voordat je verder loopt in dit van nazigeschiedenis doordrenkte stuk Berlijn. niederkirchnerstraße 8, www.topographie.de, telefoon 030 25450950, open dagelijks 10.00-20.00, entree gratis, s- & u-bahn potsdamer platz 29

In de 'gouden' jaren 20 was de levendige Potsdamer Platz een symbool voor het moderne Berlijn. Des te treuriger is het dat het tijdens de Koude Oorlog een groot, verwoest stuk niemandsland was, ingeklemd tussen Oost en West. Na de Duitse hereniging begon in 1993 de wederopbouw, die zo lang duurde dat het de bijnaam ‘Europa’s grootste bouwput’ kreeg. Sinds de hijskranen zijn vertrokken, is het plein weer een belangrijk zakelijk en cultureel centrum, omgeven door hypermoderne architectuur. potsdamer platz, s- & u-bahn potsdamer platz 30

2711 betonnen zuilen herdenken de slachtoffers van de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Je zou denken dat de plek tot eerbiedig zwijgen stemt, maar iedereen reageert verschillend op een bezoek aan het Holocaustmonument. Dat was precies de bedoeling van de Amerikaanse architect Peter Eisenman, die het publiek niet wilde voorschrijven hoe ermee om te gaan. cora-berliner-straße 1, www.stiftung-denkmal.de, telefoon 030 2007660, open dagelijks 24 uur, informatiecentrum open apr-sep di-zo 10.00-20.00, okt-mrt di-zo 10.00-19.00, entree gratis, s-bahn unter den linden 32

De Brandenburger Tor is in 1791 naar een voorbeeld uit de Griekse oudheid gebouwd. Het is de enige nog overgebleven doorgang van een stadsmuur die ooit om Berlijn stond. Als je eronderdoor loopt, kom je op de Pariser Platz, met veel ambassadegebouwen en het chique hotel Adlon. Tot de val van de muur stond de eenzame stadspoort voor de deling van de stad, tegenwoordig wordt de triomfboog gezien als het symbool voor de Duitse eenheid. Hier sprak Ronald Reagan de legendarische woorden: 'Mister Gorbachev, tear down this wall!' ebertstraße / hoek unter den linden, s- & u-bahn unter den linden 33

22 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 22

08-09-11 09:59

In het Rijksdaggebouw zetelt sinds 1999 het parlement van de Bondsrepubliek. Via een ingenieuze spiraal wandel je door de glazen koepel van architect Sir Norman Foster naar het dak, met prachtig uitzicht over het Regierungsviertel. Werp een blik in de parlementszaal om te zien waar alle belangrijke beslissingen worden genomen. Om veiligheidsredenen moet je je minstens twee werkdagen van tevoren aanmelden! Tip: combineer je bezoek met een etentje in het bijbehorende Dachgarten Restaurant K채fer (www.feinkost-kaefer.de). platz der republik 1, www.bundestag.de, open koepel dagelijks 8.00-23.00, restaurant dagelijks 9.00-10.00, 12.00-14.30 & 18.30-0.00, entree gratis, s- & u-bahn brandenburger tor 34

MITTE - 23

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 23

26-10-11 13:58

Eten & drinken In Mitte is ontzettend veel te zien en te doen. Daarom kun je het beste een snel ontbijt nemen bij de voormalige bierhal Sankt Oberholz. Helemaal handig als je in een van de mooie appartementen erboven overnacht. Neem bijvoorbeeld een ’Kaiser Wilhelm’ bagel, muesli of een fruitbeker en bekijk de hardwerkende laptopklandizie om je heen. rosenthaler straße 72a, www.sanktoberholz.de, telefoon 030 24085586, open ma-vr 8.00-0.00, za-zo 9.00-0.00, prijs € 3,50, u-bahn rosenthaler platz 1

Monsieur Vuong is een Vietnamees die sinds lange tijd een plekje in de harten van bewoners en bezoekers van Mitte heeft veroverd. Hier staan de mensen zelfs als het regent in rijen op de stoep. De stoere knaap met de grote spierballen aan de wand is de oude heer Vuong zelf. Op de kleine kaart staan lekkere curry’s en lichte soepen. alte schönhauser straße 46, www.monsieurvuong.de, telefoon 030 99296924, open dagelijks 12.00-0.00, prijs € 7, u-bahn weinmeisterstraße 5

Bij Kaffeemitte kun je terecht voor lekkere espresso, latte macchiato of Eislatte, maar er is meer dan koffie alleen. Op de kaart staat ook lekkers als focaccia’s, pasta’s en cheesecakes. Je eet het op in een minimalistisch interieur van beton en hout of op het gezellige terras. weinmeisterstraße 9a, www.kaffeemitte.de, telefoon 0163 4418765, open ma-vr 8.00-22.00, za-zo 10.00-22.00, prijs € 6, u-bahn weinmeisterstraße 7

De Amerikaanse Cynthia Barcomi verhuisde lang geleden naar Berlijn en importeert sindsdien haar favoriete recepten uit de VS. In Barcomi’s Deli worden de cheesecake, carrot cake, pecan pie en diverse bagels dagelijks vers gebakken. Neem er op het sfeervolle binnenhofje een heerlijke kop versgeroosterde koffie bij. In de Bergmannstraße in Kreuzberg is een tweede filiaal: Barcomi’s Kaffeerösterei. sophienstraße 21, 2e hof, u-bahn weinmeisterstraße, telefoon 030 28598363, open ma-za 9.00-21.00, zo 10.00-21.00, prijs bagel € 6 14

24 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 24

08-09-11 10:00

BARC O MI â&#x20AC;&#x2122; S D E L I

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 25

08-09-11 10:00

Wentelteefjes (French toast), Weisswurst en Weizenbier. ‘Spectaculair eenvoudig’ heet de menukaart van Keyser Soze te zijn. Misschien gaat dat wel op voor de hele zaak. Altijd vol, altijd gezellig en altijd dendert de S-Bahn onder de zaak door. tucholskystraße 33, www.keyser-soze.de, telefoon 030 28599489, open dagelijks 8.00-3.00, prijs € 10, s-bahn oranienburger straße 18

Op de bovenste verdieping van de voormalige Hongaarse ambassade sta je opeens in de Tadschikische Teestube. Laat je schoenen achter bij de deur en neem plaats op de grote kussens aan de lage tafeltjes. Geniet zittend of liggend van de verschillende soorten thee, zoals mousserende-wijnthee of thee uit de beroemde samowar, geserveerd met cake. am festungsgraben 1, telefoon 030 2041112, open ma-vr 17.00-0.00, za-zo 15.00-0.00, prijs pot thee € 4, kleine gerechten € 7, s-bahn friedrichstraße 22

Cookies Cream is niet alleen het beste vegetarische restaurant van Berlijn, om er te komen is al een ervaring op zich: de weg ernaartoe is een 'surrealistische' toer langs de vuilcontainers van een hotel en een gigantische kroonluchter. Even aanbellen onder de gloeilampen, trap op – Cookies Cream ligt boven de bijbehorende club Cookies – en je bevindt je in een relaxte omgeving waar je de culinair hoogstaande vegetarische keuken kunt proeven. Neem bijvoorbeeld Parmesanknödel, of koolrabibuideltjes gevuld met linzen en daslookcrème. Wel reserveren! friedrichstraße 158 (ingang via behrenstraße, tussen westin grand hotel en komische oper), www.cookiescream.de, telefoon 030 27492940, open di-za vanaf 19.00, prijs driegangenmenu € 32, u-bahn französische straße 23

Lekker Berlijns: zo’n verstopte en beetje smoezelige achteringang. Maar laat het je er niet van weerhouden te gaan eten bij Tausend Cantina, behorend bij club Bar Tausend. Er wacht je een sfeervol interieur, een superservice en heerlijke gerechten met een Japans, Iberisch of Zuid-Amerikaans tintje. Probeer de spannende toetjes. schiffbauerdamm 11, www.tausendberlin.com, telefoon 030 27582070, open di-za vanaf 19.30, prijs gerechten € 6 - € 26, s- & u-bahn friedrichstraße 35

26 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 26

08-09-11 10:00

MONSIEUR VUONG

MITTE - 27

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 27

08-09-11 10:00

Shoppen No74 is een van de eerste winkels die enkele jaren terug de ‘verhipping’ van de Torstraße inluidde. Je vindt er een exclusieve selectie kleding, schoenen en accessoires van de verschillende lijnen van Adidas, zoals Y-3, 'adidas by Stella McCartney', 'adidas SLVR' en 'adidas ObyO, waarin Adidas samenwerkt met David Beckham. En veel limited editions uiteraard. Voor als je altijd al een wit leren Jeremy Scott-hesje met vleugels of een Stella McCartney-yogamatje wilde hebben... torstraße 74, www.no74-berlin.com, telefoon 030 53062513, open ma-za 12.00-20.00, u-bahn rosa-luxemburg-platz 2

Micha Alexandra Woeste ontwerpt sinds 2002 voor haar eigen label Smeilinener mode die bol staat van humor en levensvreugde. Samen met creatief directeur Marck Christian Windekinde heeft ze in 2011 in de Torstraße de Happy Shop geopend, waar je inderdaad niet zonder een glimlach op je gezicht vandaan komt. Naast eigen ontwerpen zijn er ook merken als Minä Perhonen, JC/DC, JC de Castelbajac en Bernhard Wilhelm. Accessoires als pumps met strikjes of onschuldig kijkende bambikopjes maken je outfit compleet. Het zwart-witte gebouw en het flexibele interieur zijn ontworpen door de Duitse architecten Fingerle&Woeste. torstraße 67, www.happyshop-berlin.com, telefoon 030 29009501, open ma-za 11.00-20.00, u-bahn rosa-luxemburg-platz 3

De Mulackstraße is een waar paradijs voor modeliefhebbers die op zoek zijn naar originele Berlijnse designs. Kijk binnen bij Blau, met een macramékroonluchter voor de deur, C’est Tout van de voormalige MTV-styliste Katja Fuhrmann, LaLa Berlin, Starstyling en Das Neue Schwarz, vol vintage designerfashion. Kom tot rust met een groene thee bij Mamecha en neem na al dat shoppen een gevulde pofaardappel bij Bixels. mulackstraße, u-bahn weinmeisterstraße 4

28 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 28

08-09-11 10:00

H A P PY S H O P

Designer Thomas Schwender vormde zijn bekende Berlijnse accessoirelabel Tosh enkele jaren geleden om tot Tom Shot. In Mitte heeft het merk nu een mooie winkel waar kettingen, armbanden en oorbellen verleidelijk liggen uitgestald. De kwaliteitssieraden worden allemaal in kleine oplage met de hand gemaakt, van een ragfijne veertjeshanger tot gebreide armbandjes of een ketting bezet met Swarovski-kristallen. alte schönhauser straße 25, www.tomshot.com, telefoon 030 40054984, open ma-vr 12.00-19.00, za 12.00-18.00, u-bahn weinmeisterstraße 6

MITTE - 29

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 29

08-09-11 10:00

Regenjassen uit Noord-Duitsland, koekoeksklokken uit het Schwarzwald en Held-wodka uit Berlijn: zomaar een paar typisch Duitse producten die je in Best of Germany kunt kopen. Zo ook de poster 'All the world’s a page', blikjes Sauerkraut Spitzbüble, T-shirts van Liberty Berlin in gelimiteerde oplage. rosa-luxemburg-straße 26, www.bestofgermany.net, telefoon 030 81400954, open ma-vr 12.00-20.00, za 12.00-19.00, u-bahn rosa-luxemburg-platz 8

De Gestalten Space is een combinatie van winkel en expositieruimte, gerund door Gestalten, een uitgeverij op het gebied van onder meer grafisch ontwerp, architectuur en design. Je kunt er natuurlijk hun boeken kopen, maar ook vernieuwende designproducten. Zoals fragiele Japanse air vases en beddengoed van het Nederlandse merk Snurk; door de print is het alsof je onder een kartonnen doos slaapt. De galerie is een platform voor jonge ontwerpers. sophienstraße 21, 2e hof, www.gestalten.com/space, telefoon 030 20215821, open wo-ma 10.00-20.00, u-bahn weinmeisterstraße 13

Bij do you read me?! ga je niet weg zonder inspiratie. De winkel is van onder tot boven gevuld met tijdschriften en boeken uit zo’n twintig landen. Thema’s zijn vooral kunst, mode, fotografie, design, architectuur en muziek. Je kunt er ook oude edities bestellen. auguststraße 28, www.doyoureadme.de, telefoon 030 69549695, open ma-za 10.00-20.30, s-bahn oranienburger straße 15

Galeries Lafayette is een dependance van het beroemde Parijse warenhuis en dat hoor je binnen meteen; mededelingen worden standaard ook in het Frans omgeroepen. Net als bij het Franse moederbedrijf is het assortiment luxe en prijzig. In de kelder is een delicatessenafdeling met hapjes en wijnen. friedrichstraße 76-78, www.galerieslafayette.de, telefoon 030 209480, open ma-za 10.00-20.00, u-bahn französische straße 25

De ‘überchique’ winkelpassage Quartier 206 mikt met winkels van onder meer Gucci en Louis Vuitton op een clientèle van de Berlijnse happy few en de vele toeristen. Wie het liever bij etalages kijken houdt, kan met een glaasje champagne en livepianomuziek relaxen in een van de leren fauteuils. friedrichstraße 71, www.quartier206.com, telefoon 030 20946240, open ma-vr 10.30-19.30, za 10.00-18.00, u-bahn französische straße 26

30 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 30

08-09-11 10:00

G ESTA LT E N S PAC E

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 31

MITTE - 31

08-09-11 10:00

Leuk om te doen Als je geen 11 euro wilt neertellen om het uitzicht vanaf de Fernsehturm te bewonderen, biedt het hotel Park Inn Berlin Alexanderplatz een prima alternatief. Voor 3 euro brengt de lift je naar de 37e etage, waarna je er zelf nog drie moet lopen. Voor een écht onvergetelijke Berlijn-ervaring, boek je een base-flying sprong vanaf het dak. Aan een elastiek ‘vlieg’ je zo’n 125 meter naar beneden, waarbij je bijna in een vrije val komt. Op zo’n adrenalineboost kun je nog dagen teren! alexanderplatz 7 (in park inn hotel), www.base-flying.de, telefoon 01805 606036, open apr-okt, dagen en tijden afhankelijk van weer, kijk op de website, prijs vanaf € 49, u-bahn alexanderplatz 9

Tanztee, chachacha en walsen. Zo luidt het op het eerste gezicht wat stoffig ogende programma in Clärchens Ballhaus. Maar in plaats van senioren dansen hier op zondagmiddag vlotte Jungs met wufte Mädels. In de jarenvijftigzaal met glitterbol en guirlandes is bijna elke avond een bal. Er komen ook modernere dansen aan bod. Wie liever voor Mauerblümchen speelt, kan hier terecht voor de fameuze steenovenpizza. auguststraße 24, www.ballhaus.de, telefoon 030 2829295, open dagelijks vanaf 10.00, winter vanaf 12.00, entree gratis / € 3, cursussen € 8, s-bahn oranienburger straße 16

Ben je de standaard geurtjes uit drogisterijen en parfumerieën beu? Loop dan binnen bij Frau Tonis Parfum, dat luchtjes met namen als ‘Unter den Linden’ en ‘Berlin Summer’ verkoopt. Neem een ‘snuffelcursus’ waarin je allerlei weetjes over de parfumwereld leert en je eigen geurtje kunt samenstellen. Om thuis nog maar eens diep in te ademen met je ogen dicht en weer even helemaal terug in Berlijn te zijn. Ook verkopen ze hier het luchtje ‘Reines Veilchen’, dat Marlene Dietrich in de jaren 20 al droeg. zimmerstraße 13, www.frau-tonis-parfum.com, telefoon 030 20215310, open ma-za 10.00-18.00, prijs cursus vanaf € 69 (inclusief 50 ml parfum), u-bahn kochstraße 28

32 - MITTE

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 32

08-09-11 10:00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Sankt Oberholz No74 Happy Shop Mulackstraße Monsieur Vuong Tom Shot Kaffeemitte Best of Germany Uitzicht/base-flying Park Inn Hotel Alexanderplatz / Weltzeituhr Fernsehturm Hackesche Höfe Gestalten Space Barcomi’s Deli do you read me?! Clärchens Ballhaus Kunst-Werke Keyser Soze Heckmann Höfe / Neu / Bonbonmacherei Neue Synagoge Museumsinsel Tadschikische Teestube Cookies Cream Gendarmenmarkt Galeries Lafayette Quartier 206 Checkpoint Charlie Frau Tonis Parfum Topographie des Terrors Potsdamer Platz Sony Center Holocaustmonument Brandenburger Tor Rijksdaggebouw / Dachgarten Restaurant Käfer Tausend Cantina

Berlijn_NL_Map_wandeling_01.indd 36

Charlottenburg, Wilmersdorf & Schöneberg

Renaissance van het oude West-Berlijn In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw vormden Charlottenburg, Wilmersdorf en Schöneberg het hart van West-Berlijn. Toeristen kwamen met de trein aan bij het roemruchte Bahnhof Zoo, struikelden daar over de junkies en logeerden in een van de hotels aan de Kurfürstendamm. Na de val van de muur ging vrijwel alle aandacht naar het Oosten en raakte West-Berlijn al snel uit de mode. Beroemde theaters en traditionele koffiehuizen sloten hun deuren en sinds de opening van het nieuwe Hauptbahnhof in 2006 zoeven intercity’s Bahnhof Zoo voorbij. Maar, zoals ze hier zeggen: Totgesagten leben länger. Het imagoprobleem lijkt inmiddels overwonnen en het Westen wint weer aan spanning en aantrekkingskracht. De buurt met chique winkels rond de Kurfürstendamm (of Ku’damm), met als klapstuk het KaDeWe, is het meest kosmopolitische deel van Berlijn. Mondaine boulevards worden er afgewisseld met pleintjes met Franse flair.

BASE- F LYING PA RK INN H OTEL

Het futuristische Sony Center is met het spectaculaire glazen dak de blikvanger van de Potsdamer Platz. 's Avonds is het een drukte van belang. De meeste restaurants bieden niet veel bijzonders, maar je moet hierheen voor een filmavondje, of je nu van Engelstalige blockbusters houdt of liever een echte Duitse Arthausfilm kijkt. Er zijn meerdere bioscopen, zoals CineStar, de 3D EVENT-cinema en Arsenal, en je vindt er ook het filmmuseum. potsdamer straße 2-4, www.sonycenter.de, telefoon 030 26066400, open diverse tijden, prijs verschilt per voorstelling, s- & u-bahn potsdamer platz 31

MITTE - 33

Berlijn_NL_Wandeling_02.indd 36

08-09-11 10:01

Berlijn_NL_Wandeling_01.indd 33

08-09-11 08-09-11 10:00 11:47

Mitte W A N D E L I N G

= = = = 1

bezienswaardigheden eten & drinken shoppen leuk om te doen

( c a . 11 , 5 k m )

Ontbijt bij St Oberholz 1 . Loop rechts de Torstraße in 2 3 en ga rechts in de Alte Schönhauser Straße. Verderop kun je rechtsaf om te shoppen in de Mulackstraße 4 . Loop terug en ga rechts, waar je Monsieur Vuong 5 vindt. Iets verderop ligt sieradenwinkel Tom Shot 6 . Op de hoek kun je bij Kaffeemitte 7 lunchen. Ga dan links de Münzstraße in en weer links in de Rosa-Luxemburg-Straße voor Duitse souvenirs 8 . Loop terug, ga links, steek de Karl-Liebknecht-Straße over en ga links van de Galeria richting Alexanderplatz. Durfals gaan hier base-jumpen 9 ; bekijk anders de Alexanderplatz 10 en de Fernsehturm 11 . Loop rechts van het S-Bahnspoor de Dircksenstraße in, ga rechts op de Hackesche Markt en weer rechts, met aan de overkant de Hackesche Höfe 12 . Neem daar de uitgang Sophienstraße, ga links en loop de Sophie-Gips-Höfe in 13 14 . Ga bij de uitgang Gipsstraße links en weer links in de Auguststraße. Daar kun je tijdschriften kopen 15 , een dansje wagen 16 of kunst kijken 17 . Aan het eind van de straat ligt links op de hoek Keyser Soze 18 . Loop iets terug en ga rechts de Heckmann Höfe in 19 . Neem de uitgang Oranienburger Straße en bezoek de Neue Synagoge 20 . Ga rechts en dan links de Tuckolskystraße in. Steek de Spree over en ga direct links. Bezoek het Museumsinsel 21 en wandel terug, rechtdoor Hinter dem Gießhaus in. Na de bocht naar links kun je rechts voor een bijzondere thee-ervaring 22 . Steek Unter den Linden over, naar de Friedrichstraße, ga links en dan rechts de Behrenstraße in 23 . Loop terug de Behrenstraße in, loop door, ga rechts de Charlottenstraße in en wandel over de Gendarmenmarkt 24 . Ga de Jägerstraße in, waarna je in de Friedrichstraße kunt shoppen 25 26 . Loop de Friedrichstraße uit tot Checkpoint Charlie 27 . Ga vlak daarvoor rechts de Zimmerstraße in om parfum te maken 28 en loop rechtdoor door de Niederkirchnerstraße 29 . Wandel rechts over de Stresemannstraße naar de Potsdamer Platz 30 . Ga links de Potsdamer Straße in 31 , loop terug en ga links de Ebertstraße in. Je komt langs het Holocaustmonument 32 en de Brandenburger Tor 33 . Ga links op de Scheidemannstraße en bezoek de Rijksdag 34 . Loop om het gebouw heen en steek iets verderop links de Spree over. Ga aan de overkant rechts en eindig bij Tausend Cantina 35 . 34 - MITTE

Berlijn_NL_Map_wandeling_01.indd 34

08-09-11 11:47

Mitte W A N D E L I N G

= = = = 1

bezienswaardigheden eten & drinken shoppen leuk om te doen

( c a . 11 , 5 k m )

Berlijn_NL_Map_wandeling_01.indd 34

08-09-11 11:47